INTERNATIONAL HISTORIC MECHANICAL ENGINEERING LANDMAR

June 19, 1991

HAARLEMMERMEE
CRUQUIU

AP.
 POLDERSTOOMGEMAAL STEAM DRAINAGE PUMPING
DE CRUQUIUS STATION CRUQUIUS
1849-1932

DIT IS EEN VAN DE DRIE VRIJWEL GELIJKE THIS ONE OF THREE NEARLY IDENTICAL
GEMALEN DIE DE HAARLEMMERMEER DROOG- PUMPING STATIONS THAT DRAINED THE HAAR-
MAAKTEN(1849-1852)EN DAARNA DROOGHIELDEN. LEMMERMEER, 1849-1852, THEN CONTINUED TO
DE ACHT ZUIGPOMPEN WERDEN AANGEDREVEN MAINTAIN THE POLDER'S WATER TABLE. THE
DOOR EEN ENKELE RING-COMPOUND STOOM- EIGHT LIFT PUMPS WERE DRIVEN BY A SINGLE
MACHINE MET ZUIGERS VAN 2,15 M (HD) EN ANNULAR-COMPOUND STEAM ENGINE WITH
3,66 M (LD)EN 3 M SLAG, WERKEND VOLGENS DE PISTONS OF 7 FT (HP) AND 12 FT (LP) AND 10 FT
CORNWALL-CYCLUS BIJ S SLAGEN PER MINUUT. STROKE, WORKING ON THE CORNISH CYCLE AT
3
DE POMPEN VOERDEN PER MINUUT 250 M WATER 5 STROKES PER MINUTE. THE PUMPS LIFTED 55000
4,5 MOP. GALLONS PER MINUTE 15FT.
DE CRUQUIUS WERD IN 1932 GESLOTEN EN ALS CRUQUIUS WAS RETIRED IN 1932 WITH ITS ORIGINAL
TECHNISCH MONUMENT BEHOUDEN MET DE ENGINE AND PUMPS, AND PRESERVED AS A TECH-
OORSPRONKELIJKE MACHINE EN POMPEN. NICAL MONUMENT.
ONTWERPERS: JOSEPH GIBBS EN ARTHUR DEAN. DESIGNERS: JOSEPH GIBBS AND ARTHUR DEAN.
ARCHITECT:JAN ANNE BEIJERINCK. ARCHITECT: JAN ANNE BEIJERINCK.
MACHINE GEBOUWD DOOR HARVEY & Co, HAYLE. ENGINE BUILT BY HARVEY & CO, HAYLE,
CORNWALL; BALANSEN EN KETELS DOOR VAN CORNWALL; BEAMS AND BOILERS BY VAN
VLISSINGEN & DUDOKVAN HEEL, AMSTERDAM; VLISSINGEN & DUDOK VAN HEEL. AMSTERDAM;
POMPEN DOOR FOX & Co, FALMOUTH, CORNWALL. PUMPS BY FOX & CO, FALMOUTH, CORNWALL.

Deze brochure is opgedragen aan K. van der Pols en G.J. de Borst

zonder hun onvermoeibare inspanningen zou het monument de Cruquius niet zijn wat het nu is

This brochure is dedicated to K. van der Pols and G.J. de Borst

without their indefatigable efforts the Cruquius monument would not be what it is today

