ชือ่ ..................................................................................รหัส...................................Section.............................

จงเติ มหมายเลขของตัวอย่างที่แสดงในห้องปฏิ บตั ิ การลงในตาราง

ต้นสมุนไพร- Polypetalae #2 (ใช้ ลกั ษณะใบของวงศ์ ช่วยในการจําแนกชนิด)
วงศ์ ชนิดของใบ เส้ นใบ Phyllotaxy Habit ชื่ อพืชสมุนไพร No. ลักษณะอื่นๆ
Mimosaceae 2-pinnately ส้มป่ อย ใบมีรสเปรี้ ยว มีขนาดเล็ก
compound 13 มีหนามออกเดี่ยว ๆ ตามกิ่ง
Papilionaceae อัญชัน
9 ใบประกอบมี 5-7 ใบย่อย
กวาวเครื อ ชนิดของใบดูคล้าย palmately compound แต่มี rachis ต่อกับ
ก้านใบของใบย่อยที่อยูต่ รงกลาง ทําให้กา้ นใบย่อยกลางดู
1-odd- 6 เหมือนยาวกว่าอีก 2 ใบ
pinnately

ทุกต้นมี pulvinus ชัดเจนบ้างไม่ชดั เจนบ้าง

Climber
compound เห็น pulvinus ชัดเจน
Pinnately-
reticulate เถาวัลย์เปรี ยง ใบรู ปไข่กลับ ปลายใบหยักเว้าเล็กน้อย
S
(หลายชนิด โล่ต๊ิน ใบรู ปหอกกลับ ปลายใบเรี ยวแหลม
4
เห็นเส้นใบ Alternate
ไม่ชดั เจน) มะกลํ่าตาหนู ใบมีรสหวาน ลักษณะเหมือนมะขาม เป็ น Papilionaceae ที่ใบ
แบบ even-pinnately compound

Caesalpiniaceae 1-even-
pinnately
compound
มะขาม ↳ เมล็ดสี แดงมีตาสี ดาํ มีพิษรุ นแรง
ใบมีรสเปรี้ ยว กิ่งซิกแซกเล็กน้อย
Tree ขี้เหล็ก ใบรู ปกลมรี ปลายใบกลม
7
คูน ใบรู ปไข่ ปลายแหลม อาจดูเหมือนเปลวไฟ เส้นใบย่อยเป็ น
9
reticulate ที่คล้าย parallel
Herb ชุมเห็ดเทศ ใบรู ปสี่ เหลี่ยม เส้นใบย่อยเป็ น reticulate ที่คล้าย parallel เส้น
8 ใบย่อยที่ปลายใบจะโค้งเป็ นวงกลม ผลมีครี บ

1
 วงศ์ ชนิดของใบ เส้ นใบ Phyllotaxy Habit ชื่ อพืชสมุนไพร No. ลักษณะอื่นๆ
Myrtaceae Opposite Shrub ฝรั่ง กิ่งอ่อนเป็ นเหลี่ยม ใบอ่อนมีขนนุ่ม
27

ใบขยี้ดมจะมีกลิ่นหอม
ฝรั่งมีหลายพันธุ์ ทําให้ทรงใบมีความหลากหลาย

Alternate Tree ยูคาลิปตัส เปลือกของลําต้นมักลอกล่อน เห็นเปลือกชั้นในที่มีสีสนั

28 ทรงใบยาวรู ปเคียว มีเส้นใบที่ขนานไปกับขอบใบ เรี ยกว่า intra-
Pinnately- marginal vein
Lythraceae reticulate Opposite Shrub เทียนกิ่ง ใบรู ปข้าวหลามตัด
24
Punicaceae Opposite Shrub ทับทิม ใบทรงยาว กิ่งอ่อนมักมีสีแดงเรื่ อ ๆ อาจพบหนามชนิด thorn
+Fascicle 25
Simple

Combretaceae Opposite Tree สะแก ใบหนาแข็งกระด้าง หากไม่มีผลจะจํายาก ต้องใช้ความคุน้ เคย

26
Malvaceae Palmately- Alternate Herb กระเจี๊ยบแดง ใบรสเปรี้ ยว จํานวน lobe ไม่แน่นอน ต้นที่อายุมากจะมีจาํ นวน
reticulate 28 lobe มากกว่าต้นที่อายุนอ้ ย

ขอบใบเว้าเป็ น lobe
กิ่ง ก้านใบ และโคนใบมักมีสีแดง
ฝ้าย - ใบมี 3 lobe ปลาย lobe แหลม
ฝ้ายแดง ใบมี 5 lobe แต่ละ lobe แคบกว่าฝ้าย
21 กิ่ง ก้านใบ ฐานใบ เส้นใบมักมีสีแดง

2
 Crude drug- Polypetalae ครัง้ ที่ 2 (แบ่ งตามส่ วนของพืช เพื่อช่ วยในการจําแนกชนิด)

ส่ วนของพืช ชื่ อ crude drug No. ลักษณะเด่ น

สารสกัดจากแก่นต้น สี เสี ยดไทย ก้อน สี น้ าํ ตาลดํา หนักเหมือนก้อนหิน
แก่นต้น ฝาง 8 ไม่มีเปลือก เนื้อไม้สีแดง เนื้อไม้เป็ นเสี้ ยนยาว เมื่อแช่น้ าํ สักครู่ นํ้าจะมีสีแดงชมพู
ลําต้น (เถา) เถาวัลย์เปรี ยง เนื้อเป็ นเสี้ ยนไม้ เห็นวงปี เป็ นชั้น ๆ ชัดเจน นํ้าหนักเบา
ราก+ลําต้นใต้ดิน ชะเอมเทศ is ชิ้นไม้ มีเปลือก
เนื้อไม้สีขาวนวลถึงออก รสหวาน มักฝานเป็ นแผ่นบาง ๆ ตามแนวขวางหรื อแนวเฉียง มีเปลือกสี น้ าํ ตาล
ราก ชะเอมไทย เหลือง
16 รสหวาน ขนาดค่อนข้างใหญ่ เนื้อเป็ นเสี้ ยนไม้

