Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009

1

ãëàâåí ðåäàêòîð íà êíèãàòà:
ÌÓ Áðàò Èëèÿ Êîæóõàðîâ
â êíèãàòà
3 Îáðúùåíèå íà Âåëèêèÿ Ìàéñòîð íà Îáåäèíåíàòà Âåëèêà Ëîæà
íà Áúëãàðèÿ, ÍÓ Áðàò Ãðèãîðèé Âàçîâ
4 Ðåäàêöèîííî
5 Ïîãëåä: Âúçñòàíîâÿâàíå íà Ñâîáîäíîòî Çèäàðñòâî â Áúëãàðèÿ.
Ãðàäåæ íà ÍÓ Áðàò Êëàóñ Õîðíåôåð, Ñòàð Âåëèê Ìàéñòîð íà
Îáåäèíåíèòå Âåëèêè Ëîæè íà Ãåðìàíèÿ
12 Ìíåíèÿ: Ðîæäåíàòà äàòà íà âúçñòàíîâåíîòî Áúëãàðñêî
Ìàñîíñòâî å 5 äåêåìâðè 1992 ã. Äîïúëíåíèå êúì òåìàòà îò
Ãðàäåæà íà ÍÓ Áðàò Êëàóñ Õîðíåôåð îò Áðàò Ëú÷åçàð Òîäîðîâ,
ïðåäñåäàòåë íà Âèñøàòà Ïðàâíà Êîìèñèÿ íà ÎÂËÁ
14 Îò áëèçêîòî ìèíàëî: Íÿêîëêî óñåùàíèÿ îò åäèí äúëúã ïðàçíèê.
15 ãîäèíè Ëîæè “Çîðà”, “Ñâåòëèíà Ñîôèÿ 94” è “Ñåðäèêà”.
Âíàñÿíå íà ñâåòëèíà â Ëîæà “Ëåñèíã öóì Çîíåíàóôãàíã”
16 Êúì áëèçêîòî áúäåùå: Ïðåäñòîÿùà ìåæäóíàðîäíà êîíôåðåíöèÿ
“Áúäåùåòî íà ÷îâå÷åñòâîòî è ìàñîíñêàòà öåííîñòíà ñèñòåìà”
19 Òðàäèöèè: Åíüîâäåí. Ðèòóàëè è ïðàêòèêè. Ïúðâè
áëàãîòâîðèòåëåí áàë íà ÎÂËÁ
22 Ìåæäóíàðîäíà êîíôåðåíöèÿ ïî èñòîðèÿ íà Ñâîáîäíîòî
Çèäàðñòâî, Åäèíáóðã, ìàé 2009 ã.
23 Äîêëàäè, èçíåñåíè â ðàìêèòå íà êîíôåðåíöèÿòà
25 Þáèëåéíî: Ðîáúðò Áúðíñ, ×àðëç Êúðêïàòðèê Øàðï è Ìèñòåðèÿòà
íà Ìàéñòîðñêàòà ïðåñòèëêà. Äîêëàä íà Ïîë Ðè÷

âúðõó òàçè êíèãà ðàáîòèõà: 34 Ïîä ëóïà: Êîíñïèðàöèÿòà íà Ìàñîíèòå, åâðåèòå è êîìóíèñòèòå.
Äîêëàä íà Äæèìè Êîïåí

ïðåâîä îò àíãëèéñêè åçèê 39 Òåîðèÿ: Ìàñîíñêè îðäåíè è îáðåäè â àíãëî-ñàêñîíñîòî

êîðåêòóðà
äèçàéí è ïðåäïå÷àòíà
ïîäãîòîâêà
Öâåòàíà Êîæóõàðîâà
ôîòîãðàôèÿ è èëþñòðàöèÿ
äèçàéí
Áðàò Àëåêñíàäúð Íèøêîâ
ïðåâîä îò íåìñêè åçèê
Ó Áðàò Ïàâåë Ãëàâóñàíîâ
àâòîðè:
ìàñîíñêî ïðîñòðàíñòâî. Áðàò Ìèõàèë Äèìèòðîâ, Àñèñòåíò
Âåëèê Ìàéñòîð ïî ìåæäóíàðîäíèòå âúïðîñè
44 Èçâúíþáèëåéíî: Ñêúïè ìè Áðàòêî Âîëôãàíã. Ãðàäåæ íà ÌÓ Áðàò
Èëèÿ Êîæóõàðîâ, Âåëèê Îðàòîð íà ÎÂËÁ
47 Ïúðâè ñòúïêè: Ïñèõîòåðàïåâòè÷íàòà ñòîéíîñò íà Ìàñîíñêàòà
Ëîæà. Ãðàäåæ íà Áðàò Áîðèñ Òîøêîâ, ×èðàê â Ëîæà “Ñèðèóñ”
50 Êàëåíäàð: Êàêâî? Êúäå? Êîãà? Ïðåäñòîÿùè ñúáèòèÿ â
ìåæäóíàðîäåí è âúòðåøåí ïëàí
52 Áèáëèîòåêà: Ìàñîíñòâî ìåæäó êíèæíèòå êîðèöè. Ïðåãëåä íà
íàé-íîâèòå êíèãè è ïå÷àòíè èçäàíèÿ

ÍÓ Áðàò Êëàóñ Õîðíåôåð Çèäàðè:

ÌÓ Áðàò Èëèÿ Êîæóõàðîâ 56 Çà Áðàò Òåî è Äæîðäæ Ãåðøóèí. Çà òàëàíòà è òðóäà. Çà ìúðçåëà è
ÌÓ Áðàò Òîäîð Êðúíäåâ ñðåùèòå íà ïîêîëåíèÿòà. Ëè÷íî îò Áðàò ßâîð Äèìèòðîâ.
ÌÓ Áðàò Ëú÷åçàð Òîäîðîâ 58 ÔðàãÌåíÒè
ÌÓ Áðàò Ìèõàèë Äèìèòðîâ Ñêóëïòóðúò Áðàò Èâàí Òîòåâ, Ìàéñòîð â Ëîæà “Íîâà Ñâåòëèíà”
Ó Áðàò Èâàí Ãóí÷åâ
Áðàò ßâîð Äèìèòðîâ Èçäàíèåòî å ñàìî çà Ñâîáîäíè Çèäàðè. Ïðèâëè÷à ñå
Áðàò Èâàí Òîòåâ âíèìàíèåòî íà Áðàòÿòà âúðõó òîâà îáñòîÿòåëñòâî è èì ñå
Áðàò Èâàí Êîñòàäèíîâ ïðèïîìíÿ, ÷å ñà äàâàëè òúðæåñòâåíî îáåùàíèå äà ïàçÿò
Áðàò Ïîë Ðè÷ Çèäàðñêèòå òàéíè.
Äæèìè Êîïåí

Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009

2
 Îáè÷íè Áðàòÿ,
Íèêàê íå ìè å ëåñíî äà ïðåöåíÿ, äàëè îíçè ðèìëÿíèí, êîéòî ïðúâ å ïîäðåäèë ôðàçàòà "Primus
inter pares" ("Ïðúâ ñðåä ðàâíè"), å óñïÿë äà èçìåðè ñìèñëîâèòå äúëáèíè íà ñâîåòî îòêðèòèå.
Íî ïîåìàéêè ïî ñèëàòà íà âàøèÿ ñâîáîäåí èçáîð ÷óêà íà Âåëèê Ìàéñòîð, ìîãà äà âè óâåðÿ â
îñåçàåìàòà îòãîâîðíîñò, êîÿòî ÷óâñòâàì, ÷å å ëåãíàëà âúðõó ìè.
Íèå, Îáåäèíåíàòà Âåëèêà Ëîæà íà Áúëãàðèÿ, ñìå áðúíêà îò Ñâåòîâíàòà Áðàòñêà Âåðèãà íà
Ðåãóëÿðíîòî Ìàñîíñòâî. Âàøèÿò "Ïðúâ ñðåä ðàâíè" âè îáåùàâà, ÷å íå ùå ïîæàëè ñèëè
áúëãàðñêèòå çèäàðñêè ðúöå â òàçè âåðèãà äà îñòàíàò çäðàâî è çàâèíàãè õâàíàòè â íåÿ.
Âåðîÿòíî áè áèëî òðóäíî ÷îâåê äà íå ñå âúçòîðãíå îò âúçõèòèòåëíàòà èäåÿ õîðà,
ñúçíàâàùè ñâîèòå íåäîñòàòúöè, äà ñå âðåêàò åäèí äðóãèìó â æåëàíèåòî ñè äà ðàáîòÿò
çàåäíî çà ñâîåòî óñúâúðøåíñòâàíå. Îáåùàâàì, ÷å ùå âè íàïîìíÿì íåïðåêúñíàòî çà òîâà
âàøå ðåøåíèå.
Ñúñ ñèãóðíîñò íå å ïî-ìàëêî òðóäíî ÷îâåê äà íå ñå âúçðàäâà ïðåä ìèñúëòà, ÷å âñå ñúùèòå
òåçè õîðà ñà ñè çàïîâÿäàëè äà äúðæàò çàòâîðåíè â íàé-ñòðîãà òàéíà îïèòèòå ñè äà
ïðàâÿò äîáðèíè. Îáåùàâàì âè, ÷å ùå âè ïîäñåùàì ïîñòîÿííî è çà òîçè âè äúëã.
Íàêðàÿ, ïàê òîé, âàøèÿò "Ïðúâ ñðåä ðàâíè", âè ìîëè íèêîãà äà íå çàáðàâÿòå, ÷å äîêàòî ÷óêúò
íà Âåëèê Ìàéñòîð å â ðúöåòå ìó, òîé âèíàãè ùå ìèñëè çà åäèí àêöåíò - çà òåæêèÿ àêöåíò,
êîéòî ñòîè âúðõó äóìàòà "ðàâíè".

È ÍÅÊÀ ÌÚÄÐÎÑÒÒÀ ÑÏÎÕÎÆÄÀ ÏÎ-×ÅÑÒÎ ÍÀØÈß ÃÐÀÄÅÆ!

Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009

3
ÎÒ ÅÊÈÏÀ ÍÀ ÑÏÈÑÀÍÈÅÒÎ

Á
ðàò Äåéâèä Õþì - ìèñëèòåëÿò, êîéòî ïî
èñêðåíîòî ïðèçíàíèå íà Áðàò Èìàíóåë
Êàíò ãî áèë èçâàäèë îò ëåòàðãè÷åñêàòà
ìåòàôèçè÷åñêà äðÿìêà, â êîÿòî òîé çàäúëãî
áèë èçïàäíàë, å êàçàë ïî àäðåñ íà åäíî îò
ðàçêëîíåíèÿòà íà ôèëîñîôèÿòà -
ñêåïòè÷åñêàòà, íàðè÷àíà îùå “àêàäåìè÷íà”:
“Àêàäåìèöèòå ïîñòîÿííî ãîâîðÿò çà ñúìíåíèå è
âúçäúðæàíå îò ïðåöåíêà, çà îïàñíîñòòà îò
ïðèáúðçàíè ðåøåíèÿ, çà íåîáõîäèìîñòòà äà ñå
ñâèÿò äî ìíîãî òåñíè ãðàíèöè èçñëåäâàíèÿòà íà
÷îâåøêèÿ ðàçñúäúê è äà ñå îòõâúðëÿò âñè÷êè
ïðåäïîëîæåíèÿ, èçëèçàùè èçâúí ïðåäåëèòå íà
ïðàêòè÷åñêèÿ æèâîò. Ñëåäîâàòåëíî íèùî íå ìîæå
ïîâå÷å äà ïðîòèâîðå÷è íà áåçëè÷íàòà ëåíîñò íà
íàøèÿ óì, íà íåãîâàòà íåîáìèñëåíà àðîãàíòíîñò,
íà ãîëåìèòå ìó ïðåòåíöèè è ïúëíàòà ñ
ïðåäðàçñúäúöè äîâåð÷èâîñò, îòêîëêîòî òàêàâà
ôèëîñîôèÿ. Òÿ óìúðòâÿâà âñÿêà ñòðàñò ñ
èçêëþ÷åíèå íà ëþáîâòà êúì èñòèíàòà (...). Åòî
çàùî å èçíåíàäâàùî, ÷å òàçè ôèëîñîôèÿ, êîÿòî
ïî÷òè âèíàãè áè òðÿáâàëî äà áúäå íåâèííà è
áåçâðåäíà, å îáåêò íà òîëêîâà ìíîãî áåçïî÷âåíè
óïðåöè è çëîñëîâèÿ. Ìîæå áè ñàìîòî
îáñòîÿòåëñòâî, ïðàâåùî ÿ òîëêîâà íåâèííà,
âúçáóæäà ïðîòèâ íåÿ îáùåñòâåíàòà îìðàçà è
íåãîäóâàíèå. Ñúñ ñâîÿòà íåòîëåðàíòíîñò êúì
íèêîÿ ñòðàñò òÿ ïå÷åëè øåïà ïðèâúðæåíèöè; ñ
ïðîòèâîïîñòàâÿíåòî ñè íà ìíîãî ïîðîöè è
áåçðàçñúäñòâà òÿ ñè ñúçäàâà ìíîãîáðîéíè
ïðîòèâíèöè, êîèòî ÿ çàêëåéìÿâàò êàòî
åêñöåíòðè÷íà, íåáëàãî÷åñòèâà è áåçáîæíà.”
Èíòðèãóâàùî å â ãîðíèòå ìèñëè äà ñå íàïðàâè åäíà
çàìÿíà: âìåñòî “àêàäåìèöèòå” äà ñå ïîëîæè
“ìàñîíèòå”, à âìåñòî “ñêåïòè÷åñêàòà ôèëîñîôèÿ” -
“Ìàñîíñòâîòî”. È òåêñòúò âíèìàòåëíî äà ñå
ïðî÷åòå îòíîâî - íà íÿêîè ìåñòà êàòî ñúâåò, à íà
äðóãè - êàòî êîíñòàòàöèÿ.
Âïðî÷åì, ñëó÷àéíî èëè íå, äíåñ ñòàòóÿòà íà Äåéâèä
Õþì ñòîè ïðåä Âúðõîâíèÿ ñúä íà Øîòëàíäèÿ -
ñêåïòèêúò ïàçè âõîäà íà âúðõîâíàòà èíñòèòóöèÿ,
ïðèçâàíà äà ðåøàâà: êîå å èñòèíà è êîå - íå.
Âúðõó ñòðàíèöèòå íàòàòúê, à è âúðõó òåçè, êîèòî ùå
ãè ïîñëåäâàò âúâ âðåìåòî çàíàïðåä, ùå áúäå
òúðñåíî, ùîòî:
äà ñå ñúòâîðè åäíî îêî, êîåòî äà âèæäà
ìàñîíñòâîòî ïî ñâåòà òàêîâà, êàêâîòî òî å: â
ìèñëèòå íà ïèòàùèÿ è íà îñìåëèëèÿ ñå äà
ïðåäëîæè îòãîâîð, â äóìèòå íà Ìàéñòîðà, íî è íà
×èðàêà... â î÷èòå è íà ïîñâåòåíèÿ, è íà ïðîôàíà.
Íÿêîè ñòðàíèöè ùå âúçáóæäàò ïðèëèâè íà ãîðäîñò,
äðóãè ùå ïîðàæäàò ãíÿâ, òðåòè - íåäîóìåíèå, à
âåðîÿòíî âñè÷êè - æåëàíèå äà ñå èçðå÷å íåùî â
îòâåò.
Íåêà áúäå òàêà - çà äà ïðàâèì êðà÷êè ïî Ïúòÿ, Ïúòÿ íà
ðàçãðàíè÷åíèåòî: íà èñòèíàòà îò íåèñòèíàòà, íà
êðàñèâîòî îò ãðîçíîòî, íà âúçâèøåíîòî îò

ÐÅÄÀÊÖÈÎÍÍÎ
ìåðçêîòî. È ñ òîâà - äà ñå îïèòâàìå äà ñòàâàìå ïî-
ñúâúðøåíè... Ïðè âñå ñêåïñèñà è íåãîâèòå ïîâåëåíèÿ.
À, ìîæå áè, è ñ áëàãîäàòíàòà íåãîâà ïîìîù.
Îò åêèïà, ïîäãîòâèë òàçè êíèãà íà
“Çèäàðñêè ïðåãëåä”

Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009

4
 ÏÎÃËÅÄ

ÂÚÇÑÒÀÍÎÂßÂÀÍÅ
ÍÀ ÑÂÎÁÎÄÍÎÒÎ
ÇÈÄÀÐÑÒÂÎ Â
ÁÚËÃÀÐÈß
Ãðàäåæ íà ïðîô. ä-ð Êëàóñ Õîðíåôåð,
Ñòàð Âåëèê Ìàéñòîð íà Âåëèêàòà Ëîæà
íà ÑÑ&ÏÇ íà Ãåðìàíèÿ è Ñòàð Âåëèê
Ìàéñòîð íà ÎÂË íà Ãåðìàíèÿ, èçíåñåí â
ðàìêèòå íà Òúðæåñòâåíèÿ Ðèòóàë ïî
ïîâîä Ïúðâàòà ãîäèøíèíà îò
îñíîâàâàíåòî íà Ëîæà “Êíÿç Àëåêñàíäúð
I ôîí Áàòåíáåðã”, Îðèåíò Ðóñå,
10 ÿíóàðè 2009 ãîäèíà
1. Âúâåäåíèå
2. Ðåãóëÿðíîñò è ïðèçíàâàíå
3. Èíèöèàòèâàòà íà Ëîæà “Ëåñèíã”
4. Þãîñëàâèÿ
5. Áúëãàðñêè Ëîæè â ñúñòàâà íà Âåëèêàòà Ëîæà
íà Ñòàðèòå, Ñâîáîäíè è Ïðèåòè Çèäàðè íà
Ãåðìàíèÿ
6. Ó÷ðåäÿâàíå íà Âåëèêàòà Ëîæà íà Ñòàðèòå
Ñâîáîäíè è Ïðèåòè Çèäàðè íà Áúëãàðèÿ
7. Ðàçöåïëåíèåòî
8. Îáåäèíåíà Âåëèêà Ëîæà íà Áúëãàðèÿ

1. Âúâåäåíèå

Èñòîðè÷åñêèòå èçñëåäîâàòåëè îò åäíî ïî-êúñíî

âðåìå ùå îïèøàò âúçñòàíîâÿâàíåòî íà Ñâîáîäíîòî
Çèäàðñòâî â èçòî÷íîåâðîïåéñêèòå äúðæàâè, îò
Áàëòèêà äî Áàëêàíèòå, îò Åëáà äî Óðàë, êàòî
ïðîòèâîðå÷èâî è äîñòà õàîòè÷íî.  íÿêîè îò òåçè
äúðæàâè ñòàâà âúïðîñ çà åäíî èçöÿëî íîâî íà÷èíàíèå,
â ïîâå÷åòî - çà ïðåâúçìîãâàíå íà äåñåòèëåòíà ïàóçà
â ìàñîíñêèÿ æèâîò è âúâ âñè÷êè - çà èçâúíðåäíè,
íàñî÷åíè êúì îáíîâëåíèå óñèëèÿ, êîèòî ñà òÿñíî
ñâúðçàíè ñ ïîëèòè÷åñêè, èêîíîìè÷åñêè è ñîöèàëíè
ïðîìåíè. Ïðîöåñúò íà âúçñòàíîâÿâàíå íà
Ñâîáîäíîòî Çèäàðñòâî â äíåøíè äíè â íèêàêúâ
ñëó÷àé íå å çàâúðøåí, ìàêàð ïåòíàéñåò ãîäèíè ñëåä
íåãîâîòî íà÷àëî î÷åðòàíèÿòà íà áúäåùåòî äà ñà
ãîðå-äîëó âèäèìè. Ñòàðèÿò Âåëèê Ìàéñòîð íà
Îáåäèíåíàòà Âåëèêà Ëîæà íà Áúëãàðèÿ, ÍÓ Áðàò
Áîðèñëàâ Ñàðàíäåâ, ïîä÷åðòàâà, ÷å â Áúëãàðèÿ ñòàâà
âúïðîñ çà âúâåæäàíå íà Ðåãóëÿðíîòî Ìàñîíñòâî,
çàùîòî ðåãóëÿðíîñòòà íà áúëãàðñêèòå ìàñîíñêè
îðãàíèçàöèè ïðåäè âðåìåòî íà êîìóíèçìà å íàé-
ìàëêîòî äîñòà ñúìíèòåëíà.
Íà òîâà ìÿñòî ùå âìúêíà íÿêîè íåîáõîäèìè áåëåæêè
îòíîñíî ðåãóëÿðíîñòòà è ïðèçíàâàíåòî ïðåäè äà
ðàçãëåäàì èñòîðèÿòà íà ðåãóëÿðíîòî Ñâîáîäíî
Çèäàðñòâî â Áúëãàðèÿ.

2. Ðåãóëÿðíîñò è ïðèçíàâàíå

Ïîíÿòèÿòà “ðåãóëÿðíîñò” è “ïðèçíàâàíå” ñå ñðåùàò

îùå â Ðàçäåë VII îò Îáùèòå ïðàâèëà íà Ëîíäîíñêàòà

Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009

5
ÏÎÃËÅÄ
Âåëèêà Ëîæà, îñíîâàíà â 1723 ã. Ñïîðåä ôðåíñêèÿ
èçñëåäîâàòåë íà Ìàñîíñòâîòî Àëåê Ìåëîð1 íåùàòà
ñå ñâåæäàò äî âúïðîñà çà òîâà, êàê ïðè
Ìàñîíñòâîòî, êîåòî íå ïîçíàâà åäèííà
àäìèíèñòðàòèâíà ñòðóêòóðà, ìîãàò äà ñå ñúõðàíÿò
êàêâèòî è äà áèëî îáùè ïðèíöèïè. Äâå
îáñòîÿòåëñòâà ñòîÿò â îñíîâàòà íà ïðîáëåìà:
1. Íàøàòà Ðèòóàëíà ðàáîòà â Õðàìà íå å
äîñòúïíà çà îáùåñòâåíîñòòà.
2. Ñúùåñòâóâàò ìíîæåñòâî îáåäèíåíèÿ íà ìúæå,
æåíè, à ñúùî íà ìúæå è æåíè, ÷èèòî ôîðìè èìàò
ñõîäñòâî ñ Ìàñîíñòâîòî, èëè êîèòî ñàìè ñå
îïðåäåëÿò çà ìàñîíñêè.
Ðèòóàëíèòå ðàáîòè ñà äîñòúïíè ñàìî çà Ìàñîíè
ñëåä ïðîâåðêà. Ïîðàäè òàçè ïðè÷èíà òðÿáâà äà ñå
äåôèíèðà, êîé å Ìàñîí. Â ìèíàëîòî å áèëà
äîñòàòú÷íà èíôîðìàöèÿòà îòíîñíî
îïîçíàâàòåëíèòå çíàöè. Òÿ å îáà÷å øèðîêî
ðàçïðîñòðàíåíà - âñåêè ìîæå äà ñå ñäîáèå ñ íåÿ,
ñòèãà äà ïîèñêà. Çàòîâà íå ìîæå âñåêè, êîìóòî ñà
èçâåñòíè çíàêà, äóìàòà è ðúêîñòèñêàíåòî, äà áúäå
ðàçãëåæäàí êàòî Ìàñîí. Èìà ìíîãî æóðíàëèñòè,
êîèòî ñà íàÿñíî ñ îïîçíàâàòåëíèòå çíàöè, íî çàðàäè
òîâà òå íå ñòàâàò Ìàñîíè. Àêî ïîçíàâàíåòî íà
çíàöèòå ìîæå äà áúäå ðàçãëåäàíî êàòî èç÷åðïàòåëåí
êðèòåðèé, êàê òîãàâà ÷ëåíîâåòå íà åäíà íåèñòèíñêà
Ëîæà ìîãàò äà áúäàò ðàçãðàíè÷åíè îò îñòàíàëèòå?
Òîâà å åäíà îò ïðè÷èíèòå, êîèòî îïðàâäàâàò
ñúùåñòâóâàíåòî íà Âåëèêèòå Ëîæè. Ñàìî ÷ðåç
ðåãóëèðàíå íà îòíîøåíèÿòà íà ïðèçíàâàíå å
âúçìîæíî äà ñå íàïðàâè ðàçãðàíè÷åíèå îò
îðãàíèçàöèè, êîèòî ñå îïðåäåëÿò êàòî ìàñîíñêè, íî
íå ñà òàêèâà. Íåêà ñïîìåíåì ñàìî “Îñîáíÿöèòå” è
“Äðóèäèòå” èëè îáðåäà “Ìåìôèñ-Ìèçðàèì”. Àêî åäíà
òàêàâà îðãàíèçàöèÿ ïîïàäíå â ðúöåòå íà íÿêîÿ
êðèìèíàëíà ñòðóêòóðà, òî òîãàâà âñè÷êè Ìàñîíè ùå
áúäàò çàñåãíàòè. Òàêèâà ñëó÷àè ùå ñå ñðåùàò
âèíàãè. Êàê èíà÷å áèõà ìîãëè Ìàñîíèòå äà ñå
ïðåäïàçÿò îò èäåíòèôèöèðàíå ñ ïîäîçðèòåëíè
îðãàíèçàöèè, îñâåí ÷ðåç çàÿâëåíèåòî, ÷å ïîñëåäíèòå
èçïîëçâàò íåïðàâîìåðíî èìåòî íà Ñâîáîäíîòî
Çèäàðñòâî?
Çàòîâà âñÿêà åäíà Âåëèêà Ëîæà íàé-íàñòîé÷èâî ñå
ñòðåìè êúì ïðèçíàâàíå îò Ñâåòîâíîòî Ìàñîíñòâî,
êîåòî ïðåäñòàâëÿâà íåéíîòî “ëè÷íî
óäîñòîâåðåíèå”. Íà ñúùîòî îñíîâàíèå íå ìîæå äà ñå
îñòàâè â ïðàâîìîùèÿòà íà îòäåëíàòà Ëîæà (äà íå
ãîâîðèì â òåçè íà îòäåëíèÿ Ìàñîí) âúïðîñúò çà
ïîñåùåíèÿòà. Òå òðÿáâà äà ñå êîíòðîëèðàò â
ñúîòâåòñòâèå ñ îáùîïðèåòè ñòàíäàðòè îò
êîìïåòåíòíà Ìàñîíñêà èíñòàíöèÿ.
Ñúùåñòâóâàò Ìàñîíè, êîèòî ïðèåìàò, ÷å
Áðàòñòâîòî îáõâàùà âñè÷êè ôàêòè÷åñêè ïîñâåòåíè
ëèöà. Òàçè íàãëàñà å èäåàëèñòè÷íà è ïðåäèçâèêâà
ñèìïàòèÿ. Íî íå å ðàçóìíà. Åäíî òàêîâà òúëêóâàíå
ïðàâè íåâúçìîæíî èçêëþ÷âàíåòî íà îòäåëíè Áðàòÿ
èëè öåëè Ëîæè. À òîâà ñà èíñòðóìåíòè, ñ êîèòî âñÿêà
Âåëèêà Ëîæà òðÿáâà äà ðàçïîëàãà ïîðàäè ÷èñòî
ïðàêòè÷åñêè ñúîáðàæåíèÿ. Ðàíî èëè êúñíî ñå ñòèãà äî
íåïðèÿòíàòà ñëó÷êà è íÿêîé ÷ëåí íà äâèæåíèåòî
òðÿáâà äà áúäå èçêëþ÷åí ñïîðåä çàêîíà. Êàê ùå
îñóåòèì âúçìîæíîñòòà äâåðèòå íà äðóãè Ëîæè äà
îñòàíàò îòâîðåíè çà òîçè áèâø Ìàñîí?
Âúïðîñúò, çà êîéòî ñòàâà äóìà, íÿìà íèùî îáùî ñ
òîëåðàíòíîñòòà èëè äàæå ñ åòèêàòà. Òîé å îò
÷èñòî ïðàêòè÷åñêî åñòåñòâî. Òîëåðàíòíîñòòà íÿìà
6
íèùî îáùî ñ ïðåòåíöèèòå íà îòäåëíèÿ èíäèâèä.
Ìàñîíñêàòà ñúùíîñò íå ìîæå äà ñå îïðåäåëÿ
ïîñðåäñòâîì âúòðåøíè êðèòåðèè, òúé êàòî íå å
âúçìîæíî âúâ âñåêè îòäåëåí ñëó÷àé äà ñå óñòàíîâè
áåç êîëåáàíèÿ ñúîòâåòñòâèåòî ñ òÿõ. Îïèñàíèÿòà ïî
ñúäúðæàíèå âèíàãè âêëþ÷âàò ñóáåêòèâíè åëåìåíòè è
ïîðàäè òàçè ïðè÷èíà ñà çàâèñèìè îò
ïðèñòðàñòíîñòòà íà òúëêóâàíåòî.
Çíà÷è òðÿáâà äà ñå íàìåðÿò äðóãè, ïî ñúùåñòâî
ôîðìàëíè êðèòåðèè. Ïðèåòèÿò â öÿë ñâÿò êðèòåðèé å
ïðèíàäëåæíîñòòà êúì Ëîæà, êîÿòî å ÷àñò îò
ïðèçíàòà Âåëèêà Ëîæà. Ìåæäóíàðîäíî ïðèçíàòîòî
óäîñòîâåðåíèå å åäèí âèä êðåäèòíà êàðòà, êîÿòî ñå
èçäàâà îò îòîðèçèðàíà Ìàñîíñêà èíñòèòóöèÿ.
Òàêàâà èíñòèòóöèÿ å Âåëèêàòà Ëîæà, êîãàòî òÿ å
ïðèçíàòà îò äðóãè Âåëèêè Ëîæè, ñ ÷èèòî ÷ëåíîâå òÿ
ïîääúðæà èçïðàâíè Ìàñîíñêè îòíîøåíèÿ. Ïî
èñòîðè÷åñêè ïðè÷èíè âñè÷êè Ðåãóëÿðíè Âåëèêè Ëîæè ñå
ñòðåìÿò äà ïîëó÷àò ïðèçíàíèåòî íà Îáåäèíåíàòà
Âåëèêà Ëîæà íà Àíãëèÿ. Îáåäèíåíàòà Âåëèêà Ëîæà íà
Àíãëèÿ ïðèçíàâà åäíà Âåëèêà Ëîæà ñàìî òîãàâà,
êîãàòî ÿ ïðèåìà çà Ðåãóëÿðíà. Êðèòåðèèòå çà òîâà
ñà îáîáùåíè îùå ïðåç 1929 ã. â òàêà íàðå÷åíèòå
“Îñíîâíè ïðèíöèïè çà ïðèçíàâàíå íà Âåëèêè Ëîæè”.
Ðåãóëÿðíîñòòà íà åäíà Âåëèêà Ëîæà ñå îñíîâàâà îò
åäíà ñòðàíà âúðõó Ðåãóëÿðíîñòòà íà ïðîèçõîäà, à îò
äðóãà - âúðõó Ðåãóëÿðíîñòòà íà ïðàêòèêàòà.
Ðåãóëÿðíîñòòà íà ïðîèçõîäà îçíà÷àâà, ÷å åäíà Âåëèêà
Ëîæà òðÿáâà äà å èíñòàëèðàíà îò Ðåãóëÿðíà Âåëèêà
Ëîæà ïî ïðèåòèÿ íà÷èí, èëè äà å îñíîâàíà íàé-
ìàëêîòî îò òðè Ëîæè, êîèòî îò ñâîÿ ñòðàíà
ïðèíàäëåæàò êúì Ðåãóëÿðíè Âåëèêè Ëîæè.
Ðåãóëÿðíîñòòà íà ïðàêòèêàòà îçíà÷àâà ïðåäè
âñè÷êî, ÷å Âåëèêàòà Ëîæà å íåçàâèñèìà è
ñàìîñòîÿòåëíà, ÷å íåéíèòå ñúñòàâíè Ëîæè ïðèåìàò
ñàìî ìúæå, ðàáîòÿò â òðèòå ñòåïåíè íà Ñèíüîòî
Ìàñîíñòâî, ñúîáðàçíî òðàäèöèîííèòå ïðàâèëà è íå
äîïóñêàò äèñêóñèè ïî ðåëèãèîçíè è ïîëèòè÷åñêè òåìè
â ñâîèòå ðàìêè.
Ðåãóëÿðíîñòòà å íåîáõîäèìî, íî íå è äîñòàòú÷íî
óñëîâèå çà ïðèçíàâàíåòî íà åäíà Âåëèêà Ëîæà îò äðóãà.
Ïî ïðàâèëî ïðèçíàâàíåòî íà åäíà íîâà Ðåãóëÿðíà
Âåëèêà Ëîæà ñòàâà òîãàâà, êîãàòî å íàëèöå
ãàðàíòèðàùà óñòîé÷èâî ðàçâèòèå è ñòðèêòíî
ñïàçâàíà Êîíñòèòóöèÿ. Íà òàêàâà ïðîâåðêà çà
Ðåãóëÿðíîñò Îáåäèíåíàòà Âåëèêà Ëîæà íà Áúëãàðèÿ å
ïîäëàãàíà ìíîãîêðàòíî è â ðåçóëòàò îò òîâà òÿ èìà
äíåñ íàä 100 ïðèçíàíèÿ îò öåëèÿ ñâÿò.
3. Èíèöèàòèâàòà íà Ëîæà “Ëåñèíã”
Ñåãà çàïî÷âàì ñ îïèñàíèå íà ñúáèòèÿòà, êîèòî
äîâåäîõà äî òîçè ðåçóëòàò. Ïðè òîâà ìîëÿ äà ñå
âçåìå ïðåäâèä, ÷å àç ìîãà äà ïðåäñòàâÿ ñàìî ìîÿòà
ãëåäíà òî÷êà, òàçè íà åäèí î÷åâèäåö, êîéòî íå å áèë
àêòèâåí ó÷àñòíèê âúâ âñè÷êè ñúáèòèÿ, íî ìíîãî îò
òÿõ å íàáëþäàâàë îòáëèçî. Åäíî ïî-êúñíî â
èñòîðè÷åñêè ïëàí îïèñàíèå ùå âúâåäå ñâîèòå
êîðåêöèè.
Ïúðâèÿò ïîäòèê çà íàñ, íåìñêèòå Ìàñîíè, äà ïðîÿâèì
èíòåðåñ êúì Áúëãàðèÿ ñëåä êðàÿ íà Ñòóäåíàòà âîéíà
è â íà÷àëîòî íà ïðîöåñà ïî ðàçøèðÿâàíå íà
îáåäèíåíà Åâðîïà äîéäå îò Ìþíõåí. Òàì æèâååøå
ðîäåíèÿò â Äóïíèöà Áðàò Èâàí Âîéíîâ, ðîäåí ïðåç
1920 ã. Òîé ðàáîòåøå â “Ðàäèî Ñâîáîäíà Åâðîïà”,
êúäåòî ïîäãîòâÿøå ïðåäàâàíèÿ çà Áúëãàðèÿ. Áðàò
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009

