Professional Documents
Culture Documents
PDF Translator 1603337799112
PDF Translator 1603337799112
PDF Translator 1603337799112
(ECN 1202)
ෙකාළඹ ව ද ාලය
කලා ඨය
අ ත ගතය
හැ ම................................................. .............................................
ෂය ෙ ශය ................................................. ...................................
1. සා ව ආ ක ද ාව හ වා ම ................................................ ...........
1.1 ප ධ ය ෙලස ආ කය .............................................. ......................
1.2 ආ කෙ ෙවළඳපල .............................................. ..................
මා අබයර න
ෙ අ ත ංග
ECN 1202 ක සා ව ආ ක ද ාව iv
ව ලැ ව
ව ව 3.1 අගය එක ම ඇ තෙ ම .............................................
ව ව 3.2 සැබෑ දළ ෙ ය පා තය ඇ තෙ ම .............................
ව ව 3.3 ෙත රාග රටව සඳහා ජා ක කරණ යවර 2005
ව ව 3.4 ෙත රාග රටවල සැබෑ දළ ෙ ය පා තෙ ව ධන අ
ව ව 3.5 ෙත රාග රටවල දළ ෙ ය පා තෙ ආං ක ෙකාටස 2005
ව ව 5.1 ෙත රාග රටවල පා ධන සැකැ ම සහ ෙ ශ ආෙය ජන
ව ව 8.1 ෙත රාග රටවල භා ඩ අපනයනය හා ආනයනය 2005 ..
ව ව 8.2 ෙත රාග රටවල ෙග වල ෙ ෂය 2005 (දළ ෙ ය ප
රෑප ලැ ව
රෑපය 2.1 රජය ෙනාමැ ව සංවෘත ආ කයක චකෙ ඛ ආදාය පව
රෑපය 2.2 වෘත ආ කයක චකෙ ඛ ආදාය පවාහය ................................
රෑපය 3.1 ස ණ මැ ෙ ක ප ........................................... .....
රෑපය 3.2 ෙල කෙ සැබෑ දළ ෙ ය පා තය ෙබදා හැ ම 2005 ..............
රෑපය 4.1 භව සහ සත ප දානය ............................................ ...................
රෑපය 4.2 ෙක කා න හා කා න ඒඑ වක ....................................... ......
රෑපය 4.3 AS ව රය: ෙක කා න ට කා නව ..................................... .
රෑපය 5.1 ෙපා අ පාත රණය ම: ක ප ද ..........................
රෑපය 6.1 ශම බලකාෙ සං ය ............................................ ................
රෑපය 6.2 ශම ෙවළඳෙපාළ ෙකාට සහ පවාහ ........................................... ......
රෑපය 6.3 ණර යා සහ වාභා ක ර යාව ................................
රෑපය 6.4 ශම ඉ ම පහත වැ ම ........................................... ................
රෑපය 7.1 ද ෙතාගය සැක ම ............................................ .....................
රෑපය 7.2 ඉ ම උ ධමනය අ න ............................................. ......................
රෑපය 7.3 වැය ත උ ධමනය ............................................. ........................
රෑපය 8.1 ෙ ශ මය සඳහා ඉ ම සහ සැප ම .............................
රෑපය 8.2 මය අ පාතය රණය ම ............................................ ..........
ECN 1202 ක සා ව ආ ක ද ාව v
හැ ම
ෙමම පා course මාලා ඒකකය සා ව ආ ක ද ාව
හැදෑ ෙ පළ යවර ෙ . එය ක සා ව ආ ක
සංක ප, ගැට සහ ප ප බඳ දැ ම හා අවෙබ ධය
සපයන අතර ඉහළ ම ට වල සා ව ආ ක ද ාව
හැදෑ මට අ තාලම දම . ෙමම පා course මාලා ඒකකය
අධ යනය ම සඳහා සා ව ආ ක ද ාව බඳ ෙපර
අධ යන ම ටම අවශ ෙනාෙ . පාථ ක සා ව ආ ක
ද ාව ඉෙග ම සඳහා මග ෙප ම ෙලස පා guide
මාලා ඒකකය ළ ආවරණය වන සා ව ආ ක මාතෘකා
බඳ සරල හා සාරාංශගත දළ සටහන අධ යන
මා ෙග පෙ ශය සපය .
අධ යන මා ෙග පෙ ශය භා තා ම
ECN 1202 ක සා ව ආ ක ද ාව vi
ඇග ම
ප පැ ම: 10%
ෙත රාග බ ධන: 10%
මැද වාරෙ ප ෂණය: 20%
අවසාන ප ෂණය: 60%
ෙ ත ය
1. ෙබ , , ෂ , එ හා Dornbusch, ආ (2008),
සා ව ආ ක යාව , 9 වන සං කරණය (ප ෙ ද
1, 2, 3, 5, 6, 7)
2. සැ ෙව ස , හා Nordhaus, ඩ (2004),
ආ ක යාව , 18 වැ න සං කරණය (ප ෙ ද
19, 20, 22, 26, 27, 28)
ෂය ෙ ශය
ඉෙග ෙ ප sල
1. සා ව ආ ක ද ාව හ වා ම
2. චකෙ ඛ ආදාය පවාහය
3. මැ මැ ම
4. මැ සහ සම ත ඉ ම
5. ආ ක ව ධනය
6. ර යා හා ර යාව
7. ද සහ උ ධමනය
8. ෙ ශ මය ෙවළඳෙපාළ
1. සා වආ ක ද ාව හ වා ම
සා ව ආ ක ද ාෙ පධාන ආයතනය ෙවළඳපල ආ කයක
ව ධනය හා ථාවර වය ළඟා කර ගැ මට අදාළ ෙ . ෙවළඳපලවල
ආ ක ෙය ත ග ලබන රණ ම ප දානය, ෙ වා
ය, ල ම ටම සහ ෙග ෙ ෂය සම තතාවය රණය
කර .
සා ව ආ ක ද ාව අර කර ඇ ෙ growth ලදා ස ප ණ
ෙලස උපෙය කර ගැ ම සහ ක කර ව ධනය හා ථාවර වය
ළඟා කර ගැ ම . මැ ම සහ ල ම ටම රණය කර ෙ සා ව
ආ ක ද ාෙ ක ප න ය. ෙමම ප නවලට රැ සැප ෙ ,
සා ව ආ ක සම ථය හා සාමාන ය අතර ස බ ධතා සහ ධ
ෙවළඳපල අතර අ ත යා අධ යනය කළ ය. ෙමම ෙවළඳපල සහ
ඒ හා ස බ ධ සා ව ආ ක චල ය සා ව ආ ක ප ප
ෙම ම අභ තර ෙහ බා ර ක පන ම බලපෑ ඇ කර .
ෙමම ප ෙ දය සා ව ආ ක ද ාෙ ෂය ෙ තය බඳ හැ ම සපය .
සා ව ආ ක
ද ාව ය
සම ත
1.1 ප ධ ය ෙලස ආ කය
ප ධ ය
ෙලස
ආ කය සා ව ආ ක ද ාව ය සම ත ප ධ ය ෙලස
අධ යනය
ම . ආ කය අධ යනය ම . සම තය ෙලස
ආ කය සා ව ආ ක චල ය ෙදක ෙය ජනය
ෙ : සම ථ (දළ ෙ ය පා තය වැ ) සහ සාමාන
( අ වැ ). සා ව ආ ක අධ යනවල පධාන අවධානය
ෙයා ඇ ෙ සා ව ආ ක සම ථය හා සාමාන ය
රණය ම සහ ෙමම චල ය අතර ස බ ධතා ය.
1.1.1 සා වආ ක ද ාව සහ දආ ක ද ාව
සා ව ආ ක ද ාව හා ද ආ ක ද ාව යන
ෙදෙක ම අවසාන ඉල කය එක හා සමාන - එන
ෙ දව මය යහපැවැ ම පව ධනය ම. ෙකෙ
ෙවත , දව මය යහපැවැ ම පව ධනය ෙ පෙ ශය
ද ආ ක ද ාව සහ සා ව ආ ක ද ාව අතර
ක ද ෙවන ෙ .
ආ ක
ගැට ව
ස ප
කා ය ෂමව ද ආ ක ද ාෙ ක ගැට ව ව ෙ ක ප
ෙව ම
හා ක ප ඉ ෙ ස ප කා ය ෂමව ෙව ම .
ස බ ධ
ෙ . ක ප භා තය අතර ත ස ප කා ය ෂමව ෙව
ෙම ගල ආ ක ෙය ත ( පාදක ෙහ
පා ෙභ කය ෙ වා) පශ ත ස ඉ ප මට
ක සා ව උ සාහ කර .
ආ ක
ගැට ව
ස ප
ණ ෙලස
භා තා සා ව ආ ක ද ාෙ ක ගැට ව ව ෙ ර යාව
ම හා
ස බ ධ අ ම සහ ප දානය උප ම මම ස ප ණ
ෙ . ෙලස භා තා ම . ලබා ඇ තා ක ම ට
පව න ය ස ප (මානව, ෙභෟ ක හා වාභා ක)
ණ ෙලස භා තා කරන ට, ආ කය ණ ර යා
මැ ම ටමට ළඟා ෙ .
1.1.2 සා වආ ක අර
සා ව ආ ක අර සමහර ට අභ තර හා බා ර
අර ෙලස ව කරණය කර ඇත. අභ තර අර
ය ණ ර යා ප output ල අ කර ගැ ම සහ
ථාවර අභ තර ල ගණ පව වා ගැ ම . බා ර
අර ව ෙ ෙග ෙ ෂය සම තතාවය සහ මය
අ පාත ථා තාව පව වා ගැ ම .
1.1.3 සා වආ කප න
සා ව ආ ක ද ාෙ කප නන :
• ෙමාක ද සම ත මැ හා ර යා රණය?
• ෙමාක ද ල ම ටම රණය?
1.2 ආ කෙ ෙවළඳපල
ආ කය ළ යා මක වන ධ ව ගවල ෙවළඳපලව ෙ :
සා ව ආ ක • මැ ෙවළඳෙපාල, භා ඩ හා ෙ වා ල ෙගන
ද ාව
සැල ම ණ ලබන සහ ල ම ටම රණය කර ලබන
ව ෙ
මැ ථානය
ෙවළඳෙපාල,
ද • ද ෙහ ආෙය ජන අර ද ල ෙකාෙහද ණා
ෙවළඳෙපාළ
සහ ෙ ශ ඇ ෙපා අ පාතය රණය ෙ ද ෙවෙළඳෙපාළ,
මය
ෙවෙළඳෙපාළ Exchange ෙ ශ මය ෙවෙළඳෙපාළ, ෙ ශ ද
ළඇ ල ෙගන ණ ලබන සහ මය අ පාතය
අ ත
ස බ ධතා රණය කරන ථාන
බඳව ය.
1.2.1 සා වආ කප ප
සා ව සා ව ආ ක ප ප සා ව ආ ක අර සා ෂා
ආ ක
ප ප කර ගැ ම සඳහා සා ව ආ ක චල ය ට බලපෑ
ය සා ව ම ෙහ පාලනය ම අර කර ඇත.
ආ ක
සබඳතා සහ
ඒවාෙ ප
come ල රාජ ල ප ප ය : රජෙ අයවැයට ඇ ළ කර
ෙකෙර
බලපෑ ඇ බ කරණය සහ රාජ යද බඳ රජෙ රණය
මට ෙහ රාජ ල ප ප ය ෙලස හැ ෙ . රාජ ප ප ය
පාලනය
මට ග රජෙ යද වැ ම ෙහ අ ම ෙහ අයවැය ඟය යන
ලබන
යාමා ග කරැ මත පදන ව ල ප ප ය ෙහ
ෙ .
සංෙක චනය ය හැ ය.
මය අ පාත ප ප ය : ආ කය ළ පව වා ෙගන
ය ලබන මය අ පාත කමය ව ෙ මය අ පාත
ප ප ය . ථාවර, පාෙවන ෙහ කළමනාකරණය කළ
පාෙවන මය අ පාත ප ධ වැ ධ ප ධ ෙමයට
ඇ ළ ෙ .
ECN 1202 ක සා ව ආ ක ද ාව 4
1.2.2 බා ර ක පන
බා ර
ක පන ය බා ර ක පන ය ෙවළඳපල අසම තතාවය ඇ කළ
සා ව
ආ ක හැ අනෙ ත ආ ක ෙහ ආ ක ෙනාවන
සබඳතා සහ
ඒවාෙ ප (ප ප හැර) ය. මහජන සමෙ ෂනවල ෙවන ,
come ල
ෙකෙර පාදන වැය ෙවන ම, ෙත ෙසායා ගැ ම, ෙ ශ
බලපාන
අනෙ ත ආධාර ගලායාම, ෙ ශ මය ගලා ඒම, යඟය,
ය.
කැල , ත ත පහාර සහ ෙ ශපාලන මැ හ වැ
ෙවළඳෙපාළට බලපෑ කළ හැ ය. ෙවන රටවල
ප ප , ෙග ය අවපාත සහ උ පාතය, ෙත ල ඉහළ
යාම, අපනයන ල පහත වැ ම, ෙග ය ආර ෂක
ත වය ම සහ ෙඩාලරය වල ම වැ ෙල ක
ආ කෙ ෙවළඳපල ෙකෙර බලපා .
• සා ව ආ ක ද ාෙ අ ථ දැ ම • සා ව ආ ක අර
•ස ප ණ භා තය • සා ව ආ ක ප ප
•ස ප කා ය ෂමව ෙව ම • බා ර ක පන
කට
ECN 1202 ක සා ව ආ ක ද ාව 6
2. චකෙ ඛ ආදාය පවාහය
භය
පාදන 1. භ අංශය : ගෘහ අංශය අ ථ දැ ෙව ෙ
සාධක සහ භා ඩ හා ෙ වා පාදනය මට අවශ factors
ග ක
ප ෙභ ජනය ලදා සාධක (ඉඩ , ශමය, පා ධනය සහ
ඉ ලා න
ඒකක ෙ . ව වසායක වය) ඇ ඒකක ෙලස ය. ඔ factors
ලදා සාධකවල ෙ වය සපය
ප ලාභ ලැ ෙම ව ාපා ක අංශෙය සාධක
ආදාය ( ආදායම, වැ ආදායම, ෙපා ආදායම
සහ ලාභ) ලැෙ . ඔ ෙ ග ක ප ෙභ ජනය
සඳහා ආ කෙ පදවන භා ඩ හා ෙ වා ව
ෙකාටස ද ඔ ඉ ලා .
සමාග
ය භා ඩ
හා ෙ වා
පාදනය 2. ව ාපා ක අංශය : ව ාපා ක අංශය සම ත
කරන සහ
ග ක ව ෙ ගෘහ ථ අංශය සපය ලබන factors
ආෙය ජන
ඉ ලා න ලදා සාධක භා තා කර භා ඩ හා ෙ වා
ඒකක ෙ .
පාදනය කරන සමාග ව ය. සමාග
ආ කය ළ පාදනය කර ලබන භා ඩ හා
ෙ වා ව ෙකාටස ආෙය ජනය සඳහා ඉ ලා .
ව ාපාරවල ෛන ක කා වයට අ ව, සමාග
එකම කා වය (ත පාදකයා), ග ක
ත සමාග ( ත ගල ෙ ෙකාට වල
ෙපෟ ග ක අ ය) සහ ෙපා ත සමාග
(මහජනයාට ත අ ය ලබා ගැ මට ඉඩ
ෙදන සමාග ෙකාට අ පාතය).
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 8
1. පාදන යාව ෙ භා තා කළ
සමාග වලට භය ඔ ෙ පාදන
සාධකවල ෙ වය සපය .
2. සමාග පාදන සාධක ල ෙගන ෙග
කර ෙ භය ෙ සාධක ආදායම බවට
ප ෙම .
3. සමාග ෙව වලට ණන භා ඩ හා
ෙ වා පාදනය සඳහා පාදන සාධක භා තා
කර .
4. සමාග පාදනය කර ලබන භා ඩ හා
ෙ වා ල ගැ මට සහ ඒවාෙ ල ෙග මට
භය ඔ ෙ සාධක ආදායම යද කර .
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 9
4. භා ඩ හා
ෙ වා සඳහා
යද ම
3. භා ඩ
හා ෙ වා
වාස FIRMS
පා ධන භා ඩ
1. factors
ලදා
සාධකවල
ෙ වය
2. සාධක ආදායම
ඉ රැ ආෙය ජන
2.2.1 ආ ක යාකාරක මැ ම
මැ ආ කයක ආ ක යාකාරක මැ මට කම න ෙ .
ෙහ
ආදායම
ෙහ ප දානය : පාදනය කරන ලද භා ඩ හා ෙ වාවල ව නාකම
යද (ඊතලය 3)
ආ කයක
සම ත ආදායම : සාධක ආදායෙ ව නාකම (ඊතලය 2)
ආ ක
යාකා යද : භා ඩ හා ෙ වා සඳහා යද ෙ ව නාකම
ම (ඊතලය 4)
සපය .
ප ප මය වශෙය , ආ ක යාකාරක වල
න සමාන ය ය.
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 10
භා ඩ හා ෙ වා පාදනය මට හා පව වා
ආෙය ජන ගැ මට උපකා වන ආෙය ජන යාකාරක ව ාපා ක
ය අංශය කර ලැෙ . ආෙය ජනය අ ථ
සමාග
දැ ෙව ෙ ආ කයක පා ධන ෙතාගයට (ෙගාඩනැ ,
පා ධන
භා ඩ පාල , ක මා තශාලා, ය ත, උපකරණ) එක ම
සඳහා වන
ඉ ෙ වශෙය . ආෙය ජන තර කර ෙ ආදාය චකෙ ඛයට
වරෑපෙය 'එ න ම ' ෙලස ය. එ න ම ය
චකෙ ඛ
පවාහයට භය ෙග ෙනාපැ ණ සංසරණය වන ද
එ න
ම . පමාණය .
(2.1) Y = C + S.
(2.2) Y = C + I.
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 11
ආදායම සහ යද සමාන වන ට:
(2.3) C + I = C + S.
