SYLABUS

na cykl kształcenia rozpoczynający się w roku akademickim 2021/2022

Nazwa
Anatomia i anatomia zintegrowana
przedmiotu/modułu
Nazwa jednostki/-ek w
której/ -ych jest Zakład Anatomii Prawidłowej Człowieka
przedmiot realizowany
e-mail jednostki anatomia@umb.edu.pl
Wydział Lekarski z Oddziałem Stomatologii i Oddziałem Nauczania w Języku Angielskim
Nazwa kierunku studiów Lekarski
Poziom kształcenia Jednolite magisterskie.
Forma studiów Stacjonarne, niestacjonarne
Język przedmiotu Polski
Rodzaj przedmiotu Obowiązkowy
Rok studiów/semestr I 1, 2
Przedmioty
wprowadzające wraz z Zaliczenie przedmiotów zgodnie z postępowaniem rekrutacyjnym
wymaganiami wstępnymi
Liczba godzin zajęć 210 (w tym on-line)
dydaktycznych z Wykłady- 50 (w tym on-line)
podziałem na formy Seminaria - 10
prowadzenia zajęć Ćwiczenia- 150
Zapoznanie studentów z budową narządów i układów , stosunkami topograficznymi, funkcją
Założenia i cele
poszczególnych narządów. Wykorzystanie zdobytych wiadomości w naukach klinicznych,
przedmiotu
diagnostyce i leczeniu chorych.
Przekazywanie wiedzy w formie wykładów i ćwiczeń
Metody dydaktyczne
Zajęcia praktyczne preparatami naturalnymi, programy komputerowe, fantomy
Konsultacje raz w miesiącu/pierwszy poniedziałek miesiąca w godz. od 13.15 do 14.15
Imię i nazwisko osoby Pracownicy naukowo-dydaktyczni i dydaktyczni zatrudnieni w Zakładzie Anatomii
prowadzącej przedmiot Prawidłowej Człowieka
Imię i nazwisko osoby
Prof. dr hab. Janusz Dzięcioł
odpowiedzialnej za
Dr hab. med. Dorota Lemancewicz
dydaktykę

Symbol
i numer Forma Metody weryfikacji osiągnięcia
Opis kierunkowych efektów uczenia się
efektu zajęć zamierzonych efektów uczenia się
uczenia się
wiedza
zna mianownictwo anatomiczne, histologiczne i Metody podsumowujące:
A.W1.
embriologiczne w języku polskim i angielskim; - egzamin końcowy pisemny
zna budowę ciała ludzkiego w podejściu Wykłady (pytania testowe i otwarte),
topograficznym (kończyna górna i dolna, klatka korespond i praktyczny- określenie
piersiowa, brzuch, miednica, grzbiet, szyja, głowa) oraz ujące z poszczególnych struktur
A.W2. czynnościowym (układ kostno-stawowy, układ ćwiczenia anatomicznych.
mięśniowy, układ krążenia, układ oddechowy, układ mi Metody formujące:
pokarmowy, układ moczowy, układy płciowe, układ - Zaliczenie poszczególnych
nerwowy i narządy zmysłów, powłoka wspólna); ćwiczeń, - zaliczenie (kolokwia)
opisuje stosunki topograficzne między poszczególnymi poszczególnych bloków
A.W3.
narządami; tematycznych
umiejętności
wyjaśnia anatomiczne podstawy badania Wykłady Metody podsumowujące:
A.U3.
przedmiotowego; korespond - egzamin końcowy pisemny
A.U4. wnioskuje o relacjach między strukturami ujące z (pytania testowe i otwarte),
 anatomicznymi na podstawie przyżyciowych badań
diagnostycznych, w szczególności z zakresu radiologii
(zdjęcia przeglądowe, badania z użyciem środków
kontrastowych, badanie ultrasonograficzne, tomografia
komputerowa oraz magnetyczny rezonans jądrowy); ćwiczenia i praktyczny- określenie
mi poszczególnych struktur
posługuje się w mowie i piśmie mianownictwem
A.U5. anatomicznych.
anatomicznym, histologicznym oraz embriologicznym.
Metody formujące:
kompetencje społeczne
dostrzega i rozpoznaje własne ograniczenia oraz
K4
dokonuje samooceny deficytów i potrzeb edukacyjnych Wykłady
korespond Ocenianie ciągłe przez nauczyciela
K7 korzysta z obiektywnych źródeł informacji
ujące z (obserwacja)
K8 formułuje wnioski z własnych pomiarów lub obserwacji
ćwiczenia
formułuje opinie dotyczące różnych aspektów mi
K10
działalności zawodowe

