2-2-2021 ”Gereformeerde hermeneutiek vandaag” begint bij de mens

 5,3°  E-paper  Romeinen 8:1  Mijn RD 

Home Laatste nieuws Kerk & religie Opinie Binnenland Politiek Buitenland Economie Koninklijk Huis Muziek Cultuur &

”Gereformeerde hermeneutiek vandaag” begint bij de mens

dr. G. A. van den Brink 27 september 2017 22:05


2 foto's

Meest gelezen

BINNENLAND

02 feb. Ingewijden: Harde lockdown tot

zeker 2 maart

BINNENLAND

01 feb. „Lockdown met drie weken

verlengd”
beeld Stolp Inn
POLITIEK

02 feb. CU en D66 botsen over voltooid

leven
     
BINNENLAND

CULTUUR & BOEKEN 02 feb. Refoschool Lelystad: wij voelen ons

wel een beetje proefkonijn
In het boek ”Gereformeerde hermeneutiek vandaag” geven
OPINIE

tien docenten van de Theologische Universiteit in Kampen 02 feb. Theologenblog: Vaccineren en het
teken van het beest
(TUK) van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKV) hun
CULTUUR & BOEKEN

kijk op hermeneutiek. Dat roept belangstelling op, want er is 01 feb. Leren omgaan met stekelig gedrag
in je relatie
in de GKV veel gaande.
De bijdrage van dr. Hans Burger (hoofdstuk 2) wordt als „dragend voor deze
bundel” aangemerkt, en als „de sturende visie”. Mijn bespreking richt zich dan RD.nl in uw mailbox?
ook vooral op wat Burger schrijft, en ik besef dat mijn beoordeling daarmee zeker
niet voor alle andere schrijvers geldt.  Vul uw e-mailadres in

Inschrijven
Elk van de drie woorden van de titel vraagt om aandacht. Het woord
”hermeneutiek” is het kernwoord. Vroeger werd met hermeneutiek de bezinning
op de relatie tussen taal en betekenis bedoeld: hoe krijgen gesproken of
geschreven woorden hun betekenis? Hoe maakt de spreker aan de hoorder
duidelijk wat hij wil overdragen? Bijbelse hermeneutiek betekent dan: bezinning
op het karakter van de Bijbel als het Woord van God aan ons mensen.
https://www.rd.nl/artikel/726803-gereformeerde-hermeneutiek-vandaag-begint-bij-de-mens 1/4
2-2-2021 ”Gereformeerde hermeneutiek vandaag” begint bij de mens
op het karakter van de Bijbel als het Woord van God aan ons mensen.

Maar de auteurs in dit boek geven een andere invulling. Zij vatten hermeneutiek
op als kritische bezinning op verstaansprocessen. En met verstaan bedoelt men
dan niet begrijpen, maar duiden, interpreteren. Het boek gaat dus niet zozeer
(zoals de lezer zou verwachten) over het begrijpen van de inhoud van de Bijbel,
maar over Godsverstaan, wereldverstaan, zelfverstaan, Schriftverstaan. De nadruk
ligt daarmee niet op God als de eerste Auteur van de Schrift maar op de gelovige
hoorder. De vraag is niet: hoe maakt God Zijn wil bekend? Maar: hoe komt de
gelovige aan zijn visie op God, de wereld, de Bijbel en zichzelf?

Inhaalslag

Welbewust is daarom het woord ”vandaag” aan de titel toegevoegd: de

hermeneutiek van vandaag is anders dan die van vroeger, zo willen de auteurs
zeggen. Zij geven aan dat er vroeger in de GKV weinig aandacht was voor
hermeneutiek en nu veel meer. Er is sprake van een inhaalslag. Maar de bewering
reikt ook verder: vroeger was de benadering te veel op de Bijbel gericht, te veel op
beweringen en proposities, en „te weinig op de wisselwerking tussen woord en
hoorder.” De hermeneutiek van het postmodernisme mag worden gebruikt om de
Bijbel te interpreteren.

Dit roept de vraag op waarom de auteurs het woord ”gereformeerd” in de titel

hebben opgenomen. Is het woord alleen beschrijvend bedoeld (eenvoudigweg een
verwijzing naar het feit dat hun kerkverband gereformeerd heet)? Of is het
historisch: wij sluiten ons aan bij de hermeneutische principes die in de
gereformeerde tradities altijd normatief zijn geweest? Of is het de claim dat wie
vandaag nog gereformeerd wil zijn van hermeneutiek moet veranderen? Het lijkt
erop dat het vooral het laatste is. Het tweede is het in ieder geval niet.

Schriftgezag

De nieuwgekozen invulling van het begrip hermeneutiek heeft tot gevolg dat je in
dit boek niet vindt wat je zou verwachten. Dit boek gaat, kennelijk bewust, niet
over vragen naar de onfeilbaarheid van de Bijbel, het principe van ”sola
Scriptura”, het gezag van de Schrift, of het zelfgetuigenis daarvan (met de
bijdrage van prof. Kamphuis over de duidelijkheid van de Schrift als
uitzondering).

Als lezer verwacht ik dat een boek over gereformeerde hermeneutiek juist daar
uitvoerige aandacht aan geeft. Dat zijn immers de vragen die altijd in de
gereformeerde hermeneutiek werden gesteld. Als dat niet gebeurt, rijst de vraag:
Waarom niet? Het onlangs onder redactie van D. A. Carson verschenen boek ”The
enduring authority of the Christian Scriptures”, een magistraal werk over het
gezag van de Schrift, wordt door niet een van de schrijvers genoemd. Dat is op
zijn minst opvallend, om niet te zeggen zorgwekkend.

