1

BAB 1 : BIODIVERSITI
Kepelbagaian Organisma
 Malaysia merupakan negara mega biodiversiti
 Biodiversiti
 Kepelbagaian organisma
 Wujud akibat kepelbagaian ___________ dan ______________
 Kepentingan biodiversiti
 Sumber makanan  Perubatan
 Keseimbangan alam  Bahan mentah industri
 Tempat rekreasi  Pendidikan
 Pengurusan biodiversiti secara berkesan
 Mengharamkan pembunuhan dan pemerdagangan organisma yang
__________ dan __________
 Melindungi ___________ mewujudkan taman negara, taman laut, hutan
simpan dan santuari hidupan liar.
 Pemuliharaan melalui program __________ seperti penghutanan semula dan
pusat penetasan penyu
PENGELASAN ORGANISMA

ORGANISMA

Haiwan Tumbuhan

2
Pengelasan Haiwan Invertebrata

INVERTEBRATA

Badan Tiga Lebih tiga

Badan
tidak pasang pasang
bersegmen
bersegmen kaki kaki

Pengelasan Haiwan Vertebrata

Haiwan Ciri - ciri

2
 Jenis Organ Cara Jenis per
Struktur luar
darah pernafasan membiak senyawaan
Berbulu dan Homoio Melahirkan
Mamalia
rambut terma anak
• bersisik
keras
Ikan berlendir Insang Luar
• bersirip dan
berekor
Insang
• hidup di
(anak)
darat dan air Poikilo
Amfibia Peparu dan
• Berkulit terma
kulit lembab
lembap
(dewasa)
• berbulu
Bertelur ber
pelepah
Burung cengkerang Dalam
• Bersayap
keras
• kaki bersisik
• bersisik dan
berkulit
Poikilo
Reptilia keras Dalam
terma
• bersirip dan
berekor

Pengelasan Tumbuhan Berbunga

Monokotiledon Sifat Dikotiledon

Bilangan kotiledon

Batang

Urat daun

Sistem akar

Contoh

3
Pengelasan Tumbuhan Tidak Berbunga

TUMBUHAN TIDAK
BERBUNGA

Lumut Paku pakis Konifer

4
 BAB 2 : EKOSISTEM
ALIRAN TENAGA DALAM EKOSISTEM
 Pengeluar, Pengguna dan Pengurai
 Pengeluar -Organisma yang boleh ________________
 Pengguna primer - Haiwan herbivor dan omnivor yang makan
________________
 Pengguna sekunder – Haiwan omnivor dan karnivor yang makan pengguna
_____________
 Pengguna tertier – haiwan karnivor sekunder yang makan pengguna
_________________
 Pengurai – saprofit, _____________ organisma mati kepada nutrien

 ______________ - Menunjukkan hubungan pemakanan antara organisma

 ________________________ – gabungan beberapa rantai makanan

5
KITAR NUTRIEN DALAM EKOSISTEM
 Kitar air

 Kitar karbon dan oksigen

6
  Langkah-langkah untuk menyelesaikan masalah gangguan kitar nutrien
 Aktiviti yang menganggu kitar nutrien
❖ Penebangan hutan tidak terkawal
❖ Pembakaran bahan api fosil
❖ Penggunaan sumber air berlebihan
 Langkah penyelesaian
❖ Sistem ______________ terancang
❖ Menggunakan kenderaan _________
❖ Menyimpan air ___________
❖ Penanaman semula ____________
❖ Memperketat ________________________

SALING BERSANDARAN DAN INTERAKSI ANTARA ORGANISMA

 ___________ → tempat tinggal organisma
 ___________ → sekumpulan organisma yang mempunyai ciri yang serupa dan
boleh saling membiak
 ___________ → sekumpulan organisma sama spesies dalam satu habitat
 ___________ → beberapa populasi organisma berbeza yang hidup bersama dalam
habitat dan berinteraksi
 ___________ → beberapa komuniti yang tinggal bersama dalam satu habitat dan
berinteraksi dengan semua komponen.

Keseimbangan Ekosistem
 Wujud apabila semua komponen berada dalam keadaan harmoni
 Komponen
• ____________→ manusia, haiwan dan tumbuhan
• ____________ → air, cahaya, udara dan tanah
 Komponen bukan hidup mempengaruhi taburan organisma dalam suatu ekosistem
 Organisma akan melakukan penyesuaian untuk bermandiri dalam ekosistem

7
Interaksi antara Organisma

Interaksi

Mangsa -
Simbiosis Persaingan
pemangsa

Komensalisme Mutualisme Parasitisme

 Simbiosis → interaksi antara organisma spesies berbeza

• Mutualisme
❖ Memberi __________ kepada kedua organisma
❖ Contoh : ikan badut dengan buran, kulat dengan alga dan burung tiung
dengan kerbau
• Komensalisme
❖ Memberi _________ kepada satu organism _____________ satu lagi
organisma
❖ Contoh : ikan remora dengan jerung dan paku pakis dengan pokok
• Parasitisme
❖ _____________ satu organisma dan _____________ satu organisma lain
❖ Contoh : cacing pita dalam usus manusia dan kutu atas badan haiwan
 Mangsa – pemangsa
• _________ dimakan oleh _____________
• Contoh : harimau dengan rusa dan beruang grizzli dengan ikan salmon
 Persaingan
• Berlaku apabila organisma dalam satu ____________ bersaing untuk
mendapatkan keperluan asas yang terhad
• Contoh : harimau bersaing untuk mendapatkan makanan dan kuda belang
bersaing untuk mendapatkan pasangan

