‫ترکیبی شیمیایی و بسیار پرکاربرد است که با نام کاستیک سودا یا ‪ Lye‬نیز شناخته می‬

‫شود‪ ،‬سدیم هیدروکسید )‪(sodium hydroxide‬یا سود مایع )‪ (caustic soda‬نام دارد‪.‬‬

‫این ترکیب به صورت سنتزی و مصنوعی موجود است و به طور طبیعی یافت نمی شود‪.‬‬

‫در صنایع مختلف از جمله نساجی‪ ،‬تصفیه آب‪ ،‬مواد غذایی‪ ،‬کاغذ و… کاربرد دارد‪ .‬سود‬

‫مایع به طور معمول در دو حالت جامد و محلول ‪ %50‬موجود می باشد‪ .‬از معروف ترین‬

‫کاربردهای آن تولید صابون است که به عنوان ماده قلیایی نقش مهمی در آن دارد‪.‬‬

‫خرید سود مایع ‪ 50‬درصد‪:‬‬

‫برای خرید سدیم هیدروکسید با قیمت مناسب و کیفیت عالی با کارشناسان ما در واحد‬

‫فروش تماس بگیرید‪ .‬همچنین می توانید در هر ساعت از شبانه روز به صورت آنالین‬

‫سفارش خود را ثبت نمایید ‪.‬‬

‫سدیم هیدروکسید (سود مایع) چیست؟‬

‫سود مایع یا سدیم هیدروکسید ماده ای قلیایی است و کامال در آب محلول می باشد‪ .‬با‬

‫فرمول شیمیایی ‪ NaOH‬در حالت خالص به صورت دانه های سفید رنگ است و همچنین‬

‫به صورت محلول آبی بدون بو و رنگ موجود است‪ .‬جاذب رطوبت است و اگر در تماس‬

‫با هوا باشد می تواند رطوبت هوا را جذب کند و دانه های آن به هم بچسبد‪ .‬در آب و‬

‫گلیسرول محلول‪ ،‬در آمونیاک کم محلول‪ ،‬به مقدار خیلی کم در حالل های قطبی مانند‬

‫پروپیلن گلیکول‪ ،‬اتانول و متانول محلول و در حالل های ناقطبی مانند اتر نامحلول‬
‫است ‪.‬این ماده یک ترکیب یونی است که از کاتیون سدیم و آنیون هیدروکسید ساخته‬

‫شده است؛ در شکل زیر فرمول ساختاری این ماده را مشاهده می کنید‪.‬‬

‫همانند اسید سولفوریک‪ ،‬تجزیه آن در آب بسیار گرمازا می باشد و مقدار زیادی گرما‬

‫آزاد می کند‪ .‬محلول آبی حاصل معموال بی رنگ و بو است‪ .‬مقدار ویسکوزیته محلول‬

‫‪ %50‬آن در دمای اتاق از آب بیشتر و نزدیک به ویسکوزیته روغن زیتون است‪ .‬اهمیت‬

‫این موضوع در کاربرد آن در پیل های سوختی و ذخیره انرژی می باشد‪.‬‬

‫خواص فیزیکی و شیمیایی‬

‫در جدول زیر برخی از خواص فیزیکی و شیمیایی این ماده را مشاهده می کنید‪.‬‬

‫ساختار‬

‫فرمول مولکولی‬ ‫‪NaOH‬‬

‫‪cas no‬‬ ‫‪1310-73-2‬‬

‫جرم مولکولی‬ ‫‪39.99 g/mol‬‬

 ‫شکل ظاهری‬ ‫بلورهای سفید‪ ،‬سخت‪ ،‬مات‬

‫چگالی‬ ‫‪2.13 g//ml‬‬

‫نقطه ذوب‬ ‫‪323ºC‬‬

‫نقطه جوش‬ ‫‪1388ºC‬‬

‫ویسکوزیته‬ ‫‪78 mpa/s‬‬

‫روش تولید هیدروکسید سدیم‬

‫سود مایع در صنعت به صورت محلول ‪ %50‬با استفاده از فرآیند الکترولیتی کلروآلکالی‬

‫تولید می شود‪ .‬در این فرآیند گاز کلر نیز تولید می شود‪ .‬برای تولید نوع جامد آن نیز‬

