‫‪International Conference on Civil Engineering‬‬

‫‪Architecture & Urban Sustainable Development‬‬

‫‪18&19 December 2013, Tabriz , Iran‬‬

‫خانه های سنتی گذشته نماد وایده برای‬

‫معماری آینده‬
‫خالید امینی‪ ،‬دانشجوی کارشناسی ارشد معماری‪ ،‬واحد علوم تحقیقات‬
‫ارومیه‬

‫)‪) Email:arch_amini7127@yahoo.com‬‬

‫چکیده‪:‬‬
‫خانه نمادی اززندگی وزندگی نمادی ازتحرک وپویایی‪،‬معماری سنتی‬
‫خانه های ایرانی تا قبل از انقال ب مرروهه دارای هویتی خایی درین‬
‫فضاهای موجود معماری یودند‪.‬هنگامی که هویت یک خانه مورد یررسی‬
‫قرارمی ‪-‬گنرد ‪،‬یسناری ازویژگنهای فرهنگی که یه آن وایسته است‬
‫مورد یررسی قرار می گنرد‪.‬‬
‫خانه های گدشته ایرانی در یک ینان جامع و کلی سرلوحه ی یک زندگی‬
‫ایده ال یرای شرایط زمانی خود می یاشد‪ ،‬همانگونه که مستحضر‬
‫هستند شرایط عملکردی‪،‬اقلنمی‪،‬ایستایی‪،‬وشرایط اسالمی دینی یه‬
‫یهتری وجه ممک در ای یناها رعایت شده است‪ .‬درای مقاله ایتدا‬
‫نقاط هویت ساز خانه های ایرانی نام یرده شده است‪،‬وویژگنهای آنها‬
‫مورد یررسی قرارگرفته است ونران داده شده است‪،‬که خانه های گذشته‬
‫ایرانی دارای چه ویژگنها یی یودند‪،‬ویدی وسنله چند نمونه‬
‫ازکارهای موفق اجرا شده در خارج از کرور که یا استفاده از یکی‬
‫ازویژگنهای خانه های قدیمی یورت گرفته است مورد یررسی قرارگرفته‬
‫ونوع استفاده از ای ویژگی رادرمعماری آینده متصور می شویم‪.‬‬

‫واژه‪:‬عناصر هویت ساز‪ ،‬خانه های ایرانی‪،‬خانه های سنتی ‪،‬معماری‬ ‫کلید‬
‫آینده‬
 ‫‪International Conference on Civil Engineering‬‬
‫‪Architecture & Urban Sustainable Development‬‬
‫‪18&19 December 2013, Tabriz , Iran‬‬

‫اهداف مقاله‪:‬‬
‫‪-1‬شناسایی مولفه های هویت سازدرمعماری سنتی خانه های ایرانی‬

‫‪-2‬بررسی مولفه ها ونمود آن در معماری اینده‬

‫سواالت تحقیق‪:‬‬

‫‪-1‬چرا مولفه های هویت ساز در معماری مدرن ناپدید شده اند؟‬

‫‪ -2‬مولفه های هویت سازچگونه در معماری اینده نمو می یابند؟‬

‫مقدمه‪:‬‬
‫بناهای ایرانی به لحاظ معماری خاصی که در گذشته بسته به شرایط‬
‫بدست آورده اند‪،‬خانه ها باهویت خاصی هستند‪،‬که اگر ازلحاظ زمانی‬
‫دارای قدمت بیشتری شوند هنوز هم دارای تازگی خاصی هستند‪ .‬و این‬
‫گونه خانه ها را خانه های مقدس گویند‪.‬زیرا روح وجسم آدمی به آن‬
‫وابسته می باشد‪.‬‬

