AUTOR:

1. WSTĘP

PODRĘCZNIK ZAWIERA PODSTAWOWE INFORMACJE NA TEMAT PROGRAMU FL

STUDIO - ŚRODOWISKA MUZYCZNEGO FIRMY IMAGE-LINE. OPISOWI PODLEGA
PROGRAM W WERSJI 12 Z UWZGLĘDNIENIEM AKTUALIZACJI W WERSJI 12.2.

ZNAJDZIESZ TUTAJ INFORMACJE, PRAKTYCZNE PORADY, INSTRUKCJE ORAZ CIEKAWOSTKI

FL Studio posiada wszystko, co potrzebne do nagrania profesjonalnego utworu – od

Channel Racka, przez samplery, syntezatory, po efekty masterujące. Jest to program, jak
pokazuje jego szesnastoletnia historia, dzięki któremu można rozpocząd swoją
profesjonalną karierę muzyczną. Opcja pracy w trybie na żywo (live mode), nadaje mu
podstawowych cech Ableton Live i pozwala na wykorzystanie programu podczas
koncertów. Spora liczba syntezatorów pełnej wersji FL Studio upodabnia go do Reason.
Kreatywne wykorzystanie ogromnego wyposażenia FL Studio pozwala na napisanie
niejednego hitu bez uciekania się do dodatkowych bibliotek sampli i innych programów.
Swoboda aranżacji, miksu, montażu jest nieograniczona. Dodatkowo FL Studio obsługuje
wszystkie pecetowe standardy pluginów. Producent programu firma Image-Line na raz
zakupiony program daje gwarancje dożywotnich aktualizacji. Inni producenci wymagają
często ogromnych pieniędzy za kolejne wersje swojego programu, a tutaj każdą kolejną
wersję FL STUDIO otrzymujemy za darmo jeśli raz kupiliśmy program.
 2. CO NOWEGO?

FL STUDIO w wersji 12 zaskakuje całkowicie przeprojektowanym interfejsem względem

wszystkich wersji poprzednich. Już od momentu uruchomienia programu wita nas subtelnie
animowane owocowe logo (tzw. Splash screen). Następnie zobaczymy przeprojektowany i
dynamicznie skalowany mikser, nowy Channel Rack (dawniej Step Sequencer) , nowe
powłoki dla znanych już z wersji poprzednich narzędzi i wtyczek. Program uruchamia się
szybko, a jego wtyczki pokładowe ładują się błyskawicznie i działają bez zastrzeżeo.

Program od początku swojego istnienia wprowadza największą innowację – wektorowy

interfejs – otóż FL STUDIO można teraz przeskalowad do wielkości nawet 8K co pozwala na
ostre wyświetlanie interfejsu programu na monitorach o wysokich rozdzielczościach. Inne
zauważalne zmiany to z pewnością wygodniejsze dodawanie wtyczek instrumentowych w
Chanell Rack poprzez dodanie tam nowych opcji dzięki którym łatwiej jest się posługiwad
sekwencerem (przycisk "+" oraz menu). Została tam dodana także opcja przełączania się
pomiędzy widokami podstawowym i "Mini Piano Roll" (widok alternatywny). Nowe
sample, całe mnóstwo. Od teraz nie potrzebne będą dodatkowe foldery z samplami
perkusyjnymi czy paczki FX. Odpinane wszystkie okienka są magnetyczne i łatwo je
dopasujemy do pozostałych elementów. Nowością także jest umożliwienie wrzucania wielu
sampli na Playlistę. Nowy tryb pracy miksera - tryb wielopunktowego dotyku zwany "Multi-
touch control". Mikser można znacznie bardziej teraz dostosowad do własnych upodobao
- skalowanie wzdłuż i w pionie, ukrywanie paneli bocznych, dopasowanie wielkości
suwaków względem wizualizacji kanału, 6 widoków skórki - kompaktowe i rozszerzone.
Opcją poprawiającą komfort pracy jest z pewnością zaawansowana wysyłka kanałów. FL
STUDIO oferuje różne techniki syntezy - od subtraktywnej, przez FM, granularną po
addytywną. Znajdziemy również nowe kompozycje i demonstracyjne projekty muzyczne

Biorąc pod uwagę to wszystko, gorąco polecam FL STUDIO każdemu kto chce pracowad i
bawid się z muzyką, bez znaczenia czy amatorsko czy z myślą o poważnym starcie w świat
produkcji muzyki, ponieważ program ten spełni oczeki wania profesjonalistów, a
nowicjuszom zapewni całą masę godzin odkryd w wirtualnym świecie techniki
komponowania muzyki.
Wersja demo, którą możemy pobierad na bieżąco w celu zapoznania się z programem ze
strony producenta oznacza tyle, że nie możemy zapisad projektu jako plik flp. (tzn. można
ale nie można go demem otworzyd) Dodatkowo nie można zapisywad presetów dla
wtyczek, czyli gotowych ustawieo z utworzonymi przez siebie brzmieniami.

Można natomiast eksportowad projekt do plików WAV, MP3, OGG, FLAC a także można
tworzyd MIDI. Wszystko to jest tutaj opisane. Zobacz spis treści na ostatniej stornie i kliknij
zagadnienie aby się przenieśd do jego opisu.

Tak jak większośd sekwencerów FL Studio pracuje w oparciu o CHANNEL RACK/ STEP
SEQUENCER. Podstawą jest tak zwany "PATTERN" czyli ułożony motyw, z przynajmniej
jednego czy kilku dźwięków (kanałów) które wysyłamy na MIKSER, w celu korekcji, by
później wysład taki pattern na PLAYLISTĘ. Warto obejrzed filmiki promocyjne dla wersji 12 i
12.2 FL STUDIO aby odkryd nowe funkcje dostosowania wyglądu i podpatrzed co jak się
zmieniło od znakomitej wersji z numerem 10.