Âîéíîâ áå ÷ëåí íà Ëîæà “Ëåñèíã ïðè ïëàìòÿùàòà
çâåçäà” ñ ïàòåíòåí ¹700 îò Âåëèêàòà Ëîæà íà
Ñòàðèòå Ñâîáîäíè è Ïðèåòè Çèäàðè íà Ãåðìàíèÿ è
äúëãè ãîäèíè èçïúëíÿâàøå âàæíè çàäà÷è çà íàøàòà
Âåëèêà Ëîæà. Êàòî óáåäåí Ìàñîí íåãîâîòî æåëàíèå
áå, ñëåä êàòî ñå îòêðè âúçìîæíîñòòà çà òîâà ñ
îãëåä ïîëèòè÷åñêèòå ïðîìåíè â Èçòî÷íà Åâðîïà,
Ñâîáîäíîòî Çèäàðñòâî äà âúçîáíîâè ñâîåòî
ñúùåñòâóâàíå è â Áúëãàðèÿ. Òîé óñïÿ äà ñïå÷åëè
Áðàòÿòà îò ñâîÿòà Ëîæà çà òàçè öåë. Îñâåí òîâà,
ïîçíàâàøå ðåäèöà áúëãàðñêè ìúæå, êîèòî ìîæåõà äà
ñòàíàò òúðñåùè. Æèâååùèÿò ñúùî â Ìþíõåí
áúëãàðèí è Ìàñîí, Àëåêñàíäúð Àëåêñàíäðîâ, ïëåìåííèê
íà Èâàí Âîéíîâ, ìîæåøå äà íàìåðè òúðñåùè îò ñâîÿ
êðúã ïîçíàòè. Òàêà íà 29 ìàé 19922 ã. â Ëîæà “Ëåñèíã ïðè
ïëàìòÿùàòà çâåçäà” ¹700, ïîä ðúêîâîäñòâîòî íà
Ìàéñòîðà íà Ëîæàòà Áðàò Éîõåí Ìåðòåíñ, áÿõà
ïðèåòè 7 áúëãàðè è âåäíàãà ïîâèøåíè â ñòåïåí
Êàëôà.3 Íà ñëåäâàùèÿ äåí ÷åòèðèìà îò òÿõ áÿõà
ïîâäèãíàòè â ñòåïåí Ìàéñòîð4. Íà 24 Îêòîìâðè 1992
ã. äåëåãàöèÿ íà Ëîæà “Ëåñèíã” ïîâäèãà â Ñîôèÿ
ïðèåòèòå â Ìþíõåí Êàëôè â Ìàéñòîðè, à ïðåäè òîâà
â Ìþíõåí ñà ïðèåòè îùå äâàìà òúðñåùè5. Òàçè ãðóïà
ñå ñúáèðà ðåäîâíî â æèëèùåòî íà åäèí Áðàò6 è
çàïî÷âà Ìàñîíñêà ðàáîòà. Çà äà ìîæå äà ñå ïîñòèãíå
âñè÷êî òîâà, áå íåîáõîäèìà, ðàçáèðà ñå, ìíîãî
ïðåäâàðèòåëíà ðàáîòà, îñîáåíî ïðåâåæäàíåòî íà
Ðèòóàëèòå íà Âåëèêàòà Ëîæà íà Ñòàðèòå Ñâîáîäíè
è Ïðèåòè Çèäàðè íà Ãåðìàíèÿ íà áúëãàðñêè åçèê. Ñúùî
òàêà òðÿáâàøå äà ñå ïîäãîòâè è óñòàâ íà Ëîæàòà.
Çà îáðàçåö ñëóæåøå óñòàâúò íà ëîæà “Ëåñèíã”. Íî è
òîé òðÿáâàøå äà áúäå íà ðàçïîëîæåíèå íà áúëãàðñêè
è íåìñêè.
4. Þãîñëàâèÿ
Çàåäíî ñ ïðîèçòè÷àùîòî îò Ãåðìàíèÿ äâèæåíèå
ìåæäóâðåìåííî ñå ðàçâèâàøå è åäíà íåçàâèñèìà îò
íåãî èíèöèàòèâà îò Þãîñëàâèÿ. Âåëèêàòà Ëîæà íà
Þãîñëàâèÿ áå èíñòàëèðàíà ñ ïîìîùòà íà æèâååùè â
Ãåðìàíèÿ þãîñëàâñêè Ìàñîíè îùå ïðåç þíè 1990 ã. â
Áåëãðàä îò òîãàâàøíèÿ Âåëèê Ìàéñòîð íà
Îáåäèíåíèòå Âåëèêè Ëîæè íà Ãåðìàíèÿ, ÍÓ Áðàò
Åðíñò Âàëòåð.  êà÷åñòâîòî ñè íà Çàìåñòíèê Âåëèê
Ìàéñòîð íà Âåëèêàòà Ëîæà íà Ñòàðèòå Ñâîáîäíè è
Ïðèåòè Çèäàðè íà Ãåðìàíèÿ àç ïðèñúñòâàõ íà
ñúáèòèåòî. Çàåäíî ñ ÍÓ Áðàò Åðíñò Âàëòåð íèå
ïúòóâàõìå äî Áåëãðàä è çà ïúðâàòà ãîäèøíèíà íà 29
þíè 1991 ã.
Âúâ âðúçêà ñ îïàñíîñòòà îò ðàçïàäàíå íà Þãîñëàâèÿ
íàïðàâèõìå ïðåäëîæåíèå äà ñå ïðîìåíè èìåòî íà
“Âåëèêà Ëîæà Þãîñëàâèÿ”. Ñïîðåä íàøàòà
èíôîðìàöèÿ Âåëèêàòà Ëîæà ðàáîòåøå òîãàâà
íàïúëíî ðåãóëÿðíî.
Ïðåç âúïðîñíàòà 1991 ã. íÿêîëêî áúëãàðñêè ìúæå áÿõà
ïðèåòè çà Ìàñîíè â Þãîñëàâèÿ, áåç íèå äà áúäåì
óâåäîìåíè çà òîâà. Ïðåç ñëåäâàùàòà ãîäèíà áÿõà
ïðèåòè äðóãè áúëãàðè è îñíîâàíè òðè áúëãàðñêè Ëîæè:
“Ñâåòëèíà”, “Çàðÿ” è “Ñãîâîð”. Íåîáõîäèìèòå
ïðåâîäè íà íàëè÷íèòå Ðèòóàëè íà áúëãàðñêè ñà áèëè
îñèãóðåíè âåðîÿòíî îò Áðàò À. Õåðìàí7. Çà òåçè
äåéñòâèÿ Îáåäèíåíèòå Âåëèêèòå Ëîæè íà Ãåðìàíèÿ
ñúùî íå áÿõà óâåäîìåíè. ×åñòâàíå íà âòîðàòà
ãîäèøíèíà (ïðåç 1992 ã.) îò îñíîâàâàíå íà Âåëèêàòà
Ëîæà íà Þãîñëàâèÿ íå ñå ñúñòîÿ. Âìåñòî òîâà íà 2
ìàé 1992 ã. þãîñëàâñêèÿò Ñúâåò íà Âåëèêèòå
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009
ÏÎÃËÅÄ
Ñàíîâíèöè âçåìà ðåøåíèå, íà îñíîâàíèå ðàçëè÷íè
íàðóøåíèÿ íà Êîíñòèòóöèÿòà íà Âåëèêàòà Ëîæà îò
ñòðàíà íà Âåëèêèÿ Ìàéñòîð, äà çàïî÷íå ïðîöåäóðà
ñðåùó íåãî. Îùå ïðåäè äà ïðèêëþ÷è òàçè ïðîöåäóðà,
Âåëèêèÿò Ìàéñòîð Íåíåçè÷ êàíè Îáåäèíåíèòå Âåëèêè
Ëîæè íà Ãåðìàíèÿ äà ó÷àñòâàò â èíñòàëèðàíåòî íà
Âåëèêà Ëîæà íà Áúëãàðèÿ, êîåòî íàèñòèíà ñå ñëó÷âà
íà 5 äåêåìâðè 1992 ã. â Áîðîâåö, âúïðåêè ïîä÷åðòàíî
èçðàçåíîòî íåîäîáðåíèå îò ñòðàíà íà Îáåäèíåíèòå
Âåëèêè Ëîæè íà Ãåðìàíèÿ, ìîòèâèðàíî îò
çàïî÷íàòàòà â Ìþíõåí ïðîöåäóðà8. Çà Âåëèê Ìàéñòîð
å èçáðàí ÍÓ Áðàò Ãåîðãè Êðóìîâ.
Ñïîðåä îáùîïðèåòèòå ðàçáèðàíèÿ, Âåëèêèÿò
Ìàéñòîð Áðàò Çîðàí Íåíåçè÷ íÿìàøå ëåãèòèìíîñò çà
òåçè ñâîè äåéñòâèÿ. Çàðàäè èçâúðøåíèòå íàðóøåíèÿ,
íà 30 ÿíóàðè 1993 ã. Áðàò Çîðàí Íåíåçè÷ áå îñâîáîäåí
îò ïîñòà Âåëèê Ìàéñòîð. Òîâà ñòàíà ñ ðåøåíèå íà
Ñúâåòà íà Âåëèêèòå Ñàíîâíèöè íà íåãîâàòà Âåëèêà
Ëîæà. Êàòî íàðóøåíèå ñå ïðèå è èíñòàëèðàíåòî íà
Âåëèêàòà Ëîæà â Áúëãàðèÿ. Íà 14 ìàðò 1993 ã. Âåëèêàòà
Ëîæà íà Þãîñëàâèÿ ïðîâåäå ñâîÿòà ãîäèøíà îò÷åòíî-
èçáîðíà êîíôåðåíöèÿ â Ðèìèíè. Âåëèêàòà Ëîæà
ïîä÷åðòà, ÷å íèêîé îò ïðèíàäëåæàùèòå êúì íåÿ
Áðàòÿ íå å èìàë íåùî îáùî ñ èíñòàëèðàíåòî íà
ðàçãëåæäàíàòà êàòî íåðåãóëÿðíà Âåëèêà Ëîæà íà
Áúëãàðèÿ. Çîðàí Íåíåçè÷ áå èçêëþ÷åí îò Ñúþçà íà
Ñâîáîäíèòå Çèäàðè. Çà íîâ Âåëèê Ìàéñòîð áå èçáðàí
ÍÓ Áðàò Äðàãàí Òàíàñè÷. Ïîíåæå Çîðàí Íåíåçè÷
ïðåíåáðåãíà òîâà ðåøåíèå è ïðîäúëæè äà äåéñòâà
êàòî Âåëèê Ìàéñòîð íà Âåëèêàòà Ëîæà íà Þãîñëàâèÿ,
Âåëèêàòà Ëîæà çàíàïðåä çàïî÷íà äà ñå íàðè÷à
Ðåãóëÿðíà Âåëèêà Ëîæà íà Þãîñëàâèÿ. Ñ ðåøåíèå îò 13
ìàðò 1993 ã. Îáåäèíåíèòå Âåëèêè Ëîæè íà Ãåðìàíèÿ
ïðåõâúðëèõà ñâîåòî äîâåðèå âúðõó Ðåãóëÿðíàòà Âåëèêà
Ëîæà íà Þãîñëàâèÿ è ïîñòàíîâèõà êàòåãîðè÷íî, ÷å òÿ
å åäèíñòâåí òèòóëÿð íà ïðèçíàíèåòî, äàäåíî íà
þãîñëàâñêîòî Ìàñîíñòâî îò ÎÂËÃ ïðåç þíè 1990 ã.
5. Áúëãàðñêè Ëîæè â ñúñòàâà íà Âåëèêàòà Ëîæà íà
Ñòàðèòå Ñâîáîäíè è Ïðèåòè Çèäàðè íà Ãåðìàíèÿ
Ìåæäóâðåìåííî, çàïî÷íàëàòà â Ìþíõåí
âúçñòàíîâèòåëíà ðàáîòà â Áúëãàðèÿ ïðîäúëæàâà.
Ïðåç ìàðò 1993 ã. â Ñîôèÿ áå èíñòàëèðèíà Ëîæà
“Çîðà” êàòî ïðåäñòàâèòåëíà íà Ëîæà “Ëåñèíã ïðè
ïëàìòÿùàòà çâåçäà”. Ïðåäñòàâèòåëíàòà
(äåïóòàöèîííà) Ëîæà å ñòðóêòóðà, êîÿòî ñå íàìèðà
ïîä íàáëþäåíèåòî íà Ëîæàòà-ìàéêà, íî å è íàïúëíî
ñàìîñòîÿòåëíî ðàáîòåùà Ìàñîíñêà Ëîæà.
Âíàñÿíåòî íà Ñâåòëèíà òîãàâà íàïðàâè Çàìåñòíèê-
Âåëèêèÿò Ìàéñòîð íà Îáåäèíåíèòå Âåëèêè Ëîæè íà
Ãåðìàíèÿ, ÂÓ Áðàò Êóðò Øîîô. Çàåäíî ñ ðåäèöà äðóãè
íåìñêè Áðàòÿ ó÷àñòèå â òîâà ñúáèòèå âçåõà
Áðàòÿòà Èâàí Âîéíîâ è Âèëè Äðàõ îò Ìþíõåí. Ó Áðàò
Âèëè Äðàõ òîãàâà áåøå Ñòàð Ìàéñòîð íà íåãîâàòà
Ëîæà è Çàìåñòíèê-îáëàñòåí Ìàéñòîð çà Áàâàðèÿ è
Ñàêñîíèÿ. Èâàí Âîéíîâ èçíåñå Ãðàäåæ.
Íà 4 àïðèë 1994 ã. â Ñîôèÿ áÿõà îñíîâàíè: îò Áðàòÿòà
Ïàâåë Ãëàâóñàíîâ, Íèêîëàé Ðà÷åâ, Àëåêñàíäúð
Âèòàíîâ, Áîðèñ Äàíàèëîâ, Äèìèòúð Âåñåëèíîâ, Òîøêî
Äîáðåâ, Åìèë Ñòîÿíîâ, ×àâäàð Áàëàáàíîâ, Íèêîëàé
Ëèìîí÷åâ è Èëèÿ ßíåâ Ëîæà “Ñåðäèêà”; à îò Áðàòÿòà
Ïåòúð Ñòàí÷åâ, Áîéêî Ñòàíêóøåâ, Ëþáåí Ñòàíåâ,
Öâåòàí Öâåòàíîâ, Ñâåòëîçàð Òóçñóçîâ, Äîáðèë
Äîáðåâ, Çëàòêî Çëàòåâ, Èâàí Íèêîëîâ è Äèìèòðèí
Âè÷åâ - Ëîæà “Ñâåòëèíà”.
Ïðè ñúçäàâàíåòî íà íîâà Ìàñîíñêà Ëîæà òðÿáâà äà
7
ÏÎÃËÅÄ
ñå ïðàâè ðàçëèêà ìåæäó äåéñòâèòåëíîòî îñíîâàâàíå
- åäèí ÷èñòî ïðàâåí àêò, è Ìàñîíñêîòî èíñòàëèðàíå
- âíàñÿíåòî íà Ñâåòëèíà. Ïîñëåäíîòî å äåéñòâèå,
êîåòî òðÿáâà äà ñå èçâúðøè îò Âåëèêèÿ Ìàéñòîð íà
Ðåãóëÿðíà Âåëèêà Ëîæà èëè íåãîâ ïðåäñòàâèòåë,
ñïîðåä òðàäèöèîííèòå ïðàâèëà. Åäâà òîãàâà
íîâàòà Ëîæà äîáèâà õàðàêòåðà íà ðåãóëÿðíîñò.
Ñòàðèÿò èçðàç çà òîâà å “ðåäîâíà è ïúëíîöåííà”.
Äåïóòàöèîííàòà Ëîæà “Çîðà” â Îðèåíò Ñîôèÿ íà
Ìàñîíñêàòà Ëîæà “Ëåñèíã ïðè ïëàìòÿùàòà çâåçäà” â
Îðèåíò Ìþíõåí (ñ ÷ëåíîâå Áðàòÿòà Ãåîðãè Àðíàóäîâ,
Êîíñòàíòèí Ãúðíåâñêè, Êîé÷î Êîåâ, Èâàí Àðíàóäîâ,
Àíãåë Àíãåëîâ, Øíîðê Ïîñòàäæÿí, Äèìèòúð Èãíàòîâ,
Ïëàìåí Äóäåâ, Ñòàíèìèð Ñòîåâ) ïîäàâà çàÿâëåíèå íà
4 àïðèë 1994 ã. çà ïðåîáðàçóâàíå â ðåäîâíà è
ïúëíîöåííà, òîåñò íàïúëíî íåçàâèñèìà Ëîæà.
Âñè÷êèòå òðè Ëîæè âëèçàò â ñúñòàâà íà Âåëèêàòà
Ëîæà íà Ñòàðèòå Ñâîáîäíè è Ïðèåòè Çèäàðè íà
Ãåðìàíèÿ. Ñúùåâðåìåííî òå ïîäàâàò ìîëáà äî
Îáåäèíåíèòå Âåëèêè Ëîæè íà Ãåðìàíèÿ, ñ êîÿòî èñêàò
äà ñå îáåäèíÿò âúâ Âåëèêà Ëîæà è äà ÿ èíñòàëèðàò
íà 25 þíè 1994 ã., ñúîáðàçíî óñòàíîâåíèòå ïðàâèëà.
Èíñòàëèðàíåòî íà Âåëèêà Ëîæà íå ìîæå äà ñå
îñúùåñòâè çà òîëêîâà êðàòêî âðåìå - ïî-ìàëêî îò
òðè ìåñåöà. Íî íà Åíüîâäåí ïðåç 1994 ã., íà 24 þíè,
äåëåãàöèÿ îò íåìñêè Ìàñîíè ñå ÿâè â ìóçåÿ êúì
Áîÿíñêàòà ÷åðêâà. Äåíÿò áå èçêëþ÷èòåëíî ïðèÿòåí.
Îò Ìþíõåí áÿõà ïðèñòèãíàëè Áðàòÿòà Åêùàéí, Âèëè
Äðàõ, Óëè ßí, Ôðèòö Âüîðëå, Êëàóñ Ïîøåò, Êîðíåëèóñ
Ìåòöíåð, Âèéëàíä Âàëòåð è Êîé÷î Êîåâ. Êàòî Âåëèê
Ìàéñòîð íà Âåëèêàòà Ëîæà íà Ñòàðèòå Ñâîáîäíè è
Ïðèåòè Çèäàðè íà Ãåðìàíèÿ è ñ ïîìîùòà íà Áðàòÿòà
îò Ìþíõåí, àç íàé-íàïðåä ïðåîáðàçóâàõ
ñúùåñòâóâàùàòà Ëîæà “Çîðà” â ðåäîâíà è
ïúëíîöåííà ñ ïàòåíòåí íîìåð 1001. Áðàò Ãåîðãè
Àðíàóäîâ áå íàçíà÷åí îò ìåí çà Ìàéñòîð íà Ëîæàòà.
Áðàò Èâàí Âîéíîâ èçíåñå ãðàäåæ. Ñëåä êðàòêà ïàóçà
áå âíåñåíà Ñâåòëèíà â Ëîæà “Ñâåòëèíà” ñ ïàòåíòåí
íîìåð 1002 è Áðàò Ïåòúð Ñòàí÷åâ áå íàçíà÷åí çà
Ìàéñòîð íà Ëîæàòà. Àç ñàìèÿò äúðæàõ êðàòêî ñëîâî,
â êîåòî îáÿñíèõ ïðîöåñèòå îò ïîñëåäíèòå äíè. Íà
ñëåäâàùèÿ äåí èíñòàëèðàõ Ëîæà “Ñåðäèêà” ñ
ïàòåíòåí íîìåð 1003 è íàçíà÷èõ Áðàò Ïàâåë
Ãëàâóñàíîâ çà Ìàéñòîð íà Ëîæàòà. Òðèòå íîâè Ëîæè
áÿõà çà÷èñëåíè àäìèíèñòðàòèâíî â Îáëàñò Áàâàðèÿ-
Ñàêñîíèÿ êúì Âåëèêàòà Ëîæà íà Ñòàðèòå Ñâîáîäíè è
Ïðèåòè Çèäàðè íà Ãåðìàíèÿ.
Ñ òîâà, ñúñ ñúùåñòâóâàíåòî íà òðè Ëîæè, ÷èÿòî
Ðåãóëÿðíîñò êàòî ÷ëåíêè íà Âåëèêàòà Ëîæà íà
Ñòàðèòå Ñâîáîäíè è Ïðèåòè Çèäàðè íà Ãåðìàíèÿ
áåøå ãàðàíòèðàíà, ñå ñúçäàäîõà ïðåäïîñòàâêè çà
ñúçäàâàíå íà Ðåãóëÿðíà Âåëèêà Ëîæà. Ïîíåæå â
Ãåðìàíèÿ ñàìî Îáåäèíåíèòå Âåëèêè Ëîæè ñà íîñèòåë
íà ìåæäóíàðîäíî ïðèçíàíèå, Âåëèêàòà Ëîæà
òðÿáâàøå äà áúäå èíñòàëèðàíà îò òÿõ. Òàì îáà÷å
áèòóâàøå ìíåíèåòî, ÷å òúêìî ñëåä íåðàäîñòíèÿ
îïèò ñ Þãîñëàâèÿ, íîâèòå áúëãàðñêè Ëîæè òðÿáâà äà
äîêàæàò ñâîÿòà ðàáîòîñïîñîáíîñò è ñòàáèëíîñò.
Îñâåí òîâà Îáåäèíåíèòå Âåëèêè Ëîæè íà Ãåðìàíèÿ
èñêàõà èíñòàëèðàíåòî íà áúëãàðñêàòà Âåëèêà Ëîæà
äà íå ñòàâà òèõîìúëêîì, à ñ âúçìîæíî íàé-ãîëÿìà
ìåæäóíàðîäíà ïîäêðåïà.
Ñëåä äúëãè ïðåãîâîðè, â êîèòî Áðàòÿòà Âèëè Äðàõ è
Êëàóñ Ïîøåò âçåõà íàé-äåéíî ó÷àñòèå, ïðåç 1995 ã.
Áðàòÿ, êîèòî ñå áÿõà îòäåëèëè îò Âåëèêàòà Ëîæà íà
Áúëãàðèÿ è èñêàõà äà îñíîâàò äðóãà Âåëèêà Ëîæà, ñå
èíòåãðèðàõà â ñúùåñòâóâàùèòå òðè áúëãàðñêè Ëîæè
8
- ÷ëåíêè íà Âåëèêàòà Ëîæà íà Ñòàðèòå Ñâîáîäíè è
Ïðèåòè Çèäàðè íà Ãåðìàíèÿ. Òàêà ñå ïîÿâè
âúçìîæíîñò, ïðåäè èíñòàëèðàíåòî íà Âåëèêà Ëîæà,
äà ñå ñúçäàäàò îùå äâå Ëîæè. Íà 4 àïðèë 1996 ãîäèíà 9
Áðàòÿ Ìàéñòîðè, à èìåííî: Âàëåíòèí Äèì÷åâ, Òîøêî
Äîáðåâ, Àëåêñåé Èâàíîâ, Àëåêñàíäúð Êîñòîâ, Êèðèë
Ìåäíèêàðîâ, Èâàí Íà÷åâ, Ðóìåí Ðàë÷åâ, Äèìèòúð
Òàäàðúêîâ è Ãðèãîðèé Âàçîâ ðåøèõà äà îñíîâàò íîâà
Ëîæà ïîä èìåòî “Çàðÿ”. Âíàñÿíåòî íà Ñâåòëèíà â
òàçè Ëîæà èçâúðøèõ àç, ïîäïîìàãàí îòíîâî àêòèâíî
îò ðåäèöà íåìñêè Áðàòÿ, è â ñúáîòà, 3 àâãóñò 1996 ã.,
Ëîæàòà ïîëó÷è ïàòåíòåí íîìåð 1012 îò
Îáåäèíåíèòå Âåëèêè Ëîæè íà Ãåðìàíèÿ, êàòî çà ïúðâè
Ìàéñòîð áå îïðåäåëåí Áðàò Ðóìåí Ðàë÷åâ.
Íà 24 àïðèë 1996 ã. âúâ Âàðíà áå îñíîâàíà Ëîæà
“×åðíîìîðñêè ïðèÿòåëè”.  íåÿ âëÿçîõà Áðàòÿòà
Ìàéñòîðè: Èâàí Èâàíîâ, Àíãåë ßâàøåâ, Âåíåëèí Æå÷åâ,
Ïåòüî Ìàðèíîâ, Âåñêî Íåäÿëêîâ, Ãåîðãè Ñèìåîíîâ,
Èâàí Âîéíîâ (íå íàøèÿò Áðàò îò Ìþíõåí) è Ìèðîñëàâ
Öîíåâ. Êúì ó÷ðåäèòåëèòå ïðèíàäëåæàõà îùå
äâàìàòà Êàëôè: Íèêîëàé Íèêîëîâ è Ìàðèí Âúë÷åâ9. Â
íåäåëÿ, 4 àâãóñò 1996 ã., ðàíî ñóòðèíòà íåìñêàòà
äåëåãàöèÿ èçëåòÿ îò Ñîôèÿ çà Âàðíà, êúäåòî
èíñòàëèðàõìå Ëîæàòà ïî îáÿä. Çà Ìàéñòîð íà
Ëîæàòà áå îïðåäåëåí Áðàò Âåíåëèí Æå÷åâ.
6. Èíñòàëèðàíå íà Âåëèêàòà Ëîæà íà Ñòàðèòå
Ñâîáîäíè è Ïðèåòè Çèäàðè íà Áúëãàðèÿ
Ñëåäâàùà öåë íà ñúâìåñòíàòà ðàáîòà áå
ïîäãîòîâêàòà çà îáåäèíÿâàíå íà ïåòòå
èíñòàëèðàíè îò íàñ Ðåãóëÿðíè Ëîæè â åäíà Âåëèêà
Ëîæà, êîÿòî äà ïîëó÷è ñâåòîâíî ïðèçíàíèå.  òàçè
âðúçêà òåõíèòå ÷ëåíîâå îáñúäèõà óñòàâà íà
ïðåäñòîÿùàòà çà îñíîâàâàíå Âåëèêà Ëîæà è íà
ñúáèðàíå îò 14 íîåìâðè 1996 ã. â Ñîôèÿ îïðåäåëèõà
áúäåùèòå Âåëèêè Ñàíîâíèöè . Êúì îíçè ìîìåíò
Áðàòñòâîòî íàáðîÿâàøå 143 äóøè. Ïðîòîêîë îò
ñúáèðàíåòî áå âîäåí îò Áðàò Àëåêñàíäúð Âèòàíîâ.
Ïðåç àïðèë 1997 ã. îïðåäåëåíèÿò çà ïúðâè Âåëèê
Ìàéñòîð, Áðàò Èâàí Ñòàâðåâ, äåïîçèðà ïðè
Îáåäèíåíèòå Âåëèêè Ëîæè íà Ãåðìàíèÿ æåëàíèåòî íà
òåçè 5 Ëîæè äà áúäàò îáÿâåíè çà ñàìîñòîÿòåëíè, çà
äà ðàáîòÿò â ñîáñòâåíà Âåëèêà Ëîæà. Ñåíàòúò íà
Îáåäèíåíèòå Âåëèêè Ëîæè íà Ãåðìàíèÿ ïðèå òîâà
èñêàíå íà ñâîå çàñåäàíèå â Õàìáóðã íà 26 àïðèë 1997 ã.
Ïîñëåäâà ïèñìåíà êîðåñïîíäåíöèÿ îòíîñíî
Êîíñòèòóöèÿòà íà òàçè Âåëèêà Ëîæà, êîÿòî áå
èçãîòâåíà ïî ïîäîáèå íà Êîíñòèòóöèÿòà íà
Âåëèêàòà Ëîæà íà Ñòàðèòå Ñâîáîäíè è Ïðèåòè
Çèäàðè íà Ãåðìàíèÿ è êîÿòî òîãàâàøíèÿò Âåëèê
Ìàéñòîð íà Îáåäèíåíèòå Âåëèêè Ëîæè, ÍÓ Áðàò
Ðàéíåð Øèêå, èñêàøå äà áúäå ôîðìóëèðàíà ïî íà÷èí,
êîéòî äà ëèêâèäèðà âñè÷êè âúçìîæíè ïðå÷êè ïî ïúòÿ
êúì ìåæäóíàðîäíî ïðèçíàíèå. Íà 23 þëè 1997 ãîäèíà
Îáåäèíåíèòå Âåëèêè Ëîæè íà Ãåðìàíèÿ èíôîðìèðàõà
âñè÷êè Âåëèêè Ëîæè, ñ êîèòî ñå íàìèðàõà â ïðèçíàòè
îòíîøåíèÿ, çà ïðåäñòîÿùîòî èíñòàëèðàíå íà
Âåëèêàòà Ëîæà. Íà 23 àâãóñò Âåëèêèÿò Ìàéñòîð
ïîñåòè Ñîôèÿ, çà äà îáñúäè îñòàâàùèòå
ïîäðîáíîñòè ïî èíñòàëèðàíåòî. Ïîäãîòâèòåëíèòå
ðàáîòè ïî èíñòàëèðàíåòî íà Âåëèêàòà Ëîæà
ïðîäúëæèõà äî ñåïòåìâðè 1997 ã. è ïðèêëþ÷èõà ñ
íàìèðàíåòî íà ïîäõîäÿùà ñãðàäà â Ãîðíà Áàíÿ.
Îáçàâåæäàíåòî â ãîëÿìà ñòåïåí áå ôèíàíñèðàíî îò
Ëîæà “Ëåñèíã ïðè ïëàìòÿùàòà çâåçäà”. Îáåäèíåíèòå
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009