Punkty ECTS 19
Obciążenie pracą studenta
Forma aktywności Liczba godzin na zrealizowanie aktywności
Zajęcia wymagające udziału prowadzącego:
1. Realizacja przedmiotu: wykłady (wg planu studiów) 50
2. Realizacja przedmiotu: ćwiczenia (wg planu studiów) 150
3. Realizacja przedmiotu: seminaria (wg planu studiów) 10
4. Realizacja przedmiotu: fakultety
5. Udział w konsultacjach 10
godziny razem: 220
Samodzielna praca studenta:
1. Samodzielne przygotowanie się do zajęć teoretycznych i
praktycznych (wykonanie projektu, dokumentacji, opisu 90
przypadku itp.)
2. Samodzielne przygotowanie się do zaliczeń/kolokwiów 90
3. Samodzielne przygotowanie się do egzaminu/zaliczenia
70
końcowego
godziny razem: 250

Treści programowe przedmiotu:

Efekty uczenia się tematyka
(symbol i numer)
1. A.W1. OSTEOLOGIA
2. A.W2.  Ogólna budowa kości. Podział kości ze względu na kształt. Wzrost kości na
3. A.W3. długość i grubość. Budowa szczegółowa następujących kości: kręgi szyjne, kręgi
4. A.U3. piersiowe, kręgi lędźwiowe, kość krzyżowa, żebra, mostek. Rentgenogramy
5. A.U4. kości klatki piersiowej i kręgosłupa. Punkty kostne wyczuwalne badaniem
6. A.U5. palpacyjnym.
7. K.4  Podstawy syndesmologii i mechaniki połączeń. Ogólna budowa połączeń:
8. K.7 połączenia ścisłe i ruchome. Budowa szczegółowa stawów i więzadeł kręgosłupa.
9. K.8 Połączenia żeber z mostkiem i kręgosłupem. Krzywizny kręgosłupa i czas ich
10. K.10 powstawania. Klatka piersiowa jako całość.
 Kości kończyny górnej. Budowa szczegółowa obojczyka, łopatki, kości
ramiennej, kości łokciowej, kości promieniowej, kości nadgarstka, kości
śródręcza i palców ręki. Rentgenogramy kości kończyny górnej. Punkty kostne
wyczuwalne badaniem palpacyjnym.
 Syndesmologia połączeń kości kończyny górnej z podstawowymi elementami
mechaniki połączeń stawowych. Szczegółowa budowa stawów: mostkowo-
obojczykowego, barkowo-obojczykowego, ramiennego, łokciowego,
promieniowo-łokciowego bliższego i dalszego, promieniowo-nadgarstkowego,
nadgarstkowo-śródręcznego kciuka (powierzchnie stawowe, dodatkowe elementy
w jamie stawowej, więzadła wzmacniające torebkę stawową, rodzaj stawu,
zakres ruchów w stawie z uwzględnieniem osi i płaszczyzny ruchu). Pozostałe
stawy ręki - nazwy i identyfikacja (nie obowiązują więzadła w obrębie tych
stawów).
 Kości kończyny dolnej. Budowa szczegółowa kości miednicy, kości udowej,
kości piszczelowej, strzałki oraz kości skokowej i piętowej. Pozostałe kości stopy
– nazwy i identyfikacja. Rentgenogramy kości kończyny dolnej. Punkty kostne
wyczuwalne badaniem palpacyjnym.
 Syndesmologia połączeń kości kończyny dolnej z podstawowymi elementami
mechaniki połączeń stawowych. Szczegółowa budowa stawów: krzyżowo-
biodrowego, biodrowego, kolanowego, skokowego górnego i dolnego,
poprzecznego stępu (powierzchnie stawowe, dodatkowe elementy w jamie
stawowej, więzadła wzmacniające torebkę stawową, rodzaj stawu, zakres ruchów
w stawie z uwzględnieniem osi i płaszczyzny ruchu). Pozostałe stawy stopy -
nazwy i identyfikacja (nie obowiązują więzadła w obrębie tych stawów).
Miednica jako całość. Płaszczyzny miednicy.
 Kości części mózgowej czaszki. Doły mózgoczaszki i ich połączenia. Nerwy
czaszkowe (I-XII, nazwa, charakter włókien nerwowych, miejsca przez które
wydostają się z czaszki). Szwy i ciemiączka z uwzględnieniem czasu ich
zarastania (kostnienia).
 Kości części twarzowej czaszki. Doły twarzoczaszki ich ograniczenia i
połączenia: oczodół, jama nosowa, jama ustna, dół skroniowy, dół
podskroniowy, dół zażuchwowy, dół skrzydłowo-podniebienny. Budowa i
mechanika stawu skroniowo-żuchwowego.

