‫د افغانستان اسالمي جمهوري دولت‬

‫د لوړو زده کړو وزارت‬

‫پکتیا پوهنتون‬
‫د حقوقو او سیاسي علومو پوهنځی‬
‫قضا او څارنوالۍ څانګه‬

‫کورنۍ دنده‪ :‬دملت‪،‬ملیت‪،‬امت او نفوس په هکله معلومات‬

‫الرښود استاد‪ :‬پوهنیار سلمان بشرمل‬

‫ترتیب کوونکی‪ :‬میرویس ولد داودجان‬

 ‫بسم هللا الرحمن الرحیم‬

‫‪- Nation‬ملت‬
‫مردم يا افرادی* که به شکل جامعه حقوقی منظم در نقطه خاصی از زمين يکجا زنده گی می کنند و به‬
‫زبان مشترک سخن می گويند ويا دارای زبان رسمی مشترک می باشند‪ ،‬از رسم* ورواج* يکسان کار می‬
‫‪.‬گيرند و دارای پيوستگی تاريخی* می باشند‬
‫اصالت و ويژه گی های نژادی‪ ،‬و داشتن حکومت وخود مختاری* واحد (عموما َ نه لزوماَ) اين ملت را از‬
‫ساير ملت ها ممتاز ومشخص می سازد‬
‫یا‬
‫ملت هغه ولس دئ چي‪( :‬الف) ګډ ډيموګرافيك او كلتوري مشابهتونه ولري‪( ،‬ب) ګډ ټولنيز‬
‫احساس ولري او (ج) په سياسي لحاظ د ځان د كنټرول او اداره كولو غوښتنه ولري‪ .‬په دې‬
‫حساب‪ ،‬ملت غيرمادي معنوي شى دئ؛يو ملت هغه وخت وجود لري چي غړي يې فكر‬
‫وكړي چي وجود لري‬
‫دولت (مملكت) يوه جسماني [مادي] موسسه ده مګر ملت "يو روح او يو معنوي كيفيت دئ‬

‫ډيموګرافيك او كلتوري مشابهتونه‬

‫ګډ مشابهتونه له يوه ولس سره د ملت په جوړولو كي مرسته كوي دا مشابهتونه كېداى سي‬
‫چي ډيموګرافيك مشخصات(لكه ژبه‪ ،‬نژاد او مذهب) وي‪ ،‬يا مشترك كلتور او يا هم ګډي‬
‫‪.‬تاريخي تجربې وي‬
‫ګډ ټولنيز احساس‬
‫ټولنيز احساس هم د يو ملت په تش ُكل كي مرسته كوي‪ .‬د ملت والي درك او استنباط دلته ډېر‬
‫مهم رول لري‪ .‬كه يو ګروپ هر څومره عيني مشابهتونه هم سره ولري‪ ،‬مګر كه دوى په‬
‫زړه كي د ملتوالي احساس ونه لري ملت نه سي بلل كېدالى‪ .‬د ګروپ په دننه كي خلګ بايد‬
‫دا درك او استنباط ولري چي دوى ګډ مشابهتونه لري او يو له بله سره د دې ګډو مشابهتونو‬
‫په وسيله تړلي دي‬
‫سيا سي جالوالي غوښتنه درلودل‬
‫د سياسي جالوالي غوښتنه [يعني په سياسي لحاظ د ځان د كنټرول او اداره كولوغوښتنه]*‬
‫‪،‬هم د يو ملت له تش ُكل سره مرسته كوي‪ .‬د ملت او ايتنيكي ګروپ تر منځ توپير دا دئ چي‬
‫د ايتنيكي ګروپ په خالف‪ ،‬يو ملت غواړي چي خپل حكومت ولري او يا لږ تر لږه‬
‫خودمختاري ولري‪ .‬د امريكې په متحده اياالتو كي ډېر ګروپونه سته‪ ،‬لكه ايټاليايي ]داخلي[‬
‫امريكايان‪ ،‬چي مشترك كلتور او د هويت احساس لري‪ .‬مګر دا ايتنيكي ګروپونه دي نه‬
‫‪.‬ملتونه‪ ،‬ځكه دوى له امريكې څخه د جالوالي غوښتنه نه لري‬
‫په ملي لحاظ سره په وېشل سوو دولتونو كي (لكه قبرس‪ ،‬چي د يوناني اكثريت او تركي‬
‫اقليت ډلو څخه جوړ دئ) اقليت ډلي نه غواړي د اكثريت مشروعيت ته غاړه كښېږدي‬
‫دا خبره بايد په پام كي ولرو چي د ايتنيكي ګروپونو او ملتونو تر منځ تفاوت هر وخت‬
‫روښانه نه دئ‪ .‬په ډېرو هيوادو كي داسي ايتنكي ګروپونه سته چي نېشنليستي (جالغوښتني)‬
‫‪،‬احساسات لري‪ ،‬او يا دا چي ځيني غړي يي نېشنلستان (جال غوښتونكي) وي‪ .‬په كاناډا كي‬
‫د مثال په توګه‪ ،‬ډېر فرانسوي كاناډايان د كاناډا په دولت د كيوبيك ایالت کې د خپل موقف‬
‫څخه راضي نه دي‪ .‬ځيني كيوبيكيان له كاناډا څخه د جال كېدلو غوښتنه لري اوځيني يي بيا‬
‫دا غوښتنه نه لري‬