8
Kawalan Biologi
 Menggunakan interaksi _________________
 Bertujuan mengurangkan haiwan perosak secara _______________
 Contoh :
• ______________ di ladang sawit untuk mengawal populasi tikus
• ___________ di dalam kolam ikan untuk membunuh jentik-jentik
• ______ di sawah padi untuk makan siput dan serangga perosak padi
 Kelebihan
• Lebih mesra alam
• Lebih murah
• Tidak menjejaskan kesihatan manusia
 Kekurangan
• Mengambil masa yang lama
• Menganggu keseimbangan ekosistem

Perubahan Dalam Ekosistem

 Boleh mengganggu keseimbangan ekosistem
 Contoh perubahan
• Kekekurangan bekalan air
• Migrasi
• Perubahan saiz populasi

9
PERANAN MANUSIA DALAM USAHA MENGEKALKAN KESEIMBANGAN ALAM

Kesan Aktiviti Manusia Terhadap Alam Sekitar

Langkah-langkah untuk mengatasi kesan aktiviti manusia terhadap alam sekitar

 Menguatkuasakan undang-undang
 Meningkatkan kesedaran orang awam
 Mengamalkan Refuse, Reduce, Reuse, Recycle, Repurpose (5R)
 Menggunakan kaedah kawalan biologi

10
 BAB 3 : NUTRISI

KELAS
MAKANAN

Karbohidrat
➢ Sebatian organik mengandungi , dan _____________
➢ 2 jenis
o Karbohidrat ringkas → glukosa, fruktosa, galaktosa
o Karbohidrat kompleks → kanji, glikogen, selusosa
➢ Fungsi
o kepada tubuh
o Membentuk dinding sel tumbuhan (selulosa)
➢ Sumber → nasi, ubi-ubian, tepung, pisang, madu dan gula
➢ Kesan pengambilan berlebihan → ____________

11
Protein
➢ Mengandungi karbon, hidrogen, oksigen dan ___________
➢ Dicernakan oleh tubuh kepada ___________
➢ Fungsi →
o Membina _____________
o Membaiki ___________________
o Mengsintesis _________, ________ dan __________
➢ Sumber → daging, makanan laut, telur, tenusu dan soya
➢ Protein yang berlebihan disingkir dari tubuh melalui _____________ dan
____________
➢ Kesan kekurangan → _____________

Lemak
➢ Mengandungi _________, __________ dan _________
➢ Terbentuk daripada dan ___________
➢ Fungsi
o Membekalkan _____________
o Mengawal ________________
o Melindungi _________________
o Mengangkut vitamin _______________
➢ Sumber → lemak haiwan, mentega dan minyak
➢ Kesan pengambilan berlebihan → _______________

Vitamin
➢ Sebatian ____________________ yang diperlukan tubuh dalam kuantiti yang kecil
➢ Penting untuk kesihatan dan pertumbuhan
➢ Terbahagi kepada dua kumpulan
o Vitamin larut _______________ → Vitamin B dan C
o Vitamin larut _______________ → Vitamin A, D, E dan K

12
 Sumber Fungsi Kesan Kekurangan
o Kulit yang sihat
o Penyakit kulit
A o Penglihatan malam yang
o Rabun malam
baik
o Memelihara sistem saraf
B Yis, hati dan telur o Pembentukan sel darah
merah
Buah-buahan dan
C o Skurvi
sayur-sayuran
Mentega, telur, minyak
o Membantu penyerapan
ikan, boleh dihasilkan
kalsium
D melalui pendedahan
o Menguatkan enamel gigi
kulit kepada cahaya
o Memelihara kesihatan kulit
matahari

Bijirin dan sayur- o Kemandulan

E
sayuran hijau Keguguran fetus

K Proses pembekuan darah Darah lambat beku

Pelawas
➢ Bahan bergentian yang tidak dapat oleh badan
➢ Terdiri daripada ______ dalam dinding sel tumbuhan
➢ Sumber → serat daripada buah-buahan, sayur-sayuran dan bijirin
➢ Fungsi → Merangsang __________ di esofagus, usus kecil dan usus besar
➢ Kesan kekurangan → __________

Mineral
➢ Bahan tak organik yang diperlukan tubuh dalam kuantiti yang kecil
➢ Penting untuk kesihatan dan pertumbuhan

13
 Mineral Sumber Fungsi Kesan Kekurangan

o Membina tulang dan gigi

Kalsium o Membantu pembekuan o Riket
darah o osteoporosis

Garam, daging,
Natrium Kekejangan otot
telur

Besi Hati, daging Membina hemoglobin o

Makanan laut,
Iodin Goiter
buah-buahan

o Menguat tulang dan gigi o Riket

Fosforus o Membentuk asid nukleik o Gigi rapuh
dalam DNA dan RNA

Tumbuhan dan o Pengecutan otot badan

Kalium
haiwan o Memelihara fungsi saraf

Air
➢ Membentuk 67% komposisi tubuh
➢ Sumber → minuman, masakan berkuah dan jus buah-buahan
➢ Fungsi →
o Mengangkut ke seluruh badan
o Mengangkut untuk disingkirkan
o Mengawalatur badan
o Mengawal darah

14
Ujian makanan
Makanan Larutan Ujian Pemerhatian

Kanji Larutan iodin

Glukosa Larutan Benedict

Protein Larutan Millon

Lemak Etanol

Kepentingan Gizi Seimbang

➢ ____________ → makanan yang dimakan setiap hari

➢ ____________→ mengandungi semua kelas makanan yang diperlukan dalam
kuantiti yang betul

15
 ➢ Faktor yang mempengaruhi keperluan gizi
o Umur o Pekerjaan
o Jantina o Keadaan kesihatan
o Saiz badan o Ikli

Nilai Kalori Makanan

➢ Nilai kalori → jumlah ________ yang dibebaskan apabila 1 gram ___________
dibakar lengkap
➢ Disukat dalam unit _________ atau __________
➢ 1 cal = ___________
➢ 1 kcal = ___________
➢ Nilai kalori makanan
o Karbohidrat → ___________
o Protein → ___________
o Lemak → ___________
o Vitamin, garam mineral air dan pelawas → _______
➢ Merancang gizi seimbang penting supaya kita kekal cergas dan sihat.