(2.4) I=එ
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 12
(2.5) = +
මාරැ ෙග
මාරැ ම (ආ ), ෙක ම ල
ෂ ය ක ආදායම ආදාය
ෙග (Rd), සහ වකව ල සහනාධාර යද ෙ ථානය
රජය
සෘණ ආදායම (නැවත).
බ ද.
ආ) ල සහනාධාර අතර පා ෙභ ක භා ඩ,
පා ධන භා ඩ, අපනයන සහනාධාර සහ
පවාහන ගා වැ භා ඩ හා ෙ වා සඳහා
ෙගව ලබන සහනාධාර ඇ ළ ෙ .
(2.7) R = Rd + Re
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 13
(2.8) Yd = Y - Td + Rd
ධ වක වක බ ( ) ෙවළඳෙපාෙ භා ඩ හා ෙ වා සඳහා වන
බ දය
වක බ us යද ඉහළ නංව . ල සහනාධාර (නැවත) ෙවළඳෙපාෙ
ණ ල භා ඩ හා ෙ වා සඳහා වන යද අ කර . එබැ වක
සහනාධාරය
බ සහ ල සහනාධාර ෙ ෙව භා ඩ හා ෙ වා වල
'සාධක වැය ල' සහ 'ෙවළඳපල ල' අතර ෙවනස
ඇ ෙ . වක බ සහ ල සහනාධාර ආදායමට ෙහ
පාදනයට බලපා ෙ නැත.
ප ෙභ ජන යද ( ), ආෙය ජන යද (අ ) සහ රජෙ
යද ( ) ෙවළඳපල ව නාකම වක බ ෙ ෙව
සාධක වැයට වඩා ඉහළ යන අතර ල සහනාධාර
ෙ ෙව සාධක වැයට වඩා පහත වැෙ .
එබැ Y ≠ C + I + G.
(2.9) Y = C + I + G - Te + Re
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 14
2.3.4 රජය සමඟ සංවෘත ආ කයක ආෙය ජනය ම
(2.10) Yd = C + S.
(2.11) Y - Td + Rd = C + S.
(2.12) Y = C + S + Td - Rd
(2.13) Y = C + I + G - Te + Re
එබැ ,
(2.14) C + S + Td - Rd = C + I + G - Te + Re
(2.15) S + (Td + Te) - (Rd + Re) = I + G.
(2.16) S + T - R = I + G.
ධ
බ දය
බ
ෙග ෙමම ආ කය ළ, භ සහ සමාග අතර චකෙ ඛ
us ණ ආදාය පවාහෙය වන කා අතර ඉ රැ සහ
වමාරැ බ us ණ වමාරැ ෙග (S + T - R) ඇ ළ ෙ . චකෙ ඛ
ෙග
ය. පවාහයට එ න ම සඳහා ආෙය ජන යද සහ
මහජන ප ෙභ ජන යද ඇ ළ ෙ .
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 15
(2.17) I = S + (T - R - G)
අයවැය අ තය ෙ න , රාජ ඉ සහ
ග ක ඉ සමඟ ෙපෟ ග ක ආෙය ජන ශාල
ෙ . රජය අයවැය ඟය පව වා ෙගන ය ෙ න , එය
ග කඉ අ කර ග ක ආෙය ජන ඩා
සම ත
කර .
ආෙය ජනය
සඳහා
ෙපෟ ග ක
හා රාජ
ආෙය ජන ෙම G රාජ ප ෙභ ජනය (Cg) සහ රාජ ආෙය ජනය
ඇ ළ (Ig) යන ෙදකම ඇ ළ වන බව සැල ලට ගත ය.
ෙ .
එබැ ආ කෙ සම ත ආෙය ජනය ව ෙ ග ක
ආෙය ජනය (I) සහ රාජ ආෙය ජනය (Ig) ය.
(2.18) I = S + (T - R - Cg - Ig)
(2.19) I + Ig = S + (T - R - Cg)
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 16
2.4 ෙ ශ අංශය හ වා ම
වෘත ආ කයකට අපනයන සහ ආනයන ඇ ළ ෙ . ,
අ සහ වැ භා ඩ හා ෙ වා සඳහා වන ෙ ය
යද වලට අමතරව, අපනයන (එ )න හැ ෙවන
ෙ ය පාදනෙ ෙකාටස සඳහා ෙ ශ අංශය ද
යද කර . ඒ අතරම, ෙ ශ අංශය ද ඔ ෙ
මැ ෙම ෙකාටස ආනයන (එ ) හරහා ෙ ය
භා තය සඳහා ලබා ගත හැ ය.
• එය ෙ ය භා ඩ සහ ෙ වාව බඳ ෙ ශ
අංශය යද හ සා අපනයන ච රෙ ඛය
ආදාය ගලා යද පැ තට එක කළ ය.
• ආනයන , මම සහ G මත ෙ ය යද දැ ෙම ම
ආනයනය කරන ලද භා ඩ හා ෙ වා සම ත සා
යද පැ ෙ ෙ ෂෙය අ කළ ය.
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 17
ෙ ශ
FIRMS
අංශය
එ න
කා
x එ
මම
එ C + I + G + XM
C + I + G + XM-Te + Re
නැවත
වාස ආ ව FIRMS
පාර
Y-Td + Rd
ව
(2.1) Y = C + I + G + X - M - Te + Re
(2.2) Y = C + S + Td - Rd
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 18
එබැ ,
(2.3) C + S + Td - Rd = C + I + G + X - M - Te + Re
(2.4) S + (Td + Te) - (Rd + Re) + M = I + G + X.
(2.5) S + (T - R) + M = I + G + X.
ස කරණය නැවත සක ෙම :
(2.6) I = S + (T - R - G) - (X - M)
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 19
කට
(අ) ආ කයක ආ ක අංශ හතර අතර ආ ක
යාකාරක වල ගලායාම තර කර න.
(ආ) භ, සමාග සහ රජය කර ලබන එකම
ආ ක යාකාරක හ නාෙගන ෙමම යාකාරක සඳහා
උදාහරණ සපය න.
(ඇ) ලංකාව සඳහා සංඛ ාෙ ඛන ද ත ෙසායා ගැ ම
(ප ය වසර සඳහා) සහ ෙමම ප ෙ දෙ සාක ඡා කර
ඇ සා ව ආ ක චල ය ෙ පමාණය (දළ ෙ ය
පා තෙ ප ශතය ෙලස) මැ ම.
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 20
3. මැ මැ ම
ජා ක කරණය ම සම ත ප දානය සහ ඒ ආ ත සා ව
ආ ක සංක ප මැ ෙ කමෙ දය ඉ ප කර . දළ ෙ ය
පා තය (දළ ෙ ය පා තය), දළ ජා ක පා තය (දළ ජා ක
පා තය), දළ ෙ ය යදම ( ඊ) සහ ජා ක ආදායම (එ අ )
වැ සංක ප සම ත පාදනෙ ධ සපය . ආ කයක
තථ මැ ම මැ ම සං ණ හා කෘ වලට භාජනය වන ෙහ ,
ජා ක කරණය පාෙය කව ද ා මක කම ඉ ප කර .
ආ කයක ම ට , ව හය සහ ආ ක යාකාරක වල පග ය
ගණනය ම සඳහා ජා ක කරණ යවරය ෙග ලබාග
ධ ද ශක බ ලව භා තා ෙ . ෙමම ද ශකය ෙ කාලයාෙ
ඇවෑෙම ජාත තර සංස දනය හා ෙවන ෙල කෙ ධ
රටවල ආ ක ත වය බඳ අවෙබ ධය ලබා ෙද .
ජා ක
කරණ
ආ කයක
ප දානය
මැ ම
සඳහා
කමෙ දය ප දානය ය ආ කයක පදවන භා ඩ හා ෙ වා වල
සපය .
සම ත ප දානය තර මට භා තා කරන සාමාන
ෙය ම . ෙ ෂණා මක අර සඳහා, ප දානය
මැ ය ය. ආ කයක සම ත මැ ම මැ ම සං ණ
පාෙය ක ගැට ම කර . මැ වල ධ
සංක ප හා කම ෙ . ධ සංක ප හා කම භා තා
කර ප දානය මැ මට ජා ක කරණය භා තා
කර .
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 21
3.1 ජා ක කරණය
3.1.1 දළ ෙ ය පා තය
දළ ෙ ය දළ ෙ ය පා තය (දළ ෙ ය පා තය) ම
පා තය
ය ලබ ෙ පාදන පෙ ශෙය . දළ ෙ ය පා තය
ආ කයක
සම ත ය ය කාල මාව ළ රට ළ පදවන ය ම
මැ ෙ අවස භා ඩ හා ෙ වා වල ව නාකම .
ව නාකම
• ආ කයක කෘ කා ක, කා ක හා ෙ වා
අංශවල සමාග පාදනය කර ලබන
ය ම භා ඩ හා ෙ වා දළ ෙ ය පා තයට
ඇ ළ ෙ .
• අපනයනය කළ භා ඩ හා ෙ වා රට ළ පාදනය
ෙ ෙලස අපනයන දළ ෙ ය පා තෙ අඩං ෙ ,
න ඔ ද රෙට ටත පාදනය ෙ ෙලස
ආනයන ඇ ල කර නැත.
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 22
• රට ළ පාදනය ෙ ශ සමාග හා ජා ය තර
සං ධාන ර දාන ජා ක වය ෙහ සමාග අ ය
දළ ෙ ය පා තෙය ඇ ල කර ඇත.
• ර දානය රට ළ පාදනය ෙනාවන සා
ෙ ශ රටවල පාදනය ෙ ය සමාග ර දාන
ඇ ළ ෙනාෙ .
(3.2) ධ වක බ ද = වක බ - ල සහනාධාර
3.1.3 දළ ජා ක පා තය
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 23
(3.3) GNP = දළ ෙ ය පා තය + NFIA
3.1.4 ධ ජා ක පාදනය
එ එ ධ ජා ක පා තය (එ එ ) ම ලබ ෙ
ය
පා ධන පා ධන ෙකාට ෂය ම (ෙහ පා ධන ප ෙභ ජනය)
ෙකාට
ෂය දළ ජා ක පා තෙය අ ෙම . ආ කයක
ම
සඳහා පා ධන ෙතාගය පාදන යාව ෙ භා තා වන ක
සක පව නා ව ක සහ භා ඩ (ෙගාඩනැ , පාල , ය ත,
කරන ලද
දළ ජා ක උපකරණ, වාහන වැ ) ව සම ත ෙ . ඒවා
පා තය
ම ම භා තා කර ලබ ෙ භා ඩ හා ෙ වා
පාදනය සඳහා ෙනාව, කාලය සමඟ ෂය මට යට
ෙ . එවැ පා ධන භා ඩ සඳහා ය ආ කාලය ඇ
ට, පා ධන භා ඩ පාදනය සඳහා භා තා ෙ ප
result ලය ෙලස සෑම වසරකම පා ධන ෙතාගෙ
ව නාකෙම ෂය ෙ .
(3.5) එ එ = එ - ෂය ම
3.1.5 ජා ක ආදායම
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 24
3.1.6 ග ක ආදායම
(3.7) PI = NI + Rd
(3.8) Yd = PI - Td
(3.9) Yd = NI - Td + R.
3.1.8 දළ ෙ ය යදම
GDE ය
ආ කයක දළ ෙ ය යද (GDE) ඇ තෙ කර ඇ ෙ යද
මැ ම පෙ ශෙය . GDE ය ග ක ප ෙභ ජනය (C),
සඳහා වන
ආෙය ජනය (I), රජෙ ල ගැ (G) සහ ධ අපනයන
යදෙ
ව නාකම (NX) සඳහා වන යද එක ව .
(3.10) GDE = C + I + G + NX
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 25
ග ක
ප ෙභ ජන
යද ය ග ක ප ෙභ ජනය ය භ භා ඩ හා
මැ
සඳහා ෙ වා සඳහා යද ම . ක පව න හා ක පව නා
භය
ෙනාවන භා ඩ සඳහා යද ම ෙමයට ඇ ළ ය .
කර
ලබන නව වස තැ ම ෙහ ල ගැ ම සඳහා යද ම
යදම . එයට ඇ ළ ෙනාෙ . 'පා කළ භා ඩ' ( ෙදවන වරට
ෙම ට රථය ) ල ගැ ම සඳහා යද ම එයට
ඇ ළ ෙනාෙ .
ග ක
ආෙය ජන
ය
ෙභෟ ක ආෙය ජනය ය ෙභෟ ක ව ක සඳහා වන දළ ෙ ය
ව ක
සඳහා ආෙය ජන ය. ග ක ආෙය ජන සඳහා ව ාපාර ආෙය ජන,
සමාග
සහ ෙ වා ක ආෙය ජන සහ ව ාපාර ඉ ෙව ට ෙවන
භය මඇ ළ ෙ .
කර Investment ව ාපාර ආෙය ජනය ය ය ත, උපකරණ
ලබන
යදම . සහ ෙගාඩනැ වැ නව පා ධන භා ඩ ලබා
ගැ ම සඳහා සමාග යද ම .
Investment ෙ වා ක ආෙය ජනය ය නව වාස
ඉ ම ෙහ ල ගැ ම සඳහා භය
යද ම .
• යාපාර භා ඩ ෙතාග ෙවන ආෙය ජන ෙකාටස .
පා ත න ලබා ඇ කාල මාව ළ ණ
ෙනාලබන භා ඩ හා ෙ වා ෙතාගය ෙමයට ඇ ළ
ය.
GDPmp
NIFA
GNPmp
NNPmp
ෂය ම
එ එ එ
ධ වක බ
NI = සාධක ආදායම
ව
ධ සෘ බ
ජා ක කරණ යවරය භා තා කර සම ත
මැ ෙ ඇ තෙ ෙකෙර බලපාන ක ගැට
ෙදක ෙ . ව ගණ ෙ ෙද ෂය ඇ ෙ
හැ යාව සා එ ගැට ව පැන න . අගය එක
ෙ සංක පය ෙමම ගැට ව වැර ම සඳහා ෙයාදා
ග . අෙන ගැට ව පැන න ෙ ල ෙවන ම
ෙ ෙව . ෙමම ගැට ව වැර ම සඳහා සැබෑ
මැ සංක පය භා තා කර .
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 27
අගය දළ ෙ ය පා තෙ අ ථ දැ ම ය ෙන අදහ
එක
මය ව ෙ අවසාන භා ඩ හා ෙ වා වල ව නාකම . ෙකෙ
පාදනෙ
ධ ෙවත , සමාග අවසාන භා ඩ හා ෙ වා ෙම ම
අව ථා
වල අතරමැ භා ඩ හා ෙ වා පාදනය කර . අතරමැ
පාදනය පාදන අතර අ දව සහ උපෙය තා ඇ ළ වන අතර
සඳහා
එක ඒවා අවසාන භා ඩ හා ෙ වා පාදනය සඳහා ෙයාදා
කළ
අගය . ග .
ව ව 3.1 ඇ තෙ ගත අගය
එක ම
ප දානය ව නාකම
ප දානය අගය එක කරන ල
(LKR mn) (LKR mn)
රඒ 100 100
ර 220 120
ර පා 470 250
ර සැ 750 280
ස ණ 1540 750
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 28
3.2.2 තා ක මැ
තා ක ස ණ මැ ම ගණනය ම සඳහා ධ භා ඩ හා
මැ ම
ය යත ෙ වා එ ර ම සඳහා ෙපා හරය අවශ ෙ - ද
ල ගණ
ව ව නාක පකා ත ල. සෑම භා ඩයකම සහ
ම
ලබන ෙ වාවක ව තමාන ල ගණ සෑම ව ෂයකම සම ත
මැ ෙ
ව නාකම මැ අගය එක ෙ භා තා කරන ට, ෙල
ෙවනස ෙභෟ ක මැ ෙ ෙවනස කෘ කර . එබැ
ස ණ මැ ම නා ක හා සැබෑ යන ෙද ම ම
ලැෙ .
නා ක දළ ෙ ය පා තය : ව ම ල ගණ අ ව
ගණනය කරන ලද ය කාල ප ෙ දය ළ පදවන
අවස භා ඩ හා ෙ වා වල ෙවළඳපල ව නාකම.
තථ දළ ෙ ය පා තය : යත ල ගණ යටෙ
ගණනය කරන ලද ය කාල ප ෙ දය ළ පදවන
අවස භා ඩ හා ෙ වා වල ෙවළඳපල ව නාකම. ' ක
ව ෂයක' ල ගණ ර තර ල ගණ සඳහා ෙයාදා
ග .
ව ව 3.2 සැබෑ දළ ෙ ය පා තය
ඇ තෙ ම
දළ ෙ ය පා තය1 වන වසෙ දළ ෙ ය
වසර පව න ල ය
(LKR mn) (L
1 1000
2 1200
3 1500
4 1600
5 1800
දළ ෙ ය
පා තෙ
පරාව තන දළ ෙ ය පා තය : සැබෑ දළ ෙ ය පා තයට
ය
උ ධමනෙ නා ක දළ ෙ ය පා තෙ අ පාතය. ෙමය ධ කාල
ම .
වකවා අතර ල ෙවන බඳ ද ශකය .
⎡ GDPcurr ⎤
(3.13) GDPdeflator = ⎢ ⎥×
100 ⎣ GDPcons
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 29
3.3 ජා ක කරණ භා තය
3.3.1 ආ කෙ පමාණය
දළ ෙ ය රටක සම ත මැ ම ආ කෙ පමාණය මැ ම වන
පා තය
ය අතර එය ෙල කෙ ධ රටව සමඟ සැස ය හැ ය.
ආ කයක
පමාණය සැබෑ දළ ෙ ය පා තෙය ම ලබන ෙල ක
මැ ම .
පාදනය 2005 ඇම කා ෙඩාල යන 45,000
ය.