Breed publiek

Er is nog een punt dat mij bij het lezen van dit boek opviel. De studie maakt deel
uit van de TU-bezinningsreeks. Deze reeks (ik citeer) „presenteert theologische
onderzoeksresultaten uit Kampen aan een breed publiek, vooral predikanten en
geïnteresseerde gemeenteleden.” Ook zij moeten dus in staat zijn te begrijpen
https://www.rd.nl/artikel/726803-gereformeerde-hermeneutiek-vandaag-begint-bij-de-mens 2/4
2-2-2021 ”Gereformeerde hermeneutiek vandaag” begint bij de mens
wat erin staat.

Met dit boek wil de universiteit antwoord geven op een vraag die blijkbaar met
regelmaat wordt gesteld, namelijk hoe aan de TUK de hermeneutiek functioneert.
Hoofdstuk 2 is, zoals gezegd, een kernhoofdstuk, en juist van dat hoofdstuk zou je
dus verwachten dat het begrijpelijk en leesbaar is. Het tegendeel is echter waar.

Didactisch gezien is het onder de maat. Het hoofdstuk wemelt van de moeilijke
woorden, is onduidelijk over de betekenis van kernbegrippen, en de schrijver is
beslist niet helder over zijn doel. In slechts drie bladzijden worden de concepten
locutie, illocutie, perlocutie, referentie, sense en signi cance vermeld, evenals de
syntactische, semantische, pragmatische en materiële dimensie in teksten. Wie
snapt dat?

Ik heb het hoofdstuk minstens driemaal gelezen, en nog steeds is mij niet
duidelijk wat Burger eigenlijk wil zeggen. Laat staan dat een ”gewoon
gemeentelid” hier iets van zou begrijpen. Zoiets vind ik een kwalijke misser: wie
schrijft over verstaan, kan het niet maken om onverstaanbaar te zijn.

Openbaring

Mijn meest kritische opmerking gaat over openbaring. Ik krijg de indruk dat er in
dit boek sprake is van een andere visie op de openbaring. De focus lijkt niet meer
te liggen bij het spreken van God in Zijn Woord, waarmee Hij bepaalde waarheden
onfeilbaar en adequaat heeft bekendgemaakt. De aandacht gaat vooral uit naar de
interactie tussen de mens en de Bijbel, naar de uitwerking van heilshistorische
gebeurtenissen op de gelovige, naar de beelden die de lezer zich vormt als hij zich
door de Bijbel laat inspireren, en (niet te vergeten) naar de rol van de theoloog.

De aandacht is verlegd van ”meaning” naar ”signi cance”; van de betekenis

(”meaning”) van de tekst naar de betekenis (”signi cance”) voor de gelovige.
Openbaring lijkt niet meer zozeer bekendmaking van goddelijke waarheden te
zijn, maar verlichting (illuminatie) van de mens die nu anders naar alles kijkt
(”het perspectief van het geloof”).

Van de drie woorden in de titel is, kortom, alleen het woord ”vandaag” duidelijk.
Het boek slaagt er niet in om de lezer uit te leggen wat Bijbelse hermeneutiek is,
en al helemaal niet waarom de visie van de auteurs als gereformeerd zou moeten
worden beschouwd. Wie gereformeerde hermeneutiek vandaag wil beoefenen,
moet duidelijk maken dat hij zich ten minste verbonden voelt met de
gereformeerde hermeneutiek van vroeger. En helaas is dat in dit boek niet
gebeurd.

Aan de Theologische Universiteit Kampen heeft op vrijdag 29 september een

symposium naar aanleiding van dit boek plaats.

Boekgegevens

”Gereformeerde hermeneutiek vandaag. Theologische perspectieven”, TU

bezinningsreeks nr. 18, Ad de Bruijne & Hans Burger (red.); uitg. Vuurbaak,
Barneveld, 2017; ISBN 978 90 556 0533 0; 284 blz.; € 22,50.

https://www.rd.nl/artikel/726803-gereformeerde-hermeneutiek-vandaag-begint-bij-de-mens 3/4
2-2-2021 ”Gereformeerde hermeneutiek vandaag” begint bij de mens

     

Meest gelezen

BINNENLAND

02 feb.
Ingewijden: Harde lockdown tot zeker 2 maart

BINNENLAND
01 feb.
„Lockdown met drie weken verlengd”

POLITIEK
02 feb.
CU en D66 botsen over voltooid leven

BINNENLAND
02 feb.
Refoschool Lelystad: wij voelen ons wel een beetje proefkonijn

OPINIE
02 feb.
Theologenblog: Vaccineren en het teken van het beest

CULTUUR & BOEKEN

01 feb.
Leren omgaan met stekelig gedrag in je relatie

Abonneeservice Adverteren RD-sites Over EMG RD.nl in uw mailbox?

Abonneren Zakelijk adverteren RD-Vacature Erdee Media Groep  Vul uw e-mailadres in

Abonneedagen Familiebericht opgeven Kerktijden Werken bij EMG
Abonneevoordeel Schakeltje opgeven Lezersplein Terdege Inschrijven
Bezorging Tijd & plaats Lezerspanel Kits
Vakantieservice Puntuit
Reformatorisch Dagblad     
Digibron

De Banier
Mediatraining
Contact

Faq | RSS | Privacy | Copyright | Cookie-instellingen

https://www.rd.nl/artikel/726803-gereformeerde-hermeneutiek-vandaag-begint-bij-de-mens 4/4