Kepentingan Mengekalkan Kesihatan

➢ Diet dan gaya hidup yang tidak sihat menyumbang kepada pelbagai masalah
kesihatan seperti
o obesiti o kencing manis
o penyakit jantung o tekanan darah tinggi
➢ Amalan gaya hidup sihat
o pemakanan rendah kandungan _________, ___________ dan lemak
o melakukan _______________
o tidak _____________

Sistem Pencernaan Manusia

➢ ____________ → proses penguraian molekul makanan yang besar kepada molekul-
molekul kecil yang dapat larut dan diserap oleh badan
16
➢ ___________________________→ terdiri daripada satu tiub bermula di mulut dan
berakhir di dubur

17
 Organ Fungsi

• makanan dikunyah oleh gigi

Mulut • kanji dicernakan _________ yang dirembes oleh kelenjar liur
membentuk ____________

Esofagus Menolak bolus turun ke perut menerusi proses __________

• merembeskan __________ dan _______________

• asid hidroklorik membunuh ___________
Perut
• protease mencernakan ______ kepada __________
• makanan menjadi separa cecair (kim)

• merembeskan ____________
Pankreas
• mengandungi enzim ______, ________ dan _____

Hati Menghasilkan __________________ dan di simpan di ______

• jus hempedu
o mengemulsi __________ kepada titisan kecil
Duodenum o meneutralkan ________ dalam kim
• jus pankrease
o mencernakan _____, _______ dan ______

• merembeskan enzim ________ dan _________

Usus kecil • mencernakan _________ dan ___________
• menyerap makanan tercerna

• laluan makanan yang tidak dicerna

Usus besar
• menyerap _______ dan ____________

Rektum Menyimpan sementara __________

Dubur Menyingkirkan ___________ keluar daripada badan

18
Enzim pencernaan
Cecair Makanan
Bahagian Jenis enzim Hasil pencernaan
rembesan dicerna
Mulut Air liur Kanji
Perut Jus gastrik Protease Polipeptida

Lipase Asid lemak dan gliserol

Duodenum Jus pankreas Polipeptida

Maltosa

Maltase
Usus kecil Jus usus
Dipeptida Asid amino

Proses Penyerapan Hasil Pencernaan

➢ Penyerapan makanan → proses pengambilan hasil akhir pencernaan ke dalam
sistem aliran darah melalui dinding __________
➢ Permukaan usus diselaputi oleh _________
➢ Sifat vilus
o Luas permukaan yang ________
o Dinding yang _______________
o Kaya dengan ________________

Proses Pengangkutan Hasil Pencernaan

➢ Molekul yang diserap vilus mengalami ________
➢ ____________ → proses pengagihan hasil akhir pencernaan untuk kegunaan sel-sel
badan
➢ Penggunaan hasil akhir
o Glukosa – menghasilkan _______ dalam respirasi
o Asid amino – membentuk komponen ________

19
Penyahtinjaan

➢ Penyerapan semula air dan garam mineral berlaku dalam _____________

➢ __________ - makanan tidak dicerna dan air yang tidak diserap
➢ Tinja disimpan di _______________ sehingga penuh
➢ Apabila penuh, peristalsis rektum menolak tinja keluar melalui __________

20
 BAB 4 : KESIHATAN MANUSIA
Penyakit Berjangkit Dan Tidak Berjangkit
Berjangkit Penyakit Tidak berjangkit
• patogen • faktor genetik
Punca
• medium dan vektor • gaya hidup
• tuberkulosis • kanser
• selsema • hipertensi
• kurap • diabetes
Contoh
• kencing tikus • asma
• demam denggi, malaria, • penyakit kardiovaskular
zika
Boleh berpindah daripada individu Tidak boleh berpindah daripada
Cara
lain individu lain

Cara Penyebaran Penyakit Berjangkit

Pembawa Penyakit Cara Langkah pencegahan
• SARS • titisan cecair daripada • memakai __________
• HINI __________ dan hidung dan mulut
• cacar air ___________ pesakit • tidak __________
• tuberculosis sewaktu bersin, batuk merata-rata
• selsema dan bercakap • mengelakkan diri
• bakteria dalam daripada tempat yang
__________ pesakit _____________
yang ditiup angin • memastikan
_______________
masuk ke rumah

21
Pembawa Penyakit Cara Langkah pencegahan
• kolera • sistem __________ • campur _________ dalam
• demam yang kotor air
kepialu • sistem __________ • membina ___________
• disentri tidak sempurna yang mempunyai sistem
• banjir sanitasi sempurna
• ______________ air
minuman
• _________________
dengan sabun selepas
guna tandas

• kurap • sentuhan ________ • elakkan berkongsi

• panau yang terjangkit _______ dengan pesakit
• siflis • memakai ___________ kulit
• Gonorea pesakit • jauhi ________ rambang
• AIDS • hubungan _______ • jauhi penagihan
• berkongsi _________
____________________
• malaria • gigitan __________ • menjaga ___________
• kolera • ____________ yang diri dan persekitaran
• denggi tercemar • menjauhi pesakit
• zika • _____________ dan • menggunakan
• Kepialu ____________ yang ___________ dan
• leptospirosis tercemar _______________
• ______________
makanan
• mengambil suntikan
______________