OUN
 Ogólny podział mózgowia. Kresomózgowie: ukształtowanie i podział kory
mózgu, płaty, ośrodki korowe. Węchomózgowie. Układ limbiczny.
 Istota biała półkul: rodzaje włókien nerwowych, spoidła mózgu, sklepienie.
 Torebka wewnętrzna. Jądra podstawne. Układ komorowy. Komory boczne
mózgu.
 Międzymózgowie: wzgórze, nadwzgórze, zawzgórze, podwzgórze,
niskowzgórze.
 Jądra i ośrodki międzymózgowia. Komora III.
 Śródmózgowie: budowa zewnętrzna i wewnętrzna. Tyłomózgowie wtórne i jego
podział. Most: budowa zewnętrzna i wewnętrzna. Jadra nerwów czaszkowych.
 Rdzeń przedłużony: budowa zewnętrzna i wewnętrzna. Pień mózgu. Układ
autonomiczny (ośrodki autonomiczne, część współczulna i przyswpółczulna).
Jądra nerwów czaszkowych.
 Móżdżek: budowa zewnętrzna i wewnętrzna. Połączenia móżdżku i jego rola
 Komora IV. Opony mózgowia. Krążenie płynu mózgowo-rdzeniowego.
 Rdzeń kręgowy: budowa zewnętrzna i wewnętrzna. Drogi rzutowe
 (wstępujące i zstępujące).Układ piramidowy i pozapiramidowy. Opony rdzenia
kręgowego.
 Unaczynienie tętnicze mózgowia. Tętnica szyjna wewnętrzna (odcinek
mózgowy), układ tętniczy kręgowo-podstawny (tętnica kręgowa, tętnica
podstawna). Koło tętnicze mózgu. Zakres unaczynienia tętnic mózgowych.
Unaczynienie żylne mózgowia (żyła głębokie, powierzchowne, zatoki żylne
opony twardej, żyła szyjna wewnętrzna). Unaczynienie tętnicze i żylne rdzenia
kręgowego.

