UNIVERSITETI POLITEKNIK I TIRANËS

FAKULTETI INXHINIERISË SË NDËRTIMIT

DEPARTAMENTI I INFRASTRUKTURËS SË
TRANSPORTIT DHE I
KONSTRUKSIONEVE TË NDËRTIMIT
KURSI IIID-NDËRTIM
TIRANE 2021

DETYRE KURSI
 A) Historiku I qytetit
Themelimi I Firenzez

Themelet e qytetit te firenzes datojne qe ekzistuese tregojne qe qyteti ka pas qene I banuar qe ne koherat
prehistorike.Pjeset me te vjetra te ketij qyteti mbajne mbi to gjurmet e origjines se tij romake pasi u themelua
sin je nga kolonite e Jul Cezarit.Per arsye te mbrojtjes se qytetit, ai u ndertua ne kryqezimin e rrjedhes se dy
lumenjve, lumi Arno dhe Mugnone,ku jane perqendruar dhe popullsite me te vjetra.
I ndertuar sipas nje plani drejtkendor,qyteti ishte I rrethuar nga nje mur 1800 m I gjate.Zona brenda mureve,ssi
te gjitha qytetet e themeluara nga romaket,karakterizohej nga rruge te drejta qe kryqezoheshin ne kende te
drejta.Dy rruget kryesore te conin ne 4 dyer te ruajtura nga garrisoni I qytetit dhe bashkoheshin ne nje kuadrat
qendror ,qe quhej Forumi Urbis, tani Sheshi I Republikes,ku Kuria dhe Tempulli I dedikuar ndaj Triumit te
Capitolinit(Jupiterit,Junos dhe Minerves) do te ngriheshin me vone.
Gjetjet arkeologjike I kane dhene nje “jete te re” qytetit duke zbuluar eshtrat e shume veprave te rendesishme
publike si Banjat Kapitoline,Banjat e Kapacios,sistemin ekanalizimeve etj.
Ne ate kohe Lumi Arno ishte jashte kufijve te qytetit,me nje port lumor qe ishte nje pjese kryesore e
infrastruktures se qytetit,pasi ne koherat romake lumi ishte I lundrueshem nga burimi I tij deri ne kryqezimin
e tij me lumen Africo.
Qyteti u zhvillua shpejt fale pozicionit te tij te favorizuar dhe rolit qe luaji ne ambiciet e organizatave territorial
ne rajon deh shpejt kaloi qytetin e Arezos si qendra e rajonit verior te Eturise.
Fuqia ekonimike ishte faktori kryesor pas rritjes se kolonise se vogel.
Aktiviteti komercial dhe tregtia lulezuan fale faktit qe rruge te rendesishme komunikimi takoheshin ne florentia
dhe ofrojne nje shpjegim per prezencen e tregtareve orientale,te cilet mund te ishin ne rrugen e tyre per ne
qytetin e Pizes,dhe qe ishin te paret qe prezantuan kultin e Isis dhe me vone Krishterimin.
Gjurmet me te hershme te besimit Kristian jane te lidhura me Kultin e Dhjakut Lorenzo dhe te shenjtorit
Plestinez,Felicita dhe keshtu kishat e para Florentine u ndertuan:Shen Lorenzo shenjteroi ne 393 dioqezen e
pare dhe kishen Santa Felicita,origjinat e se ciles shkojne deri ne shek 4 ose 5.
Pavaresisht ketyre fakteve duket sikur banoret e Firenzes nuk kane pasur nje peshkop perpara shek te 3.Ipari
peshkop I regjistruar ishte Shen Felice ne vitin 313.
Periudha Bizantine dhe Lombarde
Dyndjet Barbare e demtuan shume rendesine e
Firenzes.Ne 405 qyteti arriti ti zmbrapste hordhite e
Radagasius-it, por me vone nuk mund te shmangte
perfshirjen ne luften Gotho-Bizantine.Pozicioni I tij
strategjik ne lumen Arno dhe Pika kyce ne
komunikimin e Romes me Padanian shpjegojne pse
qyteti u kontestua midis Goteve dhe Bizantit.Ne 541-
44 Mure te reja u ndertuan duke perdorur materialet e
strukturave te shumta romake,si banjat,Teatri dhe
reservuari I ujit.Natyra modeste e mureve tregon per
renien e qyteti,I cili ishte shpopulluar shume;
Ne ate moment nuk mund te kete pasur me shume se 1000 banore.Afer fundit te shek te 6,kur Lombardet
pushtuan Italine e Veriut dhe ate Qendroreqyteti ra ne ndikimin e tyre.Kjo eshte konsideruar si periudha me e
erret ne historine e qytetit.Te shkeputur nga rruget kryesore,arsyeja kryesore e ekzistences se tij u zhduk
papritmas,pasi rruga e komunikimit Bolonje-Pistoia-Firenze ishte shume e ekspozuar ndaj sulmeve te
Bizantineve.

Mesjeta e Hershme

Rreth mesit te shek te 11posicioni I firenzes ne rajonin e toskanes u rrit edhe me

shume pasi Luca nuk ishte me selia e drejtimit te rajonit dhe per shkak te
pjesemarrjes vendimtare te qytetit ne reformen e kishes.

Ne 1055 Firenze mbajti nje Keshille nga Papa Viktor II me prezencen e Perandorit
Henri III dhe 120 peshkopeve.Shume struktura te vjetra u rindertuan gjate
gjysmes se dyte te shek te 11.

Ne 9 nentor 1059,Peshkopi Gerard, I cili ishte ber Pape nen emrin Nikolas II,e
rishenjteroi kishen baptiste qe ishte rindertuar ne qytet ne menyre me
imponuese,shume e ngjashme me ate qe eshte sot.Ndertesa ne forme
oktagonale duket se eshte mbuluar me nje kupole te harkuar me maje ten dare ne 8 segmente dhe fasada e
jashtme akoma nuk ishte veshur me mbuleses prej mermeri qe ka sot. Pas vdekjes se nenes se saj dhe burrit
te saj,Matilda,vajza e konteshes Beatrice u be kontesha e vetme e Toskanes.Ajo kishte besuar gjithmone ne
idete e Reformes dhe politikat e San Xhovani Gualbertoa dhe gjate perleshjes per zbatimin e reformave
mbeshteti reformuesin me influent,Hildebrand te Savones, I cili me vone u be Papa Gregory 7,duke e gjetur
keshtu veten ne konflikt me Perandorin,Heny IV.

Guelphet dhe Gibelinet

Periudha e paqes qe erdhi pas instalimit te qeverise nen nje Podest nuk zgjati shume.1216 pa fillimin e
konflikteve qe do te perndiqnin shoqerine e Firenzes per te gjithe shekullin,duke I ndare qytetaret ne Guelphe
dhe Gibelline.Nw 1244 Fisniket Gibeline,te cilet ishin ne pushtet vendosen ta zgjeronin bazen sociale te
qeverise me qellim qe te fitonin mbeshtetjen e klases se mesme tregtare.Ky ishte fillimi I periudhes qe do te
quhej “Primo Popolo”.Por vetem disa vite me vone,ne 1250,tregtaret dhe artizanet si shumice arriten ta
merrnin pushtetin nga duart e fisnikeve Gibeline dhe te nisnin nje regjim te ri politik.Societas Militum u shpernda
me shprese se kjo do te zbuste krenarine e fisnikeve dhe do ti ndalonte qe te ktheheshin ne pushtet.Keshtu te
gjithe kullat duhet te ndalonin se rrituri ne nje lartesi prej 29 metrash.Ky sihte fillimi I nje tjeter periudhe paqeje
dhe begatie per qytetin dhe fuqia ekonimike dhe financiare e qytetit u rivendos.