‫محلول آن را تبخیر می کنند و محصول به صورت جامد را تهیه می کنند‪.‬‬

‫این ترکیب را می توان با خالص سازی کربنات سدیم نیز تولید کرد‪ .‬در این واکنش‬

‫خاصیت محلول بودن ‪ NaOH‬نسبت به کربنات سدیم استفاده می شود‪.‬‬

‫‪Ca(OH)2 + Na2CO3 → CaCO3 + 2NaOH‬‬

‫در روشی دیگر می توان این ترکیب را از ترکیب فلز سدیم با آب تهیه کرد‪ .‬محصول جانبی‬

‫این واکنش گاز هیدروژن و گرما می باشد‪ .‬این واکنش بسیار گرمازا و انفجاری می باشد‬
‫و فقط به منظور نشان دادن فعالیت فلزات قلیایی در محیط های آکادمی استفاده می‬

‫شود‪.‬‬

‫‪2Na + 2H2O → 2NaOH + H2‬‬

‫واکنش های شیمیایی هیدروکسید سدیم‬

‫در ادامه برخی از رایج ترین واکنش های این پودر سفید رنگ را بررسی خواهیم کرد ‪.‬‬

‫واکنش با اسید ها‬

‫این ترکیب در واکنش با اسیدهای پروتیک‪ ،‬آب و نمک مربوطه را تولید می کنند‪ .‬در واقع‬

‫واکنش خنثی شدن اسید ها در حضور این مواد صورت می گیرد‪.‬‬

‫معادله واکنش چند اسید با هیدروکسید سدیم‪:‬‬

‫‪2NaOH + H2SO4→ Na2SO4 + 2H2O‬‬

‫‪NaOH + HCl → NaCl + H2O‬‬

‫واکنش آن با اسیدهای قوی گرمازا بوده و حرارت زیادی تولید می کند‪ .‬از واکنش خنثی‬

‫شدن اسید‪-‬باز در تیتراسیون استفاده می شود‪.‬‬

‫واکنش با اکسید های اسیدی‬

‫این ترکیب با اکسیدهای اسیدی مانند دی اکسید گوگرد نیز واکنش می دهد‪ .‬از برخی از‬

‫این واکنش ها برای اسکراب گازهای اسیدی مضر تولید شده در اثر سوختن زغال سنگ‬

‫مانند ‪ SO2‬و ‪ H2S‬و جلوگیری از آزادسازی آن ها در اتمسفر استفاده می شود‪.‬‬

‫‪2NaOH + SO2 → Na2SO3 + H2O‬‬

‫واکنش با فلزات و اکسید کننده ها‬

‫شیشه به آرامی با محلول های آبی هیدروکسید سدیم در دمای محیط واکنش می دهد‬

‫و سیلیکات محلول ایجاد می کند‪ .‬به همین دلیل‪ ،‬اتصاالت شیشه ای و قفل های در‬

‫معرض هیدروکسید سدیم تمایل به “منجمد شدن” دارند‪.‬‬

‫این ترکیب در دمای اتاق با آهن واکنش نمی دهد چرا که آهن خاصیت آمفوتریک ندارد‪.‬‬

‫با این حال‪ ،‬آهن در دماهای باال‪ ،‬به طور گرماگیر با آهن واکنش می دهد و اکسید آهن‪،‬‬

‫گاز هیدروژن و فلز سدیم تولید می کند‪.‬‬

‫‪4Fe + 6NaOH → 2Fe2O3 + 6Na + 3H2‬‬

‫واکنش با روی‬

‫بازها همچنین با فلزات خاصی مانند روی یا آلومینیوم واکنش می دهند تا گاز هیدروژن‬

‫تولید کنند‪ .‬به عنوان مثال‪ ،‬هیدروکسید سدیم با روی و آب واکنش داده و روی و گاز‬

‫هیدروژن سدیم را تشکیل می دهد‪.‬‬

 ‫)‪Zn(s)+2NaOH(aq)+2H2O(l)→Na2Zn(OH)4(aq)+H2(g‬‬

‫واکنش های رسوبی‬

‫هیدروکسید فلزهای واسطه معموال نامحلول هستند و به همین می توان از واکنش آن‬

‫ها با کاستیک سودا به منظور تولید رسوب فلزات واسطه استفاده کرد‪ .‬حال اگر فلز مس‬

‫باشد رنگ رسوب آبی خواهد بود‪ ،‬در آهن )‪ (ll‬رسوب سبز رنگ و در آهن )‪ (lll‬رسوب زرد‬

‫مایل به قهوه ای تشکیل می شود‪ .‬آلومینیوم هیدروکسید که به عنوان عامل انعقادی در‬