‫(خانه از دو جهت دارای اهمیت است‪:‬‬

‫‪-1‬اول تجلی آشکاری از خود است‪.‬‬

‫‪-2‬نماد پردازی ازبرداشت های خود ازواقعیات پیرامونی بشمار می‬

‫رود‪().‬گالبچی‪،1931،‬ص ‪) 993‬‬

‫اینار تیار_ روانشناس وفیلسوف برجسته‪،‬این چنین می گوید که‬

‫مادررویاهای خود‪،‬خانه رانماینده الیه های متفاوت روح تلقی می‬
 ‫‪International Conference on Civil Engineering‬‬
‫‪Architecture & Urban Sustainable Development‬‬
‫‪18&19 December 2013, Tabriz , Iran‬‬

‫کنیم‪.‬نمای بیرونی برظاهرانسان‪،‬یعنی بر شخصیت یابرنقاب اوداللت‬

‫دارد‪.‬طبقات مختلف خانه به نمادهای عمومی وفضایی منسوب‬
‫هستند‪(.‬سرلو‪،1933،‬ص‪)961‬‬

‫‪.‬‬

‫مفهوم هویت ومعماری سنتی ازنگاه اندیشمندان‪:‬‬

‫‪-1‬اریکسون(جامعه شناس)‪:‬هویت رامربوط به دوبخش می داند‪،‬اول یکی‬

‫شدن باخودودیگری مشارکت با دیگران دربعضی ازاجزای ذاتی‪،‬او‬
‫فرایند هویت رایک سیستم کنترل می داند که مجموعه ای ازهنجارها‬
‫ونا هنجارها رادر فردبه وجود می آورد‪(.‬مجله هنر اسالمی‪،‬ش‬
‫‪،19‬ص‪)66،1933‬‬

‫‪-2‬احمد شرف‪:‬ازجمله صاحب نظران اسالمی هویت رابه معنای هستی ووجود‬
‫می داند چیزی که وسیله شناسایی فرد باشد‪.‬یعنی مجموعه خصوصیات‬
‫رفتاری که ازروی آن فردبه عنوان یک گروه اجتماعی شناخته شده‬
‫وازدیگران متمایز شود‪(.‬تاجیک‪،1931،‬ص‪)3‬‬

‫‪-9‬سید حسین نصر ‪:‬نصر می گویدکه سنت‪،‬بااین تعبیر‪،‬درتمدن غرب‬

‫هنگام اخرین مرحله تقدیس زدایی معرفت وعالم پیرامون انسان مداری‬
‫رواج یافت‪.‬کشف دوباره سنت‪،‬گونه ای ترمیم جهانی به وجود‬
‫آورد‪،‬زیرا آن حقیقتی که قالب حیات انسان متعادل رادرطول اعصار‬
‫به وجود میاورد‪،‬تقریبا ازدست رفته وبه افول گرویده بود‪.‬‬

‫‪-1‬قیومی بیهندی‪:‬معماری سنتی پیشه ی خودرامقدس می دانست‬

‫زیراجایگاه خویش رادرسلسله قدسی می دید که ازطریق آن به‬
‫درمعماری جهان متصل می شد‪.‬معماران خداوند را معماری می دانستند‬
‫که گنبد کبودوعظیم جهان رابرافراشته وهمه جهان راچنان زیبا‬
‫وکارآمدآفریده است که هیچ سستی درآن دیده نمی شود‪.‬پس درمعماری‬
‫نیز بدو تشبیه جست‪،‬بنای خلق خداراباخلق خدایی ساخت ودرنظم‬
‫وکارایی وزیبایی وخلل ناپذیزی ازعمارت الهی تقلید‬
‫کرد‪(.‬قیومی‪،‬صفه‪،‬ش‪،12‬ص‪)39،1936‬‬
 ‫‪International Conference on Civil Engineering‬‬
‫‪Architecture & Urban Sustainable Development‬‬
‫‪18&19 December 2013, Tabriz , Iran‬‬