Ne betejen e Montaperti,1260, Fiorentinet u munden nga forcat Sieneze,e cila rezultoi ne zhdukjen e te gjitha
arritjeve te klases tregtare.Kur Gibelinet moren pushtetin perseri dhe restauruan institucionet e vjetra ata
deklaruan shkaterrimin e te gjithe pallateve,kullave dhe shtepive qe zoteronin ne qytet anetaret kreysore te
partise se Guelpheve.Qyteti u mbulua me rrenoja dhe 103 pallate,580 shtepi dhe 85 kulla u rrezuan plotesisht
pa folur per demin anesor qe iu be ndertesave te tjera afer tyre.Per 6 vite Firenze u detyrua te ndiqte deshirat
e Gibelineve te cilet do e kishin shkaterruar qytetin pot e mos kishte qene per mbrojtjen e patrembur te Farinata
deli Uberti ne konventen e Empoli. Gibelinet,ne frike ndaj fuqise se popullit te qytetit u detyruan te pranonin
sherbimet e Papes Klementi IV, si negociator midis paleve ne konflikt.Papa haptazi favorizonte Guelphet, te
cilet arriten te merrnin pushtetin nga Gibelinet dhe rishpallen institucionet politike te hedhura poshte nga
Gibelinet.

Nga shek I XIV tek Periudha e Rilindjes

Drejt fundit te shek te 13 dhe ne fillimin e shek te 14

ndryshimet midis klases se mesme dhe asaj te larte
tregtare u thelluan me shume.Keta te fundit kishin
ndikim te madh ne drejtimin e qytetit,por ne shek e 14
“popolo munito” u munduan disa here te zgjeronin bazen
demokratike te qytetit duke rritur pjesemarrjen e klases
se mesme te ulet dhe te larte ne qeveri.N e 1378,nen
impulsin e nje levizjeje te vene ne levizje nga shtresat e
uleta,popolo grasso u detyruan te pranonin nje reforme
institucionale e cila ofroi bazen per kushtetuten e
Guildeve te rinj:Tintori,Farsettai,Dyers etj,te cilat korrspondonin me shtresat me te uleta dhe aktivitetet me te
thjeshta.

Por fale interesave te brendshme konfliktuale dhe paaftesise per veteqeverisje keto guilds u mbyllen pasi nuk
mund tee perballonin me presionin e shoqatave te medha tregtare te klases tregtare e cila perseri mori ne
dore pushtetin.Rivaliteti midis dy familjeve fisnike coi ne shume tension dhe solli formimin e dy fraksioneve
antagoniste politike te quajtura te Zinjte dhe te Bardhet.

Keta te fundit ishin kreysisht perfaqesues te te ardhureve qe kishin fitime te lehta dhe gruponin bashke
perfaqesues te klasave te vjetra fisnike dhe Guelphistet qe nuk pajtoheshin me regjimin e kohes.Te dy partite
kishin rradhen e tyre ne drejtimin e keshillit ne dekaden e fundit te shek te 13 por qe andej konfliktet filluan te
intensifikohen.Te Zinjte kerkuan nderhyrjen e papas qe solli si paqevenes charlsin e Valoit,villain e mbretit te
Frances.Ai mbeshteste publikisht Te Zinjte dhe madje arriti deri aty sa i arrestoi drejtuesit e Te Bardheve dhe I
detyroi ata qe ishin me te kompromentuar te largoheshin ne mergim nga qyteti,duke perfshire dhe Dante
Aligerin.Pervec ketyre konflikteve te brendshme,qyteti duhet te perballonte dhe barren e lufterave me “Zonjat”
e fuqishme Gibeline si Visconti dhe Skalieri,te cileve iu bashkuan dhe Pizanet dhe Lukanet.Dy humbje
serioze,njera ne 1315 dhe tjetra 10 vite me vone,e shtyne Firenzen te kerkonte mbrojtje nga trupat Angevine
dhe me pas ta vendoste veten nen mbrojtjen e C Charlsit,dukes se Kalabrise,te shtepise se Anxhout.

Rilinjda

Kur fuqia iu kthye popolo grassos ne fund te shek te 14,nje regjim oligarkik u vendos ne Firenze dhe nje numer
I vogel I elites se familjeve tregtare e udhehoqi qytetin per reth 40 vite.Sidoqofte pati nje opozite qe
kundershtonte oligarkine dhe e cila perdori pakenaqesine e popullit.Ajo pjese e klases se mesme qe ishte
perjashtuar morri armet me popullin dhe gjeti nje lider ne Xhovani de Medicit,drejtuesi I kompanise me te pasur
dhe me te fuqishme te Kalimales.Pas vdekjes se Xhovanit kontrasti u theksua dhe me shume ndersa mendimi
positive mbi Medicit u rrit dhe me shume.Djali I pare I Xhovanit ishte Zoti I qytetit,edhe pse ai u mundua ta
fshihte kete fakt duke mbajtur organet e vjetra republikane,port e zhveshura nga cdo fuqi vendimmarrese.Ai
vdiq ne 1464 dhe ne vend te tij erdhi djali I tij Pieor the Gouty,djali I te cilit Lorenzo,I quajtur Lorenzo I
Mahnitshmi,do te vazhdonte traditen e paraardhesve te tij duke mbajtur organet drejtuese por pa patur asnje
dyshim se kush ishte ne te vertet:Zot I te gjithe qytetit.
Gjate viteve ne te cilen oligarkia e tregtareve e qeverisi Firencen dhe ne periudhen e hershme te sundimit te
Medicit,kontaktet e shpeshta me shembuj te antikitetit Grek dhe Romak sollen lindjen e nje shpirti te ri dhe
qyteti u be qendra ne te cilen Humanizmi u krijua.Njeriu e konsideronte veten sin je qenie perfekte,e etur per
njohuri racionale dhe I vendosur ne vendosjen e dominances se tij mbi natyren dhe historine e cila e diktonte
ate.Kultura letrare,shkencat dhe aktivitetet humane erdhen ne ballet e cdo gjeje dhe kjo ishte nje periudhe e
arte ne intelektin dhe kulturen Europiane.

Shek XIV
Lorenzo I mahnitshmi dinte
sit e vendoste pushtetin e tij
personal pa hedhur poshte
institucionet e republikaneve.
Por pas vdekjes se tij 1492 u
deshen vetem disa vite qe
trashegimtari I tij Pjetro I
pafati, te shkaterronte strukturen e pushtetit te medicive. Politika frikacake e Pjetros ne lidhje me pushtuesin
Carli I VIII e shtyu qytetin ta eleminonte ate dhe te vendoste perseri pushtetin republikan. Por populli ishte I
ndare midis mbeshtetesve te Medicive edhe shumices, e cila e ndikuar nga predikimet e Girolamo Sagonarola
I cili arriti te formonte qeverine ne te cilen iu dha nje rol te rendesishem “Gran Consiglio” I cili bashkoi anetaret
e familjeve kryesore fisnike . Por nuk iu desh shume qe Medicet dhe mbeshtetesit e tyre u kthyen ne pushtet,
fale faktit qe Savonarola u gjykua si heretik dhe u dogj ne turren e druve. Kjo ishte periudha kur Mikelanxhelo
krijoi statujen e tij te famshme, Davidi e cila do te vendosej ne hyrjen e sheshit Della Signoria si mbrojtesi I lirese
se Florentineve. Me pas qyteti u ndodh perseri ne duart e Medicive te cilet u lidhen me mbretin e Aragonin fjala
e te cilit ishte ligj pas largimit te mbretit te frances. Ngritja ne fronin e papes te Giovani De Medici ne 1512 dhe
me pas e Gulios, gje qe e perforcoi pozicionin e Medicive. Por kur lajmi per bastisjen e Romes 1527 populli u
rebelua edhe perseri I deboi Medicit nga qyteti.
EMRAT E MEDHENJ TE SHEK. 16