GŁOWA I SZYJA
 Mięśnie wyrazowe twarzy. Nerw twarzowy (VII) - przebieg, gałęzie, zakres
unerwienia. Mięśnie żucia. Nerw żuchwowy (V3)- przebieg, gałęzie, zakres
unerwienia (gałęzie ruchowe). Tętnica szyjna zewnętrzna- pochodzenie,
przebieg, gałęzie, miejsce podziału i gałęzie końcowe. Tętnice: twarzowa,
skroniowa powierzchowna, szczękowa (bez części skrzydłowo- podniebiennej)-
przebieg, główne gałęzie, zakres unaczynienia. Ograniczenia i zawartość dołów:
skroniowego i podskroniowego.
 Jama nosowa - ściany, przestrzenie, okolice błony śluzowej. Zatoki przynosowe-
funkcja, topografia, ujścia w jamie nosowej. Unaczynienie i unerwienie jamy
nosowej. Nerw oczny (V1) i szczękowy (V2) - przebieg, gałęzie, zakres
unerwienia (udział w unerwieniu jamy nosowej!). N.VII (n.skalisty większy).
Zwoje: rzęskowy i skrzydłowo- podniebienny- lokalizacja, gałęzie
doprowadzające i wychodzące ze zwojów. Tętnica oczna i odcinek skrzydłowo -
podniebienny t.szczękowej (udział w unaczynieniu jamy nosowej!). Ograniczenia
i zawartość dołu skrzydłowo- podniebiennego.
 Jama ustna- przedsionek (ograniczenia, budowa wargi i policzka), jama ustna
właściwa (ograniczenia, budowa dna jamy ustnej, podniebienia twardego i
miękkiego, cieśni gardzieli). Unaczynienie i unerwienie jamy ustnej. Migdałki
podniebienne - lokalizacja, unaczynienie i unerwienie. Język- części, błona
śluzowa (brodawki języka, migdałek językowy), mięśnie, unerwienie (ruchowe,
czuciowe, smakowe). Nerwy: V2 (nn.podniebienne!), V3 (n. językowy,
n.policzkowy!), VII (struna bębenkowa!). Nerw językowo- gardłowy (IX)-
przebieg, gałęzie, zakres unerwienia (udział w unerwieniu języka!). Nerw
podjęzykowy (XII)- przebieg, udział w unerwieniu języka. Tętnica językowa-
przebieg, główne gałęzie, zakres unaczynienia.
 Zęby -ogólna budowa, rodzaje i ilość zębów mlecznych i stałych, osadzenie w
zębodołach, unaczynienie i unerwienie. Ślinianki: przyusznicza, podżuchwowa,
podjęzykowa - topografia, ujścia przewodów, unerwienie wydzielnicze,
unaczynienie. Dół zażuchwowy - ograniczenia i zawartość. Nerwy: V2
(nn.zębodołowe górne!), V3 (n.zębodołowy dolny!), VII (struna bębenkowa!), IX
(n.bębenkowy i n.skalisty mniejszy!). Zwoje: uszny i podżuchwowy- lokalizacja,
gałęzie doprowadzające i wychodzące ze zwojów. T.szczękowa (tt.zębodołowe!).
 Mięśnie szyi - grupy topograficzne, czynność (udział w ruchach oddechowych),
unerwienie. Trójkąty szyi- ograniczenia i zawartość. Powięź szyjna - blaszki.
Przestrzenie międzypowięziowe szyi- ograniczenia, zawartość, połączenia ze
śródpiersiem. Nerwy: V3 (n.żuchwowo- gnykowy!), VII (gałęzie: dwubrzuścowa
i brzeżna żuchwy!). Nerw dodatkowy XI- przebieg, zakres unerwienia. Splot
szyjny- korzenie, położenie, nerwy czuciowe, pętla szyjna (korzenie, lokalizacja,
gałęzie i zakres ich unerwienia), n.przeponowy (przebieg i zakres unerwienia).
Tętnice: potyliczna i uszna tylna - przebieg, główne gałęzie, zakres
unaczynienia).
 Gardło - rzut na kościec, części, ściany i otwory, budowa błony śluzowej w
poszczególnych częściach, błona włóknista, mięśnie (zwieracze i dźwigacze
gardła). Topografia gardła. Przestrzeń przygardłowa - lokalizacja i zawartość.
Unerwienie (splot gardłowy - pochodzenie włókien), unaczynienie gardła (t.
gardłowa wstępująca, tt.podniebienne). Topografia części szyjnej przełyku. Nerw
IX. Nerw błędny X- przebieg, gałęzie odcinka głowowego i szyjnego (gałęzie
gardłowe, n.krtaniowy górny, n.krtaniowy wsteczny, gałęzie sercowe). Odcinek
szyjny pnia współczulnego - położenie i topografia zwojów, pochodzenie
włókien przedzwojowych, gałęzie odchodzące od poszczególnych zwojów
(gałęzie: łączące szare, naczyniowe, trzewne)
 Krtań - chrząstki, ich wzajemne połączenia (stawy i więzozrosty), połączenia z
sąsiednimi strukturami. Podział jamy krtani. Wejście do krtani, głośnia, szpara
głośni, kieszonka krtaniowa. Mięśnie krtani- położenie, grupy czynnościowe,
unerwienie. Położenie i topografia krtani. Unerwienie i unaczynienie krtani.
Topografia części szyjnej tchawicy. N.X. (nn.krtaniowe). Tętnice: tarczowa
górna i dolna- przebieg, główne gałęzie, zakres unaczynienia
 Gruczoł tarczowy - ogólna budowa i czynność, położenie i topografia,
unaczynienie tętnicze i żylne. Gruczoły przytarczyczne- położenie, czynność,
unaczynienie. Odpływ krwi żylnej z głowy i szyi- gałęzie początkowe, przebieg,
dopływy, ujście żył: twarzowej, zażuchwowej, szyjnej zewnętrznej, szyjnej
przedniej, szyjnej wewnętrznej, kręgowej, szyjnej głębokiej i splotu
skrzydłowego. Odpływ chłonki z głowy i szyi- główne naczynia chłonne
(przewód piersiowy, przewód chłonny prawy, pień szyjny), główne grupy
węzłów chłonnych- położenie, obszar drenowania, dostępność w badaniu
palpacyjnym. Unerwienie skóry głowy i szyi.