‫ملیت‬
‫د یو مملکت هغه کوچنۍ قابیلې او قومونه چې د یو بل سره په بعضو فرهنګي برحو کې‬
‫‪.‬برق لري‪ ،‬ولې باالخره د یو ملت تشکیلوونکي* دي‬
 ‫(مسلمانانو ټولنه)‬ ‫امت‬
‫هغه مذهبي ډله چې د کوم جغرافیاوي حد(سرحداتو) تابع نه وي او په رأس کې یې‬
‫‪.‬پيغمبر(ص) وي امت بلل کیږي‬
‫د اسالم سیاسي نظام او اوسني سیاسي او حقوقي ښوونځیو ترمنځ یو اصلي توپیر د ملت او‬
‫امت ترمنځ توپیر دی‪ .‬اسالم‪ ،‬ځکه چې دا یو تلپاتې او نړیوال مذهب دی او انساني ټولنې ته‬
‫خپله مخاطب کیږي‪ ،‬دځمکنیو سرحداتو او نژادي‪،‬ژبني‪،‬قومي او فرهنګي توپیرونو پرته‬
‫ټول انسانان استخدام کوي او دې ته واخد ملت وایي‬
‫نفوس‬
‫د دولت له بنس ٌټزو عناصرو څخه یو عنصر دى ‪.‬نفوس هغه وګړي دي چې په ټاکلي قلمرو‬
‫کې په تلپاتې توګه اوسېږي او د خپل اړوند دولت سره حقوقي او سیاسي اړیکه چې عبارت‬
‫له تابعت څخه دا ولري ‪.‬وګړي د دولت د جوړښت لپاره اړین دي او دولت د وګړو د ټولنې‬
‫‪ .‬نوم دی‬
‫ولس د هر دولت ښكاره الزمي شرط دئ‪ ،‬مګر نفوس دهيوادونو ترمنځ ډېر زيات توپير‬
‫لري؛ د واتيكان نفوس ‪ ۹۳۲‬د او چين نفوس بيا تقريبا ً ‪ ۳,۱‬بليونو ته رسېږي دا‪ .‬هم ښكاره‬
‫نه ده چي د بين المللي‬
‫سيسټم د تكامل سره د يوه هيواد د خلګو وفاداري څرنګه تغير مومي تابعيت هم د پخوا سره‬
‫په مقايسه په تغير كي دئ د‪ .‬مثال په توګه د يوه هيواد تبعه چي د اروپايي اتحاديې په كوم بل‬
‫هيوادكي اوسېږي‪ ،‬اوس كوالى سي چي د هغه هيواد په محلي انتخاباتو كي رايه وركړي او‬
‫‪.‬حتى كوالى سي يو محلي مقام السته راوړي‬
 ‫مأخذونه‬
‫لیکوالن‪ *:‬جان رورکي او مارک بویر‬ ‫بین المللي سیاست ته یوه کتنه‬
‫ژباړن ‪ :‬ډاکټرمحمد صدیق ظهیر‬
‫لیکوال ‪ :‬مبارز څاپی‬ ‫دین‪،‬ژبه او ملت‬
‫فرهنګ اصطالحات حقوق بشر و حقوق بین المللی مترجم‪ :‬محمد شریف پسندی‬