Leonardo, edhe pse krijoi emer ne oborrin e Medicive, ku puna qe porosiste familja kishte si qellim ti sillte lavdi
atyre, Kreu punet e tij te para artistike ne Fierenze, ku qendroi deri ne 1582, kur u largua ngaqe nuk binte
dakort me filozofine e oborrit dhe prandaj nuk ishte I lumtur aafer Medicive. Pas kthimit te tij ne 1500, por nuk
do te ishte keshtu dhe per shume kohe. Patronet e e medhenj te kesaj periudhe ishin Papa Klementi I VII, Gulio
II dhe Leo X. Rafaelo erdhi ne Fierenze nga Urbino ne te njejtin vit qe Mikelanxhelo u largua nga Roma. Ai
qendroi aty per 4 vite, mjaftueshem sa per te lene gjurmet e konceptimit te tij te ndryshem te artit si nje mjet
per te justifikuar qellimin e tij dhe permbushjen e forms ideale dhe perfeksionit teknik.
Pas rikthimit te Fierenzes nga spanjollet dhe renjies se republikes, Mikelanxhelo u detyrua te largohej nga
Fierenze perseri. Ne 1534 u thirr perseri ne Rome per te perfunduar afresket te kishes kristiane

RENIA E MEDICIVE
Ferdinando I (1587-1609) trashegimine e tea tit dhe arriti te forcoi terittorin e tij duke ruajtur
nje ekuiliber te veshtire midis Frances dhe Spanjes. Shenjat e dekadences u bene edhe mme
te dukshme gjate qeverive te 2 bijve te tij dhe u pershpejtuan ne shekullin 17. Fierenze ishte
akoma nje qytet I madh por territri I tij ishte I vogel dhe munmd te konkurronte me shtet e
medha te centralizuara. Ekonomikisht situate kishte ndryshuar gjithashtu, tregtia dhe
prodhimi ishin ne renie dhe ne fund te shekullit te 16, vetem aktiviteti Bankar kryhej ne nivel
europia, por edhe kjo ishte ne renie. Ferdinandi I u pasua nga II I cili vdiq duke e lene qeverine
ne duart e gruas se dyte Maria Magdalena e Austrise dhe mama se se tij Kristina e Lovalorraine. Ne 1628 kur
periudha e regjences arriti fundin Ferdinandi I II u vendos ne frond he udhehoqi deri ne 1670. Edhe pse
konsiderohet si nje nga me te miret e dinastise se Medicive, ai nuk mundi te shmangte dot renien e Fierenzes
dhe te Toskanes. Gjithashtu as pasardhesit e tij dhe I fundit I familjes se Medicive, I cili vdiq ne 1737 pa
trashegimtar. Gjithsesi persa I perket cultures, qyteti, tashme I hedhur ne nje rol provincial, perseri shfaqte nje
gjalleri e cila u shpreh ne fushen e muzikes dhe ne akademite. Qe nga shek 16 dhe deri ne shek 17 akademite
e shumta te literatures erdhen ne jete. Academia e kryqit e cila njihet per formulimin e Fjalorit, botimi I pare I
te cilit doli ne 1612, u ngrit ne 1582.

FLORENCE SI KRYEQYTET

NE 1859 Loreanet u larguan nga Fierenze perfundimisht. Fill pas kesaj dhe pas luftes se dyte per pavaresi dhe
mbasi Toskana iu bashkua sundimit te Italise se bashkuar, Fierenze u be kryqyteti I Italise per 5 vite nga 1865-
1870. Qendra historike e qytetit iu nenshtrua rinovimit urban, I cili shkaterroi tregun e vjeter dhe lagjen hebreje,
afer sheshit te republikes ne ditet e sotme. Katrori mund te shihet qe perfaqeson shkaterrimin e 1000 viteve

zhvillim urban, I cili u zevendesua me nje perhapje gjeometrike te ndertesave, midis te cilave nje pjese e
monumenteve ishin lene te paprekura duke dale pa asnje lidhje me ndertesat rreth tyre

B)Te dhena te pergjithshme mbi qytetin

1. Informacioni pergjithshem mbi gjeologjine shoqeruar me harte gjeologjike
Pasqyra gjeologjike

Apenina Veriore është një rrip me shtrirje të palosshme i ndërtuar gjatë terciar nga përplasja midis
mikroplatës Apulia (ose Adria) në lidhje me pllakën afrikane dhe mikroplatës Briançonnais (blloku Sardenja-
Korsikë), në lidhje me pllakën Evropiane (Figura 1) . Më poshtë jepet një pasqyrë e shkurtër e gjeologjisë së
zonës; për më shumë informacion dhe literaturë të gjerë, punimet e mëposhtme janë me interes: Boccaletti,
Gianelli dhe Sani (1997), Jolivet et al. (1998), Sani, Moratti dhe Bonini (1998), Carmignani, Decandia et al.
(2001), Finetti et al. (2001), Carmignani et al. (2004), Rossetti, Faccenna, Jolivet, Goffé dhe Funiciello (2002),
Cerrina Feroni, Ottria dhe Ellero (2004), Molli (2008) dhe Argnani (2009). Një përmbledhje e ngjarjeve kryesore
gjeodinamike dhe tektonike në zonën e Apenineve Veriore është treguar në Figurën 2
2. Informacioni pergjithshem mbi rrjetin hidrologjik shoqeruar me harta
Firence shtrihet në një pellg të formuar nga kodrat e Careggi, Fiesole, Settignano, Arcetri, Poggio Imperiale
dhe Bellosguardo (Firence). Lumi Arno, tre lumenj të tjerë të vegjël (Mugnone, [27] Ema dhe Greve) dhe disa
përrenj kalojnë nëpër të. [28]
3. Te dhena mbi demografine
Në vitin 1200 qyteti ishte shtëpia e 50,000 njerëzve.Deri në vitin 1300, popullsia e qytetit ishte 120,000, me
300,000 shtesë që jetonin në Contado. Midis 1500 dhe 1650 popullsia ishte rreth 70,000.Më 31 tetor 2010,
popullsia e qytetit është 370,702, ndërsa Eurostat vlerëson se 696,767 njerëz jetojnë në zonën urbane të
Firences. Zona Metropolitane e Firences, Prato dhe Pistoia, e përbërë në vitin 2000 mbi një sipërfaqe prej
përafërsisht 4800 kilometra katrorë (1,853 sq mi), është shtëpia e 1.5 milion njerëzve. Brenda Firences,
46.8% e popullsisë ishte mashkull në 2007 dhe 53.2% ishin femra. Të miturit (fëmijë të moshës 18 vjeç dhe
më pak) arritën në 14.10 përqind të popullsisë krahasuar me pensionistët, të cilët numëronin 25.95 përqind.
Kjo krahasohet me mesataren italiane prej 18.06 përqind (të mitur) dhe 19.94 përqind (pensionistë). Mosha
mesatare e banorit të Firences është 49 krahasuar me mesataren italiane të 42. Në pesë vitet midis 2002
dhe 2007, popullsia e Firences u rrit me 3.22 përqind, ndërsa Italia në tërësi u rrit me 3.56 përqind.Shkalla e
lindjeve të Firences është 7.66 lindje për 1.000 banorë krahasuar me mesataren italiane të 9.45 lindjeve.

