‫نظریه وگنر‬

‫تحقیق نوبت اول هلیا جلیلی‪/‬کالس ‪4/9‬‬

‫معرفی وگنر‬ ‫‪-１‬‬
‫‪:‬دالیل اثبات این نظریه‬
‫‪ -１‬انطباق حاشيه قاره ها‬
‫‪ -２‬سنگواره ها‬
‫‪ -３‬اقسام سنگ ها و شباهت های ساختاری‪ ‬‬
‫‪ -４‬آب و هوا‬
‫‪....................................................................‬‬
‫‪ ‬پدیده های بوجود آمده توسط این نظریه‬
‫‪ -１‬گسترش بستر اقيانوس ها‪ ‬‬
‫‪ -２‬وارونه شدن ميدان مغناطيسي زمين‬
‫‪..........................................................................‬‬
‫انواع حرکت ورقه هاي زمين‬
‫ورقه هاي دور شونده (واگرا)‪ ‬‬ ‫‪-１‬‬
‫ورقه هاي نزديك شونده (همگرا)‪ ‬‬ ‫‪-２‬‬
‫ورقه هاي امتداد لغز‬ ‫‪-３‬‬
‫آلفرد لوتار وگنر در اول نوامبر ‪ 1880‬در برلین متولد شد‪ .‬وی دکترای خود را‪  ‬در‬
‫سال ‪ 1904‬در رشته ستاره شناسی از دانشگاه برلین دریافت کرد‪ .‬وی از اولین‬
‫پیشگامان ثبت اطالعات آب و هوایی در آسمان و با استفاده از بالن بود و‪  ‬جبهه‬
‫های هوایی را بوسیله بالن دنبال می کرد‪ .‬سخنرانی های وی به کتاب های‪ ‬‬
‫درسی استاندارد در هواشناسی تبدیل شدند و مدت ها تحت عنوان‬
‫‪".‬ترمودینامیک‪  ‬اتمسفر" به تدریس آنها پرداخته شد‬

‫‪ ‬‬
‫وی استاد دانشگاه ماربورگ بود و در سال ‪ 1911‬زمانی که وی در کتابخانه‪ ‬‬
‫دانشگاه مشغول مطالعه بود پی به شباهت فسیل های شناخته شده در الیه‬
‫های‪  ‬زمین شناسی قسمت هایی شد که در حال حاضر توسط اقیانوس از‬
‫یکدیگر جدا شده‪  ‬اند‪ .‬وی به شباهت مرز قاره ها به یکدیگر توجه کرد و بیان‬
‫داشت به نظر می‪  ‬رسد که قاره ای بزرگ توسط یک اره مویی در طول مرز‬
‫کنونی بریده شده است‪ .‬اما برای اثبات این ادعا وگنر باید به جمع آوری‬
‫شواهدی می پرداخت تا فرضیه خود را ثابت کند‪ .‬وی اعتقاد داشت که بر اساس‬
‫شواهد فسیلی یک ابرقاره در ‪  200‬میلیون سال قبل وجود داشته که به قطعات‬
‫مختلف و قاره های کوچکتر تقسیم شده‪  ‬است‪ .‬وگنر از عوارض زمینی‪ ،‬فسیل‬
‫ها و آب و هوا به عنوان شواهد پشتیبان‪  ‬فرضیه خود در مورد اشتقاق قاره ها‬
‫استفاده کرد‪ .‬مثال هایی از عوارض زمینی‪  ‬مانند رشته کوه های آفریقا و‬
 ‫امریکای جنوبی که پس از کنار هم قرار دادن دو‪  ‬قاره در یک خط قرار می‬
‫گرفتند‪ ،‬همچنین الیه های ذغال دار در اروپا که با‪  ‬الیه های ذغال دار امریکای‬
‫شمالی تطابق داشتند ارائه شد‪ .‬وگنر متوجه شده که فسیل های خزندگان‬
