ÇOCUĞUNUZUN

GELECEĞİNE
NASIL KATKI
SAĞLAYABİLİRSİNİZ?

SİBER
ZORBALIK
İÇİNDEKİLER

NE YAPABİLİRSİNİZ?
1. BILGI SAHIBI OLUN.

2. ÇOCUĞUNUZLA KONUŞUN.

3. SINIR KOYUN.

4. HATIRLATMALARDA VE TAVSIYELERDE
BULUNUN.

5. BİLDİRİN.

6. ÇOCUĞUNUZUN ÇÖZÜMÜN PARÇASI

OLMASINI SAĞLAYIN.

AILELERIN SIBER ZORBALIK KONUSUNDA ÇOCUKLARINI DESTEKLEMESI VE KORUMASI

IÇIN, ILKOKULDAN LISEYE HER YAŞTAKI ÖĞRENCIYE UYGUN OLAN PRATIK TAVSIYELER
IÇEREN BU BROŞÜRÜN BASIM VE YAYIM HAKLARI T.C. MILLÎ EĞITIM BAKANLIĞINA,
YAYINDA YER ALAN IÇERIĞIN TÜM SORUMLUKLARI ISE YAZARLARA AITTIR.

ANILAN KURUMUN IZNI ALINMADAN YAYININ TÜMÜ, BÖLÜMLERI YA DA TASARIMI MEKANIK,

ELEKTRONIK, FOTOKOPI, MANYETIK KAYIT YA DA BAŞKA YÖNTEMLERLE ÇOĞALTILAMAZ,
BASILAMAZ, SATILAMAZ VE KAYNAK GÖSTERILMEDEN ALINTI YAPILAMAZ.
SİBER
ZORBALIK
 SİBER ZORBALIK

Siber zorbalık ya da sanal

zorbalık, birey veya grup
tarafından başka bir
bireye ya da gruba, bilgi
ve iletişim teknolojileri
aracılığı ile tehdit edici,
korkutucu, onur kırıcı, iftira
dolu, utandırıcı mesaj ve/
veya görüntülerin kasıtlı
ve düzenli bir şekilde
gönderilmesidir.

açığa çıkarmak, yüz yüze etkileri olmaktadır.

Son yıllarda elektronik ve
söylenemeyen şeyleri sanal
bilgisayara dayalı iletişim ve bilgi
ortamda söylemek daha kolay Siber zorbalıkla baş edebilmenin
paylaşımının artması çocukların
olmaktadır. Bu kolaylık, önceleri en etkili yolu gerçekleşmeden
ve gençlerin sosyal iletişimini,
sınıf ya da okul ortamlarında önlemektir. Çocuklarını siber
öğrenme yöntemlerini ve eğlence
yaşanan akran zorbalığının zorbalıktan korumak ve/
biçimini oldukça değiştirmiştir.
sanal âleme taşınmasına neden veya çocuklarının siber zorba
Elektronik posta, web siteleri,
olmuştur. olmamalarını sağlamak
mesajlar, web kameralar, sohbet
konusunda ailelere büyük
odaları, sosyal paylaşım siteleri
sorumluluk düşmektedir.
gibi elektronik iletişim araçları
UNUTULMAMALIDIR KI,
özellikle gençlerin sosyal
hayatlarının önemli bir parçası ÇEVRIM IÇI SERGILENEN Aileler ve bakıcılar çocukların
haline gelmiştir. Son yıllarda DAVRANIŞLARIN ÇEVRIM mağdur, fail ya da izleyici olarak
çocukların ve gençlerin sosyal çeşitli şekillerde siber zorbalığa
DIŞI SONUÇLARI
hayatlarının büyük çoğunluğu maruz kaldıklarını bilmelidirler.
çevrim içidir. Çevrim içi sohbetler OLACAKTIR. Siber zorbalık doğası gereği
yüz yüze sohbetlerden daha birçok çevrim içi tanık içerir ve
farklıdır. Bir takım olumsuzlukları kolaylıkla kontrolden çıkabilir.
Teknoloji çocuklar için büyük ve
Özellikle küçük çocuklarda yıkıcı
olağanüstü fırsatlar sunmaktadır.
etkileri olmaktadır.
Ancak, yanlış kullanılabilmekte,
siber zorbalığın mağduru olan
SİBER ZORBALIK NEDİR? Aileler çocukların ve gençlerin
çocuklar ve gençler için acı verici
birbirleri ile nasıl iletişim
sonuçlar doğurabilmektedir.
kurduklarını, iletişim kurma
yollarını ve içerdiği riskleri
Siber zorbalık doğası gereği
anlamalıdırlar. Çocuğa teknolojiyi
birçok çevrim içi tanık içerir ve
kullanmamasını söylemek siber
kolaylıkla kontrolden çıkabilir.
zorbalıktan korumanın yolu
Özellikle küçük çocuklarda yıkıcı
değildir.