Që nga viti 2009, 87.46% e popullsisë ishte italiane. Rreth 6, 000 kinezë jetojnë në qytet.Grupi më i madh i
emigrantëve erdhi nga vendet e tjera evropiane (kryesisht rumunë dhe shqiptarë): 3.52%, Azia Lindore
(kryesisht kineze dhe filipinase): 2.17%, Amerika: 1.41% dhe Afrika e Veriut (kryesisht marokene): 0.9%.

Ashtu si pjesa tjetër e Italisë, shumica e njerëzve në Firence janë katolikë, me më shumë se 90% të popullsisë
që i përkasin Kryepeshkopatës së Firences.

4. Sektoreve me te zhvilluar ekonomik te qytetit

Turizmi është, deri tani, më i rëndësishmi nga të gjitha industritë dhe pjesa më e madhe e ekonomisë Firenze
mbështetet në paratë e gjeneruara nga arritjet ndërkombëtare dhe studentët që studiojnë në qytet. [10]
Turizmi me vlerë në qytet arriti në rreth 2.5 miliardë € në 2015 dhe numri i vizitorëve ishte rritur me 5.5%
nga viti i kaluar.Në vitin 2013, Firence u rendit si qyteti i dytë më i mirë në botë nga Condé Nast
Traveller.Prodhimi dhe tregtia, megjithatë, mbeten ende shumë të rëndësishme. Firence është gjithashtu
qyteti i 17-të më i pasur i Italisë për sa i përket të ardhurave mesatare të punëtorëve, me shifrën prej 23,265
€ (të ardhurat e përgjithshme të qytetit janë 6,531,204,473 €), që vijnë pas Mantovës, duke tejkaluar
Bolzano.

Industria, tregtia dhe shërbimet

Firence është një qendër e madhe prodhuese dhe tregtare në Itali, ku komplekset industriale fiorentine në
periferi prodhojnë të gjitha llojet e mallrave, nga mobiljet, mallrat e gomës, kimikatet dhe
ushqimet.Sidoqoftë, produktet tradicionale dhe lokale, të tilla si antike, punime artizanale, qelqe, punime
lëkure, riprodhime arti, stoli, suvenire, punime të përpunuara prej metali dhe hekuri, këpucë, pajisje dhe rroba
të modës së lartë gjithashtu dominojnë një sektor të drejtë të ekonomisë së Firences. [10] Të ardhurat e
qytetit mbështeten pjesërisht në shërbime dhe interesa tregtare dhe kulturore, të tilla si panaire vjetore,
prodhime teatrore dhe lirike, ekspozita arti, festivale dhe shfaqje të modës, të tilla si Calcio Fiorentino.
Industria e rëndë dhe makineritë gjithashtu marrin pjesë në sigurimin e të ardhurave. Në Nuovo Pignone,
fabrika të shumta janë ende të pranishme, dhe bizneset e vogla nga të mesmet industriale janë dominuese.
Rrethet dhe zonat industriale Firence-Prato-Pistoia ishin të njohura si 'Italia e Tretë' në vitet 1990, për shkak
të eksporteve të mallrave dhe automobilave me cilësi të lartë (veçanërisht Vespa) dhe prosperitetit dhe
produktivitetit të sipërmarrësve Fiorentinë. Disa prej këtyre industrive madje rivalizuan rrethet tradicionale
industriale në Emilia-Romagna dhe Veneto për shkak të fitimeve të larta dhe produktivitetit.Në tremujorin e
katërt të vitit 2015, prodhimi u rrit me 2.4% dhe eksportet u rritën me 7.2%. Sektorët kryesorë përfshinin
inxhinierinë mekanike, modën, farmaceutikën, ushqimin dhe verën. Gjatë vitit 2015, kontratat e punës së
përhershme u rritën me 48.8 përqind, të rritura nga pushimi i taksave në të gjithë vendin.

Turizmi
Turistët dynden në Fontana del Porcellino.

Turizmi është industria më e rëndësishme në Firence qendrore. Nga Prilli deri në Tetor, turistët janë më të
shumtë se popullata lokale. Biletat në muzetë Uffizi dhe Accademia
shiten rregullisht dhe grupe të mëdha rregullisht mbushin bazilikat e
Santa Croce dhe Santa Maria Novella, të dyja kërkojnë hyrjen. Biletat
për The Uffizi dhe Accademia mund të blihen në internet para
vizitës.Në vitin 2010, lexuesit e revistës Travel + Leisure e renditën
qytetin si destinacionin e tyre të tretë të preferuar turistik. Në vitin
2015, lexuesit e Condé Nast Travel votuan Firence si qyteti më i mirë
në Evropë.Studimet nga Euromonitor International kanë arritur në
përfundimin se turizmi kulturor dhe i orientuar drejt historisë po
gjeneron rritje të ndjeshme të shpenzimeve në të gjithë Evropën. Firence besohet të ketë përqendrimin më të
madh të artit (në proporcion me madhësinë e tij) në botë.Kështu, turizmi kulturor është veçanërisht i fortë,
me muze me famë botërore si Uffizi që shesin mbi 1.93 milion bileta në 2014.Objektet e qendrës së
kongreseve të qytetit u ristrukturuan gjatë viteve 1990 dhe pritën ekspozita, konferenca, takime, forume
shoqërore, koncerte dhe ngjarje të tjera gjatë gjithë vitit.

Në vitin 2016, Firence kishte 20,588 dhoma hoteli në 570 objekte. Vizitorët ndërkombëtarë përdorin 75% të
dhomave; rreth 18% e atyre ishin nga SH.B.A.Në vitin 2014, qyteti kishte 8.5 milion qëndrime gjatë natës.Një
raport i Euromonitor tregon se në 2015 qyteti renditej si i 36-ti në botë më i vizituar në botë, me mbi 4.95
milion mbërritje për viti
Turistë dhe restorant në Piazza del Duomo

Turizmi sjell të ardhura në Firence, por gjithashtu krijon probleme të caktuara. Ponte Vecchio, Tregu San
Lorenzo dhe Santa Maria Novella janë rrënuar nga xhepat. Provinca e Firences pranon afërsisht 13 milion
vizitorë në vit dhe në sezonet e pikut, vendet e njohura mund të bëhen të mbipopulluara si rezultat.Në vitin
2015, Kryebashkiaku Dario Nardella shprehu shqetësim për vizitorët që mbërrijnë me autobusë, qëndrojnë
vetëm disa orë, shpenzojnë pak para, por kontribuojnë ndjeshëm në mbipopullimin. "Asnjë vizitë në muze,
vetëm një foto nga sheshi, autobusi prapa dhe më pas për në Venecia ... Ne nuk duam turistë të tillë," tha ai.
Disa turistë janë më pak se të respektueshëm për trashëgiminë kulturore të qytetit, sipas Nardella. Në
qershor 2017, ai krijoi një program të spërkatjes së hapave të kishës me ujë për të parandaluar turistët të
përdorin zona të tilla si pikniqe. Ndërsa vlerëson përfitimet e turizmit, ai pretendon se ka pasur "një rritje
midis atyre që ulen në shkallët e kishës, hanë ushqimin e tyre dhe lënë mbeturina të shpërndara mbi ta",
shpjegoi ai. [68] Për të rritur shitjen e ushqimeve tradicionale, kryetari i bashkisë kishte futur legjislacionin
(miratuar në 2016) që kërkon që restorantet të përdorin produkte tipike toskan dhe refuzoi aplikimin e
McDonald për të hapur një vendndodhje në Piazza del Duomo. [69]

Prodhimi i ushqimit dhe verës

Fiaschi i Chianti bazë.