‫مانند مزوساروس و لیستروساروس (اينا اجدادمونن بعدا با‪  ‬هم آشنا ميشين) در‬
‫محل هایی یافت می شوند که امروزه توسط اقیانوس از یکدیگر جدا افتاده اند و‬
‫خزندگان نمی توانسته اند این مسیر طوالنی را شنا کرده‪  ‬باشند‪.‬‬
‫عقیده ای پیشرفته در زمان خود‪ ‬وگنر‪  ،‬در کتابی که در سال ‪ 1915‬منتشر‬
‫کرد‪ ،‬اصول عقاید خود را شرح داده است‪ .‬او‪  ‬معتقد به وجود قاره ای عظیم به‬
‫نام پانگه آ (به معنای همه ی خشکی ها ) است‪  ‬که در حدود ‪ 200‬میلیون سال‬
‫پیش‪ ،‬شروع به قطعه قطعه شدن کرد و سرانجام‪  ‬قاره‪  ‬های امروزی را به وجود‬
‫آورد‪ .‬این قاره (پانگه آ) چند میلیون سال بعد‪  ‬مبدل به دو قاره بزرگ لورازیا‪(  ‬‬
‫‪ )laurasia‬و گندوانا (‪ )Gondwana‬شد که اولی‪  ‬شامل آمریکای شمالی‪ ،‬گرینلند‬
‫و بیشتر قسمتهای آسیا و اروپای امروزی است و‪  ‬دومی آمریکای جنوبی‪ ،‬آفریقا‬
‫‪  ،‬قطب جنوب‪ ،‬هندوستان ‪ ،‬استرالیای کنونی را‪  ‬شامل می شده است‪ .‬فاصله‬
‫دو قاره لورازیا و گندوانا را دریایی به نام‪  ‬تتیس (‪ )Tethys‬پر می‪  ‬کرده است که‬
‫امروزه دریاهای مدیترانه‪ ،‬مازندران و سیاه‪  ‬را بازمانده های آن می دانند‪ .‬وسعت‬
‫این دریای اولیه را هم از روی طبقات‪  ‬چین خورده ای که از‪  ‬جبل الطارق تا‬
‫اقیانوس آرام امتداد دارند می توان تشخیص‪  ‬داد‪ ،‬زیرا این‪  ‬رسوبات در کوه های‬
‫پیرنه‪ ،‬آلپ‪ ،‬قفقاز‪ ،‬البرز‪ ،‬اطلس و‪  ‬هیمالیا یافت می‪  ‬شوند‪ .‬چیزی از تقسیم‬
‫شدن پانگه آ نگذشته بود که آمریکا‪  ‬جنوبی و آفریقا نیز به‪  ‬صورت یک قطعه از‬
‫گندوانا جدا شدند ‪ .‬بعدها با پدید‪  ‬آمدن اقیانوس اطلس‪  ‬جنوبی‪ ،‬این دو قاره نیز‬
‫ازهمدیگر مجزا گشتند‪ .‬در حدود‪ 65  ‬میلیون سال قبل اقیانوس اطلس توسعه‬
‫بیشتری به سمت شمال یافت‪  ،‬استرالیا‪  ‬از قطب جنوب جدا شد و هندوستان‬
‫نیز شروع به حرکت به سمت شمال و‪  ‬پیوستن به‪  ‬آسیا کرد‪ .‬به طور کلی‬
‫دالیلی که در کتاب وگنر برای درست بودن نظریه ی جابه جایی قاره ها ارائه‬
‫شده اند عبارتند از ‪:‬‬
‫‪ – 1‬انطباق حاشیه ی قاره ها‪ :‬وگنر‪  ،‬شباهت زیادی را میان دو حاشیه ی‬
‫شرقی آمریکای جنوبی و غربی آفریقا‪  ‬یافته‪  ‬بود‪ ،‬و همین شباهت ظاهری می‬
‫توانست دلیل بر این موضوع باشد که در‪  ‬گذشته‪  ،‬این دو قاره به هم متصل‬
‫بوده و بعدها از هم جدا شده اند‪.‬‬