NARZĄD SŁUCHU I RÓWNOWAGI

 Ucho zewnętrzne: małżowina uszna (budowa, unerwienie, unaczynienie),
przewód słuchowy zewnętrzny (budowa, unerwienie, unaczynienie)
 Ucho środkowe: błona bębenkowa (budowa, struktury widoczne w badaniu
klinicznym), jama  bębenkowa (ściany i ich sąsiedztwo, kosteczki słuchowe,
unerwienie i unaczynienie), trąbka słuchowa (budowa i znaczenie), komórki
sutkowe (sąsiedztwo)
 Ucho wewnętrzne: błędnik kostny (budowa), błędnik błoniasty (budowa,
lokalizacja komórek zmysłowych zmysłu słuchu i równowagi), płyny ucha
wewnętrznego, przewód słuchowy wewnętrzny (nerw VIII, VII, tętnica
błędnikowa)
 Proces słyszenia i droga słuchowa
 Struktury mózgowia związane z kontrolą równowagi ciała

NARZĄD WZROKU
 Oko:
a. gałka oczna: topografia, budowa ściany z uwzględnieniem mięśni
wewnętrznych gałki ocznej;
b. aparat akomodacji - budowa i funkcja, ciało szkliste, komory oka -
ograniczenia;
c. cyrkulacja cieczy wodnistej
d. nerw wzrokowy - droga wzrokowa z uwzględnieniem ośrodków korowych i
podkorowych wzroku
 Narządy dodatkowe:
e. powieki: budowa, unaczynienie, unerwienie
f. spojówki: budowa
g. narząd łzowy: budowa, droga odpływu łez
h. mięśnie zewnętrzne gałki ocznej: czynność i unerwienie
 Zwój rzęskowy:
a. lokalizacja, budowa, zakres unerwienia

KLATKA PIERSIOWA
 Okolice topograficzne, linie, punkty orientacyjne klatki piersiowej. Mięśnie
powierzchowne i głębokie klatki piersiowej – przyczepy, położenie i działanie
oraz unaczynienie tętnicze i unerwienie. Tętnice: a) piersiowa wewnętrzna –
pochodzenie, gałęzie i zakres unaczynienia b) aorta piersiowa – topografia i jej
gałęzie ścienne. Nerwy: a) splotu ramiennego: piersiowe przednie, piersiowy
długi, podobojczykowy b) międzyżebrowe. Przepona – budowa, otwory i ich
zawartość, czynność, unaczynienie i unerwienie. Powięzie klatki piersiowej.
Jama klatki piersiowej – ogólne położenie narządów i naczyń.
 Serce: topografia, budowa zewnętrzna i wewnętrzna (budowa ścian: nasierdzie,
śródsierdzie – mięsień sercowy, szkielet serca, układ przewodzący; wsierdzie).
Budowa szczegółowa jam serca. Unaczynienie tętnicze i żylne serca. Zastawki
serca – budowa i czynność. Rzut serca i zastawek na przednią ścianę klatki
piersiowej. Miejsca osłuchiwania zastawek.
 Osierdzie – budowa, zachyłki, unaczynienie, unerwienie. Aorta piersiowa i jej
gałęzie trzewne. Żyła główna górna – początek, przebieg, dopływy. Krążenie
duże i małe. Krążenie płodowe i jego pozostałości po urodzeniu. Układ
autonomiczny – pień współczulny – odcinek szyjny i piersiowy. Nerw X –
przebieg, gałęzie odcinka piersiowego i zakres zaopatrzenia. Unerwienie serca.
 Układ oddechowy – tchawica i oskrzela główne (budowa i topografia). Płuca –
budowa szczegółowa, podział drzewa oskrzelowego, wnęka, korzeń płuca.
Unaczynienie odżywcze i czynnościowe oraz unerwienie płuc. Opłucna –
budowa, zachyłki, unaczynienie i unerwienie. Rzut dolnego brzegu płuc na
ścianę klatki piersiowej.
 Gruczoł sutkowy – topografia, budowa, unaczynienie i unerwienie. Grasica –
położenie, czynność, unaczynienie. Ogólna budowa układu chłonnego. Odpływ
chłonki z klatki piersiowej – naczynia (przewód piersiowy, przewód limfatyczny
prawy, pnie śródpiersiowe), lokalizacja węzłów chłonnych klatki piersiowej,
przepony oraz naczynia i węzły chłonne sutka. Odpływ krwi żylnej z klatki
piersiowej – żyły ramienno-głowowe i nieparzyste (przebieg, dopływy i ujścia
żył). Śródpiersie: ograniczenie, podział i zawartość.