‫معماری خانه سنتی نماد ارزش مداری اسالمی‪:‬‬

‫معماری سنتی در خانه های ایرانی نمود تجلی روح وحیات‬
‫است‪.‬زیرادرطراحی وساختن آن باتمام وجود وکالبد اسالمی ایرانی‬
‫صورت می گیرد‪،‬خان ههای سنتی نمودی ازمعماری فرهنگی براساس جنبه‬
‫های اسالمی می باشداز همان ورودی شروع می شود وتاارقام واندازه‬
‫ها وواحد ها رادر خودجای می دهد‪ .‬هوبکا می گوید‪:‬اگرکسی می خواهد‬
‫روش طراحی سنتی رابفهمد‪،‬باید خویش راآماده کند تاراه انتقال سنت‬
‫ها به طرحهایی پیچیده معماری رادر ذهن طراح پی گیری‬
‫کند‪(.‬قیومی‪،‬صفه‪،‬ش‪،12‬ص‪36‬و‪)33‬‬

‫عناصر هویت سازخانه های سنتی ایرانی‪:‬‬

‫مقرنس کاریها‬ ‫‪-6‬‬ ‫‪ -1‬اتاق‬ ‫‪ -2‬هشتی ‪-9‬حیاط‬ ‫‪-1‬ورودی‬

‫ونقش بند یها‬
‫از جمله خانه های سنتی که نماد تجلی روح معماری گذشته در آن‬
‫است‪،‬می توان به خانه ی بروجردیها‪ ،‬عامریها ‪،‬طباطبایها اشاره‬
‫کرد‪.‬‬

‫‪-1‬ورودی خانه ها‪:‬ازنگاه کلی ورودی خانه از ابتدا جلوه گرهویت‬

‫وشخصیت خانه رابه اهل خانه ورهگذران می باشد‪،‬در خانه های سنتی‬
‫اکثرورودی های خانه هاازمعبراصلی عقب نشسته است‪،‬ودرطرفین دو‬
‫مکان برای نشستن تعبیه شده است‪ .‬عقب نشینی ورودی ازگذر ازبعد‬
‫دینی نمایا نگر اعتقاد مردم به عدم تجاوز به حقوق دیگران‬
‫است‪(.‬بمانیان‪،‬فصلنامه هنر اسالمی‪،‬ش‪ )1933 ،19‬دو سکو برای نشستن‬
‫درطرفین برای استراحت کردن رهگذران نشانه احترام وهمبستکی وفکر‬
‫کردن به حقوق دیگران است‪ .‬درورودی درحقیقت کنترل کننده ارتباط‬
‫داخل وخارج بناست‪.‬واین امرسبب شده است که تمهیداتی اندیشیده شود‬
‫ازجمله ایجاد اختالف سطح بین آستانه وسطح گذررااشاره‬
‫کرد‪(.‬حسین‪،‬سلطان زاده‪،‬ش‪،1‬ص‪)36،136‬‬
 ‫‪International Conference on Civil Engineering‬‬
‫‪Architecture & Urban Sustainable Development‬‬
‫‪18&19 December 2013, Tabriz , Iran‬‬

‫ورودی خانه طبا طبایی ها‬

‫‪ -2‬هشتی‪:‬حتی دربسیاری ازبناها چه مسکونی وچه مذهبی‬

‫قراردارندودرهردوی انها دارای ویژیگیهای مشابهی هستند‪.‬‬

‫اصل اول درهشتی محرمیت وپنهان کردن محیط داخل از‬

‫خارج است‪.‬‬
‫خصوصیات‬
‫محلی برای انتظار است ‪،‬و وارد نشدن به محیط خانه‬ ‫هشتی‬
‫به یکباره‬