‫‪ –  ‬سنگواره ها ‪ :‬بعضی از سنگواره هایی که امروزه در روی دو قاره مجاور هم‬
‫پیدا می شوند‪ ،‬حاکی از آنند که در گذشته آن قاره ها یک پارچه بوده اند‪.‬‬
‫که از خزندگان بوده است ‪ ،‬در آمريکاي جنوبي و آفريقا يافت ‪ Mesosaurus‬فسيل‬
‫شده است‬
‫اقسام سنگ ها و شباهت های ساختاری ‪ :‬اگر‪  ‬قاره ها در گذشته به هم – ‪3‬‬
‫متصل بوده اند‪ ،‬قاعدتاً باید سنگ هایی مربوط‪  ‬به‪  ‬زمانهای گذشته که امروز در‬
‫آنها دریافت می شود‪ ،‬از لحاظ سن و جنس مشابه‪  ‬باشند‪ .‬وجود چنین‬
 ‫شباهتی میان سنگ های شمال غرب آفریقا و شرق برزیل به‪   ‬اثبات رسیده‬
‫است‪ .‬در این مناطق ‪ ،‬سنگهای متعلق به ‪ 550‬میلیون سال پیش ‪ ،‬در‪  ‬کنار‬
‫سنگ های قدیمی و دو میلیارد ساله هستند‪ ،‬تشابه سنگها طوری است که‬
‫فقط‪  ‬با فرض متصل بودن قاره ها به هم در گذشته های بسیار دور قابل توجیه‬
‫‪.‬است‬
‫‪ – 4‬آب و هوا ‪  ‌:‬وقتی ثابت شد که در قسمتهایی از قاره های واقع در نیم کره‬
‫ی جنوبی که‪   ‬امروزه در حدود منطقه استوا قرار دارند‪ ،‬آثار یخچالی مشاهده‬
‫شده است وگنر‪   ‬نتیجه گرفت که در گذشته‪ ،‬همه ی آن مناطق در محل قطب‬
‫و در کنار همدیگر واقع‪  ‬بوده اند‬
‫سپس وگنر نتیجه گرفت که آنها در یک سرزمین واحد در کنار هم زندگی می‬
‫کرده‪  ‬اند‪ .‬از سال ‪ 1912‬وی آشکارا به دفاع از فرضيه "اشتقاق قاره ای" پرداخت‬
‫و‪  ‬بیان داشت که قاره های امروزی در ابتدا به یکدیگر متصل بوده و یک سرزمین‪ ‬‬
‫واحد را تشکیل می داده اند‪ .‬در سال ‪ 1915‬وگنر در کتاب "منشا قاره ها و‪ ‬‬
‫اقیانوس ها" (‪The Origin of Continents and Oceans (Die Entstehung der ‬‬
‫)‪ )Kontinente und Ozeane‬انگاره خود را منتشر کرد و نام "پانگه آ"( به معنی‬
‫همه سرزمین ها) را برای ابرقاره اولیه انتخاب نمود‪ .‬وی در این کتاب شواهد‪ ‬‬
‫فراوان و متنوعی را از علوم مختلف برای انگاره خود بیان کرد‪ .‬انگاره وی در‪  ‬دهه‬
‫‪ 1920‬گسترش یافت و شواهد مبسوطی به آن افزوده گردید‪.‬‬
‫در سال ‪ 1924‬ویرایش امریکایی فرضيه وگنر منتشر شد و انجمن زمین شناسان‬
‫نفت‪  ‬امریکا (‪  )AAPG‬کنفرانسی را در مخالفت با فرضیه اشتقاق قاره ای ترتیب‪ ‬‬
‫دادند‪ .‬در دهه ‪ 1930‬فرضیه وگنر به کلی مردود و برای ‪ 30‬سال محجور گردید‪ .‬در‬
‫دهه ‪ 50‬و ‪ 60‬میالدی با توسعه علوم زمین و پیشرفت مطالعات و دستگاه ها‪ ،‬‬