Nowością jest także nowe opracowanie dla podstawowych funkcji wtyczek. Teraz nie
wyświetla się dodatkowe okienko lecz przełączamy się w jednym pomiędzy wtyczką, a jej
ustawieniami za pomocą tych dwóch intuicyjnych przełączników.
 3. GENERALNE USTAWIENIA
Otóż co widzimy - okienka, prawdopodobnie otworzył się
utwór demonstracyjny lecz teraz należy wybrad z głównego
menu programu (na górze po lewej) "FILE", a następnie
"NEW".

Pojawi się nowy pusty/surowy projekt. Przechodzimy do

głównego MENU programu i klikamy "OPTIONS", a następnie wybieramy z listy "General
settings". Otworzy się okienko w którym przechodzimy na zakładkę "AUDIO" - Tam
ustawiamy opcje dotyczące opóźnieo (przy graniu z ręki na podłączonym instrumencie),
ustawiamy bufor, "buffer length" a także wybieramy "device" czyli sterownik audio,
najlepiej poszukad tam nazwy swojej karty dźwiękowej, której aktualnie używamy. W
pozostałych zakładkach dowolnie można zmieniad ustawienia w razie potrzeby. Do okienka
można zawsze błyskawicznie powrócid w przyszłości wciskając klawisz F 10.

Tutaj zawsze znajdziemy informacje o naszym projekcie, dowiemy się ile czasu nad nim
spędziliśmy, wybierzemy opcje najbardziej optymalne i odpowiadające nam w trakcie
organizacji pracy w programie. Opcja wskazana strzałką zamyka i "odcina" program po
zminimalizowaniu go i uwalnia kartę audio dla innych aplikacji. Gdy na przykład słuchamy
nagrania w FL STUDIO, to przy włączonej opcji "Auto close" po zminimalizowaniu programu
muzyka przestanie grad.
 4. CHANNEL RACK / STEP SEQEUNCER
Widok alternatywny do znanego wcześniej – włączamy go ikonką zaznaczoną strzałką

Tutaj błyskawicznie dodamy kolejną wtyczkę instrumentową

Po lewej stronie każdego kanału znajdują się dwa pokrętła. Pierwsze do regulacji
poziomu kanałów. "Panning" (lewy, prawy) dla danego instrumentu/dźwięku i drugi do
regulowania poziomu głośności. Po lewej stronie przed pokrętłami są lampki kontrolne -
kliknij aby wyłączyd kanał (zgaszona) lub włączyd ponownie (zapalona). Po prawej stronie
od gałek znajdują się podglądy aktualnie używanych przez kanał slotów miksera. Całkiem
na prawo od kanałów znajdują się podłużne kontrolki, zaznaczamy nimi instrumenty na
przykład do skasowania (ALT + DELETE) lub pokolorowania i pogrupowania dla zachowania
porządku, jak widad na zdjęciach. W celu dodania lub pokolorowania czy pogrupowania
kanałów wybieramy odpowiednią opcję z menu otwieranego przyciskiem w górnym lewym
rogu Channel Racka - przedstawionym na grafice poniżej.
 5. PIANO ROLL
W Channel Rack otwieramy Piano Roll, (skrótem F7) lub klikając na kanał prawym
przyciskiem myszy i wybierając pierwsze na liście Piano Roll, bądź w widoku alternatywnym
po prostu klikamy w Mini Piano Roll i już mamy widok jak ten opisany poniżej. Tutaj
układamy swoje motywy. Każdy pattern składa się z przynajmniej jednego motywu czy
przynajmniej kilku dźwięków. Piano Roll jest nieograniczone i rozwija się wraz z postępem w
pracy czyli przyrostem nut. Skalowanie odbywa się na prostej zasadzie opisanej na grafice
poniżej. Wystarczy najechad kursorem w miejsce zaznaczone czerwonym okręgiem by
zmieniad rozmiar wnętrza Piano Roll kółkiem myszy. Tak samo w poziomie najeżdżamy
kursorem na zaznaczony pasek i kręcimy kółkiem myszy. Rysowanie nut odbywa się
pojedynczo lub za jednym pociągnięciem jak pędzlem. Prócz programowych obowiązują
również podstawowe skróty takie jak CTRL + X, CTRL+ A czy CTRL + C . Dostępne są efekty
"Slide" i "Portamento". (malutkie symbole wskazane strzałką)

Skalowanie wielkości wnętrza

Piano Roll w pionie
(kółeczkiem myszy)
Rysuj pojedyncze nuty

Wyst arczy najechać kursorem na

Malowanie nut za jednym ten pasek, by rozwijać / zwijać
pociągnięciem – działa jak Piano Roll. (kółeczkiem myszy)
pędzel
 6. PLAYLISTA
Playlistę otwieramy klawiszem F5. Tutaj układamy wszystkie patterny z Channel Racka i
składamy w całośd naszą kompozycję. Skalowanie Playlisty odbywa się dokładnie jak w
przypadku Piano Roll. Aby umieszczad patterny na Playliście musimy się pomiędzy nimi
poruszad – zmieniając numer wyboru - kręcąc kółeczkiem myszy po najechaniu kursorem
na pole zaznaczone żółtą otoczką na dużej grafice poniżej. Klikamy na Playlistę – pattern z
kolejnym wcześniej ułożonym motywem w Piano Roll zostanie tam umieszczony.

Za różne działania i opcje odpowiadają konkretne symbole narzędzi w górnym lewym rogu
Playlisty. Podobnie jak w Piano Roll zawsze należy wybrad (kliknąd) jeden w celu dokonania
zmian. Pierwsza Ikonka - symbol magnesu odpowiada za układ siatki, przyciąganie do linii. Z
kolei płynne ustawianie patternów i sampli włączamy opcją ”none”, która będzie do wyboru
jako pierwsza z góry, gdy klikniemy tę ikonkę prawym przyciskiem.