Âåëèêè Ëîæè íà Ãåðìàíèÿ ñúùî èìàõà ìàëêî ôèíàíñîâî
ó÷àñòèå. Íàé-íàêðàÿ, íà 18 ñåïòåìâðè 1997 ã.,
ïðåäñòàâèòåëè íà ïåòòå Ëîæè ñå ñðåùíàõà îòíîâî
â Ñîôèÿ, çà äà ïðèåìàò Êîíñòèòóöèÿ âúâ âàðèàíò,
ñúîáðàçåí ñ èçèñêâàíèÿòà íà Âåëèêèÿ Ìàéñòîð.
 ñúáîòà, 20 ñåïòåìâðè 1997 ã., ïðîòå÷å Ðèòóàëúò ïî
èíñòàëèðàíå íà Âåëèêàòà Ëîæà íà Ñòàðèòå,
Ñâîáîäíè è Ïðèåòè Çèäàðè íà Áúëãàðèÿ. Ñëåä êðàòêî
çàáàâÿíå òîâà áå îñúùåñòâåíî ïî ïëàí, êàòî íàé-
íàïðåä ñå ïðîâåäå öåðåìîíèÿ îò ñòðàíà íà
Âåëèêàòà Ëîæà íà Ñòàðèòå, Ñâîáîäíè è Ïðèåòè
Çèäàðè íà Ãåðìàíèÿ, â õîäà íà êîÿòî íàøèòå 5
äúùåðíè Ëîæè âúðíàõà ñâîèòå ïàòåíòè è áÿõà
îñâîáîäåíè îò ÷ëåíñòâî â íàøàòà Âåëèêà Ëîæà. Ñëåä
òîâà Îáåäèíåíèòå Âåëèêè Ëîæè íà Ãåðìàíèÿ
çàïî÷íàõà ïðîöåäóðàòà ïî èíñòàëèðàíå íà íîâàòà
Âåëèêà Ëîæà â ñúîòâåòñâèå ñ ïðàâèëàòà è ðåäà è
íàçíà÷èõà íåéíèòå Âåëèêè Ñàíîâíèöè. Âåëèê Ìàéñòîð
ñòàíà Áðàò Èâàí Ñòàâðåâ, Ïúðâè Âåëèê Íàäçèðàòåë
- Áðàò Áîðèñ Äàíàèëîâ, Âòîðè Âåëèê Íàäçèðàòåë -
Áðàò Íèêîëàé Áîæèëîâ, Âåëèê Ñåêðåòàð - Áðàò
Àëåêñàíäúð Âèòàíîâ, Âåëèê Êîâ÷åæíèê - Áðàò Ãðèãîðèé
Âàçîâ, Âåëèê Öåðåìîíèàëìàéñòîð - Áðàò Àíãåë
Àíãåëîâ, Âåëèê Îðàòîð - Áðàò Þðè Ñúáåâ10.
×óæäåñòðàííè ãîñòè ïðè èíñòàëèðàíåòî áÿõà
Áðàòÿòà: Õàðàëä Õóìåë - Ïî÷òåí Âåëèê Ìàéñòîð íà
Âåëèêàòà Ëîæà íà Àâñòðèÿ, Êðèñòîñ Ìàíåàñ - Ñòàð
Âåëèê Ìàéñòîð íà Âåëèêàòà Ëîæà íà Ãúðöèÿ, Ìàðèî
Ðèãàòè - Çàìåñòíèê Âåëèê Ìàéñòîð íà Âåëèêèÿ
Îðèåíò íà Èòàëèÿ, Íîâàê Æàóêîâè÷ - Âåëèê Ìàéñòîð
íà Ðåãóëÿðíàòà Âåëèêà Ëîæà íà Þãîñëàâèÿ, Äðàãàí
Òàíàñè÷ - Ñòàð Âåëèê Ìàéñòîð è Áîæî Øèáàëè÷ - Âåëèê
Ñåêðåòàð íà Ðåãóëÿðíàòà Âåëèêà Ëîæà íà Þãîñëàâèÿ.
Îò Ãåðìàíèÿ îôèöèàëíèòå ãîñòè áÿõà: Âåëèêèÿò
Ìàéñòîð íà Îáåäèíåíèòå Âåëèêè Ëîæè íà Ãåðìàíèÿ
ÍÓ Áðàò Ðàéíåð Øèêå, Çàìåñòíèê Âåëèêèÿò Ìàéñòîð
Áðàò Êóðò Øîîô, Âåëèêèÿò Öåðåìîíèàëìàéñòîð
Áðàò Õåðóàðä Øëüîñêå, Ïúðâèÿò Âåëèê Íàäçèðàòåë
Áðàò Äæèìè Àâåðè, Çàìåñòíèê Âåëèêèÿò Ìàéñòîð íà
Àìåðèêàíî-Êàíàäñêàòà Âåëèêà Ëîæà íà Ñòàðèòå
Ñâîáîäíè è Ïðèåòè Çèäàðè, Âòîðèÿò Âåëèê
Íàäçèðàòåë Áðàò Äåéâèä Ãåéë, Çàìåñòíèê Âåëèêèÿò
Ìàéñòîð íà Âåëèêàòà Ëîæà íà Áðèòàíñêèòå Ìàñîíè
â Ãåðìàíèÿ, Âåëèêèÿò Ìàéñòîð íà Âåëèêàòà Ëîæà íà
Ñòàðèòå Ñâîáîäíè è Ïðèåòè Çèäàðè íà Ãåðìàíèÿ
Áðàò Êëàóñ Õîðíåôåð ñ Âåëèêèÿ Öåðåìîíèàëìàéñòîð
Áðàò Õàéíö Øíàéäåð è, ðàçáèðà ñå, Îáëàñòíèÿò
Ìàéñòîð çà Áàâàðèÿ è Ñàêñîíèÿ êúì Âåëèêàòà Ëîæà
íà Ñòàðèòå Ñâîáîäíè è Ïðèåòè Çèäàðè íà Ãåðìàíèÿ,
Áðàò Âèëè Äðàõ.
Òúðæåñòâåíàòà ðàáîòà ïðîòå÷å ïðåöèçíî è ãëàäêî.
Íàêðàÿ ïðàçíè÷íà Áðàòñêà Òðàïåçà îáåäèíè
Áðàòñòâîòî â Õîòåë “Ðîäèíà”. Íà òàçè Áðàòñêà
òðàïåçà Ëîæà “Ëåñèíã ïðè ïëàìòÿùàòà çâåçäà”
íàïðàâè äàðåíèå çà áëàãîòâîðèòåëíè äåéíîñòè. Ïðåç
íåäåëÿòà áúëãàðñêèòå Áðàòÿ áÿõà îðãàíèçèðàëè åäíî
õóáàâî ïúòóâàíå äî Ðèëñêèÿ ìàíàñòèð.
Ïðåç ñëåäâàùèòå ãîäèíè íîâàòà Âåëèêà Ëîæà îñíîâà
íîâè Ëîæè â Øóìåí11, Ðóñå12, Âàðíà13, Ñîôèÿ14, Äîáðè÷15 è
Ïëåâåí16, êàòî ñúùåâðåìåííî ñå íàïðàâèõà óñèëèÿ çà
ïîëó÷àâàíå íà ìåæäóíàðîäíè ïðèçíàíèÿ. Áÿõà ãîäèíè
íà íàäåæäàòà çà åäíî ñïîêîéíî ðàçâèòèå. Òàêà
èçãëåæäàõà íåùàòà òîãàâà, òàêà èçãëåæäàò è äíåñ.
Íî ñêîðî ñå ïîÿâè çàðîäèø íà äåôîðìàöèÿ.
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009
ÏÎÃËÅÄ
7. Ðàçöåïëåíèåòî
Ñïîðåä ìåí, ïðè÷èíàòà çà ðàçöåïëåíèåòî ñå êðèå â
ðàçëè÷íèòå âèæäàíèÿ îòíîñíî âðåìåòî çà âúâåæäàíå
íà ñèñòåìàòà íà âèñîêèòå ñòåïåíè îò Ñòàðèÿ è
Ïðèåò Øîòëàíäñêè Îáðåä â Áúëãàðèÿ. Çà ñúùíîñòòà
íà Ìàñîíñêèòå ñèñòåìè íà âèñîêèòå ñòåïåíè òóê
íÿìàì âúçìîæíîñò äà äàì èç÷åðïàòåëíè îáÿñíåíèÿ.
Ðèòóàëè, èçëèçàùè èçâúí ïðåäåëèòå íà òðèòå
ñòåïåíè îò Ñèíüîòî Ìàñîíñòâî, ñå ïîÿâÿâàò îùå â
ïúðâàòà ïîëîâèíà íà XVIII âåê âúâ Ôðàíöèÿ è ñå
ðàçïðîñòðàíÿâàò â òå÷åíèå íà ñòîëåòèåòî èç öåëèÿ
ñâÿò. Íÿêîè èñòîðèöè âèæäàò â òîâà ðàçâèòèå åäíà
äúëáîêà çàáëóäà, êîÿòî òåæè íà Ìàñîíñòâîòî äî äåí
äíåøåí. Ïî-êúñíèÿò Ñòàð è Ïðèåò Øîòëàíäñêè
Îáðåä îò 33 ñòåïåíè ñå ïîÿâÿâà íà áÿë ñâÿò
ïîñðåäñòâîì åäíî öèðêóëÿðíî ïèñìî îò ×àðëñòúí â
Þæíà Êàðîëèíà, ÑÀÙ, íà 4 äåêåìâðè 1802 ã. Ñ
Øîòëàíäèÿ â ãåîãðàôñêè ñìèñúë Ðèòóàëúò íÿìà íèùî
îáùî. Â ÑÀÙ ñèñòåìàòà èãðàå îñîáåíà ðîëÿ ïîðàäè
îáñòîÿòåëñòâîòî, ÷å ñúáèðà ïîä åäèí ïîêðèâ
Ìàñîíè, êîèòî ïðèíàäëåæàò êúì Âåëèêèòå Ëîæè íà
ðàçëè÷íèòå òåðèòîðèè. Ïîêðèâèòå ñà ïî-òî÷íî äâà -
Âúðõîâíèòå Ñúâåòè íà òàêà íàðå÷åíèòå Þæíà
Þðèñäèêöèÿ - âúâ Âàøèíãòîí, Îêðúã Êîëóìáèÿ, è
Ñåâåðíàòà Þðèñäèêöèÿ - â Ëåêñèíãòúí, Ìàñà÷óñåòñ.
Íå òðÿáâà äà ñå ïðåìúë÷àâà, ÷å îñâåí Ñòàðèÿò è
Ïðèåò Øîòëàíäñêè Îáðåä ñúùåñòâóâà è
ðàçïðîñòðàíåíàòà ñúùî ïî öåëèÿ ñâÿò ñèñòåìà íà
âèñîêè ñòåïåíè, Éîðêñêè Îáðåä.
Î÷åâèäíî îùå ïðåç 1998 ã. è 1999 ã. â íåóêðåïíàëàòà
áúëãàðñêà Âåëèêà Ëîæà ñå ïîÿâÿâàò ñòðåìåæè çà
ó÷ðåäÿâàíå íà Ñòàðèÿ è Ïðèåò Øîòëàíäñêè Îáðåä,
ñòðåìåæè, êîèòî áÿõà ïîäêðåïÿíè îò àìåðèêàíñêà
ñòðàíà. Ïðåç ïðîëåòòà íà 2000 ã. Âåëèêèÿò Ìàéñòîð
Èâàí Ñòàâðåâ ïðîâåäå íÿêîëêî ðàçãîâîðà â Ãåðìàíèÿ,
÷èÿòî öåë áå âúâåæäàíåòî íà Øîòëàíäñêèÿ Îáðåä â
Áúëãàðèÿ. Ïî âðåìå íà åäíà ñðåùà â Êàðëñðóå â
íà÷àëîòî íà þíè 2000 ã., êàêòî àç, òàêà è Áðàò Âèëè
Äðàõ - è äâàìàòà äúëãîãîäèøíè ÷ëåíîâå íà
Øîòëàíäñêèÿ îáðåä - ïîñúâåòâàõìå íàé-íàñòîé÷èâî
Áðàò Ñòàâðåâ äà íå ïðèáúðçâà ñ òîçè âúïðîñ.
Ñïîðåä íàøèòå ðàçáèðàíèÿ íàé-íåîòëîæíèòå çàäà÷è
íà áúëãàðñêèòå Áðàòÿ, íà Âåëèêàòà Ëîæà, áÿõà êàêòî
äà ñúçäàäàò ñòàáèëíà îñíîâà, òàêà è äà ïîëó÷àò
øèðîêî ìåæäóíàðîäíî ïðèçíàíèå. Äâåòå ñà òÿñíî
ñâúðçàíè. Ïðèáúðçàíîòî ñúçäàâàíå íà ñòðóêòóðè íà
Øîòëàíäñêèÿ îáðåä ìîæåøå äà ðàçöåïè è ìàëêîòî
íàëè÷íè ñèëè.
×å òî÷íî òàêà ñòàâà, ëåñíî ùå íè óáåäè èñòîðèÿòà
íà Ìàñîíñòâîòî â ïî÷òè âñè÷êè äúðæàâè íà Èçòî÷íà
Åâðîïà, â êîèòî ñëåä ïîëèòè÷åñêèòå ïðîìåíè ñå
îñíîâàõà íîâè Âåëèêè Ëîæè. Æåëàíèåòî âúçìîæíî íàé-
áúðçî äà ñå âêëþ÷àò è Âèñîêèòå ñòåïåíè, ñå îñíîâàâà
íà åäíî îñíîâîïîëàãàùî íåäîðàçóìåíèå çà òÿõíàòà
ðîëÿ îò åäíà ñòðàíà è íà øèðîêî
ðàçïðîñòðàíåíîòî íåïîçíàâàíå íà ðàçëè÷èÿòà
ìåæäó öåíòðàëíî-åâðîïåéñêîòî è àìåðèêàíñêîòî
Ìàñîíñòâî - îò äðóãà. Ïðè òåçè ñèñòåìè ñòåïåíèòå
íà Ñèíüîòî Ìàñîíñòâî íÿìàò ñúùîòî çíà÷åíèå
êàêòî ïðè íàñ. Âïðî÷åì, ïî âðåìå íà íàøèòå ðçãîâîðè
ñ Âåëèêèÿ Ìàéñòîð Èâàí Ñòàâðåâ, ïðîâåäåíè â
Êàðëñðóå, ïúòÿò ïî ïîñîêà êúì Ñòàðèÿ è Ïðèåò
Øîòëàíäñêè Îáðåä áå âå÷å ïîåò. Îùå íà 26 àïðèë
2000 ã. Èâàí Ñòàâðåâ ñå áå îáúðíàë êúì Âúðõîâíèÿ
êîìàíäèð íà Âúðõîâíèÿ ñúâåò íà Þæíàòà þðèñäèêöèÿ,
Áðàò Ôðåä Êëàéíêíåõò, ñ ìîëáà äà îòâîðè çà íåãî è
9
ÏÎÃËÅÄ
äðóãè îêîëî 20 áúëãàðñêè Áðàòÿ ïúòÿ êúì Øîòëàíäñêèÿ
îáðåä. Áðàò Êëàéíêíåõò âúçëîæè çàäà÷àòà íà Áðàò
Ðîáúðò Óäóúðä, ïðåäñòàâèòåë íà Âúðõîâíèÿ ñúâåò íà
Øîòëàíäñêèÿ îáðåä çà ÍÀÒÎ-áàçèòå, äà ïðåäïðèåìå
ñúîòâåòíèòå äåéñòâèÿ. Ïðèåìèòå áè òðÿáâàëî äà
çàïî÷íàò âúâ Ôðàíêôóðò, íà òåðèòîðèÿòà íà
Àìåðèêàíî-êàíàäñêàòà Âåëèêà Ëîæà íà Ñòàðèòå
Ñâîáîäíè è Ïðèåòè Çèäàðè17. Íà ïðàêòèêà ïúðâèòå 34
áúëãàðñêè Ìàñîíè ñà ïðèåòè â Øîòëàíäñêèÿ îáðåä íà
1 þëè 2000 ã. â Ñîôèÿ.18 Ïîñëåäâàùè ïðèåìè íà
áúëãàðñêè Áðàòÿ ñå ñúñòîÿõà íà 8 îêòîìâðè 2000 ã. âúâ
Âè÷åíöà.19
Ïîâå÷åòî îò ìîèòå ñëóøàòåëè ïîçíàâàò ïî-äîáðå
îò ìåí ïðîòè÷àíåòî íà îò÷åòíî-èçáîðíàòà
êîíôåðåíöèÿ íà Âåëèêàòà Ëîæà íà Ñòàðèòå
Ñâîáîäíè è Ïðèåòè Çèäàðè íà Áúëãàðèÿ íà 24 íîåìâðè
2000 ã., çàùîòî àç ñàìèÿò íå ó÷àñòâàõ. Íàé-
äîñòîâåðíàòà èíôîðìàöèÿ çà íåÿ ôîðìèðà ñëåäíàòà
êàðòèíà, êîÿòî ñå ïîòâúðæäàâà îò ïèñìåíèòå
ñâåäåíèÿ íà ó÷àñòâàëèÿ â íåÿ Âåëèê Ñåêðåòàð íà
Âåëèêàòà Ëîæà íà Òóðöèÿ, Áðàò Õàëþê Ñàíâåð20.
Ïðè èçáîðà íà íîâ Ñúâåò íà Âåëèêèòå Ñàíîâíèöè îò
11 Ëîæè ñ ïðàâî íà ãëàñ Áðàò Áîðèñëàâ Ñàðàíäåâ
ïå÷åëè ñ 6 íà 5 ãëàñà, íî íå ñå âúâåæäà ðèòóàëíî.
Èçáîðíèÿò ðåçóëòàò ñå îïîâåñòÿâà, êîíñòàòèðà ñå
è íîâîèçáðàíèÿò Âåëèê Ìàéñòîð ñå çàêëåâà ñïîðåä
êîíñòèòóöèÿòà. Äîñåãàøíèÿò Âåëèê Ìàéñòîð è
âîäåù çàñåäàíèåòî, Èâàí Ñòàâðåâ, ïðèçíàâà èçáîðà
è îïîâåñòÿâà ïðåä âñè÷êè, ÷å â ðàìêèòå íà åäíà
ñåäìèöà ùå ïðåäàäå äåëàòà íà Âåëèêàòà Ëîæà â
ðúöåòå íà íîâîòî ðúêîâîäñòâî. Íÿêîëêî Ëîæè è
îòäåëíè Áðàòÿ îáà÷å îñïîðâàò ðåäîâíîñòòà íà
èçáîðà. Ñåäìèöà ñëåä èçáîðíèÿ äåí âúâ Âèñøèÿ
Áðàòñêè Ñúä è Ïðàâíàòà Êîìèñèÿ ïîñòúïâàò
îïëàêâàíèÿ ñïðÿìî õîäà íà èçáîðà.
Ñåçèðàí îò 14 æàëáè Âèñøèÿò Áðàòñêè Ñúä ïðè
Âåëèêàòà Ëîæà ðàçãëåæäà èçáîðà îò 24 íîåìâðè 2000 ã.
è ðåøàâà:
1. Ñòàðèÿò Âåëèê Ìàéñòîð Èâàí Ñòàâðåâ îñòàâà
íà ïîñòà ñè äî 22 þíè 2001 ã.
2. Èçáîðúò îò 24 íîåìâðè ñå îòìåíÿ.
3. Èçáîðúò íà åäèí îò Çàìåñòíèê Âåëèêèòå
Ìàéñòîðè å íåâàëèäåí.
Íà 9 äåêåìâðè 2000 ã. èçáðàíàòà íà 24 íîåìâðè 2000 ã.
Ïðàâíà Êîìèñèÿ ðåøàâà ñ ìíîçèíñòâî (è ñ
åäèíîäóøíàòà ïîäêðåïà íà ïðåäèøíèòå ñè ÷ëåíîâå),
÷å ñàìî òÿ èìà êîìïåòåíöèè îòíîñíî õîäà íà èçáîðà,
à ðåøåíèÿòà íà íåêîìïåòåíòíè îðãàíè ñà íèùîæíè.
Íîâîèçáðàíèÿò Âåëèê Ìàéñòîð òðÿáâà ïî ñèëàòà íà
÷ëåí 28, àëèíåÿ 1 äà ïîëîæè Êëåòâà íåïîñðåäñòâåíî
ñëåä èçáîðà ñè ïðåä Ñòàðèÿ Âåëèê Ìàéñòîð è òîâà
èçèñêâàíå å ñïàçåíî íà 24 íîåìâðè 2000 ãîäèíà. Òîé,
êàêòî è îñòàíàëèòå Âåëèêè Ñàíîâíèöè (ñ èçêëþ÷åíèå
íà Âåëèêèÿ Êîâ÷åæíèê) ïîåìàò ïîñòîâåòå ñè â
ðàìêèòå íà åäèí ìåñåö ñëåä èçáîðà, áåç äà å
íåîáõîäèìî ôîðìàëíî ïðåäàâàíå íà ïîñòà. Òîâà
ðåøàâà åäèíñòâåíèÿò êîìïåòåíòåí îðãàí -
Ïðàâíàòà Êîìèñèÿ.
Ãðàâèòèðàùèòå îêîëî Èâàí Ñòàâðåâ Áðàòÿ èìàõà
î÷åâèäíàòà öåë äà ñúçäàäàò áåçóñëîâíî
íåîáõîäèìàòà ïðåäïîñòàâêà çà îñíîâàâàíå íà
Âúðõîâåí Ñúâåò íà Ñòàðèÿ è Ïðèåò Øîòëàíäñêè
Îáðåä â Áúëãàðèÿ, à èìåííî, íåãîâàòà îñíîâà â
ëèöåòî íà åäíà Ðåãóëÿðíà Âåëèêà Ëîæà. Êàòî òàêàâà
òå âèæäàõà ðúêîâîäåíàòà îò Èâàí Ñòàâðåâ
îðãàíèçàöèÿ.
10
Êàêòî ñå è î÷àêâà, íà 7 ÿíóàðè 2001 ã. ñëåäâà
èíñòàëèðàíåòî íà Âúðõîâíèÿ Ñúâåò íà Øîòëàíäñêèÿ
Îáðåä çà Áúëãàðèÿ, èçâúðøåíî îò ïúëíîìîùíèêà íà
Îáðåäà çà ÍÀÒÎ, âå÷å óïîìåíàòèÿ Áðàò Ðîáúðò
Óäóúðä. Âúâ âðúçêà ñ òîâà èíñòàëèðàíå çàãóáèëèÿò
èçáîðà Èâàí Ñòàâðåâ äàâà íà 8 ÿíóàðè 2001 ã. èíòåðâþ
çà âåñòíèê “Òðóä”, â êîåòî ïîä÷åðòàâà çíà÷åíèåòî íà
ïðîöåñà çà Áúëãàðèÿ. Ñåíàòúò íà Îáåäèíåíèòå Âåëèêè
Ëîæè íà Ãåðìàíèÿ ðàçãëåæäà ñúáèòèÿòà â Ñîôèÿ íà
ñâîå çàñåäàíèå îò 28 àïðèë 2001 ã. è ïðèçíàâà: ñ îãëåä
äîêëàäèòå íà î÷åâèäöè21 è ñëåä çàïîçíàâàíå ñ
ïðåäîñòàâåíèÿ íà Îáåäèíåíèòå Âåëèêè Ëîæè íà
Ãåðìàíèÿ è èçãîòâåí îò Áðàò Àëåêñàíäúð Âèòàíîâ
ïðîòîêîë, Áðàò Áîðèñëàâ Ñàðàíäåâ çà ïúëíîïðàâåí
Âåëèê Ìàéñòîð. Ñâèêàíàòà îò Áðàò Èâàí Ñòàâðåâ
èçâúíðåäíà êîíôåðåíöèÿ íà Âåëèêàòà Ëîæà íà 22 ìàðò
2001 ã. è âçåòèòå òàì ðåøåíèÿ áÿõà îïðåäåëåíè îò
Îáåäèíåíèòå Âåëèêè Ëîæè íà Ãåðìàíèÿ êàòî
íàðóøåíèÿ íà áúëãàðñêàòà Ìàñîíñêà Êîíñòèòóöèÿ,
êîåòî ãè ïðàâè íåðåãóëÿðíè è îò òàì - íèùîæíè.
Íà 6 àïðèë 2001 ã. Áðàò Âèëè Äðàõ íàïèñâà ñëåä
ñúãëàñóâàíå ñ Îáåäèíåíèòå Âåëèêè Ëîæè íà Ãåðìàíèÿ
è Âåëèêàòà Ëîæà íà Ñòàðèòå Ñâîáîäíè è Ïðèåòè
Çèäàðè íà Ãåðìàíèÿ îòâîðåíî ïèñìî. Â íåãî òîé
ñúîáùàâà ðåøåíèåòî íà áúëãàðñêàòà Ïðàâíà
êîìèñèÿ îò 21 äåêåìâðè 2000 ã., ñïîðåä êîåòî å èìàëî
íÿêîè íåðåäíîñòè ïðè èçáîðà îò 24 íîåìâðè 2000 ã., íî
ñàìèÿò èçáîð å âàëèäåí. Îñâåí òîâà, ñëåä 24 íîåìâðè
2000 ã., Âåëèêèÿò Ìàéñòîð Èâàí Ñòàâðåâ å âå÷å
“èçïúëíÿâàù äëúæíîñòòà” è êàòî òàêúâ å îïîâåñòèë
ïðàâèëíî èçáîðíèÿ ðåçóëòàò ïî âðåìå íà
òúðæåñòâåíàòà ðàáîòà îò 25 íîåìâðè 2000 ã.
Íà 18 þíè 2001 ã. Âåëèêèÿò Ñåêðåòàð Íèêîëàé Íàòîâ
èíôîðìèðà Îáåäèíåíèòå Âåëèêè Ëîæè íà Ãåðìàíèÿ, ÷å
Âèñøèÿò Áðàòñêè Ñúä å èçêëþ÷èë 26 Áðàòÿ, ìåæäó
êîèòî Èâàí Ñòàâðåâ, Ïåòúð Ãîðíîâñêè, Àëåêñàíäúð
Âèòàíîâ è Ðóìåí Ðàë÷åâ.
Òîëêîâà ïî îòíîøåíèå íà íåïðèÿòíàòà ÷àñò îò ïî-
íîâàòà èñòîðèÿ íà Ìàñîíñòâîòî â Áúëãàðèÿ. À ñåãà è
ðàäîñòíàòà.
8. Îáåäèíåíàòà Âåëèêà Ëîæà íà Áúëãàðèÿ
Áåç äà ñå îìàëîâàæàâà îáñòîÿòåëñòâîòî, ÷å
Îáåäèíåíèòå Âåëèêè Ëîæè íà Ãåðìàíèÿ ïðèçíàâàõà çà
Ðåãóëÿðíà Âåëèêà Ëîæà ñàìî âîäåíàòà îò Áðàò
Áîðèñëàâ Ñàðàíäåâ è èíñòàëèðàíà íà 20 ñåïòåìâðè
1997 ã. Âåëèêà Ëîæà íà Ñòàðèòå, Ñâîáîäíè è Ïðèåòè
Çèäàðè íà Áúëãàðèÿ, òðÿáâà ðåòðîñïåêòèâíî äà ñå
êîíñòàòèðà, ÷å ó÷ðåäåíàòà îò Çîðàí Íåíåçè÷ íà 5
äåêåìâðè 1992 ã. Âåëèêà Ëîæà íà Áúëãàðèÿ ïîêàçâàøå
ñúùåñòâåíè ïðèçíàöè íà Ðåãóëÿðíà Âåëèêà Ëîæà.
Çàòîâà ðàçãîâîðèòå, êîèòî Áîðèñëàâ Ñàðàíäåâ âîäè
ñ Âåëèêèÿ Ìàéñòîð íà Âåëèêàòà Ëîæà íà Áúëãàðèÿ - ÍÓ
Áðàò ßíêî Áîíåâ, ñå óâåí÷àõà ñ óñïåõ. Îáåäèíåíèåòî
íà äâåòå Âåëèêè Ëîæè áå ïîäïîìîãíàòî îò Âåëèêèòå
Ìàéñòîðè íà Îáåäèíåíèòå Âåëèêè Ëîæè íà Ãåðìàíèÿ -
ÍÓ Áðàò Àëôðåä Êîñêà è íà Âåëèêàòà Ëîæà “Àëïèíà”
íà Øâåéöàðèÿ - ÍÓ Áðàò Æàí-Æàê Ñóíèå. Íà 23 àïðèë
2001 ã. â Ñîôèÿ áå ïîäïèñàí Îáåäèíèòåëåí ïðîòîêîë.
Ñàìîòî îáåäèíåíèå áå òúðæåñòâåíî îïîâåñòåíî íà
12 ìàé 2001 ã. â ïðèñúñòâèåòî íà íåìñêèÿ è
øâåéöàðñêèÿ Âåëèêè Ìàéñòîðè. Âåëèêàòà Ëîæà íà
Ñòàðèòå Ñâîáîäíè è Ïðèåòè Çèäàðè íà Áúëãàðèÿ
çàïàçè ñâîåòî èìå, Áðàò Áîðèñëàâ Ñàðàíäåâ ñòàíà
íåèí Âåëèê Ìàéñòîð, à Áðàò ßíêî Áîíåâ - Çàìåñòíèê
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009
Âåëèê Ìàéñòîð. Íà êîíôåðåíöèÿòà íà Âåëèêàòà Ëîæà
íà 26 íîåìâðè 2004 ã. èìåòî íà Âåëèêàòà Ëîæà ëîãè÷íî
ñå ïðîìåíÿ íà Îáåäèíåíà Âåëèêà Ëîæà íà Áúëãàðèÿ22.
Êúì íîåìâðè 2008 ã. Âåëèêàòà Ëîæà èìà 45 ñúñòàâíè
Ëîæè ñ îáùî 1452 ÷ëåíîâå23.
 ãîäèíèòå ñëåä ðàçöåïëåíèåòî íà îñíîâàíîòî îò
íàñ áúëãàðñêî êðèëî ñå ñëó÷è íå ñàìî îáåäèíåíèåòî ñ
ïúðâîíà÷àëíî êîíêóðåíòíàòà Âåëèêà Ëîæà íà
Áúëãàðèÿ, íî ñå ïîñòèãíà ñâåòîâíî ïðèçíàíèå íà
Âåëèêàòà Ëîæà, êîÿòî äíåñ êîíòàêòóâà ñúñ 100
÷óæäåñòðàííè Âåëèêè Ëîæè. Ðåäèöà Ìàñîíè, çàáëóäåíè
ïúðâîíà÷àëíî â íåðåãóëÿðíîòî ïðîñòðàíñòâî, áÿõà
ðåãóëÿðèçèðàíè. Ñ òîâà ðàçöåïëåíèåòî îáà÷å íå å
ïðåîäîëÿíî. Îáåäèíåíèåòî ùå òðÿáâà äà ïî÷àêà îùå,
íî íàäàëè ùå ìîæå äà ñå îñúùåñòâè ïîä íàòèñê
îòâúí. Óìåñòíî å òóê äà ïðèïîìíÿ îíàçè ÷àñò îò
ëåãåíäàòà çà Õèðàì, â êîÿòî ñå êàçâà:
“Ìàéñòîðúò îòâúðíà ñïîêîéíî, ÷å Êàëôàòà íå ùå
ïîñòèãíå öåëòà ñè ïî òîçè íà÷èí - ñúñ ñèëà. Ñàìî
âðåìåòî è òúðïåëèâàòà ðàáîòà ùå ìó ïîìîãíàò.”
Òîâà å Ìàéñòîðñêàòà äóìà - è åäíà òàêàâà å
íåîáõîäèìà òóê ñåãà.

Áåëåæêè

1
Âæ.: Àëåê Ìåëîð, “Ëîæè, Ðèòóàëè, Âèñîêè ñòåïåíè”,
Ãðàö: Ùèðèÿ 1967; Âèåíà: Ãîòøàëê 1985, 555 ñòð.
2
Àëåêñàíäúð Âèòàíîâ å ïîñî÷èë â ïðîòîêîë îò
14.11.1996 ã. âúâ âðúçêà ñ èíñòàëèðàíåòî íà
Âåëèêàòà Ëîæà çà äàòà íà íåãîâîòî ïðèåìàíå
29.5.1992 ã.
3
Ïàâåë Ãëàâóñàíîâ, Ãåîðãè Àðíàóäîâ, Àëåêñàíäúð
Âèòàíîâ, Êîíñòàíòèí Ãúðíåâñêè, Ïåòúð Ñòàí÷åâ,
Íèêîëàé Ðà÷åâ, Êîé÷î Êîåâ.
4
Ãåîðãè Àðíàóäîâ, Ïàâåë Ãëàâóñàíîâ, Ïåòúð Ñòàí÷åâ
è Íèêîëàé Ðà÷åâ.
5
Ëþáåí Ñòàíåâ è Áîéêî Ñòàíêóøåâ.
6
Ïðè Ïåòúð Ñòàí÷åâ.
7
Ïèñìî íà Ç. Íåíåçè÷ äî Âåëèêèÿ Ìàéñòîð Ðàéíåð
Øèêå îò 4.12.1992 ã.
8
Ïèñìî íà Âåëèêèÿ Ñåêðåòàð îò 2.12.1992 ã.
9
Ñëåä êàòî ïðåêðàõìå åäíà âëàæíà âå÷åð âúâ Âàðíà,
íèå èçëåòÿõìå â ïîíåäåëíèê, 5 àâãóñò 1996 ã.,
îáðàòíî çà Ãåðìàíèÿ, ïðè êîåòî ñàìîëåòúò íà
àâèîêîìïàíèÿ Áàëêàí ëåòåøå çà Ôðàíêôóðò âìåñòî
çà Ìþíõåí, áåç ïúòíèöèòå äà áúäàò èíôîðìèðàíè
çà ïðîìÿíàòà.
10
Ñðâ. ïðîòîêîëè çà èçáîð íà Âåëèêè ñàíîâíèöè îò
14.1.1996 ã. è Êîíñòèòóöèÿ íà Âåëèêàòà Ëîæà îò
18.9.1997 ã.
11
Ëîæà “Ìàäàðà” - 20.9.1997 ã.
12
Ëîæà “Äóíàâñêà çâåçäà” - 16.6.1998 ã.
13
Ëîæà “Ìîðñêà çâåçäà” - 15.5.1999 ã.
14
Ëîæà “Çâåçäàòà íà Ñîôèÿ” - 23.1.2000 ã. è Ëîæà
“Ïðîô. Àñåí Çëàòàðîâ” - 4.11.2000 ã.
15
Ëîæà “Òàíãðà” - 30.9.2000 ã.
16
Ëîæà “Ìèçèÿ” - 11.11.2000 ã.
17
Ïèñìî íà Âúðõîâíèÿ Êîìàíäèð Ôðåä Êëàéíêíåõò äî
Èâàí Ñòàâðåâ îò 2.5.2000 ã.
18
Ïèñìî íà Èâàí Ñòàâðåâ äî Ðîáúðò Óäóúðä îò
6.6.2000 ã. è ïèñìî íà Ðîáúðò Óäóúðä äî Èâàí
Ñòàâðåâ îò 24.7.2000 ã.
19
Ïèñìî íà Ðîáúðò Óäóúðä äî Èâàí Ñòàâðåâ îò
24.7.2000 ã.
20
Ïèñìî äî Ïåòúð Ãîðíîâñêè îò 2.11.2001 ã.
21
Ìåæäó òÿõ è Áðàòÿòà Âèëè Äðàõ è Ìèõàåë Êóíöå.
22
ÎÁÅÄÈÍÅÍÀ ÂÅËÈÊÀ ËÎÆÀ ÍÀ ÁÚËÃÀÐÈß.
23
Óñòíà èíôîðìàöèÿ îò Äåÿíà Áîíåâà.

Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009

11
ÌÍÅÍÈß

ÐÎÆÄÅÍÀÒÀ ÄÀÒÀ ÍÀ
ÂÚÇÑÒÀÍÎÂÅÍÎÒÎ
ÁÚËÃÀÐÑÊÎ
ÌÀÑÎÍÑÒÂÎ Å
5 ÄÅÊÅÌÂÐÈ 1992 Ã.
Äîïúëíåíèå êúì òåìàòà íà Ãðàäåæà íà ÍÓ
Áðàò Êëàóñ Õîðíåôåð “Âúçñòàíîâÿâàíå íà
Ñâîáîäíîòî Çèäàðñòâî â Áúëãàðèÿ” îòíîñíî
ó÷àñòèåòî íà Âåëèêàòà Ëîæà íà Þãîñëàâèÿ.
Áðàò Ëú÷åçàð Òîäîðîâ, ïðåäñåäàòåë íà
Âèñøàòà Ïðàâíà Êîìèñèÿ íà ÎÂËÁ

Ñ
âíèìàíèå è îïðàâäàí èíòåðåñ ñå
çàïîçíàõ ñ ãðàäåæà íà Íàé-óâàæàåìèÿ
Áðàò Êëàóñ Õîðíåôåð, ïîíåæå îòäàâíà
ðàáîòÿ è ñúáèðàì ìàòåðèàëè ïî òîçè
âúïðîñ. Âåäíàãà èñêàì äà èçðàçÿ
âèñîêàòà ñè îöåíêà çà Ãðàäåæà, òúé
êàòî â íåãî ïî åäèí îáåêòèâåí íà÷èí ñå îïèñâàò è
àíàëèçèðàò ñúáèòèÿòà, ñúïúòñòâàëè òîçè ïðîöåñ -
îò íåãîâîòî íà÷àëî (îùå îò 1990 ã.) äî ïðîëåòòà íà
2001 ã., êîãàòî áå îñúùåñòâåíî Îáåäèíåíèåòî íà
Ðåãóëÿðíîòî Áúëãàðñêî Ìàñîíñòâî.
 Ãðàäåæà ïðàâèëíî å ïîñî÷åíî, ÷å òîçè ïðîöåñ å
çàïî÷íàë è ñå å ðàçâèâàë ïî÷òè åäíîâðåìåííî ïî äâà
ïàðàëåëíè ïúòÿ: åäèíèÿò - èíèöèèðàí îò Âåëèêàòà
Ëîæà íà Þãîñëàâèÿ, à äðóãèÿò - ïî ëèíèÿ íà Âåëèêàòà
Ëîæà íà Ñòàðèòå, Ñâîáîäíè è Ïðèåòè Çèäàðè íà
Ãåðìàíèÿ, è ïî-ñïåöèàëíî îò Áðàòÿòà, ÷ëåíóâàùè â
íåéíàòà Ñúþçíà Ëîæà “Ëåñèíã”.
 êà÷åñòâîòî ñè íà Âåëèê Ìàéñòîð íà Âåëèêàòà Ëîæà
íà Ñòàðèòå, Ñâîáîäíè è Ïðèåòè Çèäàðè íà Ãåðìàíèÿ,
Áðàò Êëàóñ Õîðíåôåð àêòèâíî è ïðÿêî å ñúäåéñòâàë çà
ðåàëèçèðàíåòî íà òîçè ïðîöåñ. Çàòîâà ñúâñåì
åñòåñòâåíî â ãðàäåæà ìó - íà áàçàòà íà áåçñïîðíè
ôàêòè è ñúáèòèÿ, ïðè ïîñî÷âàíåòî íà êîíêðåòíè
èìåíà - ïîäðîáíî å èçÿñíåíî àêòèâíîòî ó÷àñòèå è
ñúäåéñòâèå íà ãåðìàíñêèòå áðàòÿ çà âúçñòàíîâÿâàíå
íà Ñâîáîäíîòî Çèäàðñòâî â Áúëãàðèÿ, êðàåí ðåçóëòàò
íà êîåòî å è èíñòàëèðàíåòî íà 20 ñåïòåìâðè 1997 ã.
íà Âåëèêàòà Ëîæà íà Ñòàðèòå, Ñâîáîäíè è Ïðèåòè
Çèäàðè íà Áúëãàðèÿ, îñúùåñòâåíî ñ íàäëåæíà
öåðåìîíèÿ îò Âåëèêàòà Ëîæà íà ÑÑÏÇ íà Ãåðìàíèÿ è
îò Îáåäèíåíèòå Âåëèêè Ëîæè íà Ãåðìàíèÿ.
Çíà÷èòåëíî ïî-áåãëî, è ïðè åäíà ïî-ìàëêî
îáñòîÿòåëñòâåíî ïðåäñòàâåíà ôàêòîëîãèÿ, òîçè
âúïðîñ å èçÿñíåí è â ñâåòëèíàòà íà ó÷àñòèåòî íà
Âåëèêàòà Ëîæà íà Þãîñëàâèÿ. Íî íåçàâèñèìî îò òîâà,
ïîñî÷åíè ñà íÿêîëêî ñúùåñòâåíè è áåçñïîðíè ôàêòè:
1. ×å Âåëèêàòà Ëîæà íà Þãîñëàâèÿ å
èíñòàëèðàíà ïðåç ìåñåö þíè 1990 ã. ïîä ×óêà íà
Áðàò Ëú÷åçàð Òîäîðîâ, Ïðåäñåäàòåë íà Âèñøàòà ïðàâíà
êîìèñèÿ íà Îáåäèíåíàòà Âåëèêà Ëîæà íà Áúëãàðèÿ
òîãàâàøíèÿ Âåëèê Ìàéñòîð íà Îáåäèíåíèòå
Âåëèêè Ëîæè íà Ãåðìàíèÿ, Áðàò Åðíñò Âàëòåð;
2. ×å Âåëèêàòà Ëîæà íà Þãîñëàâèÿ å çàïî÷íàëà
äà ðàáîòè íàïúëíî ðåãóëÿðíî;
3. ×å Âåëèêàòà Ëîæà íà Áúëãàðèÿ, ñ Âåëèê
Ìàéñòîð Ãåîðãè Êðóìîâ, å èíñòàëèðàíà íà
5 äåêåìâðè 1992 ã. îò Âåëèêàòà Ëîæà íà
Þãîñëàâèÿ, ïîä ×óêà íà òîãàâàøíèÿ ú Âåëèê
Ìàéñòîð, Çîðàí Íåíåçè÷.
Íåçàâèñèìî îò ãîðíàòà ôàêòîëîãèÿ, â ãðàäåæà íà Áðàò
Êëàóñ Õîðíåôåð íå å ïîñî÷åíî ÿñíî, òî÷íî îò êîÿ äàòà
ìîæå äà ñå ñ÷èòà, ÷å â Áúëãàðèÿ îôèöèàëíî å
âúçñòàíîâåíî Ðåãóëÿðíîòî Ìàñîíñòâî.
Îò îáùîòî èçëîæåíèå è òúëêóâàíå íà ñúáèòèÿòà ïî
äâåòå ëèíèè - þãîñëàâñêà è ãåðìàíñêà, îáà÷å
èìïëèöèòíî ñå íàëàãà èçâîäúò, ÷å òîâà å äàòàòà
20 ñåïòåìâðè 1997 ã. Íî àêî òîâà å äåéñòâèòåëíî
òàêà, òî â Ãðàäåæà áè ñëåäâàëî òîçè ôàêò äà ñå
ïîñî÷è èçðè÷íî êàòî “áåçñïîðåí” - êàêâîòî òâúðäåíèå
ëèïñâà.
Çàòîâà ñ÷èòàì, ÷å, çà äà ìîæå äà ñå äàäå ÿñåí è
áåçñïîðåí îòãîâîð ïî òîçè ïðîáëåì - íåùî êîåòî å
àáñîëþòíî íåîáõîäèìî - ñëåäâà äà ñå äà ñå ïðîñëåäè
ðåàëíî è îáåêòèâíî ðàçâèòèåòî íà êîìåíòèðàíèÿ
ïðîöåñ ïî ëèíèÿ íà Þãîñëàâèÿ, è òî ñïåöèàëíî äî
äàòàòà 5 äåêåìâðè 1992 ã.
Òîçè âúïðîñ ñúì èçÿñíèë ïîäðîáíî â íàïèñàíèÿ îò ìåí
ãðàäåæ íà òåìà: “Ðåàêòèâèðàíå è ðàçâèòèå íà
ñúâðåìåííîòî Áúëãàðñêî Ìàñîíñòâî”. Åòî çàùî òóê

Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009

12

ùå ñå ïîñòàðàÿ äà ïðåäàì íàé-âàæíèòå ïîëîæåíèÿ â
êîíñïåêòèâåí âèä.
Îùå îò êðàÿ íà 1990 ã. è íà÷àëîòî íà 1991 ã. Âåëèêàòà
Ëîæà íà Þãîñëàâèÿ çàïî÷íà ÷ðåç ñâîè åìèñàðè äà
òúðñè êîíòàêòè ñ ðåäèöà áúëãàðñêè ãðàæäàíè, êîèòî
áèõà ìîãëè äà ñòàíàò îñíîâîïîëîæíèöè íà ìàñîíñêà
îðãàíèçàöèÿ â Áúëãàðèÿ è íà ÷èÿòî ëîÿëíîñò äà
ðàç÷èòàò.
 íà÷àëîòî íà 1991 ã. íà Áðàò Çîðàí Íåíåçè÷ - Âåëèê
Ìàéñòîð íà Âåëèêàòà Ëîæà íà Þãîñëàâèÿ, å áèë
ïðåäñòàâåí áúëãàðñêèÿò ãðàæäàíèí Ãåîðãè Êðóìîâ - ñ
èäåÿòà òîé äà áúäå áúäåùèÿò áúëãàðñêè Âåëèê
Ìàéñòîð. Çîðàí Íåíåçè÷ îäîáðÿâà òàçè êàíäèäàòóðà
è ïðåç ïðîëåòòà íà 1991 ã. Ãåîðãè Êðóìîâ å ïðèåò çà
Ìàñîíñêè ×èðàê â Áåëãðàäñêàòà Ñúþçíà Ëîæà
“Ïîáðàòèì”. Áúðçî ãî ïîâèøàâàò â Òðåòà ñòåïåí è ìó
âúçëàãàò äà çàïî÷íå äà òúðñè ïîäõîäÿùè õîðà çà
ñúçäàâàíåòî íà ìàñîíñêà îðãàíèçàöèÿ â Áúëãàðèÿ.
Çà åäèí êðàòúê ïåðèîä êúì èäåÿòà áèëè ïðèîáùåíè è
ïðèåòè â Áåëãðàäñêàòà ëîæà “Ïîáðàòèì” 35 áúëãàðè,
îò êîèòî â Òðåòà ñòåïåí áèëè ïîâèøåíè 25. Âå÷å áèëà
íàëèöå âúçìîæíîñò â Áúëãàðèÿ äà ñå ôîðìèðà Âåëèêà
Ëîæà. Ïîðàäè òîâà, íà 22 ÿíóàðè 1992 ã. äî
Ñòàðåéøèíàòà íà Ëîæà “Ïîáðàòèì” å ïîñòúïèëà
ìîëáà îò ÷ëåíóâàùèòå â íåÿ 25 áúëãàðñêè Ìàéñòîðè, ñ
êîÿòî òå ñà ïîèñêàëè äà èì áúäå ðàçðåøåíî äà
çàïî÷íàò ôîðìèðàíåòî íà ñàìîñòîÿòåëíè Ëîæè â
Áúëãàðèÿ.
Òàêà ñ òåçè 25 Ìàéñòîðè è îñòàíàëèòå 10 Êàëôè è
×èðàöè, â Áúëãàðèÿ ñå ñúçäàâàò òðè ñàìîñòîÿòåëíè
Ëîæè: “Çàðÿ”, “Ñâåòëèíà” è “Ñãîâîð”. È âå÷å ñå ïîÿâèëà
âúçìîæíîñò äà ñå ïðèñòúïè êúì ó÷ðåäÿâàíåòî íà
Âåëèêà Ëîæà â Áúëãàðèÿ.
Íà 22 îêòîìâðè 1992 ã. äî Âåëèêèÿ Ìàéñòîð íà
Âåëèêàòà Ëîæà íà Þãîñëàâèÿ, Çîðàí Íåíåçè÷, ñà áèëè
èçïðàòåíè ïèñìåíè ìîëáè îò òðèòå íîâîîáðàçóâàíè
áúëãàðñêè Ëîæè, â êîèòî ñå èçðàçÿâàëî æåëàíèå
Âåëèêàòà Ëîæà íà Þãîñëàâèÿ äà ñòàíå Ìàéêà íà
Âåëèêàòà Ëîæà íà Áúëãàðèÿ. Ìîëáèòå áèëè ïîäïèñàíè è
èçïðàòåíè îò “ïðåäñåäàòåëèòå” íà òåçè Ëîæè, à
èìåííî: çà “Çàðÿ” - Êèðèë Ìåäíèêàðîâ, çà “Ñâåòëèíà” -
Âàëåíòèí Äèì÷åâ è çà “Ñãîâîð” - Ãåîðãè Êðóìîâ.
Ìîëáèòå áèëè óâàæåíè âåäíàãà è íà 28 îêòîìâðè 1992 ã.
â Ñîôèÿ ñå ïðîâåæäà îáùà ñðåùà-ñúâåùàíèå íà
òðèòå Ëîæè, íà êîÿòî ñå èçáèðàò äåëåãàòè çà
Îáùîòî Ñúáðàíèå çà ðåàêòèâèðàíå íà Âåëèêàòà Ëîæà
íà Áúëãàðèÿ, êîèòî ñúùåâðåìåííî äà ñå ñ÷èòàò è çà
÷ëåíîâå íà ñúçäàäåíèÿ òîãàâà Îðãàíèçàöèîíåí
êîìèòåò ïî ðåàêòèâèðàíåòî.
Íà 10 íîåìâðè 1992 ã. ÷ëåíîâåòå íà òîçè
Îðãàíèçàöèîíåí êîìèòåò ïðîâåæäàò çàñåäàíèå, íà
êîåòî ñà áèëè âçåòè ñëåäíèòå ðåøåíèÿ:
1. Ðåàêòèâèðàíåòî íà Âåëèêàòà Ëîæà íà
Áúëãàðèÿ äà ñòàíå íà 5 äåêåìâðè 1992 ã.
2. Ñòàðèÿò Óñòàâ, ïî êîéòî ñà ðàáîòèëè
äîòîãàâà, äà ñå îáíîâè, çà äà ìîæå äà áúäå
ïðèåò çà äåéñòâàù ñëåä ðåàêòèâèðàíåòî íà
Âåëèêàòà Ëîæà íà Áúëãàðèÿ.
3. Áàçèñíèòå ïðèíöèïè, ïîñòàíîâåíè ïðåç 1929 ã.
îò Âåëèêàòà Ëîæà íà Àíãëèÿ, äà ñå ïðèåìàò çà
îñíîâà íà òîçè Óñòàâ.
4. Äà ñå èçáåðå ñúñòàâ çà äëúæíîñòèòå âúâ
Âåëèêàòà Ëîæà, êàòî çà áúäåù Âåëèê Ìàéñòîð
ñå îïðåäåëÿ Ãåîðãè Êðóìîâ.
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009
ÌÍÅÍÈß
5. Çà Ïðåäñåäàòåë íà Îðãàíèçàöèîííèÿ êîìèòåò
áèâà èçáðàí Ãåîðãè Êðóìîâ, ñ ïúëíîìîùèÿ äà
îðãàíèçèðà âñè÷êî íåîáõîäèìî çà èçïúëíåíèå íà
ãîðíèòå ðåøåíèÿ.
Íÿêîëêî äíè ïðåäè îïðåäåëåíàòà äàòà - 5 äåêåìâðè
1992 ã., äî Âåëèêàòà Ëîæà íà Þãîñëàâèÿ å áèëî
èçïðàòåíî ïèñìî îò Âåëèêàòà Ëîæà íà Êàëèôîðíèÿ, ñ
êîåòî ñå ïðåïîðú÷âà íà Çîðàí Íåíåçè÷ äà íå ñå âíàñÿ
îò òÿõ Ñâåòëèíà â Áúëãàðèÿ, ïîíåæå Îáåäèíåíèòå
Âåëèêè Ëîæè íà Ãåðìàíèÿ áèëè ïðîòèâ èçâúðøâàíåòî
íà òîâà äåéñòâèå. Òàêîâà ïèñìî å áèëî èçïðàòåíî äî
Çîðàí Íåíåçè÷ è îò Âåëèêàòà Ëîæà ÀÔÀÌ íà Ãåðìàíèÿ,
êîÿòî å è Ìàéêà íà Âåëèêàòà Ëîæà íà Þãîñëàâèÿ.
Ñúîáðàæåíèåòî çà òîâà å áèëî ñëåäíîòî: îò ñòðàíà
íà Âåëèêàòà Ëîæà ÀÔÀÌ íà Ãåðìàíèÿ, ñúùî ñå å
ðàáîòåëî çà àêòèâèðàíåòî íà Áúëãàðñêîòî
Ìàñîíñòâî.
Íî íåçàâèñèìî îò òåçè ïðåïîðúêè,
íà 5 äåêåìâðè 1992 ã. Âåëèêàòà Ëîæà íà Þãîñëàâèÿ, ïî
ñèëàòà íà ïðàâîìîùèÿòà íà íåéíèÿ òîãàâàøåí Âåëèê
Ìàéñòîð - Çîðàí Íåíåçè÷, âíàñÿ Ñâåòëèíà è èíñòàëèðà
Âåëèêàòà Ëîæà íà Áúëãàðèÿ, ñ Âåëèê Ìàéñòîð Ãåîðãè
Êðóìîâ.
 ãðàäåæà íà Áðàò Õîðíåôåð âúïðîñíîòî äåéñòâèå ñå
îñïîðâà ñàìî êîñâåíî, êàòî ìîòèâèòå çà òîâà ñà:
ïðèåìàíåòî íà áúëãàðñêè ìúæå ïðåç 1991 ã. çà Ìàñîíè â
Þãîñëàâèÿ è îñíîâàâàíåòî íà òðè áúëãàðñêè Ëîæè
ïðåç ñëåäâàùàòà ãîäèíà å áèëî èçâúðøåíî áåç äà
áúäàò óâåäîìåíè Îáåäèíåíèòå Âåëèêè Ëîæè íà
Ãåðìàíèÿ - ðåñïåêòèâíî, áåç òÿõíî ñúãëàñèå.
Ïîñî÷âà ñå ñúùî òàêà, ÷å: “ñïîðåä îáùîïðèåòèòå
ðàçáèðàíèÿ, Âåëèêèÿò Ìàéñòîð, Áðàò Çîðàí Íåíåçè÷,”å
íÿìàë “ëåãèòèìíîñò çà òåçè ñâîè äåéñòâèÿ” è ÷å
“çàðàäè èçâúðøåíè îò íåãî íàðóøåíèÿ”, åäíî îò
êîèòî å áèëî “è èíñòàëèðàíåòî íà Âåëèêàòà Ëîæà íà
Áúëãàðèÿ (...) íà 30 ÿíóàðè 2003 ã. Áðàò Çîðàí Íåíåçè÷” å
áèë “îñâîáîäåí îò ïîñòà Âåëèê Ìàéñòîð (...) ñ
ðåøåíèå íà Ñúâåòà íà Âåëèêèòå Ñàíîâíèöè íà
íåãîâàòà Âåëèêà Ëîæà”.
Äîêàçàòåëñòâà çà ïîñëåäíîòî äåéñòâèå íå ñúì
âèæäàë, íî å áåçñïîðíî îáñòîÿòåëñòâîòî, ÷å ïðåç 1993
ã. Ìàñîíñòâîòî â Þãîñëàâèÿ ñå ðàçöåïâà, è îñâåí
Âåëèêàòà Ëîæà íà Þãîñëàâèÿ, êîÿòî ïðîäúëæàâà äà
ñúùåñòâóâà ñ Âåëèê Ìàéñòîð Çîðàí Íåíåçè÷, ñå
ñúçäàâà è äðóãà Âåëèêà Ëîæà ñ Âåëèê Ìàéñòîð Äðàãàí
Òàíàñè÷. Äâåòå Âåëèêè Ëîæè ïðîäúëæàâàò äà ðàáîòÿò
ïàðàëåëíî, êàòî ñ ðåøåíèå îò 13 ìàðò 1993 ã.
Îáåäèíåíèòå Âåëèêè Ëîæè íà Ãåðìàíèÿ ïðåõâúðëÿò
ñâîåòî äîâåðèå âúðõó Âåëèêàòà Ëîæà ñ Âåëèê Ìàéñòîð
Äðàãàí Òàíàñè÷, íàðå÷åíà âå÷å Ðåãóëÿðíà Âåëèêà Ëîæà
íà Þãîñëàâèÿ.
Íåçàâèñèìî, ÷å òîçè àêò îêàçà ñâîåòî íåãàòèâíî
âúçäåéñòâèå è âúðõó Âåëèêàòà Ëîæà íà Áúëãàðèÿ, êàòî
â åäèí íå ìàëúê ïåðèîä òÿ áå íåãëèæèðàíà îò
ïîâå÷åòî Ðåãóëÿðíè Âåëèêè Ëîæè, òîâà ñàìî ïî ñåáå ñè
íå å äîñòàòú÷íî, çà äà ñå îñïîðè íåéíàòà Ðåãóëÿðíîñò
êúì äåíÿ íà èíñòàëèðàíåòî ú, à îùå ïî-ìàëêî - äà ñå
òâúðäè, ÷å íåéíàòà Ðåãóëÿðíîñò å áèëà îòíåòà
âïîñëåäñòâèå ïî íÿêàêúâ êàíîíè÷åí íà÷èí.
Çà äà àðãóìåíòèðàì ïî åäèí áåçñïîðåí íà÷èí òîâà ìîå
ñòàíîâèùå, ùå ñå ïîçîâà íà Îñíîâíèòå Ïðèíöèïè çà
Ðåãóëÿðíîñò íà Âåëèêà Ëîæà, ïðèåòè íà 4 ñåïòåìâðè
1929 ã. îò Îáåäèíåíàòà Âåëèêà Ëîæà íà Àíãëèÿ, êîèòî è
äîñåãà ñå ïðèçíàâàò áåçóñëîâíî îò âñè÷êè Ðåãóëÿðíè
13
ÌÍÅÍÈß

