Hoạt động trị liệu trong

Đau lưng dưới

Ths. HĐTL Đỗ Ngọc Tùng
 Mục tiêu bài học
1. Mô tả giải phẫu cột sống cơ bản

2. Mô tả vai trò của các thành viên trong đội PHCN trong can thiệp cho BN đau lưng
dưới

3. Liệt kê được các lượng giá và các chiến lược can thiệp OT thường dùng cho BN đau
lưng dưới

4. Thiết kế được chương trình can thiệp cho BN đau lưng dưới dựa trên chẩn đoán,
giai đoạn bệnh, hạn chế hoạt động chức năng, mục tiêu và lối sống của BN

5. Dấu hiệu cờ đỏ trong can thiệp OT cho BN đau lưng dưới

 Tổng quan về Đau lưng dưới (LBP)
• 4/5 người trưởng thành từng phàn nàn về các vấn đề liên quan LBP

• LBP thường chủ yếu gây ra bởi tư thế xấu, tư thế hoạt động không đúng, béo phì,
hút thuốc, loãng xương, viêm khớp, gãy cột sống, và thoát vị đĩa đệm

• Các nguyên nhân thường gặp gây ra LBP ở người lớn tuổi:
• Thoái hoá đĩa đệm
• Bệnh lý thoái hoá mặt khớp
• Gãy cột sống
• Thoát vị đĩa đệm
• Loãng xương
Giải phẫu cột sống
 Phục hồi chức năng
• Can thiệp LBP tốt nhất theo đội phục hồi: BS, PT, OT, Nhân viên xã hội,
và Tâm lý. Ngoài ra còn có các thành viên khác tham gia: chuyên gia về
hướng nghiệp, dinh dưỡng, điều dưỡng ...

• 90% LBP thường được chữa trị hết sau 6 tuần, 5% còn lại sau 12 tuần,
ít hơn 1% LBP trở nên nghiêm trọng (u, viêm nhiễm)
 Bác sĩ
• Thông thường các BS sẽ khai thác các thông tin liên quan đến bệnh sử,
triệu chứng và những than phiền hiện tại, các giới hạn chức năng, tư thế,
dáng đi, sức mạnh cơ, phản xạ và cảm giác, các can thiệp trước đây

• Các đánh giá khác cần được cân nhắc: các thử nghiệm chèn ép thần kinh,
X-quang, CT, MRI

• Điều trị: chỉ định thuốc (NSAIDS như Advil hoặc ibuprofen, thuốc giảm đau
như acetaminophen và aspirin, thuốc giãn cơ, thuốc giảm đau tại chỗ như
kem, gel hoặc miếng dán, thuốc chống trầm cảm, phẫu thuật, tiêm steroid
hoặc cortisone ) và xác định các mức độ giới hạn trong trong hoạt động và
hướng dẫn các bài tập
 Vật lý trị liệu (PT)
• Mục tiêu giảm đau, giảm co thắt cơ, gia tăng sự mềm dẽo, và cải thiện tư thế

• Lượng giá PT dựa trên cơ chế chấn thương, ngày chấn thương, diễn tiến của các
triệu chứng, bệnh sử, các thử nghiện/đánh giá gần đây, các thuốc đang sử dụng,
lịch sử điều trị, mức độ chức năng trước đây, mục tiêu điều trị ủa người bệnh

• Lượng giá chủ quan: phân tích tư thế, dáng đi, ROM< đối xứng khung chậu, dấu
hiệu căng thần kinh, sức mạnh cơ, các phản xạ, cảm giác, điều dài chi, sờ chạm
vùng mô mềm, cảm giác đau, tê

• 2 tiếp cận phổ biến:các bài tập duỗi McKenzie, các bài tập gập Wiliams. Ngoài ra,
PP ổn định cột sống thắt lưng động cũng nên được xem xét
 Ổn định cột sống thắt lưng động(Dynamic
Lumbar Stabilization)
• Lý thuyết đằng sau các Bài tập Ổn định Thắt lưng Động (DSE) là tăng
cường các bài tập ổn định cơ chính (cơ lõi) của cột sống (transversus
abdominus & multifidus) trong khi vẫn giữ tư thế 'Cột sống Trung tính’.
• Mục tiêu của Bài tập Ổn định vùng thắt lưng động (DSE) là tăng cường
sức mạnh cho lưng mà không gây căng thẳng và quá mức lên các đĩa
đệm, mặt khớp và dây chằng bị thương.

https://www.youtube.com/watch?v=Acwh5qW1rdw

https://www.youtube.com/watch?v=uzmw1Q5oeic
 Hoạt động trị liệu
• Lượng giá bao gồm: ADLs, IADLs, các hoạt động khác liên quan đến công việc/vui
chơi/giải trí/tình dục...