Koninklijk Instituut The American Society The Institution of

van Ingenieurs of Mechanical Engineers Mechanical Engineers
 1849-1852
D e drooglegging van de Haarlemmermeer
was een immens werk. Drie jaar lang
braakten de schoorstenen van de drie stoom-
gemalen die voor dit karwei waren gebouwd:
de L e e g h w a t e r , de L y n d e n en de C r u q u i u s ,
hun rookwolken uit.
Vele jaren geleden keerde bij de C r u q u i u s d e
rust weer. De bemaling werd overgenomen
door moderner pompen. Het stoomgemaal
werd een technisch monument, één van de
eerste in Nederland.
Er zit een heel verhaal achter dit imposante
monument.
D raining the Haarlemmermeer was an im-
mense undertaking. For three years
great clouds of smoke hung from the chimneys
of the three steam pumping stations built for
this gigantic task: L e e g h w a t e r , L y n d e n a n d
Cruquius.
Many years ago C r u q u i u s was finallyretired.
The work was taken over by more modern
pumps. The steam pumping station became
an industrial monument, one of the first in the
Netherlands.
A fascinating story lies hidden in this imposing
monument.
2 HAARLEMMERMEER: CRUQUIUS
lnleiding
Zonder dijken en bemaling zou meer dan de helft van
het huidige Nederland overstroomd worden, hier met
elke vloed, daar alleen in het natte seizoen, elders altijd.
De strijd om het behoud van het land bepaalt het aanzien
ervan. Hij liet overal merktekens na.
In de driehoek tussen Amsterdam, Haarlem en Leiden
ligt de 18 000 hectare grote Haarlemmermeerpolder.
Deze polder markeert een buitengewone stap in de
omvang van droogleggingen. Na eeuwen voorbereiding
werd hier een waterplas van ongekende afmetingen in
drie jaar (1849-1852) drooggelegd en in landbouwgrond
veranderd. Dat karwei werd uitgevoerd door drie reus-
achtige stoomgemalen. Stoom was al eerder voor bema-
ling gebruikt, maar alleen op veel kleinere schaal.
Haarlemmermeer
In de middeleeuwen lagen in de veenlanden tussen
Amsterdam, Haarlem en Leiden vele meren. Door af-
kalving van hun oevers en door ontvening vloeiden een
aantal meren samen. Zo ontstond de Haarlemmermeer.
Op ’t eind van de 16e eeuw werd deze steeds groeiende
binnenzee een bedreiging. Maar de Haarlemmermeer
was ook nuttig voor de naburige steden. Er was scheep-
vaart en visserij, en men kon er afval lozen. In de 17e en
18e eeuw werden ruim tweehonderd plannen voor ge-
deeltelijke of volledige droogmaking geopperd. Door
belangentegenstellingen, verbrokkeld bestuur en hoge
kosten kwam er niets van. In de loop der jaren moest
echter steeds meer geld besteed worden aan het maken
en onderhouden van oeverversterkingen. Die boden
echter geen afdoende oplossing voor de beheersing van
zo’n enorme watervlakte.
Introduction
Without enclosure and drainage, more than half of the
area of the present-day Netherlands would be flooded
with every high tide, every wet season, or permanently.
The struggle for the country’s survival has largely deter-
mined its appearance and left numerous marks on it.
In the triangle between the cities of Amsterdam, Haar-
lem and Leiden the 45 000 acre Haarlemmermeer
polder demonstrates an extraordinary step in the scale
of land drainage. After centuries of preliminaries, a lake
of unprecedented size was drained in three years (1849-
1852) and transformed into valuable agricultural land.
The work was done by three huge steam pumping sta-
tions. Steam power had been used for drainage in Hol-
land before, but only on a smaller scale.
Haarlemmermeer
In medieval times there were numerous lakes in the
peaty land between Amsterdam, Haarlem and Leiden.
As a result of erosion and peat digging, several of these
lakes merged to form the Haarlemmermeer (Haarlem
Lake). In the late 16th century, this growing inland sea
became a threat. But, it was also useful to the nearby
towns for shipping and fishing, and for draining sewage.
Over the next two centuries more than 200 schemes for
partialor complete drainage of the lake were proposed.
Due to conflicting interests, jealous local administra-
tions, and high cost none of these schemes came to
anything. However over the years increasing amounts
had to be spent on building and maintaining structures
to reinforce the banks. In the long run these were not
satisfactory solutions for control of such a vast expanse
of water.
 HAARLEMMERMEER: CRUQUIUS
Stoombemaling
In de 19e eeuw kreeg ons land een centraal bestuur met
feitelijke macht en de mogelijkheid tot ondernemingen
op nationale schaal. Twee zware stormen in 1836 bena-
drukten nogeens de voortdurende dreiging van de
“waterwolf”. Koning Willem I benoemde een commissie
die voorstellen voor inpoldering der Haarlemmermeer
moest doen. Het rapport wilde de bemaling laten uit-
voeren door 79 windmolens met vijzels en schepraderen,
aangevuld door drie kleine vijzelstoomgemalen.
De koning was niet tevreden, en deed nader onderzoek
instellen naar de mogelijkheden van stoombemaling. Er
kwam een tweede commissie, maar onenigheid over de
rol van wind en stoom leidde tot een impasse. In 1840
greep de regering opnieuw in. Het uiteindelijk rapport
bevatte duidelijke aanbevelingen. Spoedig kwam nu de
beslissing af om alleen stoomkracht te gebruiken. Dat
was een stoutmoedige stap: stoom was nooit eerder op
deze schaal toegepast, en de vroegere, kleinschalige
toepassingen hadden maar matig succes gehad. Men
was eigenlijk niet bereid tot experimenteren met een zo
belangrijke voorziening als polderbemaling. Ook zou-
den dure kolen ingevoerd moeten worden, tenzij men
turf kon stoken (maar proeven daarmee mislukten).
Een bezoek aan Cornwall overtuigde de commissie er-
van, dat de Cornwall’se stoom-pompmachine betrouw-
baar en zuinig was. Daarmee werden relatief kleine
hoeveelheden water uit diepe mijnen opgepompt. Om
ze geschikt te maken voor polderbemaling, d.w.z. voor
het verpompen van veel méér water bij veel kleinere
opvoerhoogte, diende het ontwerp nogal aangepast te