KOŃCZYNA GÓRNA
 Mięśnie grzbietu (powierzchowne i głębokie- mięsień prostownik grzbietu).
Unerwienie skóry grzbietu. Mięśnie obręczy kończyny górnej. Dół pachowy i
jama pachowa (ograniczenia, zawartość i otwory pachowe). Splot ramienny
(korzenie, pnie, pęczki, nerwy krótkie i długie). Tętnice: podobojczykowa i
pachowa (przebieg, gałęzie, zakres unaczynienia).
 Mięśnie i powięzie ramienia. Kanał nerwu promieniowego. Dół łokciowy-
ograniczenia i zawartość. Przebieg, zakres unerwienia i objawy porażenia nerwu:
mięśniowo-skórnego. Tętnica ramienia. Unerwienie skóry ramienia.
 Mięśnie i powięzie przedramienia. Przebieg, zakres unerwienia i objawy
porażenia nerwów: promieniowego, pośrodkowego i łokciowego. Tętnice
promieniowa i łokciowa (przebieg, gałęzie, zakres unaczynienia). Unerwienie
skóry przedramienia.
 Mięśnie ręki. Kanał nadgarstka i jego zawartość. Troczki i pochewki ścięgien.
Tętnice ręki- łuki: dłoniowy powierzchowny i głęboki. Unerwienie ręki. Węzły
chłonne i odpływ chłonki z kończyny górnej. Odpływ krwi żylnej z kończyny
górnej (żyły powierzchowne i głębokie).

