2022-2023

Bahar Dönemi

Türk Dili Koordinatörlüğü

TUR102-TLL102 TÜRK DİLİ-II

5.Ünite

1
YAZILI ANLATIM TÜRLERİ

RESMÎ YAZILAR (RESMÎ YAZIŞMALAR)

BİLGİ VE DÜŞÜNCE AKTARAN METİNLER

SANAT DEĞERİ OLAN METİNLER

ue.aydin.edu.tr 2
 DERS İÇERİĞİ

A. RESMÎ YAZILAR
1. Dilekçe
2. Rapor
3. Karar
4. Tutanak
5. İş Mektubu

ue.aydin.edu.tr 3
A. RESMÎ YAZILAR

Formel yazılar olarak da adlandırılır.

Bir iş için gerektiği durumda yazılır.

Biçimi (şablonu) bellidir.

Edebî ve estetik değerleri yoktur.

ue.aydin.edu.tr 4
 DİLEKÇE

MADDE 74.– Vatandaşlar (Ek RESMÎ veya ÖZEL

ibare: 3/10/2001-4709/26 md.) KURUM ve
ve karşılıklılık esası gözetilmek KURULUŞLARA
kaydıyla Türkiye’de ikamet eden
yabancılar kendileriyle veya kamu
ile ilgili dilek ve şikâyetleri
hakkında, yetkili makamlara ve
Türkiye Büyük Millet Meclisine İSTEK
yazı ile başvurma hakkına
sahiptir.
ŞİKÂYET

ue.aydin.edu.tr 5
 DİLEKÇE

✓
ue.aydin.edu.tr 6
DİLEKÇE

ue.aydin.edu.tr 7
DİLEKÇE

ue.aydin.edu.tr 8
 DİLEKÇE

 Biçimsel olarak ele aldığımızda bir dilekçede 6 temel öğe vardır:

- makam adı

- konu metni

- dilekçeyi yazan kişinin adı ve soyadı

- imza

- tarih

- dilekçeyi yazan kişinin adres bilgileri.

ue.aydin.edu.tr 9
 DİLEKÇE
Makam Adı

Dilekçenin verileceği makam yeri ile

birlikte yazılır.

Dilekçenin verildiği makamın adı

kısaltılmadan tam olarak yazılmalıdır.

Makamın adı olan sözcüklerin ilk harfleri veya

tamamı büyük harfle yazılabilir.

T.C.
İstanbul Aydın Üniversitesi
Fen-Edebiyat Fakültesi Dekanlığına

Florya/İSTANBUL

ue.aydin.edu.tr 10
 1. DİLEKÇE

Makam Adı

Kurum, kuruluş, kurul ve iş yeri adlarına

gelen ekler kesmeyle ayrılmaz.

İstanbul Aydın Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Dekanlığına

ue.aydin.edu.tr 11
 DİLEKÇE

Konu Metni

Dilekçe, diğer yazılı anlatım türlerinde olduğu gibi üç bölüm hâlinde

yazılır:
Giriş: Dilekçe sahibi kısaca kendini tanıtır.
Gelişme: İletilmek istenen dilek ya da şikayet ortaya konur.
Sonuç: Kurumdan talep edilen şey belirtilir.

ue.aydin.edu.tr 12
 DİLEKÇE
Konu Metni

 Hiyerarşik düzene dikkat edilmelidir.

 Dilekçeler sonlandırılırken «arz ederim» ifadesi kullanılmalıdır.
 Dilekçelerde kullanılan üslûp, resmî yazıya uygun olmalıdır.
 İstenen şey yasalara uygun olmalı; yasal çerçeve kesinlikle aşılmamalıdır. Bir şikâyet söz
konusu ise sorun mutlaka belgelere ve tanıklara dayandırılarak açıklanmalıdır.

 Dilekçeler hiçbir yanlış anlamaya yer vermeyecek, açık ve anlaşılır bir ifade ile kaleme
alınmalıdır.
 Anlatılmak istenen her şey kısa ve öz biçimde yazılmalıdır.
 Abartılı ve süslü söyleyişlerden, gereksiz uzatmalardan kaçınılmalıdır.

ue.aydin.edu.tr 13
 DİLEKÇE
Konu Metni
09.03.2018

İstanbul Aydın Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi

Dekanlığına
Florya/İSTANBUL

Kurumunuzun Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği Bölümü

birinci sınıfında okuyan BO.900.45 numaralı öğrenciyim.
“İstanbul Aydın Üniversitesi Ön Lisans ve Lisans
Düzeyindeki Programlar Arasında Geçiş, Çift Ana dal, Yan Dal
ile Kurumlar Arası Kredi Transferi Yapılması Esaslarına İlişkin
Yönerge” çerçevesinde, yan dal öğrenimi için başvurmak
istiyorum.
Gereğini saygılarımla arz ederim.