‫دربعضی ازمساجد وبناها محلی برای بازی با نور‬

‫است‪،‬وانتقال ازیک محیط تاریک به روشن که موجب‬
‫حیرت می شود‪.‬‬

‫‪-3‬حیاط‪:‬حیاط درخانه های سنتی ایرانی دارای مرتبه ای بس رفیع‬

‫ازلحاظ ویژگیهای کلیدی می باشد‪،‬این عنصر معموال در حول وحوش مرکز‬
‫منازل ونقش تقسیم کننده ی فضاها رابرعهده دارد‪.‬‬
 ‫‪International Conference on Civil Engineering‬‬
‫‪Architecture & Urban Sustainable Development‬‬
‫‪18&19 December 2013, Tabriz , Iran‬‬

‫حیاط به عنوان نشانه حریم ملک‬

‫حیاط به عنوان وحدت دهنده چند عنصر خانه‬

‫خصوصیات‬
‫حیاط از‬
‫حیاط به عنوان فضایی سر سبز وبا نشاط‬
‫لحاظ‬
‫عملکردی‬
‫حیاط به عنوان یک هواکش مصنوعی برای گذراندن جریان‬
‫بادهای مناسب‬

‫حیاط به عنوان عنصری مهم جهت ساماندهی فضایی‬

‫حیاط محیطی آمن وآرام برای آسایش خانواده‬

‫ﺱیﻥ ﻡﻉﻡﺍﺭیﺍﻥ‪،‬گﻭﻥﻩ ﺩﺭﻭﻥگﺭﺍ‪،‬ﺹ‪)1931 ،16‬‬

‫( ﺍﻝﻡﺡ‬

‫معموالدرنواحی مرکزی ایران به علت عوامل جغرافیایی واقلیمی‬

‫(بادهای مزاحم وگرم)درمرکزبناایجادمی کردند‪.‬ازلحط دینی حیاط این‬
‫مرکز نشانگروحدانیت ومرکز خداوند در عالم هستی می باشد‪،‬تمامی‬
‫فضاها دراطراف حیاط چیده می شوندواین نشانگرمحوراصلی حیاط‬
‫دارددرطراحی ها واین جهت نشانگر جهت قبله نیز می‬
‫باشد‪(.‬طبسی‪،‬بازتاب هویت ایرانی؛ص‪، 933-963‬تهران‪)1936،‬‬
 ‫‪International Conference on Civil Engineering‬‬
‫‪Architecture & Urban Sustainable Development‬‬
‫‪18&19 December 2013, Tabriz , Iran‬‬

‫درداخل حیاط منازل سنتی چون حتما ازحوض ویا باغ استفاده می شده‬
‫است که ازبعد اقلیمی نشانگرایجاد تقلیل وتعدیل گرمایش‬
‫هواازآناستفاده می شده است ‪،‬وهمانگونه که نادر اردالن می‬
‫گوید‪:‬وجود حوض وباغچه دراین حیاطها ازبعد دینی نیز قابل بررسی‬
‫می باشد‪،‬مفهوم باغ به معنای خاص آن اززمانهای باستان‪،‬ازواژه«په‬
‫اره دۀسه»به معنای باغ محصورتازمانی که بانگرش اسالمی درابتدای‬
‫پیدایش‪،‬آن ادغام وتا امروزهمواره الهام بخش صورت اصلی حس مکان‬
‫درمعماری ایرانی بوده است‪.‬این مفهوم درصورت باطنی به صورت حیاط‬
‫تجلی یافته است‪(.‬نادر‪،‬اردالن‪،‬مجله آبادی‪،‬ش‪،13‬ص‪)1931 ،16‬‬

‫‪-1‬اتاق‪:‬اتاق درمنازل مسکونی سنتی به اقسام گوناگون یک دری‪ ،‬سه‬

‫دری‪،‬پنج دری‪،‬شاه نشین وجود دارد‪،‬که این اسامی رانیزبه علت‬
‫اندازه انها درابعاد ونوع کاربری آنها لحاظ شده است‪،‬یکیازاین‬
‫اتاقها که شاه نشین می باشد که معموال بیرون زده از طرف حیاط‬
‫ومعمال دارای ستونهایی نیزمی باشد محل پذیرایی مهمان ها می‬
 ‫‪International Conference on Civil Engineering‬‬
‫‪Architecture & Urban Sustainable Development‬‬
‫‪18&19 December 2013, Tabriz , Iran‬‬