22
Pertahanan Badan
❖ Barisan pertahanan pertama
➢ Mekanisme pertahanan ________________
➢ Menghalang ____________ daripada memasuki badan
➢ Terdiri daripada
o _________________ → hanya boleh ditembusi apabila cedera
o _____________ dan _____________ → memusnahkan mikroorganisma
o _______________________ → melindungi salur pencernaan dan
pernafasan
o __________________ dan ________________ → memerangkap
mikroorganisma
o _________________, ________________ dan _______________ →
antiseptik
❖ Barisan pertahanan kedua
➢ Mekanisme pertahanan _______________
➢ Melawan patogen melalui ______________
➢ Terdiri daripada _________________________
➢ Bertindak menelan dan mencerna patogen menggunakan ____________
❖ Barisan pertahanan ketiga
➢ Mekanisme pertahanan _____________
➢ Melawan patogen melalui penghasilan ____________
➢ Dihasilkan oleh sel darah putih sebagai gerak balas terhadap
_________________
➢ Antigen terdapat pada _____________, molekul toksin dan sel
_____________ kumpulan lain

23
Keimunan Badan

Keimunan

Pasif Aktif
(Antibodi daripada (Terhasil apabila diransang
sumber ________) __________)

Semulajadi Buatan Semulajadi Buatan

Diperoleh Diperoleh Terhasil Terhasil

daripada daripada apabila apabila
______ dan suntikan ________ suntikan
________ ibu ____________ daripada _______
penyakit diterima
Keimunan Keimunan
_______________ _____________ Keimunan Keimunan
______________ _______________
selepas selepas
jangkitan jangkitan

Sistem Keimunan Yang Mantap

❖ Punca sistem keimunan lemah
➢ Terdedah kepada pencemaran _____________ dan _______________
➢ Mengalami tekanan _________________
➢ Pengambilan _____________ secara berlebihan
❖ Amalan menguatkan sistem keimunan
➢ Mendapat _______________ dan _______________ yang cukup
➢ Beriadah dan menghirup _________________
➢ Menjauhi _____________ dan __________________
➢ Melakukan ___________________________ berkala

24
 BAB 5 : AIR DAN LARUTAN
Sifat Fizikal Air
 Takat didih __________
 Takat beku __________
 Cecair ___________________ pada suhu bilik
 Ketumpatan ___________
 Mempunyai daya tegangan permukaan yang ___________
 Mempunyai daya lekatan dan lekitan yang ___________
 Perubahan keadaan jirim
◼ Apabila _____________ haba → gas
◼ Apabila _____________ haba → pepejal
 Kesan bendasing terhadap ciri fizikal air
◼ _____________ takat didih
◼ _____________ takat beku
◼ _____________ ketumpatan

Komposisi Air
 Sebatian yang terdiri daripada 2 atom ____________ dan 1 atom ____________
 Boleh dipisahkan kepada unsur-unsurnya melalui proses ________________

25
Penyejatan Air
 Proses yang berlaku di _____________________
 Menukarkan air kepada ________________
 Boleh berlaku pada ____________________
 Faktor yang meingkatkan kadar penyejatan air
◼ Kelembapan udara yang ____________
◼ Suhu persekitaran yang ____________
◼ Luas permukaan yang ____________
◼ Pergerakkan udara yang lebih _____________
 Aplikasi dalam kehidupan seharian
◼ Pengeringan pakaian di ampaian
◼ Penghasilan garam daripada air laut
◼ Pengawetan makanan laut
◼ Pemprosesan makanan
Larutan dan Kadar Keterlarutan
 ____________ → bahan yang boleh melarut dalam air
 ____________ → cecair yang boleh melarutkan bahan
 ____________ → hasil campuran apabila zat terlarut melarut dalam pelarut
 Jenis larutan
◼ ___________→ kuantiti zat terlarut sedikit dalam pelarut
◼ ___________ → kuantiti zat terlarut banyak dalam pelarut
◼ ___________ → kuantiti zat terlarut berlebihan dalam pelarut sehingga
terhasil mendakan

26
Larutan dan Ampaian

Larutan Perbezaan Ampaian

Jernih Sifat campuran
Sifat zat terlarut Larut sebahagian
Saiz zat terlarut Besar
Ya Kebolehtembusan cahaya
Tiada Sisa turasan
Larutan gula, larutan
Contoh Air becak, bancuhan cat
garam

Keterlarutan
 Kuantiti maksimum _______________ yang dapat larut dalam 100 ml pelarut pada
suhu tertentu
 Faktor yang meningkatkan kadar keterlarutan
◼ Suhu pelarut yang lebih ___________
◼ Kadar kacauan yang ___________
◼ Saiz zat terlarut yang lebih ____________

Koloid
 Campuran dua atau lebih zat terlarut yang tersebar secara _____________
 Tidak membentuk campuran yang ____________
 Tidak menghasilkan ____________
 Contoh
◼ ____________ → krim pencukur, krim kecantikan
◼ ____________ → susu, mayonis

Air sebagai pelarut semesta

 Air boleh melarutkan hampir semua bahan
 Digunakan sebagai pelarut domestik dan bahan mentah dalam industri
27
  Contoh kegunaan
◼ Melarutkan __________
◼ Penghasilan _________________
◼ Penghasilan _________________
 Pelarut bukan air
◼ Berasaskan karbon
◼ Boleh digunakan melarut zat terlarut yang tidak larut air
◼ Mudah meruap
◼ Contoh :
 ___________ → minyak wangi, antiseptik
 ___________ → minyak lampu
 ___________ → varnis kuku, lakuer
 ___________ → penanggal dan pencair cat
 ___________ → pengekstrak minyak

Kaedah pembersihan air

Kaedah Pendidihan Pengklorinan Penurasan Penyulingan
Dipanaskan
Dipanaskan untuk
Cara sehingga mendapatkan
100oC wap yang
terkondensasi
Penyingkiran
X
bendasing

