Struktura społeczna -

Społeczeństwo - zbiór jednostek, grup i organizacji, tworzy spójną całość. Poszczególne

elementy są ze sobą powiązane różnego typu relacjami (współpracy, zależności,
rywalizacji),

Struktura społeczna - regularny układ części składowych społeczeństwa,

Najważniejsze cechy struktury społecznej:
- hierarchiczność - poszczególne elementy są usytuowane względem siebie, niektóre
z nich znajdują się na wyższym poziomie niż pozostałe. Pozycja społeczna jednostek
lub grup w hierarchii, zależy od tego ile posiadają dóbr szczególnie cenionych w
społeczeństwie, m.in. władza, bogactwo, prestiż (szacunek ze strony innych).

- Społeczeństwie w każdym społeczeństwie, każdej grupie przysługuje podobny

dostęp do dóbr

- Stratyfikacja - uwarstwienie, (klasa społeczna, warstwa społeczna) - podział

społeczeństwa na hierarchicznie uporządkowane warstwy społeczne, zróżnicowane
pod względem dostępu do dóbr szczególnie cenionych - władza, bogactwo, prestiż

Czym są klasy społeczne?

Klasa społeczna - duża zbiorowość obejmująca część społeczeństwa, składająca się z

ludzi o podobnym: położeniu społecznym, standardzie życia, poczuciu odrębności od
pozostałych klas.

Podział klas według Karola Marksa w XIX w.:

Rozróżnienie klas i ich pozycja w strukturze społecznej wynika z zakresu dostępu do
składników produkcji dóbr (ziemi, nieruchomości, urządzeń przemysłowych, surowców),
Dwie główne klasy:
- burżuazja, kapitaliści - posiadacze urządzeń przemysłowych (kapitału
przemysłowego),
- robotnicy - brak dostępu do własnych środków produkcji, wobec czego - zmuszeni do
pracy w przedsiębiorstwach wytwórczych - własność burżuazji
Klasy pośrednie: chłopi - niewielkie możliwości produkcyjne

Podział klas według Maxa Webera:

O przynależności klasowej decydują środki produkcji (kapitał), umiejętności, klasyfikacje
zawodowe, pozycja społeczna (nie związana z posiadanym kapitałem, np. dorobek
naukowy, sława zdobyta w walce, kariera artystyczna, uroda, styl).
Złożone podziały klasowe,

Trzy klasy społeczne:

 - klasa wyższa - osoby najbardziej zamożne i wpływowe, kilka procent społeczeństwa,
np. właściciele dużych przedsiębiorstw, przedstawiciele elit politycznych,
artystycznych, akademickich
- klasa średnia - osoby średniozamożne, wykonujące zawody wymagające pewnych
kwalifikacji. W krajach wysokorozwiniętych - większość społeczeństwa, np. prawnicy,
lekarze, nauczyciele, specjaliści, średni przedsiębiorcy
- klasa niższa - osoby wykonujące niskopłatne zawody, prace dorywcze, np.
pracownicy niewykwalifikowani, wykonujący proste prace

Warstwy społeczne
Niektórzy badacze uważają, że nie można już wyodrębnić typowych klas społecznych.
Zbiorowości nie posiadają podstawowych cech klas - wspólnej tożsamości, poczucia
odrębności. Wynika to z przejścia z epoki przemysłowej do postprzemysłowej, w której
materialne środki produkcji - mniej ważne niż wiedza technologiczna i rozwój naukowy.
Poziomy struktury społecznej - warstwy społeczne.
Za takie warstwy uważane są grupy społeczno-zawodowe, od wykonywanego zawodu i
stanowiska zależy zamożność i prestiż społeczny jednostek, m.in. pracownicy umysłowi
średniego szczebla, pracownicy biurowi.

Zdjęcie

Podobieństwa i różnice:
Klasa społeczna i warstwa społeczna

Podobieństwo: Duża zbiorowość obejmująca część społeczeństwa, która składa się z

ludzie podobnym położeniu społecznym i standardzie życia.
Różnica:
Klasa społeczna:
Poczucie (świadomość) odrębności od pozostałej części społeczeństwa.
Różnica:
Warstwa społeczna:
Brak poczucia (świadomości) odrębności od pozostałej części społeczeństwa.

Ruchliwość społeczna - zmiana zajmowanych miejsc w strukturze społecznej

(dokonywana przez jednostkę):

Ruchliwość pionowa - jednostka zmienia pozycję społeczną na wyższą (awans) lub niższą
(degradacja),
Przykład: Oficer awansuje do stopnia podpułkownika. Na co dzień spotyka się z tymi
samymi osobami, ale jego rozkazy dotyczą szerszego grona żołnierzy. Oficer odczuwa, że
wzrósł jego prestiż, również w relacjach z lokalnymi władzami

Ruchliwość pozioma - jednostka nie opuszcza miejsca w hierarchii, zmienia swoje

otoczenie społeczne, nawiązuje relacje z nowymi ludźmi,
Przykład: Menedżer mieszkający we Wrocławiu zostaje wyznaczony do kierowania nowym
projektem. Nie zmienia gabinetu, ale staje na czele odrębnej komórki, do realizacji nowych
zadań. Zaczyna współpracować z nowymi osobami, z podwładnymi z dawnego zespołu -
sporadyczny kontakt. Po pracy - spotkania z nowymi kolegami. Wynagrodzenie nie wzrosło,
w hierarchii zawodowej - taka sama pozycja co wcześniej.

Migracja - ruchliwość geograficzna, przemieszczanie się ludności w przestrzeni. Może mieć

charakter międzynarodowy - przenoszenie się z kraju do kraju lub wewnętrzny - ruch
odbywa się w granicach jednego państwa (z jednego miasta do drugiego). Przemieszczaniu
się w strukturze społecznej towarzyszy migracja.
Przykład: Kobieta pracująca jako księgowa w Gdańsku, przyjmuje propozycję objęcia tego
samego stanowiska, w innym oddziale swojej firmy w Krakowie. Po przeprowadzce
współpracuje głównie z osobami z Trójmiasta - zdalnie. W nowym miejscu cieszy się
prestiżem społecznym, odpowiadającym jej pozycji zawodowej.

Przyczyna awansu społecznego:

- wzrost zamożności, np. rozpoczęcie działalności gospodarczej
- małżeństwo z osobą z wyższej warstwy społecznej
- awans zawodowy, uzyskanie tytułu naukowego
- wzrost prestiżu grupy społeczno-zawodowej, do której należy jednostka

Przyczyna degradacji społecznej:

- utrata pracy, wysokiego stanowiska, bankructwo
- rozpad małżeństwa
- pogorszenie się stanu zdrowia, np. ciężka choroba, inwalidztwo
- konflikt z prawem (udział w przestępstwie, skazanie przez sąd)