ÍßÊÎËÊÎ
Âåëèêè Ëîæè, à èìåííî:
Çà äà áúäå åäíà Âåëèêà Ëîæà ïðèçíàòà çà ðåãóëÿðíà
îò Îáåäèíåíàòà Âåëèêà Ëîæà íà Àíãëèÿ, òÿ òðÿáâà äà

ÓÑÅÙÀÍÈß ÎÒ
îòãîâàðÿ íà ñëåäíèòå ïðèíöèïè:

1. Âñÿêà Âåëèêà Ëîæà òðÿáâà äà å áèëà çàêîííî

îñíîâàíà îò Ðåãóëÿðíà Âåëèêà Ëîæà èëè îò òðè
èëè ïîâå÷å îáèêíîâåíè Ëîæè, âñÿêà îò êîèòî å
îñíîâàíà îò Ðåãóëÿðíà Âåëèêà Ëîæà.
2. Òÿ òðÿáâà äà å íàïúëíî íåçàâèñèìà è
ÅÄÈÍ ÄÚËÚÃ
ÏÐÀÇÍÈÊ
ñàìîóïðàâëÿâàùà ñå, ñ åäèíñòâåíà è
íåîñïîðèìà âëàñò íàä Áðàòñòâîòî, ò.å.
Ñâîáîäíîòî Çèäàðñòâî (òðèòå ñèìâîëè÷íè
ñòåïåíè (×èðàê, Êàëôà è Ìàéñòîð), â ðàìêèòå
íà ñâîÿòà þðèñäèêöèÿ - Îðèåíò, è ïî íèêàêúâ
íà÷èí äà íå ñïîäåëÿ âëàñòòà ñè ñ íèêàêâà äðóãà
ìàñîíñêà ñòðóêòóðà.
3. Ñâîáîäíèòå Çèäàðè ïîä íåéíàòà þðèñäèêöèÿ
ÏÅÒÍÀÉÑÅÒ ÃÎÄÈÍÈ
òðÿáâà äà áúäàò ìúæå, êàòî òÿ è ñúñòàâíèòå ú Ëîæè “Çîðà”, “Ñâåòëèíà
Ëîæè íå òðÿáâà äà èìàò ìàñîíñêè
âçàèìîîòíîøåíèÿ ñ Ëîæè, êîèòî äîïóñêàò
Ñîôèÿ 94” è “Ñåðäèêà”
÷ëåíñòâî íà æåíè.
4. Ñâîáîäíèòå Çèäàðè ïîä íåéíà þðèñäèêöèÿ
òðÿáâà äà âÿðâàò â ñúùåñòâóâàíåòî íà ÂÍÀÑßÍÅ ÍÀ ÑÂÅÒËÈÍÀ
Âúðõîâíè Ñèëà è Ðàçóì.
5. Âñè÷êè Ñâîáîäíè Çèäàðè ïîä íåéíà þðèñäèêöèÿ â Ëîæà “Ëåñèíã öóì
òðÿáâà äà ïîëàãàò êëåòâà ïðåä êíèãàòà íà Çîíåíàóôãàíã”
Ñâåòèÿ Çàêîí (ò.å. Áèáëèÿòà) èëè ïðåä Êíèãàòà,
êîÿòî ñúîòâåòíèÿò Ìàñîí ñ÷èòà çà Ñâåùåíà.
6. Òðèòå Ãîëåìè Ñâåòëèíè íà Ìàñîíñòâîòî îò Áðàò Èâàí Êîñòàäèíîâ
(Êíèãàòà íà Ñâåòèÿ Çàêîí, Âèíêåëúò è Ïåðãåëúò)
òðÿáâà äà áúäàò ïîñòàâåíè íà âèäíî ìÿñòî
ïðè çàïî÷âàíå íà ðàáîòàòà íà Âåëèêàòà Ëîæà
èëè íåéíèòå ñúñòàâíè Ëîæè.
7. Äèñêóñèèòå ïî ðåëèãèîçíè è ïîëèòè÷åñêè òåìè
â ñúñòàâíèòå ú Ëîæè ñà çàáðàíåíè.
8. Òÿ òðÿáâà äà ñïàçâà îñíîâíèòå ïðèíöèïè è
äîãìè (Ñòàðèòå ïðàâèëà) è îáè÷àè íà
Ìàñîíñòâîòî è äà èçèñêâà òå çà áúäàò
ñïàçâàíè îò ñúñòàâíèòå ú Ëîæè.

Èçèñêâàíèÿòà íà òåçè îñíîâíè ïðèíöèïè áåçóñëîâíî ñà

áèëè íàëèöå êúì 5 äåêåìâðè 1992 ã., êîãàòî å áèëà
èíñòàëèðàíà Âåëèêàòà Ëîæà íà Áúëãàðèÿ, ò.å. îò òîçè
ìîìåíò òÿ å ïðèäîáèëà êà÷åñòâîòî íà Ðåãóëÿðíà
Âåëèêà Ëîæà, íåçàâèñèìà îò êîÿòî è äà áèëî äðóãà
Âåëèêà Ëîæà èëè èíñòèòóöèÿ, è å ñòàíàëà íåðàçðèâíî
çâåíî îò Ñâåòîâíàòà Ìàñîíñêà Âåðèãà.
Ïîðàäè òîçè áåçñïîðåí ôàêò, íà 23 àïðèë 2001 ã. áå
îïîâåñòåíà Äåêëàðàöèÿ çà Îáåäèíåíèå íà
ðåãóëÿðíîòî Ìàñîíñòâî â Áúëãàðèÿ, â ÷ë.1 îò êîÿòî
èçðè÷íî áå îáÿâåíî, ÷å:

“Äâåòå ðàâíîïîñòàâåíè Âåëèêè Ëîæè - Âåëèêàòà

Ëîæà íà Áúëãàðèÿ è Âåëèêàòà Ëîæà íà Ñòàðèòå,
Ñâîáîäíè è Ïðèåòè Çèäàðè íà Áúëãàðèÿ, ñå ñëèâàò â
ÅÄÍÀ ÂÅËÈÊÀ ËÎÆÀ, ïîä èìåòî: Âåëèêà Ëîæà íà
Ñòàðèòå Ñâîáîäíè è Ïðèåòè Çèäàðè íà Áúëãàðèÿ”.
Åòî çàùî òðÿáâà èçðè÷íî äà ñå îáÿâè è äà ñå çíàå, ÷å
ðîæäåíàòà äàòà íà Âúçñòàíîâåíîòî Áúëãàðñêî
Ìàñîíñòâî å 5 äåêåìâðè 1992 ãîäèíà.
Âñå ïîðàäè òîâà íà 5 äåêåìâðè 2007 ã. âñè÷êè íàøè
Áðàòÿ òúðæåñòâåíî îòïðàçíóâàõà 15 ãîäèøíèíàòà
îò âúçñòàíîâÿâàíåòî íà Ðåãóëÿðíîòî Áúëãàðñêî
Ìàñîíñòâî.
Í
à 9 ìàé 2009 ã. Ëîæè “Çîðà”,
“Ñâåòëèíà Ñîôèÿ 94” è “Ñåðäèêà”,
÷åñòâàõà ñâîÿòà 15-ãîäèøíèíà, à
íà 10 ìàé áå âíåñåíà Ñâåòëèíà â
íàé-íîâàòà Ëîæà íà ÎÂËÁ,
âòîðàòà íåìñêîãîâîðÿùà Ëîæà
“Ëåñèíã öóì Çîíåíàóôãàíã” .
Ðèòóàëèòå áÿõà ïîäîáàâàùî òúðæåñòâåíè.
Ïúðâèÿò áå ðúêîâîäåí ïîñëåäîâàòåëíî îò
Ìàéñòîðèòå íà òðèòå Ëîæè: Ó Áðàò
Êîíñòàíòèí Ãúðíåâñêè, Ó Áðàò Àëåêñåé Ëàçàðîâ

Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009

14

è Ó Áðàò Äàðèí Òðèôîíîâ.  îáùàòà ïðàçíè÷íà
ðàáîòèëíèöà, îñâåí Áðàòÿ îò äðóãèòå Îðèåíòè íà
Áúëãàðèÿ, âçåõà ó÷àñòèå è Áðàòÿ îò íåìñêàòà Ëîæà-
Ìàéêà “Ëåñèíã”.
 Ðèòóàëà ó÷àñòâàõà: Âåëèêèÿ Ìàéñòîð íà ÎÂËÁ ÍÓ
Áðàò Ãðèãîðèé Âàçîâ, ÍÓ Áðàò Êëàóñ Õîðíåôåð, ÂÓ
Áðàò Âèëè Äðàõ, Áðàò Éîõàí Ìåðòåíñ è Áðàò Êëàóñ
Êàñòèí - îò Ãåðìàíèÿ, Áðàò Àíäðåàñ Øîáåðâàëòåð -
Âåëèê ïðåäñòàâèòåë íà Âåëèêàòà Ëîæà íà Àâñòðèÿ â
ÎÂËÁ, Áðàòÿòà Èçðàåë Îðöåê è Õàéäåí Õàéìåð - îò
èçðàåëñêàòà Ëîæà “Ëåáàíîí”, Îðèåíò Õàéôà è
Áðàòÿòà Õåëìóò Þíêåð è Áåðíõàðä Ãüîëåð - îò
àâñòðèéñêàòà Ëîæà “Ëèáåðòàñ”.
Èçñëóøàí áå ãðàäåæ íà òåìà “Áúäåùåòî íà
÷îâå÷åñòâîòî è ìàñîíñêàòà öåííîñòíà ñèñòåìà”, îò
Ó Áðàò Èâàí Ãóí÷åâ, Ìàéñòîð íà èçñëåäîâàòåëñêàòà
Ëîæà “Êóàòóîð êîðîíàòè” â Áúëãàðèÿ.
Ó Áðàò Äàðèí Òèôîíîâ îáÿâè èíèöèàòèâàòà íà Ëîæà
“Ñåðäèêà” äà ñå ñúçäàäå ñáîðíèê îò ñïîìåíè
“Ñòàðèòå Ìàéñòîðè ðàçêàçâàò”.
Ó Áðàò Êîíñòàíòèí Ãúðíåâñêè âðú÷è ñïåöèàëíî
ó÷ðåäåí îò íåãîâàòà Ëîæà “Îðäåí çà îñîáåíè çàñëóãè
êúì ìàñîíñòâîòî” íà ÂÓ Áðàò Âèëè Äðàõ, ÍÓ Áðàò
Êëàóñ Õîðíåôåð è Áðàò Éîõàí Ìåðòåíñ.
Âúëíóâàùî áå îáðúùåíèåòî íà Âåëèêèÿ Ìàéñòîð íà
ÎÂËÁ, ÍÓ Áðàò Ãðèãîðèé, êúì Ïúðâîìàéñòîðà íà Ëîæà
“Ñâåòëèíà Ñîôèÿ 94”, Ó Áðàò Áðàò Ïåòúð Ñòàí÷åâ, ñ
äóìè íà áëàãîäàðíîñò çà òîâà, ÷å ïðåäè 15 ãîäèíè
èìåííî òîé ãî å ïðèåë â Ìàñîíñòâîòî.
Ïðîèçíåñåíè áÿõà ìíîãî ïðèâåòñòâèÿ, ðàçìåíåíè áÿõà
ïàìåòíè çíàöè.
Êàòî Ìàéñòîð íà íîâàòà Ëîæà “Ëåñèíã öóì
Çîíåíàóôãàíã” áå âúâåäåí Ó Áðàò Àëåêñàíäúð Âèòàíîâ.
Ñðåä ìíîãîòî ïîçäðàâè è ïîäíåñåíè äàðîâå åäèí ñå
îòêðîè ïî îñîáåí íà÷èí - Áðàò Èçðàåë Îðöåê ñúîáùè,
÷å ïî ñëó÷àé ïîðåäíèÿ àêò íà ðàæäàíå íà íîâà Ëîæà â
Áúëãàðèÿ òå ñà çàñàäèëè äðúâ÷åòà â ñïåöèàëíà
Ìàñîíñêà ãîðà êðàé Åðóñàëèì.
Êàêâî ïðåæèâÿõà Áðàòÿòà ïðåç òåçè äâà-òðè äíè,
äîêàòî áÿõà çàåäíî? Ñ êàêâè óñåùàíèÿ ñå ðàçäåëèõà?
Ïðåäè âñè÷êî ñ óñåùàíåòî çà
ìàñîíñêàòà çàãðèæåíîñò çà áúäåùåòî
íà ñúâðåìåííèÿ ÷îâåê.
Íå ñëó÷àéíî Áðàòÿòà îò Ëîæà “Ñâåòëèíà Ñîôèÿ 94”
ðåøèõà äà îçíàìåíóâàò þáèëåÿ, êàòî ïîëîæàò
íà÷àëîòî íà åäíà ðàçøèðåíà ìåæäóíàðîäíà äèñêóñèÿ,
ïîñâåòåíà íà ìàñîíñêàòà öåííîñòíà ñèñòåìà è
íåéíîòî èíôèëòðèðàíå â ñúâðåìåííèÿ ñâÿò.
Áåçñïîðíî å, ÷å ñúñ ñâîÿòà íðàâñòâåíîñò ìàñîíèòå
áè ñëåäâàëî äà ìîãàò äà íàïðàâÿò ñâåòà åäíî ïî-
ñèãóðíî è ïî-ñìèñëåíî ìÿñòî çà æèâååíå. Íî êàê äà ñå
ïîñòúïè, áåç äà ñå èçíåâåðè, ïðèìåðíî, íà îñíîâíèòå
ìàñîíñêè ïðèíöèïè çà íåíàìåñà â ïîëèòè÷åñêèòå è â
ðåëèãèîçíèòå äâèæåíèÿ? Êàêâî ìîãàò äà íàïðàâÿò
ìàñîíèòå îò Áàëêàíèòå è ×åðíîìîðñêèÿ ðåãèîí çà
ñòàáèëíîñòòà è ïðîñïåðèòåòà íà ñâîèòå äúðæàâè?
Êàêâà å àëòåðíàòèâàòà íà àïîêàëèïòè÷íèòå
ïðîãíîçè çà êðàÿ íà ÷îâåøêàòà öèâèëèçàöèÿ è ñáëúñúêà
ìåæäó íÿêîè âåðîèçïîâåäàíèÿ? Èìàò ëè êàêâî äà
êàæàò ïî òåçè âúïðîñè íà ñâåòà áúëãàðñêèòå ìàñîíè
- ïîó÷åíè îò áúëãàðñêèÿ íàöèîíàëåí îïèò? È âúîáùå,
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009
ÎÒ ÁËÈÇÊÎÒÎ ÌÈÍÀËÎ
êàê òðÿáâà äà ðàçãîâàðÿò ìàñîíèòå ñ ïðîôàíñêèÿ
ñâÿò, çà äà áúäàò ÷óòè?
Öÿë êîìïëåêñ îò òðóäíè âúïðîñè, êîèòî íÿìàìå ïðàâî
äà ïîäìèíàâàìå...
Äðóãî ìíîãî çàâëàäÿâàùî óñåùàíå áå óñåùàíåòî çà
ïðèíàäëåæíîñò êúì ñâåòîâíàòà ìàñîíñêà âåðèãà.
Çà äà ó÷àñòâóâàò â ïðàçíè÷íàòà ðàáîòèëíèöà, îò
Ìþíõåí áÿõà ïðèñòèãíàëè 37 Áðàòÿ, ÷ëåíîâå íà
Ëîæàòà-Ìàéêà “Ëåñèíã”!
Òå ìíîãîêðàòíî ñïîäåëÿõà ðàäîñòòà ñè, ÷å ïîñåòèòå
ñåìåíà ñà äàëè ïëîä, ÷å äíåøíîòî Ðåãóëÿðíî áúëãàðñêî
Ìàñîíñòâî ñå ðàçâèâà è êðåïíå.
Ïðî÷åòåíî áå ïèñìîòî íà Ñòàðèÿ Âåëèê Ìàéñòîð íà
Âåëèêèÿ Îðèåíò íà Èòàëèÿ ÍÓ Áðàò Âèðäæèëèî Ãàèòî.
Îò èìåòî íà ñâîÿòà Ëîæà “Ïèçàêàíå äè Ïîíöà Õîä”,
òîé óâåäîìÿâàøå, ÷å ãîëÿìà ãðóïà Áðàòÿ å èìàëà
îòîâíîñò äà òðúãíå çà Ñîôèÿ, íî â ïîñëåäíèÿ ìîìåíò
- ñëåä ñòàíàëîòî çåìåòðåñåíèå â Àáðóçî - Ëîæàòà å
ðåøèëà ïðåäâèäåíèòå çà ïúòóâàíåòî ñðåäñòâà äà ñå
ïðåäîñòàâÿò íà ïîñòðàäàëèòå. Òîâà ðåøåíèå íà
èòàëèàíñêèòå Áðàòÿ áåøå ïðèâåòñòâàíî êàòî
äîñòîéíà ïðîÿâà íà ìàñîíñêè ìîðàë.
Âúëíóâàù áå æåñòúò, ñòîðåí îò íåìñêèòå Áðàòÿ îò
Ëîæà “Ëåñèíã” ñïðÿìî ãîñòèòå îò Èçðàåë. Áðàòÿòà
Èçðàåë Îðöåê è Õàéäåí Õàéìåð îò Ëîæà “Ëåáàíîí”,
Îðèåíò Õàéôà, ÷ëåíóâàùè è â Ëîæà “Ëåñèíã”, Îðèåíò
Ìþíõåí, ïîëó÷èõà êàòî âåòåðàíè ñ äúëãîãîäèøåí ñòàæ
ïðåñòèëêè íà ïî÷åòíè ÷ëåíîâå.
Óíèêàëíà å ñúäáàòà íà Áðàò Èçðàåë. Åäâà
ïåòãîäèøåí, òîé, çàåäíî ñ öÿëîòî ñè ñåìåéñòâî, å
èçïðàòåí â Áóõåíâàëä, à âïîñëåäñòâèå áèâà
ïðåõâúðëÿí è â äðóãè íàöèñòêè êîíöëàãåðè. Êðàÿ íà
âîéíàòà ïîñðåùà ñúâñåì ñàì - âñè÷êèòå ìó ðîäíèíè
ñà óìúðòâåíè. Òîâà îáà÷å íå ãî ñïèðà ñëåä ãîäèíè äà ñå
âúðíå â Ãåðìàíèÿ è äà ñå ïîñâåòè íà íåéíîòî
âúçðàæäàíå.
Íå ïî-ìàëêî âúëíóâàùî áå óñåùàíåòî
çà Áðàòñêî åäèíåíèå.
Îáùóâàíåòî ìåæäó Áðàòÿ - òîâà å åäíî îò íàé-
ãîëåìèòå áîãàòñòâà, êîåòî Ìàñîíèòå ïðèäîáèâàò,
ðàáîòåéêè íà Ãðàäåæà. Äà ñå çàãîâîðèø ñ íåïîçíàò
Áðàò îò äðóãèÿ êðàé íà ñâåòà è òî òàêà, ÷å ñÿêàø
â÷åðà ñòå ñå ðàçäåëèëè, äà ðàçìåíèø èäåè, äà
ñïîäåëèø â äîâåðèòåëíà áåñåäà íåùà, êîèòî íà íèêîé
äðóã íå áè êàçàë, äà ïî÷åðïèø îïèò, äà ñúïðåæèâååø
ðàäîñòòà èëè îãîð÷åíèåòî íà äðóãèÿ, äà ïðåäëîæèø
èëè äà ïîëó÷èø ïîìîù, äà ñå ïîòîïèø â
äîáðîíàìåðåíà ñðåäà - êîéòî íå å èçïèòàë òîâà, òîé
íèêîãà íÿìà äà ìîæå äà ñè îáÿñíè, çàùî Ìàñîíñòâîòî
å óñòîÿëî ñòîëåòèÿ íà âñè÷êè èñòîðè÷åñêè
ïðåâðàòíîñòè è áóðè.
×åñòâàíåòî íà þáèëåÿ çàâúðøè ñ êîêòåéë â
Íàöèîíàëíàòà õóäîæåñòâåíà ãàëåðèÿ.
Îò ðîÿëà çâó÷åøå ìóçèêàòà íà Áðàò Ìîöàðò, íàîêîëî
áÿõà øåäüîâðèòå íà Ñòàíèñëàâ Äîñïåâñêè, íà Çëàòþ
Áîÿäæèåâ, íà Öàíêî Ëàâðåíîâ, íà Íèêîëà Òàíåâ...
Öàðåøå àòìîñôåðà íà èçèñêàíîñò è â ñúùîòî âðåìå -
íà âåäðîñò, íåïðèíóäåíîñò.
Áå èñòèíñêè äúëúã ïðàçíèê...
15
ÊÚÌ ÁËÈÇÊÎÒÎ ÁÚÄÅÙÅ

Ïðåäñòîÿùà ìåæäóíàðîäíà êîíôåðåíöèÿ

ÁÚÄÅÙÅÒÎ ÍÀ
×ÎÂÅ×ÅÑÒÂÎÒÎ È
ÌÀÑÎÍÑÊÀÒÀ
ÖÅÍÍÎÑÒÍÀ
ÑÈÑÒÅÌÀ
Áúëãàðèÿ, Ñîôèÿ, 2010 ãîäèíà
ïî èíèöèàòèâà íà Ëîæà “Ñâåòëèíà Ñîôèÿ 94” ñ
îðãàíèçàöèîííîòî ïàðòíüîðñòâî íà Ëîæà
“Êóàòóîð Êîðîíàòè” è ïîä ïî÷åòíèÿ ïàòðîíàæ íà
Âåëèêèÿ Ìàéñòîð íà ÎÂËÁ, ÍÓ Áðàò Ãðèãîðèé Âàçîâ

ÏÐÅÄÂÀÐÈÒÅËÅÍ ÑÚÑÒÀÂ ÍÀ
ÏÐÎÃÐÀÌÍÈß ÑÚÂÅÒ:

ÍÓ Áðàò Ìèõàåë Êðàóñ - Ñòàð Âåëèê

Ìàéñòîð íà Âåëèêàòà Ëîæà íà
Àâñòðèÿ
ÍÓ Áðàò Êëàóñ Õîðíåôåð è ÍÓ Áðàò
Àëôðåä Êîñêà - Ñòàðè Âåëèêè
Ìàéñòîðè íà Îáåäèíåíèòå Âåëèêè
Ëîæè íà Ãåðìàíèÿ
ÍÓ Áðàò Æàí-Æàê Ñóíèå è ÍÓ Áðàò
Àëáåðòî Ìåíàøå - Ñòàðè Âåëèêè
Ìàéñòîðè íà Âåëèêàòà Ëîæà
“Àëïèíà” íà Øâåéöàðèÿ
ÍÓ Áðàò ßíêî Áîíåâ è ÍÓ Áðàò
Áîðèñëàâ Ñàðàíäåâ - Ñòàðè Âåëèêè
Ìàéñòîðè íà Îáåäèíåíàòà Âåëèêà
Ëîæà íà Áúëãàðèÿ
ÂÓ Áðàò Õàëþê Ñàíâåð - Ñòàð Âåëèê
Ñåêðåòàð íà Âåëèêàòà Ëîæà íà
Òóðöèÿ,
ÂÓ Áðàò Âèëè Äðàõ - Çàìåñòíèê Âåëèê
Ìàéñòîð íà Âåëèêàòà Ëîæà íà ÑÑÏÇ
íà Ãåðìàíèÿ,
è äðóãè Ñòàðè Âåëèêè Ìàéñòîðè è
Âåëèêè Ñàíîâíèöè íà Áðàòñêè Âåëèêè
Ëîæè.

16 Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009


ÍÀÑÎÊÈ
Êàêâè öåííîñòè áè ñëåäâàëî äà ñà
èçïîâÿäâàëè ïðåç âåêîâåòå ÷ëåíîâåòå
íà åäèí Îðäåí, ùîòî ïîñòîÿííî äà ñà
ïðåäèçâèêâàëè ïî ñâîé àäðåñ êàêòî
áóðíè âúçãëàñè: “Îñàííà!”, òàêà è íå ïî-
ìàëêî ãðúìêè êðÿñúöè: “Ðàçïíåòå ãè!”?
Êîëêî íåäâóñìèñëåíè (èëè ïîâîêèðàùè
ðàçíîëèêè òúëêóâàíèÿ) òðÿáâà äà ñà
áèëè ïðîãëàñÿâàíèòå ìàñîíñêè
âúæäåëåíèÿ, ùîòî îò ñâîÿòà íàé-
ðàííà èñòîðèÿ òà äî äíåñ
Ñâîáîäíîòî çèäàðñòâî ïîñòîÿííî äà
ñå å ðàçðîÿâàëî â áåç÷åòíè êëîíîâå,
êëîí÷åòà è âåéêè?
Êàòî áîãàòñòâî èëè êàòî ñêðèò
äåôåêò áè ñëåäâàëî äà ñå ìèñëÿò
êîëåêöèèòå îò ðàçíîðîäíè öåííîñòè,
èçïîâÿäâàíè îò ìèëèîíè õîðà ïî ñâåòà,
íàðè÷àùè ñåáå ñè “ìàñîíè”?
Çíàíèåòî è ðàçóìúò èëè âÿðàòà è
÷óâñòâàòà áè òðÿáâàëî äà
ïðåäîïðåäåëÿò ÷åðòåæà íà
ìàñîíñêàòà ïèðàìèäà îò âèñøè
ñòîéíîñòè?
Ìîæå ëè âðåìåòî äà áúäå ñúäíèê íàä
ñâîáîäíîçèäàðñêèòå èäåàëè, ñëåä
êàòî òî íåïðåñòàííî å ïðîìåíÿëî
ñâåòà è õîðàòà, êîèòî ñà ãî
íàñåëÿâàëè?
Êàêâî áè ñëåäâàëî äà îçíà÷àâàò
ïîíÿòèÿ êàòî: “èñòèíà”,
“ñúâúðøåíñòâî” èëè “ïðåäðàçñúäúê”,
êîèòî ñå óïîòðåáÿâàò ñ ëåêîòà, ïî
ïðàâèëî îáðàòíî ïðîïîðöèîíàëíà íà
òÿõíîòî çàäúëáî÷åíî òúëêóâàíå?
 ñòàðèÿ Ðèì, â êðàÿ íà
ïðåäñòàâëåíèÿòà àêòüîðèòå ñå
îáðúùàëè êúì ïóáëèêàòà ñ äóìèòå:
“Plaudite, cives! Acta est fibula.”, êîåòî
èäâàëî äà êàæå: “Ðúêîïëÿñêàéòå,
ãðàæäàíè! Ïðåäñòàâëåíèåòî ñâúðøè.”
Äàëè îáà÷å äíåñ íèå íå òðÿáâà äà
ïðåäóïðåæäàâàìå ñ îáðàòíîòî: “Íå
ðúêîïëÿñêàéòå, áðàòÿ!
Ïðåäñòàâëåíèåòî åäâà å çàïî÷íàëî.”
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009
ÊÚÌ ÁËÈÇÊÎÒÎ ÁÚÄÅÙÅ
ÌÀÑÎÍÑÊÈÒÅ ÖÅÍÍÎÑÒÈ -
ÅÒÈÊÀÒÀ ÍÀ ÁÚÄÅÙÅÒÎ
Èñòèíñêè ñâîáîäíèÿò íå ìîæå äà íå áúäå ôèëàëåò - òîçè
ìàñîíñêè òåðìèí îçíà÷àâà ÷îâåê, âëþáåí â èñòèíàòà,
íåîòêëîííî òúðñåù èñòèíàòà. (...) Ïðåç öÿëàòà ñâîÿ
èñòîðèÿ ìàñîíèòå ñà áèëè è ñà ïðîòèâ âñÿêàêúâ âèä
íàñèëèå è ïðîòèâ âñÿêàêúâ âèä íàñèëíèöè, êàêòî è êúäåòî
äà ñå ïðîÿâÿâàò òå.
Íî êîëêî ìíîãî òðÿáâà äà ñå ðàáîòè â òîâà îòíîøåíèå -
êîëêî ðàçïðîñòðàíåíà å ãðóïîâàòà ìèçàíòðîïèÿ, êàêâà
óäèâèòåëíà ãîòîâíîñò èìà îáùåñòâîòî äà ïðèáÿãâà êúì
íàñèëèå.
 ñâîèòå ìå÷òè ìàñîíèòå ñè ïðåäñòàâÿò öåëîêóïíîòî
÷îâå÷åñòâî êàòî áðàòñêà âåðèãà íà ñâîáîäíè,
íðàâñòâåíî èçäèãíàòè, ïðîñâåòåíè õîðà. À ñàìàòà Ëîæà
- êàòî ïúðâîîáðàç íà òîâà áúäåùî ÷îâå÷åñòâî. Îùå â ïî-
ìèíàëèÿ âåê ãîëåìèÿò áúëãàðèí, Ïåòêî Ñëàâåéêîâ, å
ïðîçðÿë: “Áðàòñòâîòî ïî ÷åëîâå÷åñòâî å ïî-ñòàðî îò
áðàòñòâîòî ïî âÿðà.”
Àñåí Çëàòàðîâ, ó÷åí, õóìàíèñò, ìàñîí, îùå ïðåç
äâàéñåòòå ãîäèíè íà ìèíàëèÿ âåê íè å îñòàâèë
ãëàâîáëúñêàíèöà: “Ìàëêî ïàòðèîòèçúì îòäàëå÷àâà îò
èíòåðíàöèîíàëèçìà, ìíîãî ïàòðèîòèçúì âîäè êúì íåãî.
Ìàëêî èíòåðíàöèîíàëèçúì îòäàëå÷àâà îò îòå÷åñòâîòî,
ìíîãî èíòåðíàöèîíàëèçúì âîäè êúì íåãî.”
Áåç òîëåðàíòíîñò âñÿêî îáùåñòâî å îáðå÷åíî äà çàãíèå
è çàãèíå. (...) Òîëåðàíòíîñòòà å îçîíúò çà âñÿêî
îáùåñòâî. Îñîáåíî çà îáùåñòâîòî íà áúäåùåòî.
Ïèòèðèì Ñîðîêèí, õàðâàðäñêè ïðîôåñîð, å åäèí îò
îñíîâîïîëîæíèöèòå íà ñúâðåìåííàòà ñîöèîëîãèÿ. Ïðåç
1922 ã., âñå îùå å ïðîôåñîð â Ïåòðîãðàäñêèÿ óíèâåðñèòåò
(ïðåäñòîè ìó äà áúäå àðåñòóâàí îò ×Ê, äà áúäå îñúäåí íà
ñìúðò, ñëåä òîâà äà áúäå ïîìèëâàí è èçõâúðëåí îò
Ðîäèíàòà ñè) - òà òîãàâà òîé ñå îáðúùà êúì
ïåòðîãðàäñêèòå ñè ñòóäåíòè ñ äóìèòå: “Àêî ñòàðèòå
ïúòèùà ñà íåãîäíè - êúäå ñà íîâèòå? Èìàòå ëè ãè? Àêî ãè
èìàòå, ïðîìèñëåíè è îñúçíàòè ëè ñà? Ñòðàõóâàì ñå, ÷å íå.
Èñòîðèÿòà íå ÷àêà - òÿ äàâà óëòèìàòóì! Êúíòè
ñòðàøíîòî memånto mori (ìèñëè çà ñìúðòòà). Áèå
äâàíàéñåòèÿò ÷àñ íà íàøàòà ñúäáà è ñå ðåøàâà: ‘äà
áúäåì èëè äà íå áúäåì’.”
Êîëêî âÿðíî. È êîëêî ñòðàøíî. Âñÿêî ïîêîëåíèå å
èçïðàâåíî ïðåä ñâîÿ óëòèìàòóì è òðÿáâà äà äàäå ñâîÿ
îòãîâîð. Çà æàëîñò ñ íàïðåäâàíåòî íà èñòîðè÷åñêîòî
âðåìå óëòèìàòóìèòå ñòàâàò âñå ïî-òåæêè è ïî-òåæêè,
ìîæå äà ñå êàæå - ãëîáàëíè. Äíåñ îòãîâîð òðÿáâà
ñâîåâðåìåííî äà äàäàò âñè÷êè, âêëþ÷èòåëíî è ìàñîíèòå
- çàùîòî, êàçàë ãî å íàøèÿò áðàò ïî “÷åëîâå÷åñòâî”,
Ïèòèðèì: “Èñòîðèÿòà íå ÷àêà”.
Èçâàäêè îò åäíîèìåííèÿ Ãðàäåæ íà Ó Áðàò Èâàí Ãóí÷åâ,
Ìàéñòîð íà Ëîæà “Êóàòóîð Êîðîíàòè”
17
17
 Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009
18