Ushqimi dhe vera kanë qenë prej kohësh një element kryesor i
rëndësishëm i ekonomisë. Rajoni i Chianti është vetëm në jug të qytetit
dhe rrushi i tij Sangiovese figuron dukshëm jo vetëm në verërat e tij
Chianti Classico por edhe në shumë prej përzierjeve Supertuscan më të
zhvilluara. Brenda 32 km (20 mi) në perëndim ndodhet zona
Carmignano, gjithashtu shtëpia e të kuqve me shije me bazë sangiovese.
Rrethi i famshëm Chianti Rufina, i ndarë gjeografikisht dhe historikisht
nga rajoni kryesor Chianti, është gjithashtu disa kilometra në lindje të Firences. Kohët e fundit, rajoni Bolgheri
(rreth 150 km (93 mi) në jugperëndim të Firences) është bërë i famshëm për të kuqtë e tij "Super Toskan" si
Sassicaia dhe Ornellaia.

C)Ambienti
1. Relievi,klima dhe situacioni mjedisor
Firence shtrihet në një pellg të formuar nga kodrat e Careggi, Fiesole, Settignano, Arcetri, Poggio Imperiale
dhe Bellosguardo (Firence). Lumi Arno, tre lumenj të tjerë të vegjël (Mugnone, [27] Ema dhe Greve) dhe disa
përrenj kalojnë nëpër të. [28]

Klima

Firence ka një klimë subtropikale të lagësht (Cfa), duke u drejtuar drejt Mesdheut (Csa). [29] Ka verë të
nxehtë me reshje të moderuara ose të lehta dhe dimra të freskët e të lagësht. Ndërsa Firencës i mungon një
erë mbizotëruese, temperaturat e verës janë më të larta se përgjatë bregdetit. Reshjet e shiut në verë janë
konvekcionale, ndërsa reshjet lehtësuese dominojnë në dimër. Stuhitë e borës ndodhin pothuajse çdo vit,
[30] por shpesh rezultojnë në asnjë grumbullim. [31] Temperatura më e lartë e regjistruar zyrtarisht ishte
42.6 ° C (108.7 ° F) në 26 Korrik 1983 dhe më e ulta ishte −23.2 ° C (−9.8 ° F) në 12 Janar 1985.
 hideClimate data for Florence

Month Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec Year

21.6 23.4 28.5 28.7 33.8 40.0 42.6 39.5 36.4 30.8 25.2 20.4 42.6
Record high °C (°F) (70. (74. (83. (83. (92. (104. (108. (103. (97. (87. (77. (68. (108.
9) 1) 3) 7) 8) 0) 7) 1) 5) 4) 4) 7) 7)
10.1 12.5 15.7 18.5 23.7 26.7 20.9 14.7 11.1
27.7 31.4 31.5 20.4
Average high °C (°F) (50. (54. (60. (65. (74. (80. (69. (58. (52.
(81.9) (88.5) (88.7) (68.7)
2) 5) 3) 3) 7) 1) 6) 5) 0)
5.7 7.5 10.3 13.0 17.7 20.5 15.5 9.9 6.8
21.4 24.6 24.6 14.8
Daily mean °C (°F) (42. (45. (50. (55. (63. (68. (59. (49. (44.
(70.5) (76.3) (76.3) (58.6)
3) 5) 5) 4) 9) 9) 9) 8) 2)
1.4 2.5 4.9 7.5 11.6 14.4 10.1 5.1 2.6
15.0 17.7 17.7 9.2
Average low °C (°F) (34. (36. (40. (45. (52. (57. (50. (41. (36.
(59.0) (63.9) (63.9) (48.6)
5) 5) 8) 5) 9) 9) 2) 2) 7)
−23.
−9.9 −8.0 −2.2 3.6 3.6 −1.4 −6.0 −8.6
2 5.6 10.2 9.6 −23.2
Record low °C (°F) (14. (17. (28. (38. (38. (29. (21. (16.
(−9. (42.1) (50.4) (49.3) (−9.8)
2) 6) 0) 5) 5) 5) 2) 5)
8)
104. 113.
60.5 63.7 63.5 86.4 70.0 79.6 81.3 872.6
Average precipitation 57.1 36.7 56.0 2 6
(2.3 (2.5 (2.5 (3.4 (2.7 (3.1 (3.2 (34.3
mm (inches) (2.25) (1.44) (2.20) (4.1 (4.4
8) 1) 0) 0) 6) 3) 0) 4)
0) 7)
Average precipitation
8.3 7.1 7.5 9.7 8.4 6.3 3.5 5.4 6.2 8.5 9.0 8.3 88.2
days (≥ 1.0 mm)
Mean daily sunshine
3.0 4.0 5.0 6.0 8.0 9.0 10.0 9.0 7.0 5.0 3.0 3.0 6.0
hours
Percent possible
33 40 42 46 53 60 67 64 58 45 30 33 48
sunshine

Source 1: Servizio Meteorologico [33]

2. Informacion mbi gjelberimi dhe llojet e bimesise

I rrethuar nga malet dhe Mesdheu, Toskana ka natyrë çuditërisht të larmishme. Përveç peizazheve të
kulturës së formuar, Toskana karakterizohet nga pyje të dendura, moore dhe Makia Mesdhetare.

Në një zonë aq të madhe sa Zvicra, bimësia alternohet midis vreshtave dhe fushave të misrit, pyjeve të
padepërtueshme dhe maleve mbresëlënëse. Si dhe selvi të famshëm, pisha, lisi dhe gështenja theksojnë
peisazhin.

Ka mbi 100 specie gjitarësh të gjetura në Itali dhe shembuj të zakonshëm përfshijnë marmotën e vogël
alpine, luginën e borës evropiane, rrëqebullin Euroaziatik, ujkun italian dhe ariun kafe Marsican. Në brigjet,
delfinët dhe vulat e murgut mesdhetar mund të dallohen.
Makia me gjelbërim të përjetshëm

Bimësia e harlisur e peizazhit të shkurreve mesdhetare tipike mbulon sipërfaqe të gjera toke sot. Fshij,
agrum, moor, luleshtrydhe, oleander, trumzë dhe rozmarinë janë vetëm disa nga bimët që përcaktojnë
imazhin e Makia.

Fauna toskan

Fazanët, gjarpërinjtë, lakuriqët e natës, dreri i kuq, derri i egër dhe ujqërit mund të gjenden të gjithë në
Toscana.Vendi i egër i Maremma është veçanërisht interesant falë lopëve dhe kuajve të egër, vinçave dhe
specieve të panumërta të zogjve.

Rezervat natyrore të Toskanës

Peisazhe unike, luginat tokësore, brigjet e thepisura të maleve, pyjet e dendura, lumenjtë dredha-dredha,
kënetat dhe ishujt e vegjël, dhe bimët dhe kafshët e tyre tipike, janë vendosur të gjitha nën konservim.
Toskana ka dy parqe kombëtare, tre parqe natyrore dhe 54 rezerva natyrore.