worden. Verder waren de drie stoomgemalen groter dan
ooit eerder gebouwd. Een van de drie, de Leeghwater,
werd daarom eerst gebouwd en beproefd om de risico’s
te beperken. Dat gaf wel wat vertraging, maar zo kon
men het ontwerp van de andere twee, de Lynden en de
Cruquius, nog aanpassen.
3
Drainage by steam
In the 19th century government became centralized,
gained real power and became capable of enterprises
on a national scale. Two heavy storms in 1836 drove
home the continuing menace of the “water wolf”. King
Willem I appointed a committee to draw up proposals
for draining the Haarlemmermeer at very short notice.
The report called for drainage by 79 large windmills with
Archimedean screws and scoop wheels, supplemented
by three small steam-powered Archimedean screws.
The King was not satisfied, and he ordered a closer look
at the feasibility of steam-powered drainage. A second
committee was formed, but internal disagreement on
drainage by wind or steam resulted in deadlock. In 1840
renewed government intervention finally resulted in a
report with clear recommendations, and soon the deci-
sion to use steam power alone was taken. This was a bold
step: steam power had never been used on this scale
before, and earlier applications on a smaller scale had
met with mixed success. There was also reluctance to
experiment with such an important provision as polder
drainage. In addition, expensive coal would have to be
imported, unless peat could be used (but experiments
with that failed).
A visit to Cornwall had convinced the committee of the
reliability and efficiency of the Cornish pumping engine.
This type of engine was used for pumping relatively small
quantities of water out of deep mines. To make them
suitable for land drainage, i.e. large quantities at rela-
tively low lift, considerable adaptation of the standard
design would be required. In addition, the proposed
scale of the three pumping stations exceeded anything
previously built. One of the three stations, Leeghwater,
was built and tested first to make the risks more mana-
geable. This caused some delay, but it permitted de-
sign adjustments for the remaining two: Lynden and
Cruquius.
4 HAARLEMMERMEER: CRUQUIUS
Ontwerp en bouw
Het ontwerp van de machines werd opgedragen aan de
adviseurs Joseph Gibbs en Arthur Dean uit Londen.
Twee commissieleden, Antoine Lipkens en Gerrit
Simons, hadden een technische achtergrond en zij
speelden een actieve rol. Spoedig werd contact gezocht
met Harvey & C° in Hayle, de grootste machinefabriek
in Cornwall. De gebouwen werden ontworpen door Jan
Anne Beijerinck. De bijdragen van elk dezer mannen
aan het uiteindelijke ontwerp zijn nu niet meer met
zekerheid vast te stellen. Harvey bouwde de machines
voor de Leeghwater en de Cruquius. Fox uit Falmouth
maakte de machine van de Lynden en alle pompen. Van
Vlissingen & Dudok van Heel uit Amsterdam maakte
alle balansen en ketels.
De Cornwall-mijnpomp wordt gekenmerkt door een
balans, die gelagerd is op een zware stenen muur. Onder
het ene eind van de balans staat de vertikale stoomcilin-
der, aan het andere eind hangt de pompstang. In de
Haarlemmermeer moest één machine tegelijkertijd
meerdere pompen bewegen (elf voor Leeghwater, acht
voor de andere twee). Daarom werd de balansmuur
cirkelvormig gemaakt. Hij vormt de karakteristieke to-
ren met kantelen en rondom uitstekende balansen.
De machine heeft twee cilinders, één in ’t midden met
één zuigerstang, en daaromheen een ringcilinder met
een zuiger met vier stangen. De vijf zuigerstangen zijn
bevestigd aan één kruishoofd, waaraan de einden van
alle balansen met koppelstangen zijn verbonden.
Design and construction
For the design of the engines, the committee engaged
the services of the London consulting engineers, Joseph
Gibbs and Arthur Dean. Two of the commissioners,
Antoine Lipkens and Gerrit Simons, had an engineering
background and they played an active role. Contact was
soon established with Harvey & C° of Hayle, the largest
manufacturer of engines in Cornwall. The buildings
were designed by Jan Anne Beijerinck. It is now im-
possible to distinguish the contributions of each of these
men to the final design. Eventually, Harvey made the
Leeghwater and Cruquius engines. Fox of Falmouth
made the Lynden engine plus the pumps for all three.
Van Vlissingen & Dudok van Heel of Amsterdam made
all the beams and the boilers.
The Cornish mine-pumping engine is characterized by
a beam, or bob, pivoted on a massive wall, with the
vertical steam cylinder under one end of the beam and
the pump rod suspended from the other. For the Haar-
lemmermeer engines, a number of pumps (eleven for
Leeghwater, eight for the other two) were to be operated
in parallel by a single engine, and so the building was
made circular, forming the characteristic castellated
tower with radially protruding beams.
The engine has two cylinders. The central one, with a
single piston rod, is built inside an annular one, with a
piston with four rods. All five piston rods are connected
to a single crosshead, to which the beam ends are linked
by rods.
 HAARLEMMERMEER: CRUQUIUS
Het kruishoofd en de zuigers zijn hol, er kan ca. 25 ton
variabel gewicht in. Samen met de zuigerstangen vor-
men zij de voor een Cornwall-machine vereiste ballast.
Bij de Cruquius was het totale overwicht aan de binnen-
kant ca. 85 ton.
Hoe werkt de Cruquius
Het water wordt opgebracht door acht pompen die om
het ronde machinegebouw staan. Dit zijn gewone zuig-
pompen met cilindermiddellijn 1,85 m. De kleppen in
de zuiger en aan de voet bestaan elk uit twee halfcirkel-
vormige welijzeren platen in een gietijzeren raam. De
pompen zijn van boven open. Zij voeren water op van
polderpeil naar het 4,5 - 5 m hogere peil van de Ring-
vaart. Het water stroomt uit op de eiken “stortvloer” die
om het machinegebouw loopt. Van beide einden daar-
van loopt het via keersluisjes naar de Ringvaart.
De pompzuigers hangen met kettingen aan de einden