Adres:………. İmza
Tel:................ Adı ve Soyadı

Ek. 1. Transkript

ue.aydin.edu.tr 14
 DİLEKÇE
Konu Metni

İstanbul Aydın Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Dekanlığına

Florya/İSTANBUL
7 Nisan 2018

Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nün birinci sınıfında okuyan B

1405. 60000 numaralı öğrenciyim.
28 Mart 2018 tarihinde yapılan TDE 200 Yeni Türk Edebiyatı
dersi ara sınavına hastalığım sebebiyle giremedim. İlgili tarihe ait
sağlık raporum ektedir. Mazeret sınavına girmek istiyorum.
Gereğini saygılarımla arz ederim.

Adres:………. İmza
Tel:................ Adı ve Soyadı

Ek.1.Bakırköy Dr.Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nden

alınmış, baş hekim onaylı sağlık raporu

ue.aydin.edu.tr 15
 DİLEKÇE

Biçimsel Özellikler

MAKAM ADI

Dilekçe metni………………………................
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………

ADRES: ………… TARİH

…………………….. İMZA
…………………….. İSİM

Ekler:
1)……….
2)……….

ue.aydin.edu.tr 16
 DİLEKÇE

Unutmayınız!
İmzasız bir dilekçenin yasal geçerliliği yoktur.

ue.aydin.edu.tr 17
 DİLEKÇE

Günümüzde Dilekçe

ue.aydin.edu.tr 18
 1. UYGULAMA

Aşağıdakilerden hangisi dilekçenin özelliklerinden değildir?

A) Sol alt köşeye adresin yazılması

B) Sağ alt köşeye adın ve soyadın yazılması

C) Sol alt köşeye imzanın atılması

D) Resmî bir dilin kullanılması

E) Gereksiz ayrıntılara yer verilmemesi

ue.aydin.edu.tr 19
 RAPOR

- Herhangi bir konu ya da olayla ilgili inceleme sonucunu tespit ederek bildiren
yazılara rapor denir.

- İncelenmek istenen bir sorun; doğru, kesin, güvenilir bilgi gerektiren bir iş
hakkında, onu soruşturmakla görevlendirilen kişinin yaptığı "araştırma, inceleme"
sonucunu belli kurallara göre yazdığı yazı, rapor türüne girer.

Mevcut durumun değerlendirilmesi; birtakım

olumsuzlukların, eksikliklerin tespiti; varsa
AMAÇ sorumlularının belirlenmesi ve gereğinin yapılması
için ilgili makama bilgi verilmesi

ue.aydin.edu.tr 20
 RAPOR

Bir raporda bulunması gereken bölümleri

aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:

- Başlık
- Raporun sunulacağı makam
- Raporu hazırlama takvimi (tarihler ve süre)
- Raporun gerekçesi
- Rapor metni (giriş-gelişme-sonuç bölümlerinden oluşur)
- Öneriler
- Raporu hazırlayan kişi ya da kişilerin isim ve imzaları
- Rapordaki tespitleri destekleyen belgeler (ekler) ve yararlanılan kaynaklar.

ue.aydin.edu.tr 21
 RAPOR
Rapor Türleri

 tespit raporu
 çalışma ve faaliyet raporu  hekim raporu

 değerlendirme raporu  arıza raporu

 muayene raporu
 araştırma geliştirme raporu
 hakem raporu
 teftiş (denetleme) raporu
 kaza raporu
 iş/görev raporları
 şekle bağlı (formel) raporlar
 bilgi veren raporlar
 şekle bağlı olmayan (informel) raporlar
 irdeleyen(tahlil-analiz eden) raporlar  kişisel raporlar
 grup raporları

ue.aydin.edu.tr 22
 RAPOR

Kişisel Raporlar: Tek kişi tarafından

hazırlanan raporlardır.

