RẮN CẮN DẠY T3.2023

KHOA CẤP CỨU
RẮN CẮN
Tháng 3-2023
Bệnh viện Nhi Đồng 1 341 Sư Vạn Hạnh, P10, Q10, TPHCM (028) 39271119 nhidong.org.vn 1
ĐẠI CƯƠNG
Bệnh viện Nhi Đồng 1 341 Sư Vạn Hạnh, P10, Q10, TPHCM (028)3927119 nhidong.org.vn 2
ĐẠI CƯƠNG
PHÂN LOẠI NỌC ĐỘC
CẤU TRÚC KÍCH THƯỚC CƠ CHẾ TÁC ĐỘNG
Enzyme Dưới 15kDa (rắn hổ) Synapse
Không phải ezyme Trên 15kDa (rắn lục) RLĐM
Độc tế bào
SƠ CỨU
1. Trấn an nạn nhân
2. Bất động chi, đặt chi thấp hơn tim
3. Rửa sạch vết thương

Vết rắn cắn
4. Băng chặt chi rắn cắn với băng vải
(R.Hổ)
5. Nẹp cố định chi bị cắn
6. Chuyển nhanh đến BV
SƠ CỨU
KHÔNG
❖ RẠCH VẾT CẮN
❖ HÚT NỌC
❖ NẶN VẾT CẮN
❖ ĐẮP LÁ CÂY
❖ GARRÔ
PHÂN BIỆT RẮN LÀNH VÀ RẮN ĐỘC
DẤU HIỆU RẮN LÀNH RẮN ĐỘC

Tại chổ:- Sưng
- Đỏ (-) (+)
- Hoại tử
- Xuất huyết
Toàn thân: - SHH
- RLĐM (-) (+)
Đặc điểm rắn:
Đầu tam giác (-) (+)
Đồng tử Tròn Bầu dục
Móc độc (-) (+)
Không
móc độc
RẮN KHÔNG ĐỘC
Móc
độc
RẮN ĐỘC
RẮN KHÔNG ĐỘC
ĐIỀU TRỊ RẮN LÀNH
❖ Điều trị không đặc hiệu
❖ Săn sóc vết thương
❖ Theo dõi > 12 h
ĐIỀU TRỊ RẮN ĐỘC
Nguyên tắc điều trị:

❖ Điều trị dấu hiệu nguy kịch
❖ Xác định loại rắn cắn
❖ Huyết thanh kháng nọc rắn
❖ Điều trị biến chứng
NỌC RẮN
❖Độc tố thần kinh
❖ Độc tố gây RLĐM
❖ Độc tố ≠: tán huyết, tiêu sợi cơ
ĐIỀU TRỊ SUY HÔ HẤP
❖ OXY
❖ ĐẶT NKQ
❖ THỞ MÁY
NGUYỄN CÔNG H., 14TUỔI. Rắn hổ đất

NV: 31/5/06. Thủ thừa, Long An
ĐIỀU TRỊ SUY HÔ HẤP

SỐC
❖ Thường là hậu quả của SHH
❖ Mất máu
❖ Điều trị: LR 20 ml/kg/nhanh
HÔN MÊ CO GIẬT
❖ Hậu quả của SHH kéo dài
❖ Hậu quả của sốc
❖ Xử trí:
✔ Chống co giật
✔ Săn sóc bệnh nhân mê
CÁC LOÀI RẮN ĐỘC TẠI VIỆT NAM
RẮN ĐỘC GÌ CẮN
❖ Dịch tễ học
❖ Hoàn cảnh cắn
❖ Nhận dạng rắn
❖ Dấu hiệu tại chổ
❖ Dấu hiệu toàn thân
❖ CLS: ĐMTB
❖ Hiệu quả kháng huyết thanh
XÁC ĐỊNH LOẠI RẮN ĐỘC CẮN
❖ Dịch tễ học:
✔ Vùng miền đông nam bộ, đất đỏ, cao su: rắn chàm quạp,
rắn hổ mèo
✔ Vùng miền tây nam bộ: rắn hổ
✔ Miền Bắc, Tây Nguyên: Rắn khô mộc
❖ Hoàn cảnh cắn:
✔ Trong đồn điền cao su
✔ Trên rẫy, trong nhà
✔ Ban ngày hay đêm…
NHẬN DẠNG CÁC LOẠI RẮN ĐỘC
RỐI LOẠN ĐÔNG MÁU LIỆT HÔ HẤP