ධ රටවල දළ ෙ ය පා තෙ ශාල වය
අ වා යෙය ම ඔ ෙ ජනතාවෙ වන ත වෙ
ෙවනස අදහ ෙනාෙකෙ . ධ රටව අතර වන
ත වය ෙවනස වඩා අ ථව ෙලස ත ෙ රැ ම
සඳහා ස ණ මැ මට ය ය ෙවන ක ම
අවශ ෙ .
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 30
රෑපය 3.2 ෙල කෙ සැබෑ දළ ෙ ය පා තය ෙබදා
හැ ම 2005
ජපානය
10%
ඇඑජ
27% ජ ම ය
6%
නය
5%
ෙවන
රටව එ ස රාජධා ය
47%
5%
3.3.2 ඒක ගල ආදායම
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 31
ව ව 3.3 ෙත රාග අය සඳහා ජා ක කරණ
යවර
රටව 2005
ජා ක
ජා
ආදාය
ආ
එ
ජනගහන USD ඒක ගල
USD ඒ
( යන) යන ආදාය
යන
USD
ඇඑජ 296 12970 43740 12438
ජපානය 128 4988 38980 4019
ජ ම ය 82 2852 34580 2409
නය 1305 2264 1740 8610
එ ස රාජධා ය 60 2264 37600 1968
ඉ යාව 1095 793 720 3787
ලංකාව 20 23 1160 89
ලාශය: ෙල ක බැං ව, ෙල ක සංව ධන වා තාව 2007
ඒක ගල ආදායම ම ලබ ෙ සම ත පාදනය
(දළ ෙ ය පා තය, දළ ජා ක පා තය ෙහ ජා ක
හැ පත) රෙ මැද වසර ජනගහනය සමඟ ෙබ ෙම .
අ ව තන
කරන ලද
ආදායම
3.3.3 සක කළ ජා ක ආදායම
ය ද
ඒකකයක
ල අ ත ජා ක සංස දනය සඳහා, ව තමාන මය
ගැ ෙ
ශ ෙ අ පාත භා තා කර ධ රටවල ජා ක ආදායම
රෙට
ෙවන ක ඇම කා ෙඩාල වැ එ දල පකාශ කළ ය.
සඳහා ප ව තනය සඳහා භා තා කරන මය අ පාතවල
සක
කරන ලද කෘ ෙ ෙව ෙමය ෙනාමඟ යැ ය හැ ය.
ආදායම .
ෙමයට ෙ ව, ය ද ඒකකය ට ල ගත
හැ භා ඩ හා ෙ වා පමාණය ර රටට ෙවන ම .
ඇම කා ෙඩාල 1 (LKR) සඳහා ඔබට ල ගත හැ ෙ
100) ඇම කා එ ස ජනපදෙ , ජපානෙ ෙහ එ ස
රාජධා ෙ ඔබ ලංකාෙව ල ග නා ලට වඩා
ෙබෙහ අ ය. එබැ නා ක මය අ පාතය
භා තා කර ඇම කා ෙඩාල ව නාක බවට
ප ව තනය වන රටක ජා ක ආදායම ෙවන රට සමඟ
සසඳන ට වන ත වය බඳ අ ථව ත ෙ රැව
ලබා ෙනාෙ .
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 32
ල ගැ ෙ බලශ සමානා මතාවෙය ( )ම
ලබන ජා ක ආදායම ෙමම ගැට ව මඟහරවා ගැ මට
සහ ධ රටව අතර වන ත වය සංස දනය
මට ෙයාදා ග . ඇම කා ෙඩාල යදම
ස බ ධෙය ෙ ය ල ගණ සැල ලට ග .
එය ඇම කා ෙඩාල යන ල ගත හැ ය යන
අදහස මත පදන ෙ වඩා සමහර රටවල
(අ ආදාය ලා රටව ) සහ අ අෙන රටව
(ඉහළ ආදාය රටව ). එබැ සාමාන ෙය
අ ආදාය ලා සහ ඉහළ ආදාය ලබන රටවල ජා ක
ආදායම අතර පරතරය PPP සඳහා ගැල ෙම ප ඩා
ෙ .
ලබා ඇ භා ඩ හා ෙ වා ඩය සඳහා ඔ ෙ ම
රටවල ධ ද ල ගැ ෙ බලය සමාන මට PPP
මය අ පාතය භා තා කර . උදාහරණය ෙලස,
ලංකාෙ ගැල මය අ පාතය ෙවළඳපල
මය අ පාතයට වඩා අ ය (LKR 100 = USD 1), ම ද
ලංකාෙ ල සාෙ ෂව අ ය . එබැ , ලංකාෙ
සක කරන ලද ජා ක ආදායම ෙවළඳපල මය
අ පාතයට වඩා ඉහළ අගය ග . ඒ හා සමානව,
ආ ක
ව ධනය ජපානෙ ගැල මය අ පාතය ෙවළඳපල
ය
සම ත මය අ පාතයට වඩා වැ ය (ෙය 100 = ඇ.ෙඩා. 1),
පාදනෙ
වැ ම . ම ද ල ගණ සාෙ ෂව ඉහළ ය
ජපානෙ . ඒ සා, ජපානෙ ජා ක ආදායම සක ෙ
පහළ ෙවෙළඳෙපාළ මය අ පාතය ගණනය වඩා.
3.3.4 ආ ක ව ධනය
ආ ක ව ධනය ය රටක ආ ක පග ෙ ම .
කාලය සමඟ භා ඩ හා ෙ වා මැ ෙ වැ ම එ
ෙප ෙකෙ . වසෙ ආ ක ව ධන ෙ ගය පහත
සඳහ ප ගණනය කර ෙලැ :
⎡
(3.14) වසර ළ දළ ෙ ය පා තය ව ධනය ෙ ගය t = ⎢ දළ ෙ ය
⎣
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 33
ආ ක ව ධන ෙ ගය ත ෙ රැ ෙ , මැ ෙ සැබෑ
ව නාකම ( යත ලට දළ ෙ ය පා තය) භා තා කළ
ෙ කාලය සමඟ ල ෙවන මෙ ෙව නා ක
අගය කෘ ඇ බැ .
කාලය
growth සඳහා වා ක සාමාන ව ධන
ෙ ගය ගණනය කර ලබ ෙ වා ක ව ධන
අ පාතවල එක ව වසර ගණ ෙබ ෙම .
ව ව 3.4 තථ දළ ෙ ය පා තෙ
ව ධන අ පාත
ෙත රාග රටව (%)
2000-05
සාමාන ය 20062007
ඇඑජ 2.8 2.8 2.0
ජපානය 1.3 2.4 2.1
ජ ම ය 0.7 3.2 2.6
නය 9.6 11.6 11.9
එ ස රාජධා ය 2.3 2.8 3.0
ඉ යාව 4.7 9.7 9.0
ලංකාව 4.2 7.7 6.8
ලා රය:
ෙල ක බැං ව, ෙල ක සංව ධන වා තාව 2007
ෙල ක බැං ව, ෙග ය ආ ක අෙ ෂාව 2009
ලංකා මහ බැං ව, වා ක වා තාව 2007
ආ ක ව ධන ෙ ගය සංස දනය ෙ ආ කෙ
ශාල වය වැදග ෙ . ඉහළ ආදාය ලබන රටක සහ
අ ආදාය ලබන රටක සැබෑ දළ ෙ ය පා තෙ
වැ ෙ අ පාතය ෙවන ෙ . ඇම කා එ ස
ජනපදෙ සැබෑ දළ ෙ ය පා තෙ ප ශතය යයට 1
වැ ම ලංකාවට වඩා ශාලය.
3.3.5 මැ ෙ ව හා මක ෙවනස
ව ව 3.5 ෙත රාග දළ ෙ ය පා තෙ
ආං ක ෙකාටස
රටව 2005 (%)
කෘ ක මක මා තෙ වා
ඇඑජ 1 22 77
ජපානය 1 31 68
ජ ම ය 1 29 70
නය 13 46 41
එ ස රාජධා ය 1 26 73
ඉ යාව 19 28 54
ලංකාව 17 26 57
ලාශය: ෙල ක බැං ව, ෙල ක සංව ධන වා තාව 2007
ආ ක ව ධන යාව ෙ කා ක හා ෙ වා අංශ
කෘ කා ක අංශයට වඩා ෙ ගෙය ව ධනය ෙ . එ
ප As ලය ෙලස දළ ෙ ය පා තෙ
කෘ ක මා තෙ ෙකාටස පහත වැෙට ෙ ක මා ත හා
ෙ වා අංශවල ෙකාට වල වැ ම සමඟ ය. ව ධන
යාව ෙ , ඒ හා සමානව, කෘ කා ක අංශෙ ර යා
ෙකාටස පහත වැෙට ෙ ක මා ත හා ෙ වා අංශවල
ර යා ෙකාට වල වැ ම සමඟ ය. සම ත මැ ෙ
ආං ක ෙකාටස ම ලබ ෙ අංශෙ මැ ෙ
අ පාතය දළ ෙ ය පා තයට අ පාතය ෙල .
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 35
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 36
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 37
• පාදන රෙ ශය • ආදාය පෙ ශය
• යද රෙ ශය • දළ ෙ ය පා තය
• දළ ජා ක පා තය • දළ ෙ ය යදම
• ජා ක අදායම • ධ ජා ක පා තය
• ඉවත දැ ය හැ ආදායම • ග ක ආදායම
• අගය එක කරන ල • තා ක හා නා ක ප දානය
• දළ ෙ ය පා තය deflator • ඒක ගල ආදායම
• PPP අ ව තනය කරන ලද ආදායම • ආ ක ව ධනය
• දළ ෙ ය පා තෙය ආං ක ෙකාට • ර යා ආං ක ෙකාට
කට
(අ) ලංකාෙව ජා ක ද තර ම සහ
ප ය දශක පය ළ රෙ ආ ක ෙවනස
ෙ ෂණය ම.
(ආ) අ ආදාය ලා , මධ ම ආදාය ( පහළ-මධ ම හා ඉහළ
මධ ම සමග) සහ ෙල කෙ ඉහළ ආදාය ලබන රටව
ව කරණය ම සඳහා භා තා කරන ඒක ගල
ආදායෙ ම ට ෙසායා ග න . ව තමාන ඒක ගල ආදාය
ම ට සමඟ එ එ කා ඩය යටෙ රටව ලැ ව
සක කර න.
(ඇ) ලංකාව ඇ ෙල කෙ රටව පය ෙත රාෙගන
ජා ක කරණ යවරය භා තා කර
ඔ ෙ ව තමාන ආ ක ත වය බඳ
සංස දනා මක ත ෙ රැව ය න.
()) ලංකාව ඇ ආ යාෙ රටව පය ෙත රාෙගන,
ජා ක කරණ යවරය භා තා කර
ඔ ෙ කා න ආ ක පග ය බඳ
සංස දනා මක ත ෙ රැව ය න.
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 38
4. මැ සහ සම ත ඉ ම
ආ කයක මැ ම ටම සහ ල ම ටම රණය කර ෙ ක
සා ව ආ ක ප නය . සම ථ ඉ ම සහ සම ත සැප ම අතර
අ ත යා ම මැ ෙවළඳෙපාෙ මැ සහ ල ම ටම
රණය ෙ . ෙකෙ ෙවත , ල ම ටෙ ෙවන සඳහා සම ත
සැප ෙ ප චාරය සහ සම ත ඉ ෙ ෙවන වලට ප දානෙ
ප චාරය බඳව ආ ක ද ා ists අතර මතෙ ද පව .
ආ ක
ව ධනය
සහ ල
ථා තාව
පධාන සා ව ආ කයක මැ ම ටම සහ ල ම ටම රණය
ආ ක
ගැට ෙ . කර ෙ ක සා ව ආ ක ප නය . ආ ක
තනෙ ධ පාස අතර සා ව ආ ක මතෙ දෙ
ලාශය ද ප නය . භා ඩ හා ෙ වා වල සම ත
ප දානය සමාග පාදනය කර සපය ලැෙ .
මැ සැප ම ල ම ටෙ ෙවන වලට ප චාර
ද ව ෙ ෙකෙ ද? භ, සමාග , රාජ හා ෙ ය
අංශව පදවන සම ත පාදනය සඳහා ඉ ම
පව . ල ම ටෙ ෙවන වලට ඉ ම ප චාර
ද ව ෙ ෙකෙ ද? ඉ ම ප දානයට බලපා ෙ ද?
ෙමම ප ෙ දය ෙමම ප න වලට රැ ෙස ම ෙකෙර
අවධානය ෙයා කර .
4.1 මැ ව ධනය
ආ කයක සම ත මැ ෙ වැ ම ඉතා කා න,
කා න හා ෙක කා න ව ධන ආකෘ ෙලස ආකෘ
න ෙ ෂණය ෙකෙ .
• ළ මැ ෙ ව ධනය කා න ඉහළ ය භව
ර දානය පව න පාදන ධා තාව මත රඳා
පව න බව. ෙමම අව ථාෙ , සලකා බලන කාල
මාව ළ පා ධන ෙතාගය සහ තා කප
සැල ය ෙලස ෙවන ෙනාවන බැ ඒවා ලබා
ෙද ලැෙ . එබැ , ස ණ මැ ම සැප ම
භව මැ මට සමාන ෙ . ශම බලකාෙ ෙහ
ජනගහනෙ වැ ම සමඟ ආ කයක භව
මැ ම ව ධනය ෙ .
• ළ මැ ෙ ව ධනය ෙක ල දළ ජා ක
පා තය ෙහ දළ ජා ක ජා ක යවර
භා තා කර ඇ තෙ , සැබෑ ර දානය වැ
ම . පව නා ශම බලකාෙ ෙ වා ෙ
ෙවන සහ ඔ ෙ ෙ වා කාලෙය ෙවන
ෙ ෙව තථ මැ භව මැ වටා
උ චාවචනය ෙ .
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 40
මැ හා ල ම ටම කා නව හා ෙක කා නව
රණය ම බඳව ආ ක ද ා ists ෙහ ආ ක
තනෙ ධ පාස අතර . එබැ එය සා ව ආ ක
මතෙ දෙ වැදග පභවය .
4.2 භව සහ තථ ප දානය
භව
මැ ම
ය භව මැ ම ය ලබා ඇ තා කප යටෙ
වාභා කව පව න ය පාදන සාධක (පා ධනය සහ ශමය)
සහ ක
කළ ණ උපෙය කර ග ආ කයකට පාදනය කළ හැ
ර යා
මැ භා ඩ හා ෙ වා වල සම ත ප දානය . කා නව
ම ටම .
ආ කයට ළඟා කර ගත හැ සහ පව වා ගත හැ
ඉහළම මැ ම ටම ෙමය . පාදන හැ යාව
මා ෙ ( එ ) ඕනෑම පාදන ල ෂ ය ම
ආ කයක භව මැ ම ටම ෙප කර .
4.2.1 භව ප දානෙ වැ ම
ශම ඉහළට බෑ ස ත මැ වකය ම ෙප වා ඇ
බලකාෙ ප භව මැ ම ටම කා නව ඉහළ ය . ය ම
ව ධනය
ෙ ෙව factors ලදා සාධකවල ණ ර යාව ඇ ට , භව
භව
ප දානය මැ ෙ වැ මට ෙ ව ෙ ආ කෙ capacity
ව ධනය ලදා තා ධා තාව අ ව ශම බලකාය ෙහ ජනගහනය
ෙ .
ම .
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 41
4.2.2 තථ මැ ෙ උ චාවචනය
සම ත
ඉ ෙ
ෙවන තථ මැ ම ය ආ කය සැබ ම පදවන භා ඩ
වලට
ප චාර හා ෙ වා වල සත ප output ලය . දළ ෙ ය
වශෙය
සත පා තය වැ ජා ක කරණ යවර ගණනය
ප දානය
උ චාවචන කර ෙ ෙමය .
ෙ .
Bo ආ ක උ පාතය: ඉහළ යන මැ හා ෙ වා
ය සමඟ ආ ක යාකාරක වන
කාලය
• ආ ක අවපාතය: පහත වැෙටන මැ හා ෙ වා
ය සමඟ ආ ක යාකාරක වල හැ ෙ
කාලය
• උප මය: උ පාතයට ෙපර සහ ප අවපාතෙය
ප ව චකයක උප ම මැ ම ටම
• වරෙය ෙ : ර දාන අවම ම ටම අවපාතය
ෙපර සහ උ පාතය අ ගමනය
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 42
පරතර භව
ප දානය
ඇ ත
උ පාතය ප දානය
ප බෑම කාලය
කාලය
අගල
1 2 3 4 5 6
කාල මාව
4.2.3 අ කර යාව
වැ ර ආ ක උ පාතයක සත මැ ම භව මැ
ර යාව
ය එ ඉ මවා යා හැක. භව මැ ම ' ණ-ර යා' මැ
වාභා ක
ම ටමට ම ටම ෙලස අ ථ දැ වෙහා , සත මැ ම භව
වඩා ෙ වා
ය මැ ම ටම ඉ මවා යා හැ ෙ ෙකෙ ද ය න බඳ
ඉහළ
යාම .
ප නය ෙ . ෙමයට ෙ ව කා නව පව වා ගත
ෙනාහැ 'අ ක ර යාව' ය .
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 43
• (එවැ
ස ෙ නකට පැය 8 ෙහ 5 න ළ ෙලස),
ආ කය (වැඩ කරන වයෙ , කාලය ෙයාදවා)
ර යාව හා ෙ වා අ පාතය ෙම ම
සාමා ය වැඩ කරන කාලය රණය ම සඳහා
රාෙය ක ස මතය ඇත. ස මතය ට වඩා
ෙ වා ය ඉහළ නැං මට ද ෙමය ඉඩ සලස .
4.2.4 ෙල කෙ ව ාපා ක චක
ෙල කෙ තන ආ ක ඉ හාසය ෙප කර ෙ
ආ කය ව හා අවපාතය පග ය ලබා
ඇ බව . සාමාන ෙය අවම වශෙය වසරකට කා
ෙදක ව ආ කයක negative ණා මක ව ධන ෙ ගය
අවපාතය ෙලස තර ෙකෙ . සමහර අවපාත 'අවපාත'
ෙලස හැ ෙව ෙ ඒවා ගැ රැ, වඩා හා වඩා
ෙලස පැ ර ඇ බැ . ට අමතරව, ෙල කෙ ,
සමහර කලාපවල ෙහ සමහර රටවල තර ' ඩා අවපාත'
ෙව පව .