Parco Nazionale delle Foreste Casentinesi

Në veriperëndim të Arezzo dhe Vallombrosa, pyjet kryesisht të paprekura me faunë të larmishme formojnë
një zonë të mirë shëtitjeje.

Parco Nazionale Arcipelago Toscano

Shtatë ishujt Toskanë ndodhen në ujërat e pastra të Detit Tirren dhe quhen Elba, Giglio, Capraia, Gorgona,
Pianosa, Giannutri dhe Montecristo.

Toskanalive - Natur - Toskana, ItalienPjesë të mëdha të tokave dhe 60.000 hektarë det janë nën ruajtje;
parku kombëtar është më i madhi në Evropë.

Parco Naturale della Maremma

Parku i larmishëm i natyrës i Maremma shtrihet përgjatë bregdetit të Detit Tirren.Bregore të thepisura,
plazhe me rërë, lumenj, këneta dhe pyje me pisha formojnë një skenë me bukuri të egër në perëndimin e
egër të Toskanës.

Parco Naturale Alpi Apuane

Bota mbresëlënëse malore e Alpi Apuana përcakton zonën e tokës midis Lucca dhe Carrara. Buzë maleve të
thepisura dhe gryka të thella, mermer të bardhë verbërisht dhe shpella të shumta janë shtëpia e shumë
kafshëve unike.

3. Informacion mbi ndotjen ambientale

Firence është qyteti më i ndotur nga ajri në të gjithë Italinë. Pjesa më e madhe e ndotjes së ajrit është
shkaktuar nga ndotja industriale dhe urbane. Për shkak të të gjithë ndotjes, pyjet, trupat e ujit dhe banorët e
Italisë u ndikuan.Por, ndotja e ajrit është ulur me njëzet përqind në Firence në pesë vitet e fundit. Sipas
raportit vjetor të cilësisë së ajrit nga agjencia rajonale e mbrojtjes së mjedisit Arpat, nivelet e dioksidit të
azotit janë në Florence dhe periferitë e qytetit, me një ulje prej 20 përqind krahasuar me 2019 të matur në
Signa dhe Firenze-Mosse, dhe nivelet më të ulëta në Settignano ( 13%), Bassi (5%), Gramsci (14%) dhe
Scandicci (7%).
D) Infrastruktura rrugore (hekurudhore)
1.Rrjeti rrugor/Hekurudhor
Rjeti rrugor
Qendra e Firences është e mbyllur për trafikun e brendshëm, megjithëse lejohen autobusët, taksitë dhe
banorët me leje të përshtatshme. Kjo zonë zakonisht quhet ZTL (Zona Traffico Limitato), e cila është e ndarë
në disa nënseksione. Prandaj, banorët e një seksioni do të jenë në gjendje të vozisin vetëm në rrethin e tyre
dhe ndoshta disa në ato përreth. Makinat pa leje lejohen të hyjnë pas orës 19.30, ose para orës 7.30 të
mëngjesit. Rregullat ndryshojnë gjatë verës së mbushur me turistë, duke vendosur më shumë kufizime se ku
mund të hyjë e të dalë.

Rrjeti hekurudhor
Stacioni hekurudhor Firenze Santa Maria Novella është stacioni
kryesor hekurudhor kombëtar dhe ndërkombëtar në Firence dhe
përdoret nga 59 milion njerëz çdo vit. Ndërtesa, e projektuar nga
Giovanni Michelucci, është ndërtuar në stilin e racionalizmit italian
dhe është një nga ndërtesat kryesore racionaliste në Itali. Ndodhet
në Piazza della Stazione, pranë Fortezza da Basso (një kryevepër e
arkitekturës ushtarake të Rilindjes) dhe Viali di Circonvallazione,
dhe përpara Bazilikës së absidës së Santa Maria Novella nga i cili ka
marrë emrin. Si dhe trenat e shumtë me shpejtësi të lartë për në
qytetet kryesore italiane Firence shërbehet nga shërbimet
ndërkombëtare të gjumit brenda natës në Mynih dhe Vjenë që operohen nga hekurudhat austriake ÖBB.Një
stacion i ri hekurudhor me shpejtësi të lartë është në ndërtim e sipër dhe është kontraktuar që të jetë
operacional deri në vitin 2015. Isshtë planifikuar të lidhet me aeroportin Vespucci, stacionin hekurudhor
Santa Maria Novella dhe me qendrën e qytetit nga linja e dytë e Tramvia. Firmat arkitektonike Foster +
Partners dhe Lancietti Passaleva Giordo dhe Associated projektuan këtë stacion të ri hekurudhor.

2. Sistemet e transportit publik

Autobusët
Rrjeti kryesor i tranzitit publik në qytet drejtohet nga ATAF
dhe kompania e autobusëve Li-nea. Biletat individuale,
ose një leje e quajtur Carta Agile me udhëtime të shumta,
blihen paraprakisht dhe duhet të vërtetohen një herë në
bord. Këto bileta mund të përdoren në autobusët ATAF
dhe Li-nea, Tramvia dhe trenat lokalë të klasit të dytë
vetëm brenda stacioneve hekurudhore të qytetit. Biletat e
trenit duhet të vërtetohen para se të hipni në bord.
Stacioni kryesor i autobusëve është ngjitur me stacionin hekurudhor Santa Maria Novella. Trenitalia drejton
trena midis stacioneve hekurudhore brenda qytetit dhe në destinacione të tjera rreth Italisë dhe Evropës.
Stacioni hekurudhor qendror, Santa Maria Novella, është rreth 500 m (1,600 ft) në veriperëndim të Piazza del
Duomo. Ekzistojnë edhe dy stacione të tjera të rëndësishme: Campo di Marte dhe Rifredi. Rrugët më të
paketuara janë Firenze — Pisa, Firenze — Viareggio dhe Firenze – Arezzo (përgjatë vijës kryesore për në
Romë). Hekurudha të tjera lokale lidhin Firencën me Borgo San Lorenzo në zonën Mugello (hekurudha
Faentina) dhe Siena.Autobusët në distancë të gjatë 10 km (6.21 mi) drejtohen nga kompanitë SITA, Copit dhe
CAP. Kompanitë e tranzitit gjithashtu akomodojnë udhëtarët nga Aeroporti Amerigo Vespucci, i cili është 5
km (3.1 mi) në perëndim të qendrës së qytetit dhe i cili ka planifikuar shërbime të drejtuara nga
transportuesit kryesorë Evropianë.