van de balansen. De balans-lagers staan op de zware
buitenmuur van het gemaal-gebouw, die onderaan meer
dan 2 m dik is.
Als het kruishoofd omhoog beweegt, zakken alle pomp-
zuigers door hun eigen gewicht, en hun kleppen gaan
open. Als het kruishoofd daalt, trekt het gewicht de
pompzuigers op. De zuigerkleppen sluiten, de zuiger
voert het water op, en de voetkleppen gaan open, waar-
door de pompcilinders voor de volgende slag vollopen.
5
The crosshead and pistons are hollow to contain about
25 tons of variable weight. Together with the piston rods,
they form the ballast essential to a Cornish engine. For
Cruquius the total indoor weight surplus amounted to
about 85 tons.
How Cruquius works
The actual pumping is performed by eight pumps ar-
ranged around the circular engine building. The pumps
are of the plain bucket type with 73" barrels. The bucket
and foot valves each consist of two semicircular wrought
iron clacks in a cast iron frame. The open-top pumps lift
the water from the polder level to the drainage canal
which encircles the polder, 15 - 17 ft higher. They
discharge onto the oak floor of the “collar launder”
running around the building. Both ends of this launder
discharge into the canal via automatic sluice gates.
The pump buckets are suspended by chains from the
ends of the beams. The beam trunnion bearings rest on
the massive circular wall of the main building which is
nearly 7 ft thick at the base.
When the crosshead moves up, all pump buckets de-
scend due to their own weight, and their clacks open.
When the crosshead descends, the weight pulls the
pump buckets up. The bucket valves close, the bucket
lifts the water, and the foot valves open to fill the pump
barrels for the next stroke.
6 HAARLEMMERMEER: CRUQUIUS
Legenda
1 stoomklep
2 evenwichtsklep
3 uitlaatklep
4 middenzuiger (hogedruk of HD)
5 ringzuiger (lagedruk of LD)
De stoomcyclus
De cyclus van de Cruquius-machine komt vrijwel over-
een met die van een gewone Cornwall-machine. In bijna
alle varianten van deze cyclus wordt stoom gebruikt om
een gewicht te heffen, waarna dat gewicht tijdens het
zakken de pomp beweegt. Bij de Cruquius is het gewicht
binnen geplaatst, het drukt op de stoomzuigers.
Aan het begin van een slag zijn de zuigers in hun laagste
stand en in rust (Fig. A, zie boven). De ruimte erboven
is gevuld met afgewerkte stoom van de vorige slag. Alle
kleppen zijn dicht, en in de condensor en onder de
ringzuiger heerst vacuum.
Nu gaan de uitlaat- en stoomkleppen open. De stoom
boven de zuigers verdwijnt meteen naar de condensor,
waar hij door ingespoten water wordt gecondenseerd.
Boven de zuigers ontstaat vacuum. Onder de HD zuiger
wordt verse stoom van 3 bar druk toegelaten, en het
drukverschil duwt deze zuiger naar boven. Het kruis-
hoofd en de LD zuiger gaan mee omhoog (Fig. B). De
pompzuigers zakken, en hun kleppen gaan vanzelfopen.
De LD zuiger heeft boven en onder vacuum, is dus in
evenwicht en draagt niet bij aan de opwaartse kracht.
Ongeveer halverwege omhoog wordt de stoomklep ge-
sloten, maar de uitlaatklep blijft open. De zuigers gaan
verder omhoog waarbij de stoom onder de HD zuiger
expandeert. De druk vermindert, en de opwaartse
kracht dus ook. De machine vertraagt en komt, als hij
goed is ingesteld, tot stilstand in de bovenste stand, waar
de uitlaatklep sluit (Fig. C).
Legend
1 steam valve
2 equilibrium valve
3 exhaust valve
4 central piston (high pressure or HP)
5 annular piston (low pressure or LP)
Steam cycle
The cycle of the Cruquius engine is virtually the same
as that of a regular Cornish engine. In nearly all forms
of this cycle, steam is used to lift a weight, and then this
weight is allowed to descend and operate the pump. For
Cruquius, as described previously, the weight is indoors,
pushing down on the steam pistons.
At the start of a stroke, the pistons are at rest in their
lowest positions (Fig. A, see above). The space above is
filled with used steam from the previous stroke. All
valves are closed, and there is a vacuum in the condenser
and under the annular piston.
When the exhaust valve and steam valve are opened, the
steam above the pistons rushes into the condenser where
it is condensed by a spray of water: a vacuum is estab-
lished above the pistons. Fresh boiler steam is admitted
under the HP piston at a pressure of 45 psi, and the
pressure differential pushes this piston up, raising the
weight and the LP piston, too (Fig. B). The pump
buckets descend, and their clack valves open automati-
cally. The LP piston has vacuum above and below; it is
in equilibrium and does not add to the upward push.
About halfway up, the steam valve is closed, but the
exhaust valve remains open. As the pistons continue to
move upwards, the steam under the HP piston expands,
so its pressure decreases and so does the upward push.
The engine slows down and, if properly adjusted, comes
to a stop at the top of the stroke, when the exhaust valve
is closed (Fig. C).
 HAARLEMMERMEER: CRUQUIUS
6 condensor
7 kruishoofd/gewichthak
8 balansen
9 pomp
10 water in polder
11 stortvloer
Na een korte pauze, waarin de pompzuiger-kleppen
dicht kunnen vallen, gaat de evenwichtsklep open. De
gedeeltelijk geëxpandeerde stoom stroomt nu van onder
de HD zuiger naar de gezamenlijke ruimte boven beide
zuigers. Zuigers en kruishoofd dalen door de zwaarte-
kracht, geholpen door het drukverschil over de LD
zuiger (Fig. D). De stoom zet verder uit. De pomp-
zuigers voeren water op, nieuw polderwater stroomt toe
via de voetkleppen. Aan het eind van de pompslag wordt
de evenwichtsklep gesloten, en de machine komt tot
stilstand in de startpositie. Na een instelbare pauze
begint de volgende slag.
Kleppen en hun bediening
Een grote machine heeft grote kleppen, en voor geringe
verliezen moeten die snelopenen en sluiten. In Cornwall
werd een dubbelzitting-klep ontwikkeld, met kleine hef-
hoogte en grote doorlaat, vrijwel gebalanceerd. De
kracht om deze klep te openen is dus relatief klein. De