ÅÍÜÎÂÄÅÍ
“È ñâåòëèíàòà â ìðàêà ñâåòè, è ìðàêúò ÿ íå
îáçå.
Èìàøå åäèí ÷îâåê (...), èìåòî ìó Èîàí;
òîé äîéäå çà ñâèäåòåëñòâî, äà ñâèäåòåëñòâóâà
çà ñâåòëèíàòà, òà âñè÷êè äà ïîâÿðâàò ÷ðåç íåãî.
Òîé íå áåøå ñâåòëèíàòà, à áå ïðàòåí äà
ñâèäåòåëñòâóâà çà ñâåòëèíàòà.
Ñúùåñòâóâàøå èñòèíñêàòà ñâåòëèíà,
êîÿòî ïðîñâåòÿâà âñåêè ÷îâåê, èäâàù íà ñâåòà”
[Áèáëèÿ, Îò Èîàíà Ñâåòî Åâàíãåëèå, 1:5-9].
Îùå îò íàé-äðåâíè âðåìåíà - òîãàâà, êîãàòî
íåáåòî ïîêàçâàëî, ÷å ÷óâà ìîëèòâèòå íà õîðàòà
- Åíüîâäåí, äåíÿò íà ëÿòíîòî ñëúíöåñòîåíå, ñå
÷åñòâàë ïî ïîäîáàâàù íà÷èí. Îò òîçè äåí,
ñïîðåä åäíà áúëãàðñêà ïîãîâîðêà, Åíüî íàìÿòàë
êîæóõà ñè è òðúãâàë çà ñíÿã - çàùîòî ñèëàòà íà
ñëúíöåòî çàïî÷âà ïîñòåïåííî äà íàìàëÿâà.
Ñòàðèòå áúëãàðè êàçâàëè, ÷å ïðåç íîùòà ñðåùó
ïðàçíèêà çâåçäèòå ñëèçàëè è öåëóâàëè òðåâèòå,
à áèëêèòå ñòàâàëè íàé-ëåêîâèòè. È êîéòî âèäåë
êúïåùîòî ñå â ðîñà èçãðÿâàùî ñëúíöå, ùÿë äà
áúäå çäðàâ ïðåç öÿëàòà ãîäèíà.
Â
ñâîåòî çíàìåíèòî èçñëåäâàíå “Çëàòíàòà
êëîíêà” èçâåñòíèÿò ðåëèãèîâåä è åòíîëîã,
ñúð Äæåéìñ Ôðåéçúð, ðàçãëåæäà ïîêðàé
âñè÷êî äðóãî è ðåäèöà èäâàùè îò
äúëáèíèòå íà èñòîðèÿòà îáè÷àè,
ñâúðçàíè ñ ïðàçíóâàíèÿòà íà Åíüîâäåí (âæ.:
áúëãàðñêîòî èçäàíèå îò 1984, ñ.372 è ñë.). Òàêà
íàïðèìåð, íÿêîè ðèòóàëíè äåéñòâèÿ îêîëî òîçè äåí
èìàò çà öåë åæåãîäíî äà ïðèïîìíÿò â ñèìâîëè÷åí âèä
åäíà îò ñòàðèòå îáùåñòâåíè ïðåäñòàâè çà ðîëÿòà
íà âëàäåòåëÿ. Òúé êàòî òîé ñå ñõâàùàë êàòî äóõ
“íà ðàñòèòåëíîñòòà è êàòî òàêúâ áèë íàäàðåí,
êàêòî ñìÿòàëè íåãîâèòå îáîæàòåëè, ñ
ìàãè÷åñêàòà âëàñò äà íàêàðà äúðâåòàòà äà
ðàæäàò ïëîäîâå, à ïîñåâèòå äà ðàñòàò”,
òî îò èçêëþ÷èòåëíà âàæíîñò çà õîðàòà áèë íåãîâèÿò
æèâîò. Åòî çàùî òå ñ÷èòàëè, ÷å íàñèëñòâåíî
“òðÿáâàëî äà áúäå óìúðòâåí, çà äà ìîæå
âúïëúòåíèÿò â íåãî áîæåñòâåí äóõ äà ñå ïðåíåñå
íåïîêúòíàò â ïðèåìíèêà ìó”
è òàêà (âñå ñúùèÿò äóõ) äà áúäå ïðåäïàçåí
“îò íåèçáåæíàòà ðàçðóõà îò ïðåæèâåíèòå
ãîäèíè”.
Êîëêîòî è äíåñ òîâà äà èçãëåæäà êàòî ïðîÿâà íà
âàðâàðñòâî, íàøèòå îòäàâíàøíè ïðàäåäè ñà
ìèñëåëè ïî àäðåñ íà âëàäåòåëÿ-áîã
“÷å ïðàâèëîòî äà îñòàíå íà ïîñòà, äîêàòî íÿêîé
ïî-ñèëåí îò íåãî íå ãî óáèå, å ãàðàíòèðàëî
çàïàçâàíåòî íà áîæåñòâåíèÿ æèâîò â ïúëíàòà ìó
ñèëà è ïðåíàñÿíåòî ìó â ïîäõîäÿù ïðèåìíèê
âåäíàãà ñëåä êàòî òàçè ñèëà çàïî÷íå äà çàïàäà”.
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009
ÒÐÀÄÈÖÈÈ
Çàùîòî, êàêòî ñå å ïðåäïîëàãàëî,
“äîêàòî å â ñúñòîÿíèå äà çàïàçè ïîëîæåíèåòî ñè
ñúñ ñèëàòà íà ðúêàòà ñè, åñòåñòâåíàòà ìó ìîù
íå å íàìàëÿëà, íî àêî çàãóáè áîÿ è áúäå óáèò”,
òîâà ñå ñìÿòàëî çà
“äîêàçàòåëñòâî, ÷å ñèëàòà ìó å çàïî÷íàëà äà
íàìàëÿâà è å âðåìå áîæåñòâåíèÿò ìó æèâîò äà ñå
íàñòàíè â çäðàâà, à íå â íåìîùíà îáâèâêà.”
 Äîëíà Áàâàðèÿ, ãëàâíèÿò åíüîâäåíñêè ïåðñîíàæ,
Ïôèíãñòë
“áèë îáëå÷åí îò ãîðå äî äîëó â ëèñòà è öâåòÿ. Íà
ãëàâàòà ñè íîñåë îñòðîâúðõà øàïêà, êîÿòî
îïèðàëà íà ðàìåíåòå ìó, êàòî îñòàâÿëè ñàìî äâå
äóïêè çà î÷èòå. Øàïêàòà áèëà óêðàñåíà ñ öâåòÿ îò
âîäíè ðàñòåíèÿ, à íà âúðõà ú çàáîæäàëè êèòêà
áîæóðè. Ðúêàâèòå íà äðåõàòà ìó ñúùî áèëè
çàêè÷åíè ñ âîäíè ðàñòåíèÿ, äîêàòî òÿëîòî ìó
îáâèâàëè ñ åëõîâè è ëåñêîâè ëèñòà. Îò äâåòå
ñòðàíè íà Ïôèíãñòë âúðâÿëî ïî åäíî ìîì÷å è ãî
äúðæàëî çà ðúêà. Äâåòå ìîì÷åòà íîñåëè ãîëè ñàáè,
êàêòî è ïîâå÷åòî îò õîðàòà, êîèòî îáðàçóâàëè
øåñòâèåòî. Òå ñïèðàëè ïðåä âñÿêà êúùà, êúäåòî ñå
íàäÿâàëè äà ïîëó÷àò ïîäàðúê, à ñåëÿíèòå
èçíåâèäåëèöà çàëèâàëè ñ âîäà îáëå÷åíîòî â ëèñòà
ìîì÷å. Âñè÷êè ñå ðàäâàëè, êîãàòî õóáàâî ãî
íàìîêðÿò. Íàé-íàêðàÿ Ïôèíãñòë âëèçàë äî êðúñòà â
ïîòîê, à åäíî îò ìîì÷åòàòà çàñòàâàëî íà ìîñòà
è ñå ïðàâåëî, ÷å ìó îòñè÷à ãëàâàòà.”
 Ñàêñîíèÿ è Òþðèíãèÿ ñúùåñòâóâàëà
“åíüîâäåíñêà öåðåìîíèÿ, íàðå÷åíà ‘ïðîãîíâàíå íà
äèâàêà îò õðàñòàëàêà’ èëè ‘äîêàðâàíå íà äèâàêà
îò ãîðàòà’. Óâèâàò ìëàäåæ ñ ëèñòà èëè ìúõ è ãî
íàðè÷àò Äèâàêà. Òîé ñå ñêðèâà â ãîðàòà è äðóãèòå
ìîì÷åòà îò ñåëîòî èçëèçàò äà ãî òúðñÿò. Çàëàâÿò
ãî, èçâåæäàò ãî îò ãîðàòà è ñòðåëÿò ïî íåãî ñ
õàëîñíè ïàòðîíè. Òîé ïàäà, ñÿêàø å ìúðòúâ, íî åäíî
îáëå÷åíî êàòî äîêòîð ìîì÷å ìó ïóñêà êðúâ è òîé ñå
âðúùà êúì æèâîòà. Âñè÷êè ñå ðàäâàò, âðúçâàò ãî
çäðàâî çà åäíà êàðóöà, çàâåæäàò ãî â ñåëîòî è
ðàçêàçâàò êàê ñà çàëîâèëè Äèâàêà. Âúâ âñÿêà êúùà
ïîëó÷àâàò ïîäàðúöè. Îêîëî íà÷àëîòî íà XVII âåê â
ïëàíèíèòå Õàðö ñà èìàëè ñëåäíèÿ îáè÷àé ïî
çàãîâåçíè: îòâåæäàëè äâàìà ìàñêèðàíè êàòî
äèâàöè ìúæå, åäèíèÿ â êëîíêè è ìúõ, à äðóãèÿ â ñëàìà,
íà ïëîùàäà, êúäåòî ãè ãîíåëè íàñàì-íàòàì,
ñòðåëÿëè ïî òÿõ è ãè ìóøêàëè. Ïðåäè äà ñå
ñòðîïîëÿò, òå ñå îëþëÿâàëè, ïðàâåëè ñòðàííè
æåñòîâå è ïðúñêàëè õîðàòà ñ êðúâ îò ìåõóðèòå,
êîèòî íîñåëè â äðåõèòå ñè. Êîãàòî ïàäíåëè,
ëîâöèòå ãè ñëàãàëè íà äúñêè è ãè îòíàñÿëè â
êðú÷ìàòà, à êðàé òÿõ âúðâåëè ìèíüîðèòå è
íàäóâàëè ñâîèòå ñâèðêè, ñÿêàø ñà óäàðèëè
ïðåêðàñåí äèâå÷. Ïîäîáåí å îáè÷àÿò, êîéòî âñå îùå
ñå èçïúëíÿâà ïî çàãîâåçíè áëèçî äî Øëóêåíàó, ×åõèÿ.
Òàì ïðåñëåäâàò ìúæ, îáëå÷åí êàòî äèâàê, äîêàòî
ñòèãíå äî òÿñíàòà óëè÷êà, ïðåç êîÿòî å îïúíàòà
âðúâ, â êîÿòî òîé ñå ñïúâà. Òîãàâà ïàëà÷úò
ïðèòè÷âà è ïðîíèçâà ñúñ ñàáÿòà ñè íàïúëíåíèÿ ñ
êðúâ ìåõóð, êîéòî ïðåñëåäâàíèÿò íîñè îêà÷åí íà
òÿëîòî ñè. Çåìÿòà ñå îáãàðÿ ñ êðúâ, à Äèâàêúò
ïðåäàâà áîãó äóõ. Íà ñëåäâàùèÿ äåí ïðàâÿò ÷îâåê
îò ñëàìà, ïðèëè÷àù íà äèâàê, îòíàñÿò ãî ïðè íÿêîé
âèð è ïàëà÷úò ãî õâúðëÿ âúâ âîäàòà.”
Ïî äðóãè ìåñòà
“â ïîíåäåëíèê ñëåä Ñâåòà Òðîèöà (...) äåâîéêèòå ñå
ñúáèðàò ïîä ëèïîâî äúðâî, à ìëàäåæèòå ïîä äðóãî
è âñè÷êè ñà îáëå÷åíè íàé-ïðàçíè÷íî è íàêè÷åíè ñ
19
19
ÒÐÀÄÈÖÈÈ

ïàíäåëêè. Ìëàäåæèòå ïëåòàò âåíåö çà Êðàëèöàòà,

à ìîìè÷åòàòà - çà Êðàëÿ. Êîãàòî èçáåðàò Êðàëÿ è
Êðàëèöàòà, îáðàçóâàò äâàìà ïî äâàìà øåñòâèå
äî êðú÷ìàòà è îò áàëêîíà ú ãëàøàòàÿò îáÿâÿâà
èìåíàòà íà Êðàëÿ è Êðàëèöàòà. Âðú÷âàò èì
çíàöèòå íà òåõíèÿ ñàí è ãè êîðîíÿñâàò ñ âåíöè ïîä
çâóöèòå íà ìóçèêà. Ïîñëå íÿêîé ñå ïîêà÷âà íà ïåéêà
è îáâèíÿâà Êðàëÿ â íàé-ðàçëè÷íè íåùà, êàòî
íàïðèìåð, ÷å ñå îòíàñÿ çëå ñ äîáèòúêà. Òîé âèêà
ñâèäåòåëè è çàïî÷âà ñúä. Ñúäèÿòà, êîéòî íîñè áÿëà
ïðú÷êà êàòî áåëåã íà ñâîÿ ïîñò, ïðîèçíàñÿ
ïðèñúäàòà - ‘Ïðèçíàâà ñå çà âèíîâåí’ èëè ‘Ïðèçíàâà
ñå çà íåâèíåí’. Àêî ïðèñúäàòà å ‘âèíîâåí!’ ñúäèÿòà
ñè ñ÷óïâà ïðú÷êàòà. Êðàëÿò êîëåíè÷è íà áÿëî
ïëàòíî, âñè÷êè ñâàëÿò øàïêèòå ñè è åäèí âîéíèê
ñëàãà åäíà âúðõó äðóãà òðè èëè ÷åòèðè øàïêè íà
ãëàâàòà íà ‘Íåãîâî âåëè÷åñòâî’. Òîãàâà ñúäèÿòà
ïðîèçíàñÿ òðè ïúòè âèñîêî äóìàòà ‘âèíîâåí’ è
íàðåæäà íà ãëàøàòàÿ äà îáåçãëàâè êðàëÿ.
Ãëàøàòàÿò ñå ïîä÷èíÿâà, êàòî ïîâàëÿ øàïêèòå ñ
äúðâåíàòà ñè ñàáÿ.”
Íî ìîæå áè íàé-ïîó÷èòåëíà ñðåä òåçè ìíèìè åêçåêóöèè
å ÷àñò îò åäèí ÷åøêè îáè÷àé ïî íÿêîè ìåñòà îêîëî
Ïèëçåí, ïðè êîéòî
“îáëè÷àò Êðàëÿ â êîðà è ãî êè÷àò ñ öâåòÿ è
ïàíäåëêè. Íà ãëàâàòà ñè òîé íîñè êîðîíà, óêðàñåíà
ñ âàðàê, à êîíÿò, êîéòî ÿçäè, å óêðàñåí ñ öâåòÿ.
Ïðèäðóæåí îò ñúäèÿ, ïàëà÷ è äðóãè ëè÷íîñòè è
ñëåäâàí îò ñâèòà âîéíèöè, âñè÷êèòå íà êîíå, òîé
îòèâà íà ñåëñêèÿ ïëîùàä. (...) Ñëåä êàòî
êðèòèêóâàò æåíèòå è äåâîéêèòå îò ñåëîòî è
îáåçãëàâÿâàò æàáà, êàâàëêàäàòà îòèâà äî
ïðåäâàðèòåëíî îïðåäåëåíî ìÿñòî íà øèðîêà
ïðàâà óëèöà. Òàì ñå íàðåæäàò â äâå ðåäèöè è
Êðàëÿò ïîáÿãâà. Äàâà ìó ñå ìàëêà ïðåäíèíà è òîé
çàïî÷âà äà ïðåïóñêà ñ âñå ñèëè, ïðåñëåäâàí îò
öÿëàòà ãðóïà. Àêî íå óñïåÿò äà ãî çàëîâÿò, òîé
îñòàâà êðàë çà îùå åäíà ãîäèíà, à äðóãèòå òðÿáâà
äà ìó ïëàòÿò ñìåòêàòà, êîÿòî ùå íàïðàâè
âå÷åðòà â êðú÷ìàòà. Íî àêî ãî íàñòèãíàò è ãî
çàëîâÿò, áèÿò ãî ñ ïðú÷êè îò ëåñêà è ñ äúðâåíèòå ñè
ñàáè è ãî ïðèíóæäàâàò äà ñëåçå îò êîíÿ. Òîãàâà
ïàëà÷úò ïèòà: ‘Äà îáåçãëàâÿ ëè Êðàëÿ?’ Îòâðúùàò
ìó: ‘Îáåçãëàâè ãî!’, ïàëà÷úò ïîâàëÿ ñ áðàäâàòà ñè
êîðîíàòà íà Êðàëÿ ñ äóìèòå: ‘Åäíî, äâå, òðè, Êðàëÿ
îáåçãëàâè!’ Ïîä âèêîâåòå íà çðèòåëèòå Êðàëÿò ñå
ñâëè÷à íà çåìÿòà, ñëàãàò ãî íà íîñèëî è ãî îòíàñÿò
â íàé-áëèçêàòà êúùà.”
Òàêà, ñëåä êàòî îò íàé-äðåâíè âðåìåíà å áèëî
çàáåëÿçàíî, ÷å îò Åíüîâäåí íàòàòúê â ñåâåðíîòî
ïîëóêúëáî íà Çåìÿòà Ñëúíöåòî çàïî÷âà äà ñâåòè âñå
ïî-ìàëêî è ïî-ìàëêî, çàùîòî “ñèëàòà” ìó çàïî÷âà äà
îòñëàáâà, âåðîÿòíî õîðàòà ñà òúðñåëè íÿêàêúâ íà÷èí
äà ñè ïîäñèãóðÿò æèâîòà ñ íîâ âëàäåòåë - çäðàâ è
ñèëåí, çà äà ìîæå äà ãè ïàçè â èäâàùèòå òðóäíè
âðåìåíà.
Òåêñò çà ñúïîñòàâêà. Èç Êîíñòèòóöèÿ íà ÎÂËÁ:
“Ìàéñòîðúò íà Ëîæàòà å íàé-âèñøèÿò íåèí
ñàíîâíèê. (...) Ìàéñòîðúò íà Ëîæàòà ñå èçáèðà îò
Îáùîòî ñúáðàíèå íà Ëîæàòà. (...) Ìàíäàòúò
çàïî÷âà íà òúðæåñòâåíà öåðåìîíèÿ ïî âñòúïâàíå â
äëúæíîñò íà íàé-áëèçêîòî äî Åíüîâäåí (24 þíè)
ñúáðàíèå íà Ëîæàòà.”
Çàáåëåæêà. Íåçàâèñèìî ÷å íå ñúùåñòâóâà èçðè÷åí
çàáðàíèòåëåí òåêñò, ìàñîíñêàòà òðàäèöèÿ íå
ïîçâîëÿâà Ñòàðèÿò Ìàéñòîð íà Ëîæàòà äà ñå
îáåçãëàâÿâà.

Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009 Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009
20
 Íîâî, õàðìîíè÷íî íà÷àëî áåøå
ïîñòàâåíî íà Åíüîâäåí

Íà 24 þíè, â äåíÿ íà íàé-ãîëÿìîòî îáèëèå îò

ñâåòëèíà, â òúðæåñòâåíàòà çàëà íà Âîåííèÿ
êëóá â Ñîôèÿ ñå ïðîâåäå Ïúðâèÿò íàöèîíàëåí
ìàñîíñêè ïðàçíèê íà ÎÂËÁ. Èäåÿòà çà íåãî áå
èíñïèðèðàíà îò ÍÓÂÌ, Áðàò Ãðèãîðèé Âàçîâ, à
öÿëîñòíàòà îðãàíèçàöèÿ - îñúùåñòâåíà îò
Ñúâåòà íà Âåëèêèòå Ñàíîâíèöè. Áàëúò áå óâàæåí
îò ñòîòèöè Áðàòÿ îò Ëîæè â öÿëàòà ñòðàíà,
êàêòî è îò òåõíè ñïúòíè÷êè â æèâîòà.
Ïúðâîòî ñúâìåñòíî ÷åñòâàíå íà äåíÿ íà ñâ. Éîàí
Êðúñòèòåë ñå ïðîâåäå ñ áëàãîòâîðèòåëíà öåë.
Ïîä ôîðìàòà íà ïåò öåëîãîäèøíè ñòèïåíäèè
ñúáðàíèòå ñðåäñòâà ùå áúäàò ïðåäîñòàâåíè
íà ñïîñîáíè ñòóäåíòè îò áúëãàðñêèòå äúðæàâíè
âèñøè ó÷èëèùà. Âúâ âðúçêà ñ òîâà áå ó÷ðåäåíî
Íàñòîÿòåëñòâî, êîåòî äà ñå ãðèæè çà
óïðàâëåíèåòî íà äàðåíèòå ñóìè, êàêòî è íà
îíåçè, êîèòî ùå ñå íàáèðàò â áúäåùå, äîêîëêîòî
âîëÿòà íà Âåëèêèÿ Ìàéñòîð, à è íà öåëèÿ Ñúâåò
íà Âåëèêèòå Ñàíîâíèöè, å: ïîëîæåíîòî íà÷àëî äà
ñå ïðåâúðíå â òðàäèöèÿ.
Ñîëèñòè îò “Íîâ ñèìôîíè÷åí îðêåñòúð”
èçïúëíèõà â ñâîè àðàíæèìåíòè ôðàãìåíòè îò
ïîïóëÿðíè êëàñè÷åñêè ïðîèçâåäåíèÿ, êàêòî è
ìíîæåñòâî åâúðãðèéíè.  êúñíèòå ÷àñîâå
àòìîñôåðàòà ñå ðàçãîðåùè îò ìíîãî òàíöè è
ïðèãëàñÿíèÿ íà Ñòàìåí ßíåâ-Òðèî.

Áðàò Òîäîð Êðúíäåâ

Âåëèê Öåðåìîíèàëìàéñòîð

Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009 Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009 21
21
Ìåæäóíàðîäíàòà êîíôåðåíöèÿ ïî èñòîðèÿ íà Ñâîáîäíîòî
Çèäàðñòâî ñå ïðîâåäå ïîä ïàòðîíàæà íà:

Íàé-óâàæàåìèÿ Âåëèê Ìàéñòîð íà

Âåëèêàòà Ëîæà íà Øîòëàíäèÿ
Íàé-óâàæàåìèÿ Ïðî Âåëèê Ìàéñòîð íà
Îáåäèíåíàòà Âåëèêà Ëîæà íà Àíãëèÿ
Íàé-óâàæàåìèÿ Âåëèê Ìàéñòîð íà
Âåëèêàòà Ëîæà íà Èðëàíäèÿ
è ïîä ñïåöèàëíèÿ ïàòðîíàæ íà:

11-ÿ Ãðàô íà Åëæèí è 15-ÿ Ãðàô íà Êèíêàðäàéí, ÊÒ

Ñêúïè Áðàòÿ,
Êàêòî áå èçðè÷íî ïîñî÷åíî â îñíîâíèòå äîêóìåíòè íà Êîíôåðåíöèÿòà, è
íåçàâèñèìî îò çàñâèäåòåëñòâàíèÿ ïàòðîíàæ, òÿ å áèëà çàìèñëåíà è
îñúùåñòâåíà êàòî íåîáâúðçàíà ïî êàêúâòî è äà áèëî ôîðìàëåí ïðèçíàê ñ êîåòî
è äà å ìàñîíñêî èëè àêàäåìè÷íî òÿëî.  õîäà íà ïîäãîòîâêàòà ïðåäâàðèòåëíî
áå ñôîðìèðàíà àêàäåìè÷íà ãðóïà, êîÿòî èìàøå çàäà÷àòà äà ñåëåêòèðà åäèí
òâúðäå øèðîê êðúã ìàòåðèàëè èçìåæäó, î÷åâèäíî, ìíîãî ïîâå÷å çàÿâåíè.
Áÿõà èçíåñåíè 5 ïëåíàðíè ëåêöèè, çàñÿãàùè òåìè êàòî: øàíñîâåòå è
ïðåäèçâèêàòåëñòâàòà ïðåä Ìàñîíñòâîòî ïðåç XXI âåê, Ìàñîíñòâîòî è
ïîïóëÿðíàòà êóëòóðà, çëîíàìåðåíîòî êóëòèâèðàíå íà íåãàòèâíè îáùåñòâåíè
íàãëàñè ïî îòíîøåíèå íà Ìàñîíñòâîòî, ÷åñòâàíåòî íà 250-ãîäèøíèíàòà îò
ðîæäåíèåòî íà èìåíèòèÿ øîòëàíäñêè ïîåò, Áðàò Ðîáúðò Áúðíñ. Îñòàíàëèòå
72 äîêëàäà áÿõà ðàçïðåäåëåíè â 24 ñåêöèè, êîèòî ïðîâåæäàõà ñåñèèòå ñè
ïàðàëåëíî - ôàêò, êîéòî ïðàâåøå íåâúçìîæíî ïðèñúñòâèåòî ìè íà âñÿêà åäíà
îò òÿõ.
Íà ñëåäâàùèòå äâå ñòðàíèöè íà “Çèäàðñêè ïðåãëåä” ùå ìîæåòå îáñòîéíî äà
ñå çàïîçíàåòå ñ èçêëþ÷èòåëíîòî òåìàòè÷íî ðàçíîîáðàçèå íà èçíåñåíèòå
äîêëàäè. Ñ ãîëÿìà ÷àñò îò àâòîðèòå èì óñòàíîâèõ ëè÷åí êîíòàêò è ïîëó÷èõ
îáåùàíèåòî, ÷å Îáåäèíåíàòà Âåëèêà Ëîæà íà Áúëãàðèÿ ùå ìîæå äà ðàçïîëàãà ñ
ïúëíèòå òåêñòîâå íà ïðåäñòàâåíèòå ìàòåðèàëè. Íÿêîè îò òÿõ âå÷å
ïðèñòèãíàõà. Çà ìåí å óäîâîëñòâèå â íàñòîÿùàòà ïúðâà êíèãà íà “Çèäàðñêè
ïðåãëåä” äà âè ïðåäñòàâÿ äâà îò òÿõ, êàòî èñêðåíî ñå íàäÿâàì ÷åòåíåòî èì
äà âè äîñòàâè åäíîâðåìåííî ïîëçà è óäîâîëñòâèå.

Âàø Áðàò,
Èëèÿ Êîæóõàðîâ, Âåëèê Îðàòîð

Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009

22
ÄÎÊËÀÄÈ, ÈÇÍÅÑÅÍÈ Â ÐÀÌÊÈÒÅ
ÍÀ ÊÎÍÔÅÐÅÍÖÈßÒÀ
29 ìàé 2009 ã.
Ïëåíàðåí äîêëàä:
Pierre Ives Bauerepaire, Ôðàíöèÿ
Èçñëåäâàíèÿòà â îáëàñòòà íà Ìàñîíñòâîòî ïðåç
XXI âåê: øàíñîâå è ïðåäèçâèêàòåëñòâà.
Ñåñèÿ 1: Îñíîâè íà Ìàñîíñêàòà
èñòîðèîãðàôèÿ
Ïîä ïðåäñåäàòåëñòâîòî íà Andreas
Onnerfors
Äîêëàä 1a. Mathew Scanlan, Âåëèêîáðèòàíèÿ
Èñòîðèîãðàôèÿ íà ðàííîòî Ìàñîíñòâî:
ìåòîäîëîãè÷íè ïðîïóñêè.
Äîêëàä 1á. J Scott Kenney, Êàíàäà
Ïðàãìàòè÷íè èñòîðè÷åñêè êîíñòðóêöèè
ìåæäó Ñâîáîäíèòå Pèäàðè.
Äîêëàä 1â. Frank Albo, Âåëèêîáðèòàíèÿ
×àðëç Ðîáúðò Êîêðúë, Ìàñîíñòâîòî è
ïðîèçõîäúò íà Ãîòè÷åñêàòà àðõèòåêòóðà.
Ñåñèÿ 2: Ìàòåðèàëíàòà êóëòóðà íà
Ñâîáîäíîòî Çèäàðñòâî (I ÷àñò)
Ïîä ïðåäñåäàòåëñòâîòî íà Harriet Sandvall
Äîêëàä 2a. Jenifer S. Alexander,
Âåëèêîáðèòàíèÿ
Ìàñîíñêè çíàöè è ñèãíàòóðè, èçîáðàçåíè
âúðõó ïàìåòíèöè.
Äîêëàä 2á. Hilary Anderson Stelling, ÑÀÙ
Ñèìâîëè íà ïðèÿòåëñòâîòî, áðàòñòâîòî è
ëè÷íîñòòà: Àìåðèêàíñêè ñå÷åíè ìåäàëè îò
1780 ã. äî 1820 ã.
Äîêëàä 2â. Francois Rognon, Ôðàíöèÿ
×óäíèòå ïðèêëþ÷åíèÿ íà “ðóñêèòå àðõèâè” è
òåõíèÿ ïðèíîñ â èçó÷àâàíåòî íà ôðåíñêîòî
Ôðàíêìàñîíñòâî ïðåç ïúðâàòà ïîëîâèíà íà
XX âåê.
Ñåñèÿ 3: Ìàñîíñòâîòî â ÑÀÙ (I ÷àñò)
Ïîä ïðåäñåäàòåëñòâîòî íà Heather
Calloway
Äîêëàä 3a. Damien Amblard, ÑÀÙ
Êîãàòî ïðîôàíúò çàâëàäÿ Õðàìà:
Èäåîëîãè÷åñêèòå êîðåíè íà Àìåðèêàíñêîòî
àíòèìàñîíñòâî, 1798-1829
Äîêëàä 3á. Mark Tabbert, ÑÀÙ
Ïðèíñ Õîë, Àôðèêàíñêàòà Ëîæà ¹459 è
Àìåðèêàíñêèÿò Ìàñîíñêè ëàíäøàôò, 1770-
1780
Äîêëàä 3â. Mark Lause, ÑÀÙ
Äðóãèòå Áðàòÿ: Àôðèêàíî-àìåðèêàíñêèÿò
îïèò íà òàéíèòå îáùåñòâà îò ñðåäàòà íà XIX
âåê.
Ñåñèÿ 4: Ôðàíêìàñîíñòâîòî è îáùåñòâîòî
â Åâðîïà
Ïîä ïðåäñåäàòåëñòâîòî íà Roger Dachez
T.B.C.
Äîêëàä 4a. Pierre-Yves Beaurepaire, Ôðàíöèÿ
Ìàñîíñêàòà Ëîæà â Ëþìèåðñêà Åâðîïà è
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009
íåéíîòî îòíîøåíèå êúì îáùåñòâåíîòî
ïðîñòðàíñòâî: íîâ ïðî÷èò íà Þðãåí
Õàáåðìàñ
Äîêëàä 4á. Luis P. Martin, Ôðàíöèÿ
Ñîöèàëíè ïðàêòèêè è ïîëèòè÷åñêè
àíãàæèìåíòè â èñïàíñêîòî Ôðàíêìàñîíñòâî
Äîêëàä 4â. Fulvio Conti, Èòàëèÿ
Áðàòÿòà â îáùåñòâåíîòî ïðîñòðàíñòâî:
ñîöèàëèçàöèÿ è ó÷àñòèå â ïîëèòèêàòà íà
èòàëèàíñêîòî Ôðàíêî-Ìàñîíñòâî
Ñåñèÿ 5: Ìåêñèêàíñêèòå Ìàñîíñêè
ïîçíàíèÿ â XXI âåê
Ïîä ïðåäñåäàòåëñòâîòî íà Paul Rich
Äîêëàä 5a. Dr. Guillermo de los Reyes, ÑÀÙ
Ìàñîíñêàòà íàöèÿ: Âëèÿíèåòî íà Ñâîáîäíîòî
çèäàðñòâî âúðõó ðàçâèòèåòî íà
Ìåêñèêàíñêèÿ íàöèîíàëèçúì.
Äîêëàä 5á. Carlos F. Martinez Moreno,
Ìåêñèêî
Äâå ãëåäíè òî÷êè âúðõó óñèëèÿòà çà
ïðèäàâàíå íà ñâåòñêè õàðàêòåð íà
Ñèìâîëè÷íîòî Ìàñîíñòâî â Ìåêñèêî ïðåç
XIX è XX âåê.
Äîêëàä 5â. Daniel Guiterrez-Sandoval, ÑÀÙ
Ìåêñèêàíñêèòå âðúçêè íà Àëáúðò Ïàéê.
Ñåñèÿ 6: Ìàñîíñòâîòî â ÑÀÙ (II ÷àñò)
Ïîä ïðåäñåäàòåëñòâîòî íà Carolyn Bain
Äîêëàä 6a. James W. Daniel, Âåëèêîáðèòàíèÿ
ÑÀÙ è íèå, 1840-1890: âëèÿíèåòî íà
Àìåðèêàíñêîòî Ìàñîíñòâî âúðõó
Áðèòàíñêîòî Ñâîáîäíî Çèäàðñòâî
Äîêëàä 6á. Todd Wm Kissam, ÑÀÙ
Ðèòóàë è êîíòåêñòóàëíî çíà÷åíèå íà Ìàñîíñêèÿ
áàïòèçúì íà Àëáúðò Ïàéê îò 1871 ã.
Äîêëàä 6â. Adam Kendall, ÑÀÙ
Áÿëàòà êà÷óëêà è ïðåñòèëêàòà: Êó Êëóêñ Êëàí è
èíôèëòðèðàíåòî íà Êàëèôîðíèéñêîòî
Ìàñîíñòâî.
Ñåñèÿ 7: Ìàòåðèàëíàòà êóëòóðà íà
Ñâîáîäíîòî Çèäàðñòâî (II ÷àñò)
Ïîä ïðåäñåäàòåëñòâîòî íà James Daniel
Äîêëàä 7a. Diane Clements, Âåëèêîáðèòàíèÿ
Îáðúùàéòå âíèìàíèå íà ïðîïóñêèòå! (â
àðõèâíèòå çàïèñè).
Äîêëàä 7á. Mark Dennis, Âåëèêîáðèòàíèÿ
Äà ñå æèâåå ñúñ Ñèìâîëè? Ìàñîíñêàòà
ìàòåðèàëíà êóëòóðà.
Äîêëàä 7â. Susan A. Snell, Âåëèêîáðèòàíèÿ
Ïîåçèÿòà â äåéñòâèå: ðîëÿòà íà ïîåòè÷íèòå
ìàòåðèàëè âúðõó ïåðèîäè÷íèòå èçäàíèÿ ïðåç
äúëãèÿ XVIII âåê.
Ñåñèÿ 8: Ãëîáàëíîòî Ìàñîíñòâî â XX âåê
Ïîä ïðåäñåäàòåëñòâîòî íà Jeffrey Tyssens
Äîêëàä 8a. Helge Bjorn Horrisland, Íîðâåãèÿ
Íîðâåæêàòà ìàñîíñêà äåéíîñò â Ëîíäîí ïðåç
Âòîðàòà ñâåòîâíà âîéíà.
Äîêëàä 8á. Pauline Cjakmakjan,
Âåëèêîáðèòàíèÿ
ßïîíñêàòà âåðñèÿ íà Ìàñîíñêèÿ Ðèòóàë.
Paper 8â. Joachim Berger, Ãåðìàíèÿ
Ìåæäó óíèâåðñàëíèòå öåííîñòè è
íàöèîíàëíèòå âðúçêè: Ñâîáîäíèòå Çèäàðè ñå
èçïðàâÿò ïðåä ïðåäèçâèêàòåëñòâîòî íà
“Åâðîïà”, 1850-1930
Ñåñèÿ 9: Ìàñîíñòâîòî â ÑÀÙ (III ÷àñò)
Ïîä ïðåäñåäàòåëñòâîòî íà Natalie Bayer
Äîêëàä 9a. Peter Paul Fuchs, ÑÀÙ
Áàëñàì çà èíòåëåêòà: Ôèëîñîôñêè è
ðåëèãèîçíè èçìåðåíèÿ íà áèáëèîòåêàòà íà
Àëáúðò Ïàéê, ïðåç ïîãëåäíà íà íàé-
çíà÷èìèòå ìó òâîðáè.
Äîêëàä 9á. Aimee E. Newell, ÑÀÙ
Ìàñîíñêîòî “ïîïðèùå” íà Áîñòúíñêèÿ
òâîðåö Äæîí Ðèòî Ïåíèìàí è íåãîâèòå
×èðàöè.
Äîêëàä 9â. Kathleen Smith Kutolowski, ÑÀÙ
Ñòðàííèÿò ñëó÷àé ñ ëèïñâàùèòå Ìàñîíè:
Ïîêîëåíèå íà çàãóáåíà ìàñîíñêà èñòîðèÿ íà
çàïàäíàòà ãðàíèöà íà Íþ Éîðê.
Ïëåíàðåí äîêëàä: Henrik Bogdan, Øâåöèÿ
Ìàñîíñòâîòî è ïîïóëÿðíàòà êóëòóðà
30 ìàé 2009 ã.
Ïëåíàðåí äîêëàä: William D. Moore, ÑÀÙ
Òàéíñòâî, ìúæåñòâåíîñò è ìàñîíñêè âåñåëáè
â ÑÀÙ ìåæäó 1845 è 1930 ã.
Ñåñèÿ 10: Âúçõîäúò íà Àôðî-
àìåðèêàíñêîòî Ìàñîíñòâî
Ïîä ïðåäñåäàòåëñòâîòî íà Jimmy Koppen
Äîêëàä 10a. Stephen A. Kantrowitz, ÑÀÙ
Îòðå÷åíîòî Áðàòñòâî: ×åðíîòî Ñâîáîäíî
Çèäàðñòâî è îãðàíè÷åíèÿòà íà
ïðåóñòðîéñòâîòî.
Äîêëàä 10á. Julie Winch, ÑÀÙ
“Ïðåäïîëàãàì, íåùî çàêúñíÿëî” - Ðàííèòå
ãîäèíè íà Àôðèêàíñêàòà Ìàñîíñêà Ëîæà âúâ
Ôèëàäåëôèÿ.
Äîêëàä 10â. Chernoh Sesay, ÑÀÙ
Ìåæäó èìïåðèÿòà è Ëîæàòà: Ìîáèëíîñò è
ïðîèçõîä íà ÷åðíîòî Ñâîáîäíî Çèäàðñòâî.
Ñåñèÿ 11: Èòàëèàíñêîòî Ìàñîíñòâî è
ôàøèçìà, Ïðóñêîòî Ìàñîíñòâî è
íàöèîíàë-ñîöèàëèçìà: Êðèòè÷åñêî
ñðàâíåíèå.
Ïîä ïðåäñåäàòåëñòâîòî íà Martin
Papenheim
Äîêëàä 11a. Dirk Niemeyer, Ãåðìàíèÿ
“Âåëèêàòà Ëîæà íà Ïðóñèÿ” âúâ Âàéìàðñêàòà
Ðåïóáëèêà è ðàííèÿò “Òðåòè Ðàéõ”: Åäíî
“íåïîëèòèçèðàíî” îáùåñòâî â óñëîâèÿòà íà
ïðîìåíÿùîòî ñå ïîëèòè÷åñêî ïðîñòðàíñòâî
â ïîëèòèêàòà.
23
Äîêëàä 11á. Giuseppe Vatri, Èòàëèÿ
Èòàëèàíñêîòî Ñâîáîäíî Çèäàðñòâî è
ôàøèçìà: îò ïðèÿòåëñòâîòî äî îòáðàíàòà
(1921-1923)
Äîêëàä 11â. Nahs-Hermann Hohmann,
Ãåðìàíèÿ
Íåìñêîòî Ìàñîíñòâî ñëåä Âòîðàòà ñâåòîâíà
âîéíà: Ìàñîíñêàòà “Ïîëèòèêà íà
âúçïîìèíàíèå”
Äîêëàä 11ã. Fabio Venzi, Èòàëèÿ
Ñâîáîäíîòî Çèäàðñòâî è ôàøèçìà.
Ñåñèÿ 12: Ðóñêîòî Ñâîáîäíî Çèäàðñòâî è
Åâðîïåéñêèòå êàíàëè ïðåç XVIII âåê
Ïîä ïðåäñåäàòåëñòâîòî íà Frank Albo
Äîêëàä 12a. Tatiana Artemyeva, Ðóñèÿ
Ìàñîíñêèòå êàíàëè è èíòåëåêòóàëíàòà
êîìóíèêàöèÿ â Ðóñèÿ ïðåç XVIII âåê.
Äîêëàä 12á. Robert Collis, Âåëèêîáðèòàíèÿ
Êàíàëèòå íà ßêîáèòèòå è Ñâîáîäíîòî
Çèäàðñòâî â Ðóñèÿ, 1689-1732
Äîêëàä 12â. Natalie Bayer, ÑÀÙ
“Äíåñ íèå ñìå ó÷èòåëèòå”: Ñúïðîòèâàòà íà
Ðóñêîòî Ñâîáîäíî Çèäàðñòâî ñðåùó
÷óæäåñòðàííîòî ëèäåðñòâî êúì êðàÿ íà XVIII
âåê.
Ñåñèÿ 13: Ïðàêòèêèòå íà Ìàñîíñòâîòî
Ïîä ïðåäñåäàòåëñòâîòî íà Henrik Bogdan
Äîêëàä13a. Kristine Hasselmann, Ãåðìàíèÿ
Ïðàêòèêèòå íà Ìàñîíñòâîòî: Ïðàêòèêî-
ñèìâîëè÷íàòà Êîíñòèòóöèÿ íà ãðàæäàíñêèÿ
õàáèòóñ â Àíãëèÿ ïðåç XVIII.
Äîêëàä13á. Prof. Michael Franz è Eleonore
Kalisch, Ãåðìàíèÿ
Öåííîñòíàòà ñèòóàöèÿ êàòî ñïåöèôè÷íà
çíàêîâà ñèòóàöèÿ. Ìàñîíñêàòà åòèêà â
êîíòåêñòà íà èñòîðèÿòà.
Äîêëàä 13â. Andreas Onnerfors, ÑÀÙ
Ñåìèîòèêà íà íåèçðå÷åíîòî: Ìàñîíñêèÿò
Ðèòóàë è ãðàíèöèòå íà èñòîðè÷åñêàòà
õåðìåíåâòèêà.
Ñåñèÿ 14: Ìàñîíñòâîòî è Áðèòàíñêèòå
êîëîíèè â Êàðèáñêèÿ çàëèâ (West Indies)
Ïîä ïðåäñåäàòåëñòâîòî íà Robert Peter
Äîêëàä 14a. Cecile Revauger, Ôðàíöèÿ
Îò ìå÷òàòà íà Ðîáúðò Áúðíñ çà ßìàéêà äî
Ìàñîíñêèòå ôàêòè çà Áðèòàíñêèòå êîëîíèè â
Êàðèáñêèÿ çàëèâ: Áàðáàäîñ, Òðèíèäàò è
Ãðåíàäà.
Äîêëàä 14á. Aviston D. Downes, Áàðáàäîñ
Äà áúäåø Áðèòàíåö è Áðàò: Ìàñîíñòâîòî è
áÿëàòà êîëîíèàëíà èäåíòè÷íîñò â Áàðáàäîñ,
1740-1890.
Äîêëàä 14â. Emilie Charles, Òðèíèäàò
Îáùåñòâåíî âúçäåéñòâèå âúðõó ðàçâèòèåòî
íà Ìàñîíñêàòà Ëîæà â Òðèíèäàò è Òîáàãî.
Ñåñèÿ 15:
Ðîáúðò Áúðíñ è Ìàñîíñòâîòî (I ÷àñò)
Ïîä ïðåäñåäàòåëñòâîòî íà Trevor Stewart
Äîêëàä 15a. Carolin Bain, ÑÀÙ
Òðàíñôîðìàöèÿòà íà ñàìîëè÷íîñòòà: Ðîáúðò
Áúðíñ - ïîïóëÿðíèÿò ãîâîðèòåë íà
Ìàñîíñòâîòî è íà åãàëèòàðíàòà åïîõà.
Äîêëàä 15á. Robert G. Wtkins Jr., ÑÀÙ
(ïðî÷åòåí îò Mark Tabbert)
Ðîáúðò Áúðíñ è Àìåðèêàíñêîòî Ñâîáîäíî
Çèäàðñòâî.
24
Äîêëàä 15â. Paul Rich, ÑÀÙ
Ðîáúðò Áúðíñ, ×àðë Êúðêïàòðèê Øàðï è
ìèñòåðèÿòà íà Ìàéñòîðñêàòà ïðåñòèëêà.
Ñåñèÿ 16: Ïðåäñòàâè çà Ñâîáîäíîòî
Çèäàðñòâî
Ïîä ïðåäñåäàòåëñòâîòî íà Matthew
Scanlan
Äîêëàä 16a. Jeffrey Tyssens, Áåëãèÿ
“Bacillus Gallicus”: Íàöèîíàëíîñò è
àíòèìàñîíñêè òå÷åíèÿ â ðàííàòà
Àìåðèêàíñêà ðåïóáëèêà.
Äîêëàä 16á. Anais Maes, Áåëãèÿ
Ðàæäàíåòî íà Áåëãèéñêàòà íàöèîíàëíà
äúðæàâà: Ìàñîíñêè “íàöèîíàëíè” òå÷åíèÿ.
Äîêëàä 16â. Jimmy Koppen, Áåëãèÿ
Êîíñïèðàöèÿòà íà Ìàñîíèòå, åâðåèòå è
êîìóíèñòèòå. Àíàëèç íà êîíñïèðàöèÿòà íà
íåìñêèòå è ôðåíñêèòå íàöèîíàëèñòè
(1918-1940).
Äîêëàä 16ã. Petri Mirala, Áåëãèÿ
Èðëàíäñêîòî Ñâîáîäíî Çèäàðñòâî: Îò
ðàäèêàëèçúì äî ëîÿëèçúì.
Ñåñèÿ 17: Ñúðõàíÿâàíàíå íà Ìàñîíñêèòå
ïèñìåíè èçòî÷íèöè
Ïîä ïðåäñåäàòåëñòâîòî íà Adam Kendall
Äîêëàä 17a. Diane Clements, Âåëèêîáðèòàíèÿ
Äèãèòàëèçèðàíå íà Ìàñîíñêèòå ïåðèîäèí÷íè
èçäàíèÿ.
Äîêëàä 17á. Mark Tabbert, ÑÀÙ
Äèãèòàëèçèðàíå íà ïðîòîêîëèòå íà Âåëèêèòå
Ëîæè â ÑÀÙ.
Äîêëàä 17â. Susan A Snell, Âåëèêîáðèòàíèÿ
Ïðåãëåä íà èñòîðè÷åñêèòå çàïèñè â
Îáåäèíåíàòà Âåëèêà Ëîæà íà Àíãëèÿ.
Ñåñèÿ 18:
Ðîáúðò Áúðíñ è Ìàñîíñòâîòî (II ÷àñò)
Ïîä ïðåäñåäàòåëñòâîòî íà Robert Collis
Äîêëàä 18a. Heather Calloway, ÑÀÙ
Äæîáíèòå êíèæêè íà êîëåêöèÿòà Áúðíñèàíà,
íàëè÷íè â áèáëèîòåêàòà íà Õðàìà.
Äîêëàä 18á. Iain D. MacIntosh,
Âåëèêîáðèòàíèÿ
Ñåìåéñòâî Áúðíåñ (Áúðíñ) îò Ìîíòðîóç,
áðàòîâ÷åäèòå íà Ðîáúðò Áúðíñ
Äîêëàä 18â. Trevor Stewart, Âåëèêîáðèòàíèÿ
Ïîëèìíèÿ è Ìàñîíñêàòà Ëîæà: åäíî
èçñëåäâàíå íà íîâîîòêðèòè ïðèìåðè çà
âðúçêèòå ìåæäó øèðîêî ðàçïðîñòðàíåíèÿ
ëèòåðàòóðåí æàðí è Øîòëàíäñêîòî
Ìàñîíñòâî.
Ñåñèÿ 19:
Ìàñîíñòâîòî è åïîõàòà íà Ïðîñâåùåíèåòî
Ïîä ïðåäñåäàòåëñòâîòî íà Pierre-Yves
Beaurepaire
Äîêëàä 19a. Roger Dachez, Ôðàíöèÿ
Ðàííè ôðåíñêè Ìàñîíñêè åêñïîíàòè
(1737-1751): ïîâòîðíà îöåíêà è íÿêîè
ìåòîäîëîãè÷íè êîìåíòàðè.
Äîêëàä 19á. Robert Peter, Óíãàðèÿ
Ðåëèãèÿòà è Ïðîñâåùåíèåòî â çàáðàâåíèòå
ïèñàíèÿ íà Òîìàñ Äúíêúðëè
Ñåñèÿ 20: Ìàñîíñòâîòî è Ñâåòà
Ïîä ïðåäñåäàòåëñòâîòî íà Anais Maes
Äîêëàä 20a. Thierry Millet, Ôðàíöèÿ
Ôðàíêìàñîíñòâîòî â íåçàâèñèìè Ñèðèÿ è
Ëèâàí (1940-1958)
Äîêëàä 20á. Annti Talvitie, Ôèíëàíäèÿ
Êóëòóðíèÿ êîíòåêñò íà Ìàñîíñêèòå ìèñòåðèè:
ñëó÷àÿò ñ Ôèíëàíäèÿ.
31 ìàé 2009 ã.
Ïëåíàðåí äîêëàä:
Valentina Bold, Âåëèêîáðèòàíèÿ
Îñòðîóìíè... æèçíåíè è íåæíè: çà
ðåäàêöèÿòà íà “Âåñåëèòå ìóçè íà Êàëåäîíèÿ”
íà Ðîáúðò Áúðíñ
Ñåñèÿ 21: Ìàñîíñêàòà àñîöèàöèÿ â ðàííà
èíäóñòðèàëíà Àíãëèÿ
Ïîä ïðåäñåäàòåëñòâîòî íà David Harrison
Äîêëàä 21a. John Astbury, Âåëèêîáðèòàíèÿ
×ëåíñòâîòî â Ëîæà “King’s Head” â Ñàëôúðä
ïðåç 1727 ã.
Äîêëàä 21á. David Hawkins, Âåëèêîáðèòàíèÿ
×ëåíñòâîòî â Ëîæà “Anchor and Hope” â
Áîëòúí, 1732-1813.
Äîêëàä 21â. John Acaster, Âåëèêîáðèòàíèÿ
Íàáèðàíåòî íà ÷ëåíîâå â Ìàñîíñêèòå Ëîæè â
Ìàí÷åñòúð è Ñàëôúðä ïî âðåìå íà ðàííàòà
èíäóñòðèàëèçàöèÿ ïðåäè 1813 ã.
Ñåñèÿ 22: Ìàñîíñòâîòî, èçãðàæäàíå íà
åäíà èìïåðèÿ?
Ïîä ïðåäñåäàòåëñòâîòî íà James Daniel
Äîêëàä 22a. R. Hughes Montgomery, Íîâà
Çåëàíäèÿ
Øîòëàíäñêîòî Ìàñîíñòâî íà ðàáîòíè÷åñêàòà
êëàñà èçâúí ïðåäåëèòå íà Øîòëàíäèÿ.
Äîêëàä 22á. Bob James, Àâñòðàëèÿ
Òåçàòà çà “Ñòðîèòåëèòå íà èìïåðèÿòà” è
àâñòðàëèéñêèÿò îïèò.
Äîêëàä 22â. Patrick J Flynn, Èðëàíäèÿ
Âëèÿíèåòî íà èðëàíäñêàòà âîåííà Ëîæà,
ïúðâàòà Ëîæà îò äîáðîâîëöè ¹620, âúðõó
ðàçâèòèåòî íà èðëàíäñêîòî îáùåñòâî è
Ñâîáîäíîòî Çèäàðñòâî.
Ñåñèÿ 23: Àñïåêòè íà áðèòàíñêîòî
Ìàñîíñòâî
Ïîä ïðåäñåäàòåëñòâîòî íà John Acaster
Äîêëàä 23a. David Harrison, Íîâà Çåëàíäèÿ
Îáðàçîâàíèåòî è áëàãîòâîðèòåëíîñòòà ñà
âàæíè õàðàêòåðèñòèêè íà Ìàñîíñòâîòî.
Äîêëàä 23á. John Belton è Bob Cooper,
Âåëèêîáðèòàíèÿ
Øîòëàíñêèòå Ìàñîíè - ÷ëåíñòâî è çàåòîñò íà
Ñâîáîäíèòå Çèäàðè: 1800-2000.
Ñåñèÿ 24: Ñâîáîäíîòî Çèäàðñòâî íà ïúò
ïî ìîðå
Ïîä ïðåäñåäàòåëñòâîòî íà Bob James
Äîêëàä 24a. Michael J. Hearn è Brain Coak,
Âåëèêîáðèòàíèÿ
Ñâîáîäíîòî Çèäàðñòâî íà ïúò ïî ìîðå.
Èñòîðèÿòà íà áîðäîâèòå Ëîæè.
Äîêëàä 24á. Eric Saunier, Ôðàíöèÿ
“Ìîðÿöèòå è Ìàñîíñòâîòî”: íîâ èíòåðåñåí
îáåêò çà èçñëåäâàíå íà Ìàñîíñòâîòî.
Ïëåíàðåí äîêëàä:
Andrew Prescott Lampeter
Ôàëøúò, áëÿñúêúò è ãðúìêèòå òèòëè. Ðàçìèñëè
çà Ìàñîíñòâîòî â åïîõàòà íà Ðîáúðò Áúðíñ.
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009
 ÞÁÈËÅÉÍÎ