❖ CHÀM QUẠP ❖ HỔ ĐẤT,CHÚA, MÈO
❖ LỤC ĐUÔI ĐỎ (LỤC TRE) ❖ CẠP NONG, CẠP NIA
❖ LỤC XANH ❖ RẮN BIỂN
❖ RẮN KHÔ MỘC
❖ RẮN SẢI CỔ ĐỎ
NHẬN DẠNG CÁC LOÀI RẮN ĐỘC
HỔ CHÚA: King cobra HỔ ĐẤT: Naja kaouthia

❖ Tên gọi khác: rắn hổ mây ❖ Tên gọi khác: rắn hổ đen 1 mắt kính, rắn hổ đen
❖ Phân bố Cao Bằng, Lào Cai, Vĩnh Phúc, Hà mắt đơn, rắn phì đen, rắn hổ sáp
Tây, Phú Thọ, Bắc Giang, Quảng Ninh, Ninh ❖ Phân bố miền Nam và miền Nam Trung Bộ
Bình, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Đắk Lắk, Lâm
Đồng, Phú Yên, Ninh Thuận, Gia Lai, Kon tum,
Tây Ninh, Đồng Nai, BRVT
HỔ MÈO: Naja siamensis HỔ MANG TRUNG QUỐC: Naja atra
❖ Tên gọi khác: rắn hổ xiêm, hổ chuối, hổ ❖ Tên gọi khác: rắn hổ mang Đài Loan, rắn hổ
mang phun nọc độc Đông Dương mang thường
❖ Phân bố khu vực Đông Nam Bộ, như Bình ❖ Phân bố miền Bắc
Dương, Bình Phước, TPHCM, Ninh Thuận,
đặc biệt là Bình Thuận, Đồng Nai (khu vực
Long Khánh)
Khoang trắng đen của

rắn cạp nia Nam thưa
hơn so với rắn cạp nia
Bắc.
CẠP NIA NAM: Bungarus candidus CẠP NIA BẮC: Bungarus multicintus
❖ Tên gọi khác: rắn mai gầm bạc, rắn hổ sơn. ❖ Tên gọi khác: rắn cạp nia, rắn vòng trắng.
❖ Phân bố miền Trung và Nam Việt Nam: Nghệ An, ❖ Phân bố: miền Bắc và miền Trung (từ Huế trở ra).
Quảng Bình, Thừa Thiên-Huế, Quảng Nam, Phú
Yên, Đắk Nông, Đắc Lắc, Lâm Đồng, Nha Trang,
Ninh Thuận, Tây Ninh, Bình Dương, Đồng Nai.
CẠP NONG: Bungarus fasciatus
❖ Tên gọi khác: rắn mai gầm.

❖ Phân bố đồng bằng, trung du, miền núi
Cần phân biệt rắn cạp nong với rắn khuyết Lào (Laotian Wolf Snake).
Rắn khuyết Lào sống toàn lãnh thổ Việt Nam, có khoang vàng đen với khoang đen dài hơn khoang
vàng nhưng lại không có vẩy hình lục giác ở giữa lưng, kích thước rắn trưởng thành 45 cm
RẮN KHÔ MỘC: Protobothrops mucrosquamatus CHÀM QUẠP: Caloselasma rhodostoma
❖ Tên gọi khác: rắn lục đốm nâu ❖ Tên gọi khác: rắn lục nưa, rắn cà tên
❖ Phân bố miền Bắc và miền Trung VN ❖ Phân bố khu vực Bình dương, Bình
Phước, Đồng Nai, Bình Thuận, Ninh
Thuận, BRVT, Tây Ninh, An Giang.
RẮN LỤC XANH: Trimeresurus stejnegeri LỤC XANH ĐUÔI ĐỎ: Trimeresurus albolaris
❖ Phân bố toàn lãnh thổ VN
RẮN LỤC MŨI HẾCH: Deinaglistrodon acutus RẮN LỤC NÚI: Ovophis tonkinensis
❖ Phân bố vùng núi cao: Lào Cai (Sapa), Lạng ❖ Màu sắc khá giống chàm quạp nhưng có
Sơn (Mẫu Sơn), Vĩnh Phúc (Tam Đảo) hoa văn hình vuông, khác hoa văn hình
tam giác của chàm quạp
❖ Phân bố vùng núi Hoàng Liên Sơn, miền
Nam gặp vủng Lâm Đồng (vùng Bạch Mã)
❖ Tên gọi khác: rắn hổ bướm