Tramvajet
Tramvajet në Firence
Në një përpjekje për të zvogëluar ndotjen e ajrit dhe trafikun e makinave në qytet, një rrjet tramvaji me
shumë linja i quajtur Tramvia është në ndërtim e sipër. Linja e parë filloi punën në 14 Shkurt 2010 dhe lidh
stacionin hekurudhor ndërqytetas kryesor të Firences (Santa Maria Novella) me periferinë jugperëndimore të
Scandicci. Kjo linjë është e gjatë 7.4 km (4.6 mi) dhe ka 14 ndalesa. Ndërtimi i një linje të dytë filloi në 5
nëntor 2011, ndërtimi u ndalua për shkak të vështirësive të kontraktorëve dhe u rifillua në 2014 me hapjen e
linjës së re më 11 Shkurt 2019. Kjo linjë e dytë lidh aeroportin e Firences me qendrën e qytetit. Një linjë e
tretë (nga Santa Maria Novella në zonën Careggi, ku ndodhen spitalet më të rëndësishme të Firences) është
gjithashtu në ndërtim e sipër.
3. Korsite e bicikletave
Firence është një qytet kolegj, kështu që kishte numrin më të dukshëm të biçikletave të parkuara në rrugë
dhe numrin e çiklistëve që ngasin biçikleta për udhëtime dhe rekreacion. Qyteti i Firences kishte
implementuar korsi biçikletash të ndara në rrugët kryesore arteriale që ushqenin qytetin dhe korsi biçikletash
dydrejtimore, me ngjyra, në shumë nga rrugët dytësore. Shumica e rrugëve dytësore ishin të shtruara me
kalldrëm, kështu që korsitë e qetë të biçikletave inkurajuan përdorimin dhe drejtuan biçikletat nëpër zemër
të qytetit me pak ndërveprim me automjetet.
E) Pelhura urbane
1.Harta e perdorimit te tokes.
Firenze është e ndarë në 5 rrethe. Secila prej këtyre rretheve ka një nivel të caktuar pavarësie dhe
administron shërbimet e veta lokale, në varësi të programit të qeverisjes vendore qendrore në Firence.

Rrethet janë në krye të punëve të tyre publike të tilla si puna e mirëmbajtjes në ndërtesa, trajtimi i ndërtesave
të pabanuara, shërbimet shoqërore të drejtuara në vend dhe shërbimi arsimor lokal. Ata e bëjnë të gjithë
këtë në përputhje me rregulloret e vendosura nga qeveria lokale e Firences.

2.Fazat e zhvillimit urban nepermjet evidentimit kronologjik te ndertimit

te objekteve
Themelet e qytetit te firenzes datojne qe ne kohen e Romes se lashte,pavaresisht se provat ekzistuese
tregojne qe qyteti ka pas qene I banuar qe ne koherat prehistorike.Pjeset me te vjetra te ketij qyteti mbajne
mbi to gjurmet e origjines se tij romake pasi u themelua sin je nga kolonite e Jul Cezarit.Per arsye te mbrojtjes
se qytetit, ai u ndertua ne kryqezimin e rrjedhes se dy lumenjve, lumi Arno dhe Mugnone,ku jane perqendruar
dhe popullsite me te vjetra.
I ndertuar sipas nje plani drejtkendor,qyteti ishte I rrethuar nga nje mur 1800 m I gjate.

Rrenojat e nje vile romake te zbuluara afer S. Andrea,Firenze

 Rrenojat e nje vile romake te zbuluara afer S. Andrea,Firenze
Riimagjinimi artistik I qytetit te lashte

Periudha Bizantine
Ne kete periudhe qyteti u perfshi ne konfliktin midis goteve dhe bizantineve,dhe si pasoje ishte I nevojshem
ndertimi I nje seti te 2 muresh.(541-544)
Periudha Karolinje
Ne kete periudhe u ndertua nje shkolle eklastike dhe seti I 3 I mureve rrethues prej frikes se pushtimeve
hungare.

Mesjeta e hershme

Kjo periudhe pa ndertimin e shume katedraleve te reja dhe restaurimin e atyre ekzistuese.Pas konflikteve
midis reformatoreve dhe perandorit te shenjte romak,qyteti pas nje rrethimi te veshtire u pajis me nje set te
4 muresh rrethues,te cilet mbronin 20000 banoret e firenzes.Ne kete periudhe qyteti u nda ne 4 distrikte qe
e merrnin emrin nga nje nga 4 protat e qytetit.

Periudha e Komunave

Ne kete periudhe qyteti pesoi nje rritje te shpejte si pasoje e zhvillimit te tregtise dhe institucioneve
bankare.Perreth mureve te vjeter te qytetit kishin lindur zona te reja te banuara,prandaj u vendos qe muret
rrethuese ekzistues te shembeshin dhe te zevendesoheshin me nje set te 5.Ky set I ri muresh rrethuese
mbronte nje territor gati sa dyfishi I mureve te vjeter.Ato u perfunduan ne nje periudhe 2 vjecare.(1173-1175
Shek I 13:

Ne kete periudhe pati nje zhvillim te shpejte ekonomik dhe klasa tregtare
u rrit dhe me shume,duke formuar shoqata per ruajtjen e interesave te
tyre.Keto shoqata akumuluan shume capital te cilin e perdoren per
zgjerimin e bizneseve te tyre.Kjo nunkuptonte dhe ndertimin e zyrave te
tyre,te cilat ruhen edhe sot.Gjithashtu, fale zhvillimit te madh ekonomik
qyteti pesoi nje rritje te madhe te popullsise dhe si rrjedhoje u vendos qe
te ndertohej nje mur I ri rrethues I cili do ishte dhe I fundit per kete
qytet.Ky projekt mendohet te jete ideuar nga Arnolfo di Cmbio.Por per
shkak te pengesave qe ndryshme ky project u perfundua gat i50 vjet pasi nisi ndertimi(1784-1833).

Periudha e rilindjes

Pas trazirave dhe konflikteve per pushtet qe e zoteruan firenzen per gati
nje shekull,qyteti ra ne duart e Familjes Mdeici,te cilet e zhvilluan ate ne
nje nga qendrat kulturore dhe ekonomike te botes perendimore.Ne kete
periudhe pati zhvillime te medha te cilat u pasqyruan ne ndertimin e
monumenteve te cilat permbledhin idealet e medha te kesaj kohe,si
Katedralja e Santa Maria di Fiore,e dizenjuar dhe ndertuar nga Filipo
Brunelleski.

Shek I 18

Ne kete periudhe qyteti ishte nen sundimin e Dukes se Loreanes.Pas

zhvillimit ekonomik qe pesoi Europa,Firenze pesoi nje rritje ekonomike qe
u shpreh ne zgjerimin e rruges kryesore te qytetit,ndertimin e urave te reja
dhe zgjerimit te rrugeve pergjate brigjeve te lumit Arno.

