MGA TUNGKULIN BILANG NAGDADALAGA O NAGBIBINATA

Nasubukan mo na ba ang ihalintulad ang iyong sarili sa isang batang nagtitinda ng sampagita sa
simbahan pagkatapos niyang pumasok sa paaralan? Nasubukan mo na bang kausapin ang isang tinedyer na
nagubuhat ng mabibigat na sako ng gulay sa Divisoria sa gabi? Mas mahirap hindi ba? Pero hindi nagrereklamo
ang karamihan sa kanila at tinatanggap ang mga ito bilang kanilang obligasyon sa kanilang pamilya.
Maraming tao ang nagsasabi sa iyo na hindi ka na bata. Habang nadaragdagan ang iyong edad ay
nadaragdagan din ang iyong mga tungkulin. Mulat ka na bas a iba’t-iba mong tungkulin?
1. Ang Tungkulin sa Sarili
- Ang tungkulin ay dapat nagsisimula sa sarili.
a. Pagharap at Wastong Pamamahala sa mga
Pagbabago sa Yugto ng
Pagdadalaga/Pagbibinata
b. Pagpapaunlad ng Talento at Kakayahan at
Wastong Paggamit ng mga ito
c. Makabuluhang Paggamit ng mga Hilig
2. Ang Tungkulin Bilang Anak
- Nanatiling ang iyong pamilya ang may
pinakamalaking impluwensya sa iyong buhay.
Huwag mong piliting gawin ang isang bagay na
hindi mo pa naman talaga kaya.
- Mas mahalaga sa kanila na mag-aral ka upang
makatapos.
- Maaaring hindi mo kayang linisin ang buong
bahay ngunit maaari mong panatilihing malinis at
maayos ang iyong sariling silid.
- Mahalaga rin na maunawaan mo ang halaga ng
pagbuo ng isang magandang ugnayan sa iyong
mga magulang. At tungkulin mong sila ay
mahalin, igalang at pagkatiwalaan.
3. Ang Tungkulin Bilang Kapatid
- Natural lamang na may mga mabubuong hindi
magandang damdamin sa pagitan ninyong
magkakapatid. Ang kailangan lamang ay huwag
itong hayaang magtagal at maipon hanggang
lumaki.
- Ang mabuting pakikitungo mo sa iyong mga
kapatid ay makatutulong upang matuto kang
makitungo nang maayos sa iyong kapwa.
4. Ang Tungkulin Bilang Mag-aaral
- Ikaw ngayon ay nasa high school na. Mas
marami ka ng mga gawaing nararapat gawin at
marami kang natutuhan sa mga bagay na iyong
ginagawa.
a. Mag-aral nang mabuti
b. Magkaroon ng masidhing pagnanais na matuto
c. Pataasin ang mga marka
d. Gamitin ang kakayahan sa komunikasyon nang
buong husay.
e. Pagyamanin ang kakayahan sa pag-iisip.
f. Matutuong lutasin ang sariling mga suliranin
g. Makilahok sa mga Gawain sa paaralan
5. Ang Tungkulin sa Aking Pamayanan
a. Pangalagaan ang maayos at malinis na
pamahalaan
b. Makibahagi sa Gawain ng pamayanan kasama
ng iba pang miyembro nito.
c. Magkaroon ng pagkukusang maglingkod sa
pamayanan.
d. Maging mulat sa pangangailangan at suliranin
ng ibang tao sa pamayanan upang maiparating
sa mga pinuno ng pamayanan
e. Maging tapat sa kinabibilangang pamayanan
f. Makibahagi sa mga pagpupulong sa pamayanan
kung kinakailangan
g. Sumasali sa mga samahang pangkabataan,
kung saan ilalaan ang sarili bilang maging
mabuting tagasunod kung hindi man maging
mabuting pinuno at
h. Makibahagi sa kampanya upang tulungan ang
pamahalaan, paaralan at samahan sa kanilang
mga proyekto.
6. Ang Tungkulin Bilang Mananampalataya
- Paano mob a gingagamit ang lahat ng iyong
oras sa buong maghapon?
- Ang simpleng pag-aalay ng panalangin araw-
araw ay napakalaking bagay na para masabing
isa kang tunay na mananampalataya.
- Ito ay paraan ng papuri at pakikipag-usap sa
Diyos.
- Malalaman mo na lahat ng bagay na nasimulan
sa panalangin ay magaganap na puno ng tiwala
at kahusayan. Ito ay dahil nasa ilalim ng
paggabay ng Diyos ang gawaing inialay sa
Kanya.