uitlaatklep van de Cruquius is 660 mm rond!
Elke klep wordt op dezelfde manier bediend: een hef-
boom sluit hem, tegen een gewicht in; en hij wordt
gesloten gehouden door een pal met een hefboom, die
op het juiste moment wordt gelicht door een “katarakt”.
Een open klep wordt gesloten door een scheen op de
“klossenstang”, die met de machine op en neer gaat.
Zowel openen als sluiten kan ook met de hand gebeuren,
bijv. tijdens starten. Verschillende vergrendelingen
voorkomen ongewenste combinaties van klepstanden.
De twee bovengenoemde pauzes worden verkregen
door tijdvertragers, “katarakten” genaamd. Die naam is
een overblijfsel van de oudste vorm van tijdvertraging.
7
6 condenser
7 crosshead/weight
8 beams
9 pump
10 water in polder
11 collar launder
After a brief pause to allow the bucket clacks to close,
the equilibrium valve is opened. The partially expanded
steam now flows from below the HP piston to the com-
bined space above both pistons. The pistons and the
crosshead start to descend by gravity, assisted by the
pressure differential over the LP piston (Fig. D). During
this stroke, the steam expands further. The pump buc-
kets lift water, while fresh water from the polder enters
the pump barrels via the foot valves. At the end of the
pump stroke, the equilibrium valve is closed, and the
engine comes to a stop in the starting position. After an
adjustable pause, the next stroke begins.
Valves and valve gear
A large engine needs large valves, which must open and
close quickly to minimize losses. The Cornish engineers
developed a double-beat valve which requires only a
small lift to open a large passage, and which is almost
balanced. So only limited force is needed to open it. The
exhaust valve of Cruquius has a diameter of 26”!
Each of the valves is controlled in a similar manner: a
lever closes it against the opening force of a weight; and
it is held in the closed position by a pawl or “scoggan”
which is released at the right moment by a “cataract”.
An open valve is closed by a clamp on the “plug rod”,
which moves with the engine. Both the opening and the
closing of valves may also be controlled manually, for
instance when starting. Various interlocks prevent in-
correct combinations of valve positions.
The two pauses mentioned earlier are governed by
timing devices named “cataracts”. The name is a relic
from the earliest form of timer.
8 HAARLEMMERMEER: CRUQUIUS
Hierin vult een dun straaltje water (Engels “cataract”)
geleidelijk een bak die, eenmaal vol, omkiept. Latere
katarakten hebben een gewicht-belaste plunjer, die
water uit een cilinder perst via een instelbare opening,
tot een pal gelicht wordt.
Opstarten
Vanuit stilstand kan de beschreven cyclus niet meteen
gestart worden. De cilinder is koud, en er is geen vacuum
in de condensor. Het starten van een grote machine van
dit type kan wel vijftien of twintig minuten duren. De
cilinder wordt met stoom doorgespoeld om hem lang-
zaam te verwarmen. Dan wordt een aantal slagen met
handbediening gemaakt om de lucht uit de condensor
te drijven en het vacuum op te bouwen. Pas dan worden
de katarakten ingeschakeld voor automatisch bedrijf.
De waakzaamheid van de machinist van een Cornwall-
machine mag nooit verslappen. Hij moet voortdurend
op de slaglengte letten, die kan veranderen door kleine
belastingvariaties, of zelfs door de smering. Voort-
durend zijn kleine bijstellingen nodig.
De “hydrauliek”
De grote pompzuiger-kleppen sluiten nogal traag, en
dat veroorzaakt een probleem in de hoogste stand. De
grote massa van zuigers en kruishoofd wordt opgedrukt
door een veerkrachtig stoomkussen, en als hij vertraagt
kan hij een paar maal “deinen” alvorens tot stilstand te
komen. De pompzuigers deinen natuurlijk mee, en als
ze omhoog gaan met de kleppen nog open, dan kan de
waterstroom de kleppen met kracht dichtslaan. Dat zou
schade kunnen veroorzaken.
De oplossing: gebruik een waterkolom om het gewicht
vast te ondersteunen tot de pompzuiger-kleppen dicht
zijn. Aan oren aan het kruishoofd zijn twee plunjers
bevestigd, die bij het omhoog gaan water aanzuigen via
kleine terugslagkleppen. Dit water draagt dan het ge-
wicht tot het, na de vereiste pauze, door een klep kan
wegstromen. De plunjers, kleppen. pijpen en standpij-
pen worden samen de “hydrauliek” genoemd; deze is
uniek voor de Haarlemmermeer-machines.
Ketels
De Cruquius had aanvankelijk zes Cornwall-ketels met
een werkdruk van 3 bar. Hun vuurgang was ongebrui-
kelijk: de stookbuis eindigde vlak achter de vuurbrug,
en van daar liepen vier vlampijpen (in een ruitpatroon)
naar het achterfront. Zo werd een groot verwarmd
oppervlak verkregen. De verbinding tussen vlampijpen
en stookbuis gaf echter zóveel problemen dat na enkele
jaren een gewone enkele vuurgang werd aangebracht.
These used an adjustable trickle of water to gradually
fill a vessel which trips when full. The later form of
cataract uses a weight-loaded plunger which forces
water from a cylinder through an adjustable orifice until
a scoggan-catch is tripped.
Starting up
After an idle period, the engine cycle described above
cannot be started right away. The cylinder is cold, and
there is no vacuum in the condenser. The start-up proce-
dure of a large engine like this may take fifteen or twenty
minutes. The cylinder is flushed with steam to heat it
slowly, and then a number of manually-controlled
strokes are made to expel air from the condenser and
establish the vacuum. Automatic operation is estab-
lished only then by activating the cataracts.
The driver of a Cornish engine must always remain
vigilant. The stroke length of his engine has to be
watched constantly, as it may vary due to small load
fluctuations or even the state of lubrication. Frequent
small adjustments are required.
The “hydraulic”
The large bucket clacks of the pumps are quite slow in
closing, and that causes a problem at the top of the
stroke. The large mass of the pistons and weight of the