JAMA BRZUSZNA I MIEDNICA

 Linie orientacyjne ściany jamy brzusznej, okolice, budowa warstwowa ściany
/powiezie, mięśnie/. Miejsca zmniejszonej oporności ścian/ kanał pachwinowy-
położenie, ograniczenie, zawartość/. Tętnice ścian jamy brzusznej/aorta-gałęzie
ścienne/. Układ trzew jamy brzusznej po otwarciu w linii środkowej
 Otrzewna rozwój, przebieg. Jama otrzewnej, krezki, więzadła, zachyłki, krążenie
płynu otrzewnowego. Narządy wewnątrz- i zewnątrzotrzewnowe. Przestrzeń
zaotrzewnowa. Przełyk-część brzuszna budowa, topografia, unaczynienie,
/żylne/.unerwienie, węzły chłonne. Żołądek budowa, czynność, topografia,
stosunek do otrzewnej /więzadła/, unaczynienie, unerwienie /pnie błędne/, węzły
chłonne
 Jelito cienkie /dwunastnica, czcze, kręte/ oraz jelito grube/jelito ślepe, wyrostek
robaczkowy, okrężnica, odbytnica/. Budowa, czynność, topografia, unaczynienie,
unerwienie. . Śledziona budowa, czynność, topografia, unaczynienie. Układ
chłonny/zbiornik mleczu/, pnie jelitowe przewód piersiowy. Pień trzewny- sploty
wtórne /splot trzewny/. Duże naczynia jamy brzusznej: aorta, żyła główna dolna.
 Wątroba, pęcherzyk żółciowy, drogi żółciowe wewnątrz- i zewnątrz-
wątrobowe /przebieg/. Topografia, stosunek do otrzewnej /więzadła/.
Unaczynienie /czynnościowe i odżywcze/ Żyła wrotna wątroby. Krążenie
oboczne /połączenia: przełykowe, odbytnicze, okołopępkowe, zaotrzewnowe/.
Trzustka budowa, czynność/wewnątrz- i zewnątrzwydzielnicza/, topografia,
unaczynienie, unerwienie, węzły chłonne.
 Układ moczowy. Nerka budowa, czynność, topografia, korzeń nerki
unaczynienie /krążenie czynnościowe i odżywcze/ unerwienie, węzły chłonne.
Drogi moczowe. Moczowód przebieg, przewężenia, zagięcia, unaczynienie.
Pęcherz moczowy budowa /trójkąt pęcherza moczowego/, położenie,
unaczynienie, unerwienie/autonomiczne/. Gruczoł nadnerczowy budowa /kora,
rdzeń/, topografia, unaczynienie, rola. Aorta- gałęzie trzewne parzyste.
 Układ płciowy męski. Gonada męska budowa, czynność,/zstępowanie jądra/,
powrózek nasienny, nasieniowód-przebieg. Gruczoł krokowy budowa, położenie,
unaczynienie. Prącie budowa, unaczynienie, unerwienie/autonomiczne/. Cewka
moczowa przebieg, przewężenia, zagięcia. Gruczoły nasienne, gruczoły
opuszkowo-jamiste. Układ chłonny. Tętnica biodrowa wewnętrzna. Splot
miedniczny.
 Układ płciowy żeński. Narządy płciowe wewnętrzne/jajniki, macica, jajowody,
pochwa/ budowa, czynność, unaczynienie, unerwienie, stosunek do otrzewnej
/zawartość więzadeł, przymacicza/, topografia, statyka i fizjologiczne położenie
narządu rodnego, węzły chłonne. Narządy płciowe zewnętrzne/przedsionek
pochwy, cewka moczowa żeńska/ budowa, unaczynienie, unerwienie, węzły
chłonne.
 Miednica. Układ narządów miednicy. Dno miednicy/przepona miednicy,
przepona moczowo-płciowa, mięśnie, powiezie, przestrzenie/kanał sromowy,
doły kulszowo-odbytnicze, przestrzenie krocza/, miejsca zmniejszonej oporności
ścian. Żyła główna dolna, żyła biodrowa wewnętrzna, sploty żylne miednicy.
Układ autonomiczny jamy brzusznej i miednicy/pień współczulny, pnie błędne/.

KOŃCZYNA DOLNA
 Mięśnie i powięzie obręczy kończyny dolnej. Rozstęp mięśniowy i naczyniowy.
Kanał zasłonowy. Otwory kulszowe. Splot lędźwiowy i jego gałęzie. Splot
krzyżowy i jego gałęzie. Nerw kulszowy: odcinek pośladkowy. Unerwienie skóry
pośladków.Tętnice: biodrowa wspólna, wewnętrzna i zewnętrzna.
 Mięśnie i powięzie uda. Trójkąt udowy. Kanał udowy. Kanał przywodzicieli.
Nerw kulszowy. Unerwienie skóry uda. Tętnica udowa. Mięśnie i powięzie
goleni. Dół podkolanowy (ograniczenia i zawartość). Kanał kostki
przyśrodkowej-ograniczenia i zawartość. 
 Tętnice: piszczelowa przednia i tylna. Nerwy: piszczelowy oraz strzałkowy
wspólny, powierzchowny i głęboki. Mięśnie, naczynia i nerwy stopy. Troczki i
pochewki ścięgien. Unerwienie skóry goleni i stopy. Żyły powierzchowne i
odpływ krwi z kończyny dolnej. Odpływ chłonki z kończyny dolnej.
Literatura podstawowa:
 Anatomia Człowieka Tom I, II, III, IV, V - A.Bochenek, M. Reicher, PZWL Warszawa, 1992.
 Atlas anatomii człowieka - J.Sobotta, t.I,II , 2006
Literatura uzupełniająca:
,,Prometeusz’’ Atlas Anatomii Człowieka Tom I-III M. Schünke, E. Schulte, U. Schumacher, M. Voll, K. Wesker. Redakcja
wydania I polskiego: J.St. Gielecki, A. Żurada - MedPharm Polska2009.
Neuroanatomia czynnościowa i kliniczna - O.Narkiewicz, J.Moryś, PZWL Warszawa, 2003