‫تصفیه آب استفاده می شود‪ ،‬از واکنش آلومینیوم سولفات و هیدروکسید سدیم حاصل‬

‫می شود‪.‬‬

‫‪Al2(SO4)3 + 6NaOH → 2Al(OH)3 + 3Na2SO4‬‬

‫واکنش با آلومینیوم‬

‫آلومینات سدیم نیز از اثر هیدروکسید سدیم بر روی آلومینیوم یک فلز آمفوتریک است‬

‫تشکیل میشود‪ .‬این واکنش پس از ایجاد بسیار گرمازا است و با تکامل سریع گاز‬

‫هیدروژن همراه است‪.‬‬

‫واکنش به صورت زیر است‪:‬‬

‫‪2Al + 2NaOH + 2H2O → 2NaAlO2 + 3H‬‬

‫صابونی شدن‬
‫سود مایع در هیدرولیز استرها یا همان واکنش صابونی شدن‪ ،‬همینطور آمیدها و آلکیل‬

‫هالیدها استفاده می شود‪ .‬با این حال‪ ،‬محدودیت در حاللیت این ماده در حالل های‬

‫آلی‪ ،‬باعث شده از هم خانواده آن یعنی پتاسیم هیدروکسید در هیدرولیز استفاده شود‪.‬‬

‫واکنش هیدروکسید سدیم و هیدروژن‬

‫یون هیدروکسید بخشی طبیعی از آب است به دلیل واکنش خود یونیزاسیون که در آن‬

‫هیدروژن عبور می کند و باعث کاهش غلظت کاتیون هیدروژن می شود وغلظت یون‬

‫هیدروکسید افزایش می یابد‪.‬‬

‫‪NaOH + H → Na + H2O‬‬

‫واکنش با آب‬

‫هنگامی که هیدروکسید سدیم پایه )‪ (NaOH‬در آب حل می شود‪ ،‬یون های هیدروکسید‬

‫منفی و یون های سدیم مثبت )‪ (Na+‬تولید می کند‪.‬‬

‫‪NaOH H2O→ OH- + Na‬‬

‫واکنش با دی اکسید کربن‬

‫محلول هیدروکسید سدیم با ‪ CO2‬واکنش داده و کربنات سدیم را تشکیل می دهد‪ .‬اگر‬

‫دی اکسید کربن بیش از حد باشد‪ ،‬پس از اتمام‪ ، NaOH‬افزایش اسید کربنیک مشاهده‬

‫می شود و محلول همانطور که توسط نشانگر جهانی نشان می دهد اسیدی می شود‪.‬‬
 ‫‪NaOH (s) + CO2 (g) → Na2CO3 (aq) + H2O‬‬

‫واکنش با کلرید آمونیوم‬

‫هنگامی که کلرید آمونیوم جامد با محلول هیدروکسید سدیم گرم می شود‪ ،‬آمونیاک‬

‫گازی ایجاد می شود که بوسیله بوی تند قوی آن شناخته می شود‪.‬‬

‫‪NH4Cl + NaOH → NH3 + H2O + NaCl‬‬

‫کاربردهای هیدروکسید سدیم‬

‫در ادامه برخی از کاربردهای رایج این ماده را بررسی خواهیم کرد ‪.‬‬

‫محصوالت پاک کننده و ضد عفونی کننده‬

‫این ترکیب در تولید صابون و انواع مواد شوینده خانگی و تجاری مورد استفاده قرار می‬

‫گیرد‪ .‬سفید کننده های کلرین نیز از ترکیب کلر و سدیم هیدروکسید به دست می آید‪.‬‬

‫پاک کننده های حاوی این ماده می توانند روغن ها و چربی ها را در خود حل کنند ‪.‬‬
‫از این خاصیت این ماده در لوله باز کن ها نیز استفاده می شود؛ آن ها می توانند چربی‬

‫ها را به صابون که در آب محلول است تبدیل کنند‪.‬‬

‫داروسازی و پزشکی‬

‫از سود مایع در برای تولید انواع مختلفی از محصوالت پزشکی و دارویی استفاده می‬

‫شود‪ .‬از مسکن های رایج مانند آسپرین‪ ،‬تا داروهای ضدانعقاد که به جلوگیری از لخته‬

‫شدن خون کمک می کنند‪ ،‬و داروهای کاهنده کلسترول از این ترکیب در تولید آن ها‬

‫استفاده می شود‪.‬‬

‫انرژی‬
‫از این ترکیب در تولید پیل های سوختی استفاده می شود‪ .‬سلول های سوختی مانند‬

‫باتری ها برای تولید نیروی الکتریسیته پاک و کارآمد استفاده می شود‪ .‬از این نیروی‬