❖ Đặc điểm nhận dạng: màu nâu, có các
hoa văn hình mắt xích, phần thân và
đầu phân cách rõ ràng
❖ Thường sống ở vùng đồng lúa
❖ Là loài độc nhất trong họ rắn lục
❖ Tùy vào vùng địa lý sẽ có biểu hiện
độc khác nhau: RLĐM, liệt hô hấp, suy
thận, suy tuyến yên do XH hoại tử
RẮN LỤC RUSSELL: Daboia russelii
RẮN SẢI CỔ ĐỎ: Rhabdophis subminiatus
❖ Tên gọi khác: rắn học trò, rắn bảy màu, nữ hoàng bóng
đêm
❖ Phân bố khắp nơi, thuộc họ rắn nước răng nanh sau
DẤU HIỆU LÂM SÀNG THEO TỪNG LOÀI RẮN CẮN
DẤU HIỆU LÂM SÀNG THEO TỪNG LOÀI RÁN CẮN
LOAÏI RAÉN DH TAÏI CHOÅ DH TOAØN

THAÂN
- Đau Xuất huyết: XHTH, XH
- Chảy máu chỗ cắn không cầm phổi, XH não
ĐMTB: RL đông máu
nặng, DIC
RẮN SẢI CỔ ĐỎ
CHẨN ĐOÁN XÁC ĐỊNH
TC tại chỗ +
HỘI CHỨNG 1 Họ rắn lục
xuất huyết/RLĐM
TC tại chỗ + xuất huyết/RLĐM

HỘI CHỨNG 2 + suy thận/sụp mi/liệt/Tiểu Rắn lục Russell
nâu
HỘI CHỨNG 3 TC tại chỗ + Liệt Rắn hổ mang/ hổ chúa
Ngủ đất
Cạp nong/cạp nia (krait)
HỘI CHỨNG 4 KHÔNG TC + Liệt Ở biển
Rắn biển
Ngủ đất
Cạp nia (krait)
HỘI CHỨNG 5 Liệt + tiểu nâu và suy thận Ở biển
Rắn biển
WHO guidelines treatment for snakebites 2016
CẬN LÂM SÀNG
❖ CTM
❖ Chức năng ĐM
❖ CN gan thận, Ion đồ
❖TPTNT
❖ Khí máu (nếu có SHH)
❖XQ phổi khi có SHH để chẩn đoán phân biệt
CẬN LÂM SÀNG
TEST ĐÔNG MÁU TOÀN BỘ

(WBCT: 20 Minutes Whole Blood Clotting Time )
❖ CĐINH: Nơi không thực hiện được test ĐMTB
❖ DỤNG CỤ:
✔ Ống nghiệm thủy tinh d= 1-1,5 x 5 cm
✔ Ống tiêm 3ml
❖ KỸ THUẬT:
✔ 2 ml máu TM cho vào ống nghiệm
✔ Để yên ống nghiệm
✔ 20 phút sau nghiêng ống cho máu chảy ra
KẾT QUẢ
Máu chảy ra, không đông RLĐM
HIỆU QUẢ KHÁNG HUYẾT THANH
❖ Cải thiện
✔ SHH
✔ Tại chổ
✔ Toàn thân
✔ CLS: RLĐM
❖ Hiệu quả thấy rõ sau 6h
ĐIỀU TRỊ
HTKNR lục tre (VN) HTKNR hổ đất (VN) HTKNR chàm quạp HTKNR đa giá (cạp
(TL) nong, cạp nia, hổ
đất, hổ chúa) (TL)
CÁC LOẠI KHÁNG HUYẾT THANH TẠI BV NHI ĐỒNG 1
CHỈ ĐỊNH VÀ LIỀU HUYẾT THANH KHÁNG NỌC RẮN
NHẸ T. BÌNH NẶNG
DH tại chỗ Phù vết cắn Phù Phù lan tỏa