‫باشد‪،‬اتاق ارسی که در انواع ‪2‬و‪9‬و‪ 6‬دری می باشد دروپنجره ارتباطی‬

‫با حیاط وحوض وباغچه ایجاد می کند‪(.‬غالمحسین معماریان‪،‬گونه‬
‫درونگرا‪،‬ص‪)1931 ،933‬‬

‫‪ -6‬مقرنس کاریها ونقش بندی ها‪:‬این مقرنس کاریها حضورکیهانی‬

‫ویگانگی کاۀنات در عالم صغیر بوده است‪،‬اززیباترین آنها خانه‬
‫بروجردیها وطباطبایی ها ازآثاراستاد«علی مریم» می توان اشاره‬
‫کرد‪،‬که ازاین مقرنس کاریها سقف مانداالیی‪،‬بی مرزی وبین زمین‬
‫وکیهان ویکپارچه تمام کاۀنات رابازیبایی بی نظیری ایجاد کرده‬
‫اند‪.‬‬

‫در همان حال بی مرزی بین طبیعت وبنا باقاب هایی ازطبیعت‬
‫درراستای دید ناظرازدرون به بیرون وباوجود ایوانهای روبه‬
‫طبیعت(حوض آب وفضای سبز حیاط)ازویژگیهای این اثارکیهانی‬
‫هستند‪.‬فضای کیهانی به تمام معنا در اثاراستاد حضوردارند‪،‬فضایی‬
‫که باریشه داشتن دراعماق زمین‪،‬به زیبایی با نمادها‪،‬به نقطه‬
‫مرکزی در اعماق کاۀنات متصل است‪(.‬محمود گالبچی‪،‬آرکی تایپی‪،‬ص‪،232‬‬
‫‪)1931‬‬
 International Conference on Civil Engineering
Architecture & Urban Sustainable Development
18&19 December 2013, Tabriz , Iran

‫نمونه های موفق ازساختمانهای جدید براساس خانه های‬

:‫سنتی‬
 ‫‪International Conference on Civil Engineering‬‬
‫‪Architecture & Urban Sustainable Development‬‬
‫‪18&19 December 2013, Tabriz , Iran‬‬

‫‪-1‬پروژه مسکونی اوی‪:‬این پروژه توسط گروه معماران )‪ (Dwp‬درشهر‬

‫هوشی مین ویتنام طراحی شده است‪،‬این شکل حداکثر دید محیط‬
‫طبیعی‪،‬توزیع نور وتهویه مطلوب در سراسر ساختمان ودید به حیاط‬
‫مرکزی وفضای داخلی است‪.‬‬

‫منبع‪:‬کتاب معماری پایدار‬

‫‪ -2‬پروژه طراحی هتل ایسو‪:‬این پروژه درپکن واقع شده است که‬
‫ترکیبیاز ساختمانهای هتل‪ ،‬تجاری ودفاتر اداری می باشد‪ .‬این طرح‬
‫نیزدارای یک سازماندهی مرکزی بوده وحیاط داخلی آن کمک شایانی به‬
‫دید ونورگیری طبیعی فضاهای طبقه ی ‪ -1‬آن کرده است‪.‬‬

‫منبع‪:‬کتاب معماری پایدار‬

 ‫‪International Conference on Civil Engineering‬‬
‫‪Architecture & Urban Sustainable Development‬‬
‫‪18&19 December 2013, Tabriz , Iran‬‬