පහත දැ ෙව ෙ ෙල කෙ ඇ අවපාතය පය :
• මහා අවපාතෙය 1930 ගන වල
• ෙල ක ෙත අ දය 1973-1975
• නැෙගන ර ආ යා ය අ දය 1997-1998
• ෙඩා ෙකා 2001 අ දය
• ෙග ය ල හා ආ ක අ දය 2008-2009
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 44
4.3 මැ සහ ල ම ටම
සම ත මැ ම සහ ආ කයක ල ම ටම රණය
ව ෙ සම ත ඉ ම සහ සම ත සැප ම ම .
ල ම ටම
ය භා ඩ
හා ෙ වා ල ම ටම (P) ය ය ම භා ඩ හා ෙ වා වල සාමාන
වල
සාමාන ල ෙ . සාමාන ල ම ටම ගණනය කර ලබ ෙ
ල .
පා ෙභ ක ල ද ශකය ( අ ) වැ ල ද ශකය
භා තා කර .
4.3.1 සම තඉ ම
සම ථ සම ථ ඉ ම ( .ව.) ය ෙන අදහ ව ෙ භ
ඉ මය
භ, ( ) ග ක ප ෙභ ජනය සඳහා වන සම ත
සමාග , පාදනය සඳහා ආ කෙ ඉ ම, සමාග
රජය සහ ග ක ආෙය ජනය (අ ), රජය භා ඩ හා ෙ වා
ෙ ශ
අංශෙය ල ගැ ම ( ) සහ ධ අපනයන ෙ ශ අංශය (NX).
ස ණ
මැ
සඳහා ඇ
ඉ ම . AD = C + I + G + NX
ල ම ටම සහ සම ත ඉ ම ප ෙල මව ස බ ධ ෙ .
ල ම ටම ඉහළ යන ට ප ෙභ ජනය, ආෙය ජනය,
රජෙ ල ගැ සහ ධ අපනයන සඳහා වන ඉ ම
පහත වැෙ . එබැ සම ත ඉ වකය පහළට
බෑ ම .
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 45
4.3.2 සම ත සැප ම
• ෙක කා න : ෙක කා න (SRAS) සම ත
සැප ම ය භව මැ ම ටම වටා
උ චාවචනය වන සත ප දානය . සම ත ඉ ෙ
ෙවන වලට ප චාර වශෙය ෙක කා නව
සත ප දානය උ චාවචනය වන අතර නැවත ල
ම ටමට ප චාර වශෙය ෙනාෙ . එබැ , SRAS
වකය ඇ ලම ට ර ෙ .
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 46
• කා න : කා න (LRAS) සම ථ සැප ම ය
ආ කෙ tive ලදා ධා තාව අ ව රණය වන
භව මැ ම ස ල ම ටම ෙනාෙ . එබැ
LRAS ව රය භව ෙහ වාභා ක මැ
ම ට ර ෙ .
රෑපය 4.2 ෙක කා න හා කා න ඒඑ වක
ල
ම ටම
ඒ
0 SRAS
.ව. 1
.ව. 0
ව 0 ව
1
ප දානය
ල LRAS
ම ටම
1
ඒ
0
.ව. 1
.ව. 0
Yn Y 1
ප දානය
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 47
4.3.3 ෙක කා න හා කා න ප දානය
සම ත AD සහ AS කා නව හා ෙක කා නව ආ කෙ
ඉ ම
සහ ල ම ටම (P) රණය කර . ෙක කා නව ස ණ
සැප ම
ල ම ටම ප දානය AD රණය කර (සත ප දානය - Y).
රණය
කර . Capacity ලදා තා ධා තාව කා නව ස ණ
ප දානය රණය කර ( භව ප දානය - Yn).
සම ථ තථ මැ ෙ ෙක කා න උ චාවචනය රණය
ඉ ම
ෙක කා න ව ෙ සම ත ඉ ම අ ව ය. SRAS ල ම ටෙ P 0
ප දානයට
බලපෑ ර ෙ . AD 0 - AD 1 ට සම ත ඉ ම වැ ම Y 0 - Y 1
කර .
ට ප දානය ඉහළ නංව . ෙක කා නව ල ම ටම
ථාවර කර ඇ බැ සම ත ඉ ෙ වැ ම ල
ම ටමට ෂ ක බලපෑම ඇ ෙනාකර . එබැ
ප දානය සම ත ඉ ෙ ෙවන ක වලට ප චාර
ද ව . AD සහ SRAS අතර අ ත යාකා වය P 0
ල ම ටම රණය කර .
සම ථ කා න මැ ම ටම ය ණ ර යා ම ටෙ
ඉ ම
කා නව වාභා ක මැ ම . සම ථ ඉ ෙ ෙවන වලට
ල
ම ටමට ප චාර වශෙය Yn ට ඉහ ෙහ පහ සත
බලපෑ
කර . මැ ෙ ෙවනස තාවකා ක ව ඇත. .ව. 0 - .ව. 1
ට සම ථ ඉ ෙ වැ ම පව නා ල ම ටෙ P 0
Yn - Y 1 ෙව සත ප දානය ඉහළ නංව . ඉහළ
සම ත ඉ මට ප චාර වශෙය ල ම ටම ඉහළ යන
බැ ෙමය කා නව පව වා ගත ෙනාහැක . P 0 - P 1
ට ල ම ටම ඉහළ යාම ද වැ ඇ පාදන
වැය ඉහළ නංව . එබැ පාදන වැය ඉහළ
යෑමට ප චාර වශෙය සමාග ඔ ෙ පාදනය අ
කර . අවසානෙ , ස ණ මැ ම එ කා න
වාභා ක මැ ම ටමට පැ ෙ .
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 48
4.3.4 ල ගැල ෙ ගය
කා නව ය ල ම ටෙ ෙවන සම ත
ඉ ෙ ෙවන ක ණ ෙලස අවෙශ ෂණය කර
ගැ මට තර කාලය , එබැ ල ම ටම න ය
ෙ .
ල
ම ට
ම ට
LRAS (t 4 )
ඒඑ ( 3 )
1 ඒඑ ( 2 )
ඒඑ ( 1 )
ඒ
0
SRAS (t 0 )
.ව. 1
.ව. 0
Yn ව 1 ප දානය
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 49
• ෙමම කාලය (ස ප මට ෙක ෙක ල ), ල
ගැල හා පැත ෙලස ව රය ෙ ගය ඩා.
ව ගම කරන ට ෙක ල ගැ මට කා න,
සැබෑ ර දානය රමෙය එ වභා ක ම ටෙ
පැ ෙ . සම ථ ඉ ෙ ෙවන කමෙය ල
ම ටෙම අවෙශ ෂණය වන අතර මැ ම ටම
ෙනාෙ .
සම ත
ඉ ෙ
ෙවන 4.4 රාජ ල හා ල ප ප
ව ෙ
ප ප
හා
ක පන සම ථ ඉ ෙ (AD) ඕනෑම සංරචකයක ෙවනස
ෙ ෙව
ෙ ෙව සම ත ඉ ෙ ෙවනස , සා ව ආ ක
අර ෙකෙර බලපෑ ඇ කර : සම ත ප දානය
(ව ධනය) සහ ල ම ටම ( ථාවර වය). .ව.
ෙවන සා ව ආ ක ප ප වල ෙම ම අභ තර
ෙහ බා ර ක පනවල ප results ල ෙ .
රාජ ල ප ප ය : රාජ ල ප ප ය ය
රජෙ යද ( ) සහ බ කරණය ( ) හරහා .ව.
ල ප ප ය ය ෙන අදහ කර ෙ රජෙ යද
වැ ම හා .ව. ඒ හා සමානව, බ අ මම ඉවත
දැ ය හැ ආදායමට (අ direct බ ෙ ෙව ) ෙහ
යද (අ වක බ ෙ ෙව ) ෙකෙර ඇ කරන
බලපෑම ම .ව. ෙ ප ප ය සම ත
මැ ම සහ ල ම ටම ඉහළ නැං මට ෙ ෙ .
සංෙක චන රාජ ල ප ප ය( අ ම ෙහ වැ
ම) ප දානය සහ ල ම ටම අ කළ හැ ය.
ද ප ප ය: ද ප ප යය ද සැප ම සහ
ෙපා අ පාතය පාලනය ම සඳහා මහ බැං ෙ
ෙමවලම . ද සැප ෙ වැ ම අදහ කරන
ල ප ප ය ද වැ මට ෙ ෙ
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 50
රාජ ල හා ල ප ප අතර ස බ ධය ෙ .
බ යද යද යවා ගැ මට පමාණව ෙනාෙ න
රජෙ යද වැ ම ෙබාෙහ ට අයවැය ඟය වැ
මට ෙ ෙ . අයවැය ඟයට ' ද දණය ම'
ෙහ ෙ පභවය ෙග (බැං අංශය සහ ෙ ශ
ණය) ණයට ගැ ම සඳහා රජය ෙයා ව ෙ න ද
සැප ම ඉහළ ය . එබැ ල පසාරණය ෙබාෙහ ට
ල පසාරණය සමඟ ද ය හැ ය.
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 51
කට
(අ) ආ කයක සම ත ඉ ම වැ මට ල හා
ල ප ප ෙ ව ෙ ෙකෙ ද ය න පැහැ
කර න.
(ආ) ෙල ක ඉ හාසෙ ආ ක අවපාතය බඳ ෙතාර රැ
ෙසායා ග න. එය සම ත ඉ ම, ප දානය, ෙ වා ය
සහ ල ගණ ෙකෙර බලපා ඇ ආකාරය තර කර න.
(ඇ) මෑත අ තෙ අභ තර ක පන (රට ළ) සහ බා ර
ක පන (රෙට ටත) සඳහා උදාහරණ ෙසාය න. ලංකා
ආ කයට ෙමම ක පනෙ ධනා මක ෙහ negative ණා මක
බලපෑම තර කර න.
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 52
5. ආ ක ව ධනය
රටක සංව ධන අර සා ෂා කර ගැ ම සඳහා ආ කෙ
රසාර ව ධනය ය ර . Capacity ලදා තා ධා තාවය ම සහ
තා ණය වැ ම සමඟ ආ කය ව ධනය ය හැ ය.
පා ධන-ශම අ පාතෙය අඛ ඩ වැ ම ම ලබා ෙදන
පා ධන ස චනය ව ෙ ඉහළ ආෙය ජන ෙ ෙව . සම ත
සාධක produc ලදා තා ව ධනය ආ ක ව ධනයට තා ක
ෙ දායක වය ෙප කර .
5.1 පාදන කා යය
පාදන
තය ම
ෙයද සහ පාදන තය ම ප දානය සහ ෙයද අතර
ප දානය
අතර පමාණා මක ස බ ධතාවය ෙප ව . ෙමම
පමාණා මක
ස බ ධතාව ස බ ධතාවය ෙප කර ෙ ප දානය ය factors
ෙප ව .
ලදා සාධකවල (පා ධනය සහ ශමය) සහ තා ෂණෙ
ධනා මක කා යය බව .
(5.1) Y = A (K, L)
ΔY Δඒ ⎡ΔK Δ ෙපළ ⎤
(5.2) = +⎢ + ⎥
ව ඒ ⎣ ෙ උස ෙපළ ⎦
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 54
පා ධන
ෙතාගය ය පා ධනය ය ය ෙත පකරණ, උපකරණ, ෙගාඩනැ
ආ කයක සහ ඉ ෙව ට වැ පා ධන භා ඩ ෙතාගය .
පා ධන
භා ඩ හා පාදන යාව ෙ පා ධන භා ඩ භා තා කරන ට
ඉ ෙව ට
ව බ
වල සැබෑ
ව නාකම . පා ධන ෙතාගය ෂය ෙ . ධ ආෙය ජන ෙ ෙව
පා ධන ෙකාට ව ධනය ෙ .
ශමය ය
සාෙ පාදන යාව ෙ ශමය පා ධනය සමඟ සං ත
capacity
ලදා ෙ . ෙ වා යය පාදන යාව ය සඳහා ෙයාදා
හැ යාව .
ග නා ශම පමාණය . ආ ක ව ධනයට දායක වන
ආකාරෙය ෙ වා ය ෙදයාකාරය ඉහළ යා
හැ ය:
• ( රම බලකාය ෙහ ජනගහන ව ධනය,
ර ඵලය ) ක කරැ සං යාව වැ
• වැඩ කාලය ළ (වැ ම වැ න වැඩ කරන පැය
ගණන ෙහ වැඩ කරන න ස ෙ ගණන වැ )
• රම ණා මක වැ ම (අ යාපනය,
ව, අ දැ , සහ ධනා මක ක කරැ ආක ප
ම )
• එ ෙ වකෙය සඳහා රා ධනය (ක කරැව
ෙභෟ ක සඳහා තව ප ගණක) සහ එ ෙ වකෙය සඳහා
පා ධනය
ය සා වැ කළ රා ධන (ඒ ෙව වට
සාදන ලද කැ ෙ ටරය ප ගණකය ) භා තය
පා ධනෙ
ෙතාගය . • වැ කළ ෙ වා ත වය (වඩා ෙහාඳ කා ය
සාධනය සඳහා ර ලාභ) හා වැඩ කරන ප සරය
මානව ( රස න කා යාල ඉඩ)
පා ධනය
ය ශම
සලතා
ෙතාගය . ෙභෟ ක පා ධනය සහ මානව පා ධනය ය පා ධනය
සහ ශමය සඳහා භා තා කරන ක ප පද ෙ . ෙභෟ ක
පා ධනය ය සා සාදන ලද පා ධන භා ඩ
ෙතාගය . ෙකෙ ෙවත , මානව පා ධනය ය වැ
කළ ණා මකභාවය ශම ෙතාගය . සංව ධනය
ෙව පව න රටවල බ ල ' ' ශමය ඇත
සංව ත රටවලට සාෙ ෂව ස ත මානව පා ධන
ෙතාගෙ ඟය පව .
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 55
ඉඩ වලට කෘ කා ක ආ කය වඩා වැදග වන land ලදා
වාභා ක
ස ප සාධකය ඉඩ . ඉහළ ආදාය ලබන රටවල ආ ක
ෙතාගය ව ධනයට ඉඩ දායක වය අ වැදග කම දර .
ඇ ළ
ෙ . ෙභෟ ක හා මානව පා ධනෙ ෙ ගව ව ධනයට
සාෙ ෂව ෙ ව ා යද තය.
5.1.2 තා ෂණය
• නව ෙසායාගැ ද ෙම මානව රා ධන
සංව ධනයට ෙහ ඉෙග දැක ගත හැ ය. වැ
ව හා පළ රැ ද ස තව, වඩා
ෙහා යා කර .
ප ෙ ෂණ
හා • නව ෙසායාගැ ද පාදන කළමනාකරණය සහ
සංව ධනය
ය සං ධාන දැක ගත හැ ය. නව කළමනාකරණ
තා ණය
පාදනය භා තය සහ යාකාරක සං ධානය ෙ නව
ම කම ම පාදනය වැ කළ හැ ය.
අර
කරග
ආ ක
යාකාරකම ආ කයක ප ෙ ෂණ හා සංව ධන (ආ සහ )
යාකාරක නව පැ හා නව කරණ පමාණය
රණය කර . ප ෙ ෂණ හා සංව ධන කට රජය
සහ සමාග කර ලැෙ . ඩා ෙගා ෙය ට
පවා 'වඩා ෙහාඳ ෙ ව ෙ කම' අ හදා බැ ය හැ ය.
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 56
සම ත තා ෂ ක ෙ ක ප result ලය ව ෙ සාධක
සාධක
produc produc ලදා තාව ඉහළ යාම . ට අමතරව, වැය අ
ලදා තාව
ය ෙන ම සහ ණා මකභාවය වැ ම ද තා ෂ ක
දැ ෙව ෙ ෙ ප results ල ෙ .
given
ලදා
සාධකවල
ප දානය සම ත සාධක produc ලදා තා ව ධනය ය පා ධන
ෙතාගය සහ ශම බලකාය සැල ලට ෙගන තා ක
ෙ ප output ලය ෙලස මැ ව ධනය
මැ ම . පාදන තෙ , සම ත සාධක produc
ලදා තා ව ධනය ම ලබ ෙ A ෙවන ම .
පා ධන ව ධනය හා ශම ව ධනය ෙ ෙව මැ ෙ
වැ ම අ ෙම ප , අවෙ ෂ ΔA / A ය සාධක
produc ලදා තාව ඉහළ නැං ෙම මැ ව ධනයට
ද වන දායක වය :
Δඒ ΔY ⎡ΔK Δ ෙපළ ⎤
-⎢
(5.3) = + ⎥
ඒ ව ⎣ ෙ උස ෙපළ ⎦
5.2 පා ධන ස චනය
පා ධන පා ධන ස චනය ය පා ධන ෙතාගෙ ව ා ය .
ස චය ය පා ධන ෙතාගයට නව එක ආෙය ජනය බැ ,
පා ධන
ෙතාගෙ පා ධන ස චනය ව ෙ ආෙය ජනෙය . ඇ ත
වැ ම .
වශෙය ම, පා ධන ස චය සඳහා, පා ධන ෙතාගය
ෂය මට වඩා ආෙය ජනය වැ ය ය.
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 57
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 58
5.2.2 ඉ
(5.9) ජා ක ඉ =ෙ යඉ +
ෙ ශය ෙග ලැෙබන ධ සාධක ආදායම +
ෙ ශය ෙග ධ ග ක මාරැ
(5.10) ජා ක ඉ රැ අ පාතය = ජා ක ඉ / දළ ෙ ය
පා තය
ණය කළ හැ අර ද ෙවළඳෙපාල
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 59
• ඉ ෙ ස පාදන ය ඉහළ-බෑ මක ඉ
හා ෙපා අ පාතය ධනා මක අදාළ වන සා
ව රය.