< 50cm
DH toàn thân (-) Nhẹ Sốc
Suy HH
RLĐM (-) Nhẹ Nặng
Có vài Dh phù hợp sẽ xếp vào độ nặng tương ứng
4 – 6 LỌ 8 LỌ
CÁCH SỬ DỤNG KHT NỌC RẮN
❖ Thử test: DD 1% 0,2 ml tiêm trong da (nốt 1-2 mm), sau 15 phút đọc kết
quả. Test (+) : ϕ nốt 5-10 mm, ngứa, sung huyết.
✔ Nốt > 10 mm, kèm ngứa, sung huyết là dị ứng nặng
❖ Adrenaline 1%0 : 0,005 – 0,01 ml/kg TDD
❖ HT kháng NR đặc hiệu : 4-8 lọ
❖ Pha HT / 50-100ml NS bơm tiêm 1giờ
❖ Có thể lập lại sau 6 giờ:
❖ Không cải thiện LS hoặc còn RLĐM
LIỀU HT KHÁNG NR
KHÔNG TÙY THEO TUỔI, TÙY THEO MỨC ĐỘ NẶNG
ĐIỀU TRỊ
ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ KHT

• Xuất huyết tự nhiên ngưng trong 15-30 phút
• RLĐM cải thiện trong 3-9 giờ
• Sốc cải thiện trong 30-60 phút, trở về nhịp xoang
• Triệu chứng thần kinh:
✔Nhóm rắn hổ mang (tác động hậu synapse): cải thiện 30 phút-vài giờ
✔Nhóm cạp nong/cạp nia (tác động tiền synapse): cần nhiều thời gian hơn
hoặc cần lặp lại liều HT
• Tán huyết và ly giải cơ: cải thiện trong vài giờ
• Chức năng thận về bình thường trong vài ngày
ĐIỀU TRỊ
TIÊU CHUẨN DÙNG LẠI KHT:

• XN ĐMTB còn rối loạn kéo dài hoặc tái phát sau 6 giờ
• Còn xuất huyết tự nhiên sau 1 giờ
• Triệu chứng thần kinh hoặc tim mạch diễn tiến xấu hơn sau 1 giờ
WHO guidelines treatment for snakebites 2016
ĐIỀU TRỊ
CÁC YẾU TỐ LÀM GIẢM HIỆU QUẢ CỦA KHT

• Dùng KHT trễ, đặc biệt trong nhóm cạp nong/cạp nia
• BN diễn tiến đến SHH
• Dùng sai KHT
• Dùng không đủ liều
• Chất lượng KHT không đảm bảo
• Các triệu chứng có thể xuất hiện trở lại sau 24-48 sau khi đáp ứng với KHT. Nguyên
nhân do tuần hoàn đến vùng chi bị cắn dc cải thiện làm tăng hấp thụ vào máu và nồng độ
huyết thanh bắt đầu giảm.
ĐIỀU TRỊ RỐI LOẠN ĐÔNG MÁU
❖ H. thanh KNR trước

ngăn DIC
❖ Huyết tương tươi
❖ Kết tủa lạnh
❖ Truyền máu
❖ Vit K1
ĐIỀU TRỊ TIẾP THEO
❖ Kháng sinh phổ rộng: Cefotaxim TM