ส่ วนของพืช ชื่ อ crude drug No. ลักษณะเด่ น

ดอก กานพลู เป็ นดอกตูม มีกลิ่นหอมมาก มีรสเผ็ดซ่า ทําให้รู้สึกชา
12
กลีบเลี้ยงและ epicalyx กระเจี๊ยบแดง ไม่ใช่ดอกแต่มกั ถูกเรี ยกผิดว่าดอกกระเจี๊ยบ
ที่เจริ ญติดอยูก่ บั ผล 28 ลักษณะคล้ายกลีบดอกไม้แห้ง กลีบหนา แห้งกรอบ ประกอบด้วยส่ วนที่คล้ายกงจักรแหลมเล็ก ๆ (เจริ ญจาก epicalyx)
และส่ วนที่เป็ นกลีบติดกันที่ฐาน ปลายแยก (เจริ ญจากกลีบเลี้ยง) มีกลิ่นและรสเปรี้ ยว มีสีแดงอมนํ้าตาลดํา แต่หากเก็บ
ไว้นานจะเสื่ อมคุณภาพ เปลี่ยนเป็ นสี ดาํ

ส่ วนของพืช ชื่ อ crude drug No. ลักษณะเด่ น

ใบ ใบมะขามแขก 15 แผ่นใบรู ปหอกสั้น ๆ สี น้ าํ ตาลอ่อนอมเหลือง

3
 ส่ วนของพืช ชื่ อ crude drug No. ลักษณะเด่ น
ฝักมะขามแขก 14 แบนเหมือนแผ่นกระดาษ เมล็ดเรี ยงเป็ นแถวชัดเจน
ผลแบบ legume (นิยม
ส้มป่ อย ผลแบน แบนหนา ขรุ ขระ เป็ นปล้อง ๆ ตามตําแหน่งที่มีเมล็ด
เรี ยกว่าฝัก) 13
มีรสเฉพาะตัว ใส่ น้ าํ เขย่าจะมีฟอง
ผลแบบ samara สะแก 26 ผลมีปีก 4 ปี ก เวลาใช้ให้เด็ดปี กออกให้เหลือแต่เมล็ด
เล็บมือนาง 32 ผลเป็ นเหลี่ยม 5 เหลี่ยม สี ดาํ อมม่วง crude drug คือผล เวลาใช้จะกะเทาะเอาเฉพาะเมล็ดมาใช้
สมอไทย 38 ผลสดสี เขียว กลมรี มีรอยเว้าตามแนวยาวตื้น ๆ ไม่ชดั เจน มีรสฝาด เปรี้ ยว ขม มัน หวาน
ผลแบบ drupe
ลูกทรง ผลแห้งสี ดาํ ผิวย่น
สมอพิเภก 31 กลม มีรอยเว้าตามแนวยาวตื้น ๆ ไม่ชดั เจน สี น้ าํ ตาลอ่อน มีขนนุ่มสั้น
สํารอง รู ปรี หัวท้ายค่อนข้างเรี ยว ผิวขรุ ขระ
29 โดยทัว่ ไป ส่ วนของเปลือกผลที่มีลกั ษณะเป็ นเยือ่ รู ปใบเรื อจะถูกเด็ดทิ้งไป
เมล็ด Crude drug เป็ นเมล็ด แต่ส่วนที่ใช้คือเปลือกเมล็ด ซึ่งจะพองตัวเมื่อแช่น้ าํ เพราะมีสารเมือกสะสมอยู่
ชุมเห็ดไทย 12 เมล็ดเล็ก ๆ รู ปทรงกระบอกเล็ก ๆ สี น้ าํ ตาล หัวท้ายตัดเฉียง ๆ ด้านหนึ่งมีต่ิงแหลมมน ๆ
ลูกซัด 11
รู ปทรงสี่ เหลี่ยมเล็ก ๆ สี น้ าํ ตาลอ่อน มีรอยขีดเส้นทแยงมุม มีกลิ่นหอม
มะขามเปี ยก เนื้อนุ่ม สี น้ าํ ตาลแดง รสเปรี้ ยว
เนื้อในผล
เนื้อในฝักคูน 3 เละๆ สี ดาํ กลิ่นเหม็น อาจมีเมล็ดปนมาด้วย
ฝ้าย สําลี 22 ปุยขนสี ผลทรงกลม ส่ วนที่ใช้คือ ขนที่หุม้ รอบเมล็ด ดูเฉพาะขนจะแยกจากนุ่นไม่ได้
ขนที่หุม้ รอบเมล็ด
นุ่น 23 ขาว ผลทรงยาว ส่ วนที่ใช้คือ ขนที่หุม้ รอบเมล็ด ดูเฉพาะขนจะแยกจากลําสี ไม่ได้