18/138

Sa mga kabibigay na halimbawa signifikant ang mga set ng tunog n/p/at/b/sa Ingles,
Ak/, /g/ at /p/, /b/ sa Tagalog dahil nasa kontras ang mga ito. Ibig sabihin kung
pagpapalitin ang mga tunog sa bawat set, nagkakaron ng ibang kahulugan ang salita.
Mga fonim at makabuluhan sa mga nasabing wika ang mga ito dahil maaring maputol o
mawala ang komunikasyn kung hindi sinusunod ang mga patern ng binog ng bawat wika.
Inilalagay sa // ang simbol ng isang fonim.
3.2 Mga metod sa pag-analays ng patern ng tunog
Napapag-aralan ang mga patem ng tunog ng isang wika sa p analays ng mga fonim at ng
distribusyon nito sa isang wika o di kaya, sa pag-aanalays ng mga makabuluhang
fityur ng mga tunog ng isang wika.
3.2.1 Distribusyon ng mga tunog: Deskriptiv-straktyuralit na aprowch
Ang isang faktor na dapat talakayin tungkol sa fonim ay ang mga posibleng pusisyon
ng mga tunog sa mga salita, o ang distribusyon ng mga tunog sa wika: aling tunog
ang maaring magkatabi sa mga salita, alin ang nabibigkas sa/unahan, sa gitna o sa
dulo ng salita. Hindi lahat o hindi kahit alin sa mga tunog ng wika ang maaring
bigkasin na magkasunod. Halimbawa, sa Filipino walang salitang nag-uumpisa sa gb o
gd pero meron nito sa Subanen, halimbawa, [gbá?i] 'babai' at [gdon] 'dahon'.
Balikan hatin ang mga salitang (p'it] 'hukay', [bit] 'kinagar' sa Ingles,
masasabing maaring bigkasin ang [p] at [b] sa unahan ng salita, bago sa [-t).
Mapapansin na ito'y nasa parehong pusisyon sa konteksto ng salita, nasa isang
kapaligiran o aydentikal-envayronment. Tinatawag itong kontrastiv-envayronment o
nasa kontras ang mga tunog. Maari ding sabihin ito tungkol sa [t] at [d] sa
Filipino dahil magkakontras ang mga ito sa envayronment sa unahan ng [-ila] sa mga
salitang tila at pila. Tinatawag na mga minimal-pares o minimal-pers ang mga
salitang magkaiba lang sa isang tunog sa spesipikong pusisyon sa silabol o salita
at ang pagkakaibang ito ang nagbibigay ng magkaibang kahulugan Magkang fonim o
fonimik ang mga ganitong tunog. Samakatwid, mga fonim ang (1) at [e) sa Tagalog
dahil nasa kontras sa mga salitang (mica) at [mésa]. Sa madaling salita, pareho
silang binibigkas sa gitna ng wi, pagitan ng [m] at [a] o sa loob ng m_sa.
Nagbabago ang
gan ng salita kapag ipinapalit ang isa sa isa. Maaring mga fonim ang
Vonolog 37
mga tunog kahit hindi parehong pareho ang mga kasamang tunog a isang salita, pero
parcho ang mga katabing tunog sa spesipikong pusyon na kang vagin ay halos minimal-
pares, halimbawa, Tag totoo/rutuli, [p/ipésa], [la]/[bulá?].
Maipapal in na nasa kontras ang tunog o fonim sa Katibayan na kapag wala ito ang
kahulugan. Halimbawang (bita) damit na pambahay at [bar taong di pa matanda
Magkaiba ang kahulugan ng dalawang ito dahil sa glotal-stap sa huling halimbawa na
wala sa nauna. Sa mga salitang [basá7] 'nalagyan ng tubig o likido' at [bása)
'intindihin ang nakasulat', di lang dahil sa pagkakaron ng // o di pagkakaron kaya
magkaiba ang kahulugan ng mga salita ng pares na ito kundi pati ng pusisyon din ng
stres. Sa unang salita, nasa pangalawang vawel ang stres pero sa ikalawa, nasa
unang vawel ito. Malinaw na makabuluhan ang stres sa Filipino sa mga salitang
(7ásosang klase ng hayop at (?asó] 'resulta ng sunog', [púno?] 'mataas na halaman'
at [punó?] 'walang bakanteng lugar', [páko?] 'matulis na pirasong metal na
pangkabit ng kahoy' at [pakó?] isang klase ng halamang ligaw.
Ang isa pang klaseng distribusyon ng mga tunog ay ang distribusyong komplementari
Nabanggit na di namamalayan ng mga neytiv-spiker ang mga fonim ng wika nila. Ito'y
dahil di lang isang runog ito kundi isang grupo o set ng mga tunog na ang pagbigkas
ng bawat myembro nito'y depende sa pusisyon nito sa salita, sa silabol, o sa mga
iba pang tunog ng nasabing salita. Kapag hindi nababago ang kahulugan ng salita pag
ipinagpapalit ang isang tunog ng iba pang tunog, hindi tinuturing na magkaiba ang
mga tunog na ito. Tinatratong iisang fonim ang katulad ng ip), at [p] sa Ingles o
ng [b] at (b) sa isinal na ipinakita sa mga eksampol sa itaas. Mey kanya-kanyang
pwesto ang mga myembro ng isang fonim na hindi pinanghihimasukan ng bawat isa kaya
masasabing nasa komplementari-distribusyon. Tulad ng nasabi na, mga alofown ang
tawag sa mga myembro ng isang fonim. Masasabi din na mapepredik ang pusisyon ng mga
tunog na nasa komplementaring distribusyon
Maintindihan pa rin ng Amerikano ang salitang pix "aspili kahit hindi inaspireyt
ang unang tunog, dahil hindi nabago ang kahulugan ng salita. Pero kapag sinabi ang
unang tunog na mey voys (b) at magiging [bin) 'malaking lalagyan iba na ang mensahe
sa kanya. Maliwanag ito sa konteksto di lang ng salita kundi ng sentens sa Ingles
tulad ng
08