‫الکتریسیته برای کاربردهای مختلف مانند حمل و نقل‪ ،‬انتقال مواد و… استفاده می شود‪.‬‬

‫رزین های اپوکسی که با سدیم هیدروکسید تولید می شوند‪ ،‬در توربین های بادی‬

‫استفاده می شوند‪.‬‬

‫تصفیه آب‬

‫تاسیسات تصفیه آب شهری از این ماده برای کنترل اسیدیته آب و کمک به حذف فلزات‬

‫سنگین از آب استفاده می کنند‪ .‬همچنین از آن برای تولید هیپوکلریت سدیم‪ ،‬و‬

‫ضدعفونی آب استفاده می شود‪.‬‬

‫مواد غذایی‬

‫این ماده در فرآیند آماده سازی مواد غذایی مانند آماده سازی زیتون‪ ،‬ترد کردن خوراکی‬

‫ها‪ ،‬جداسازی پوست گوجه فرنگی‪ ،‬سیب زمینی و میوه ها و سبزیجات دیگر در کنسرو‬

‫ها کاربرد دارد‪.‬‬

‫این ماده به عنوان نگهدارنده در مواد غذایی استفاده می شود و از رشد کپک و باکتری‬

‫در غذا جلوگیری می کند‪ .‬همچنین به عنوان یک ماده ی اولیه در تولید نیتریت سدیم که‬

‫یک عامل نگهدارنده است‪ ،‬حضور دارد‪.‬‬

‫چوب و صنعت کاغذ‬

‫در بسیاری از فرآیند های ساخت کاغذ‪ ،‬از مخلوط محلول ‪ Lye‬و سدیم سولفید برای‬

‫آماده سازی چوب استفاده می شود‪ .‬این محلول به حذف بسیاری از مواد ناخواسته روی‬

‫چوب کمک می کند و موجب ایجاد سلولز خالص برای تولید کاغذ می شود‪ .‬در فرآیند‬

‫بازیافت کاغذ‪ ،‬سدیم هیدروکسید برای جداسازی جوهر و کاغذ استفاده می‬

‫شود ‪.‬همچنین در خالص سازی مواد خام محصوالت چوب مانند کابینت و وسایل چوبی‬

‫در پاک سازی و سفید کردن چوب کاربرد دارد‪.‬‬

 ‫فرآیند سنگ معدن آلومینیوم‬

‫این ماده برای استخراج آلومینیوم از سنگ های طبیعی به دست می آید‪ .‬از آلومینیوم‬

‫برای تولید انواع محصوالت آلومینیومی مانند فویل‪ ،‬قوطی فلزی‪ ،‬وسایل آشپزخانه‪،‬‬

‫قطعات هواپیما و ساختمان سازی و بسیاری موارد دیگر استفاده می شود‪.‬‬

‫کاربرد در صنعت نفت و گاز‬

‫حفاری در صنعت نفت از هیدروکسید سدیم به عنوان یک افزودنی استفاده می کند‪.‬‬

‫برای افزایش ویسکوزیته گل و خنثی سازی گازهای اسیدی‪ ،‬خاصیت قلیایی را در سیستم‬

‫های گل بنتونیت افزایش می دهد‪ .‬نفت خام تصفیه شده با هیدروکسید سدیم ناخالصی‬

‫های گوگرد را از بین می برد‪.‬‬

‫البته از این ترکیب در ساخت آنتی اکسیدان ‪ tmq‬نیز بهره می برند‪ ،‬که ترکیبی موثر در‬

‫صنایع الستیک‪ ،‬پالستیک و چسب است ‪.‬‬

‫کاربرد در کود های شیمیایی‬

‫در کشاورزی از هیدروکسید سدیم برای جذب دی اکسید کربن از هوا استفاده کنند تا‬

‫گیاهان در فتوسنتز از آن استفاده کنند‪.‬‬

‫در استخراج طال‬

‫مس موجود در سنگ معدن طال منجر به مصرف باالی سیانید و تولید ‪ WAD‬می شود‪.‬‬

‫سود سوزآور سیانید را از کمپلکس های ‪ Cu-CN-‬برای شستشوی طال آزاد می کند‪ .‬نرخ‬

‫شسته شدن طال در حضور کمپلکس های ‪ Cu-CN-‬با سود سوزآور بهبود می یابد‪.‬‬

‫بازار خرید و فروش جهانی سود مایع ‪ 50‬درصد‪:‬‬

‫ارزش بازار جهانی سود مایع در سال ‪ 2021‬برابر با ‪ 28.73‬میلیارد دالر بوده است و تا‬