‫شواهد برجسته ای از گسترش بستر اقیانوس ها به همراه آنومالی های‬
‫مغناطیسی‪  ‬متقارن در اطراف پشته های میان اقیانوسی کشف شد‪ .‬این‬
‫شواهد به سرعت فرضیه‪  ‬اشتقاق قاره ای را زنده و مستقیما باعث ایجاد انگاره‬
‫"زمین ساخت صفحه ای"‪  ‬گردید و آلفرد وگنر به سرعت به عنوان پدر یکی از‬
‫مهم ترین انقالب های علمی‪  ‬قرن بیستم‪  ‬شناخته شد‪ .‬وگنر عضو گروهی بود‬
‫که برای مطالعه چرخش هوای قطبی‪  ‬به گرینلند اعزام شدند‪ .‬وگنر در آخرین‬
‫سفرش در نوامبر ‪ ،1930‬به همراه‪  ‬همکارش راسموس ویالمسن ناپدید شد و‬
‫جسد وی در ‪ 12‬می ‪ 1391‬پیدا شد‪ .‬دلیل مرگ وی سکته قلبی در اثر فشار باال‬
‫عنوان گردید‪ .‬وی می گفت‪" :‬علم یک فرایند‪  ‬جمعی است و ممکن است در یک‬
‫زمان طوالنی تر از عمر انسان اتفاق بیافتد‪ .‬اگر‪  ‬من بمیرم‪ ،‬یکی جای من را‬
‫خواهد گرفت و اگر تو بمیری یکی جای تو را‪ .‬چیزی که مهم است به نتیجه‬
‫رسیدن علم است‪".‬به یاد این دانشمند بزرگ موسسه ای برای‪  ‬مطالعات قطبی‬
‫و دریایی در سال ‪ 1980‬در آلمان به نام وی ایجاد شد‪ .‬دره های‪  ‬برخوردی‬
‫شهاب سنگ هایی در ماه و مریخ به نام وگنر ثبت شدند‪ .‬و سیارکی با‪  ‬نام وی‬
‫با عنوان ‪ Wegener 29227‬نامگذاری گردید‪.‬‬
 ‫اما ببينيم آخرش اين نظريه وگنر‪  ‬چه تحول عظيمي در زمين شناسي و علوم‬
‫وابسته به وجود آورد‪...‬‬
‫در طول دو دهه ي ‪ 1950‬و ‪ ، 1960‬اطالعات زيادي درباره جزئيات ساختماني‬
‫بستر اقيانوسها به دست آمد‪ .‬از جمله معلوم شد كه ‪ – 1 :‬رشته كوه هاي‬
‫بسيار طويل در اقيانوسها وجود دارد‪ – 2 .‬جريان گدازه ها و فعاليتهاي آتش‬
‫فشاني در محل رشته كوه ميان اقيانوس مشاهده شد ‪ – 3‬مطالعات زلزله‬
‫شناسي نشان داد كه در اعماق پوسته ي اقيانوسي‪ ،‬فعاليتهايي در كار است‪.‬‬
‫‪ – 4‬نمونه برداري از سنگ هاي بستر اقيانوس‪ ،‬در هيچ نقطه سنگهايي قديمي‬
‫تر از ‪ 200‬ميليون سال را نشان نداد‪ .‬‬
‫گسترش بستر اقيانوس ها ‪:‬‬
‫در اوايل دهه ي ‪ ،1960‬هري هس ‪ ،‬زمين شناس آمريكايي‪‌،‬اين واقعيتها را كنار‪ ‬‬
‫هم گذاشت و از مجموعه ي آن فرضيه ي گسترش بستر اقيانوسها را ارائه داد‪.‬‬
‫فرضيه ي هس اين بود كه ‪ ،‬بستر اقيانوسها درمحل جريانهاي كنوكسيوني ويژه‬
‫اي كه در گوشته رخ مي دهند پديد مي آيد‪ .‬با خروج مواد از گوشته‪ ،‬بستر‬