engine is pushed up by an elastic cushion of steam, and
when it is slowed down, it may oscillate or “nod” a few
times before coming to a stop. Such “nodding” of course
is transmitted to the pumps. If these move up with the
clacks still open, the water flow may cause them to slam
shut violently, possibly causing damage.
The solution is to use a column of water to provide a
rigid support for the weight until the clacks have closed.
Two rams are attached to ears on the weight, and during
the upward stroke, these draw water via small non-re-
turn valves. This water then supports the weight until,
after the required pause, it is released by a valve. The
rams, valves, pipes and standpipes together form what
is known as the “hydraulic”, the use of which in the
Haarlemmermeer engines is unique.
Boilers
Cruquius originally had six Cornish boilers working at
45 psi. The fire tube was somewhat unusual. The furnace
tube terminated a short distance behind the bridge, and
four large smoke tubes in a diamond pattern extended
from there to the rear of the boiler. This provided a large
heated surface, but the connection of the smoke tubes
to the furnace tube caused so much trouble that after a
few years, a regular single fire tube was fitted.
 HAARLEMMERMEER: CRUQUIUS
In 1860 werden vier soortgelijke ketels bijgeplaatst. In
1888 werden de tien oude ketels vervangen door zes
tweevuurs Lancashire ketels van 45 bar werkdruk.
Om het effect van de sterk fluctuerende stoomvraag te
verminderen, werd een grote stoomdom (middellijn
1,37 m) over alle ketels gelegd. Deze was 22,6 m lang.
En later . . . . .?
De droogmaking duurde van 1849 tot 1852. Alle drie de
gemalen werkten voortdurend op volle capaciteit, ech-
ter met enkele onderbrekingen. Daarna hielden ze de
polder droog, en waren er lange perioden van stilstand.
Met de veranderende eisen van de landbouw werd be-
tere peilbeheersing nodig. Dat leidde tot kortere perio-
des van intensiever bemalen. De Cruquius kon, zelfs
met meer ketels, bij volle opvoerhoogte niet meer dan
zeven pompen aan, dus één pomp bleef afgekoppeld.
De andere gemalen (de Leeghwuter en de Lynden )
werden in de loop der jaren gemoderniseerd, en zij
bemalen de polder nog steeds. Na een periode als re-
serve-gemaal werd de Cruquius in 1932 overbodig. Het
Koninklijk Instituut van Ingenieurs nam het initiatief tot
behoud. Zo werd de Cruquius in 1933 een van de eerste
monumenten van bedrijf en techniek in Nederland, en
zelfs een van de eerste ter wereld. De machine en
pompen van de Cruquius zijn nooit veranderd; en het
machinegebouw en het ketelhuis evenmin. Na 1932 wer-
den de ketels gesloopt. Overigens staat het gemaal er
precies zoals het in 1846-1849 werd gebouwd.
9
In 1860 four similar boilers were added. In 1888 the ten
old boilers were replaced by six two-fire Lancashire
boilers, working at 68 psi.
To reduce the effect of the steam surge at the start of
each stroke, a large (54” diameter) buffer vessel was
placed across all boilers. This was over 74 ft long.
And later . . . . .?
The initial drainage took from 1849 to 1852. All three
pumping stations worked continually at maximum ca-
pacity, with a few interruptions. Later they kept the
polder dry, and were idle during long periods.
As agricultural needs changed, the water-table had to
be kept within stricter limits, with shorter, intenser
pumping periods. It turned out that Cruquius, even with
more boilers, could power only seven pumps at full lift,
so one pump remained permanently disconnected.
The other pumping stations, Leeghwater and Lynden,
were modernized over the years, and have provided the
polder’s drainage to this day. After a period on stand-by
Cruquius finally became redundant in 1932. An initia-
tive was taken by the Koninklijk Instituut van Ingenieurs
to preserve it. In 1933 Cruquius became one of the first
industrial monuments in the Netherlands, and even of
the world. The engine and pumps of Cruquius were
never modernized or modified, nor was the building,
after early extensions to the boilerhouse. After 1932 the
boilers were removed and scrapped. Otherwise the
drainage station is just as it was built in 1846-1849.
10 HAARLEMMERMEER: CRUQUIUS
De voorouders van de
Haarlemmermeer machines
De Cornwall stoom-pompmachine stamt rechtstreeks
af van de Newcomen-machine via de vroegste machines
van James Watt. Dat zijn alle drie niet-draaiende machi-
nes: de rechtlijnige beweging van een stoomzuiger wordt
zonder kruk of vliegwiel overgebracht op de rechtlijnig
bewegende pompzuiger. Vaak staan stoom- en pomp-
cilinder vertikaal, en wordt de beweging overgebracht
met een horizontale balans (Fig. A).
De Newcomen-machine (Fig. B) dateert uit ca. 1715.
De zuiger werd opgetrokken door het gewicht van de
pompzuiger en stoom van vrijwel atmosferische druk
(niet veel hoger dan in een fluitketel) werd in de cilinder
gelaten. De stoom werd vervolgens gecondenseerd door
water in de cilinder te spuiten. Daardoor ontstond een
vacuum, en dat trok de zuiger omlaag in de open cilinder
(of liever: de druk van de lucht duwde de zuiger omlaag).
Het steeds weer afkoelen en verwarmen van de cilinder
maakte deze machine tot een echte energieverslinder.
Het totale rendement was niet meer dan ½ procent.
In 1769 voegde James Watt een apart vat toe om de
stoom in te condenseren (Fig. C). Deze condensor kon
koud blijven, terwijl de cilinder heet bleef. Tussen cilin-
der en condensor kwam een klep, die open ging als het
vacuum in de cilinder nodig was. Om het warmteverlies
te beperken sloot Watt de bovenkant van de cilinder af.
Hij liet de zuiger omlaag drukken door stoom. Deze was
nog steeds van lage druk. Watt hield voorts de cilinder
warm door een stoommantel. Het rendement steeg in-
drukwekkend tot ruim 2 procent.
Na het aflopen van Watts patent ging men in Cornwall
over op hogere stoomdruk. Samen met de toegevoegde
stoomklep maakte dit expansief gebruik van de stoom