Grup Raporları: Birden fazla kişinin

hazırlamış olduğu ve onların ortak görüşlerini
yansıtan raporlardır.

ue.aydin.edu.tr 23
 RAPOR

http://www.anasinifim.net/showthread.php?t=3823 k12net-tr.blogspot.com

ue.aydin.edu.tr 24
 RAPOR

MERSİN’İN ÇEVRE SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİNE DAİR RAPOR

Mersin Belediye Başkanlığına

Mersin’deki yoğun göçten kaynaklanan hızlı nüfus artışı kentsel gelişmenin,

istihdamın, sosyal hizmetlerin, alt yapı yatırımlarının, planlamanın eksikliği
nedeniyle şehri olumsuz yönde etkilemiş olsa da, kentin gerek aldığı göçlerle,
gerekse geçmişten gelen demografik yapısıyla farklı etnik kökenlere sahip
olması, kent kültürüne ayrı bir zenginlik katmıştır. Bu kültür zenginliğinin
korunması amacıyla yerel yönetimlerce çeşitli etkinlikler yapılmalı, mekan
düzenlemeleri gerçekleştirilmelidir.
Bir kent bütünsel anlamda bir organizma gibidir. Bu organizmanın sağlıklı
çalışabilmesi, yaşayabilmesi, gelişebilmesi için kendisini oluşturan parçacıkların
bir uyum ve etkileşim içinde olması gerekmektedir. Bu nedenle Mersin’in kent
bütünselliği kavramı gözetilerek yakın çevresi ile yeniden ve doğru bir şekilde
planlanmalıdır.

Tarih
İmza
Ad-Soyad
Çevre Mühendisleri Odası Mersin İl Temsilcisi

ue.aydin.edu.tr 25
 2. UYGULAMA

Aşağıdaki özelliklerden hangisi «rapor» türüne ait olamaz?

A) Raporun sunulacağı makam belirtilmelidir.

B) Raporlar, alanında uzman kişilerce oluşturulur.

C) Rapor yazmanın bir amacı da eksiklikleri tespit etmektir.

D) Tek kişinin hazırladığı raporlar kişisel raporlar olarak adlandırılır.

E) Süslü ve gösterişli bir üslûpla etkileyiciliği arttırılmalıdır.

ue.aydin.edu.tr 26
 KARAR

Resmî ve tüzel kişilik taşıyan her tür kurum ve kuruluşun yönetim

mekanizmasının ya da çeşitli amaçlarla oluşturulan kurulların, komisyonların yasal
çerçeveye uygun olarak yaptıkları çalışmalar veya toplantılar neticesinde nelerin
yapılıp nelerin yapılmaması gerektiği konusunda ulaştıkları sonuçlara karar denir.

ue.aydin.edu.tr 27
KARAR

Uygulamaya yönelik olan

kararlar, oy birliği veya oy
çokluğu ile alınarak
“Karar Defteri”ne yazılır.

ue.aydin.edu.tr 28
 KARAR

 Kararın alındığı toplantının yeri, karar konusu, karar numarası, tarih ve

saati yazılmalıdır.
 Kararlar açık, sade, kesin ve yalın bir ifade ile yazılmalı; gereksiz
ayrıntılara girilmemelidir.
 Toplantıya katılanlar ile oturumu yöneten başkanın ismi yazılmalıdır.
 Kararlar maddeler halinde yazılmalıdır.
 Kararla ilgili oylama sonucu (oy çokluğu, oy birliği) belirtilmelidir.
 Kararların altı toplantıya katılanlar tarafından imzalanmalıdır. Kararlara
uymayan üyeler gerekçelerini de belirtirler.

ue.aydin.edu.tr 29
KARAR

ue.aydin.edu.tr 30
 3.UYGULAMA

Kararla ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Kararın alındığı toplantının yeri, karar konusu ve karar numarası

yazılmalıdır.
B) Kararlar açık, sade, kesin ve yalın bir ifade ile yazılmalı;
gereksiz ayrıntılara girilmemelidir.
C) Kararlar alınırken oy birliği ya da çokluğu ifadelerinin
belirtilmesine gerek yoktur.
D) Kararlar maddeler halinde yazılmalıdır.
E) Kararın alındığı tarih ve saat belirtilmelidir.

ue.aydin.edu.tr 31
 TUTANAK

Bir olayın, bir durumun meydana geliş biçiminin ve sonuçlarının ya

da bir toplantıda konuşulanların yetkili kişi veya kişilerce kayıt altına
alındığı yazılı ve yasal belgelere tutanak denir.