Kryteria oceny osiągniętych efektów uczenia się oraz forma i warunki uzyskania zaliczenia przedmiotu:
 Student jest zobowiązany uczestniczyć we wszystkich zajęciach (wykłady oraz ćwiczenia). Nieobecność należy
usprawiedliwić bezpośrednio po ustąpieniu przyczyny nieobecności, najpóźniej na pierwszym ćwiczeniu, w którym
uczestniczy student po okresie nieobecności. W przypadku nieobecności z przyczyn zdrowotnych obowiązuje
zaświadczenie lekarskie, a w przypadkach losowych zaświadczenie odpowiednich władz. Nieobecność
usprawiedliwiona na ćwiczeniach jest traktowana jako ćwiczenie niezaliczone. Nieobecność nieusprawiedliwiona na
wykładzie lub ćwiczeniu uniemożliwia zaliczenie bloku tematycznego.
 Każdy blok tematyczny kończy się zaliczeniem. Zaliczenie jest pisemne i składa się z części teoretycznej oraz
praktycznej. Jest oceniane w punktach (pkt). Ilość punktów ze wszystkich zaliczeń z części teoretycznej wynosi 100
pkt. Ilość punktów ze wszystkich zaliczeń z części praktycznej wynosi 35 pkt. Każda część praktyczna polega na
rozpoznaniu 10 struktur anatomicznych (10pkt). Liczba punktów uzyskana z każdego zaliczenia praktycznego jest
dzielona na dwa (np. 9.0 pkt/2=4.5 pkt do łącznej punktacji). Łączna ilość punktów ze wszystkich zaliczeń z obu
części (teoretycznej oraz praktycznej) wynosi 135. Uzyskanie 121.5 (90%) i więcej punktów umożliwia
przystąpienie do egzaminu w terminie „zerowym”; od 54.0 do 121.25 pkt - dopuszcza do egzaminu w ustalonym
terminie. Uzyskanie 53.75 pkt (40%) i poniżej nie dopuszcza do sesji egzaminacyjnej. Liczba punktów uzyskana na
zaliczeniu jest ostateczna. Nieobecność na zaliczeniu uniemożliwia przystąpienie do egzaminu w terminie
„zerowym”. Student ma prawo wglądu do pracy w terminie ustalonym przez Kierownika Zakładu.
 Student nie może przystąpić do zaliczenia bloku tematycznego w przypadku nieobecności na 50% i więcej
ćwiczeniach. Nieobecność na zaliczeniu bloku tematycznego spowodowana chorobą (zwolnienie lekarskie)
upoważnia do przystąpienia do zaliczenia w terminie ustalonym przez Kierownika Zakładu.
 Zaliczenie przedmiotu odbywa się w sesji letniej w formie egzaminu pisemnego i składa się z części praktycznej i
teoretycznej. Student ma prawo wglądu do pracy egzaminacyjnej w terminie ustalonym przez Kierownika Zakładu.
Prace egzaminacyjne pozostają w archiwum Zakładu Anatomii Prawidłowej Człowieka przez okres 12 miesięcy, a
następnie są niszczone.

 Nieobecność na egzaminie, w przypadku niepowiadomienia o przyczynie nieobecności w terminie 7 dni od daty

egzaminu, skutkuje otrzymaniem oceny niedostatecznej. W przypadku wystąpienia wątpliwości związanych z
przebiegiem ćwiczeń, zaliczeń lub egzaminem student ma prawo i obowiązek skontaktowania się z Kierownikiem
Zakładu.

………………………………………………………………………………...
data i podpis kierownika jednostki prowadzącej zajęcia lub koordynatora przedmiotu