‫اقيانوس به دو طرف رانده مي شود‪ ،‬پس مواد مذاب جايي براي بيرون آمدن و‬
‫پخش شدن پيدا مي كنند‪ .‬در اين صورت‪ ،‬پوسته ي جديدي در محل شكاف‬
‫تشكيل مي شود‪ ،‬هس ‪ ،‬همچنين اعالم داشت كه به جبران اين افزوده شدن‬
‫بر پوسته اقيانوسي‪ ،‬در محل گودالهاي عميق كه در حاشيه ي بعضي از‪ ‬‬
‫اقيانوسها قرار دارند‪ ،‬پوسته ي اقيانوسي قديمي تر دوباره به درون گوشته‪ ‬‬
‫كشانده و كم هضم مي شود‪ .‬پس ‪ ،‬پوسته ي اقيانوسي گذشته از جوان بودن‪،‬‬
‫دائماً در حال تجديد شدن است‪ .‬‬
‫وارونه شدن ميدان مغناطيسي زمين ‪:‬‬
‫در همان زمان كه هس فرضيه ي خود را ارائه داد‪ ،‬عده اي ژئو فيزيك دان‪  ‬دريافته‬
‫بودند كه جهت ميدان مغناطيسي زمين در گذشته‪ ،‬چندين بار وارونه شده‪،‬‬
‫يعني قطب شمال مبدل به قطب جنوب و بالعكس شده است‪ .‬شواهد اين تغيير‬
‫جهت‪  ‬ميدان مغناطيسي‪ ،‬از مطالعه روي گدازه ها و رسوبات بستر دريا در نقاط‬
‫مختلف‪  ‬جهان حاصل آمد‪ .‬‬
‫تعبيري تازه از يك نظريه ي قديمي‬
‫در سال ‪ ،1968‬از نظريه هاي جابه جايي قاره ها و گسترش بستر اقيانوس ها‪ ،‬‬
‫نظريه ي كامل تري به نام زمين ساخت ورقي (تكتونيك ورقه اي) ارائه شد‪ .‬اين‪ ‬‬
‫تئوري چنان جامع است كه بيشتر فرايندهاي زمين شناسي را به كمك آن مي‬
‫توان‪  ‬تعبير كرد‪ .‬بر اساس نظريه ي زمين ساخت ورقه اي ‪ ،‬سنگ كره‬
‫( ليتوسفر) خارجي و جامد شامل‪ 7  ‬ورقه ي بزرگ و تعدادي ورقه كوچك تر‬
‫است ضخامت ورقه ها در محل اقيانوسها‪  ‬اندك است و بين ‪ 5‬تا ‪ 100‬كيلومتر‬
‫تغيير مي كند‪ .‬در مقابل ‪ ،‬ورقه ها در زير قاره ها بين ‪ 100‬تا ‪ 150‬كيلومتر و‬
‫گاهي بيشتر‪ ،‬ضخامت دارند‪.‬‬
 ‫حركت ورقه ها نسبت به هم ‪ ،‬به سه شكل مختلف زير مي تواند صورت بگيرد‪:‬‬
‫‪ – 1‬ورقه هاي دور شونده (واگرا) ‪:‬‬
‫درچنين محل هايي‪ ،‬ورقه ها از خط مركزي رشته كوهي كه در بستر دريا پديد‬
‫مي‪  ‬آيد‪ ،‬فاصله مي گيرند اما فاصله ي ايجاد شده را مواد مذابي كه از درون‬
‫زمين و سس كره ي داغ باال مي آيند‪ ،‬پر مي كنند‪ .‬با اين ترتيب‪ ،‬پس از سرد‬
‫شدن آن‪  ‬مواد‪ ،‬پوسته ي اقيانوسي جديدي (ليتوسفر) در بين دو ورقه ي دور‬
‫شونده پديد‪  ‬مي آيد‪ .‬سرعت متوسط باز شدن بستر درياها‪ ،‬حدود ‪ 5‬سانتي‬
‫متر در سال است‪ .‬همين سرعت‪  ‬اندك باعث شده است كه بستر اقيانوسها در‬
‫طول ‪ 200‬ميليون سال اخير ايجاد‪  ‬شود‪ .‬در امتداد حاشيه هاي دور شونده‪،‬‬