‫سال ‪ 2030‬به ‪ 46.04‬میلیارد دالر خواهد رسید‪ .‬در واقع رشد ‪ 4‬درصدی خواهد داشت‪.‬‬

‫به طور کلی‪ ،‬بازار این ماده را بر اساس تولید‪ ،‬نوع‪ ،‬کاربرد‪ ،‬گرید و منطقه ی جغرافیایی‬

‫می توان به بخش های متنوعی تقسیم نمود‪ .‬سود مایع در دو نوع جامد و مایع در‬

‫گریدهای غذایی‪ ،‬آزمایشگاهی‪ ،‬صنعتی و دارویی وجود دارد و در صنایع کاغذ‪ ،‬صابون و‬

‫مواد شوینده‪ ،‬تصفیه آب‪ ،‬صنایع منسوجات و غذایی استفاده می شود‪ .‬از نظر ناحیه ی‬

‫جغرافیایی نیز می توان مناطقی از جمله آمریکای شمالی‪ ،‬اروپا‪ ،‬آسیا و آمریکای جنوبی‬

‫در نظر گرفت‪ .‬رشد بازار این ترکیب در آسیا به دلیل حضور کشورهای رو به توسعه از‬

‫جمله چین‪ ،‬ژاپن و هند است‪ .‬از سوی دیگر آمریکای شمالی در صنایع کاغذ و بسته بندی‬

‫در رشد این ترکیب تاثیر گذار بوده است‪.‬‬

‫سود مایع را از کجا بخریم؟‬

‫برای خرید این محصول با بهترین کیفیت و قیمت به سایت شیمی استور مراجعه فرمایید‪.‬‬

‫شیمی استور ارائه دهنده ی محصوالت شیمیایی با بهترین کیفیت و قیمت است‪.‬‬
 ‫خطرات‪MSDS ،‬و نکات ایمنی‪:‬‬

‫با توجه به خواص خوردگی قوی‪ ،‬قرار گرفتن در معرض این ترکیب در فرم جامد و محلول‪،‬‬

‫می تواند موجب سوزش پوست و چشم شود‪ .‬همچنین خوردن آن می تواند به دستگاه‬

‫گوارش به شدت آسیب بزند‪ .‬در صورت برخورد با پوست و چشم‪ ،‬محل تماس را به مدت‬

‫‪ 15‬دقیقه با آب بشویید‪ .‬در صورت بلع به پزشک مراجعه کنید‪.‬‬

‫جمع بندی‪:‬‬

‫سدیم هیدروکسید یا سود مایع یک باز بسیار قوی است که در آب کامال محصول است‪.‬‬

‫این ماده به صورت پودر سفید رنگ با فرمول شیمیایی ‪ NaOH‬وجود دارد‪ .‬از جمله‬

‫کاربردهای این ماده می توان به صنایع پزشکی‪ ،‬غذایی‪ ،‬نفت و گاز و غیره اشاره کرد‪.‬‬

‫برای خرید این ماده با قیمت و کیفیت مناسب با کارشناسان ما در واحد فروش تماس‬

‫بگیرید‪.‬‬

‫سواالت متداول‬

‫کاربرد سدیم هیدروکسید در مراقبت های پوستی چیست؟‬

‫این ماده ترکیبی رایج در محصوالت مراقبت بهداشتی مانند صابون‪ ،‬لوسیون و کرم های‬

‫بدن است‪ .‬این ماده به عنوان حفظ سطح ‪ PH‬در این محصوالت حضور دارد‪.‬‬

‫آیا استفاده از سدیم هیدروکسید در محصوالت مراقبت شخصی ایمن است؟‬

‫این ماده به عنوان یک متعادل کننده ی ‪ PH‬در طیف گسترده ای از محصوالت مانند‬

‫صابون ها‪ ،‬لوازم آرایشی‪ ،‬کرم ها و غیره مورد استفاده قرار می گیرد‪ .‬اگرچه این ماده‬

‫ترکیبی خطرناک و مضر است‪ ،‬اما مقدار آن در محصوالت آرایشی و بهداشتی چندان زیاد‬

‫نیست‪ .‬پس کاربرد آن در این محصوالت ایمن است‪.‬‬

‫واکنش سدیم هیدروکسید با مس سولفات چگونه است؟‬

‫واکنش سدیم هیدروکسید با کات کبود (سولفات مس) باعث تشکیل رسوب آبی رنگ از‬

‫هیدروکسید مس و سولفات مس می شود‪.‬‬

‫منبع‪ :‬شیمی استور‬