4
 ÇOCUĞUNUZUN
GELECEĞİNE
NASIL KATKI
SAĞLAYABİLİRSİNİZ?

NE YAPABİLİRSİNİZ?

Siber zorbalığa maruz kalmanın bariz bir şekilde belli olan bir belirtisi
yoktur. Ancak, çocuğunuzun davranışlarındaki değişimlere dikkat
etmelisiniz.

Örneğin;

• İnternet ya da akıllı telefon

kullandıktan sonra gergin oluyor mu?

• Çevrim içi etkinlikleri ve cep

telefonu kullanımı hakkında
konuşmaya isteksiz mi?

• Siz yanına geldiğinizde

mesajları saklıyor mu?

• Mesaj atmaya, oyun oynamaya ya da

sosyal medya kullanımına çok fazla
ya da çok az mı zaman ayırıyor?

• Mesajlaştıktan ya da çevrim
içi olduktan sonra içine
kapanık, sarsılmış, şaşkın ve
üzgün görünüyor mu?

• Okula gitmekten ve/veya

arkadaşlarıyla görüşmekten
kaçınıyor mu?

• Önceden keyif aldığı sosyal

ortamlardan kaçınıyor mu?

• Uyumakta zorluk çekiyor mu?

• Öz güveni azaldı mı?

Şüphelendiğiniz bir durum oluştuğunda çocuğunuzla sakin ve destekleyici

şekilde konuşmalı ve okul rehber öğretmeninden yardım almalısınız.

5
 SİBER ZORBALIK

ÇOCUĞUNUZ SİBER ZORBALIK ÇOCUĞUNUZ SİBER ZORBALIK

KURBANIYSA; YAPIYORSA;

— —
Gelen mesaj ve/veya görüntüleri kayıt
Bazen siber zorbalığa maruz kalan
etmeli, çıktısını almalı ve saklamalısınız.
çocuklar ve gençler başkalarına zorbalık
Zorbalığı ilgili yerlere bildirmelisiniz. Zorbayı
yapabilmektedir. Zorbalık yapan sizin
engellemelisiniz, misilleme yapmamalı ve
çocuğunuzsa, ondan buna bir son vermesini
cevap vermemelisiniz. Ancak yapılacak en
isteyin, ancak aşırı tepki vermeyin.
önemli şey, çocuğunuzla neler olup bittiği
Çocuğunuzla konuşun ve olayın tüm
hakkında konuşmalı, olanlar hakkında ne
ayrıntılarını ve nedenlerini öğrenin. Yapmış
düşündüğünü, nasıl hissettiğini anlamaya
olduğu olumsuz davranışın sorumluluğunu
çalışmalısınız. Çocuğunuza bunun onun
almasını sağlayın. Sorumluluklarını yerine
hatası olmadığını belirtmeli ve çocuğunuzu
getirmesi noktasında yanında olduğunuzu
çözüm sürecine dâhil etmelisiniz. Çünkü
hissettirin. Eğitim, iletişim ve ilgi,
asıl amacınız onun sarsılmış olabilecek öz
çocuğunuzun gelişimine yardımcı olmanın en
güvenini güçlendirmek, fiziksel ve/veya
iyi yoludur.
duygusal güven duygusu kazanmasına
yardımcı olmaktır.