‫برآمدگي هايي ايجاد شده است كه طول‪  ‬مجموعه ي آن ها در اقيانوس هاي‬
‫جهان‪ ،‬به حدود ‪ 60‬هزار كيلومتر مي رسد‬
‫در محل ورقه هاي دور شونده‪ ،‬مرتباً سنگ كره جديد تشكيل مي شود‪ .‬اگر‬
‫پديده‪  ‬جبراني وجود نداشته باشد‪ ،‬بايد بر وسعت زمين همچنان افزوده شود‪.‬‬
‫حال آن كه‪  ‬سطح زمين مقداري ثابت است‪ ،‬يعني در مناطقي بايد قسمتي از‬
‫سنگ كره از بين‪  ‬برود‪ .‬محل برخورد ورقه هاي نزديك شونده‪ ،‬از اين جمله است‬
‫‪ – ‬ورقه هاي نزديك شونده (همگرا) ‪:‬‬
‫بسته به اين كه صفحات نزديك شونده از چه نوعي باشند‪ ،‬پديده ي حاصل به‬
‫يكي از صورت هاي زير خواهد بود‪ :‬الف) در محل برخورد ورقه ي اقيانوسي با‬
‫ورقه ي قاره اي ‪ ،‬ورقه ي اقيانوسي‪  ‬خم مي شود و به زير مي رود و به تدريج‬
‫در گوشته هضم مي شود كه اين فرآيند‪  ‬را اصطالحاً فرو رانش مي گويند‪ .‬در اين‬
‫حال ‪ ،‬مقداري از رسوبات را نيز‪  ‬همراه خود به پايين مي كشاند‪ .‬وقتي اين مواد‬
‫به عمق در حدود يكصد كيلومتر‪  ‬مي رسند‪ ،‬حالت ذوب بخشي مي يابند‪ ،‬كه‬
‫حاصل آن‪ ،‬ايجاد ماگمايي با تركيب‪  ‬بازالتي و آندزيتي است‪ .‬چنين ماگماهايي از‬
‫سنگ هاي اطراف محل خود سبك ترند‪  .‬بنابراين‪ ،‬وقتي مقدارشان به اندازه اي‬
‫كافي زياد شد‪ ،‬حركتي آرام را به سمت باال در پيش مي گيرند و در ميان اليه‬
‫ها‪ ،‬منجمد و متبلور مي شوند‪ .‬مقداري‪  ‬از اين ماگما هم ممكن است به سطح‬
‫زمين برسد و آتش فشانيهاي از نوع انفجاري‪  ‬را باعث شود‬
‫ب) وقتي دو ورقه ي اقيانوسي به هم برخورد كنند‪ ،‬يكي به زير ديگر فرو مي‪ ‬‬
‫نشيند و پديده ي آتش فشاني مشابه حالت قبل رخ مي دهد‪ .‬اما اين بار‪ ،‬محل‬
‫آتش فشانها در بستر دريا است نه در روي خشكي ‪ .‬اگر اين آتش فشاني ها‬
‫ادامه‪  ‬يابد‪ ،‬ممكن است بعد از مدتي جزاير آتش فشاني در دريا پديد آيند كه به‬
‫قوس‪  ‬جزاير معروفند‪.‬‬
‫ج) هنگامي كه دو ورقه ي قاره اي به هم برخورد كنند‪ ،‬هيچ يك ‪ ،‬به داخل‬
‫گوشته فرو نمي رود زيرا چگالي هر دوكم است‪ .‬نتيجه چنين برخوردي ‪ ،‬ايجاد‬
‫كوه است‪  .‬رشته كوه هاي بزرگ اورال‪ ،‬آلپ و آپاالش نيز نتيجه چنين‬
‫برخوردهايي هستند‪  .‬كوه هاي زاگرس نيز بايد حاصل برخوردهايي هستند‪ .‬كوه‬
 ‫هاي زاگرس نيز بايد‪  ‬حاصل برخورد ورقه ي عربستان به قاره آسيا باشد‪ .‬فشار‬
‫حاصل از برخورد دو‪  ‬ورقه‪ ،‬آن رسوبات را چين داده و به صورت كوه درآورده است‪.‬‬