Tutanaklarda yetkili en az iki

kişinin imzası gerekir, tek imzalı
tutanakların yasal geçerliliği yoktur.

ue.aydin.edu.tr 32
 TUTANAK

TUTANAK

Olay Tutanağı Toplantı Tutanağı

ue.aydin.edu.tr 33
 TUTANAK

Durum (Olay) Tutanağı

Durum (Olay) Tutanağı; bir olay ya da durumun olduğu gibi (sebepleri, oluşu
ve sonuçları, nerede, ne zaman ve kimler arasında olduğu) ciddi, resmi bir dil
kullanılarak yazılı hale getirilmesi ve imza altına alınması ile oluşur.

Çeşitli Durumların Belirlenmesi

Denetim, Mal ve Hizmet İşlemleri
Kavga
Çatışma
Hırsızlık
Trafik Kazası
İş Kazası vb.

ue.aydin.edu.tr 34
TUTANAK

ue.aydin.edu.tr 35
 TUTANAK

Toplantı Tutanağı

Çeşitli derneklerin, kurumlardaki kurulların, mahkemelerin ve TBMM

toplantılarının ne zaman, nerede, nasıl ve hangi gündemle açıldığının, gündemle
ilgili konuşulanların, alınan kararların ve toplantının nasıl kapandığının yazılı
olarak belirtilerek katılımcıların imzaladığı tutanak türüdür.

ue.aydin.edu.tr 36
TUTANAK

ue.aydin.edu.tr 37
 TUTANAK

Toplantı Tutanağı

 Bir toplantı tutanağında genel olarak şu bilgilere yer verilir:

 Toplantının yeri, tarihi, saati ,

 Toplantının gündemi,

 Toplantının kimin başkanlığında yapıldığı,

 Konuşmacıların kimlikleri, konuşma özetleri,

 Toplantı sırasında görüş ve karşı görüşlerin nasıl dile getirildiği, tartışıldığı,

 Toplantı sonucu alınan kararlar,

 Bir sonraki toplantının yer, tarih ve saati.

ue.aydin.edu.tr 38
 4. UYGULAMA

Aşağıdakilerden hangisi tutanaklara ait bir özellik değildir?

A) Yasal bir belge niteliği taşır.

B) Tıpkı dilekçeler gibi bir kişinin imzası yeterlidir.
C) Eskiden «zabıt» da denirdi.
D) Durum (olay) ve toplantı tutanağı olmak üzere ikiye ayrılır.
E) Yazımında resmî bir dil kullanılmalıdır.

ue.aydin.edu.tr 39
 İŞ MEKTUBU

Kurumların birbirleriyle veya kişiler ile yapmış oldukları iş

yazışmalarına iş mektubu denir.

İÇERİK DİL VE ANLATIM

• mal ve hizmet üretimi ile ilgili • açık, net, yalın, resmî
• alım-satım • konu kısa ve öz
• bilgi alış verişi anlatılmalı

ue.aydin.edu.tr 40
 İŞ MEKTUBU

Kurumlar, iş mektupları için özel başlıklı kağıt (antetli kağıt) da kullanırlar.

ue.aydin.edu.tr 41
İŞ MEKTUBU

İş Mektubu
Örnekleri

ue.aydin.edu.tr 42
 5.UYGULAMA

Dilekçe, aşağıdaki ifadelerden hangisiyle bitirilir?

A) isterim

B) dilerim

C) sunarım

D) arz ederim

E) rica ederim

ue.aydin.edu.tr 43
 KAYNAKLAR

KARAAĞAÇ G. – YAVUZER H. (2011). Yükseköğretimde T ürk Dili

ve Kompozisyon, Ankara, Okutman Yayıncılık.

YAVUZ K. – YETİŞ K. -BİRİNCİ, N. (2020). Üniversite Türk Dili ve

Kompozisyon Dersleri, Beşir Kitabevi, İstanbul.

AKTAŞ, Ş.- GÜNDÜZ, O.(2020). Yazılı ve Sözlü Anlatım-

Kompozisyon Sanatı, Ankara, Akçağ Yayınları, 25.baskı.

KORKMAZ, Z.-ERCİLASUN, A. B. –ZÜLFİKAR H. (2020). Türk Dili

ve Kompozisyon Bilgileri, Ankara, Ekin Yayınevi, 8.baskı.

ue.aydin.edu.tr 44