VİDEO 2 VİDEO 3

ÇOCUĞUMUN SİBER ÇOCUĞUMUN SİBER ZORBALIK

ZORBALIĞA MARUZ KALDIĞINI EĞİLİMİ OLUP OLMADIĞINI
NASIL ANLARIM? NASIL ANLARIM?

6

1. Bilgi Sahibi Olun.
— hissettirmelisiniz. Siber
Teknoloji günden güne hızlı
bir şekilde değişmektedir. En
iyisi onun hakkında bilgi sahibi
olmaktır. Teknoloji kullanımının
olumlu ve olumsuz yönleri
hakkında araştırma yapın, bilgi
edinin. Edindiğiniz bilgileri
çocuklarınızla paylaşın. Siber
zorbalık hakkında araştırmalar
yapın. Çıkan yayınları,
araştırmaları ve önlenmesi için
yapılan çalışmaları takip edin.
2. Çocuğunuzla
konuşun.
— zorbalık ve sonuçları hakkında
Çocuğunuzla konuşmak onun
İnternet, sosyal medya ve akıllı
telefonu ne şekilde kullandığını
anlamanıza yardımcı olacaktır.
Çocuğunuzla konuşarak çevrim
içi dünyasında ne yaptığını,
hangi siteleri ziyaret ettiğini,
çevrim içinde kimlerle ve ne
şekilde iletişim kurduğunu
öğrenin. Çocukların çevrim
içi dünyalarında yaptıkları
hakkında aileleri ile rahatlıkla
konuşabileceklerini bilmeleri
önemlidir. Çocuğunuza size her
türlü konuda açılabileceğini,
ÇOCUĞUNUZUN
GELECEĞİNE
NASIL KATKI
SAĞLAYABİLİRSİNİZ?
onu desteklemek ve ona
yardımcı olabilmek için
elinizden geleni yapabileceğinizi
çocuğunuzla konuşun.
Çocuğunuzun yaş seviyesine
uygun olarak siber zorbalıkla
ilgili yasal düzenlemeler
hakkında bilgi verin. Çevrim içi
davranışların ve söylemlerin
çevrim dışı sonuçlar
doğurabileceğini kavramalarını
sağlayın. Her ne kadar ailesi
olarak yanlarında olsanız da,
tıpkı gerçek hayatta olduğu gibi
sanal âlemde de sergiledikleri
olumsuz tutum ve davranışların
sorumluluğunu kendilerinin
taşıması gerektiğini belirtin.
7
 SİBER ZORBALIK

“Benim
çocuğum
yapmaz!”
demeyin,
sonuçta zorbalık
yapanlarda
onları seven
ailelerin
çocuklarıdır.

• Başkalarına ait bilgileri

3. Sınır koyun. VİDEO 4 ve görüntüleri onların
izni olmadan paylaşma
— SİBER ZORBALIKLA İLGİLİ ve etiketleme.
BİLİNÇLİ OLMAM İÇİN NELER
ÖNERİRSİNİZ?
Çocuğunuzun ne yapabileceği ve • Şifreni/parolanı gizli tut.
yapamayacağı konusunda sınır Kimseyle paylaşma ve
koyun. Ekran başında geçirdiği düzenli olarak değiştir.
süreyi ve ziyaret ettiği siteleri
kısıtlayın. • Gönderdiklerin
kolaylıkla ve hızlı
şekilde yayılabilir ve
4.Hatırlatmalarda ve sonsuza kadar çevrim
tavsiyelerde bulunun. içi kalır. Göndermeden
önce düşün.