‫‪ – 3‬ورقه هاي امتداد لغز ‪:‬‬
‫در اين نوع حركت‪ ،‬پوسته جديد ايجاد يا تخريب نمي شود‪ ،‬زيرا دو ورقه ي‪ ‬‬
‫مجاور‪ ،‬در كنار هم مي لغزند‪ ،‬بنابراين ‪ ،‬عمال ً در اين محل ها گسل هاي‪ ‬‬
‫متعددي وجود دارد و زلزله هاي مكرري رخ مي دهد‪ .‬در سال ‪ ، 1965‬توزوويلون ‪،‬‬
‫زمين شناس كانادايي با مطالعه در اين نوع گسل‪  ‬هاي امتداد لغز و بزرگ‪،‬‬
‫كمربندهاي فعال زمين را به هم ارتباط داد و براي‪  ‬نخستين بار‪ ،‬ايده ي وجود‬
‫ورقه هاي تشكيل دهنده ي ليتوسفر زمين ومرز آنها را عنوان كرد‪ .‬زمين ساخت‬
‫ورقه اي و پراكندگي زلزله ها ‪ :‬در سال ‪ ، 1968‬يعني‪  ‬در همان زمان كه نظريه‬
‫ي زمين ساخت ورقي ارائه شد‪ ،‬سه زلزله شناس‪ ،‬مقاله اي منتشر كردند كه‬
‫نشان مي داد چگونه نظريه ي مذكور با توزيع نقاط زلزله خيز‪  ‬جهان هماهنگي‬
‫دارد‪ .‬حفاري در بستر اقيانوس ‪‌:‬در فاصله ي سال هاي ‪ 1968‬تا ‪ ، 1983‬حفرياتي‬
‫در ‪ 1092‬نقطه ‪ ،‬در ميان رسوبات بستر اقيانوس ها صورت گرفته است‪ .‬اندازه‬
‫گيري هاي انجام شده در اقيانوس ها‪ ،‬نشان مي دهد كه سرعت رسوب‬
‫گذاري‪ ،‬چيزي در حدود يك سانتي متر در يك هزار سال است ‪ .‬اگر قرار بود كه‬
‫بستر‪  ‬اقيانوس ها بسيار قديمي باشد‪ ،‬بايستي رسوباتي به ضخامت چندين‬
‫كيلومتر در آن ها يافت مي شد‪ ،‬حال آن كه حداكثر ضخامت رسوبات بيشتر از‬
‫چند صد متر نشان‪  ‬داده نشد‪.‬‬
‫نقاط داغ ‪ :‬محققان عقيده دارند كه نوعي مخزن در حال باال آمدن از مواد‬
‫گوشته‪ ،‬در زير‪  ‬جزاير هاوايي قرار دارد‪ ،‬ذوب اين مواد در هنگام رسيدن به‬
‫اعماق كم و كاسته‪  ‬شدن از مقدار فشار‪ ،‬باعث پديد آمدن نوعي نقطه ي داغ‬
‫مي شود‪ .‬نقاط داغ نيز‪  ‬دليلي ديگر بر حركت ورقه ها و حتي جهت آن هستند‪.‬‬
‫البته هنوز در مورد چگونگي تشكيل نقاط داغ و نقش آن ها در زمين ساخت‬
‫ورقي بحث وجود دارد‪ .‬تعداد نقاط‪  ‬داغ حدود ‪ 50‬تا ‪ 120‬مورد تعيين شده است‪ .‬‬
‫عامل هاي حركت دهنده‪ ‬تئوري زمين ساخت ورقي‪ ،‬فقط از حركت ورقه ها و‬
‫آثار اين حركت بحث مي كند‪  ‬بدون آن كه از نيرو يا نيروهاي دست اندر كار در اين‬
‫فرآيند صحبتي به ميان‪  ‬آورد‪ .‬در اين باره البته‪ ،‬هنوز دليل قانع كننده اي داده‬
‫نشده است‪ ،‬اما به‪  ‬احتمال زياد‪ ،‬توزيع نامساوي گرما در درون زمين بايد عامل‬
‫اين حركت باشد‬