Kolejno od lew ej: Snap to grid (przyciąg aj do

siatki), Draw (rysowanie), P aint (malowanie),
Delete (kasowanie), Mute (w yciszenie), Slip
(przewijanie), Slice (ci ęcie), Select (zaznaczenie),
Zoom (powiększenie) i Playback (odtwarzanie).
Poniżej widać jaki ma to wpł yw na łączenie frag mentów sampli. Opcja t a gdy jest włączona,
pozwala w dowolny i płynny sposób (nieograniczony taktami "bar") łączyć sample.

Należy pamiętad o tym, że wszystkie wrzucone na Playlistę sample mają swoje menu
otwierane w miejscu, które wskazuje żółta otoczka na grafice powyżej. Patterny również
mają swoje menu.
 Automation Clips

Należy pamiętad o tak zwanych "Automation Clips" – Jednej z najważniejszych podstaw

działania programu. Klikając w dowolną gałkę, suwak, czy kontrolkę prawym przyciskiem
myszy, mamy do wyboru opcję "Create automation clip" Po wybraniu tej opcji pojawia się
nowa ścieżka na Playliście, której linia będzie odpowiadała za regulacje wybranej funkcji,
gałki czy suwaka. Na grafice poniżej przedstawiam tworzenie automatu dla gałki ”Arpeggio
gate envelope”. Oczywiście często używa się tego do zmieniania poziomu głośności.
Automation Clips to podstawowa, bardzo przydatna i ułatwiająca pracę funkcja.

Krzywa "automation clip" jest w pełni podatna na kreowanie jej przebiegu i mamy do
wyboru od subtelnego przejścia (smooth) pokazanego na grafice poniżej (żółta ramka) do
schodkowych wariacji - dynamicznie zmieniających pozycję suwaka czy gałki do której
automation clip jest przypisany. Prawym przyciskiem myszy tworzymy nowe punkty na
krzywej. Możemy również kopiowad wartości punktów za pomocą opcji "copy value" i "paste
value" również widocznych na grafice poniżej (niebieska ramka) Jest to bardzo pomocne gdy
często zmieniamy krzywą i chcemy w jakichś dwóch miejscach zachowad identyczne wartości.

Możemy wysład sobie dowolny kanał do miksera i tam nadad dowolny efekt. Efekt ten może dowolnie
może byd modyfikowany w trakcie trwania nagrania jeśli zastosujemy do jakiejś jego gałki automation
clip. Może to byd Filter Frequency (grafika poniżej) i powoli rozwijana wartośd Cutoff freq przez co
uzyskamy naprawdę prosty ale ciekawy efekt wychodzenia dźwięku z głębi.
Są to dobre efekty na rozpoczęcie jakiegoś nagrania lub zrobienie break’a czy zakooczenia.

Poniżej w punktach opisuję tworzenie wstępnego nagrania demo z efektem:

1. Aranżujemy wstępne brzmienia jakich potrzebujemy w nagraniu (Channel Rack)

2. Malujemy patterny na Playliście. (Playlista)
3. Kanały z Channel Racka wysyłamy do Miksera, grupami bądź pojedynczo (Mikser)
Na ten moment ustaw numerek slotu ręcznie w okienku obok kanału

4. Na tym slocie gdzie wysłaliśmy brzmienie do podefektowania nadajemy efekt,

kliknij dowolny slot (poziomy) i wybierz wtyczkę efektową z listy

5. Do wybranego parametru efektu tworzymy automation clip

6. Na Playliście (bo tam się on pojawi) ustawiamy jak ma ten efekt przebiegad
7. Gotowe!

2 3
1
6 5

Jak wysład do miksera kanały z Channel Racka w sposób bardziej zaawansowany oraz jak
dodawad wtyczki efektowe – opisuję w następnym rozdziale poświęconym oczywiście
Mikserowi
 7.MIKSER
Mikser otwieramy klawiszem F9. To tutaj nadajemy efekty korekcji, kompresji i wiele innych
ważnych dla czystości i dynamiki nagrao efektów. Wszystko zależy od wiedzy i wyważenia.
Należy pamiętad, że działania jakie przeprowadzamy w mikserze wymagają wiedzy
technicznej z zakresu korekcji, kompresji, aranżacji, a także korzystania z efektów w sposób
świadomy i umiejętny. Nieumiejętne sterowanie jakimikolwiek efektami, czy to będzie zwykły
korektor czy inny zaawansowany kompresor, może spowodowad nieprzyjemne zmiany w
brzmieniu nagrania (nieczystości, przeładowanie częstotliwości, złe poziomy głośności itp.)

Menu – otwiera menu zarządzające mikserem

Multi-touch control – włącza tryb wielopunktowego dotyku (multi-touch)

View Waveforms - zmienia słupki wykresu poziomów na Waveform (wykres fali dźwięku)

View extra volume / stereo properties – Wyświetla opcje umieszczone w czerwonej ramce

Layouts - to zmiana powłoki na tryb kompaktowy lub poszerzony (6 opcji do wyboru)

FX VST - Tutaj dodajemy wtyczki efektowe (10 slotów na kanał)

Czekają tu efekty pogłosu,

opóźnienia, kompresory, echa,
korektory, polepszanie stereo,
flanger i dużo, dużo innych
wtyczek efektowych ! Wystarczy
kliknąć dowolny slot by otworzyła
się lista wtyczek efektowych.