• ආෙය ජන සඳහා ඉ ම ය පහත බ න-බෑ මක
ආෙය ජන සහ ෙපා අ පාතය එ ෙනකට
ර ෙල මව ස බ ධ සා ව රය.
ද ද ෙවළඳෙපාළ
ෙවළඳෙපාල
ය ද
ල ෙගන
ණ ද වල ල ෙලස, ද සැප ම (ආ කෙ ද
ලබන
ථානය . ෙතාගය) සහ ද සඳහා ඇ ඉ ම (ආ කෙ
මහජනයා ස ව ඇ ද පමාණය) පව න ද
ෙවළඳෙපාෙ ෙපා අ පාතය රණය ෙ . ෙපා
අ පාතයට ප චාර ෙනාද වන ප ආ කෙ ඇ ද
ෙතාගය මහ බැං ව සපය ලැෙ . ෙපා ආදායම
ලබා ගැ ම සඳහා 'ෙපා දරණ ල ව ක ' (බැ කර)
සඳහා ආෙය ජනය මට මහජනතාවට අවශ සා ද
සඳහා ඇ ඉ ම ඉහළ ෙපා අ පාතයකට වැෙ . ල
ආෙය ජන අ ෙම වැ දල රඳවා ගැ මට
මහජනතාවට අවශ සා අ ෙපා අ පාත යටෙ ද
සඳහා ඉ ම ඉහළ ය .
Supply ද සැප ම ර වකය , ම ද එය ෙපා
අ පාතයට අනම ෙ .
Demand ද ඉ ම ෙපා අ පාතයට ප ෙල මව
ස බ ධ ඇ සා පහත වැෙටන වකය .
ධ ෙපා අ පාත
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 60
රෑපය 5.1 ෙපා අ පාත රණය
ම: ක ප
ද
ණය අර ද ෙවළඳෙපාළ
ෙපා ළ ෙපා
අ පාතය රණය
අ ෙ
r0 ඒ
මම
LF 0 ණය
ලබා
ගත
හැ
අර ද
ඒ
r0
එ . .
එ 0 ද
ණය ම සහ ණය ගැ ම, ඉ ව ග, ක ෙ
කාලය සහ ල ආයතන මත පදන ව එ එ කා ඩය
යටෙ ෙබාෙහ ෙපා අ පාත ඇත. ෙකෙ ෙවත , ධ
ෙපා අ පාත එකට හා එකම ශාවකට ගම කර .
එබැ ෙ ෂණය සඳහා සාමාන ෙපා අ පාතය
භා තා කළ හැ ය.
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 61
ෙපා අ පාතය සහ ආෙය ජනය
ඉ ෙ ම ටම ජා ක ආදායෙ ම ටම මත රඳා
පව (ෙපා අ පාතයට අමතරව). අ ආදාය ලබන
රටවලට අ ඉ රැ අ පාතය ඇත, ම ද ෙමම
රටවලට ඔ ෙ ආදායෙම ශාල ෙකාටස
ප ෙභ ජනයට ෙව කළ බැ . ඊට ෙවන ව,
ඉහළ ආදාය ලබන රටවලට ඉහළ ඉ රැ අ පාතය
ඇ ෙ ඔ ප ෙභ ජනයට ආදායෙම පමාණය
ෙව කරන බැ .
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 62
වශෙය %
USD වශෙය %
දළ ෙ ය පා තෙ
යන ආෙය ජනය
ඇඑජ 18 99.4 4.0 16
ජපානය 31 2.8 0.3 1
ජ ම ය 17 32.7 6.8 5
නය 39 72.4 9.2 3
එ ස රාජධා ය 17 164.5 45.0 8
ඉ යාව 30 6.6 3.5
ලංකාව 26 0.3 5.2
ලාශය: ෙල ක බැං ව, ෙල ක සංව ධන වා තාව 2007 සහ
එ ස ජා ෙ සං ධානය, ෙල ක ආෙය ජන වා තාව 2006
සටහන: ව වට ඇ ළ ව ෙ ෙ ශ ආෙය ජන 'ගලා ඒම'
පම . ෙබාෙහ රට සංව ත රටවල ට සංව ධනය ෙව
පව න රටව ද වා ෙ ශ ආෙය ජන ' ටතට ගලායාම' ඇත.
ෙ ශ
ආෙය ජන
ම ෙමම ආෙය ජන ඉ පරතරය අ කර ඉ ෙ
ආෙය ජන
ඉ ෙ ගැට ව මඟ, ෙ ශ ආෙය ජන ම ආවරණය කළ හැක.
පරතරය
යවා ගත ෙ ශ ආෙය ජන ය ෙ ශ සමාග ආ කයක
හැ ය.
පා ධන ෙතාගයට එක ම .
Countries සමහර රටවල, ඉ රැ අ පාතය අ
වද, ආෙය ජන අ පාතය ඉහළ ම ටමක
පව ෙ ඒවා ශාල ෙ ශ පා ධන පවාහය
ආක ෂණය කර ග නා බැ .
5.3.1 ද ප ප
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 63
5.3.2 රාජ ල ප ප
• අ බ අ පාත ආෙය ජන ම පව වා ඉල ක
සාමා යෙය රා ය ය ර ප .
• සංගත ලාභ, පාදනය, ඉ රැ , ආෙය ජන සහ
ණය ගැ මත ඉහල බ ආෙය ජන අෛධ යම
කළ හැ ය.
• බ සහන, බ වා , පාදන සහනාධාර සහ
අපනයන සහනාධාර ෙත රාග ක මා ත සඳහා
ආෙය ජනය ම, ළදරැ ක මා ත ආර ෂා ම
සහ අපනයන පව ධනය ම ම කර .
• රා ය ආෙය ජන ග ක අංශෙ ආෙය ජන සඳහා
අව ය ය තල පහ ක හා උපෙය තා ( ය,
ජලය, රකථන හා ස පාර ෂක ෙ වා වැ ) ලබා
මම ආෙය ජන පහ කළ හැ ය.
• උ ධමනය රසාරනෙ රා ය ය ර ප ,
ෙකෙ ෙවත , අවත ෙ රැ කළ හැ
ආෙය ජන තකා වාතාවරණය.
5.3.3 සහ ෙර ලා
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 64
•ආ ක ව ධනය • පාදන කා යය
• වන ත වය • පාදන ධා තාව
• සාධක produc ලදා තාව • තා ෂණ වැ ම
• පා ධන-ශම අ පාතය • මානව රා ධනය
• ෙභෟ ක පා ධනය • පා ධන ස චය
• ආෙය ජනය සහ ඉ • ග ක හා රාජ ආෙය ජන
• ආෙය ජන-ඉ ෙ පරතරය • සෘ ෙ ශ ආෙය ජන
• ණය කළ හැ අර ද ෙවළඳෙපාල • ද ෙවළඳෙපාළ
• ෙපා අ පාතය • ෙපා දරණ ව ක
• ද ප ප ය • රාජ ල ප ප ය
• ලධා වා යා ප පා • යාමන යා තණය
කට
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 66
6. ර යා හා ර යාව
6.1 ශම බලකාය
6.1.1 සංක ප සහ අ ථ දැ
ශම
බලකාය ශම බලකාය සම ත ව ෙ සම ත ජනගහනෙ
ය වැඩ 'වැඩකරන වය කා ඩෙ ' ආ ක වශෙය යාකා
කරන
වයෙ ජනගහනෙය . ජනගහනය ළ වැඩ ෙනාකරන වය
ආ ක
වශෙය කා ඩ ෙදක ද ඇත : දරැව සහ වැ ය . 'වැඩ
යාකා
ජනගහනය කරන වය කා ඩෙ ' න ය ල ම ආ ක වශෙය
යාකා ෙනාෙ . වැඩ කරන වය කා ඩෙ ආ ක
වශෙය අ ය ගල අතර , ගෘහ ය ,
ශා කය , ෙර ෙහ ආබා ත ගල ඇ ළ ෙ .
සමහර ගල වැඩ මට තර වය ෙහ අ
වය වැඩ කරන වය කා ඩෙ වචනය අ ව ය
හැ න ඔ ආ ක වශෙය අ ය යැ සැලෙ .
(6.1) වැඩ කරන වය ජනගහනය = ආ ක වශෙය
යාකා + ආ ක වශෙය අ ය
ෙ බ ෙෆ ×
(6.2) සහභා ව අ පාතය = වැඩ කරන 100
වය ජනගහනය
ශම
බලකායට
ර යා සහ ශම බලකායට ෙහ ආ ක වශෙය යාකා
ර යා
ර ත ජනගහනයට දැනට ර යාවල ගල සහ වැඩ
ගල
ඇ ළ මට කැම න දැනට ර යා ර ත ගල
ෙ . ඇ ළ ෙ .
(6.4) ර යා ර ත = ශම බලකාය - ෙ වෙ
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 68
ෙයා කාල මාව ළ අවම වශෙය පැය ව
කාරැ කව (සාමාන ෙය ස ය ):
• ෙලස ෙ වක වැ ෙහ වැ ෙහ
• ෙලස ෙ වාෙය ජකයා ෙහ තම ෙ ම ම ෙ වකෙය
ලාභය සඳහා ෙහ
• ෙලස ෙනාෙග ප ලට ප ෙ ලාභ රෙය ජන සඳහා
ආ ක වශෙය
ජනගහන
අ ය
වැඩ කරන වයස
ස හය ර යා ර ත
ශම බලකාය
(ආ ක වශෙය
ස ය)
ර යාව
ර යා අ , ෙදා ට දැ සහ ඉ ලා අ
ෙ ෙව ර යා ර තය ෙ ෙතාගය සහ ර යා
ර තය ෙ ෙතාගය ඉහළ ය . ඒ අතරම නව බඳවා
ගැ හා නැවත කැඳ ෙ ෙව ර යා
ර ත ෙ වැ ම සහ ෙ වා ෙ ෙතාගය ඉහළ
ය .
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 69
ෙ වක තාවකා කව ෙහ රව ශම බලකාෙය
ඉව ව යන ට ෙ වක ෙතාගයද පහත වැෙ .
තාවකා කව ශම බලකාෙය බැහැරව න ගල
නැවත ර යාව මට රණය කළ හැ සා එය
නැවත ඉහළ යා හැ ය.
අෛධ යම ර යා ර ත ගල ශම බලකාෙය
ඉව මට රණය ම සා ර යා ර ත ෙ
ෙතාගය ද පහත වැෙ . ශම බලකාෙය බැහැර ගල
ර යා ෙස ම ආර භ කළ ට, ඔ ර යා
ර ත ෙ ෙතාගයට නව කරැව ෙහ
නැවත ඇ ළ වන අය ෙලස ගම කර .
නව කරැව ,
ප කර
ෙ වක
ර
ර යා අ ව , -
ඕ , ඉව ම
ශා ක,
අෛධ ය
තාවකා කව වමට ක
ටත
අ
ෙ බ බලය
ර යා
නැවත ඇ
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 70
6.2 ර යාව
6.2.1 ර යා ව ග
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 71
ස භාව ස භාව ර යාව ය ශම ෙවළඳෙපාළ කෘ
ර යාව
පැන ෙ ෙව ඇ වන ර යාව එ කා න ' වාභා ක'
න ෙ ම ටමට වඩා ඉහළ අගය ග . රම ෙවළඳෙපාළ
ශම
ෙවළඳෙපාළ වෘ ය ස යා හා වඩා ඉහල වැ සා අවම
කෘ
වැ ප ස පාදන කෘ කළ හැ
ම .
ෙවළඳ ෙපාළ ඉව ෙ වැ . එ ප labor ලය
ෙලස ශම ඉ ම පහත වැෙටන අතර ර යාව
වාභා ක ර යා අ පාතයට වඩා ඉහළ ය .
සෘ මය සෘ මය ර යාව ය පාදන කට වල සෘ මය
ර යාව
පැන උ චාවචනය සා ඇ වන ර යාව . ෙබාෙහ
න ෙ කෘ කා ක පාදන කට සෘ මය ර යාව
පාදනෙ
සෘ මය ෙ ෙව සෘ මය ෙවන ක වලට භාජනය ෙ .
උ චාවචනය
ම . සංචාරක ෙ තයට සෘ මය ෙවන ක ද ඇත .
ෙ වා ය ය පාදන යාව ෙ ෙ වෙ
Under න ෙයාදවා ඇ ශමය අ ෙව භා තා ම . ත
ෙ වා
ය ර යා ස මතය ෙහ ක ප ර යා අව ථා
ය ස බ ධෙය ශම උපෙය තාව පමාණව ෙනාවන ට
ෙ වෙ
ෙයාදවා ere න ෙ වා ය ෙ . Ere න ෙ වා ෙ
ඇ
ශමෙ කා ඩ ෙදක ඇත, එන දෘශ හා ෙනාෙපෙනන
under න
උපෙය ජනය (සැඟ ):
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 72
6.2.2 ශම ෙවළඳෙපාළ සම තතාවය
සැබෑ
වැ ප
ඒ. ෙ . එ .එ
ඒ
W1/P0
ඊ
එ
W0/P0
.එ
එ .එ එ 0
ගණන
ක කරැ
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 73
සැබෑ වැ ප සැබෑ වැ ප ය ද ම ටම වැ ම ටෙම ෙබ ම .
ය ද
වැ ෙප එය වැ ෙප සැබෑ ව නාකම ද ව . ද වැ වැ ම
සැබෑ සා සැබෑ වැ ඉහළ ය
ව නාකම .
(W) ෙහ ල ම ටෙ අ ම (P). එය වැෙට ෙ ද
වැ ප අ ම ෙහ ල ම ටම ඉහළ යාම ෙ ෙව . ද
වැ ප සහ ල ම ටම එකම අ පාතය ඉහළ
යෙහා ෙහ පහත වැෙ න සැබෑ වැ ම ටෙ
ෙවනස ෙනාෙ .
සම ත තථ වැ ප ශම ෙවළඳෙපාෙ එ සහ ඒෙ
රණය කර ලබන අතර එය ආ කෙ
වාභා ක මැ ම ටෙ පව න එ එ
ර යාව ණ ර යා ය ලබා ග . සම ත තා ක
භාර
ගැ මට වැ ෙප (W 0 / P 0 ), ෙ ඡා ර යාව EF ට සමාන ෙ .
කැම ශම
බලකාය හා
ශම ඉ ම
අතර ඇ සැබෑ වැ ප එ සම තතා ම ටමට වඩා වැ ම අ කර
පරතරය
ෙ ඡා වාභා ක ම ටමට වඩා අ ර යාව සහ ස භාව
ර යාව .
ර යාවට මග පාද . අවම වැ ෙර ලා ෙහ වෘ ය
ස ඩනය ම ද වැ ඉහළ නැං ය හැ ය. ල
ම ටම යතව පව ෙ න , ෙමය සැබෑ සැබෑ වැ
වැ මට ෙ ෙ . සමාග ශම ඉ ම අ කරන
අතර ක කරැව ශම සැප ම වැ කරන ට, ඒ ට
සමාන ' ෙ ඡා ර යාව' පව . සම ත ර යාව
වාභා ක ර යා ම ටමට වඩා ඉහළ අගය ග .
6.2.3 සම තඉ ෙ ෙවන
සම ත ඉ ෙ අ ම ( භව මැ ම ටමට වඩා
අ ) ඉ ෙ ient න ර යාවට ෙ ෙ . ආ ක
අවපාතවල , සමාග ප දානය අ කර , එබැ ශමය
සඳහා ඉ ම. ඕනෑම සැබෑ වැ ප එ වමට මාරැ
ෙ . ව තමාන සැබෑ වැ ප (W 0 / P 0 ) ඉ ම ෙවන
ෙනාෙ . එබැ , සැබෑ වැ W 0 / P 0 ශම ඉ ම
අ මඅ ත ශම සැප ම සා ' ෙ ඡා ර යාවට'
(AE 0 ) ෙ ෙ .
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 74
ද වැ අ මෙ ෙව අවසානෙ සැබෑ වැ ප
W 1 / P 0 ද වා පහත වැෙ . ශම ෙවළඳෙපාළ අ සම ත
ර යා ම ටම සහ වැ ෙ ඡා ර යාව (
E 1 -F ට) සම තතාවයට නැවත පැ ෙ .
එ 1
එ 1
එ . එ
ගණන
ක කරැ
ඉ ම-
ient න
ර යාව
තාවකා ක
හා ච ය ය. සම ත ඉ ෙ උ චාවචනය ෙ ෙව ර යාෙ
ෙවනස ව ාපා ක චක හා ස බ ධ 'ච ය ර යාව '.
ච ය ර යාව තාවකා ක . එය ආ කෙ භව
මැ ම ටම වටා තථ මැ ෙ ෙක කා න
උ චාවචනය සමඟ ස බ ධ ෙ . කාල පමාදය ප ,
ල ම ටම P 0 - P 1 ට පහත වැෙ . එබැ ,
කා නව, ෙ වා ය එ වාභා ක
ණර යා ම ටමට (එ එ ) සහ ෙ ඡා ර යාව
නැවත එ වාභා ක ම ටමට (ඊ 0- ) සහ. අවසානෙ ,
සැබෑ වැ ප එ ම ටමට සමාන වන න අ ද
වැ ප සහ අ ල ම ටම ස තව :
W0 W1
=
0 1
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 75
උ පාත කාලවල , සම ත මැ ම එ භව ම ටමට
වඩා ඉහළ යන අතර එය ශමය සඳහා ඉහළ ඉ ම ඇ
කර . ශමය සඳහා ඇ ඉහළ ඉ මට ප චාර වශෙය
ද වැ වැ ම ෙ ෙව සැබෑ වැ වැ ෙ . ෙ වා
ය එ වාභා ක ම ටමට වඩා ඉහළ ය (Nf)
එ ප ing ලය ෙලස ෙ ඡා ර යාව පහත වැෙ .
ල ම ටම කා නව ගැලෙපන ට , සැබෑ වැ ප නැවත
එ ආර භක ම ටමට වැෙටන න ඉහළ ද වැ ප
සහ ඉහළ ල ම ටම සමඟ . එබැ ආ කය එ
වාභා ක මැ හා ර යා ම ට කරා ආප පැ ෙ .