— • Gizlilik ayarlarını • Cep telefonu numaranı

kullandığından emin
ol ve gizlilik ayarlarını
Çocuklarımızla düzenli olarak güncelle.
konuşurken anne
• Başkalarına karşı
baba olarak onlara saygılı ol. Çevrim
şu tavsiyelerde içiyken söylediklerine
ve gönderdiğin
bulunabilirsiniz: resimlere dikkat et.
ve web sitesi adresini
sadece güvendiğin
arkadaşlarına ver.
• Resim ve video
indirirken ve yüklerken
dikkatli ol. Çevrim içi
bir kere paylaşılan
resmi geri alamazsın.

8
 ÇOCUĞUNUZUN
GELECEĞİNE
NASIL KATKI
SAĞLAYABİLİRSİNİZ?

• Çevrim içi listene edici maillerin,

mesajların, ekran 5. Bildirin.
sadece tanıdığın,
güvendiğin insanları görüntülerinin
ekle. Yabancılarla kopyasını her zaman —
konuşurken özel sakla, bizimle veya
bilgilerini ve konumunu öğretmen(ler) Siber zorbalığa tanık olduysanız,
gizli tut, paylaşma. inle paylaş. çocuğunuzun okuluyla iletişime
geçin. Başka çocuklarında
• Zorbaları engelle. Kötü • Bizimle konuşamıyorsan benzer bir zorbalığa maruz
davranan kişileri nasıl güvendiğin, tanıdığımız kalıp kalmadığını, bu durumun
engelleyeceğini ve yetişkinlerle konuş. önlenebilmesi için nasıl yardımcı
bildirebileceğini öğren. olabileceğinizi öğrenin. Servis
• Seyirci olma. sağlayıcınızla iletişime geçin ve
• Rencide edici ve seni Başkalarına karşı ilgili web sitesi adresini ya da
rahatsız eden mesajlara zorbalık yapıldığına telefon numarasını bildirin.
misilleme yapma ya tanık olduğunda sessiz
da karşılık verme. kalma, mağdura destek
ol ve ilgili kişilere bildir.
• Delil topla. Rencide

9
 SİBER ZORBALIK

6. Çocuğunuzun
çözümün parçası
olmasını sağlayın.

—
Çocuğunuzla birlikte hareket
edin. Zorbalık ve siber zorbalık,
genellikle sosyal bir durumdur.
Çocuğunuzun öz güvenini ve
kontrolünü kaybetmesine neden
olabilir. Çocuğun çözüm sürecine
dâhil edilmesi, bunları yeniden
kazanmasına yardımcı olur.
Ayrıca, zorbalık genellikle okul
hayatıyla ilgilidir. Çocuklar bu
durumu yaşayan kişiler olarak,
durumu ve olayı yaşadıklarından,
olayı ailelerinden daha iyi
anlamaktadırlar, bu nedenle
bakış açıları olayın derinine
inmeyi sağlayacak ve çözüm
bulmaya yardımcı olacaktır.
Olayla ilgili olarak başkalarıyla
özel görüşmeler yapmanız
gerekebilir, ancak bu durumda
çocuğunuzu yapmış olduğunuz
ya da yapacağınız görüşmelerden
haberdar edin. Çünkü bu durum
çocuğunuzun hayatıyla ilgilidir,
bu nedenle çocuğunuzun
çözümün bir parçası olması
gerekir.

VİDEO 5
SIBER ZORBALIĞIN
KAYNAKLARI NELERDIR? NASIL
SÜREKLILIK SAĞLAMAKTADIR?

10
 ÇOCUĞUNUZUN
GELECEĞİNE
NASIL KATKI
SAĞLAYABİLİRSİNİZ?

ÇOCUĞUNUZUN

GELECEĞI IÇIN

GELIN BIRLIKTE ÇALIŞALIM!

11
 Detaylı bilgi ve iletişim için:

https://www.meb.gov.tr

adresini ziyaret edebilirsiniz.

12 ASHURAS_SHARIF