Penyingkiran
X X ✓
bahan terlarut

Membunuh
✓ X
mikroorganisma

28
 Penyulingan Penurasan

Sistem Pembekalan Air

29
 Peringkat Proses
Penapisan • Menyingkirkan __________
Pengoksidaan • Menambahkan __________ untuk singkirkan bau dan rasa
• ___________ ditambah supaya lumpur bergumpal dan
Penggumpalan tenggelam
• ___________ ditambah untuk mengurangkan keasidan air
Pengenapan • ______________ mendak di dasar tangki
Penurasan • Menyingkirkan _____________ dengan penapis pasir
• ___________ ditambah untuk membunuh mikroorganisma
Pengklorinan dan
• ___________________ ditambah untuk mengelakkan
pemfloridaan
pereputan gigi

Kelestarian Air
Bahan pencemar Cara mengatasi

Bahan buangan ❑ Naik taraf _________________________

domestik ❑ Pengasingan ____________
❑ Menyediakan kemudahan ______________ sempurna
Bahan buangan ❑ Kuatkuasakan undang-undang untuk pastikan bahan
industri buangan industri ___________ sebelum dilepaskan ke
dalam sungai
Bahan kimia
❑ Penggunaan baja dan racun perosak __________________
pertanian
Tumpahan minyak ❑ Membendung dan memungut tumpahan
❑ Pertingkat pengawasan melalui udara

30
 BAB 6 : ASID DAN ALKALI
Sifat Asid dan Alkali
Asid Sifat Alkali
Kurang daripada 7 Nilai pH
Rasa Pahit
Penukaran kertas litmus Merah kepada biru
Bertindak balas
Tindak balas dengan
menghasilkan gas
logam
hidrogen
Bersifat mengakis dan larut dalam air

 Sifat keasidan dan sifat kealkalian

◼ hanya dapat ditunjukkan dengan kehadiran ______________
◼ Dapat ditentukan dengan menggunakan _____________
 Penunjuk – sejenis bahan yang berubah ________ berdasarkan sifat bahan yang diuji
Warna
Penunjuk
Asid Neutral Alkali
Fenolftalein
Penunjuk semesta
Metil jingga
Kertas litmus biru
Kertas litmus merah

 Kekuatan asid dan alkali dapat ditunjukkan oleh skala pH

31
  Contoh bahan berasid dan beralkali
Asid Alkali

Kegunaan asid dan alkali

Asid Kegunaan
Agen penaik dalam makanan
Minuman berkarbonat
Bateri kereta
Pembuatan jeruk

Alkali Kegunaan

Sabun mandi

Baja

Pil antasid

Detergen

32
Peneutralan
 Tindak balas antara asid dan alkali untuk menghasilkan garam dan air
Asid + Alkali → ____________ + _________
 Kaedah yang digunakan adalah ________________

 Asid dan alkali yang berbeza menghasilkan garam yang berbeza

◼ Asid hidroklorik + natrium hidroksida → ___________________ + air
◼ Asid sulfurik + kalium hidroksida → ____________________ + air
◼ Asid nitrik + natrium hidroksida → _____________________ + air

Aplikasi peneutralan
 Ubat gigi ____________ meneutralkan ________ yang dihasilkan bakteria di celah
gigi
 Penyegar ____________ dapat meneutralkan kulit muka yang kering akibat
pembersih muka yang ___________
 Perapi rabut ___________ dapat meneutralkan syampu rambut yang _____________
 Tanah yang ____________ dapat dirawat dengan menabur kapur mati yang
____________ untuk mengembalikan kesuburan tanah
 Pelembut fabrik ____________ dapat meneutralkan detergen yang _____________
 Bahan buangan ___________ daripada kilang dirawat dengan __________ sebelum
dibebaskan

33
 BAB 7 : KEELEKTRIKAN DAN KEMAGNETAN
Tenaga
❖ Keupayaan untuk melakukan ___________
❖ Sifat tenaga
o tidak boleh __________
o tidak boleh ________________
o wujud dalam pelbagai _________________
❖ Bentuk tenaga
• •
• •
• •
• •
•

❖ Sumber tenaga

Sumber
Tenaga

34
Cas elektrostatik
❖ Cas elektrik terdiri daripada cas
o ___________________
o ___________________
❖ Terhasil apabila
o 2 bahan berlainan digosok bersama
o Berlaku perpindahan elektron
o Objek yang kehilangan elektron → objek bercas _____________
o Objek yang menerima elektron → objek bercas ______________
o Objek yang mempunyai bilangan elektron dan proton yang sama → objek
_______________

❖ Sifat cas elektrik

❖ Cas elektrik boleh dikesan dengan menggunakan ______________

35
❖ Penyelesaian masalah elektrostatik
o _____________________ mengalirkan cas negatif dalam kilat terus ke permukaan
tanah yang bercas positif
o ______________________ dapat membersihkan habuk yang bercas positif di skrin
TV yang bercas negatif

Arus Elektrik
❖ Arus elektrik (I)
o kadar pengaliran ______________ melalui suatu konduktor
o unit S.I → _____________
o diukur menggunakan ____________ yang dipasang secara ___________ dalam litar
❖ Voltan (V)
o beza upaya antara dua titik
o unit S.I → _____________
o diukur menggunakan ___________ yang dipasang secara ____________ dalam litar
❖ Rintangan (R)
o keupayaan menghadkan aliran arus elektrik
o unit S.I → _____________
❖ Hubungkait Antara Arus, Voltan Dan Rintangan
o Hukum Ohm → arus yang mengalir melalui suatu konduktor berkadar
______________ dengan voltan yang merentasi dua hujung konduktor
o V = IR