7. Ang Tungkulin Bilang Konsyumer ng Midya
- Kahit pa ang mga liblib na pook ngayon ay
naaabot na ng teknolohiya. Sa dami ng mga
inihahain sa iyo, minsan hindi mo na alam kung
ano ang iyong tatanggapin at paniniwalaan.
- Hindi lahat na nakikita sa midya ay totoo. Dapat
gamitin ito nang may pananagutan.
8. Ang Tungkulin sa Kalikasan
- May magagawa ang bawat isa sa atin sa
pangangalaga ng kalikasan.
a. Mahalangang ibahagi sa mga kasama sa
tahanan ang mga kaalaman na natutunan sa
paaralan.
b. Mahalagang ilapat sa buhay ang anumang
natutuhan sa paaralan lalo na sa siyensya.
c. Tumulong upang mabawasan ang polusyon sa
hangin.
d. Kausapin ang mga kaibigan upang makiisa sa
gawaing pangkalikasan
e. Bilang tinedyer kailangang maging matalino sa
pagtanggap ng mga imormasyong dulot ng
midya.
“Walang sinuman ang nabubuhay para sa sarili
lamang. Walang sinuman ang namamatay para
sa sarili lamang. Tayong lahat ay may
pananagutan sa isa’t-isa. Tayong lahat ay
tinipon ng Diyos na kapiling Niya.”
- Mula sa isang awit na ito, ipinauunawa sa atin ng mga
linyang ito ang kahalagahan ng pagtugon sa ating
mga tungkulin bilang mga nilalang ng Diyos.
- Ang pagiging mapanagutan ay nagpapakita ng tunay
na pagkatao ng tao. Ito ay dahil likas ito sa tao. Ang
taong tumatalikod sa mga tungkulin ay maaring
maihalintulad sa isang taong naglalakad na walang
ulo. Kay habang maaga, simulant mo ng tumugon sa
iyong mga pananagutan – lalo na sa pagtugon sa
pinakamahalagang tungkulin ng tao: ang pagkamit ng
kaganapang pansarili, hapain ang kabanalan, upang
makaalam, magmahal at maglingkod sa Diyos nang
Malaya.
ISIP AT KILOS-LOOB
Natatangi kang tao na nabubuhay sa mundong
ito. Wala kang katulad at hindi ka naulit sa kasaysayan.
Tawagin mang ito ay isang talinhaga subalit ito ay totoo.
Sa madaling salita, ikaw ay espesyal, mayroon kang
taglay na kakayahan na siyang nagpapabukod-tangi sa
iyo.
Dahil sa kakayahan ng tao na angat sa iba pang
nilikha, inaasahang gagamitin niya ang kakayahang ito
upang gawin at piliin ang tama sa isang sitwasyon.
Tao: Ang Natatanging Nilikha
Mayroong tatlong uri ng nilikhang may buhay sa
mundo: ang halaman, ang hayop at ang tao. Katulad sa
halaman, ang tao ay nangangailangang alagaan upang
lumaki, kumilos at dumami. Kumukuha siya ng sapat
na sustansya upang makaya niyang suportahan ang
sarili. Katulad sa hayop ang tao ay may damdamin
kaya’t siya’y nasasaktan, marahil dahil sa kapabayaan o
pagpapahirap.
 Subalit higit pa sa mga ito ang kayang gawin ng
tao sapagkat ang tao ay nilikha ayon sa “wangis ng
Diyos”, kaya nga ang tao ay tinatawag na kanyang obra
maestro.
Ayon kay Dr. Manuel Dy, Jr., ang tao ay may
tatlong mahahalagang sangkap: ang isip, ang puso at
ang kamay o katawan.
Isip. Ang isip ay ang kakayahang mag-isip,
alamin ang diwa at buod ng isang bagay. Ito ay may
kapangyarihang maghusga, mangatwiran, magsuri,
mag-alaala at umunawa ng kahulugan ng mga bagay.
Ang isip ay tinatawag na katalinuhan (intellect), katwiran
(reason), intelektuwal na kamalayan (intellectual
consciousness), konsensya (conscience) at intelektuwal
na memorya (intellectual memory) batay sa gamit nito
sa bawat pagkakataon.
Puso. Ito ay maliit na bahagi ng katawan na
bumabalot sa buong pagkatao ng tao. Nakararamdam
ito ng lahat ng bagay na nangyayari sa ating buhay.
Dito nanggagaling ang pasya at emosyon. Sa puso
hinuhubog ang personalidad ng tao. Lahat ng
kasamaan at kabutihan ng tao ay ditto nagtatago.