ÐÎÁÚÐÒ ÁÚÐÍÑ,
×ÀÐËÇ
ÊÚÐÊÏÀÒÐÈÊ
ØÀÐÏ È
ÌÈÑÒÅÐÈßÒÀ Äà ñå ÷åñòâà ãîäèøíèíà ñ òåêñòîâå,
êîèòî ðàçâåí÷àâàò ïîåòè÷íîòî

ÍÀ
àâòîðñòâî íà þáèëÿðà èëè
îòõâúðëÿò òâúðäåíèÿòà çà
ïðèòåæàâàí îò íåãî ñàêðàëåí

ÌÀÉÑÒÎÐÑÊÀÒÀ
ðåêâèçèò - òîâà îïðåäåëåíî å
òâúðäå åêñòðàâàãàíòíà ôîðìà íà
ïî÷èò. Íî... â ñúùîòî âðåìå å àêò íà

ÏÐÅÑÒÈËÊÀ
ïåäàíòè÷íî ñëóæåíå íà èñòèíàòà â
ñòðåìåæà òÿ äà áúäå ïîñòèãàíà “áåç
ïðåäïîñòàâÿíå íà êàêâèòî è äà áèëî
ïðåäðàçñúäúöè”. À íàëè ïî òîâà
Ìàñîíúò òðÿáâà äà ñå îòëè÷àâà îò
Àâòîð: Áðàò Ïîë Ðè÷ äðóãèòå õîðà!

Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009

25
ÌÀÉÑÒÎÐÑÊÀÒÀ ÏÐÅÑÒÈËÊÀ
Èìà ìíîãî îòëè÷èÿ - óíèêàëíè, âåëèêè
Ñ ïàíäåëêè, ëåíòè è äàíòåëà îáøèòè.
Íåêà ãè íîñÿò êðàëå è ïðèíöåñè òÿõ âñè÷êè.
Àç èñêàì ñ Ìàéñòîðñêàòà ïðåñòèëêà äà ñå çàêè÷à!
Ïðåñòèëêàòà íà ÷åñòíèÿ çàíàÿò÷èÿ,
ïðåñòèëêàòà íà Ìàñîíà, ùàñòëèâèÿ,
êîãàòî òîé å íà ïúò, èëè ó äîìà,
íå ùå èìà çà íåãî çàòâîðåíà âðàòà,
è ïîðòèòå íà èçîáèëèåòî øèðîêî ñà ðàçêðèòè
ùîì ïðåñòèëêàòà îêîëî êðúñòà ìó ñòîè îáâèòà.
Çàùîòî áîãàòñòâî è ÷åñò, ãîðäîñò è âëàñò
ñà ïðîñòî òðîøëèâ êàìåíåí ïëàñò
È ñàìî âå÷íîñòòà óïðàâëÿâà ÷àñîâåòå
è íà âñåêè äîñòîåí Ìàñîí áèòèåòî!
Íà âñåêè Çèäàð, Ñâîáîäåí, Ïðèåò,
íà âñåêè Çèäàð, â äðåâíîòî Áðàòñòâî çàêëåò.
Çàòîâà, Áðàòÿ, íåêà òåçè ùàñòëèâè ðåôðåíè
ïîâäèãíàò äóõà íà âàøòå ðåäèöè ñïëîòåíè
Íåêà ïåÿò áåçãðèæíî äåöà è ñúïðóãè
çà äðåâíèÿ ñèìâîë, ïðåñòèëêà ñúñ ëåíòà,
òîç, êîéòî Ìàéñòîðúò íîñè íåñìåííî!
(Ïðåâîäúò å íàïðàâåí îò ñòàðîàíãëèéñêèÿ
îðèãèíàëåí òåêñò)
Ì
“Ìàéñòîðñêàòà îÿòà òåìà çà òàçè 250-
ïðåñòèëêà” ãîäèøíèíà îò
ïðèíàäëåæè êúì ðîæäåíèåòî íà Ðîáúðò
Áúðíñ (1759- 1796)
åäíà ãðóïà îò
òðÿáâàøå äà ñúäúðæà äâå
ìíîãî ñõîäíè
íåùà: åäíà îò íàé-÷åñòî
ïîåìè, ïèñàíè ðåöèòèðàíèòå â Ìàñîíñêèòå ñðåäè ïîåìè
îò íà Áúðíñ, ÷åñòî ñâúðçâàíà ñ íåãîâàòà
Âèêòîðèàíñêè ïàìåò, à èìåííî “Ìàéñòîðñêàòà
ïîåòè- ïðåñòèëêà” è íåãîâàòà ñúùèíñêà Ìàñîíñêà
àìàòüîðè, â ïðåñòèëêà, ñâÿòî ïàçåíà â èìåíèòèÿ ìóçåé
÷èèòî ðåäîâå â Äúìôðèç.  ìîìåíòà îáà÷å ÷óâñòâàì
ïðåñòèëêàòà íà äâîéíî íåóäîáñòâî è òî îñíîâàòåëíî,
çàùîòî äíåñ âÿðâàì, ÷å íèòî ïîåìàòà,
Ìàéñòîðà å
íèòî ïðåñòèëêàòà ñà ïðèíàäëåæàëè íà
èçäèãíàòà äî
Áúðíñ. Ëúæëèâà ïðåäñòàâà çà àâòîðñòâî è
ðàíãà íà íàé- ïðåñòèëêà ñ ïîäîçðèòåëåí ïðîèçõîä - áåç
ãîëåìèòå çíà÷åíèå êîëêî äúëãî å òðàåëà òÿõíàòà
ñâåòîâíè èçâåñòíîñò - ñ òîâà ðàçïîëàãàìå â
îòëè÷èÿ. íàâå÷åðèåòî íà ïðàçíèöèòå ïî ñëó÷àé 250-
ãîäèøíèíàòà íà Áúðíñ.
Àêî âèå ñòå àêòèâåí Ìàñîí, øàíñîâåòå äà
íå ñòå ÷óâàëè ïî ðàçëè÷íè ïîâîäè
“Ìàéñòîðñêàòà ïðåñòèëêà” ñà òâúðäå
ìàëêè. Àç ëè÷íî ñè ïðèïîìíÿì åäíà ñáèðêà íà
Ëîæàòà ïðåäè ìíîãî ãîäèíè, çàåäíî ñúñ
26
ñâåòîâíî èçâåñòíèÿ ìàñîíñêè èñòîðèê
Àëúí Ðîáúðòñ, íà êîÿòî åäèí íîâîïðèåò
×èðàê ïîëó÷è ñâîÿòà ïðåñòèëêà ïîä
çâóöèòå íà ïîåìàòà, êîÿòî åäèí îò
Ñòàðèòå Ìàéñòîðè ðåöèòèðàøå.
Äâàìàòà ñ Àëúí ñè ïîìèñëèõìå, ÷å ùå áúäå
èíòåðåñíî äà óçíàåì êîå å ïðîâîêèðàëî
íàïèñâàíåòî íà òåçè âåëèêè ïîåòè÷íè
ñëîâà. Ñåãà, êîãàòî ïðèêëþ÷èõ ñ
íàñòîÿùîòî èçñëåäâàíå, äúëáîêî
ñúæàëÿâàì, ÷å Àëúí âå÷å íå å ñðåä íàñ - ñúñ
ñèãóðíîñò çíàì, ÷å òîé áè ñå íàñëàæäàâàë
íåèìîâåðíî íà íîâèòå ôàêòè.
Ïðîìåíåíèÿò ñòàòóò íà ïîåìàòà è
ïðåñòèëêàòà â íèêàêúâ ñëó÷àé íå îñïîðâàò
åíòóñèàçìà íà Áúðíñ êúì Ñâîáîäíîòî
Çèäàðñòâî - åíòóñèàçúì, êîéòî äîáðå ñå å
âïèñâàë â íåãîâèÿ ëè÷åí, à è òîçè íà
Øîòëàíäñêîòî îáùåñòâî, ëèáåðàëèçúì âúâ
âðåìåíà, â êîèòî:
“×åñòî àñîöèèðàíî ñ áîæåñòâî, à
ïîíÿêîãà è ñ ðàäèêàëèçúì - Ñâîáîäíîòî
Çèäàðñòâî å áèëî âàæíà ÷àñò îò
ñîöèàëíèÿ æèâîò”.
Ìàñîíñêàòà âèçèÿ çà óíèâåðñàëíî
Áðàòñòâî è ñâîáîäà íà âÿðâàíèÿòà
äúëáîêî ïîâëèÿâà íà Áúðíñ, êîéòî å
èíèöèèðàí ïðåç 1781 ã. â Òàðáîëòúí. Ñ
ãîäèíèòå òîé ïðèäîáèâà ñòàòóò íà Áàðä
íà Ìàñîíñòâîòî:
“Ìàñîíèòå ñúùî òàêà îáè÷àò ïîåçèÿòà,
êàòî ñúòâîðÿâàò ñâîè ïåñíè, îäè è
õèìíè”.
 õîäà íà æèâîòà ìó åäíà îãðîìíà ÷àñò îò
ïðèÿòåëèòå è ïîääðúæíèöèòå íà Áúðíñ ñà
áèëè íåãîâè Áðàòÿ Ìàñîíè.
Íî êàê ñå ñëó÷âà òàêà, ÷å ïîåìàòà ñòàâà
òîëêîâà èçâåñòíà, îáèêàëÿ öåëèÿ ñâÿò è ñå
ïðèïèñâà íà Áúðíñ íà õèëÿäè ìåñòà â
èíòåðíåò? ßñíî å, ÷å “îáëè÷àíåòî” íà
íîâîïðèåòèÿ ×èðàê ñ ïðåñòèëêà è
îáÿñíåíèåòî íà íåéíèÿ ñèìâîëèçúì å âàæåí
àêöåíò îò Ìàñîíñêèÿ Ðèòóàë. À
ñòèõîòâîðíàòà ôîðìà èäåàëíî ñå âïèñâà â
îòáåëÿçâàíåòî íà òîâà òúðæåñòâåíî
ñúáèòèå. “Ìàéñòîðñêàòà ïðåñòèëêà”
ïðèíàäëåæè êúì åäíà ãðóïà îò ìíîãî ñõîäíè
ïîåìè, ïèñàíè îò Âèêòîðèàíñêè ïîåòè-
àìàòüîðè, â ÷èèòî ðåäîâå ïðåñòèëêàòà íà
Ìàéñòîðà å èçäèãíàòà äî ðàíãà íà íàé-
ãîëåìèòå ñâåòîâíè îòëè÷èÿ. Òàçè ãðóïà îò
ïîåìè ïðèòåæàâàò äîñòà ñõîäíè
òåêñòîâè ìîòèâè. Òàêîâà åäíî ÷åñòî
ðåöèòèðàíî ñòèõîòâîðåíèå å íàïðèìåð
“Áÿëàòà êîæåíà ïðåñòèëêà” íà Ä.
Êëåìåíòñ, â êîåòî ñå êàçâà:
“Ïðåñòèëêàòà îò áÿëà êîæà
ïî-äðåâíà å è îò îðëèòå Ðèìñêè - ñèìâîë
íà âîéíàòà;
îò äàðîâåòå èìïåðàòîðñêè - ðóíà îò
÷èñòî çëàòî.
Òÿ äàð å ïðåáîãàò, óêðàñà êúì êîÿòî,
ìíîãî õîðà ñòðåìÿò ñå ïî çåìÿòà.”
Ñàìèòå äóìè â òàéíèÿ Ðèòóàë ïî ïðèåìà ñà
îçâó÷åíè îò ïîäîáíè ïîåòè÷íè ðåäîâå. Òå
çàòâúðæäàâàò ðàçáèðàíåòî, ÷å íèêàêúâ
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009
îòëè÷èòåëåí çíàê íà òàçè çåìÿ íå ìîæå äà èëè íå. Áúðíñ ÷åñòî å ïèñàë ñòèõîâå êàòî Èçîáùî, íå å
ñå ñðàâíè ñ Ìàéñòîðñêàòà ïðåñòèëêà. áëàãîäàðíîñò çà ïîëó÷åíà êíèãà, ïîíÿêîãà ëåñíî
Âúçâèñÿâàéêè ñòàòóòà íà ïðåñòèëêàòà äî äàæå å ïèñàë ñ äèàìàíò ïî ñòúêëàòà íà êàòåãîðè÷íî äà
òîçè íà áåëèòå òóíèêè, íîñåíè îò ïðîçîðöèòå. Òîé å ñúáèðàë øîòëàíäñêè ñå çàÿâè äàëè
Àïîñòîëèòå, Äæîðäæ Îëèâúð ïèøå: ôîëêëîð, ïðåðàáîòâàë å ñòàðè ðåôðåíè è å
âúïðîñíàòà
“...Êîãàòî Ñâîáîäíèòå Çèäàðè ïðèåìàò óñúâúðøåíñòâàë äðåâíè ñòèõîâå çà ñòàðè
êàíäèäàò è ìó âðú÷âàò îòëè÷èòåëåí ïîåìà å ïèñàíà
ìåëîäèè. ×åñòî å òâîðÿë ïñåâäîàíîíèìíè
çíàê çà íåãîâàòà ïðèíàäëåæíîñò, òå òâîðáè, áèë å àâòîð êàêòî íà îòëè÷íè, îò Áúðíñ èëè íå.
èçðè÷íî ìó ïîä÷åðòàâàò, ÷å òîâà å íàé- òàêà è íå íà îñîáåíî äîáðè ñòèõîâå. Áúðíñ ÷åñòî å
âúçâèøåíîòî ïî÷åòíî çâàíèå, êîåòî Òâîðáèòå íà Áúðíñ ñà ñå îòëè÷àâàëè ñ ïèñàë ñòèõîâå
èçîáùî ìîæå äà áúäå âðú÷åíî...” äîñòà ðàçíîðîäíî êà÷åñòâî, çàòîâà å êàòî
Ïúðâîíà÷àëíèòå ìè íàìåðåíèÿ áÿõà äà îïàñíî åäíà ïîåìà äà áúäå îòõâúðëåíà áëàãîäàðíîñò
ïîäãîòâÿ åäèí ëåê ìàòåðèàë ïî ñëó÷àé êàòî íå íåãîâà, ñàìî çàùîòî íå áëåñòè ñ çà ïîëó÷åíà
ãîäèøíèíàòà íà Áúðíñ â Åäèíáóðã, äà ãî îñîáåíè ïîåòè÷íè äîñòîéíñòâà.  êíèãà, ïîíÿêîãà
îáêè÷à ñ àíåêäîòè çà ïîåìàòà è çà äåéñòâèòåëíîñò, ñàìèÿò Áúðíñ å êàçâàë çà äàæå å ïèñàë ñ
ïðåñòèëêàòà, èçëîæåíà â Äúìôðèç. ñâîèòå òâîðáè, ÷å íÿêîè îò òÿõ ñà äèàìàíò ïî
Îïðåäåëåíî çàáåëÿçàõ, ÷å ïîåìàòà íå å “äåòèíñêè è ãëóïîâàòè”.
ñòúêëàòà íà
âêëþ÷åíà â íèòî åäíî îò äâåòå ïóáëèêóâàíè Îùå ïî-ëîøî å, ÷å íåãîâèòå òâîðáè ñà
ïðèæèâå èçäàíèÿ ñ òâîðáè íà Áúðíñ è ïðîçîðöèòå.
ïðåäâèä ôàêòà, ÷å íåãîâèòå Ìàñîíñêè
ïðèÿòåëè ñà ìó ïîìàãàëè äà ðàçâèâà ñâîÿòà
ïîåçèÿ, ñè çàäàäîõ âúïðîñà: “Çàùî ïðè òîâà
ïîëîæåíèå òàçè ïîåìà íå å âêëþ÷åíà íèòî â
åäíîòî, íèòî â äðóãîòî èçäàíèå?”. Íî â
êíèãàòà íà Ìàðè Ðîáúðòñ “Áðèòàíñêèòå
ïîåòè è òàéíèòå îáùåñòâà” ïîåìàòà ñå
ïîÿâÿâà êàòî íàïèñàíà îò Áúðíñ, êàòî
àâòîðêàòà ÷àñòè÷íî ñå îáëÿãà íà ñòóäèÿòà
“Ðîáúðò Áúðíñ êàòî Ñâîáîäåí Çèäàð” îò
Óèëÿì Õàðâè. Òî÷íî òàì çàáåëÿçàõ ñõîäñòâîòî
â ÷óâñòâîòî ñ íåãîâàòà “ÿêîáèòñêà” ïîåìà
“Ñòðóâà ëè ñè äà áúäåù ÷åñòåí, íî áåäåí”, â
êîÿòî îòåêâàò äóìèòå: “íàãðúäíèêúò è
çâåçäàòà” íå ñà îðäåíèòå íà èñòèíñêèÿ ìúæ.
Õðóìíà ìè, ÷å âúâ Âàøèíãòîí áèõ ìîãúë äà
ïîòúðñÿ ìÿñòîòî íà ïîåìàòà â êàíîíà.
Îáúðíàõ ñå êúì ãëàâíàòà êàíöåëàðèÿ íà
Þæíàòà Þðèñäèêöèÿ íà Øîòëàíäñêèÿ
Ðèòóàë, êúäåòî ñå ñúõðàíÿâà Êîëåêöèÿòà
“Áúðíñèàíà” íà Óèëÿì Ñìèò. Óèëÿì
Ðîáúðòñúí Ñìèò (1828-1912) å åìèãðèðàë îò
Øîòëàíäèÿ âúâ Âàøèíãòîí, êúäåòî äúëãè
ãîäèíè å áèë äèðåêòîð íà Íàöèîíàëíàòà
áîòàíè÷åñêà ãðàäèíà. Òîé ïðèòåæàâàë 30-à
ñòåïåí â Øîòëàíäñêèÿ Ðèòóàë è áèë
íåóìîðåí êîëåêöèîíåð íà òâîðáèòå íà
Áúðíñ. Êîëåêöèîíåðñêàòà ìó ñòðàñò áèëà
ôèíàíñîâî ïîäêðåïÿíà îò Àíäðþ Êàðíåãè,
êîéòî, ñëåä êàòî Ñìèò ïî÷èíàë,
ñïîñîáñòâàë ñúáðàíèòå êíèãè äà áúäàò
ïðèþòåíè â ñãðàäàòà íà Øîòëàíäñêèÿ
Ðèòóàë. Êîëåêöèÿòà ñúäúðæà èçäàíèÿ íà
Áúðíñ, ïóáëèêóâàíè ïðåç ÕVIII, ÕIÕ è ðàííèòå
Âõîäúò íà Õðàìà íà
ãîäèíè íà ÕÕ âåê. Âåëèêàòà Ëîæà íà Øîòëàíäèÿ
Ïî ñëó÷àé 250-ãîäèøíèíàòà íà Áúðíñ, ã-æà
Ëàðèñà Óîòêèíñ îò áèáëèîòåêàòà íà
Âúðõîâíèÿ ñúâåò áåøå èçãîòâèëà îáñòîéíà áèòóâàëè â ðàçïèëÿíî ñúñòîÿíèå è ñëåä
áèáëèîãðàôèÿ íà êíèãèòå, ñúáðàíè îò Ñìèò. ñìúðòòà ìó èçïúëíèòåëèòå íà íåãîâîòî
Äîêàòî ïðåëèñòâàõ èçäàíèÿòà åäíî ïî çàâåùàíèå ñà ñå íàòúêíàëè íà “òîòàëåí
åäíî, ã-æà Óîòêèíñ ìå óäîñòîè ñ ðàçáèðàù õàîñ”. Ïðåç 1801 ã. ïðîäàâà÷úò íà êíèãè îò
ïîãëåä: ùîì ïîåìàòà ëèïñâà â îïèñèòå, Ãëàçãîó Òîìàñ Ñòþàðò ïóáëèêóâà “Ïîåìè,
êîèòî ïðåãëåæäàõ, çíà÷è íÿìà äà áúäå ïðèïèñâàíè íà Áúðíñ, Áàðäúò íà Àéðøèð,
îòêðèòà â íèòî åäíî èçäàíèå íà Áúðíñ îò êîèòî íå ñå ñúäúðæàò â íèòî åäíî íåãîâî
ÕVIII è ÕIÕ âåê. èçäàíèå äî ìîìåíòà”. Êîãàòî Àäîëôóñ
Èçîáùî, íå å ëåñíî êàòåãîðè÷íî äà ñå çàÿâè Âàãíåð èçãîòâÿ ïðåäãîâîðà êúì èçäàíèå íà
äàëè âúïðîñíàòà ïîåìà å ïèñàíà îò Áúðíñ êîëåêöèÿ îò ïðîèçâåäåíèÿ íà Áúðíñ îò 1853

Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009

27
 ã., òîé î÷àêâàë ñúñ çàãðèæåíîñò
ïðåäñòîÿùîòî èçëèçàíå îò ïå÷àò íà
êîíêóðåíòíîòî èçäàíèå íà Äæåéìñ Õîã, çà
êîåòî ñå ïðåäïîëàãàëî ÷å ùå ñúäúðæà îêîëî
180 íåïóáëèêóâàíè äî ìîìåíòà ïîåìè íà
Áúðíñ, óòåøàâàéêè ñå ñ òîâà, ÷å âåðîÿòíî
“òå ñà ñúáðàíè îò îòïàäúöèòå îò äîìà
íà ïîåòà”.
Ìàñîíñêè ïîðòðåò
íà Ðîáúðò Áúðíñ
 èçäàíèåòî íà Áúðíñ å ïðåíàïèñàë ìíîãî ñòàðè
øîòëàíäñêè ñòèõîâå è å “ðàçðàáîòèë
Êèëìàðíîê, å
íÿêîëêî ìåòîäèêè çà êîëåêöèîíèðàíå íà
ïóáëèêóâàíà
ïåñíè”. Òîé å õîäàòàéñòâàë è çà ñâîèòå
åäíà ïîåìà íà
ïðèÿòåëè è ñúñ ñèãóðíîñò å
Áúðíñ, ñ êîÿòî “ïèïâàë äîñòà êðåõêèòå ñîöèàëíè
òîé ñå ñáîãóâà ñòèõîïëåòñòâà, êîèòî òå ìó
ñúñ ñâîèòå èçïðàùàëè”.
Áðàòÿ, Ñâîáîäíè
Çàòîâà ìîæåì äà ñè ãî ïðåäñòàâèì
çèäàðè - ñúñ
“êàê ñãëîáÿâà ïîëó-çàáðàâåíè ôðàãìåíòè
ñèãóðíîñò òÿ
îò ñòàðè ïåñíè è ìîòèâèðà äðóãèòå äà
ïðåäñòàâëÿâà ïèøàò çà íåãî”.
äîñòà ïî-âèñøà Ñëåä êàòî ñå çíàå, ÷å ïîä èìåòî
ôîðìà íà ïîåçèÿ. “Ìàéñòîðñêàòà ïðåñòèëêà” å áèòóâàëà
ìåëîäèÿ çà öèãóëêà, ïóáëèêóâàíà ïðåç
ðàííàòà 1780 ã. îò Ðîáúðò Ðîñ â “Ïîäáðàíà
êîëåêöèÿ îò øîòëàíäñêè òàíöè è ôîëêëîð”,
ñúâñåì âúçìîæíî å Áúðíñ äà å îñèãóðèë
òåêñòà íà ïåñåíòà.
Ðåäàêòîðèòå íà êîëåêöèèòå íà Áúðíñ ñúñ
28
ñèãóðíîñò íå ñà èìàëè ëåêà çàäà÷à, òúé
êàòî íåãîâîòî òâîð÷åñòâî å îãðîìíî è
ðàçíîñòèëíî. Çà èçäàíèåòî íà Ïåíãóèí
Êëàñèêñ, Êàðúë ÌàêÃúðê îòáåëÿçâà:
“Ïîåòúò ÷åñòî ïðîìåíÿë òåêñòà, çà äà
ãî ïðèãîäè çà îíçè, çà êîãîòî òîé å áèë
ïðåäíàçíà÷åí...”
Ñïîðîâåòå êàêâè ìàòåðèàëè äà áúäàò
ïðè÷èñëåíè êúì òâîð÷åñòâîòî íà Áúðíñ âñå
îùå ïðîäúëæàâàò, êàòî íàïîñëåäúê ñà
îñîáåíî ðàçãîðåùåíè âúâ âðúçêà ñ
èçñëåäâàíèÿòà íà Ïàòðèê Ñòîê Õîã, êîéòî
îòêðèë íåèçâåñòíè äîñåãà ïîåìè,
ïîääúðæàùè òåçàòà çà Áúðíñ êàòî
ñîöèàëåí ðàäèêàëèñò - òåçà, êîÿòî Õîã
èçëàãà â èçïúëíåíîòî ñ ïðîòèâîðå÷èÿ, íî çà
ñìåòêà íà òîâà îáøèðíî èçäàíèå íà
Êàíîíãåéò îò 2001 ã., íà êîåòî òîé å
ðåäàêòîð, çàåäíî ñ Àíäðþ Íîáúë. Åòî êàê
ëþáåçíî Ïàòðèê Õîã îòãîâîðè íà ìîèòå
çàïèòâàíèÿ, ñâúðçàíè ñ àâòåíòè÷íîñòòà
íà ïîåìàòà:
“...Òîêó ùî ïðåãëåäàõ èçäàíèåòî íà
Êèíñëè. Åäèíñòâåíàòà Ìàñîíñêà
òâîðáà, ïóáëèêóâàíà òàì, å åäíî
èíòåðåñíî ïèñàíèå, êðúñòåíî ‘Ìàñîíñêà
ïåñåí’, íî ñïîðåä ìåí òî çâó÷è äîñòà ïî-
ìúäðî îò ‘Ìàéñòîðñêàòà ïðåñòèëêà’.
Âèíàãè å íåðàçóìíî äà ñå ïðèáúðçâà ñ
äàäåíî çàêëþ÷åíèå, ñëåä êîåòî ÷îâåê
îáñòîéíî äà ñå ðàçêàå êîãàòî èçñêî÷àò
äîêàçàòåëñòâà â ïðîòèâîâåñ íà
ïúðâîíà÷àëíàòà ìó èíòóèöèÿ.
Ñëåä çàäúëáî÷åíî ïðîó÷âàíå íà
ìåòðèêàòà íà ïîåìàòà, àç ÿ íàìèðàì
òâúðäå èçìåí÷èâà è íåñòàáèëíà, äîðè
äà å çàìèñëÿíà çà ïåñåí. Â ïîäîáíà ïåñåí
Áúðíñ ñúñ ñèãóðíîñò áè èçïîëçâàë
ðåäóâàù ñå ðèòúì îò 8, âìåñòî 6 ñðè÷êè.
Òÿ çàïî÷âà ñ 8 ñðè÷êè, ïîñëåäâàíè îò 7
ñðè÷êè (äîñåãà íå ñúì îòêðèë òàêúâ
øàáëîí, èçïîëçâàí îò Áúðíñ), ñëåä êîåòî
èìàìå ñëåäíàòà ïîðåäèöà îò ñðè÷êè: 7,
7, 8, 8, 8, 7. Òðÿáâà äà îòáåëåæèì, ÷å
ïúðâèÿò êóïëåò ñúäúðæà 4 ðåäà,
îñòàíàëèòå - ïî 6 ðåäà, à ôèíàëíèÿò
êóïëåò - 5 ðåäà. Òîâà ïîäñêàçâà
àìàòüîðñêà ðúêà íà ïîåòà, ïèñàë
òâîðáàòà. Ïîäîáíà ìåòðèêà, àêî å
èçëÿçëà îò ðúêàòà íà Áúðíñ, è ïî-
ñïåöèàëíî - ìèñëåíà çà ïåñåí, âåðîÿòíî
å ïèñàíà, çà äà ïàñíå íà íå ìíîãî
èçâåñòíà ìóçèêàëíà ìåëîäèÿ, êîÿòî òîé
å ïîäî÷óë. Ñëåäîâàòåëíî, íÿìà êàê
ïîåìàòà äà å áèëà ïèñàíà çà ïîïóëÿðíà
ìóçèêàëíà ìåëîäèÿ. Ïîïðàâåòå ìå, àêî
óñåùàòå ÷å ñúì íà ïîãðåøåí ïúò. Çà ìåí
äîðè ïðè ñàìî ïðè ïðî÷èò - áåç âîêàëíî
èçïúëíåíèå - ïîåìàòà çâó÷è òðîìàâî.
Áúðíñ å ïðèòåæàâàë åñòåñòâåíàòà
äàðáà äà ïèøå òåêñòîâåòå çà ïåñíèòå
ñè ñ ëåêîòà è íà ïðîñò åçèê - è òîâà å
îòëè÷èòåëíà ÷åðòà çà íåãî êàòî ïîåò.
Åòî çàùî, ìîÿòà èíñòèíêòèâíà,
èíòóèòèâíà ðåàêöèÿ å, ÷å òàçè ïîåìà íå
å íåãîâî ïðîèçâåäåíèå. Îò äðóãà
ñòðàíà, òîâà íå îçíà÷àâà, ÷å íå å
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009
 âúçìîæíî òÿ äà å ïèñàíà îò Áúðíñ, ñàìî ðîæäåíàòà ãîäèíà íà Áúðíñ, å åäíà îò
çàùîòî íå áëåñòè ñ êà÷åñòâàòà íà ìíîãîòî Ëîæè, êîèòî ïðèïèñâàò íà Áúðíñ
äîáðà ïîåçèÿ. Çà íåãî å èçâåñòíî, ÷å å àâòîðñòâîòî íà ïîåìàòà è ÿ äàòèðàò â
ïèñàë è äîñòà ñëàáè íåùà. Õàðàêòåðíî ñâîÿ ñàéò êàòî íàïèñàíà ïðåç 1786 ã. Äðóãè
çà âåëèêèòå ïîåòè å, ÷å íå âèíàãè ïèøàò ïúê, êàòî íàïðèìåð Ëîæà “Õóãåíîòè” ¹46
øåäüîâðè. ïîä þðèñäèêöèÿòà íà Âåëèêàòà Ëîæà íà
ùàòà Íþ Éîðê, “àêòóàëèçèðàò” òîâà,
Ñïîðåä ìîèòå ïðåäïîëîæåíèÿ, ïîåìàòà
êîåòî ñ÷èòàò çà íàïèñàíî îò Áúðíñ:
òðÿáâà äà áúäå îòíåñåíà êúì êðàÿ íà XIX
“Èìà ìíîãî âíóøèòåëíè çíàöè,
âåê. È äîðè òÿ äà ïðèòåæàâàøå
îáøèòè ñ ïàíäåëêè, ñ äàíòåëè, ñ ëåíòè.
áåëåçèòå íà ñîáñòâåíîðú÷íî èçïèñàí Çà ñúæàëåíèå,
Íåêà êðàëåòå è ïðèíöåñèòå ãè íîñÿò
ìàñîíñêè òåêñò, àç áèõ äîïóñíàë, ÷å ïî-
âñè÷êèòå, ìàñîíèòå
ñêîðî å ïèñàíà îò Àíòèê Ñìèò, êîéòî ÿ
å ïðåäñòàâèë çà òâîðáà íà Áúðíñ,
àç èñêàì Ìàéñòîðñêàòà ïðåñòèëêà!” ïîñòîÿííî
ïðîñòî çà äà óäîâëåòâîðè Ìàñîíñêîòî Çà ñúæàëåíèå, ìàñîíèòå ïîñòîÿííî çàòâúðæäàâàò
èäåéíî òå÷åíèå. Êàçâàéêè òîâà, èñêàì çàòâúðæäàâàò ïðåäñòàâàòà çà ïðåäñòàâàòà çà
äà ïîä÷åðòàÿ, ÷å ñè çàïàçâàì ïðàâîòî àâòîðñòâîòî íà Áúðíñ îòíîñíî òàçè àâòîðñòâîòî
äà ãðåøà è ùå ïðîäúëæà äà èçñëåäâàì ïîåìà. Äàæå èçñëåäîâàòåëñêèòå Ëîæè íà Áúðíñ
òîçè âúïðîñ çà âàñ, çàùîòî ñúì äîñòà ó÷àñòâàò â óâåêîâå÷àâàíåòî íà ìèòà. Êàê îòíîñíî òàçè
çàèíòðèãóâàí îò íåãî. ñå ðàçïðîñòðàíÿâà òàçè çàáëóäà å
ïîåìà. Äàæå
ïîêàçàíî â ìîíîãðàôèÿòà çà Ìàñîíñêèòå
... èçäàíèåòî íà Êèëìàðíîê, å
ïðåñòèëêè íà Àëåêñ Õîë, â êîÿòî ïîåìàòà å èçñëåäîâàòåë-
ïóáëèêóâàíà åäíà ïîåìà íà Áúðíñ, ñ ñêèòå Ëîæè
ïðåäñòàâåíà êàòî òâîðáà íà Áúðíñ, à
êîÿòî òîé ñå ñáîãóâà ñúñ ñâîèòå Áðàòÿ, ó÷àñòâàò â
àâòîðúò, êîéòî ñå óïîâàâà íà ñàéòà íà
Ñâîáîäíè çèäàðè - ñúñ ñèãóðíîñò òÿ óâåêîâå÷àâà-
Âåëèêàòà Ëîæà íà Áðèòàíñêà Êîëóìáèÿ,
ïðåäñòàâëÿâà äîñòà ïî-âèñøà ôîðìà
ñúùåâðåìåííî èçêàçâà âúçðàæåíèå êúì íåòî íà ìèòà.
íà ïîåçèÿ. Àêî ‘Ìàéñòîðñêàòà
ïðåñòèëêà’ å èçïëóâàëà îò
îðèãèíàëíàòà êîëåêöèÿ îò ìàñîíñêè
äîêóìåíòè íà Êþðè, ñúñ ñèãóðíîñò áè ñå
ïîÿâèëà íà íÿêîé îò àóêöèîíèòå ïðåç
1860-à èëè 1870-à. Íÿìàøå ëè åäíà ïîåìà,
êîÿòî ñå êàçâàøå ‘Ïðåñòèëêàòà íà
ìàòðîíàòà’? Ìîæå áè ïîåìàòà çà
ïðåñòèëêàòà å íàïèñàíà ñëåä êàòî
íÿêîé å ÷óë îðèãèíàëà íà òàçè ñòàðà
ìåëîäèÿ?”
Çà “Ìàéñòîðñêàòà ïðåñòèëêà” ñ àâòîð
Ðîáúðò Áúðíñ ñå ñïîìåíàâà â òîì ¹4 íà
èçäàíèåòî “Áðèòàíñêè Ìàñîíñêè
ìàòåðèàëè”, êúäåòî å çàïèñàíî:
“Ñëåäíàòà ïîåìà - ‘Ìàéñòîðñêàòà
ïðåñòèëêà’ - å ïóáëèêóâàíà â
‘Ñâîáîäíèÿò Çèäàð’ íà 18 îêòîìâðè 1902
ã. êàòî åäíî îò ñòèõîòâîðåíèÿòà íà
Áúðíñ, âúïðåêè ÷å òî íå ïðèñúñòâà â
íèòî åäíî èçäàíèå íà òâîð÷åñòâîòî íà
Áúðíñ”.
Ðîáúðò Ô. Ãóëä, çíàìåíèò Ìàñîíñêè
èñòîðèê îò ðàííèòå ãîäèíè íà XX âåê, â
ñâîÿòà “Áèáëèîòåêà íà Ìàñîíñòâîòî”,
èçäàäåíà ïðåç 1906 ã., ïðèïèñâà
àâòîðñòâîòî íà ïîåìàòà íà Áúðíñ, êàòî
çàÿâÿâà:
“Ñëåäâàùèòå ðåäîâå èäâàò îò
òàëàíòëèâîòî ïåðî íà Áúðíñ”.
Ïðåç 1916 ã. èçâåñòíîòî ìàñîíñêî ñïèñàíèå
“Äú Ôðèìåéñúí” ñúùî çàÿâÿâà, ÷å ïîåìàòà
èçâèðà îò òàëàíòëèâàòà ðúêà íà Áúðíñ.
Êàðñúí Ñìèò, ÷ëåí íà Îáùåñòâîòî íà
àðõåîëîçèòå â Øîòëàíäèÿ, â ñâîåòî åñå Ïðåñòèëêàòà íà Ðîáúðò Áúðíñ,
“Øîòëàíöèòå è Ñâîáîäíîòî Çèäàðñòâî”, ñúõðàíÿâàíà â Õðàìà íà Âåëèêàòà
ïóáëèêóâàíî â ñàéòà íà Ëîæà “Ðîÿë Ëîæà íà Øîòëàíäèÿ
Ñòúðëèíã ¹76”, çàÿâÿâà, ÷å ïîåìàòà
äàòèðà îò 1786 ã. è å íà Áúðíñ. Òàçè Ëîæà ñàéòà, ÷å ïîåìàòà íå ïðèñúñòâà â
ñúùî ïðàçíóâà 250-ãîäèøíèíàòà íà Áúðíñ. êîëåêöèèòå ñ òâîð÷åñòâî íà Áúðíñ.
Ëîæà “Áúðíñ Äúíäîíàëä” ¹1759 â Îðèåíò “Îáùåñòâîòî íà Ìàñîíñêèòå ïîåòè”
Òàðáúëòúí, ÷èéòî ìàòðèêóëàðåí íîìåð å îòäåëÿ âíèìàíèå íà “Ïðåñòèëêàòà” â

Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009 29

 ñòðàíèöèòå, ïîñâåòåíè íà Áúðíñ. Â ñâîÿòà
êîëåêöèÿ îò Ìàñîíñêè ïîåìè, “Ðàäâàì ñå äà
ñå ñðåùíåì - ñúæàëÿâàì, ÷å ñå ðàçäåëÿìå”
Ñòèâúí Äåôî ÿ ïðåäñòàâÿ çà òâîðáà íà
Áúðíñ è äîðè äîáàâÿ “ïðåâîä íà àíãëèéñêè
åçèê”.
Ïðåç ìàé 2009 ã. â áðîé íà “Íîðäúí ëàéò” -
ñïèñàíèå, êîåòî ñå ðàçïðîñòðàíÿâà ñðåä
âñè÷êè ÷ëåíîâå íà Øîòëàíäñêèÿ Ðèòóàë â
Ñåâåðíàòà þðèñäèêöèÿ íà ÑÀÙ, å
ïóáëèêóâàíà ñòàòèÿ îò Äæåôðè Êðîòî,
ìàñîíñêè ó÷åí è äèðåêòîð íà
áèáëèîòåêàòà è àðõèâà íà Ñåâåðíàòà
Þðèñäèêöèÿ, êîéòî öèòèðà
“Ìàéñòîðñêàòà ïðåñòèëêà” îò Áúðíñ
êàòî ïðèìåð çà íåãîâàòà ìàñîíñêà
îáâúðçàíîñò. Âåëèêàòà Ëîæà íà Àéîâà
ïðåäè âðåìå èçäàâàøå áðîøóðà ñ ìàñîíñêè
ïîåìè, êîÿòî ñå ïðåäëàãàøå êàòî
îáðàçîâàòåëåí ìàòåðèàë íà êàíäèäàòèòå
çà ÷ëåíñòâî - â íåÿ ñúùî ïðèñúñòâàøå
“Ìàéñòîðñêàòà ïðåñòèëêà” ïîä
“àâòîðñòâîòî” íà Áúðíñ. Íå âñè÷êè
Ñâîáîäíè Çèäàðè îáà÷å äåìîíñòðèðàò
óâàæåíèåòî ñè êúì ïîåìàòà:
“Âèíàãè ñúì íåíàâèæäàë òàçè ‘ïîåìà’ è
ïðèïèñâàíåòî ú íà Áúðíñ, âúïðåêè ÷å åäèí
ïðèÿòåë, êîéòî íå áå ñúâñåì íàÿñíî, êàêâî
ïðàâè, ìè áåøå êóïèë è ïîäàðèë
ïðåêðàñíî ëàìèíèðàíî êîïèå íà
ïîåìàòà, êîãàòî ïðåäè íÿêîëêî ãîäèíè áÿõ
èíñòàëèðàí çà Ìàéñòîð íà ìîÿòà Ëîæà.
Òîãàâà ñòèñíàõ çúáè è áëàãîäàðèõ, êàòî ñå
âúçäúðæàõ äà ïîä÷åðòàÿ êîëêî
îòâðàòèòåëíà å ñàìàòà ‘ïîåçèÿ’...
Êîëêîòî ïî-äúëãî òàçè æàëêà ïîåìà
ïðîäúëæàâà äà öèðêóëèðà èç ìàñîíñêèòå
ñáèðêè, ïîÿâÿâà ñå îòïå÷àòàíà íà
ñàëôåòêè, ëàìèíèðà ñå â ïðåçåíòàöèîííè
ìàòåðèàëè è ñå ðåöèòèðà â ëîæèòå,
òîëêîâà ïîâå÷å íåéíàòà ‘àâòåíòè÷íîñò
êàòî òâîðáà íà Áúðíñ’ ñå çàòâúðæäàâà.”
(Ïóáëèêàöèÿ â èíòåðíåò-ôîðóì çà
äèñêóñèè “Ðîáúðò Áúðíñ”.)
Ñèëíî äîêàçàòåëñòâî, ÷å ïîåìàòà íå å íà
Ðîáúðò Áúðíñ, å îòêàçúò íà ìíîãî
ðåäàêòîðè è èçäàòåëè äà ÿ âêëþ÷àò â
ñâîèòå êîëåêöèè ïðåç ãîäèíèòå. Åäíî íîâî
ñðåäñòâî, áþëåòèíèòå çà äèñêóñèÿ â
èíòåðíåò, ñúùî ïîñòàâÿò ïîä âúïðîñ
íåéíàòà àâòåíòè÷íîñò - ïðåç 1999 ã.
åëåêòðîííîòî èçäàíèå “Äæåíåðúë Òðèâèÿ
Ñêîòëàíä” (http://lists.rootsweb.ancestry.com/
index/intl/SCT/GEN-TRIVIA-SCOTLAND.html)
ïóáëèêóâà êîðåñïîíäåíöèÿ çà âúïðîñíàòà
ïîåìà, â êîÿòî èçðè÷íî ñå ïîä÷åðòàâà, ÷å
Ïðåç 1882 ã. â ïîåìàòà íå å íà Áúðíñ. Àëáúðò Ìàêè
àìåðèêàíñêèÿ (1807-1881), âåëèêèÿò âèêòîðèàíñêè
Ìàñîíñêè ó÷åí, ïèøå îáøèðíî çà Áúðíñ è
åæåìåñå÷íèê
Ìàñîíñêàòà ïîåçèÿ è â íèòî åäèí ñëó÷àé íå
“Äú Ãðàíèò
ñïîìåíà âúïðîñíàòà ïîåìà. Ïîäîáíî íà
Ñòåéò” íåãî Äúäëè Ðàéò íå îòâàðÿ è äóìà çà
ïîåìàòà å ïîåìàòà â îáøèðíàòà ñè êíèãà “Ðîáúðò
îòïå÷àòàíà ïîä Áúðíñ è Ìàñîíñòâîòî”, èçäàíèå íà Ñèìêèí
àâòîðñòâîòî Ìàðøúë, Õàìèëòúí, Êåíò è Êî, Ëîíäîí, 1921 ã.
íà Õåíðè Îóêñ Àêî ÷îâåê ïðîñòî ïîãëåäíå ùå îòêðèå, ÷å å
Êåíò. íàëèöå èçîáèëèå îò äîêàçàòåëñòâà â
30
ïîòâúðæäåíèå íà òåçàòà, ÷å ïîåìàòà íå å
òâîðáà íà Áúðíñ. Æèâååì â “åðàòà íà Ãóãúë”
- îãðîìíî êîëè÷åñòâî ìàòåðèàëè
åæåìèíóòíî ñå ñêàíèðàò è ïðåðàâÿò
îíëàéí, à òúðñåíåòî îòíåìà íÿêîëêî
ìèíóòè è òîâà å äîñòàòú÷íî, çà äà ñå
ðàçáèå âåäíúæ è çàâèíàãè ìèòà, ÷å
“Ìàéñòîðñêàòà ïðåñòèëêà” å ïèñàíà îò
Ðîáúðò Áúðíñ.  íàøè äíè âå÷å ðàçïîëàãàìå
ñ îðèãèíàëíè èçòî÷íèöè, êîèòî ïðåäè âðåìå
íè áÿõà íåäîñòúïíè. Åòî êàêâî ìè áå
îòãîâîðåíî âåäíàãà ñëåä êàòî ïîïèòàõ çà
ñòèõîòâîðåíèåòî â èíòåðíåò:
“Äàòà íà ïóáëèêàöèÿòà: ×åòâúðòúê, 19
ôåâðóàðè 2009 ã., 3:02
...Êîëêîòî äî ïîåìàòà ‘Ìàéñòîðñêàòà
ïðåñòèëêà’(...), Áúðíñ íèêîãà íå å ïèñàë
òîâà è òÿ ëèïñâà âúâ âñè÷êè íåãîâè
àíòîëîãèè è òîìîâå. Âúïðåêè âñè÷êî
îáà÷å ïîåìàòà ñå ïîÿâÿâà îòïå÷àòàíà
íà ãúðáîâåòå íà ïðîãðàìèòå çà âå÷åðè,
ïîñâåòåíè íà Áúðíñ, ãðàâèðà ñå íà
ñðåáúðíèòå ïîäíîñè çà âèíî íà
ìàñîíñêèòå âå÷åðè è ò.í. Ìíîãî ìàñîíè
âÿðâàò áåçðåçåðâíî â òâúðäåíèåòî, ÷å
Áúðíñ å àâòîð íà òàçè áåçäàðíîñò, íî
ñúñ ñèãóðíîñò òîâà íå å òàêà.
Äåéâèä É.”
Ïðåç 1882 ã. â àìåðèêàíñêèÿ åæåìåñå÷íèê “Äú
Ãðàíèò Ñòåéò” ïîåìàòà å îòïå÷àòàíà
ïîä àâòîðñòâîòî íà Õåíðè Îóêñ Êåíò.
Èçäàíèåòî òâúðäè, ÷å òÿ å “ðîæáà íà
åìîöèèòå”, íàïèñàíà íà ïóáëè÷åí áàíêåò,
îðãàíèçèðàí îò “Íîðäúðí Ñòàð” è
ãîñòóâàùèòå ú Ëîæè â Ëàíêàñòúð... Îêàçâà
ñå, ÷å Êåíò áèë ìíîãî ãîðä ñ “Ïðåñòèëêàòà”
è ïîåìàòà å âêëþ÷åíà êàòî ÷àñò îò
íåãîâàòà àâòîáèîãðàôèÿ, â “Ãåíåàëîãè÷íà è
ñåìåéíà èñòîðèÿ íà ùàòà Íþ Õåìïøèð” îò
Åçðà Ñòúðíñ è Óèëÿì Ôðåäåðèê Óèò÷úð, 1908,
íàëè÷íà â èíòåðíåò. Òàì å çàïèñàíî:
“... íåãîâàòà (íà Êåíò) áàëàäà
‘Ìàéñòîðñêàòà ïðåñòèëêà’, øèðîêî
ðàçïðîñòðàíåíà ñðåä Ñâîáîäíèòå
Çèäàðè”.
Ïðåç 1902 ã. ñòèõîòâîðåíèåòî å îïèñàíî
ïîä àâòîðñòâîòî íà Êåíò â åäíà øèðîêî
ïîïóëÿðíà õóìîðèñòè÷íà êíèãà “ßçäåíåòî
íà êîçàòà - ðîãà è êîñìè”, êîÿòî ñå
ïðåèçäàâà è äî íàøè äíè.
Êåíò å óñåùàë ïîðèâà íà ìóçàòà â ðåäèöà
ñëó÷àè. Ëèïñàòà íà ïîåòè÷íè ñïîñîáíîñòè
å áèëà êîìïåíñèðàíà ñ ðàáîòëèâîñò è
ïðîäóêòèâíîñò. Îò “Ãåíåàëîãè÷íà è
ñåìåéíà èñòîðèÿ...” íàó÷àâàìå:
“Ïîëêîâíèê Êåíò íå îãðàíè÷àâà ñâîÿòà
ëèòåðàòóðíà äåéíîñò åäèíñòâåíî äî
ïðîçàòà, à å ñúùî òàêà àâòîð íà
øåäüîâðè â ïîåçèÿòà - òàêèâà, êîèòî
ìîãàò äà áúäàò íàðåäåíè äî íàé-
äîáðèòå ïðîèçâåäåíèÿ íà èçâåñòíèòå
ïîåòè...”.
Âîåííàòà ìó ñëóæáà â Àìåðèêàíñêàòà
ãðàæäàíñêà âîéíà è óñïåøíàòà ìó ïðàâíà
êàðèåðà íå ìó ïðå÷àò äà ñúòâîðè
äîñòàòú÷íî ðåäîâå, çà äà çàñëóæè ñâîåòî
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009
ìÿñòî â “Ïîåòèòå íà Íþ Õåìïøèð” ïðåç
1883 ã., êúäåòî íåãîâîòî ãëàâíî
ïðîèçâåäåíèå âåðîÿòíî å íàäìèíàòî
åäèíñòâåíî îò ÷åñòâàíåòî íà
ðîæäåíèåòî íà íåãîâîòî äåòå:
“È â òîçè äåí, âúâ êîéòî
åñåí ñáèðà äàðîâåòå íà çåìÿòà,
óçðåëè è áëàãîñëîâåíè îò ëú÷èòå íà
çîðàòà,
è ïúëíè íàøèÿ õàìáàð ñ ïëîäúò,
íåâèííèÿò íè ìàëúê Áúðíè
çàïî÷íà çåìíèÿ ñè ïúò”.
Íà èìåòî íà Êåíò å êðúñòåíà åäíà íå ìíîãî
âèñîêà ïëàíèíà â Íþ Õåìïøèð, íî çëàòíèÿò
ìîìåíò íà íåãîâèÿ æèâîò íàñòúïâà êîãàòî
áèâà íàçíà÷åí çà ñúâåòíèê íà ïðåçèäåíòà
Ëèíêúëí â Ãåòèñáúðã - ïî âðåìåòî, êîãàòî
Ëèíêúëí èçíàñÿ ïðî÷óòàòà ñè ðå÷ - ôàêò,
êîéòî Êåíò ïîñòîÿííî ïîä÷åðòàâà ñúñ
ñâîèòå çàïèñè â “Êîé êîé å?”. Äðóãî
ñúùåñòâåíî, êîåòî ìîæå äà ñå êàæå çà
Êåíò å, ÷å òîé å áèë íåóñïåøåí êàíäèäàò
çà Ãóáåðíàòîð íà Íþ Õåìïøèð, ÷ëåíóâàë å â
äâå ïðèñòðîå÷íè ñòðóêòóðè íà
Ìàñîíñòâîòî - Ðèòóàëà Éîðê è
Øîòëàíäñêèÿ Ðèòóàë, çà äúëúã ïåðèîä îò
âðåìå å áèë àêòèâåí ÷ëåí íà Ëîæà “Íîðäúðí
Ñòàð” â ðîäíèÿ ñè ãðàä Ëàíêàñòúð, çàåìàë
å ïîñòà “Âåëèê Ïðîïîâåäíèê íà Âåëèêàòà
Ëîæà íà Íþ Õåìïøèð”, áèë å Âúðõîâåí
Êîìàíäîð íà Ðèöàðèòå Òåìïëèåðè â Íþ
Õåìïøèð è å îñíîâàòåë íà Ëîæàòà íà
Ñúâúðøåíñòâîòî íà Øîòëàíäñêèÿ Ðèòóàë.
Âñè÷êè ñòðóêòóðè, â êîèòî å ÷ëåíóâàë,
ñúùåñòâóâàò è äî äíåñ. Ñúâðåìåííèöèòå
ìó âúçõâàëÿâàò íåãîâàòà ãåíèàëíîñò,
ïðèñúñòâèå è ïåðñîíàëåí ìàãíåòèçúì.
Íåãîâàòà Áúðíñîâà îáðàçíîñò ñàìî èäâà
äà ïîêàæå îãðîìíîòî âëèÿíèå, íà êîåòî
Áúðíñ ñå å ðàäâàë â Àìåðèêà. Êîãàòî ïðåç
1828 ã. Àíäðþ Äæàêñúí ñå êàíäèäàòèðà çà
ïðåçèäåíò íà ÑÀÙ, íåãîâèòå ïîääðúæíèöè
ñà ïååëè ìîäèôèöèðàí âàðèàíò íà
“Ñòàðàòà ëþáîâ”:
“Äà çàáðàâèì ñòàðèÿ ïðèÿòåë,
è íèêîãà äà íå äîõîæäà â íàøòå ìèñëè.
Íåêà Äæàêñúí ñòàíå ïðåçèäåíò,
à ñïîìåíúò çà Àäàìñ - çàâèíàãè
èç÷èñòåí”
Çà ìåí ìíåíèåòî çà àâòåíòè÷íîñòòà íà
ïîåìàòà íà òàêúâ ñïåöèàëèñò ïî Áúðíñ
êàòî Ïàòðèê Õîã îñòàâà ïúðâîñòåïåííî,
çàùîòî ÷îâåê íå ìîæå äà îòõâúðëè
èçêëþ÷èòåëíî ðÿäêàòà, íî ïðè òîâà
àáñîëþòíî ðåàëíà âúçìîæíîñò, Êåíò äà å
âèäÿë ôðàãìåíò îò Áúðíñ, êîéòî âñå îùå
äà íå å îòêðèò. Àâòîðñòâîòî íà Êåíò,
åñòåñòâåíî, ñúùî ïîäëåæè íà ñúìíåíèå -
òî÷íî êàêòî è ïðåäïîëàãàåìîòî
àâòîðñòâî íà Áúðíñ. Ïðîôåñîð Ïàòðèê
Ñêîò, êîéòî å óðåäíèê íà
çàáåëåæèòåëíàòà êîëåêöèÿ íà Áúðíñ,
íàõîäÿùà ñå â Óíèâåðñèòåòà íà Þæíà
Êàðîëèíà, ïðåäóïðåæäàâà ÷å
ïóáëèêóâàíåòî íà ïîåìàòà ïîä
àâòîðñòâîòî íà Êåíò ïîäëåæè íà
èçâåñòíè êðèòèêè. Àêî å íàëèöå
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009
ïðèñâîÿâàíå, òî òî íå ìîæå ïðîñòî äà Ñúìíåíèÿòà çà
áúäå êàòåãîðèçèðàíî êàòî ïëàãèàòñòâî, àâòåíòè÷-
òúé êàòî ëèòåðàòóðíàòà èçòúí÷åíîñò íîñòòà íà
âàðèðà âúâ âðåìåòî è â çàâèñèìîñò îò ïðåñòèëêàòà,
ìåñòîíàõîæäåíèåòî íà àâòîðèòå. Äà ñè
êîÿòî â ìîìåíòà
ïðèïîìíèì îáâèíåíèÿòà â ïëàãèàòñòâî íà
Òîìàñ äå Êóèíñè êúì Êîëðèäæ è
îáèêàëÿ
ïîñëåäâàëèòå êîìåíòàðè îò ïðîô. Äæåéìñ Øîòëàíäèÿ è ñå
Ôåðèå âúðõó ñòðàíèöèòå íà ñïèñàíèåòî ïðåäñòàâÿ êàòî
Åäèíáóðã íà Áëàêóä. Àìè àêî íÿêúäå îðèãèíàëíàòà
ñúùåñòâóâà çëàòåí ìàñîíñêè ÷àñîâíèê, íà ìàñîíñêà
êîéòî ïðóæèíèòå íåíàäåéíî ñå îòâîðÿò ïðåñòèëêà íà
ñëåä âåê è ðàçêðèÿò ñòðîôèòå íà Ðîáúðò Áúðíñ, íå
“Ìàéñòîðñêàòà ïðåñòèëêà”, íàïèñàíà îò ñà íåùî íîâî.
Ðîáúðò Áúðíñ?
Ùîì àâòîðñòâîòî íà ïîåìàòà å ïîä
âúïðîñ, ìîæå ñúùîòî äà ñå îòíàñÿ è çà
“íåãîâàòà” ïðåñòèëêà - íå òàçè, êîÿòî
ñòîè èçëîæåíà ïðåä íàñ, à îíàçè, êîÿòî
îáèêàëÿ Âåëèêîáðèòàíèÿ, â ðàìêèòå íà
÷åñòâàíèÿòà íà 250-ãîäèøíèíàòà íà Áúðíñ
- îáèêîëêà, ñïîíñîðèðàíà îò ÁèÁèÑè.
Îáðàòíî íà òîâà, êîåòî ñå òâúðäè,
ïðåñòèëêàòà íå å ïîäàðåíà íà Áúðíñ îò
êîìïîçèòîðà è àíòèêâàðÿ ×àðëç
Êúðêïàòðèê Øàðï. ×àðëç Êúðêïàòðèê Øàðï
å áèë äåòå, êîãàòî ñå ïðåäïîëàãà, ÷å ÿ å
ïîäàðèë íà Áúðíñ. Âúïðåêè òîâà - òîé ñúùî
å áèë Ñâîáîäåí çèäàð. Ðîáúðò Êóïúð -
Êóðàòîð íà Âåëèêàòà Ëîæà íà Øîòëàíäèÿ,
ìå èíôîðìèðà, ÷å ñúãëàñíî íåéíèòå àðõèâè
×àðëç Êúðêïàòðèê Øàðï å áèë ïðèåò çà
Ìàñîí â Ëîæà “Êåíúíãåéò Êèëóèíèíã” ¹2
ïðåç 1816 ã. (Øàðï ñå ïîÿâÿâà â îáðàçà íà
Ñúð Ìóíãî Ìàëàãðîóòúð â ïèeñàòà
“Áîãàòñòâàòà íà Íàéäæúë”).
Ïðè ïóáëèêóâàíåòî íà ðåçþìåòî íà
íàñòîÿùèÿ ìè äîêëàä â ïðåäâàðèòåëíàòà
ïðîãðàìà íà êîíôåðåíöèÿòà, â
øîòëàíäñêàòà ïðåñà ñå ïîÿâèõà íîâè
ìíåíèÿ è ñòàíîâèùà îòíîñíî ïðîèçõîäà íà
ïðåñòèëêàòà, à èìåííî:
“Ñúìíåíèÿòà çà àâòåíòè÷íîñòòà íà
ïðåñòèëêàòà, êîÿòî â ìîìåíòà îáèêàëÿ
Øîòëàíäèÿ è ñå ïðåäñòàâÿ êàòî
îðèãèíàëíàòà ìàñîíñêà ïðåñòèëêà íà
Ðîáúðò Áúðíñ, íå ñà íåùî íîâî”
(“Õåðàëä”, 4 àïðèë 2009 ã.).
Èçîáùî íå ìå èçíåíàäâà ôàêòúò, ÷å
èçñëåäîâàòåëèòå íà Áúðíñ çàïî÷âàò äà
èçïèòâàò ñúìíåíèÿ îòíîñíî ïðîèçõîäà íà
ïðåñòèëêàòà. Äúëãè ãîäèíè ñå ñ÷èòàøå, ÷å
òÿ å áèëà âðú÷åíà íà Áàðäà îò ×àðëç
Êúðêïàòðèê Øàðï. Òîâà ñõâàùàíå å
ñëåäâàëî äà áúäå îïðîâåðãàíî ìíîãî ïî-
ðàíî.
Ïðåç 1791 ã., ãîäèíàòà â êîÿòî ñå ñ÷èòà ÷å
ïðåñòèëêàòà å áèëà âðú÷åíà, Øàðï å áèë íà
11 ãîäèíè. Òîé å áèë íà 16 êîãàòî Áúðíñ å
ïî÷èíàë. Àêî ïðèåìåì, ÷å ïðåñòèëêàòà å
áèëà âðú÷åíà îò íÿêîé ñ ôàìèëèÿ Øàðï, ïî-
âåðîÿòíàòà òåçà å òîâà äà å áèë áàùàòà
×àðëç Øàðï, ïðè êîåòî - âúïðåêè âñè÷êî -
ïîäàðúêúò äà å áèë ïðèïèñàí íà ×àðëç
31
 Êúðêïàòðèê Øàðï, êîéòî ñëåä âðåìå ñòàâà
èçâåñòåí â ñðåäèòå íà èçêóñòâîòî â
Øîòëàíäèÿ.
Çàùî òîâà ïðîòèâîðå÷èå â äàòèòå íå å
áèëî îò÷åòåíî äîñåãà, äî ìîìåíòà â êîéòî
âúïðîñúò èçëèçà íàÿâå â èíòåðíåò-ôîðóìà
íà Ñâåòîâíàòà Áúðíñ Ôåäåðàöèÿ, å äîñòà
ñòðàíåí ôàêò. Íî åäíî íåùî å ñèãóðíî - è
òî å, ÷å íåçàâèñèìî äàëè ïðåñòèëêàòà å
áèëà, èëè íå, ñîáñòâåíîñò íà Áúðíñ, òîé íå
ÿ å ïîëó÷èë îò ×àðëç Êúðêïàòðèê Øàðï.
Äðóãàòà ïðåñòèëêàòà, òàçè, êîÿòî
ïîíàñòîÿùåì å ñîáñòâåíîñò íà Âåëèêàòà
Ëîæà íà Øîòëàíäèÿ è å èçëîæåíà ïðåä íàñ,
èìà ìíîãî ïî-ãîëåìè øàíñîâå äà áúäå
ñ÷èòàíà çà îðèãèíàëíèÿ ïðåäìåò.
Îò÷àñòè îáúðêâàíåòî å âúçíèêíàëî,
çàùîòî ñå å ñ÷èòàëî ÷å ïðåñòèëêàòà å
ïðèíàäëåæàëà íà ×àðëç Êúðêïàòðèê Øàðï, à
íå íà íåãîâèÿ áàùà - ×àðç Øàðï îò Õîäàì.
Íà ïî-èçâåñòíèÿ îò äâàìàòà - íà ñèíúò, å
áèëî ïðèïèñàíî ïðèòåæàíèåòî íà
ïðåñòèëêàòà. Êîãàòî áàùàòà ñå ðàæäà
òîé å áèë êðúñòåí ×àðëç Êúðêïàòðèê, à
âïîñëåäñòâèå ïðîìåíÿ èìåòî ñè íà ×àðëç
Øàðï - òîâà ñòàâà êîãàòî åäèí íåãîâ
ðîäíèíà, Ìàòþ Øàðï, ìó îñòàâÿ â
çàâåùàíèå èìåíèåòî Õîäàì â Äúìôðèçøèð.
Îò òîçè ìîìåíò íàòàòúê òîé ñòàâà
èçâåñòåí ïîä èìåòî ×àðç Øàðï îò Õîäàì.
Èìà ãîëÿìà âåðîÿòíîñò èìåííî òîé,
áàùàòà, äà å âðú÷èë ïðåñòèëêàòà íà
Áúðíñ, àêî ÷îâåê ïðèåìå, ÷å òÿ å
àâòåíòè÷íà.
Êóðàòîðèòå íà ìóçåÿ â Äúìôðèç, îòãîâîðíè
çà êàìåðàòà, â êîÿòî ïðåñòèëêàòà
îáèêíîâåíî ñå ñúõðàíÿâà, áÿõà ìíîãî ó÷òèâè
è ìè ïîìîãíàõà çà íàñòîÿùàòà äèñêóñèÿ. Ã-
È òàêà -
æà Äæîàí Òúðíúð íàïèñà:
ïîñðåùàìå 250
ãîäèíè îò “...Çà ïðåñòèëêàòà íå ñå çíàå íèùî äî
ðîæäåíèåòî íà 1840 ã. êîãàòî ã-í Õåéóä å áèë â
êîìïàíèÿòà íà åäèí äæåíòúëìåí îò
Ðîáúðò Áúðíñ Òåàòúðà â Óàéòõåâúí. Äæåíòúëìåíúò
êàòî
ïðèòåæàâàë ïðåñòèëêàòà è ÿ å äàë íà ã-
äèñêóòèðàìå
í Õåéóä. Â äåíÿ íà ñìúðòòà ñè, ã-í Õåéóä
ïîåìà, êîÿòî ïðåäàâà ïðåñòèëêàòà íà ñâîÿ ñèí - ã-í
òîé íå å Åäóèí Õåéóä. Ïðåç 1860 ã. ã-í Åäóèí Õåéóä
ïðîäàâà ïðåñòèëêàòà çà 5 ïàóíäà íà ã-í
íàïèñàë è
Äæåéìñ Äèéñ, äèëúð îò Óàéòõåâúí. Â
ïðåñòèëêà,
ïèñìàòà íà ã-í Åäóèí Õåéóä äî Äæåéìñ
êîÿòî íå å
Äèéñ ñå çàÿâÿâà, ÷å íåãîâèÿò áàùà
íîñèë. È äîêàòî èñêðåíî å âÿðâàë, ÷å ïðåñòèëêàòà å
îò åäíà ñòðàíà àâòåíòè÷íà (ðàçïîëàãàìå ñ ÷åòèðè
òîâà èçãëåæäà ïèñìà îò 1860 ã.). Òÿ ñòàâà ïðèòåæàíèå
ðàçî÷àðîâàùî, íà áðàòà íà äîíîðà, íÿêîé ñè ã-í Ò.Õ.,
îò äðóãà òî êîéòî óìèðà ïðåç 1990 ã. Ã-í Ò.Õ. ïîëó÷àâà
ïîä÷åðòàâà ïðåñòèëêàòà îò åäíà æåíà, ïðèÿòåëêà
íà ñåìåéñòâîòî, êîÿòî îò ñâîÿ ñòðàíà
çíà÷èìîñòòà íà
ÿ ïîëó÷àâà îò ñâîÿ áàùà.
êîíôåðåíöèèòå
â Åäèíáóðã, Ïðåñòèëêàòà å âðú÷åíà íà Áúðíñ îò
×àðëç Øàðï îò Õîäàì, êîéòî ñàì áèë
êîèòî
ìóçèêàíò è ïîåò, êàêòî è Ìàéñòîð íà
äîïðèíàñÿò çà Ëîæà è Ïðîâèíöèàëåí Âåëèê Ìàéñòîð íà
èçäèãàíåòî íà Äúìôðèçøèð. Ïðåñòèëêàòà å îïèñàíà
íàóêàòà íà åäíî êàòî: ‘...èçðàáîòåíà îò øàìîà, ìíîãî
ïî-âèñîêî íèâî. ôèíà, ñúñ çëàòíè çíàöè, íÿêîè îò òÿõ
32
ãðàâèðàíè ñúñ çåëåí öâÿò, äðóãè - ñ
òúìíî ÷åðâåí öâÿò, à îò âúòðåøíàòà
ñòðàíà íà ïîëóêðúãëàòà ÷àñò, êîÿòî å
îáúðíàòà îáðàòíî îòãîðå, ñ óäåáåëåí
êðàñèâ ðúêîïèñ å íàïèñàíî: ***×àðëç
Øàðï îò Õîäàì íà Ðàáè Áúðíñ, Äúìôðèç,
12 äåêåìâðè 1791***’, âúïðåêè òîâà,
àâòåíòè÷íîñòòà íà ïðåñòèëêàòà å
ïîñòàâåíà ïîä âúïðîñ, òúé êàòî íà
íàäïèñà å çàïèñàíî ‘Ðàáè’, à íå ‘Ðîáúðò’.
Ôàêò å, ÷å òîâà îáðúùåíèå êúì Áúðíñ å
ñòàíàëî ïîïóëÿðíî ìíîãî ïî-êúñíî.”
Êàçàíîòî ïî-ãîðå ìîæå äà áúäå ñðàâíåíî ñ
áåëåæêèòå â “Åíöèêëîïåäèÿ Áúðíñ”, â êîÿòî
å çàïèñàíî, ÷å Áúðíñ å äàë ïðåñòèëêàòà,
êîÿòî å ïîëó÷èë îò Øàðï, íà àêòüîðà
Ãðàíò, êîéòî íà ñâîé ðåä äàë ïðåñòèëêàòà
íà Åäóèí Õîëóåë Õåéóä ïðåç 1810 ã.
 ñâåòà íà âàæíèòå õóäîæåñòâåíè
ïðîèçâåäåíèÿ íà èçêóñòâîòî, ïîÿâàòà íà
öåííî ïëàòíî, áåç äèðåêòíà âðúçêà êúì
íåãîâèÿ ïðåäïîëàãàåì ïðîèçõîä, âèíàãè
ïðè÷èíÿâà çàòðóäíåíèÿ. Äåáàòúò, êîéòî
âúçíèêíà ñëåä êàòî èçðåêîõ ìîèòå
ïúðâîíà÷àëíè ñúìíåíèÿ çà
àâòåíòè÷íîñòòà íà ïðåñòèëêàòà, äîâåäå
äî îòêðèâàíåòî íà ïîäîçðèòåëíîòî
“Ðàáè” â íàäïèñà íà ãúðáà. Ñúâñåì âúçìîæíî
å òî äà å áèëî äîáàâåíî íà ïî-êúñåí åòàï.
È òàêà - ïîñðåùàìå 250-à ãîäèøíèíà îò
ðîæäåíèåòî íà Ðîáúðò Áúðíñ êàòî
äèñêóòèðàìå ïîåìà, êîÿòî òîé íå å
íàïèñàë è ïðåñòèëêà, êîÿòî íå å íîñèë. È
äîêàòî îò åäíà ñòðàíà òîâà èçãëåæäà
ðàçî÷àðîâàùî, îò äðóãà òî ïîä÷åðòàâà
çíà÷èìîñòòà íà êîíôåðåíöèèòå â Åäèíáóðã,
êîèòî äîïðèíàñÿò çà èçäèãàíåòî íà
íàóêàòà íà åäíî ïî-âèñîêî íèâî. Äúëãè
ãîäèíè Ìàñîíñêàòà èñòîðèÿ ñå å
ðàçëè÷àâàëà îò ïðåîáëàäàâàùèòå íàñîêè
â íàóêàòà. Êîíôåðåíöèÿòà â Åäèíáóðã äàäå
ãîëÿì òëàñúê íà êàóçàòà äà ñå ïðèâåäå
Ìàñîíñêàòà íàó÷íà äåéíîñò â
ñúîòâåòñòâèå ñ èñòîðè÷åñêàòà
ôàêòîëîãèÿ.
Äíåñ, â Åäèíáóðã, â Õðàìà íà Âåëèêàòà
Ëîæà, ïðåä íàñ ñòîè åäíà äðóãà ïðåñòèëêà,
íå òàêà ïîïóëÿðíà êàòî ñâîÿòà
êîíêóðåíòêà, íî çà êîÿòî ñúì àáñîëþòíî
ñèãóðåí, ÷å Áúðíñ å íîñèë. Óáåäåí ñúì, ÷å àêî
Áúðíñ ñåãà áåøå ñðåä íàñ, òîé ùåøå
íåèìîâåðíî äà ñå íàñëàæäàâà íà
êîìè÷íîòî â ñèòóàöèÿòà, çàòîâà ìó äàâàì
çàêëþ÷èòåëíàòà äóìà. Íåêà ñè ïðèïîìíèì
ñòèõîòâîðåíèåòî “Íà åäíà ìèøêà”, êîåòî
òîé ñúñ ñèãóðíîñò å ïèñàë, è ôðàçàòà,
êîÿòî âñè÷êè èñòîðèöè ñëåäâà äà ïðèåìàò
ïðèñúðöå:
“È íàé-äîáðå ñêðîåíèòå ïëàíîâå íà
ìèøêèòå è õîðàòà îñòàâàò ÷åñòî
íåîñúùåñòâåíè”.
Áëàãîäàðÿ âè çà ãîñòîïðèåìñòâîòî, çà
ïðîÿâåíîòî äîáðî ÷óâñòâî çà õóìîð è çà
âàøàòà òîëåðàíòíîñò.
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009
33