‫منبع‪:‬کتاب معماری پایدار‬

‫‪ -3‬مجموعه مسکونی (اچ ‪:)8‬این واحد اپارتمانی نیز که دارای‬

‫حیاط مرکزی می باشد‪.‬به واسطه این حیاط مرکزی می باشد‪،‬به واسطه ی‬
‫این حیاط داخلی نمایشی منحصر به فرد ازخالقیت طراح راایجاد کرده‬
‫است‪،‬ومنجر به پویایی حیاط شده است‪.‬‬

‫منبع‪:‬کتاب معماری پایدار‬

 ‫‪International Conference on Civil Engineering‬‬
‫‪Architecture & Urban Sustainable Development‬‬
‫‪18&19 December 2013, Tabriz , Iran‬‬

‫مقایسه فضاهای کاربردی معماری گذشته ومعاصر‪:‬‬

‫خصوصیات معماری معاصر‬ ‫خصوصیات معماری گذشته‬ ‫فضاها‬

‫بدون مفهوم وهویت درجهت‬ ‫درجهت احترام به‬ ‫ورودی‬

‫تقلید از فرهنگ غربی‬ ‫استفاده کنندگان‬
‫وآسایش مردم‬
‫عناصر‬
‫نبود عنصر هشتی‪-‬شفافیت‪-‬‬ ‫محرمیت‪-‬بازی با نور‪-‬‬ ‫هشتی‬ ‫سازنده‬
‫ورودمستقیم‬ ‫فضای انتظار‬ ‫معماری‬
‫خانه‬
‫نورگیر‪-‬بدون کاربری‬ ‫مرکزیت‪ -‬وحدت دهنده‪-‬‬ ‫حیاط‬ ‫ها‬
‫مناسب‪-‬فضایی پرت ودور‬ ‫ساماندهی عناصر خانه‪-‬‬
‫افتاده‬ ‫فضایی بهشت گونه‬

‫طراحی بر اساس زمین‪-‬‬ ‫طراحی بر اساس‬ ‫اتاق‬

‫ابعا یکدست‬ ‫استفاده‪-‬کاربر‪-‬محل‬
‫قرارگیری‬

‫طراحی بر اساس طرحهای‬ ‫طراحی بر اساس‪ -‬مفهوم‬ ‫مقرنس‬

‫زینتی –غربی‪-‬بدون هویت‬ ‫آسمانی وکیهانی‬ ‫کاریها‬
‫ومفهوم‬

‫مآخذ‪:‬نگارنده‬

‫نتیجه گیری‪:‬براساس تمامی ویژگی ها وتعاریفی که ازمنازل مسکونی‬

‫سنتی شده است‪،‬باتوجه به نقاط بسیار برجسته درطراحی منازل مسکونی‬
‫وهمچنین معانی ونمادهای اسالمی وعرفانی ونوع نگاه معماران درجهت‬
‫استفاده هر چه بیشتر ازویژگی ها درمعماری اسالمی درطرحهای‬
‫خوددرجهت هرچه بهبود این سبک وسیاق درآینده دیدگاه روشنی را در‬
‫افق متصور می شوم‪،‬زیراتا کاری درجهت ارتقاء معماری اسالمی درسبک‬
‫نوین معماری صورت نگیرد وگامهایی به جلو برداشته نشود‪ ،‬راهی‬
‫وسبکی پدیدار نمی شود‪(.‬معمار خود رامستحیل درجامعه ومعیارهای او‬
 ‫‪International Conference on Civil Engineering‬‬
‫‪Architecture & Urban Sustainable Development‬‬
‫‪18&19 December 2013, Tabriz , Iran‬‬

‫می دید ووظیفه ی خودرادرنهایت بهبود بخشیدن آن ظوابط می دانست‬

‫‪.‬نوآوری درآن زمان ممدوح بود‪،‬اما مفهومی دیگری داشت‪،‬نوآوری به‬
‫معنای انداختن طرحهای تازه درچهار چوب زیباشناسی مقبول وباحفظ‬
‫اصولی بودکه سنت ایجاب می کرد‪.‬تجاوز از این حدودرانه نوآوری‬
‫ممدوح بلکه بدعت مذموم می شمرند وخودراموظف به بهره گیری‬
‫ازتجارب هزاران ساله معماران پیش از خوددرفراهم آوردن سکونت گاه‬
‫مطلوب انسان می دانست‪(.‬قیومی‪،‬صفه‪ ،‬ش‪،24‬ص‪)47-42‬‬