- mute/solo - wyciszanie slotu lub pozostawienie go w trybie solo, (prawy przycisk myszy)
- panning - kanał prawy i lewy,
- reverse polarity – zmiana polaryzacji,
- swap R & L channel – zmiana kanałów prawy na lewy i na odwrót,
- stereo separation – separacja kanałów,
- volume - poziom głośności,
- routing - wysyłanie i podpinanie slotów pod siebie
 Wysyłanie kanałów do miksera

W okienku Channel Rack wybieramy sobie kanały, które chcemy wysład do miksera. W tym
celu zaznaczamy prawym przyciskiem myszy podłużne kontrolki (czerwona ramka)

Gdy mamy już zaznaczone wybrane kanały, otwieramy mikser i klikamy na pierwszy wolny
slot prawym przyciskiem myszy i wybieramy opcję ”Channel routing” następnie gdy
chcemy kolejno rozłożyd kanały w slotach klikamy opcję ”Route selected channels starting
from this track”

W przypadku gdy chcemy podłączyd kilka kanałów pod jeden slot, tak jak widad to na
grafice poniżej, gdzie trzy sample perkusji są w slocie numer 1 – zaznaczamy wybrane
kanały i wybieramy opcję ”Route selected channels to this track” - Wówczas kanały
znajdą się pod jednym suwakiem w mikserze. W każdej chwili można przemianowad każdy
kanał wysyłając go ponownie w grupie z innymi lub odosobnid do oddzielnego slotu.
 8. EKSPORT NAGRAŃ
Zapisywanie patternu i piosenki zależy od ustawienia pattern/song. Chcąc wyeksportowad
tylko motyw z Channel Racka przełączamy na górnym panelu programu przełącznik na tryb
"pattern". Gdy chcemy wyeksportowad gotowe nagranie przełączamy na "song" i odczyt z
Playlisty. (zielona obwódka)

Eksport jako WAV, MP3, OGG i FLAC

Z głównego MENU programu wybieramy

File > Export > i przykładowo "Wav file".

Zapis do MIDI – Należy najpierw wybrad opcję TOOLS > Macros i ”Prepare for MIDI
export”. Dopiero teraz można eksportowad do MIDI.

Import Pliku Midi

W FL STUDIO możliwy jest import pliku MIDI, aby zaimportowad taki plik, należy z głównego
MENU programu wybrad FILE > IMPORT > MIDI File

Dla kanałów projektu MIDI możliwe jest podstawianie wtyczek, aby to zrobid wystarczy
kliknąd prawym przyciskiem myszy w wybrany kanał na Channel Rack i wybrad opcję
”Replace” (zastąp) Wyświetli się lista dostępnych wtyczek do załadowania.
 9. OKIENKO RENDEROWANIA
Gdy mamy ułożoną sekwencję w Channel Rack lub gotowy projekt na Playliście, zapisujemy je
używając eksportu, zamiast nagrywania. Tak jak opisałem to wcześniej tak i tu widad poniżej.
Z głównego MENU programu wybieramy FILE > Export > Wav file... lub inny typ pliku w jakim
chcemy sobie zachowad swoją kompozycję. W eksporcie udział bierze głównie procesor, a
nie karta dźwiękowa. Pojawi się standardowe okno systemowe z wyborem lokalizacji do
zapisu. Gdy już znajdziemy miejsce dla naszego nagrania pojawi się okienko renderowania.
Upewniamy się, że tryb eksportu jest ustawiony na "Full Song" jeśli eksport ma odbywad się z
Playlisty lub "Pattern" jeśli tylko z Channel Racka. Klikamy "start" a okienko zamieni się
wizualnie na widok wskazany żółtą szeroką strzałką. Klikając "Background rendering"
włączymy renderowanie w tle (program zminimalizowany)
W Wersji 12.2 mamy jeszcze do wyboru format FLAC + opcje jego
kompresji:

Odpowiednie suwaki ustawieo

”bitrate” dla formatów MP3,
OGG i suwak stopnia kompresji
dla formatu FLAC, są dostępne
przy wyborze tych formatów.
Strzałki wskazują format FLAC.
Oto obrazkowe wyjaśnienie pojęcia z jednej z grafik zamieszczonych powyżej czyli "Tail /
Looping Mode". Opcję stosuje się tylko do formatów WAV, MP3 oraz OGG - ma ona trzy
tryby działania i określa zanik poszczególnych dźwięków po ostatnim takcie. Na Playliście te
pionowe linie określane są mianem "bar" W zależności od ustawienia tej opcji mamy do
wyboru takie oto 3 "scenariusze":
 10. FILTR VOCODEX
Wtyczka efektowa VoCodeX dodawana poprzez Mikser. Jest to moduł do syntezy dźwięku
– przetwarzający mowę, nasz głos czy inne dźwięki w głos maszyny, metaliczne brzmienie
robota o bardzo elektronicznej barwie znane z filmów Sci-Fi.

Kluczowe elementy:

WET LEVEL - Podświetlana gałka na górze po lewej stronie służy do nadawania nasycenia i
mocy naszemu głosowi. Im bardziej przekręcamy, by nadad nasycenia, tym podświetlenie
wokół niej robi się jaśniejsze. Pierwszy suwak przy niej SOUNDGOODIZING LEVEL (SG)
nieznacznie nadaje korekcji – taki mastering, głos brzmi lepiej, bardziej radiowo - z
podniesionym basem i sopranem.

presety

Obok znajdują się pionowe suwaki - pierwszy z trzech – MODULATOR PASS-THROUGH

LEVEL - zaznaczony na żółto zmienia głos w bardziej realny lub modulowany. Kółeczko pod
nim reguluje nasycenie tych efektów i barwę wydźwięku. Kolejny CARRIER PASSTHROUGH
LEVEL zmienia ton – efektów Carrier Synthesizer - jego głośnośd ustawiamy suwakiem
zaznaczonym na zielono, a barwę regulujemy kółeczkiem pod nim. Będzie to taki unoszący
się w przestrzeni ton - zmieniający się jak w efekcie Flanger. I ostatni CARRIER ADDED
NOISE LEVEL - zaznaczony na czerwono nadaje efekt hałasu/echo/szmeru
rozprzestrzeniającego się w głębi tła w zależności od ustawionego efektu. Suwakiem
regulujemy siłę, a kółeczko pod nim ma takie samo działanie jak przy poprzednich. To
wszystko daje bardzo wiele kombinacji z efektami które te ustawienia regulują i działa
różnie, dając różne rezultaty. "Bands - Distribution" służy do określania liczby
wyświetlanych wartości w wizualizacji naszego dźwięku i przy tym adekwatnie moduluje
dźwięk. Aby zmienid, to tak jak w przypadku innych tego typu ustawieo omawianych w
początkowych lekcjach - łapiemy kursorem i przesuwając go w górę lub w dół zmieniamy
liczbę.