• Sử dụng bảng câu hỏi tự trả lời, quan sát thực hiện hoạt động và phỏng vấn

• Điều quan trọng nhất là giáo dục cho BN hiểu, thực hành, hợp tác và từ đó hình
thành thói quen tốt mới

• Kết quả điều trị đánh giá dựa trên: giảm đau, sử dụng thành thạo các kỹ thuật ổn
định cột sống thắt lưng, các dụng cụ hỗ trợ, biết cách điều chỉnh cơ thể và áp dụng
công thái học vào sinh hoạt/làm việc/vui chơi, cũng như khả năng thích nghi học 1
công việc với để phòng tránh các vấn đề tương tự xảy ra trong tương lai
 Can thiệp Hoạt động trị liệu
• Giáo dục sức khoẻ

• Duy trì sự ổn định cột sống trog tư thế trung tính khi thực hiện hoạt động

• Giáo dục về cơ chế hoạt động của cơ thế học

• Huấn luyện sử dụng dụng cụ thích nghi để hỗ trợ thực hiện hoạt động

• Phân tích hoạt động và sử dụng các thiết kế công thái học hỗ trợ môi trường hoạt động

• Huấn luyện sử dụng chiến lược bảo tồn năng lượng

• Giáo dục các chiến lược quản lý đau, giảm căng thẳng, và đối phó
Giáo dục sức khoẻ cho BN
• GDSK là chìa khoá thành công trong điều trị LBP

• Cung cấp các kiến thức về giải phẩu sinh lý cơ bàn

• Cung cấp kiến thức theo nhóm/từng cá nhân

Ổn định cột sống và duy trì cột sống trung tính
Dụng cụ thích nghi
Cơ học cơ thể (body mechanics) và
Công thái học
Khái niệm này bao gồm:
• Duy trì lưng thẳng

• Gập từ phần khớp hông, tránh cử động vặn xoắn

• Duy trì tư thế tốt

• Mang/vác đồ vật càng gần cơ thể càng tốt

• Nâng đồ vật thông qua việc sử

• dụng lực của 2 chân

• Sử dụng chân đế rộng

 Bảo tồn năng lượng
Hoạt động gia tăng sức mạnh và sức bền
Chiến lược bảo tồn năng lượng
• Lên kế hoạch trước cho các hoạt động trong ngày

• Cân bằng giữa thời gian nghỉ ngơi và làm việc

• Lựa chọn hoạt động theo thứ tự ưu tiên

• Tận dụng các nguồn lực sẳn có

Các hoạt động gia tăng sức mạnh sức bền

• Quan trọng nhất là cung cấp kiến thức về hoạt động phù hợp

• Cho BN cơ hội thực hành các hoạt động theo sở thích/nhu cầu
Chiến lược giảm stress và đối phó
• Hít thở sâu

• Thiền định/tịnh tâm

• Cầu nguyện

• Hướng dẫn hình ảnh

 Phân tích hoạt động
Sau khi hoàn thành hồ sơ hoạt động và nhận định các vấn đề khó khăn. Đặt các
câu hỏi
• Cử động bình thường trong hoạt động này là gì? Phân tích hoạt động này

• Các hoạt động/hành động/cử động có thể phân tách ra từ hoạt động này là gì?

• Hoạt động/hành động/cử động nào khởi phát/gây ra đau?

Suy nghĩ về cách thức can thiệp
• Bằng cách nào có thể thực hiện hoạt động đúng và không gây đau?

• Môi trường có thể được điều chỉnh hay thích nghi không?
ADLs, IADLs, và các lĩnh vực hoạt khác
• Tắm • Chăm sóc trẻ
• Mặc/cởi quần áo • Sử dụng máy vi tính
• Di chuyển chức năng • Lái xe
• Vệ sinh cá nhân • Thay đổi/quản lý môi
trường tại nhà
• Các hoạt động tình
dục • Mua sắm
• Công việc
• Ngủ
• Giải trí
• Đi vệ sinh
Nhận diện các
tư thế/hoạt
động nào là
đúng trong các
hoạt động/sinh
hoạt hàng ngày
Nhận diện các
tư thế/hoạt
động nào là
đúng trong các
hoạt động/học
tập/ việc làm
 Can thiệp phẫu thuật
• Lượng giá OT sau phẩu thuật và chương tình can thiệp nên
được thực hiện sau khi đánh giá kỹ lưỡng bệnh sử, hồ sơ hoạt
động, cũng như mô tả môi trường tại nhà để đảm bảo an toàn
•
• Đối với BN sau PT, đánh giá, điều chỉnh môi trường tại nhà và
giáo dục sức khoẻ là các yếu tố hết sức quan trọng

• BN nên được hướng dẫn sử dụng các dụng cụ hỗ trợ để giảm

áp lực lên vùng lưng trong khi thực hiệc các hoạt động ADLs ,
IADLs sau phẩu thuật
 Chống chỉ định / Thận trọng chung
Ở những bệnh nhân bị LBP, bất kỳ điều nào sau đây nên được cân nhắc vì
chúng có thể là dấu hiệu của một tình trạng nghiêm trọng (red flag)
• Thiếu hụt/giảm cảm giác hoặc vận động mới hoặc tiến triển

• Sốt không rõ nguyên nhân

• Sụt cân đột ngột

• Cứng khớp buổi sáng

• Các vấn đề phụ khoa, các vấn đề về đường tiêu hóa hoặc tiết niệu

• Tiền sử lạm dụng chất kích thích, sử dụng ma túy qua đường tĩnh mạch
XIN CHÂN THÀNH CÁM ƠN