36
Litar Bersiri dan Selari
❖ Komponen litar elektrik

Komponen Simbol

Suis

Sel kering

Voltmeter

Galvanometer

Ammeter

Mentol

Fius

Perintang

Rheostat

❖ Litar siri
o Arus, I = ___________________

o Voltan, V = _________________________

o Rintangan, R = ________________________

o Kelebihan
• Setiap komponen menerima kuantiti ____________ yang sama

37
 • Semua komponen dikawal oleh ___________ suis
• penambahan voltan akan meningkatkan _____________
o Kekurangan
• Kerosakan satu komponen menyebabkan semua komponen
____________________
• Penambahan komponen menyebabkan peningkatan ______________
• Setiap komponen tidak dapat ________________ secara berasingan
❖ Litar selari
o Arus, I = ______________

o Voltan, V = _____________

o Rintangan, 1/R = _____________

o Kelebihan
• Setiap komponen boleh dikawal secara ________________
• Penambahan komponen tidak menjejaskan komponen lain dalam litar yang
sama
o Kekurangan
• Voltan setiap komponen tidak dapat dikawal kerana sama dengan voltan
sumber

Kemagnetan
❖ Sifat magnet
o menarik bahan magnet
o berkutub (_________ dan _____________)

38
 o kutub sama jenis ___________, kutub lain jenis _____________
o menunjukkan arah _____________ apabila digantung secara bebas
❖ Medan magnet

o kawasan yang wujud kesan __________________

o garisan medan magnet mengarah dari ___________ ke ___________
o garisan medan magnet tidak akan ________________
o semakin rapat garisan medan magnet, semakin ____________ medan magnet

Elektromagnet
❖ Sejenis magnet yang mempunyai kesan magnet ______________ apabila arus elektrik
melaluinya
❖ Corak medan magnet bergantung pada bentuk ________________
❖ Arah medan magnet ditentukan oleh arah _________________

39
 BAB 8 : DAYA DAN GERAKAN
Daya
 ___________ atau ______________ yang dikenakan ke atas suatu objek
 Melibatkan hampir semua aktiviti harian
 Wujud dalam pelabagai ____________
 Ciri – ciri daya
◼ Mempunyai ______________
◼ Mempunyai ___________
◼ Mempunyai _________________________
Jenis daya
 Daya graviti
◼ Mengarah ke _____________
◼ Menyebabkan semua benda ___________ ke tanah
 Daya geseran
◼ Menentang _____________
◼ Bertindak di antara dua permukaan yang ______________
 Daya normal → dihasilkan apabila objek _____________ dengan suatu permukaan
 Daya apungan → daya tujah ke atas objek yang ______________ dalam bendalir
 Daya elastik → wujud apabila bahan ___________ atau ________________
 Berat → daya ________________ yang bertindak ke atas suatu objek
Pengukuran daya
 Unit SI → ______________
 Diukur menggunakan ____________________
 Bacaan pada neraca spring adalah
____________ daya objek yang diukur
 10 N = ____ kg

40
Pasangan daya tindakan – daya tindak balas
 Hukum Newton Ketiga → setiap daya tindakan terdapat daya tindak balas yang
_____________ tapi bertentangan _________

Kesan Daya
 Boleh mengubah ____________, ___________ dan ______________ suatu jasad.
 Contoh
◼ Objek pegun bergerak
◼ Menghentikan objek yang bergerak
◼ Menubah kelajuan objek yang bergerak
◼ Mengubah arah gerakan objek
◼ Mengubah bentuk dan saiz objek

Daya apungan
 Objek akan terapung apabila daya apungan ___________________ berat objek
 Objek akan tenggelam apabila daya apungan __________________ berat objek
41
 Daya apungan = berat sebenar – berat ketara

 Ketumpatan dan kesan apungan

Ketumpatan Daya Berat, W Kesan terhadap

bahan apungan, F bahan

Kurang tumpat

Lebih tumpat

 Garisan Plimsol
◼ Ditandakan pada _______________
◼ Menentukan aras selamat untuk kapal terapung pada tempat yang berbeza

Tuas
 Sebuah palang yang berputar pada satu titik ______________
 Terdiri daripada
◼ Daya
◼ ____________
◼ ____________
 Kegunaan
◼ Memudahkan kerja

42
 ◼ Menggunakan daya yang _____________ untuk melakukan kerja
 Pengkelasan tuas
◼ Tuas kelas pertama
o ________________ terletak di antara beban dan daya
o Contoh
• Playar
• Pembuka tin
• Gunting

◼ Tuas kelas kedua

o _____________ terletak di antara fulkrum dan daya
o Contoh
• Kereta sorong
• Pemecah
kekeras

◼ Tuas kelas ketiga

o ____________ terletak di antara fulkrum dan beban
o Contoh
• Penyepit ais
• Joran

43
 Momen daya
◼ Kesan _______________ apabila daya dikenakan untuk memutarkan objek
pada satu titik tetap
◼ Memudahkan kerja
◼ Bergantung kepada
o ___________ yang dikenakan
o ___________ tegak dari fulkrum ke daya
◼ Cara mengira

Momen daya = daya (N) X jarak tegak dari fulkrum ke daya (m)
◼ Akan bertambah apabila
o Daya lebih _____________
o Jarak tegak dari fulkrum ke daya _________________
◼ Prinsip momen pada tuas

44
Tekanan
 Ditakrifkan sebagai
◼ Daya per unit luas permukaan
◼ Arah daya _____________ dengan luas permukaan
 Unit S.I
◼ pascal (Pa)
◼ 1 Pa = 1 Nm-2
 Semakin besar luas permukaan, semakin _____________ tekanan yang dikenakan.