❖Giảm đau Paracetamol nếu cần
❖Săn sóc vết thương hàng ngày
❖Khi tình trạng BN ổn: Vaccin ngừa uốn ván (VAT) khi triệu chứng tại
chỗ mức độ TB - nặng. Dùng huyết thanh chống uốn ván (SAT) nếu
chưa chích VAT.
❖Xem xét Oxy cao áp: vết thương có hoại tử cơ nặng, rộng nghĩ do
VK kỵ khí
CHỈ ĐỊNH PHẪU THUẬT
1. Chèn ép khoang
2. Cắt lọc VT
3. Đoạn chi hoại tử
( > 7 ngày)
ĐIỀU TRỊ
(Phác đồ Nhi Đồng 1 2020)
XIN CÁM ƠN
Bệnh viện Nhi Đồng 1 341 Sư Vạn Hạnh, P10, Q10, TPHCM (028) 39271119 nhidong.org.vn 49

RẮN CẮN DẠY T3.2023

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

RẮN CẮN DẠY T3.2023

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

RẮN CẮN DẠY T3.2023

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

KHOA CẤP CỨU

PHÂN LOẠI NỌC ĐỘC

CẤU TRÚC KÍCH THƯỚC CƠ CHẾ TÁC ĐỘNG

Enzyme Dưới 15kDa (rắn hổ) Synapse

Không phải ezyme Trên 15kDa (rắn lục) RLĐM

1. Trấn an nạn nhân

2. Bất động chi, đặt chi thấp hơn tim

3. Rửa sạch vết thương

5. Nẹp cố định chi bị cắn

6. Chuyển nhanh đến BV

DẤU HIỆU RẮN LÀNH RẮN ĐỘC

RẮN KHÔNG ĐỘC

❖ Điều trị không đặc hiệu

❖ Săn sóc vết thương

❖ Theo dõi > 12 h

Nguyên tắc điều trị:

ĐIỀU TRỊ SUY HÔ HẤP

NGUYỄN CÔNG H., 14TUỔI. Rắn hổ đất

ĐIỀU TRỊ SUY HÔ HẤP

❖ Hoàn cảnh cắn

❖ Nhận dạng rắn

❖ Dấu hiệu tại chổ

❖ Dấu hiệu toàn thân

❖ Hiệu quả kháng huyết thanh

RỐI LOẠN ĐÔNG MÁU LIỆT HÔ HẤP

HỔ CHÚA: King cobra HỔ ĐẤT: Naja kaouthia

HỔ MÈO: Naja siamensis HỔ MANG TRUNG QUỐC: Naja atra

Khoang trắng đen của

CẠP NONG: Bungarus fasciatus

❖ Tên gọi khác: rắn mai gầm.

RẮN KHÔ MỘC: Protobothrops mucrosquamatus CHÀM QUẠP: Caloselasma rhodostoma

❖ Phân bố toàn lãnh thổ VN

❖ Tên gọi khác: rắn hổ bướm

RẮN LỤC RUSSELL: Daboia russelii

RẮN SẢI CỔ ĐỎ: Rhabdophis subminiatus

LOAÏI RAÉN DH TAÏI CHOÅ DH TOAØN

TC tại chỗ + xuất huyết/RLĐM

HỘI CHỨNG 3 TC tại chỗ + Liệt Rắn hổ mang/ hổ chúa

TEST ĐÔNG MÁU TOÀN BỘ

❖ Hiệu quả thấy rõ sau 6h

CÁC LOẠI KHÁNG HUYẾT THANH TẠI BV NHI ĐỒNG 1

NHẸ T. BÌNH NẶNG

DH tại chỗ Phù vết cắn Phù Phù lan tỏa

ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ KHT

TIÊU CHUẨN DÙNG LẠI KHT:

• Còn xuất huyết tự nhiên sau 1 giờ

WHO guidelines treatment for snakebites 2016

CÁC YẾU TỐ LÀM GIẢM HIỆU QUẢ CỦA KHT

• BN diễn tiến đến SHH

• Dùng sai KHT

• Dùng không đủ liều

• Chất lượng KHT không đảm bảo

❖ H. thanh KNR trước

❖ Kháng sinh phổ rộng: Cefotaxim TM

(Phác đồ Nhi Đồng 1 2020)

You might also like