Po prawej stronie MODULATOR PITCH SHIFT - daje możliwośd nadawania dźwiękowi

bardziej żeoskiego lub męskiego wydźwięku. (zaznaczony na turkusowo) Oraz sterowanie
"szerokością" dźwięku, zakresem skali i większego wydźwięku - liczby osób z okienkiem z
cyframi poniżej MODULATOR UNISON SHIFT (zaznaczony na zielono). Na dole po lewej
stronie mamy również 25 opcji do wyboru zawartych pod jednym przyciskiem obok napisu
"Carrier Synthesizer" (niewidoczny na grafice) Gdy którąś ustawimy - obok przycisku pojawi
się klawiatura muzyczna (widoczne na grafice). Są to takie efekty jak na przykład "Weird",
"Machine", "Robot", "Pulse", "Flanged Saw", "Phased", "Power", "Organ" czy "Harsh". Na
tej klawiaturze muzycznej możemy zaznaczyd kursorem klawisz - czyli ton, jaki chcemy aby
dźwięk uzyskał (nawet kilka klawiszy jednocześnie)

Jeśli mamy jakieś nagranie głosu możemy wrzucid je na Channel Rack, czy Playlistę, by
później wysład tę próbkę (kanał) do miksera i zapiąd dla niej moduł Vocodex. Jeśli nie mamy
takiego dźwięku - zawsze możemy kliknąd w duży napis "VCX" by usłyszed "VOCODEX" dla
testu. Gdy wybierzemy z jednej z trzech kategorii (klikając na te malutkie strzałeczki
zaznaczone na biało w górnym prawym rogu - prawym przyciskiem myszy) "Special effects"
efekt "Reverb" to usłyszymy zdecydowanie głos kobiety, zwłaszcza jeśli ustawienie suwaka
opatrzonego symbolem ust będzie ustawiony ku górze, kółeczko pod nim będzie
przekręcone w lewą stronę - puste, bez koloru, a podświetlana gałka będzie przekręcona w
całkiem lewo (brak podświetlenia) Możemy też klikad w zaznaczony czerwoną strzałką na
zdjęciu element by odsłuchiwad różne próbki w różnych tonach, z tym że już głosu
męskiego z losowo wybranym efektem z menu na dole. Czy klikniemy napis czy zaznaczony
element – zawsze zauważymy jak dźwięk „spływa” po tym właśnie napisie VCX - taki
dodatkowy efekt wizualny, który widad w zatrzymaniu delikatnie na zdjęciu. Warto
również pamiętad o opcji "automation clips" którą opisałem w dzialei o automatyce
Playlisty. Tutaj można ustawid w taki sposób efekty czy to podświetlanej gałki głównej czy
innych elementów (suwaki i kółeczka pod nimi) Gdy to ustawimy zobaczymy jak gałki same
się przekręcają w czasie odtwarzania - oczywiście jeśli mamy jakiś dźwięk/wokal wrzucony
na Channel Rack opatrzony filtrem Vocodex to usłyszymy działanie tej automatyki.

Myślę, że VoCodeX w tworzeniu utworów eksperymentalnych (i nie tylko) może się okazad
bardzo przydatnym narzędziem. Czemu więc nie korzystad z jego możliwości? Gdy
połączymy jego działanie z innymi oferowanymi przez FL STUDIO modułami, to otrzymamy
już naprawdę coraz bardziej zaawansowane efekty, które wzbogacą naszą kompozycje.
 11. TOXIC BIOHAZARD

Toxic Biohazard prezentuje hybrydowy silnik syntezy, łącząc najlepsze syntezy FM z

subtraktywnymi. Z dodaniem "ciepła", analogowo-modelowanego filtra i wbudowanych
efektów, oscylatorów + seqencer. Toxic Biohazard to abstrakcyjna idea komfortu
prostoty i wspaniałej jakości dźwięku.
 OPIS GRAFIKI POWYŻEJ
Miejsca które wskazują strzałki zielona i żółta - tam w menu dostępne są takie oto efekty do
wyboru: "Delay", "Chorus", "Reverb", "Flanger", "Phaser" i "Lo-Fi"

Pola zaznaczone żółtymi otoczkami, można aktywowad jednym kliknięciem, wtedy się
podświetlą i tak samo dezaktywowad (przygasają). Można wybierad z ich listy kształt fali.
Należą one, każde osobno do swojej sekcji OSC. Mamy łącznie 6 oscylatorów kolejno
oznaczonych "OSC 1", "OSC 2" itd. Jak można zauważyd także mają numeryczne regulatory
do dyspozycji, które aktywujemy klikając i przeciągając w dół lub w górę, aż pojawi się
żądana liczba. Po prawej stronie tak samo są trzy takie okienka. Dużo jest mniej lub bardziej
znanych każdemu regulatorów, w dolnej części które służą do kontroli wybranego efektu
który wskazuje żółta i zielona strzałka. W sekcji MASTER ENVELOPE na górze po prawej
stronie znajdują się pokrętła "Attack" ,"Decay", "Sustain", "Release", "Vel Curve", "Drive",
"Master Vol". Moduł ma także gotowe presety do wykorzystania. W okienku na samej
górze na środku można je zmieniad i modyfikowad wedle uznania. Czerwone strzałki
pokazują jak zresetowad wszystko. Wybierając opcję "Reset Sequencer" zresetuje się tylko
sekwencer. Na samym dole mamy do dyspozycji korektor (czerwona ramka na dole)

OPIS GRAFIKI PO LEWEJ - Tam gdzie jest

zielona strzałka ustawiamy głośnośd, a tam gdzie
czerwone wskazują - ustawimy to z jaką siłą i w
którym kanale (lewym lub prawym) pojawi się
dźwięk (minus 50 = lewy, a + 50 = prawy). W
bardziej złożonych dźwiękach biorą udział
kolejne kolumny z liczbami, które sterują
poszczególnymi partiami dźwięków. Niżej w tym
samym okienku znajdują się regulatory "LFO2",
"EFG" oraz "BEND" czyli "Master"