Tekanan Gas
 Teori kinetik gas
◼ Molekul-molekul gas sentiasa bergerak ________ dan melanggar dinding
bekas
◼ Pelanggaran menghasilkan _______________
 Faktor yang meningkatkan tekanan gas
◼ Isipadu bekas yang ____________
◼ Suhu yang _____________
 Tekanan atmosfrera
◼ Tekanan yang dikenakan oleh _____________ ke atas semua jasad di bumi
 Aplikasi konsep tekanan udara
Pam sedut Hemisfera Magdeburg

Penyedut minuman Sifon

45
 Picagari Pembersih vakum

Perkaitan altitud dengan tekanan atmosfera

 Tekanan atmosfera ___________ apabila altitud meningkat
 Tarikan graviti yang ___________ menyebabkan tekanan atmosfera menurun

46
Kesan kedalaman terhadap tekanan cecair
 Tekanan cecair ____________ apabila kedalaman berkurang
 Contoh dalam kehidupan harian
◼ Dinding empangan lebih lebar di bahagian bawah untuk mengatasi tekanan
yang ____________ di dasar empangan

◼ Badan kapal selam dibuat daripada bahan yang kuat untuk mengelakkan
kemik akibat tekanan ___________ di dasar laut

47
 BAB 9 : HABA
Hubung Kait Suhu Dan Haba
Haba Suhu
Sukatan darjah __________
Suatu bentuk ________ Maksud
serta __________ suatu objek

_____________ Unit ukuran • ___________

• ___________

• ____________ ____________________ zarah

• ____________ Dipengaruhi oleh
dalam bahan
• ____________

Pengaliran Haba
 Haba mengalir dari objek __________ ke objek ___________
 Cara pengaliran haba
◼ konduksi
 medium ______________
 zarah menerima tenaga haba bergetar
dan berlanggar dengan zarah lain
◼ perolakan

 pergerakkan _____________
 bendalir __________ adalah kurang tumpat lalu naik ke atas
 bendalir __________ adalah lebih tumpat lalu turun ke bawah
 peredaran bendalir menghasilkan ____________________
◼ sinaran
 tanpa ______________
48
  kadar pengaliran haba dipengaruhi oleh
 jenis _______________
 _______________
 _______________ objek
 Fenomena alam
◼ Pemanasan bumi oleh matahari melalui ________________

◼ Bayu laut

• Proses ____________
• ______________ lebih panas pada waktu siang
• Udara __________ naik ke atas
• Udara __________ turun ke bawah dan bertiup ke arah ____________

49
 ◼ Bayu darat

 Proses ____________
 ______________ lebih panas pada waktu malam
 Udara __________ naik ke atas
 Udara __________ turun ke bawah dan bertiup ke arah ____________

Konduktor dan Penebat Haba

 Konduktor haba
◼ Bahan yang _______________ haba mengalir melaluinya
◼ Logam
◼ Contoh :
 ___________ dalam termometer
 Tapak ____________ pada seterika
 Perkakasan memasak daripada ____________
 Penebat haba
◼ Bahan yang ______________ haba mengalir melaluinya
◼ Bukan logam kecuali karbon
◼ Contoh :
 _____________ dalam kotak ais
 Sarung tangan ketuhar daripada __________
 Peralatan dapur daripada __________

50
Keseimbangan Terma
 Tenaga haba
◼ Dipindahkan di antara objek yang berada dalam ___________________
◼ Dipindahkan dari objek bersuhu ____________ ke _____________
 Dicapai apabila pemindahan haba adalah ___________
 Objek-objek mempunyai suhu yang ___________

Prinsip Pengembangan dan Pengecutan Jirim

 Jirim mengembang apabila _____________ dan mengecut apabila ______________
 Apabila jirim dipanaskan
◼ Zarah-zarah bergetar dengan lebih ____________
◼ Jarak antara zarah _____________
◼ Isipadu jirim _______________
◼ Jirim ________________
 Apabila jirim disejukkan
◼ Zarah-zarah bergetar dengan lebih ______________
◼ Jarak antara zarah ______________
◼ Isipadu jirim _______________
◼ Jirim ________________
 _________ mengembang lebih banyak berbanding ___________ dan ____________
 Kadar pengembangan dan pengecutan setiap bahan adalah _____________
 Kegunaan dalam kehidupan seharian
◼ Merkuri dalam termometer
◼ Ruang kecil antara penyambung rel landasan keretapi

51
 ◼ Penggolek di hujung jambatan keluli

◼ Jalur dwilogam dalam penggera kebakaran

Penyerapan dan Pembebasan Haba

 Permukaan yang ___________ dan ___________ adalah penyerap dan pembebas
haba yang baik
 Permukaan yang ___________ dan ___________ adalah penyerap dan pembebas
haba yang lemah
 Konsep Bangunan Hijau
◼ Mempunyai kecekapan ______________ yang tinggi
◼ Mempunyai sistem pengaliran _________, peredaran ___________ dan
_________________ yang baik
◼ Penggunaan bahan-bahan ____________________

52
 BAB 10 : GELOMBANG BUNYI
Ciri-ciri Gelombang Bunyi
 Bunyi ialah tenaga yang dihasilkan oleh __________
 Ciri-ciri
◼ Memerlukan ____________ untuk perambatan
◼ Merambat pada kelajuan yang berbeza dalam ____________ yang berbeza
◼ Boleh _______________ dan ________________
 Pemindahan bunyi
◼ Getaran dipindahkan dari satu zarah ke zarah yang lain dalam bentuk
__________________
◼ Tidak boleh dipindahkan melalui _____________

 Jam loceng _________________________ selepas semua udara dalam

balang kaca dikeluarkan
◼ Paling cepat dalam ______________ dan paling perlahan dalam ___________
 Pantulan dan penyerapan bunyi
◼ Pemantul bunyi yang baik → permukaan yang _______________ dan
______________
◼ Penyerap bunyi yang baik → permukaan yang _______________ dan
______________