mogelijk (Fig. D). Cornwall-machines met extreme
expansie bereikten rendementen tot elf procent.
The precursors of the
Haarlemmermeer engines
The Cornish pumping engine is the direct descendant
of the Newcomen engine, via the earliest engines of
James Watt. All are non-rotative engines, i.e., the
straight-line motion of a power piston is transmitted to
the straight-line motion of a pump piston, without a
crank or flywheel. Often the power and pump cylinders
are vertical, and power is transmitted from one to the
other via a horizontal lever, the beam (Fig. A).
The Newcomen engine (Fig. B) dates from about 1715.
The piston was pulled up by the weight of the pump
piston and steam of virtually atmospheric pressure
(barely more than the pressure in a kettle) entered the
cylinder. The steam was then condensed by injecting
water directly into the cylinder. This created a vacuum,
which pulled the piston down in the open-top cylinder
(or, rather, the pressure of the atmosphere pushed it
down). The repeated cooling and heating of the cylinder
made this engine extremely wasteful of fuel. The overall
efficiency was not more than ½ per cent
In 1769 James Watt added a separate vessel for conden-
sing the steam (Fig. C). This condenser could remain
cold, while the cylinder remained hot. A valve between
the cylinder and the condenser was opened during the
part of the stroke when a vacuum was needed. To con-
serve heat, Watt closed the top of the cylinder and let
steam push the piston down. This steam was still low
pressure. Watt also enclosed the cylinder in a steam
jacket to keep it hot. Efficiency increased dramatically,
to over 2 per cent.
After Watt’s patent expired, Cornish engineers intro-
duced higher steam pressures. This and the addition of
a steam valve allowed expansive working (Fig. D).
Cornish engines with extremely high expansion could
reach efficiencies of up to 11 per cent.
 HAARLEMMERMEER: CRUQUIUS
Door de zeer korte toelaat van de stoom kreegde zuiger
(en alles wat daaraan vast zat) echter als het ware bij
elke slag een harde “schop”.
James Sims ontwierp een machine die veel rustiger liep,
terwijl hij toch een vergelijkbaar rendement had. Deze
machine had twee cilinders met ongelijke middellijn
boven elkaar (Fig. E). Verse stoom werd toegelaten tot
de kleine cilinder en expandeerde hierin ten dele. Dan
ging de stoom via een omloopleiding van de kleine naar
de grote cilinder en expandeerde daar verder. Elk der
expansietrappen veroorzaakte minder schokken. Zo’n
machine met dubbele expansie noemt men compound-
machine.
De ruimte tussen de beide zuigers werd op constante
druk gehouden. In principe deed het er niet toe, welke
druk. Verbond men echter die ruimte met de buiten-
lucht, dan ontstond het gevaar van lucht-lekkage langs
de grote zuiger naar de condensor, en afname van het
vacuum. Dit werd voorkomen door de tussenruimte met
de condensor te verbinden.
De compound-machine van Sims werkte vrij goed, maar
hij was erg hoog. Bij de zeer krachtige machines die men
zich voor de Haarlemmermeer-gemalen voorstelde,
vreesde men dat zulk een hoogte de machines instabiel
zou maken. De ontwerpers besloten daarom uiteinde-
lijk, de kleine cilinder in de grote te schuiven. Die werd
nu ringvormig (Fig. F). Van de ruimte tussen de zuigers
in de gewone Sims-machine resteerde nog slechts een
vrij kleine ruimte boven de ringzuiger.
Voor het werken met zuigpompen moest het overwicht
verhuizen naar het machine-eind van de balansen en het
bevond zich dus binnen het gebouw, dat is precies
omgekeerd aan een gewone Cornwall machine. Bij-
gevolg moest de hele machine op z’n kop gezet worden.
De afbeeldingen op de pagina’s 6 en 7 tonen hoe de
machine er in dat geval uitzag.
11
The very brief period during which steam was admitted
produced the effect of a violent “kick” on the piston (and
all connected parts).
James Sims designed an engine which ran much more
smoothly and still had a comparable efficiency. This he
achieved by cascading two cylinders of unequal
diameter (Fig. E). Boiler steam was admitted to the
smaller cylinder and expanded here to some extent. The
steam then was led from the small cylinder to the larger
one using a bypass pipe and further expanded there.
Each of the expansion stages caused less of a kick. An
engine with two-stage expansion is called a compound
engine.
The space between the two pistons was kept at a
constant pressure. Any pressure would do in principle,
but connecting this space to the atmosphere would
increase the risk of air leaking in via the packing of the
large piston, spoiling the condenser vacuum. This was
avoided by permanently connecting the space between
the pistons to the condenser.
The Sims compound engine performed reasonably well,
but it was very tall. For the great engines proposed for
the Haarlemmermeer drainage stations, the sheer
height of the engines was expected to make them un-
stable. The designers therefore eventually decided to
telescope the small cylinder into the large one, which
then became annular (Fig. F). The space between the
pistons in the regular Sims engine was reduced to just a
small space above the annular piston.
For bucket pump operation, the weight surplus would
have to be placed at the engine ends of the beams. i.e.,
inside the building. This is just the opposite of regular
Cornish engine practice. In consequence, the engine
had to be turned upside down. The illustrations on the
pages 6 and 7 show what the engine would look like in
that case.
12 HAARLEMMERMEER: CRUQUIUS
De vroege geschiedenis van de
polderbemaling
De oudste polders werden gevormd door het opwerpen
van een dijk om een stuk buitendijkse grond, met een
sluisje om bij eb het water te lozen. Bij het inklinken van
de polderbodem werd kunstmatige bemaling nodig.
Hiermee bleek ook betere peilbeheersing te verkrijgen.
Met het voorschrijden der techniek werd het droog-
maken van meren mogelijk. Een uitgebreid stelsel voor