Za pomocą wbudowanego sekwencera -

zakładka "SEQ" - możemy budowad swoje
sekwencje Toxic, wystarczy kliknąd przycisk
"PLAY" wewnątrz okienka (zdjęcie poniżej – żółta
ramka), poustawiad odpowiednio do swojej
kompozycji liczby na "tablicy numerycznej" i
wcisnąd dowolny klawisz, aby odsłuchad efekt.
Gdy klikniemy
przygaszony
przełącznik
"Dual" ( zdjęcie
poniżej – zi elona
strzałka) odblokuje on kolejną, dolną partię "tablicy
numerycznej" dzięki czemu będzie można budowad
sekwencje z większą ilością nut.
Ważne aby zrozumied działanie. Chcąc włączyd pozostałe oscylatory, należy je uaktywnid na
tej "numerycznej tablicy". Chcąc zrobid mieszankę dwóch wybranych oscylatorów, łączymy
tak jak na zdjęciu i tam na ich "skrzyżowaniu" możemy regulowad liczbę - modulację efektu,
a w pozostałych kolumnach odpowiednio kanał (lewy, prawy), głośnośd, o których wyżej
wspomniałem itp.

Druga wersja "skrzyżowania":

Można używad jednocześnie obydwu skrzyżowao - tutaj przykładowo 5 OSC z 6 OSC, gdyż
ich linie przecinają się w dwóch miejscach, ponieważ na "tablicy numerycznej" zarówno w
osi pionowej jak i poziomej występują cyfry 5 i 6. Do wartości na "tablicy numerycznej"
można także przypinad "automation clip" co daje bardzo ciekawe możliwości oraz pozwala
uzyskad dodatkowe efekty. Na przykład wprowadzanie kolejnych dźwięków, gdy jesteśmy
w trybie tworzenie sekwencji, (zakładka "SEQ"), miksowania kanałów (lewy, prawy),
włączanie kolejnych oscylatorów do akcji oraz regulacja mocy poszczególnych oscylatorów
(poziom głośności). Co najważniejsze uczymy się, tworzymy swoje dźwięki i własne,
autorskie sekwencje, które z pewnością wzbogacą nasz projekt. Uzyskiwanie efektów
"tremolo", "reverb", "chorus", "distortion", "delay" i setek innych dla Toxic BioHazard nie
jest problemem, jego kosmiczne dźwięki z najdziwniejszymi modulacjami jakie można sobie
wyobrazid zadowolą każdego użytkownika. Mnogośd efektów, możliwych modulacji oraz
doskonała jakośd dźwięków, stanowią potęgę tej wtyczki.
 12. DIRECT WAVE

Wspaniała wtyczka, doskonały sampler którego używamy do samplowania, głównie brzmieo

prawdziwych instrumentów np. pianina, skrzypiec, gitar, lub kiedy inne wtyczki zabierają zbyt
wiele zasobów komputera przez co projekt się zacina i nie jest możliwe komfortowe
aranżowanie i komponowanie muzyki. Jak się dostad do tego banku brzmieo …

Browser > Packs > "Instruments" i tam spośród kilku kategorii wybieramy sobie na przykład
"Keyboard" i z listy jaka się rozwinie wybierzmy "Stage Grand" czyli przepiękne pianino.
Przeciągamy ten element na Channel Rack, a otworzy się po chwili Direct Wave. Następnie
możemy układad motywy w Piano Roll lub grad z klawiatury. Oprócz pianina są gitary, a ja
polecam dla twórców muzyki filmowej z sekcji "Orchestral" pozycję "Strings Section".
 13. PARAMETRIC EQ 2

Fruity Parametric EQ 2 to zaawansowany 7-pasmowy korektor parametryczny z analizą

spektralną. Otwieramy go poprzez mikser z racji że jest wtyczką efektową. Dowolne
wystąpienia wtyczki są jak najbardziej możliwe, a czasem wręcz wskazane.

Korekcja to proces zwiększania lub zmniejszania głośności poszczególnych częstotliwości.

Typ pasma (kształt), środkowa częstotliwośd i szerokośd każdego pasma są w pełni
regulowane. Możesz wybierad spośród filtrów dolnoprzepustowych, górnoprzepustowych
lub pasmowych filtrów - dla każdego pasma niezależnie oczywiście.

Do wyboru są opcje "High Shelf", "Low Shelf", "Peaking", "Band Pass", "Notch", "Low Pass"
(Filtr dolnoprzepustowy), "High Pass" (Filtr górnoprzepustowy) lub "Band Pass Filters"
(który przepuszcza, częstotliwości w pewnym zakresie i odrzuca lub łagodzi częstotliwości
poza tym zakresem) dla każdego z suwaków niezależnie. Jest również globalny suwak, który
pozwala dostosowad ogólny poziom całości.

Korektor ten ma kilka wbudowanych presetów, czyli gotowych ustawieo, dla wokali, stopy
perkusji czy efekty małego radyjka. (malutkie strzałki w górnym prawym rogu)

Używad można, a nawet trzeba, gdy pewnych frekwencji mamy zbyt wiele w wybranych
rejonach i częstotliwości nachodzą na siebie, sprawiając nieprzyjemny przydźwięk
dudnienia lub piszczenia. Na każdym kanale powinien byd korektor dla odcinania
niepotrzebnych częstotliwości. Tam gdzie grają basy, nie potrzebujemy zbyt wielu wysokich
tonów i na odwrót tam gdzie grad mają tony wysokie, niskie częstotliwości możemy
odcinad. Warto kierowad się swoim doświadczeniem i słuchem, a nie tylko analizą widma.
 14. CZY WIESZ, ŻE...
Wciskając kółko na myszce (kursor ma byd na pustym polu/tle w programie) lub klawisz
F8 to zobaczysz to okno:

To "Plugin Picker" – kolekcja wszystkich wtyczek VST i modułów, takich jak BassDrum, GMS,
Sytrus, Harmor, Harmless, Morphine, Drumaxx, Sawer, PoiZone, Sakura, FL Slayer, Toxic
BioHazard. Możesz kręcid kółkiem myszy, aby zobaczyd, które należą do jakiej kategorii.
Możesz któryś wybrad i rozpocząd w nim pracę układając nową
melodię, sekwencję czy efekt. Teraz nic nie stoi Ci na
przeszkodzie, aby poznawad nowe wtyczki i efekty.

