De ethiek en economie van patenten op

medicijnen
Patenten op medicijnen is een belangrijk onderwerp dat de laatste jaren veel in het nieuws is
geweest. Aan de ene kant bieden ze een stimulans voor de farmaceutische industrie om nieuwe en
effectieve medicijnen te ontwikkelen, terwijl ze aan de andere kant de toegang tot essentiële
geneesmiddelen beperken voor patiënten die ze nodig hebben.

Het patentensysteem voor medicijnen werd in het leven geroepen om innovatie in de

farmaceutische industrie aan te moedigen. Het idee was dat het geven van exclusieve rechten op de
verkoop van een geneesmiddel voor een bepaalde periode de investeringen in onderzoek en
ontwikkeling zou rechtvaardigen en de industrie zou stimuleren om nieuwe behandelingen te
ontwikkelen. Bijvoorbeeld, een farmaceutisch bedrijf kan een patent aanvragen voor een nieuw
medicijn dat hen het exclusieve recht geeft om dat medicijn gedurende 20 jaar te verkopen.
(vereniging innovatieve geneesmiddelen, 2021)

Patenten en innovatie in de farmaceutische industrie

Patenten op medicijnen stimuleren innovatie doordat ze de farmaceutische industrie aanmoedigen
om te investeren in onderzoek en ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen. Patentbescherming
geeft bedrijven de zekerheid dat ze hun investeringen kunnen terugverdienen door een monopolie te
hebben op de verkoop van het medicijn gedurende een bepaalde periode.

Het ontwikkelen van nieuwe medicijnen is een kostbaar en tijdrovend proces dat jaren kan duren en
miljarden dollars kan kosten. (Hordijk, 2015) Zonder patentbescherming zou het voor farmaceutische
bedrijven moeilijk zijn om de benodigde investeringen te doen om nieuwe medicijnen te
ontwikkelen. Ze zouden niet de garantie hebben dat ze hun investeringen terugverdienen, omdat
andere bedrijven in staat zouden zijn om hetzelfde medicijn op de markt te brengen zodra het is
ontwikkeld. "Een patent op medicijnen kan ervoor zorgen dat de ontwikkelingskosten van het
geneesmiddel terugverdiend worden en kan zo bijdragen aan de financiering van nieuwe
medicijnen." Aldus Minister Edith Schippers, voormalig minister van Volksgezondheid, Welzijn en
Sport.

Door het bieden van een tijdelijk monopolie op de verkoop van het medicijn, stelt een patent de
farmaceutische industrie in staat om de kosten terug te verdienen en winst te maken. Dit kan leiden
tot de ontwikkeling van nieuwe medicijnen die anders misschien niet waren ontwikkeld.

Bescherming van de consument

Patenten op medicijnen zorgen ervoor dat alleen de originele fabrikant het recht heeft om het
geneesmiddel te produceren en te verkopen. Dit voorkomt dat andere partijen het medicijn
namaken en op de markt brengen zonder de juiste kwaliteitscontroles en veiligheidseisen. Door
patenten op medicijnen te handhaven, wordt de consument beschermd tegen deze risico’s en wordt
de betrouwbaarheid van het geneesmiddel gewaarborgd. (over de douane, 2022)

Nadelen van patenten: beperkte toegang en hoge prijzen

Er zijn echter ook nadelen verbonden aan patenten op medicijnen. De prijs van gepatenteerde
geneesmiddelen kan aanzienlijk hoger zijn dan die van generieke geneesmiddelen. Dit kan leiden tot
problemen met de toegankelijkheid van medicijnen voor patiënten, vooral voor degenen die
afhankelijk zijn van medicatie voor een chronische aandoening. "Een patent op een geneesmiddel
kan mensenlevens redden, maar een monopolie op een geneesmiddel kan mensen doden." -Tweede
Kamerlid Lilianne Ploumen, voormalig minister van Buitenlandse Handel en
Ontwikkelingssamenwerking.