‫هوبکا می گوید‪:‬اگر کسی می خواهد روش طراحی سنتی‬

‫رابفهمد‪،‬بایدخویش راآماده کندتاراه انتقال سنت ها به طرح های‬
‫پیچیده معماری رادرذهن طراح پی گیری کند‪(.‬همان‪،‬ص ‪)44-47‬‬

‫فهرست منابع‪:‬‬
‫‪-1‬گالبچی‪.‬محمود‪،‬معماری آرکی تایپی(کهن الگویی)‪،‬انتشارات دانشگاه‬
‫تهران‪،‬چاپ اول‪1931،‬‬

‫‪-4‬بمانیان‪.‬محمد رضا‪،‬عناصر هویت سازدرمعماری سنتی خانه های‬

‫ایرانی(نمونه موردی خانه رسولیان یزد)‪،‬فصلنامه علمی پژوهشی هنر‬
‫اسالمی‪،‬شماره ‪،19‬پاییز وزمستان ‪1983‬‬

‫‪-9‬تاجیک‪،‬محمد رضا‪،‬روایتغیرت وهویت درمیان ایرانیان‪،‬نشر فرهنگ‬

‫گفتمان‪،‬تهران‪1982،‬‬

‫‪-2‬سرلو‪،‬خوان ادوارد‪،‬فرهنگ نمادها‪،‬مترجم‪:‬مهرانگیز اوحدی ‪،‬تهران‪1983‬‬

‫‪-7‬سلطان زاده‪،‬حسین‪،‬فضاهای ورودی درمعماری سنتی ایران‪،‬معونت‬

‫اموراجتماعی وفرهنگی شهرداری تهران‪1944،‬‬

‫‪-7‬معماریان‪،‬غالمحسین‪،‬آشنایی بامعماری مسکونی ایرانی(گونه شناسی‬

‫درونگرا)‪،‬انتشارات سروش دانش‪،‬چاپ ششم‪1931،‬‬

‫‪-4‬طبسی‪،‬محسن‪،‬بازتاب هویت ایرانی درمعماری سنتی ایران‪،‬ازهویت‬

‫ایرانی(سلسه مقاالت وگفتارهایی پیرامون هویت ایرانی)‪،‬انتشارات سوره‬
‫مهر‪،‬تهران‪، 1987‬ص‪977-974‬‬
 ‫‪International Conference on Civil Engineering‬‬
‫‪Architecture & Urban Sustainable Development‬‬
‫‪18&19 December 2013, Tabriz , Iran‬‬

‫‪-8‬اردالن‪،‬نادر‪،‬ازمقاله معماری ایرانی درسخن چهارنسل ازمعماران‪،‬مجله‬

‫آبادی‪،‬سال پنجم‪،‬شماره‪،13‬تهران‪،‬زمستان ‪،1942‬ص‪17-18‬‬

‫‪-3‬قیومی بیهندی‪،‬مهرداد‪(،‬آموزش معماری دردوران پیش ازمدرن برمبنای‬

‫رساله معماریه) صفه‪،‬شماره‪،24‬سال پانزدهم‪1987 ،‬‬

‫‪-11‬نصر‪،‬سید حسین‪،‬معرفت وامر قدسی‪ ،‬ترجمه‪ :‬فرزاد حاجی‪،‬تهران‪،‬فرزان‬

‫روز‪1981،‬‬

‫‪-11‬صیادی‪،‬احسان‪،‬معماری پایدار‪،‬انتشارات لوتوس‪،‬چاپ اول‪1931،‬‬