Czy wiesz, że... Aby w panelu po lewej stronie zwinąd wszystko

jednym kliknięciem wystarczy kliknąd na małą strzałeczkę,
zaznaczoną na zdjęciu.

Czy wiesz, że...

Aby zmienid kolejnośd instrumentów w okienku Channel Rack
wystarczy zaznaczyd dany kanał, wcisnąd lewy SHIFT i kręcid
kółeczkiem myszy.

Czy wiesz, że...

Z Browsera czyli tego menu pionowego można przeciągad
sample do Channel Racka i Playlisty i tak je po prostu tam
wrzucad zastępując istniejący już kanał lub tworząc nowy.
Czy wiesz, że...

Wciśnij CTRL + F8 a otworzy się Project Picker, tutaj możesz przejrzed jakie zbudowałeś
motywy i odsłuchad je wskazując kursorem oraz zobaczyd gdzie konkretnie w projekcie się
znajdują i z jakich wtyczek korzystają, gdyż po wskazaniu wyświetla się malutkie info !

Czy wiesz, że...

W okienku Channel Rack zamiast zaznaczad samemu kolejne nuty, użyj automatycznego
wstawiania co 2, 4 lub 8 miejsc. Przydatne dla zbudowania sekwencji z sampla stopy
perkusji. Kliknij na wybrany kanał prawym przyciskiem myszy, a ukaże Ci się lista opcji
 Czy wiesz, że...

Aby zamienid miejscami wtyczki efektowe na

Mikserze wystarczy nad wybraną wtyczką
ustawid kursor myszy i kręcid kółeczkiem
myszy.

Czy wiesz, że...

Na górnym panelu są ikonki - skróty
błyskawiczne do takich zasobów jak Plugin
Picker, Mikser, Projekt Picker, Playlista, Piano
Roll, Browser - panel po lewej i Channel Rack.

Tutaj mamy mini-equalizer

Tutaj mamy kilka opcji, w tym
regulację ustawienia w
panoramie poszczególnych nut
(prawy/l ewy) co widać
doskonale na samym dole Piano
Roll.
Czy wiesz, że...

W FL STUDIO mamy jak zawsze ciekawą bibliotekę z nagraniami demonstracyjnymi. Aby ich
posłuchad wystarczy z Browsera czyli menu znajdującego się w pionowym panelu po lewej
stronie wybrad kolejno Projects > Demo songs i rozwinie się lista projektów. Wystarczy
wybrad piosenkę, kliknąd w tytuł prawym przyciskiem myszy i wybrad z menu które się pojawi
opcję ”open”. Projekt załaduje się. Wciśnij spację aby odsłuchad. Obejrzyj Playlistę i Mikser
aby zobaczyd budowę projektu.

Czy wiesz, że...

Przeglądając Browser odkryjesz nie tylko nagrania demonstracyjne ale

masę brzmieo użytych w projektach demo, a także wolnych sampli.
Bezpośrednio nad projektami demo, znajduje się zakładka z napisem
”Packs”. Warto tam się rozejrzed w poszukiwaniu dodatkowych sampli
perkusji (Drums) czy efektów specjalnych (SFX) lub wokali i wielu
innych brzmieo.

W Wersji 12.2 otrzymujemy mnóstwo nowych sampli i efektów

Nowa zakładka - Drums (ModeAudio)

Czy wiesz, że...

Jeśli w trakcie pracy poprzestawiasz okienka i chcesz wrócid do
pierwotnego rozkładu wystarczy wybrad opcje wskazane na grafice
poniżej. Lub wcisnąd CTRL + SHIFT + H. Dodatkowo gdy znudzi nam się
szare tło programu, niżej jest kolejna opcja ”Background” czyli tło. Tam
wybierzemy inną tapetę klikając opcję ”Set image wallpaper…”
 15. SKRÓTY KLAWIATUROWE
- ESC - zamyka aktywne okno

- TAB - przełączanie się pomiędzy oknami

- ENTER - maksymalizuje/minimalizuje okno Playlisty

- CTRL + T - możliwośd grania klawiaturą komputera

- ALT + DELETE - kasowanie zaznaczonych kanałów z Channel Racka

- ALT + Strzałka w dół - przenieś kanał niżej (Channel Rack)

- ALT + Strzałka w górę - przenieś kanał wyżej (Channel Rack)

- F5 - pokazuje/ukrywa Playlistę

- F6 - pokazuje/ukrywa Channel Rack

- F7 - pokazuje/ukrywa Piano Roll

- F8 - pokazuje/ukrywa Plugin Picker ( CTRL + F8 otworzy Project Picker)

- F9 - pokazuje/ukrywa Mikser

- F10 - pokazuje/ukrywa okno ustawieo audio

- F11 - pokazuje/ukrywa informacji o utworze

- F12 - zamyka wszystkie okna

PLAYLISTA I PIANO ROLL:

- CTRL + A - zaznacz wszystko

- CTRL + C - kopiuj (zaznaczone obiekty)

- CTRL + V - wklej (skopiowane obiekty)

- CTRL + X - wytnij (zaznaczone obiekty)

- CTRL + Z - cofnij ( np. przywraca skasowane obiekty)

- DELETE - kasuj (zaznaczone obiekty)

- SHIFT + strzałka w prawo - przesuo w prawo zaznaczone obiekty

- SHIFT + strzałka w lewo - przesuo w lewo zaznaczone obiekty

- SHIFT + strzałka w górę - przesuo w górę zaznaczone obiekty

- SHIFT + strzałka w dół - przesuo w dół zaznaczone obiekty

 16. HISTORIA FL STUDIO

Lata początkowe 1992 – 1994

Po wykonywaniu bardziej nudnych prac (w oprogramowaniu rynku giełdowego & rozwiązao

sieciowych) Jean-Marie Cannie oraz Frank Van Biesen (założyciele przedsiębiorstwa) chcieli
mied więcej zabawy.