peilbeheersing kwam tot stand. Polders loosden op
rivieren of de zee via een of meer tussenstappen,
de boezems. Een grote bergboezem betekende, dat men
langer de tijd had om op lozingsmogelijkheden te wach-
ten, en polderbesturen hadden dus graag een grote
verhouding tussen boezem- en polder-oppervlak.
Een man met een hoosvat kon per dag een 45 m³ water
een meter opvoeren, dat is een vermogen van ongeveer
0,02 pk. Dieren om molens aan te drijven waren er niet
genoeg, en in de lage landen was geen waterkracht
beschikbaar. Er waren dus weinig mogelijkheden voor
kunst-bemaling, totdat in het begin van de 15e eeuw de
windmolen met scheprad opkwam. De grootste opvoer-
hoogte van een scheprad is 1-2 m. Aan het begin van de
17e eeuw ontstond de molengang met meer schep-
raderen in een rij en grotere opvoerhoogte. Kort daarna
verscheen de vijzelmolen met 4-5 m in één stap.
In 1787 werd bij Rotterdam een eerste stoompomp van
Boulton & Watt gebouwd voor polderbemaling. Die
werkte, maar in het algemeen sloeg stoombemalingniet
erg aan in Nederland. Bemaling vroeg om maximale
veiligheid, de nadruk lag op bedrijfszekerheid, en men
gaf dus lange tijd de voorkeur aan de vertrouwde wind-
molen. Men vond stoomkracht minder betrouwbaar, en
duurder in investering, brandstof en personeel.
The early history of polder
drainage
The earliest polders were formed by enclosing a piece
of foreshore by a dike with a sluice gate, which was
opened at low tide. Subsidence upon drying of the
polder floor made power drainage inevitable. This also
allowed stricter control of the water level.
As technology developed, draining lakes to create
polders became feasible. A system for controlling the
water-table developed, with polders discharging into
rivers or the sea via one or more intermediate collecting
basins called “boezems” in Holland. Large boezem-
capacity — buffer storage — meant less dependency on
immediate discharge, and so the polder authorities fa-
vored a large boezem/polder area ratio.
A man with a bucket could lift about 33000 gallons of
water one foot high in a day, developing an average
power of about 0.02 hp. There were not enough animals
to power pumps, and water power was not available in
these low lands. Power drainage was severely limited
until the advent of the windmill-driven scoop wheel in
the early 15th century. The lift of a reasonably-sized
scoop wheel is 3-6 ft. In the early 17th century higher
lifts were achieved by cascading two or more scoop
wheels. Not long afterwards the Archimedean screw
appeared, allowing lifts of 12-15 ft in a single stage.
In 1787 a first Boulton & Watt steam pump was built for
drainage purposes near Rotterdam. This met with suc-
cess, but acceptance of steam power was slow in Hol-
land. Land drainage required maximum security, with
emphasis on reliability, and so the established technol-
ogy of wind power remained long in favor. Steam power
was considered less reliable, and more costly in terms
of capital outlay, fuel, and skilled personnel.
Acknowledgements The American Society of Mechanical
The American Society of Mechanical Engineers is Engineers
most grateful to the officers and staff of Stichting Nathan H. Hurt, President
“de Cruquius”, the Institution of Mechanical Engineers Arthur E. Bergles, Past President
and the Koninklijk Instituut van Ingenieurs for their Thomas D. Pestorius, Chairman, Council Public Affairs
assistance with this International Historic Mechanical Gunther P. Eschenbrenner, Vice President, Inter-
Engineering Landmark designation. national Affairs
This brochure was prepared by Robert Gisolf, Jean Lorraine A. Kincaid, Vice President, Public Information
Kramer-Updike, Alexden Ouden and Jan Verbruggen. History and Heritage Committee
Euan EC. Somerscales, Chairman
Robert M. Vogel, Secretary
Robert B. Gaither
Richard S. Hartenberg
J. Paul Hartman
J.L. Lee
John H. Lienhard
Joseph P. Van Overveen
R. Carson Dalzell, Chairman Emeritus
The Landmarks Program of the ASME Carron Garvin-Donohue, Staff Liaison
The ASME Landmarks Program recognizes our tech-
nological heritage and serves to encourage the preser- Koninklijk lnstituut van lngenieurs
vation of the physical remains of historically important J.M. Ossewaarde, President
works. It provides a roster for engineers, students, edu- H.P.S. van Lohuizen, Vice-president
cators, historians and travelers, and helps establish re- J.N.P. Haarsma, Secretaris
minders of our past, present and possible future paths Afdeling Werktuig- en Scheepshouw
of discovery.
G. Calis, Voorzitter
Afdeling Geschiedenis der Techniek
Designation
E. Warners, Voorzitter
The Cruquius steam drainage pumping station is the
33rd International Historic Mechanical Engineering
The Institution of Mechanical Engineers
Landmark to be designated since the program began in
Tom Patten, President
1973. In addition 98 National Landmarks, 12 Regional
Ronald W. Mellor, Secretary
Landmarks, 5 Mechanical Engineering Heritage Sites
and 2 Collections have been designated throughout the
United States and in 7 other countries. The Trevithick Society
Viscount Falmouth, President
Rodney J. Law, Chairman

The Newcomen Society

Robert W. Rennison, President
Alan Smith, Secretary

Stichting “de Cruquius”

A.J.G. Klomp, Voorzitter
Dankwoord K. van der Molen, le Secretaris
De American Society of Mechanical Engineers dankt J. Dekker, 2e Secretaris
de bestuursleden en medewerkers van de Stichting B.M. Mohrmann, Penningmeester
“de Cruquius”, de Institution of Mechanical Engineers A.J. Engel
en het Koninklijk Instituut van Ingenieurs voor hun P. van Koppen
medewerking bij het benoemen van dit International E. Haandrikman
Historic Mechanical Engineering Landmark.
Deze brochure is gemaakt door Robert Gisolf, Jean Vereniging “Vrienden van de Cruquius”
Kramer-Updike, Alex den Ouden en Jan Verbruggen. B. van Tongeren, Voorzitter
 ASME HH 9103

D R U K K E R I J: P L A N E T A B . V . H A A R L E M H153