53
Kenyaringan dan Kelangsingan Bunyi
 Kenyaringan atau kekuatan bunyi
◼ Bergantung kepada _______________ gelombang
◼ Dikawal oleh kuasa output

 Kelangsingan bunyi
◼ Bergantung kepada _______________ gelombang bunyi
◼ Diukur dalam unit _______________
 Kesan Doppler
◼ Perubahan _________________ ketara
◼ Disebabkan oleh _______________________ _____
 Sumber bunyi
 Pemerhati

54
Fenomena dan Aplikasi Pantulan Gelombang Bunyi
 Gema
◼ terhasil apabila gelombang
bunyi dipantulkan dari
permukaan ____________
◼ berlaku dalam dewan
tertutup, bilik kosong, gua
dan terowong.
 Ultra bunyi
◼ Gelombang bunyi berfrekuensi
________________
◼ Tidak dapat didengar oleh
________________
◼ Dapat didengar oleh ______________
◼ Kegunaan
 Panduan arah pergerakkan _____________
 Mengesan objek di bawah air dan kedalaman laut dalam bidang
________________
 Memantau keadaan _______________ dalam kandungan

Had Pendengaran
 Julat pendengaran manusia → ___________________
 Julat semakin _____________ apabila usia meningkat
 Peralatan khas mengatasi had pendengaran
o _________________ – membantu mendengar
denyutan jantung

55
o ____________________ – menguatkan
suara

o ______________________________________ – menguatkan bunyi yang

masuk ke telinga

56
 BAB 11 : BINTANG DAN GALAKSI DALAM ALAM SEMESTA
Galaksi
 Himpunan jasad terdiri daripada _____________, gas, debu dan habuk
 Dikelaskan berdasarkan bentuknya

Contoh : Contoh : Contoh :

Bima Sakti
 Galaksi berbentuk ____________
 Sistem suria kita berada di pinggir salah satu cabang
 Terdiri diripada 200 bilion ______________

Bintang
 Bebola gas panas yang menghasilkan _________ dan ___________ sendiri
 Dikelaskan mengikut
o Suhu dan warna
▪ Suhu tinggi → _____________
▪ Suhu sederhana → ______________
▪ Suhu rendah → _____________
o Saiz berbanding matahari
▪ Lebih kecil → bintang __________________
▪ Lebih besar → bintang _________________
▪ Paling besar → bintang _________________

57
 o Kecerahan – bergantung kepada ______________, jarak dari bumi dan
_________________ permukaan
 Bintang paling cerah di langit adalah ______________ dan _____________
 Kitar hidup bintang (hipotesis nebula)

Nebula

Bintang besar Bintang sederhana Bintang kecil

Bintang raksasa merah Bintang raksasa merah Bintang raksasa merah

Bintang super raksasa Bintang super raksasa _________________

Supernova Supernova

__________________ __________________

58
 BAB 12 : SISTEM SURIA
Sistem suria
 Jarak planet dalam sistem suria dari matahari diukur dengan menggunakan
o _______________________
o _______________________
 Satu A.U = ____________ km

Planet dalam sistem suria

 Setiap planet dalam sistem suria mempunyai ciri-ciri yang berlainan

UTARID ZUHRAH BUMI

MARIKH ZUHAL MUSYTARI

59
  Utarid → Paling _______________ dengan matahari
 Zuhrah →Mempunyai suhu permukaan yang paling ___________
 Bumi → Mempunyai _______________ yang sesuai untuk hidupan
 Marikh → Berwarna __________ kerana kehadiran besi oksida dalam tanah
 Musytari
o Mempunyai tarikan graviti paling __________
o Berputar paling _________ pada paksinya
o Mempunyai paling banyak ___________
 Zuhal → mempunyai gelang yang terdiri daripada ________ dan __________
 Uranus → paksi putaran ___________ dengan orbitnya mengelilingi matahari
 Neptune → paling ___________ dengan matahari
 Semua planet berputar berlawanan arah jam dari barat ke timur kecuali
____________________

Situasi Hipotetikal Berkaitan dengan Sisitem Suria

 Sekiranya ptaran bumi menjadi perlahan atau terhenti secara tiba-tiba
o Panjang waktu siang dan malam adalah _____________ di dua bahagian bumi yang
berlainan
o Kawasan ______________ bertambah di bahagian bumi yang menghadap matahari
o Cuaca sangat ____________ di bahagian bumi yang membelakangi matahari
o Perubahan pasang surut __________________.
 Planet bersaiz besar
o Mempunyai banyak _______________
o Mempunyai daya tarikan graviti yang _______________
 Jika anda berdiri di bulan
o Anda akan melihat bumi di _________________
o Bumi akan mempunyai ______________ seperti bulan

60
Bumi Sebagai Planet untuk Hidupan
 Satu-satunya planet yang mempunyai ______________
 Ciri-ciri bumi
o Mempunyai __________ yang banyak untuk semua keperluan hidupan
o Mempunyai kandungan ______________ yang tinggi untuk respirasi
o Mempunyai julat ____________ yang sesuai
o Mempunyai _____________ yang menghalang sinar berbahaya
o Menerima _____________________ untuk fotosintesis tumbuhan
o Mempunyai _______________ untuk menarik objek ke permukaannya
 Jejak ekologi
o Ukuran kemampuan bumi menyediakan dan menghasilkan semula sumber yang
diperlukan manusia
o Jika melebihi kemampuan bumi, sumber akan habis
o Berbeza dari sebuah Negara dengan Negara lain

61
MODUL BAKTIF merupakan modul bacaan aktif buku teks di mana pelajar
boleh melengkapkan modul dengan merujuk buku teks. Modul ini sesuai
digunakan untuk pelajar yang mempunyai sumber dan akses yang terhad
terhadap pembelajaran. Sesuai digunakan untuk teknik flipped classroom.

62