Pierwsza rzecz, jaką zrobili to klon gry "Tetris" - oferowany na dyskietkach w

małym dodatku do magazynu komputerowego. Ku ich zdziwieniu projekt
przyjął się i ludzie prosili o więcej. JMC (Jean-Marie Cannie) pisze: "To był
czas CD-ROM i gier takich jak "The 7th Sense" więc postanowiliśmy też
wydad płytę CD-ROM z grami takimi jak "Private Prison" oraz "Private
Castle''.

W tym czasie IBM organizowało konkurs „Da Vinci" gdzie pierwszą

nagrodą były kolorowe laptopy których koszt wówczas sięgał około $8000. Ponieważ Image -
Line nie miało wiele gotówki, więc by zaoszczędzid, przerobili istniejącą grę. Wysłali ją do
IBM i wygrali pierwszą nagrodę. Jednak dla nich nie wygrana była najważniejsza....

Był czas, gdy poznali 19 - letniego dewelopera zwanego Didier Dambrin

(nicknamed Gol). Zdecydowali się użyd talentu Gol'a do czegoś lepszego i
poprosili go, żeby rozwinął ich grę platformową zwaną "Eat This" , która
wciąż jest do pobrania na stronie założycieli FL Studio. Niestety dla nich to
były czasy gdy wkraczał świat gier 3D i większośd tego przeszła
niezauważalnie. Ta gra platformowa naprawdę ukazała talent i umiejętności
Gol'a. (pamiętaj, że to był rok 1998). Reszta ich producentów kontynuowała dalej inne ich
produkty jak na przykład Fact2000 - program do faktur.

Od gier do muzyki
Tymczasem Gol rysował interface
programu muzycznego podobnego do
"Hammerhead" i "Rebirth 338". Miał
pomysł aby zrobid dwa w jednym +
stepsequencer, więc zaczął rozwijad
FruityLoops. Z początku był to prosty
Channel Rack midi więc nie mogli za
bardzo umieścid tego produktu na
rynku. Ale był na serwerach i ludzie
dosłownie oszaleli na jego punkcie.
Wyczyścili serwery do sucha pobierając
demo. To również w tym czasie wyszli z
pomysłem Dożywotnich Wolnych
Uaktualnieo dla programu, którego
egzystujący klienci powinni dostad najnowszą wersję oprogramowania za darmo.
 Pierwsze lata były naprawdę trudne (ledwie jakieś sprzedaże) Musieli prosid ludzi aby wgrali
ich demo na swoje serwery by wygenerowad jakiś dodatkowy dochód. Gol rozwinął
program typu EJay nazywany FruityTracks, (dla Francji & UK) i Radio 538 MusicMAchine (dla
Holandii & Belgii). W tym czasie FruityLoops wolno urósł od prostej maszyny drum midi do
pełnego zaawansowanych modułów wirtualnego studia, którego topowi artyści używają do
dzisiaj.

Jak Fruity Loops przeistoczyło się w FL Studio

- "Fruity" zdawało się mied wiele znaczeo i postanowiono

tego uniknąd w celach marketingowych.

- "Loops" - ta cześd sugerowała, że to są tylko gotowe

pętle i sample i żaden muzyk nie chciał byd z tym
kojarzony.

- Opracowywanie miało byd alternatywą dla programów

Acid/Ejay, a tak ludzie myśleli, że to kolejny podobny
program. Przez co nie wiedzieli co robid w konfrontacji ze
Step Sequencerem i Piano Roll.

- Nikt nie traktował nigdy poważnie nazwy Fruity Loops.

Poza tym, odkąd zmieniono nazwę firma zyskała o wiele

więcej wiarygodności i jej klienci już dłużej nie wstydzili
się przyznad do używania tego oprogramowania.

FL Studio (demo) jest teraz pobierany ponad 30,000 razy NA DZIEO i jest używany przez wielu
przedstawicieli świata muzyki elektronicznej. Firma przeszła długą drogę dzięki wsparciu
klientów.
 Spis treści – kliknij wybrane zagadnienie, aby się przenieśd do jego opisu

1. WSTĘP......................................................................................................................................................................2
2. CO NOWEGO? .....................................................................................................................................................3
3. GENERALNE USTAWIENIA .............................................................................................................................5
4. CHANNEL RACK / STEP SEQEUNCER ....................................................................................................... 6
5. PIANO ROLL .........................................................................................................................................................7
6. PLAYLISTA ............................................................................................................................................................ 8
Automation Clips ............................................................................................................................................... 10
7.MIKSER................................................................................................................................................................... 13
Wysyłanie kanałów do miksera...................................................................................................................... 14
8. EKSPORT NAGRAŃ .......................................................................................................................................... 15
Eksport jako WAV, MP3, OGG i FLAC ........................................................................................................ 15
Import Pliku Mi di............................................................................................................................................... 16
9. OKIENKO RENDEROWANIA ....................................................................................................................... 17
10. FILTR VOCODEX ............................................................................................................................................. 21
11. TOXIC BIOHAZARD ........................................................................................................................................23
12. DIRE CT WAVE ................................................................................................................................................. 26
13. PARAMETRIC E Q 2 ..........................................................................................................................................27
14. CZY WIESZ, ŻE................................................................................................................................................. 28
15. SKRÓTY K LAWIATUROWE .........................................................................................................................32
16. HISTORIA FL STUDIO ...................................................................................................................................33
Lata początkowe 1992 – 1994 ..........................................................................................................................33
Od gier do muzyki .............................................................................................................................................33
Jak Fruity Loops przeistoczyło si ę w FL Studio ........................................................................................ 34