Shek. I 19

Ne 1859 Loreanet u larguan pergjithmone nga Firenze.Pas Luftes se Dyte

per Pavaresi,Firenze u be kryeqyteti I Italise per 5 vite,186-1870.Qendra
historike e qytetit pesoi nje rinovim urban intensive,si pasoje e te cilit u
shkaterrua plotesisht Tregu I Vjeter dhe Lagjia Hebreje.Ne vend te tyre u
ndertua sheshi I Republikes,qe simbolizon shkaterrimin e 1000 viteve
histori.Ne hyrje te shek te 19 infrastruktura e Firenzes nuk mund te
perballej dot me me kerkesat e jetes modern urbane. Pas planit te
Giuzepe Poggit “Fierenze, kryeqytet I Italise” dhe implementimit te tij-me
shkaterrimin e mureve te qytetit per te ndertuar bulevarde unazore, krijimin e Viale Dei Colli dhe Piazzale
Mikelanxhelo dhe zhvillimi fillestar te zonave rezidenciale si Brenda rruges unazore dhe jashte saj- dhe pas
shkaterrimit te qendres se qytetit rreth tregut te vjeter, per te ndertuar sheshin e madh, keshtu filloi
degradimi I qendres se qytetit ne dekatat e para te shek 20, ne perputhje me planin urban te Poggit.
PPV
Qyteti italian kohët e fundit është bërë një qytet i zgjuar model duke zbatuar një plan të gjerë duke filluar nga
zhvillimi urban te lëvizshmëria dhe menaxhimi i ri i turizmit.Kur dëgjoni Uffizi, Accademia dhe David për çfarë
mendoni? Firence, me siguri. Për historinë e saj të vjetër, pikturë, skulpturë dhe arkitekturë të lë pa frymë.
Sidoqoftë, është gjithashtu një qytet i projektuar në të ardhmen: qyteti i dytë i zgjuar i Italisë sipas raportit të
fundit vjetor të ICity Rate, për shkak të "atraktivitetit kulturor dhe transformimit dixhital", lëvizjes së
qëndrueshme dhe zgjidhjeve të efiçencës së energjisë.
Shumë gjëra po ndodhin në kryeqytetin e rajonit qendror të Toskanës. Giovanni Bettarini, ekzekutiv komunal
për zhvillimin urban dhe qytet i zgjuar, kujton se “Firence ishte qyteti i parë italian që zbatoi ndarjen e
biçikletave me lundrime të lira. Biçikletat nuk kanë nevojë për stacione fikse parkimi; ato mund të parkohen
në të gjithë qytetin. ” Ky sistem është i përshtatshëm në mënyrë të përkryer për strukturën e veçantë urbane
të qendrës së qytetit të Firences.“Ne kemi vënë në qarkullim 4,000 biçikleta për përdorim. Sidoqoftë, ndërsa
zemrës mesjetare të qytetit i mungon hapësira për raftet klasike të biçikletave, dematerializimi u bë fjala
jonë kryesore ", shpjegon Bettarini. Telefonat inteligjentë dhe pagesa në internet ishin vendimtare për
ngritjen e shërbimit. Biçikletat janë të pajisura me një GPS dhe një bllokim inteligjent të menaxhuar nga një
aplikacion.
Bettarini e zhvilloi këtë ide gjatë një udhëtimi pune në Shangai. Ai me të vërtetë beson se shkëmbimet e
virtytshme midis realiteteve kaq të ndryshme paraqesin një vlerë të shtuar. Numrat konfirmojnë këtë trend:
më shumë se 210,000 njerëz janë regjistruar për ndarjen e biçikletave dhe janë arritur majat e më shumë se
10,000 përdoruesve në ditë. "Replikimi është absolutisht i mundur kur studiojmë dhe kuptojmë mbi cilat
baza mund të krahasohen qytetet", përfundon Bettarini.Kjo është veçanërisht e vërtetë po ashtu kur shohim
modernizimin e hapësirës urbane. Firence është në një grup qytetesh “ndjekës” të projektit të BE-së
CITyFiED, që synon kopjimin e zgjidhjeve për rrethet e energjisë pothuajse zero. Qytetet "far", ku këto masa
janë testuar për herë të parë, janë Laguna de Duero, afër Valladolid në Spanjë, Soma në Turqi dhe Lund në
Suedi.Në rrethin e saj Novoli, Firence po zhvillon metoda të reja për t'i bërë ndërtesat ekzistuese të
efektshme në energji dhe për të ulur emetimet e tyre të serrave. Alessandra Barbieri, menaxher i projektit
evropian për Bashkinë pohon: “Duke ndjekur përvojën e CITyFIED dhe falë projektit H2020 - SCC1 Replicate,
ne po testojmë një lagje inteligjente, duke bashkuar lëvizjet elektrike, IT dhe efikasitetin e energjisë.
Ndërhyrjet për rimodelimin dhe ngrohjen qendrore janë aktualisht në proces: 700 familje dhe 300
apartamente, që mbulojnë mbi 20,000 m2, janë të përfshira. Ne presim të prodhojmë 750 MWh në vit nga
energjia diellore. Kjo pastaj do të vendoset në një depo termike sezonale. Katërqind e pesëdhjetë tonë CO2
në vit do të kursehen falë kursimeve të energjisë dhe burimeve të ripërtëritshme. ”Barbieri nënvizon sesi, në
sajë të përvojës së përbashkët të qyteteve partnere dhe mundësive të replikimit, Firence po zhvillon veprime
të tjera të gjelbra siç është ndriçimi inteligjent. “Kjo risi lejon një perceptim më të mirë të ngjyrave dhe
shikueshmërisë gjatë natës, falë kalimit nga drita portokalli e llambave të vjetra të natriumit dhe merkurit në
dritën e bardhë të LED me ngjyra të larta. Kjo përmirëson sigurinë rrugore sepse rrit mundësinë, për ata që
vozisin dhe janë natën jashtë, për të dalluar më mirë pengesat dhe shenjat rrugore. ” Falë këtij operacioni do
të kursehen 2.2 milion euro, me faturat e energjisë elektrike të qytetit duke rënë nga 5.2 milion në 3 milion
euro.
F) Analiza SWOT
Pikat e forta:

-Prania e sherbimeve publike:

-Katedralet madheshtore

-Arkitekture mbreselenese dhe peisazhe panoramike

-Prania e qendrave te shumta tregtare:

-Transporti:Firenze ofron nje game te gjere metodash transporti.Infrastruktura e ketij qyteti perfshin rrjetin
rrugor te zhvilluar,linjat e tramvajeve dhe autobuseve urbane,te cilat I ofrojne banoreve te saj nje larmi
opsionesh per levizjen e perditshme.

-Prania e gjelberimit dhe parqeve:

Pikat e dobeta:

-Trotuare jo te pershtatshme:Rrjeti rrugor nuk eshte I pajisur per numrin e madhe te kembesoreve ne
qytet.Trotuaret jane shume te ngushta dhe nuk lejojne levizje te lire te banoreve.

-Hedhja abusive e mbetjeve urbane:Per shkak te dendesise se madhe te popullsise,Hedhja e pakujdesshme

e mbetjeve urbane eshte kthyer ne nje problem qe kercenon mireqenien e qytetareve.

-Kosto shume e larte e jeteses:Per shkak te statusit te tij s nje qender kukturore,turizmi dhe
arsimore,kostoja e jeteses ne Firenze eshte shume e larte.

-Hapesire e pamjaftueshme parkimi:Perseri fale dendesise se madhe te popullsise dhe zenies se shumices
se hapesires se lire ne qytet nga ndertesat e banimit,hapesirat e parkimit jane te pakta.

Mundesite:

-Turizmi:Një mundësi për Firenzen është ajo e turizmit. Qyteti është tashmë një destinacion turistik i mirë-
vendosur por nuk ka dyshim se mund të bëjë më shumë për të ndarë trashëgiminë e tij dhe kulturën e
trasheguar ne mijevjecare me vizituesit e ndryshem.

-Zhvillimi I politikave ambientaliste:Firenze eshte nje nder qytetet udheheqes ne zhvillimin e metodave
alternative te transportit ne vend te makinave dhe trasnportit public.

Kercenimet

-Rreziku I ndotjes:Fale vlerave kulturore te medha Firenze eshte kthyer ne nje nga destinacionet me te
vizituara ne Itali.Kjo ben qe nje numer I madh turistesh te vizitojne qytetin duke renduar keshtu situaten e
menaxhimit te mbetjeve urbane.

-Degradimi I peisazhit dhe mjedisit:Fale aktiviteteve industrial dhe mbetjeve urbane Firenze eshte qyteti me I
ndotur ne Itali.Kjo sjell problem te medha ne shendetin e banoreve por edhe ne mjedisin perreth.

-Rreziku I permbytjes:Fale vendodhjes se Firenzes ne kryqezimin e 4 lumenjve,qyteti eshte perballur shpesh

me rrezikun e permbytjeve ne sezonin e reshjeve.