Kamay o Katawan. Ang mga ito ay
sumasagisag sa pandama, panghawak, paggalaw,
paggawa at pagsasalita (sa bibig 0 pagsusulat). Ito ang
karaniwang ginagamit sa pagsasakatuparan ng isang
kilos o gawa. Mahalagang bahagi ng pagkatao ang
katawan, dahil ito ang ginagamit upang ipahayag ang
nilalaman ng isip at puso sa kongkretong paraan. Sa
pamamagitan ng katawan, naipakikita ng tao ang
nagaganap sa kanyang kalooban.
Kawangis ng Diyos ang tao dahil sa kakayahan
niyang makaalam at magpasya nang Malaya. Ang
kapangyarihan niyang mangatuwiran ay tinatawag na
isip. Ang kapangyarihang pumili, magpasya at
isakatuparan ang pinili ay tinatawag na kilos-loob.
Mahalagang pangalagaan ang mga ito upang hindi
masira ang tunay na layunin kung bakit ipinagkaloob
ang mga ito sa tao. Inaasahang magkasabay na
pinauunlad ng tao ang kanyang isip at kilos-loob.
Ang katalinuhan ay hindi nasusukat sa dami ng
nalalaman at taas ng pinag-aralan, kundi kung paano
ginagamit ang kaalaman upang ilaan ang sarili sa
pagpapaunlad ng kanyang pagkatao, paglingkod sa
kapwa at pakikibahagi o paglilingkod sa pamayanan.
Natatangi ang tao dahil sa kakayahan ng isip at
kilos-loob na kumilos ayon sa kanyang kalikasan…
ang magpakatao.
Kailangang gamitin ang isip sa pagkalap ng kaalaman
at karunungan upang makaunawa ang kilos-loob sa
paggawa ng kabutihan tungo sa pagpapaunlad ng
pagkatao.
Sadyang natatangi ang tao dahil sa kanyang
isip at kilos-loob na taglay. Hindi tayo magiging tao
kapag hindi natin ginamit sa tama ang kakayahang
ito.
Ang tao ay natatanging nilalang dahil siya ay may:
Isip na Kilos-loob na
nakakaalam nagpapasya o pumili
Ang gamit ng isip ay Ang gamit ng kilos-loob
ang umunawa ay kumilos o gumawa.

Isip Kilos-loob
Gamit Pag-unawa Kumilos/gumawa
Tunguhin Katotohanan Kabutihan Ang tunguhin ng isip Ang tunguhin ng kilos-loob
ay ang katotohanan. ay ang kabutihan.
Sa pamamagitan ng isip, ang tao ay
naghahanap ng katotohanan; kaya’t patuloy siyang
nagsasaliksik upang makaunawa at gumawa nang
naaayon sa katotohanang natuklasan. Kaya nararapat na sanayin, paunlarin at gawing ganap
Sa kabilang dako, ang kilos-loob ayon sa ang isip at kilos-loob upang mabigyan ng halaga ang
paglalarawan ni Santo Tomas de Aquino ay isang kakayahang ito ng tao.
makatwirang pagkagusto (rational appetency), sapagkat
ito ay pakultad (faculty) na naaakit sa mabuti at
lumalayo sa masama. Kung kaya’t ang tunguhin ng
kilos-loob ay ang kabutihan. Ang kilos-loob ay hindi
naaakit sa kasamaan; hindi nito kailanman
magugustuhan ang mismong masama.
Ang kilos-loob ay umaasa sa ibinibigay na
impormasyon ng isip. Naiimpluwensyahan ng isip ang
kilos-loob, dahil hindi nito nanaisin o gugustuhin ang
isang bagay na hindi niya alam o nauunawaan. Ito rin
ang nagbigay ng kapangyarihan sa tao na gumawa at
pumili, kung kaya’t ang kilos-loob ang siyang ugat ng
mapanagutang kilos.
Sa pamamagitan ng kilos-loob, maaaring piliin
ng tao na gawin ang mabuti. Ngunit hindi lahat ng
mabuti ay magkakapareho ng uri. Nakasalalay sa tao
ang pagsaliksik at pag-alamm kung alin ang higit na
mabuti upang ito ang kanyang piliing gawin.
Samakatuwid ang isip at kilos-loob, tulad ng katawan,
ay kailangang sanayin at linangin upang magampanan
ng mga ito ang kani-kaniyang layunin.
Ang bawat tao ay may tungkuling sanayin,
paunlarin at gawing ganap ang isip at kilos-loob.