6.2.4 ර යාවට ෙ
සම ත ඉ ම ෙනාමැ කම
සම ත සම ත ඉ ම අ ම සා ප දානය එ භව ම ටමට
ඉ ම
පහත වැ ම වඩා පහත වැෙ . ෙමය ආ ක අවපාතෙ පධාන
සා
ර යාව ල ෂණය . එ ප As ලය ෙලස ෙ වා
එ කය ෙ සංඛ ාව අ ම සහ වැඩ කරන කාලය
වාභා ක
අ පාතයට අ ම ෙ ෙව ර යාව එ වාභා ක ම ටමට
වඩා ඉහළ
ය . වඩා ඉහළ යා හැ ය.
ශම ෙවළඳෙපාෙ ෙනාගැල ම
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 76
අස ණ ශම ෙවළඳෙපාළ
අස ණ අස ණ ශම ෙවළඳෙපාලව ෙ ෙව ර යාව
ශම
ෙවළඳෙපාළ ඉහළ යා හැ ය. ෙ ගණනාව සා ශම ෙවළඳෙපාළ
ර යාවට
ෙ ෙ . අස ණ ය හැ ය:
ඇෙලන වැ ගැට ව
6.2.5 ර යා වැය
ග ක වැය
ෙ ඡාෙව ර යා ර ත ගල ර යා ර ත
ම වඩා ෙහාඳය. ෙමයට ෙ ව ෙ ඡාෙව ර යා
ර තය සඳහා, ර යාෙ ග ක වැය එ
ග ක ප ලාභයට වඩා ඩා ම . ෙ ඡාෙව
ර යා ර ත ගල ර යා ර ත ම වඩා නරක
ය. ෙමයට ෙ ව, කැමැ ෙත ෙතාරව ර යා ර තය
සඳහා, ර යාෙ ග ක වැය එ ග ක
ර යාෙ ප ලාභයට වඩා වැ ම .
සමාජ
වැය ය
ආ කයට
වන
වැය හා සමාජ වැය
අලාභය .
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 78
කට
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 80
7. ද සහ උ ධමනය
ද ය සාමාන ෙය හා ත ා ලව ෙග ෙ
මාධ ය සහ වමාරැ මාධ ය ෙලස ග ව කම .
' ද ෙනාමැ ' ත වය සා පැන න න ෙබාෙහ ගැට
ද භා තය වළ ව . ෙමයට ෙ ව ද පහත සඳහ
කා යය ඉ කර :
ද ය දව ල ව කම . ව කම ය මහජනතාවට
ඔ ෙ ධනය ගබඩා ම සඳහා භා තා කළ හැ
ඕනෑම ෙදය . දව ලතාවය ය ව කමක ණා මක
භාවය වන අතර එය ෙවන භා ඩ හා ෙ වා සඳහා ෙක
දැ ම සහ අවම ග ෙද වැය පහ ෙව
භා තා කළ හැ ය.
7.1.1 ද සැප ම සහ ඉ ම
ද ද සැප ම ය ආ කෙ පව න ද ෙතාගය .
සැප ම ය
ආ කෙ ද ප ප යාමා ග ද ෙතාගය වැ
පව න
ද මට ෙහ අ මට මහ බැං වට වග ම ඇත.
ෙතාගය .
ද සඳහා ඇ ඉ ම ය ෙන අදහ කර ෙ
ද ෙපා දරණ ල ව ක සඳහා ද ආෙය ජනය කරනවා
ඉ මය
ද රඳවා ෙව වට ද රඳවා තබා ගැ මට මහජනතාව ද වන
ගැ මට
මහජන කැමැ ත . මහජනතාවට අර න සඳහා ද
කැමැ ත . අවශ :
1. ග ෙද ෙ අර ණ : ල ගැ මට අවශ
භා ඩ හා ෙ වා සඳහා ෙග මට මහජනයාට
ද ය ය. ග ෙද අර සඳහා ද
ඉ ම ජා ක ආදායමට ධනා මකව ස බ ධ ෙ .
3. සමෙ ෂන අර ණ : ෙපා ස ත ල ව ක
(භා ඩාගාර බැ කර සහ භා ඩාගාර ප )
සඳහා ආෙය ජනය ෙම ෙපා ආදායම අෙ ෂා
කරන සමෙ ෂනෙ තව ෙකාටස මහජනතාව
ස ව ඇත . සමෙ ෂන අර සඳහා ද සඳහා
ඇ ඉ ම ෙපා අ පාතයට ප ෙල මව ස බ ධ
ෙ .
ECN 1202 ක සා ව ආ ක ද ාව 82
තථ ද තථ ද ෙ ෂය ය ද ෙතාගෙ සැබෑ
ෙ ෂය
ය ද ව නාකම . ල ම ටෙ ෙවන (ෙහ උ ධමනය)
ෙතාගෙ
සැබෑ ද ෙතාගෙ සැබෑ ව නාකමට බලපා . ල ම ටම වැ
ව නාකම . වන ට, ද ෙතාගෙ සැබෑ ව නාකම ( ද සැප ම)
පහත වැෙ . ෙපරට වඩා වැ දල ඉ ලා න ප
ඔ ෙ යද රටා ෙපර ප ම පව වා ගැ මට
ජනතාව අෙ ෂා කර .
7.1.2 ද එක ව
(7.2) එ 1 = +
ප ද
ෙතාගයට මහජනයා ස ව සංසරණය වන
ද (CU) සහ මහජනයා ස ව ඇ වා ජ
බැං වල ඉ තැ ප (ෙපා ර ත) ඇ ළ ෙ .
(7.4) එ 3 = එ 2 + වා ජ බැං වල අ ධ ද
වා ජ බැං නඩ කර ලබන අ ධ ද
ෙලස සැලෙකන M 2 සහ ෙවන තැ ප
පරාසයක M 3 ඇ ළ ෙ .
ECN 1202 ක සා ව ආ ක ද ාව 83
ෙ ය හා ෙ ය බැං ඒකකවල අ ධ ද
ඇ ළ එ 2 සංක පය ලංකාව අ ගමනය
කර ලැෙ .
සං ත 7.1.3 සං ත ද සහ ද ෙතාගය
ද
ෙතාගය
ද
සැප ම සං ත ද පමාණය (එ 0 ) ය ආ කයක ද
රණය
කර . ෙතාගෙ (එ 1 ) ල පදනම . සං ත ද මත පදන ව
ආ කය ළ ෙකාපමණ ද පමාණය මාණය කළ
හැ ද ය න ද ණකය ( . .) පැහැ කර .
(7.6) එ 1 = . .එ 0
සා . .> 1 , ආ කය (එ ද ෙකාට 1 ), සං ත ද
(එ ෙතාගය වඩා වැ 0 ). මහ බැං ව රණය
කර ලබන සං ත අ පාතය ද ෙතාගය ෙවන කළ
හැ ය.
• දණකය ෙබාෙහ ම මට සං ත
අ පාත ෙපාලවල වැ ම , එ කර 1 ඩා.
• ඒ එ කර , ද ණකය ෙබාෙහ වැ මට
සං ත අ පාත ෙපාලවල අ , 1 ශාල.
ECN 1202 ක සා ව ආ ක ද ාව 84
රෑපය 7.1 ද ෙතාගය සැක ම
ද තැ ප
එ 1
ද සං ත එ 0
7.2 මහ බැං ව
මහ මහ බැං ව ෙහ ද අ කා ය ය රටක ල
බැං ව
ය ල ප ප යට වග ව ආයතනය . එය රජෙ බැං ව
ප ප ය
යා මක සහ වා ජ බැං ද ෙ . රජෙ බැං ව ෙලස මහ බැං ව
ෙ අයවැය ඟය යවා ගැ ම සඳහා රජයට ද ණයට
ල
අ කා ය . ෙද . වා ජ බැං වල බැං ව ෙලස, මහ බැං ව ය
වා ජ බැං වලට ණය ගැ ම සඳහා වාසය තැ ය
හැ අවසාන ථානය .
7.2.1 මහ බැං අර
ECN 1202 ක සා ව ආ ක ද ාව 85
දෙ බා ර ව නාකම පව වා ගැ ම සඳහා ෙ ශ
මය ෙවළඳෙපාළට ද මැ හ ය ය.
2. ප ධ ථා තාව පව වා ගැ ම: ල ප ධ ෙ
යාකා වය පව වාෙගන යාෙ වග ම මහ
බැං වට ඇත. ෙමම පරමා ථය සා ෂා කර
ගැ ෙ , මහ බැං වලට ල ආයතනවල
කා යය සඳහා යාමන හා අ ෂණ බලතල ඇත.
මහ
බැං ව
වෘත
7.2.2 සං ත ද පාලනය ම
ෙවළඳපල
ෙමෙහ ,
සං ත ද ප ප ය යටෙ ආ කෙ ද ෙතාගයට
අ පාතය
සහ ව ට බලපෑ කර සං ත ද පාලනය ෙ වග ම මහ
භා තා
කර බැං වට ඇත. සං ත ද පාලනය ම සඳහා එය පහත
ද
සැප ම සඳහ උපකරණ භා තා කර :
පාලනය
කර
වෘත ෙවළඳපල ෙමෙහ ය වෘත ෙවළඳෙපාෙ
රජෙ ර ප (භා ඩාගාර බැ කර සහ
භා ඩාගාර ප ) ල ගැ ම සහ ම .
මහජනයා ( ගල , වා ජ බැං , ෙවන ල
ආයතන, සමාග සහ සං ධාන) ස ව ඇ රජෙ
ර ප ෙතාගය ෙ . මහ බැං ව රජෙ
ර ප ල ග නා ට එ 0 වැ ෙ . මහ බැං ව
රජෙ ර ප ණන ට එ 0 අ ෙ .
ECN 1202 ක සා ව ආ ක ද ාව 86
නව ද ම ( ද දණය). ෙමම රජෙ
ර ප නැවත ල ගැ ෙම රජයට මහ බැං ණය
ය ය හැ ය. මහ බැං ව රජයට ණය ෙදන ට එ 0
ඉහළ යන අතර රජය මහ බැං වට ණය අ කරන ට
වැෙ .
ECN 1202 ක සා ව ආ ක ද ාව 87
7.3 උ ධමනය
7.3.1
⎡ - ⎤
(7.7) වසෙ උ ධමනය අ පාතය t = ⎢ −1
⎥ × 100
⎣ −1 ⎦
ECN 1202 ක සා ව ආ ක ද ාව 88
7.3.2 සංක ප
7.4 උ ධමනයට ෙ
උ ධමනයට උ ධමනය ක වශෙය භා ඩ හා ෙ වා වල සැබෑ
පාදක වන
පධාන මැ ම සහ එයට ද ෙයද මට අවශ නා ක ද
කරැණ
සැබෑ ෙතාගය අතර ෙනාගැල ෙ ප result ලය . සැබෑ
මැ ම හා
සසඳන ට මැ ව ධනය නා ක ද ෙතාගෙ ව ධනයට වඩා
ඕනෑවට ම දගා වන ට, ල ම ටම ඉහළ යාමට පට ග .
වඩා ද
ය.
ECN 1202 ක සා ව ආ ක ද ාව 89
එ අත , සැබෑ මැ ව ධනෙ ෙවනස සම ත
ඉ ෙ ෙහ සම ත සැප ෙ ෙවනසක ප result ලය .
අෙන අතට, සැබෑ ඉ ෙ සම ත ඉ ෙ ෙවන
සහ සැප ම ද ෙතාගෙ ෙවන වලට ප චාර
ද ව . එබැ උ ධමනයට ෙ ධ න ාය හා
සංක ප ම ෙ ෂණය ෙකෙ .
7.4.1 ඉ ම උ ධමනය අ න
ඉ මට
ස ලන
උ ධමනය
ව ෙ සම ථ ඉ ම වැ ම (AD) ඉ ම උ ධමනයට ෙ ය
සැබෑ හැක. ප දානය වැ වන .ව. සමඟ ස ණෙය ම
මැ මට
වඩා ෙනාගැලෙපන ට, ප result ලය ව ෙ ල ම ටම ඉහළ
සම ත
ඉ ම යාම . .ව. ෙපෟ ග ක ප ෙභ ජනය, ආෙය ජනය, රජෙ
ඉ මවා
යාෙම . යද සහ ධ අපනයන ව සම ත ෙ .
AD = C + I + G + NX
.ව. වැ
මකට ල ම ටෙ ප චාර දැ ම රඳා
පව ෙ සම ත සැප (ඒඑ ) වකෙ බෑ ම ම
ලබා ෙදන ල ගැල ෙ ගය මත ය. ල ෙස ෙවන
වන ට (ඇෙලන ල ගණ ), .ව. වැ ෙ ල
බලපෑම ව ෙ කාලයකට ප වය.
ECN 1202 ක සා ව ආ ක ද ාව 90
1
ඒ
0
.ව. 1
.ව. 0
ව 0
ව 1
ප දානය
• ල ප ප ය : මහ බැං ව ද
සැප ෙ අ ක ෙලස වැ ම ෙපා අ පාතය අ
මට ෙ ෙ - ණය ගැ ෙ වැය. .ව.
ණය පදන කරග යද වැ ම ෙ ෙව
ආ කෙ ණය පසාරණයකට ෙමය ෙ ෙ -
ෙ ෂෙය ප ෙභ ජනය සහ ආෙය ජන ඉ ම.
ල ප ප යට අ රෑප ල ප ප ය
ද ය හැ ය. රාජ ල පසාරණය අයවැය ඟයකට
ෙ ය හැක. එ ට රජය මහ බැං ෙව ද ණයට
ග
ECN 1202 ක සා ව ආ ක ද ාව 91
අයවැය ඟය යවන ආකාරය. මහ බැං ව රජයට ණයට
ෙදන දල ම ම සංසරණය ෙනා 'නව ද ' ය.
ෙමය ' ද දණය' ෙලස හැ ෙ . එබැ රජෙ යද
වැ ම ෙම ම රජෙ යද සඳහා ද දණය ම
ෙ ෙව .ව.
• අ ර ය වැය: අ ර ය සහ අ ත භා ඩ
සඳහා වන වැය ඉහළ යාම (එවැ ඉහල ල
හා ෙත ල ඉහළ ෙලස) පාදනය මට වැය
දල වැ ර ඵලය .
• මය අ පාතය අව රමාණය: ෙ ශ ද ෙ ය
ල ඉහළ යාම (ෙ ය ද අව රමාණය) ය
ආනය ක අ ර ය, අ ත භා ඩ හා රා ධන
භා ඩ ෙ ය ල ඉහළ දැ මට ෙ ය හැ ය.
ECN 1202 ක සා ව ආ ක ද ාව 92
රෑපය 7.3 වැය ත උ ධමනය
ල
ඒඑ 1
ම ට
ඒඑ 0
0 ඒ
.ව. 0
ව 1
ව 0
ප දානය
ද
ෙතාගෙ 7.4.3 ද ව ධනය සහ උ ධමනය
අ ක
ව ධනය
උ ධමනයට
ෙ ය ද පමාණ න ාය (QTM) නා ක ද සැප ම සහ
හැක.
උ ධමනය අතර relationship ස බ ධතාවය ඉ ප
කර . ද සැප ම (එ ) ය ය ත ෙ ලාවක
ආ කෙ ඇ ද ෙතාගය . මහ බැං ව ය
ආ කෙ ද සැප ම පාලනය ෙ වග ම ඇ
ල අ කා ය .
ECN 1202 ක සා ව ආ ක ද ාව 93
QTM ය සා ව ආ ක අනන තාවය .
(7.8) එ = ව
එ : නා ක ද ෙතාගය
V: ද ඒකකය සංසරණය ෙ ෙ ගය
: සාමාන ල ම ටම
Y: සැබෑ ප දානය
ද වල
පමාණ QTM ෙප වා ෙද ෙ ය කාල ප ෙ දය ළ
න ාෙය ආ කය ළ සම ත ග ෙද වල ව නාකම (MV)
ෙප
කර ෙ මැ ෙ (PY) ද ව නාකමට සමාන බව .
ග ෙද වල
ද
ව නාකම
මැ ෙ QTM මත පදන උ ධමනය බඳ න ාෙය ෙහ
ද
ව නාකමට ව ෙ , V යත යැ උපක පනය ම, සැබෑ මැ
සමාන බව . ව ධනයට වඩා ද ෙතාගෙ අ ක ව ධනය ල
ම ටෙ සමා පා ක වැ මකට ෙදන බව . ෙවන
වචන ව වෙහා , ල ම ටම ථාවර ම ටමක තබා
ගැ ම සඳහා සැබෑ මැ ව ධනයට අ ලව ද
ව ධනය පව වා ගැ ම මහ බැං ෙ වග ම ෙ .
ආ කයක ද ෙතාගය ව ෙ :
• ලංකා මහ බැං ව ( ද අ ) රජයට ණය
• වා ජ බැං ණය රසාරණය
Foreign ෙ ශ සං ත වැ ම (ඊට අ රෑපව ද වැ ම
සමඟ)
ECN 1202 ක සා ව ආ ක ද ාව 94
• වැ ම ෙපා අ පාතය ඇ යව ක අ ත
ද ෙකාටස ආෙය ජනය සඳහා ඉ ම වැ , ද
පව . අ ෙපා අ පාතයට ප චාර වශෙය
සම ත ඉ ම වකව ඉහළ ය .
ECN 1202 ක සා ව ආ ක ද ාව 95
• බැං ජාත තර ග ෙද සඳහා ඉ මය
අ පාත වැ කර
• සමෙ ෂකෙය අනාගතෙ අ ෙ ක ලාභ
ඉපැ මට අනාගත අවදානම වළ වා ගැ මට
ඇ ෙ ෙවළඳ භා ඩය සං ත නැ රැ
ෙම ම
• ක කරැ අනාගතෙ ඉහළ යන වන යදමට
න ෙද න ඉහල වැ ඉ ලා ආර භ
ෙම අවධාරණය ව ෙ උ ධමනයට ෙ ය හැ
සංව ධනය ෙව පව න රටවල ආ කය
ව හා මක වලතා ය.