Een voorbeeld van de impact van patenten op medicijnen is de prijs van het hepatitis C-
geneesmiddel Sovaldi. Toen dit medicijn in 2013 op de markt werd gebracht, kost het in Europa
55.000 euro voor een kuur van 100 pillen. Volgens AzG kost het maar een euro om een pil te
produceren. (NOS nieuws, 2017) Dit leidde tot aanzienlijke kritiek van patiënten, zorgverleners en
activisten voor betaalbare gezondheidszorg, die vonden dat de hoge prijs de toegankelijkheid van het
medicijn beperkte voor mensen die het nodig hadden. Uiteindelijk hebben overheden en
zorgverzekeraars onderhandeld over lagere prijzen voor het medicijn, maar het laat zien hoe de hoge
prijzen van gepatenteerde geneesmiddelen een beperking kunnen vormen voor de toegang tot
gezondheidszorg. (NOS nieuws, 2017)

Evergreening en de impact op medicijnen

Een tegenargument voor patenten op medicijnen met gebruik van evergreening is dat deze praktijk
kan leiden tot een gebrek aan innovatie en een vermindering van de beschikbaarheid van generieke
geneesmiddelen. Als farmaceutische bedrijven kleine wijzigingen blijven aanbrengen in hun
medicijnen en deze opnieuw blijven patenteren, kan dit de ontwikkeling van nieuwe behandelingen
vertragen en kan het moeilijker worden voor andere bedrijven om concurrerende generieke
geneesmiddelen te ontwikkelen en op de markt te brengen. (Collier, 2015) Dit kan de prijzen hoog
houden en de toegang tot essentiële medicijnen beperken, vooral voor mensen in
ontwikkelingslanden die zich de hoge kosten niet kunnen veroorloven. Het is daarom belangrijk om
een evenwicht te vinden tussen het beschermen van intellectuele eigendomsrechten en het
waarborgen van de toegang tot medicijnen voor mensen die ze nodig hebben.

Voor- en nadelen van patenten op medicijnen: Een complex debat

Al met al zijn patenten op medicijnen een complex en controversieel onderwerp met voor- en
nadelen. Terwijl patenten belangrijk zijn voor het beschermen van intellectueel eigendom en het
stimuleren van innovatie, kunnen ze ook leiden tot beperkte toegang tot essentiële medicijnen,
misbruik door farmaceutische bedrijven en vertraging van de ontwikkeling van nieuwe
behandelingen. Het is belangrijk om een evenwicht te vinden tussen deze tegenstrijdige belangen en
te streven naar een systeem dat innovatie en de beschikbaarheid van noodzakelijke medicijnen
bevordert. Een mogelijkheid om dit te bereiken is om patenten te beperken tot een redelijke termijn,
zodat de bescherming van intellectueel eigendom niet ten koste gaat van het recht op
gezondheidszorg voor alle mensen.
Bibliografie
AzG in verzet tegen prijs hepatitis C-medicijn . (2017, 03 27). Opgehaald van NOS nieuws:
https://nos.nl/artikel/2165286-azg-in-verzet-tegen-prijs-hepatitis-c-medicijn

Collier, R. (2015, 06 11). National Library of Medicine. Opgehaald van Drug patents: the evergreening
problem: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3680578/

Hordijk, L. (2015, 03 27). Wat kost de ontwikkeling van een medicijn. Opgehaald van de
correspondent: https://decorrespondent.nl/2629/wat-kost-de-ontwikkeling-van-een-
medicijn/176228973558-bd02e6bd

over de douane. (2022, 12 22). Het probleem van namaak. Opgehaald van over de douane:
https://www.overdedouane.nl/actueel/weblog/artikelen/2022/het-probleem-van-namaak

vereniging innovatieve geneesmiddelen. (2021, 4 26). Hoe zit het precies met octrooien? Opgehaald
van vereniging innovatieve geneesmiddelen:
https://www.vereniginginnovatievegeneesmiddelen.nl/actueel/hoe-zit-het-precies-met-
octrooien