• ආහාර ඟය සැප ම හැඩගැ සා පැන න න
සංව ධනය වන රටවල රධාන ර නය .
වැ ෙව පව න ආහාර සඳහා ඇ ඉ ම
ස රා ම සඳහා සංව ධනය ෙව පව න රටවල
ආහාර සැප ම න ය ෙනාෙ . ආහාර සඳහා ඇ
අ ත ඉ ම සා ආහාර ල අඛ ඩව ඉහළ
ය .
• ෙ ශ මය භාධකය ෙබාෙහ ට ෙ ෙව
අපනයන ආදායෙම පහල ව ධනය, ආනයන
යද ඉහළ ව ධනයට රධාන ර නය. ෙම ප
results ලය ව ෙ ආනයන පාලනය සඳහා වන
ප ප ෙහ අඛ ඩව ද අවපමාණය ම . ෙ
ෙදකම වැය ත උ ධමනයට පාදක වන පධාන
සාධක ෙ .
• ව ය තල පහ ක සංව ධනය ෙව
පව න රටවල සාමා ය ල ෂණය ෙ . ෙමම
ගැට ව මා ග ජාලය, බල සැප ම,
ස ෙ දනය, පවාහනය සහ තව ෙබාෙහ ය තල
පහ ක වල වලතා හා ස බ ධ ෙ . ඒවා
ය ලම පාදන හා ෙබදා හැ ෙ අ ක වැය,
උ ධමනයට ඉ ධන සපය .
ECN 1202 ක සා ව ආ ක ද ාව 97
ECN 1202 ක සා ව ආ ක ද ාව 98
• සාෙ ෂව ල අ ක ෙ ය පාදනවලට
සාෙ ෂව ෙ ය ෙවළඳෙපාෙ ආනයන වඩා
තරඟකා ෙ ; ආනයන යද ඉහළ ය .
ECN 1202 ක සා ව ආ ක ද ාව 99
ච ය ආදාය උපය න
රජෙ ආදායම
• ද කා යය • රව ල ව ක
Demand ද ඉ ම සහ සැප ම • ද එක ව
• ය ද ෙ ෂය • පාලන, සං ත ද
• උ ධමනය අ පාතය • අ උ ධමනයට
Indic ල ද ශක • Stagflation
• සාමා ය උ ධමනය • අ ක ද ව ධනය
• ල ෂ ෙය උ ධමනය • ඇලෙවන ල
• ක උ ධමනය Exp ණය ව ා ය
Expansion ල පසාරණය සහ • උ ධමන අෙ ෂාව
උ ධමනය • උ ධමන ස ලාකාරය
• රා ය ය ම හා ඒ හා Exchange සැබෑ මය අ පාතය
උ ධමනය Interest සැබෑ ෙපා අ පාතය
• පාදන හා උ ධමනය යදම
• ද රමාණය යාය
කට
ෙග ෙ ෂය ම ආ කයක ආ ක දැ ම සහ සංව ධන හා
ථාවර අර සා ෂා කර ගැ ම සඳහා අ ගමනය කරන උපාය
මා ග ෙප ව . ෙවළඳ හා මය අ පාත ප ප ෙම ම ල හා
ල ප ප ෙග ෙ ෂෙ ම සහ ආ කයක මය
අ පාතයට බලපෑ කර .
ෙ ශ
ද ල
ෙගන
ණ
ලබ ෙ
ෙ ශ
මය
ෙවෙළඳෙපාළ ෙ ශ මය ෙවෙළඳෙපාළ ය ෙ ශ ද ෙ ය ද
ළ ය. සඳහා ල ෙගන ණ ලබන ථානය . ගලය ,
සමාග , සං ධාන සහ රජය ෙ ශ මය ( ෙ ශ මය
සඳහා ඇ ඉ ම) ල ග ෙ ඔ ෙ ෙග
ෙ ශය ම සඳහා ය. ෙමම ඉ ම ස රා ම
සඳහා ෙ ශ මය සැප ම ය ය. ගලය ,
සමාග , සං ධාන සහ රජය ෙ ශ මය උපයා ගැ ම
ෙහ ලැ ම ( ෙ ශ මය සැප ම).
මය මය අ පාතය ය ෙ ශ මය ගැ කරැව
අ පාතය
ය ෙ ශ ෙග ය සහ ෙ ශ මය සැප කරැව
ද වල ලැ ය ෙ ශ ද වල ල . අ ත සැප ම ෙහ
ල .
අ ත ඉ ම ෙ ශ මය ෙවෙළඳෙපාෙළ
අසම තතාවයට ෙ වන අතර එ ල, මය
අ පාතය ෙකෙර බලපා .
ෙග
ෙ ෂය
රටක
ජාත තර 8.2 ෙග ෙ ෂය
ග ෙද
වා තා
කර .
ෙග ෙ ෂය (BOP) ය ත කාල මාව ළ
(ව ෂය) ෙ ශ රටව සමඟ රටක ෙ ශ මය
ග ෙද බඳ සංඛ ානමය වා තාව . ෙමය රටක
ජාත තර ග ෙද වල ෙ ෂ පතය වන අතර එය ෙග
පැ ත සහ ප පැ ත ඇත. ෙග පැ ෙත
ෙ ශ මය ගලා ඒම ( ෙ ශ මය සඳහා ඇ
ඉ ම) වා තා ෙ . පෙ ෙ ශ මය ගලා ඒ
( ෙ ශ මය සැප ම) වා තා කර .
8.2.1 ෙග ව හෙ ෙ ෂය
පා ධන සහ ල ම
• පා ධන ග ෙද ය පා ධන වමාරැව ( ෙ ශ
ආධාර ම ල නය කරන ලද ව ාපෘ වැ )
ඇ ථාවර ව ක (ෙ පල, උපකරණ,
ය ෙත පකරණ වැ ප ශ ව ක ) ජාත තර
වශෙය ම ෙහ අ ප කර ගැ ම .
ල ව ක වල ක ෙ කාලය සහ ඒවාෙ
අ ථාවර වය මත පදන ව ල ග ෙද කා න හා
ෙක කා න ෙලස ව කරණය කර ඇත. කා න
ග ෙද අතරට සෘ ආෙය ජන සහ බැ කර වැ
කා න ල ව ක ම ෙහ ල ගැ ම
ඇ ළ ෙ . ෙක කා න ග ෙද අතරට කළඹ ආෙය ජන
ගලා ඒ සහ ටතට ගලායාම සහ ෙවන ෙක කා න
ණය ගැ සහ ණය ම ඇ ළ ෙ .
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 107
අ තම සම ත ම
සම ත
අ තමය ෙග ෙ ෂෙ සංඛ ානමය ගැල ම සඳහා ෙ ෂ
ය ෙග අ තම භා තා ෙ . ෙමම මට ත ෙ රැකරණ ගැල
ෙ ෂෙ
ගැට
සහ ෙද ෂ සහ මග හැ ඇ ළ ෙ . වා තා ෙනාකරන
සඳහා ග ෙද , වැර ෙලස වා තා කරන ලද ග ෙද , ත ෙ රැ
සංඛ ානමය
ගැල ම . සඳහා වන ගැල සහ ෙවන ෙද ෂ වැර
මට ෙමම අ තම භා තා ෙ . ජංගම, සහ පා ධන සහ
ල යටෙ ඇ ය ම ග ෙද වැර ව ම
ලැ වෙහා , ෙ ෂ ම න ය ය.
ථාවර ව ක ගලා ඒම ව ක ටතට ගල
ථාවර
2.2 ල ව ක ( ධ)
සෘ ෙ ය
සෘ ආෙය ජනය
ආෙය ජනය ෙ ශයක
කළඹ ආෙය ජනය
කළඹ ආෙය ජනය
ගලා ඒම
ටතට ගලායාම
ෙවන ල ෙවන ල
ගලා ඒම
ටතට ගලායාම
3 සමබර අ තම
සම ත ෙ ෂය ෙ ය සැප ම ෙ යඉ ම
4
(1 + 2 + 3)
වමාරැව
වමාරැව
සම ත සම ත ෙ ෂය ය ජංගම ෙ ෂෙ එක ව සහ
ෙ ෂය ය
භා ඩ ඕනෑම ෙ ෂ අ තමය සඳහා සක ෙම ප ව
සම ත
ම සඳහා පා ධනය සහ ල ෙ ෂය . ෙමය ඟය ය
සක
ෙම හැ ය ( ෙ ශ මය සඳහා ඇ අ ක ඉ ම
ප
ෙග වල ෙ ෙව ) ෙහ අ තය ( ෙ ශ මය අ ත
ධ
ෙ ෂය . සැප ම ෙ ෙව ). ෙකෙ ෙවත , ලබා ඇ කාල
මාව අවසානෙ BOP න වන ප අ තය ෙහ
ඟය ඉ යට ෙගන ෙනාය . මහ බැං ෙ මැ හ
ෙම ෙහ ෙ ශ මය ෙවළඳෙපාළ යා තණය
යා මක ෙම BOP න ෙ .
8.2.2 ෙ ශ මය සං ත
• සම ත ෙග ෙ ෂ ඟය පව න ට, ලංකා
මහ බැං ව ඟය යවා ගැ මට ල සං ත අ
කර ගත හැ ය. ෙමය ෙ ශ මය සඳහා ඇ
අ ත ඉ ම ස රා ම සඳහා ෙ ශ මය
ම ෙලස සැලෙ . ෙ ශ මය වා ජ
බැං ෙ ය ද සඳහා ල ග නා සා
ද සැප ම පහත වැෙ .
• සම ත ෙග ෙ ෂ අ තය ඇ ට,
ලංකා මහ බැං ව ෙ ශ මය ල ගැ ම
ල සං ත වැ කළ හැක. ෙමම ෙවළඳෙපාෙ
ඇ ෙ ශ මය අ ත සැප ම ඉව කළ
හැ ය.
ECN 1201 ක සා ව ආ ක ද ාව 109
වා ජ බැං ෙ ශ මය මහ බැං වට ෙ ය
ද සඳහා ණන සා ද සැප ම ඉහළ ය .
BOP ඟය සහ අ තය ස රා ම සඳහා ෙ ශ
සං ත භා තා ම ෙ ශ මය ෙවෙළඳෙපාළ ළ මහ
බැං මැ හ ෙ පමාණය මත රඳා පව . මහ බැං ෙ
මැ හ ම ත ට, ෙ ශ ද වල ල - මය
අ පාතෙය ෙවන ම BOP අසම තතාවය
සක කර ලැෙ .
මය
අ පාතය
8.3 මය අ පාතය
ය ෙ ශ
ද
ඒකකයක
ෙ ය ල මය අ පාතය (ඊආ ) අ ථ දැ ෙව ෙ ෙ ශ ද
ෙහ ෙ ය
ද ඒකකය සඳහා ෙගවන ලද ෙහ ලැ ෙ ය ද
ඒකකෙ ඒකක ෙලස ය (LKR 100 = USD 1). එය ෙ ය ද
ෙ ය
ල . ඒකකයකට (ඇම කා ෙඩාල ) ෙ ශ ද ඒකක ෙලසද
අ ථ දැ ය හැ ය
ථාන
වමාරැ 0.01 = LKR 1).
අ පාතය
ය
ව තමාන
භාර ම සහ • ථාන මය අ පාතය ය ෂ කව ලබා ම
ෙග
සඳහා සඳහා උ ටා ද වන ලද ව තමාන මය
උ ටා අ පාතය . සමහර ජාත තර ග ෙද ථා ය
ද වන ලද
අ පාතය . ෙග ෙහ ලැ කර . ථාන වමාරැ
අ පාතය ෙමම ග ෙද සඳහා අදාළ ෙ .
ඉ
මය
අ පාතය
ය • ඉ මය අ පාතය කාල රමාදය ප දරැ
අනාගත
භාර ම සහ ර ය සඳහා උ ටා අනාගතය මය අ පාතය
ෙග
සඳහා සඳහ කර . සමහර ජාත තර ග ෙද
උ ටා
ද වන ලද අනාගතෙ ෙග ෙහ ප ර ෙගන ය (ස
අ පාතය .
පය ෙහ මාස පයකට ප ). අනාගත
මය අ පාතෙ ෙවන ෙ ෙව ඇ වන
අවදාන සහ අ තතාවය වළ වා ගැ ම
සඳහා ඉ මය අ පාතය ෙමම ග ෙද සඳහා
අදාළ ෙ .
8.3.1 මය අ පාත ප ධ
ෙ ශ මය සඳහා වන ඉ ම සහ සැප ම ER
සම තතාවය රණය කර . ෙ ශ මය ෙග
(ඉ ම) ෙ ශ මය ලැ (සැප ම) ට සමාන බැ
BOP සම ත ER න යට සමාන ෙ .
ෙ ශ
මය
සඳහා • ලදෙ වැ ෙ ශ මය ෙග (එවැ ආනයන
ඉ ම
ෙගව ෙලස) ල අ ක ම ෙ ෙව ෙ ශ මය (Dfx)
ලබ ෙ
ෙග සඳහා ඉ ම ර ෙල මව ලදෙ ස බ ධ කර ඇත.
ෙ ෂෙ එබැ ඉහළ පා ස ක ත වයක ෙ ශ මය
ෙග
ම . සඳහා ඇ ඉ ම පහත වැෙ . Dfx වකය
ෙග පහළට බෑ ම .
ෙ ෂෙ
ලැ
ම • පා ස ක ෙ ශය වැ ෙ ශ මය ලැ
ෙ ශ
මය (අපනයනය වැ ) වැ මෙ ෙව ෙ ශ මය
සැප ම
ලබා ෙද සැප ම (sfx) ධනා මක පා ස ක ෙ ශය හා
ලැෙ .
ස බ ධ කර ඇත. එබැ ඉහළ පා ස ක
ත වයක ෙ ශ මය සැප ම ඉහළ ය . Sfx
වකය ඉහළට බෑ ම .
උදාහරණය ෙලස, එ එ වැ ම ෙ ශ මය
සඳහා අ ත ඉ ම ඇ කර (ඒ පමාණය), එය
BOP ඟයට ෙ ෙ . පාෙවන ER කමය යටෙ ER (USD
ල) LKR 100 ට 110 ද වා ඉහළ ය . ER ඉහළ යන
ට Dfx පහත වැෙටන අතර Sfx BOP සම තතාවය යථා
ත වයට ප කර .
Dfx 1
Dfx 0
ෙ ශ
FX 0 FX 1 වමාරැව (FX)
8.3.3 තථ මය අ පාතය
ඇම කා ෙඩාල ව එ ෙ ය ල: .එ =
මය අ පාතය (LKR / USD): ඊ.ආ =1
එ සඳහා ෙග මට LKR අවශ : ඊ.ආ . .එ =2
LKR X ෙ ය ල: . . =
M ඒකකයකට X අවශ ඒකක: ER (Pf / Pd) =
Pf
(8.1) RER = ER ×
Pd
8.4.1 ෙග වල ෙ ෂය මැ ම
ෙවළඳ ෙ ෂය සහ ජංගම ෙ ෂය දළ ෙ ය
පා තෙ ප ශතය ෙලස පකාශ වන අතර එය
ජාත තර ෙවළඳාෙ ආ කෙ ශ ය කරන
ද ශක ෙ .
(8.3) ෙවළඳ ෙ ෂය = ⎡ ⎢ X - එ ⎤ ⎥
× 100 ⎣ දළ
ජංගම ෙ ය
පා තෙය
ඟය
ෙප ⎦
කර ෙ
රෙ ෙ ශ (8.4) ජංගම ෙ ෙ ෂය =⎡⎢ CAreceipts - CApayments ⎤
යද එ
⎣ දළ ෙ ය පා තය
ඉපැ මට
වඩා වැ
බව .
ජංගම ෙ ඟය ය රට ෙ ශෙය උපයන දලට
වඩා වැ දල ෙ ශ ගත ම . ඟය ය ෙ ශ
මය රැවා හැ ම , එය ල ෙ ෙ ශව ක
මට මග පාද . ජංගම ෙ අ තය ය රට
යද කරනවාට වඩා උපයන බව .
අපනයන ආනයන
අපනයන
ඇඑජ 904.3 1732.7 7.3
ජපානය 595.8 516.1 13.2
ජ ම ය 970.7 774.1 34.9
නය 762.0 660.1 34.2
එ ස රාජධා ය 377.9 501.2 17.2
ඉ යාව 89.8 131.6 11.4
ලංකාව 6.3 9.0 26.4
ලාශය: ෙල ක බැං ව, ෙල ක සංව ධන වා තාව 2007
ජංගම ඟය පා ධනෙ සහ ල ෙ
අ තය ම ආවරණය කළ හැ අතර පා ධනෙ
සහ ල ෙ ඟය අ තය ආවරණය කළ
හැ ය. ෙකෙ ෙවත , පා ධනය සහ ල මට ණය
ගැ ද ඇ ළ ය. ජාත තර ණය ගැ ශාල
පමාණය ම පා ධනෙ සහ ල ෙ
තාවකා ක අ තය ඇ කළ හැ ය.
ව ව 8.2 ෙත රාග ෙග වල ෙ ෂය
රටව 2005 (දළ ෙ ය
පා තෙය % ෙලස)
දැනට ෙ ශ
ෙවළඳ ම සෘ
ෙ ෂය ෙ ෂය ආෙය ජනය
ඇඑජ -6.7 -6.5 0.9
ජපානය 1.8 3.7 0.1
ජ ම ය 7.1 4.2 1.2
නය 4.6 3.1 3.6
එ ස රාජධා ය -5.6 -2.6 7.2
ඉ යාව -5.3 0.9 0.8
ලංකාව -11.4 -2.7 1.1
ලාශය: ෙල ක බැං ව, ෙල ක සංව ධන වා තාව 2007, 2008
ආ කයක ෙ ශ සං ත ත වය සාමාන ෙය ම
ලබ ෙ ආනයන මාස ගණන අ ව ය. සාමාන මා ක
ආනයන යද උපෙය කර ග මහ බැං ව ස ව
ඇ ෙ ශ මය සං තවල පමාණව බව එ
ෙප ෙකෙ .
(8.5) ෙ ශ සං ත ම = FXreserve
M / 12
8.4.2 ෙග ෙ ෂෙ ප ප
ෙවළඳ ප ප ය
බර කරණ ප ප ෙ ෙව ජංගම ග ෙද
මට ෙ ෙ .
පා ධන රා ධන කරණය ය රා ධනය සහ
කරණය ය ම යටෙ ඇ ග ෙද වල පාලනය ඉව
ය
පා ධනය ම . බර කරණය කරන ලද ජංගම ම ඇ
සහ ල
ග ෙද ෙබාෙහ රටවල පා ධන ග ෙද ෙනාෙ .
බඳ එපමණ ෙනාව, සංව ධනය ෙව පව න රටවලට
පාලනය
ඉව වඩා සංව ත රටවල පා ධන ග ෙද
ම .
කර ලැෙ .
මය අ පාත ප ප ය
මය අ පාත ප ප ය සම ත ව ෙ ඊආ කමය
සහ මය අ පාතෙ සැබෑ ව නාකම පව වා ගැ ම
බඳ මහ බැං ෙ රණ ය.
ඉල ක කලාපෙ මාව , ෙ ශ මය ම
ෙහ ල ගැ ම ( ෙ ශ සං ත ෙවන ම) මහ
බැං ව මැ හ ෙ .
රාජ ල හා ල ප ප ය
ල හා ල ප ප ම ෙ ශ මය
ෙවෙළඳෙපාළ ළ ඇ ඇඟ ඊආ සහ ඕ
ත වයට බලපෑ කළ හැ ය.
• ල හා ල ප ප ම .ව.
වැ ම ඇ වන අතර ආනයන යද ද ඉහළ ය
( ග ක ප ෙභ ජනය, ආෙය ජන සහ රජෙ යද
සඳහා). ෙමය ෙවළඳ ඟය මට ෙ ය
හැක.
Expansion ල හා ල ප ප ල ම ටම
ඉහළ නැං මට (උ ධමනය) ෙ ෙ න , එය RER
අගය මට ෙ ෙ . එබැ BOP ඟය
ව ධනය ය හැ ය.
• අයවැය ඟය ( රසාරනෙ රා ය ය ර ප )
වැ ද ඟය යවා ගැ මට ෙ ශ ණය ගැ
සඳහා ඉ ලා . එ ප , ලය වශෙය ,
ස ත ෙ ශ ණය බර ණය ෙ වා ෙග ඉහළ
යාමට ෙ වන අතර එය BOP ඟයකට ෙ ෙ .
• ෙපා අ පාතය ඉහළ යාම ( ද ෙවෙළඳෙපාළ)
රා ධනය සහ ය ම ළ අ ත ඇ
අතර, වැ රා ධන ගලා ඒ ඇ ය හැක. ෙකෙ
ෙවත , ෙමය රඳා පව ෙ ෙ ය ෙපා
අ පාතයට පා ධන ගලා ඒෙ ප චාර දැ ම සහ
පා ධන කරණෙ පමාණය මත ය.
කට
භාෂා කාව
තථ ප දානය i; එ ksuejqu
සම ත ඉ ම iudydr b, a, qu
සම ත සැප ම iudydr iemhqu
සම ථ iuia; hka
කෘ කා ක අංශය lDIs wxYh
වා ක ව ධන ෙ ගය jd¾Isl j¾Ok wkqmd; slh
අගය ම ùu ngWkjp
ව ක j; අ
සාමාන idudkHhka
ෙග ෙ ෂය f.jqï fYaIh epYit
සමබර අයවැය whjeh rkepiy tuT
ණයට ගැ ම ඛ .එ
අයවැය whjeh
tuT
අයවැය ෙ ෂය whjeh fYaIh tuT epYit
අයවැය ඟය whjeh ys.h tuT
පා ෙභ ක භා ඩ mdßfNda.sl NdKav
ණය ෙ
ජංගම ම cx.u .sKqu
අ ථ දැ ම ks¾jpkh
අවධමනය wjOukh
Deflator wjOuklh
ඉ ම b, a¨u
ඉ තැ ප b, a¨ï
ද සඳහා ඉ ම uqo, ab, a¨u
ඉ ම උ ධමනය අ න b, a¨fuka wefok WoaOukh
ඉ මඅ b, a¨ï-W! k; d fiajd úhqla; sh
ර යාව
තැ ප
ෂය ම ù~
අවපමාණය lsÍu
සංව ත රටව ixj¾ê; rgj, අ
ආ කය
wd¾Ólh
ෙ වකයා fiajd odhlhd
ෙ වා ෙය ජකයා fiajd fhdaclhd
ර යා fiajd kshqla; ෂ
ර යා ස මතය fiajd kshqla; s iïu; hka
බලශ n, යලා; ෂ tY
ව වසායක වය jHjidhl; අ
සම තතාවය
rkdpiy
අ තඉ ම w; සලා; b, a¨u
අ ත ද සැප ම w; සලා; uqo, iemhqu gz
අ ත සැප ම w; සලා; iemhqu kpif
මය අ පාතය úksuh wkqmd; slh ehza
මය අ පාත ප ප ය úksuh wkqmd; ehza
රාබ බ NdKAv yd iqrd nÿ thp
ල ප ප ය * ය ,අ
ල ප ප ය
ෙ පභවය
යදම úhoï
යද පෙ ශය úhoï nrytpd mZF Kiw
අපනයන සහනාධාර wmkhk iykdOdr
අපනයන ෙවළඳාම wmkhk fj <odu
අපනයන wmkhk
බා ර අර ndysr wruqKq
බා ර ක පන ndysr lïmk
සාධක වැය idOl msßjeh nryT
සාධක ආදායම idOl wdodhu fhuzp
සාධක tivity ලදා තාව idOl M, odhs; dj fhuzp
අවසාන භා ඩ wjidk NdKav
අවසාන පාදන wjidk ksIamdok , Wjp
යව ක j; අ
ය ආයතන wdh; k
නම ල ගණ
kuH ñ <.ක
පාෙවන මය අ පාතය mdfjk úksuh wkqmd; slh ehza
පවාහ ච යය , P, එ
ගලා ය
උ චාවචනය WÉpdjpkh
ෙ ශ ආධාර úfoaY wdOdr cjtp
ෙ ශ සහකාර úfoaY j; alñ
ෙ ශ පා ධන ෙතාගය úfoaY .aOk f; dh % yjd
ෙ ශ ද úfoaY uqo, a
ෙ ශ මය úfoaY úksuh
ෙ ශ මය ෙවළඳෙපාල foaY úksuh fj <ofmd,
ෙ ශ මය සං ත úfoaY úksuh ixÑ; nryhtzp
ෙ ශ ආෙය ජන úfoaY wdfhdack
ෙ ශ ණය úfoaY Kh
ෙ ශ සං ත úfoaY ixÑ;
ෙ ශ අංශය úfoaY wxYh
වන ද ාව jk øjH
ම අංශය ; u; a wxYh
ඉ මය අ පාතය bÈß úksuh wkqmd; slh ehza
Iction ෂණ ර යාව i¾IK fiajd úhqla; sh
ණ ර යාව fiajd kshqla; ෂ epiw
භා ඩ හා ෙ වා NdKav yd fiajd
රජෙ මැ හ ම wdKaavqfõ ueÈy; aùu mur
රජෙ ල ගැ wdKaavqfõ ñ <§ .ekSï mur
රජෙ ආදායම wdKaavqfõ whNdrh mur
රජෙ අංශය rdcH wxYh
රජෙ ර ප wdKaavqfõ
මහා අවපාතය uyd wd¾Ól mßydksh ngU
දළ ෙ ය යදම o <foaYSh úhou
දළ ෙ ය පා තය o <foaYSh ksIamdÈ; h
දළ ආෙය ජනය o <wdfhdackh
දළ ජා ක පා තය o <cd; sl ksIamdÈ; h නජ පා
ව ධනය j¾Okh
ව ධන ආකෘ j¾Ok wlD; s
ව ධන න ාය j¾Ok kHdh
ඉහළ ආදාය ලබන රටව <wdodhï, nk rgj, a tUkhd
අ බලැ ද wê n, e; s uqo, A.
ර ; යා
ගෘහ අංශය . wxYh
මානව රා ධනය udkj .aOkh
kdpj
අ උ ධමනය wê WoaOukh
අස ණ ශම ෙවළඳෙපාළ fj <| fmd <
ආනයන රැබ wdkhk noao
ආනයන
wdkhk
ආදාය wodhu
ආදාය පෙ ශය wdodhï
tUkhd mZFKiw
ආදාය නැවත ෙබදාහැ ම wdodhï jHdma; ෂ
tUkhd
ආදාය බ wdodhï nÿ tUkhd
ද ශකය o¾Ylh
වක බ nÿ
කා ක අංශය ld¾ñl wxYh
අසමානතාවය wiudk; dj
ළදරැ ක මා ත <ore l¾udka;
උ ධමනය WoaOukh
උ ධමන අෙ ෂාව WoaOuk wfmaCId
උ ධමන බලපෑ WoaOuk
ගලා ඒම ., d taï
අභ තර ක පන wNHka; r lïmk
ජාත තර සං ධාන cd; Hka; r ixúOdk
ගැට
.eg¨
ක කරැ
ශම බලකාය
n, ldh
ශම සැප ම
iemhqu
ෙක පා
ඉඞ
N + ñh
කා
ldkaÿùï
ණය ම
ඛ §u
යර ව ක
YjYS, j; alï
දව ලතාවය
YjYS ,; dj
වන ත වය
Ôjk ;; අ
ණය අර ද ෙවළඳෙපාළ
Kh wruqo, a fj <| fmd <
කා න
. ld, h
අ ආදාය ලබන රටව
wvq wdodhï, nk rgj, a
Fi tUkhd
සා ව ආ ක මතෙ දය
id¾j wd¾Ól u; fNaoh
nghUshjhu thj
සා ව ආ ක රා ව
id¾j wd¾Ól rduqj
nghUshjhu
සා ව ආ කප ප
id¾j wd¾Ól
සා ව ආ ක චල ය
id¾j wd¾Ól úp, එ
nghUshjhu
Ó
සා ව ආ ක ද ාව id¾j wd¾Ól úoHdj
කළමනාකරණය කළ පාෙවන වමාරැව md, s; mdfjk úksuh wkqmd;s ක
අ පාතය ehza
කළමනාකරණය l <ukdlrKh
පාදනය
ksuejqï l¾udka;
ෙවළඳෙපාළ
fj <| fmd <
ෙවළඳපල කෘ
fj <| fmd <úlD; s; d
ෙවළඳපල අසම තතා
fj <| fmd <
ෙවළඳපල ල
fj <| fmd <ñ <
tpiy
ෙවළඳපල ව නාකම
fj <| fmd <jákdlu
දව මය යහපැවැ ම
fN !; sl iqNidOkh
මය මාධ ය
yqjudreudOHh
මධ ම ආදාය ලබන රටව
uOHu wdodhï, nk rgj, a
tUkhd
පත කැ සහ ග කැ
m;, yd lekSï
ද එක ව
uq, H iuia; hka
ද පදනම
uq, H moku
gz
ද ම uq, එ gz
ද ප ප ය
දල
uqo, a
ද ෙවළඳෙපාල
uqo, a fj <| fmd <
ද ණකය
uqo, a.
ද දණය
uqo, a wÉpq .eiSu
ද ෙතාගය
uqo, af; dh
gz
ද සැප ම
uqo, iemhqu
ද වැ ප
uqo, jegqm
ජා ක කරණය
cd; sl .sKqïlrKh
ජා ක අදායම
cd; sl wdodhu නජ පා
ජා ක ඉ cd; sl නජ පා
වභා ක ප සරය iajdNdúl mßirh
වාභා ක මැ
iajdNdúl ksuejqu
වාභා ක ර යාව
iajdNdúl fiajd úhqla; sh
ධ අපනයන
wmkhk න වාපා
ධ සාධක ආදායම
úfoaYSh idOl wdodhï න වාපා
ෙ ශයක
fhuzp
ධ ආෙය ජනය wdfhdackh න වාපා
ධ ජා ක පා තය
cd; sl ksIamdos; h Njwpa Njrpa
ධ බ
nÿ
න වාපා
නා ක ද ෙතාගය kdñl uqo, af; dh ngaustpyhd gz
බැං ෙනාවන ආයතන
fkdjk wdh; k
ආ ක ෙනාවන
wd¾Ól fkdjk isÿùï
ෙපා ර ත-දරණ fmd, S fkd, Lk
අර
wruqKq
වෘත ආ කය
újD; wd¾Ólh
වෘත ෙවළඳපල ෙමෙහ
újg fj <|
ආව ථාක වැය
wdjiaÓl msßjeh nryT>
ටතට ගලායාම
msg; g., d hdï
ප දානය
ksuejqu
මැ පරතරය
ksuejqï mr; rh , ilntsp
මැ ම ටම ksuejqï uÜgu
මැ ෙවළඳෙපාළ ksuejqï fj <| fmd <
සම ත ෙ ෂය
iuia; fYaIh
epYit
වැ ර ර යාව wê fiajd ksshqla; ෂ kpif
ඒක ගල ආදායම tal mqoa., wdodhu
ග ක ආදායම
fm! oa., sl wdodhu
ජනගහන
ck.ykh
ධනා මක ස බ ධතාවය
wkqf, dau iïnkaOh
භව මැ
NjH kssuejqu
ද රතා
È <sÿlu
tWik
වාර ෂාව අර
wdrÌK wruqK
ල ගැල ම
<ia: dhs; dj
ල ම ටම
<uÜgu
tpiy
ල ථා තාව <ia: dhs; dj tpiy
ප ඛ ණය ෙ අ පාතය
Kh wkqmd; slh
ග ක ප ෙභ ජනය
fm! oa., sl mßfNdackh
ග ක ආෙය ජන fm! oa., sl wdfhdackh
ග ක ත සමාග iSudiys; fm! oa., sl iud.ï
ෙපෟ ග ක ඉ
fm! oa., sl b; sßlsÍï
පාදන පෙ ශය
ksIamdok
mZF
පාදන කා යය ksIamdok
පමාණා මක මා
iSudlï
ද පමාණ න ාය uqo, a kHdh
අ ධ ද wdikak uqo, ඒ
ආ ක ව ධන ෙ ගය wd¾Ól j¾Ok wkqmd; slh nghUshjhu
උ ධමන අ පාතය WoaOuk wkqmd; slh
අ ර ය wuqøjH
තථ මය අ පාතය
úksuh wkqmd; slh nryhtzp
සැබෑ ද ෙ ෂය
uqo, A fYAI gz
තා ක ප දානය
ksuejqï
සැබෑ ව නාකම
jákdlu
සැබෑ වැ ප
jegqm
නැවත ෙබදාහැ ෙ ප ප ය
jHdma; sl
යාමන යා තණය kS; s Í; s
nghwpKi
ආදායම nÿ wdodhï thlif
Repo (නැවත ල ගැ ම) අ පාතය
ñ <§ .ekSï wkqmd; slh
ප ෙ ෂණ m¾fhaIK
සං ත ද ixÑ; uqo, A.
සං ත අ පාතය ixÑ; wkqmd; h
සං ත ixÑ;
ෙ වා ක ආෙය ජනය ksjdi wdfhdackh tjptpl
ස ප ෙව ම iïm; fnodyeÍu
ස ප රාකෑම iïm; aj, .ekSu
ස ප උපෙය ජනය iïm; aa WmfhdAckh
ස ප iïm; aa
නැවත ඇග ම අප
lSÍu ngWkjp
ප ෙල ම ෙරෙප (නැවත ල ගැ ම)
wkqmd; slh
අ පාතය
අවදාන wjodku
ඉ රැ තැ ප අ පාතය
wkqmd; slh
ඉ ෙ තැ ප
ස ප ඟය iïm; a ys.lu
ආ ක තන පාස wd¾Ól Ñka; kh ms <sn |
.
ත අ ය ; ks whs; ෂ එ
ෙ ෂ ඇ අ වා ක YfYaI .ekqï ysñlï chpik
සමෙ ෂනය iufmaCIKh
සමෙ ෂන අර ණ iufmaCIK wruqK
යද úhoï lsÍu
ථාන වමාරැ අ පාතය talaIK úksuh wkqmd; slh js ehza
ථාවර වය ia: dhs; dj
ථාවර ම ia: dhslrKh
එකතැන ප ම ksYap, kd; ඕ ෙව ඕ
එකතැන ප ම ksYap, kh
ල ත ෙග ම l, අ f.ù˜
රජය ස ව ාපාරය rch jHdmdr muRilik tzpf
සංඛ ාන ද ත ixLHd; aul o; a; juT
ෙකාට ච යය f; .. , P, එ
ෙතාග f; d. "iud.ï fldgia
ව නාකෙ ගබඩාව jákdlï ikaksêh
ව හා මක ෙවනස jHqyd; aul fjkiaùï
වෘ යස jD; a; Sh ix.ï
ග ෙද වැය .ක ෙෆා එ එ ෙ
nryT
ග ෙද අර ණ .Kqfokq wruqK
ග ෙද .ක ෙෆා
ෙග මාරැ කර න f.ùï
පවාහනය
භා ඩාගාර NdKavd.drh
jpiwNrhp
භා ඩාගාර ප NdKavd.dr am, am; a
jpiwNrhp
භා ඩාගාර බැ කර NdKavd.dr neªïlr ^ ms <sKm ; jpiwNrhp
ෙ වා ය W! K fiajd kshqqla; sh
ර යා මනා fiAjd úhqla; s §ukd
ර යා අ පාතය
fiAjd úhqla; s wkqmd; slh
ෙ ඒකකය .sKqï උස
myF
ශමය kqmqyqKq
ඉහළට මාරැව <g ú; ekaùu
ඉහළට බෑ ස ත ව රය <g nEjqï jk
rhpTila
tisap