Ìåæäóíàðîäíà êîíôåðåíöèÿ ïî èñòîðèÿ
íà Ñâîáîäíîòî Çèäàðñòâî
29 - 31 ìàé 2009 ã., Åäèíáóðã, Øîòëàíäèÿ
ÊÎÍÑÏÈÐÀÖÈßÒÀ
ÍÀ ÌÀÑÎÍÈÒÅ,
ÅÂÐÅÈÒÅ È
ÊÎÌÓÍÈÑÒÈÒÅ
ÀÍÀËÈÇ ÍÀ ÏÐÎÏÀÃÀÍÄÀÒÀ ÍÀ ÍÅÌÑÊÈÒÅ
È ÔÐÅÍÑÊÈÒÅ ÍÀÖÈÎÍÀËÈÑÒÈ
Àâòîð: Äæèìè Êîïåí
Äæèìè Êîïåí ïîëó÷àâà ìàãèñòúðñêà ñòåïåí ïî
Èñòîðèÿ â Ñâîáîäíèÿ óíèâåðñèòåò íà Áðþêñåë
ïðåç 1999 ã. Â ïåðèîäèòå 1999- 2000 è 2005- 2006 òîé ñå
çàíèìàâà ñ íàó÷íè èçñëåäâàíèÿ êàòî ÷ëåí íà
ãðóïàòà BRIO. Â ìîìåíòà ïîäãîòâÿ ñâîÿ äîêòîðàò
íà òåìà “Àíòèìàñîíñêèòå ïðåäñòàâè ïðåç XIX âåê
â Áåëãèÿ”. Ìåæäó 2006 è 2008 ã. Äæèìè Êîïåí ðàáîòè
êàòî ïðîåêò-êîîðäèíàòîð êúì “Àðõèâ è ìóçåé íà
Ôëàìàíäñêàòà êóëòóðà â Áðþêñåë”. Îò ìàðò 2008
ã. òîé e àêòèâåí ÷ëåí íà óíèâåðñèòåòñêî
èçñëåäîâàòåëñêî çâåíî ïî âúïðîñèòå íà
ïîëèòè÷åñêèòå äåáàòè è áåñåäè, ñâúðçàíè ñ
ìîíàøåñêèòå îðäåíè è ñúáîðè â Áåëãèÿ çà ïåðèîäà
1773- 1921.
Äæèìè Êîïåí èìà ðåäèöà ïóáëèêàöèè, ñâúðçàíè ñ
Ìàñîíñòâîòî, ïîëèòè÷åñêàòà èñòîðèÿ íà Áåëãèÿ
è Ôëàìàíäñêîòî äâèæåíèå.
34
Ñ
êîðî ñëåä Ïúðâàòà ñâåòîâíà âîéíà
àâñòðèéñêèÿò íàöèîíàëèñò è ÷ëåí íà
ïðîâèíöèàëíèÿ ïàðëàìåíò âúâ Âèåíà,
Ôðèäðèõ Âèõòë (1872-1921) ñòàâà
èçâåñòåí ñ åäíà ñåíçàöèîííà êíèãà,
íàèìåíóâàíà “Ñâåòîâíîòî ìàñîíñòâî -
Ñâåòîâíàòà ðåâîëþöèÿ - Ñâåòîâíàòà ðåïóáëèêà. Åäíî
èçñëåäâàíå íà ïúðâîèçòî÷íèêà è êðàéíàòà öåë íà
Ñâåòîâíàòà âîéíà”. Ñïîðåä Âèõòë, ñâîáîäíèÿò çèäàð
áèë åäèí “èçêóñòâåí åâðåèí”, êîéòî íàñúð÷àâàë
êîìóíèçìà èëè áîëøåâèçìà ïî öåëèÿ ñâÿò è ïîñðåäñòâîì
èíòðèãè è ìàíèïóëàöèè áèë ãëàâíèÿò îòãîâîðåí çà
èçáóõâàíåòî íà âîéíàòà ïðåç 1914 ã. Âúïðåêè ïúëíîòî
èçîïà÷àâàíå íà ôàêòèòå è èñòîðè÷åñêèòå
íåòî÷íîñòè, êíèãàòà íà Âèõòë áèëà èçêëþ÷èòåëíî
âúçäåéñòâàùà. Àíòèíàöèîíàëèçìúò, êàêòî è
ìîðàëíîòî è ïîëèòè÷åñêî çàïàäàíå íà îáùåñòâîòî,
âîäåëè äî ðåâîëþöèÿ, âîéíà è ïîòèñíè÷åñòâî
ïîñðåäñòâîì òúìíèòå ñèëè íà ìàñîíñòâîòî,
åâðåéñòâîòî è áîëøåâèçìà.
Íàöèîíàë-ñîöèàëèñòè÷åñêàòà èäåîëîãèÿ òâúðäî
âíåäðèëà òîçè ìèò. Âúïðåêè òîâà, íèòî íàöèñòèòå,
íèòî Âèõòë áèëè èçìèñëèëè òàçè òåîðèÿ íà
êîíñïèðàöèÿòà: óêàçàíèÿòà çà þäåî-ìàñîíñêèÿ çàãîâîð
âå÷å áèëè ñúòâîðåíè ïî âðåìå íà àôåðàòà Äðàéôóñ
ïðåç 90-òå ãîäèíè íà ÕIÕ âåê, à ìíîãî ïî-ðàíî ïðåç ñúùèÿ
âåê àíòè-ìàñîíñêèòå êîìåíòàðè âå÷å ñå íàñî÷âàëè êúì
àíòè-ñåìèòèçúì. Íÿìà äà ðàçðàáîòâàì â ïîäðîáíîñòè
ïúðâîèçòî÷íèêà èëè ñòðîåæà íà ìèòà, íèòî ùå ïðàâÿ
îïèñàòåëåí ïðåãëåä íà êíèãèòå, áðîøóðèòå è
âåñòíèöèòå â ïåðèîäà ìåæäó äâåòå âîéíè, ôîêóñèðàíè
âúðõó òâúðäåíèÿòà çà çàãîâîð íà ñâîáîäíèòå çèäàðè è
åâðåèòå. Îáðàòíî, â òîçè äîêëàä ùå àíàëèçèðàì
âúïðîñà: çàùî ðàäèêàëíèÿò íàöèîíàëèçúì è àíòè-
ìàñîíñòâîòî ñà â ñúãëàñèå. Êàêâè àðãóìåíòè ñà áèëè
èçïîëçâàíè, çà äà ñå îïèøå ìàñîíñòâîòî êàòî àíòè-
íàöèîíàëèñòè÷íî èëè àíòè-ïàòðèîòè÷íî? Êàê ñà áèëè
ñúçäàäåíè òåçè òåîðèè íà êîíñïèðàöèÿòà è êàê òå ñà
ïðèñúñòâàëè â ñúçíàíèåòî è òâîðáèòå íà äâå ëè÷íîñòè,
à èìåííî: Åðíåñò Æóèí âúâ Ôðàíöèÿ è Åðèõ Ëóäåíäîðô â
Ãåðìàíèÿ. Äâàìàòà ñà áèëè âîäåùè ôèãóðè ïðè
ôîðìèðàíåòî íà íàöèîíàëèñòè÷íèòå êîìåíòàðè ìåæäó
äâåòå âîéíè è ñà ïîäêðåïÿëè âÿðâàíåòî â íÿêàêâà
çàãîâîðíè÷åñêà òåîðèÿ.
Ïðåäè äà ïðîäúëæèì, òðÿáâà ïúðâî äà äàäåì ãëàâíèòå
îòëè÷èòåëíè ÷åðòè íà òåîðèÿòà íà êîíñïèðàöèÿòà.
Ïîä “êîíñïèðàöèÿ” èëè “çàãîâîð” îáèêíîâåíî ñå ðàçáèðà
íÿêàêâî òàéíî óðåäåíî ñïîðàçóìåíèå ìåæäó ëèöà èëè
ìàëêè ãðóïè, ïðåñëåäâàùè îïðåäåëåíà öåë. Òàçè öåë
òðÿáâà äà áúäå ïîñòèãíàòà çà êðàòêî âðåìå. Îáà÷å
âÿðâàùèòå â êîíñïèðàöèèòå ÷åñòî ñà óáåäåíè, ÷å åäèí
òàåí çàãîâîð ìîæå äà áúäå ìèñëåí êàòî ïðåìèíàâàù
ïðåç ñòîëåòèÿòà è ïðåñè÷àù âñè÷êè ãðàíèöè. Îò òàçè
ãëåäíà ïîçèöèÿ, íèùî íèêîãà íå ñå ñëó÷âà áåç ïðè÷èíà.
Ïðåç ïðèçìàòà íà ñîáñòâåíàòà ñè íåïðåðåêàåìà
ëîãèêà åäèí âÿðâàù å ñïîñîáåí äà îòêðèå îáÿñíåíèå íà
âñè÷êî, êîåòî ñå ñëó÷âà è ñå å ñëó÷èëî â èñòîðèÿòà. Òîçè
ïîäõîä íåìèíóåìî âîäè äî ìîìåíòà, â êîéòî èíäèâèäúò
“ðàçáèðà”, ÷å å èãðà÷êà â ðúöåòå íà ïî-âèñøè ñèëè. Íî
êàê ñå ñëó÷âà òàêà, ÷å èíòåëèãåíòíè è îáðàçîâàíè õîðà
íåâèííî âÿðâàò, ÷å òàåí çàãîâîð ìåæäó ìàñîíè, åâðåè è
áîëøåâèêè å ïðè÷èíèë Ïúðâàòà ñâåòîâíà âîéíà?
Ìîãàò äà áúäàò èçòúêíàòè íÿêîëêî ïðè÷èíè. Ïúðâî,
êîíñïèðàöèèòå äåéñòâèòåëíî ñúùåñòâóâàò.
Ïðîâàëèëèÿò ñå îïèò çà àòåíòàò ñðåùó Õèòëåð ïðåç
1944 ã. å ïðèìåð íà äåéñòâèòåëíà êîíñïèðàöèÿ, íî
óáèéñòâîòî íà ïðèíö Ôðàíö Ôåðäèíàíä â Ñàðàåâî ïðåç
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009
þëè 1914 ã. å, îò èñòîðè÷åñêà ãëåäíà òî÷êà,
äàëå÷ ïî-ìàëêî ÿâåí êîíñïèðàòèâåí ôàêò.
Âòîðî: ÷îâåøêàòà ïñèõèêà èìà ñêëîííîñò äà
âÿðâà, ÷å è äðóãè èñòèíè ñà âúçìîæíè.
Î÷åâèäíî àáñóðäíîòî - èçáóõâàíåòî íà
âîéíàòà, çàãóáàòà íà æèâîò çà òîëêîâà
ìíîãî õîðà è ïîðàæåíèåòî - âñè÷êî òîâà
òðÿáâà äà áúäå îáÿñíåíî ïî åäèí èëè äðóã
íà÷èí. Çà äà áúäå ñòîðåíî å íåîáõîäèìî
ñâåòúò, ñ öÿëàòà ìó ñëîæíîñò, äà áúäå
îïðîñòåí è ñâåäåí äî ïî-ðàçáèðàåìè è ëåñíî
îïðåäåëèìè ãðàíèöè. Àêî å íåîáõîäèìî,
èñòîðèÿòà äîðè ìîæå äà áúäå
ïðåäíàìåðåíî èëè “íåâîëíî” ïîäïðàâåíà.
Òðåòî: åäíà òåîðèÿ íà êîíñïèðàöèÿòà ìîæå
óñïåøíî äà áúäå âêîðåíåíà â ñòðàõà íà
õîðàòà. Íåìñêèÿò ñîöèîëîã Íîðáåðò Åëèàñ
íàðè÷à òîâà “ñòðàõ îò íåèçâåñòíîòî”.
Ñòðàõîâåòå îò ñîöèàëíè êàòàêëèçìè,
áåäíîñò, íàñèëèå è ìîðàëíà ïîêâàðà ìîãàò
äà áúäàò ñïîêîéíî ðàçãëåæäàíè êàòî
ñòðîèòåëíè êàìúíè íà åäíà òåîðèÿ íà
êîíñïèðàöèÿòà. Ñ äðóãè äóìè:
êîíñïèðàòèâíàòà òåîðèÿ íè äàâà
îáÿñíåíèå çàùî èçïèòâàìå ñòðàõà, êîéòî â
äåéñòâèòåëíîíñò èçïèòâàìå. Èñòèíàòà -
íî íå “îôèöèàëíàòà” èñòèíà, òàêà êàêòî òÿ
íè å èçëîæåíà îò ïðàâèòåëñòâîòî èëè
íàóêàòà - å, ñëåä âñè÷êî òîâà, óæàñÿâàùà.
Ãëàâíàòà ãðèæà íà êîíñïèðàòèâíèÿ
òåîðåòèê - íåçàâèñèìî äàëè òîé ñå íàðè÷à
Áàðóåë, Âèòë, Æóèí èëè Ëóäåíäîðô - å
ïóáëè÷íîòî èçîáëè÷àâàíå íà âðàãà, êàòî
òîâà èçîáëè÷àâàíå å ïî-âàæíî, îòêîëêîòî
ïðåäëàãàíåòî íà ïúòèùà çà ïðåìàõâàíå íà
åôåêòà îò êîíñïèðàöèÿòà. Âðàãúò, èëè
êàçàíî ïî ðàçëè÷åí íà÷èí “îáðàçúò íà âðàãà”
èëè “èçãðàäåíèÿò âðàã”, âèíàãè ñå îòëè÷àâà ñ
òîâà, ÷å òîé å íàïúëíî ïðîòèâîïîëîæåí íà
íàñ ñàìèòå è ÷åñòî æèâåå âúòðå â íàøàòà
ñúâúðøåíà îáùíîñò. Ìîæåòå äà êàæåòå, ÷å
ìàñîíèòå ñà èíôèëòðèðàíè âúâ âèñîêèòå
íèâà íà îáùåñòâîòî è ìîãàò ñëåäîâàòåëíî
äà áúäàò îòíåñåíè êúì âúòðåøíèòå
âðàãîâå. Òîâà, êîåòî êîíñïèðàòèâíèÿò
òåîðåòèê îáà÷å ïðàâè, å âèíàãè äà
õàðàêòåðèçèðà âðàãà ÿñíî è ïðîñòî. Òîé ñå
ñòàðàå äà èçáåãíå ñëîæíèòå òåîðåòè÷íè
äèñêóñèè è èñòèíèòå, êîèòî ìîãàò äà áúäàò
ðîäåíè â åäíî îáñúæäàíå. Çà íåãî ðàçëè÷íèòå
îáðàçóâàíèÿ íà ìàñîíñòâîòî ñà
ìèíèìèçèðàíè è îïðîñòåíè. “Ñâîáîäíîòî
çèäàðñòâî” èëè “ñâîáîäíèÿò çèäàð” ñòàâàò
ïîíÿòèÿ, êîèòî âêëþ÷âàò â ñåáå ñè âñè÷êî.
Òàêà íàðè÷àíèòå “àâòîðèòàðíè ëè÷íîñòè”,
êîèòî ñå ðàçãëåæäàò êàòî çàùèòíèöè íà
îáùåñòâîòî, ùå ïðåóâåëè÷àò òÿõíàòà ñèëà
è âëèÿíèå. Ïî ëîãèêàòà íà êîíñïèðàòèâíèòå
ìèñëèòåëè, òîçè âðàã íèêîãà íå ìîæå äà áúäå
ïîáåäåí. Íåùî ïîâå÷å, òåçàòà å, ÷å
îìðàçàòà íà ñâîáîäíèÿ çèäàð, åâðåèíà è
áîëøåâèêà êúì íàöèîíàëíàòà äúðæàâà å
åäíà ïîñòîÿííà äàäåíîñò, ïðåìèíàâàùà
ïðåç âåêîâåòå. Ñ äðóãè äóìè: äåéñòâèÿòà íà
âðàãà íå ñà îãðàíè÷åíè îò èñòîðèÿòà.
Âðàãúò, è ðàçáèðà ñå âúòðåøíèÿò âðàã, èìà
äâîåí ìîðàë: ñâîáîäíîòî çèäàðñòâî ðèñóâà
ñåáå ñè êàòî ôèëàíòðîïè÷íî èëè ôèëîñîôñêî
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009
îáùåñòâî, íî îòâúä çàòâîðåíèòå âðàòè Íî êàê ñå ñëó÷âà
ëîæèòå ñà èçïúëíåíè ñ êîíñïèðàòîðè, òàêà, ÷å
ðåâîëþöèîíåðè è ïðåñòúïíè óìîâå. Ïðè íÿêîè èíòåëèãåíòíè è
îáñòîÿòåëñòâà äèñêóñèèòå ìîãàò äîðè äà
îáðàçîâàíè õîðà
íàäàðÿò âðàãà ñúñ ñâðúõåñòåñòâåíè ñèëè -
òàêà ñå ðàæäà îáðàçúò íà ìàñîíà êàòî íåâèííî âÿðâàò,
ó÷åíèê íà äÿâîëà. ÷å, íàïðèìåð,
Âðàæäåáíèòå îáðàçè è êîíñïèðàòèâíèòå òàåí çàãîâîð
òåîðèè ñà îñâåí òîâà ñòèìóëèðàíè îò ìåæäó ìàñîíè,
íàöèîíàëèçìà. Íÿìàì íàìåðåíèå äà åâðåè è
ðàçðàáîòâàì òåîðèÿòà íà íàöèîíàëèçìà, áîëøåâèêè å
íî èñêàì äà ïîä÷åðòàÿ, ÷å íàöèîíàëèçìúò ïðè÷èíèë
äàâà äî èçâåñòíà ñòåïåí âúçìîæíîñò äà ñå Ïúðâàòà
î÷åðòàå îáðàçà íà âðàãà. Ìîæå ëè
ñâåòîâíà
íàöèîíàëèçìúò - çà äà áúäå ïðåäëîæåíà
ïàðàôðàçà íà Áåíåäèêò Àíäåðñîí - äà áúäå âîéíà?
ðàçãëåæäàí êàòî èçðàç íà æåëàíèåòî íà
îòäåëíèÿ ÷îâåê äà ïðèíàäëåæè êúì íÿêàêâà
âúîáðàæàåìà îáùíîñò?
Êàêòî Åðíåñò Æóèí, òàêà è Åðèõ Ëóäåíäîðô,
ñà áèëè âîäåíè îò òÿõíîòî îïðåäåëåíèå íà
íàöèîíàëèçìà, çà äà áúäå îáðèñóâàíî þäåî-
ìàñîíñòâîòî êàòî íÿêàêúâ âðàã è ôîðìà íà
çàãîâîð. Êàòîëè÷åñêèÿò ñâåùåíèê è åïèñêîï,
Åðíåñò Æóèí (1844-1932), áèë àâòîð íà
íÿêîëêî êíèãè, ðàçáóëâàùè þäåî-ìàñîíñêèÿ
çàãîâîð. Òîé áèë ñúùî è ðåäàêòîð íà ïúðâîòî
ôðåíñêî èçäàíèå íà Êîíñòèòóöèèòå íà
Äæåìñ Àíäåðñúí ñëåä ïî÷òè 200 ãîäèíè. Òîé å
çàïîìíåí ãëàâíî êàòî îñíîâàòåëÿò (ïðåç
1912 ã.) íà “Ìåæäóíàðîäåí ïðåãëåä íà
òàéíèòå îáùåñòâà” è, ïðåç 1913 ã., íà
“Ôðåíñêî-êàòîëè÷åñêà ëèãà” - åäíî îò
íÿêîëêîòî àíòè-ìàñîíñêè ñäðóæåíèÿ,
ïîêàçâàùè àêòèâíîñò âúâ Ôðàíöèÿ ïî îíîâà
âðåìå. Âúïðîñíîòî ñïèñàíèå ñå å ñ÷èòàëî çà
íàé-ïðîôåñèîíàëíîòî è âëèÿòåëíî èçìåæäó
âñè÷êè àíòè-ìàñîíñêè ïåðèîäè÷íè èçäàíèÿ,
ïóáëèêóâàíè âúâ Ôðàíöèÿ ñëåä êðàÿ íà ÕIÕ âåê.
“Ïðåãëåäúò” ñå ïðåäñòàâÿë êàòî ìÿñòî çà
ñðåùà íà âñè÷êè àíòè-ìàñîíè, ãîòîâ äà ñå
áèå ñðåùó “ñâåòñêèÿ ñâåòîâåí âðàã íà
ñåìåéñòâîòî, Ðîäèíàòà è ðåëèãèÿòà”.
Ïðåêúñíàë èçëèçàíåòî ñè ïî âðåìå íà
Ïúðâàòà ñâåòîâíà âîéíà, “Ïðåãëåäúò”
çàïî÷íàë äà èçëèçà îòíîâî ïðåç 1920 ã. è òîâà
ïðîäúëæèëî äî íåãîâèÿ îêîí÷àòåëåí êðàé ïðåç
1939 ã. Òîçè ïúò òîíúò áèë ñìåíåí. Âúïðåêè ÷å
âñå îùå îò âðåìå íà âðåìå áèõà ìîãëè äà ñå
ïðî÷åòàò èñòîðèè íà òåìà “ñâîáîäíèòå
çèäàðè è äÿâîëà” - òàçè òåìà ïîñòåïåííî
çàòèõíàëà è èç÷åçíàëà íàïúëíî ïðåç 1922 ã.,
çàìåñòåíà ñ åäèí íîâ àêöåíò - àíòè-
ñåìèòèçìúò. “Ïðåãëåäúò” êîìáèíèðàë âñè÷êè
ñòàðè è íîâè òåîðèè íà êîíñïèðàöèÿòà,
âêëþ÷èòåëíî òâúðäåíèÿòà íà Øàðë Ìóðà, ÷å
ðóñêàòà ðåâîëþöèÿ ïðåç 1917 ã. è
ñúçäàâàíåòî íà Ëèãàòà íà íàðîäèòå ïðåç
1919 ã. áèëè þäåéñêî äåëî. Ðàçáèðà ñå, Æóèí
íå áèë åäèíñòâåíèÿò òâîðåö íà
àíòèìàñîíñêè íàñòðîåíèÿ âúâ Ôðàíöèÿ è
“Ìåæäóíàðîäåí ïðåãëåä íà òàéíèòå
îáùåñòâà” ñúâñåì íå å ïðèòåæàâàë
ìîíîïîëà âúðõó òîçè äåáàò. Ïîäîáíè
òâúðäåíèÿ áèõà ìîãëè äà áúäàò îòêðèòè â
êàòîëè÷åñêèòå âåñòíèöè îò ðîäà íà
“Êðúñòúò” èëè “Äóìàòà îò êíèãàòà”, à ñúùî
è ðîÿëèñòêîòî äâèæåíèå “Ôðåíñêî äåëî”,
35
 ïðîïàãàíäèðàùî, ÷å ìàñîíèòå è åâðåèòå
íèêîãà íå ñà áèëè äîáðå äîøëè âúâ ôðåíñêîòî
îáùåñòâî. Ñúùåñòâóâàëè íÿêîè ïàðàëåëè
ìåæäó Æóèí è Ìóðà; ñ òàçè ðàçëèêà, ÷å
âòîðèÿò òâúðäÿë, ÷å Ãåðìàíèÿ, ñòðàíàòà
íàïàäíàëà Ôðàíöèÿ, áèëà â äåéñòâèòåëíîñò
åâðåéñêà äúðæàâà. Âúâ âñåêè ñëó÷àé, Æóèí íå
èçïîëçâàë àíòè-þäåî-ìàñîíñêèÿ äåáàò êàòî
÷àñò îò íÿêàêâà äåéñòâèòåëíà ïîëèòè÷åñêà
ïðîãðàìà - êàêòî òîâà ïðàâåëî “Ôðåíñêî
äåëî” - ïî-ñêîðî Æóèí ñëóæåë ñëÿïî íà
æåëàíèåòî íà ïàïà Ëåî ÕIII äà äåìàñêèðà
Ñâîáîäíîòî çèäàðñòâî.
Ñïîðåä Æóèí, ìàñîíñòâîòî è åâðåéñòâîòî
áèëè ñâúðçàíè ïîìåæäó ñè â òÿõíàòà îìðàçà
êúì ôðåíñêàòà íàöèîíàëíà äúðæàâà. Äàëå÷
íå èçíåíàäâàùî, ïðåç 1920 ã. Æóèí ïóáëèêóâàë
ïúðâîòî ôðåíñêî èçäàíèå íà “Ïðîòîêîëèòå
íà ñòàðåéøèíèòå îò Ñèîí”, êàòî ïúðâà
÷àñò îò ñâîÿòà 12-òîìíà ñåðèÿ “Þäåî-
ìàñîíñêàòà îïàñíîñò”. Â ñâîÿ ïðåäãîâîð êúì
“Ïðîòîêîëèòå” Æóèí òâúðäÿë, ÷å “äúëãúò íà
‘Ïðåãëåä’-à å äà áúäå ñâàëåíà ìàñêàòà íà
ìàñîíñòâîòî è íà âñè÷êè íåãîâè êëîíîâå,
íàñî÷åíè êúì ðàçðóøåíèåòî íà
êàòîëè÷åñêàòà öúðêâà”. Êàêòî âñè÷êè íèå
çíàåì, “Ïðîòîêîëèòå” áèëè åäíà
ôàëøèôèêàöèÿ, ïîÿâèëà ñå â ïðåä-âîåííà
Ðóñèÿ: òå áèëè ïðåäñòàâåíè êàòî íÿêàêâî
òàéíî ðúêîâîäñòâî çà åâðåéñòâîòî, çà äà
ñå äîìîãíå äî ñâåòîâíî ãîñïîäñòâî,
“ïîäïîìîãíàòî” îò Ñâîáîäíîòî çèäàðñòâî.
Äàëè ìàñîíñòâîòî å åâðåéñêî èçîáðåòåíèå
èëè íå - íå ñòàíàëî òî÷íî ÿñíî íèòî îò
“Ïðîòîêîëèòå”, íèòî îò òåõíèòå
ïîñëåäîâàòåëè êàòî Æóèí è Ëóäåíäîðô.
Ñïîðåä Æóèí, èçòî÷íèöèòå íà Ñâîáîäíîòî
çèäàðñòâî òðÿáâàëî äà áúäàò òúðñåíè ïðè
ðîçåíêðîéöåðèòå, êîèòî ÷àñòè÷íî áèëè
åâðåè. Òàçè òâúðäå ñâîáîäíà
èíòåðïðåòàöèÿ íà èñòîðèÿòà ñå ïîÿâèëà
ñúùî òàêà è îò äðóãàòà ñòðàíà íà Êàíàëà.
Åðèõ Ëóäåíäîðô, íàïðèìåð, òâúðäÿë, ÷å Àäàì
Âàéñõàóïò å åâðåèí, çà äà äîêàæå, ÷å
èëþìèíàòèòå áèëè ÷àñò îò þäåî-
ìàñîíñêàòà êîíñïèðàöèÿ.
Ëóäåíäîðô äåéñòâèòåëíî íÿìàë íèùî îáùî ñ
Æóèí, ñ èçêëþ÷åíèå íà ôàíàòè÷íàòà ìó âÿðà
â þäåî-ìàñîíñêèÿ çàãîâîð, êîìáèíèðàíà ñ
êðàåí íàöèîíàëèçúì. Âúïðåêè ïîáåäàòà íà
ñúþçíèöèòå ïðåç 1918 ã., Æóèí ãëåäàë íà
âîéíàòà êàòî çàãîâîð çà äåñòàáèëèçàöèÿ íà
Ôðàíöèÿ; Ëóäåíäîðô äîêàçâàë, ÷å
ïîðàæåíèåòî íà Ãåðìàíèÿ áèëî ïðè÷èíåíî
îò “äîë÷ñòîñ”-à (òåîðèÿòà çà êàìàòà â
ãúðáà), êîÿòî ïðåäñòàâëÿâàëà øèðîêî
ðàçïðîñòðàíåíà ëèíèÿ íà ìèñëåíå â
Ñïîðåä Æóèí, Ãåðìàíèÿ, âåäíàãà ñëåä êðàÿ íà âîéíàòà.
ìàñîíñòâîòî è Òåîðèÿòà òâúðäÿëà, ÷å åâðåèòå, ìàñîíèòå è
åâðåéñòâîòî áîëøåâèêèòå äúðæåëè êàìàòà. Îò íåìñêîòî
èçäàíèå íà “Ïðîòîêîëèòå” ïðåç 1919 ã., êîåòî
áèëè ñâúðçàíè
áèëî ïúðâîòî òÿõíî ïîÿâÿâàíå èçâúí Ðóñèÿ, ïî
ïîìåæäó ñè â âñè÷êî ëè÷àëî, ÷å èçäàòåëèòå èì ñúùî
òÿõíàòà îìðàçà
èçïîâÿäâàëè òàçè òåîðèÿ.
êúì ôðåíñêàòà
Ãåíåðàë Åðèõ Ëóäåíäîðô (1865-1937) íå áèë
íàöèîíàëíà ïðîñòî îáèêíîâåí ÷îâåê. Ïðåç Ïúðâàòà
äúðæàâà. ñâåòîâíà âîéíà òîé áèë âòîðè âúâ âîåííîòî
36
êîìàíäâàíå ñëåä ôåëäìàðøàë Ïàóë ôîí
Õèíäåíáóðã (1847-1934). Â ïðîòèâîâåñ íà
Âèõòë, êîéòî áèë ëåêà êàòåãîðèÿ â
ïîëèòè÷åñêî îòíîøåíèå, Ëóäåíäîðô èìàë
âëàñò è áèë ïðÿêî âúâëå÷åí â ïðîâàëèëèÿ ñå
Õèòëåðîâ ïðåâðàò â Ìþíõåí ïðåç 1923 ã. Ñúñ
ñâîèòå êðàéíè èäåè îòíîñíî íàöèîíàëèçìà,
ðàñàòà è àíòè-ñåìèòèçìà Ëóäåíäîðô áúðçî
ñå ïðåâúðíàë â “íàðîäåí” ñèìâîë.
“Íàðîäíîòî” äâèæåíèå áèëî íîñèòåë íà
íåìñêèÿ è àâñòðèéñêèÿ äåñåí ðàäèêàëåí
íàöèîíàëèçúì, ôàíàòèçèðàí äî ïî÷òè
ðåëèãèîçíè èçìåðåíèÿ. Äâèæåíèåòî ïîñòëàëî
ïúòÿ êúì íàöèîíàë-ñîöèàëèçìà - òî îáâèíèëî
åâðåèòå, ìàñîíèòå, áîëøåâèêèòå, íî ñúùî è
éåçóèòèòå çà íåìñêîòî ïîðàæåíèå.
Ñïîìåíèòå íà Ëóäåíäîðô ñâèäåòåëñòâàò çà
êðàéíî æåñòîêèÿ õàðàêòåð íà àâòîðà, íî íå
ïðåäëàãàò ïðÿêà àòàêà ñðåùó îêóëòíèòå
ñèëè è òàéíèòå îáùåñòâà, îòãîâîðíè çà
“êàìàòà â ãúðáà”. Âñúùíîñò, ãåíåðàëúò
ïúðâîíà÷àëíî òâúðäÿë, ÷å ñúþçíè÷åñêàòà
ïîáåäà áèëà äî ãîëÿìà ñòåïåí ïîñòèãíàòà
áëàãîäàðåíèå íà òÿõíàòà èíòåíçèâíà
ïðîïàãàíäíà êàìïàíèÿ âúâ âúòðåøíîñòòà
íà ñàìàòà Ãåðìàíèÿ.
Ïðåç 1926 ã. Ëóäåíäîðô ñå îæåíèë çà Ìàòèëäà
Øïèåñ (1877-1966). Äúùåðÿ íà ðåëèãèîçåí
ïðîïîâåäíèê è ôèëîñîô, òÿ ïîâëèÿëà ïî
âíóøèòåëåí íà÷èí âúðõó ðàçâèòèåòî íà
íåãîâèòå èäåè îòíîñíî çàãîâîðèòå.
Ïîñðåäñòâîì âðúçêè îò ðîäà íà
Òàíåíáåðãáóíä (îðãàíèçàöèÿ, ñúçäàäåíà îò
Ëóäåíäîðô, çàèìñòâàëà èìåòî ñè îò
ìÿñòîòî íà åäíà áèòêà ïðåç 1914 ã. - “Tan-
nenberg” + “bund”, “ñúþç” - áåë. ïðåâ.)
Ëóäåíäîðô ðàçïðîñòðàíÿâàë ñâîèòå òåîðèè
çà “Überstaatliche Mächte” - áóêâàëíî
“íàääúðæàâíè âëàñòè” - à èìåííî, åâðåèòå,
ìàñîíèòå, êàêòî è êàòîëè÷åñêàòà öúðêâà.
Åäèí îò ïîçîðíèòå îïèòè íà Ëóäåíäîðô äà ñå
ïðîòèâîïîñòàâè íà “Überstaatliche Mächte”
áèëà ïóáëèêàöèÿòà ìó ïðåç 1927 ã. íà áðîøóðà,
îçàãëàâåíà “Óíèùîæåíèå íà ìàñîíñòâîòî
ïîñðåäñòâîì ðàçáóëâàíåòî íà íåãîâèòå
òàéíè”. Áðîøóðàòà áèëà î÷åâèäíî
èíñïèðèðàíà îò “Ïðîòîêîëèòå” è îáâèíÿâàëà
ìàñîíñòâîòî - ìåæäóíàðîäíî îáâúðçàíî â
î÷åðòàíèÿòà íà öåëèÿ ñâÿò - â èçèãðàâàíåòî
íà ñúùåñòâåíà ðîëÿ â ÷àñò îò ñâåòîâíèòå
ðåâîëþöèè. Ñïîðåä àâòîðà, ñúùèíñêàòà
òàéíà íà ìàñîíñòâîòî áèëà íåãîâàòà
åâðåéñêà îñíîâà. Íî êàêâà áèëà òî÷íàòà
âðúçêà ìåæäó ìàñîíñòâîòî è åâðåéñòâîòî?
È êàêâî å ïîäòèêíàëî ìàñîíèòå äà
ïðè÷èíÿâàò âîéíè è ðåâîëþöèè? Ïî òåçè
âúïðîñè Ëóäåíäîðô îñòàâàë òâúðäå íåÿñåí. Â
äåéñòâèòåëíîñò, “Óíèùîæåíèå íà
ìàñîíñòâîòî...” íå ïðåäëàãàëî íèêàêâè íîâè
îòêðèòèÿ è äîðè ïîêàçàëî ÿñíî, ÷å àâòîðúò
ðåàëíî íå çíàå çà êàêâî ïèøå. Àêî âúðõó
òèòóëíàòà ñòðàíèöà íå ñòîÿëî èìåòî íà
Ëóäåíäîðô êàòî “ëè÷íîñò ñ àâòîðèòåò”,
áðîøóðàòà ïî-ñêîðî áè áèëà íàïúëíî
èãíîðèðàíà è çàáðàâåíà. Êîíòðàñòúò
ñïðÿìî äîáðå èíôîðìèðàíèÿ è
èíòåëåêòóàëåí Æóèí íå áè ìîãúë äà áúäå ïî-
ãîëÿì. Íåçàâèñèìî îò òîâà, ëåãåíäàòà çà
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009
êàìàòà â ãúðáà è ìèòîâåòå çà “ïîçîðà íà
Âåðñàé” è “ìàñîíñêîòî óáèéñòâî íà Ôðàíö
Ôåðäèíàíä” áèëè êîìáèíèðàíè â
íàöèîíàëèñòè÷åñêè äåáàò, äèðèæèðàí îò
Ëóäåíäîðô.
Àêî ñåãà ñðàâíèì àíòè-ìàñîíñêèÿ äåáàò îò
ñòðàíà íà äâàìàòà ãëàâíè ãåðîè, ùå
îòêðèåì íÿêîè ïðèëèêè, íî ñúùî òàêà è
íÿêîëêî ïîðàçèòåëíè ðàçëèêè. Íåêà çàïî÷íåì
ñ ïîäîáèÿòà. È çà äâàìàòà Ïúðâàòà
ñâåòîâíà âîéíà áèëà îòïðàâíà òî÷êà êúì
äåôèíèðàíåòî íà íàöèÿòà êàòî îáùíîñò,
êúäåòî “äðóãèòå” íå ñà äîáðå äîøëè. Òå -
ìàñîíèòå, åâðåèòå è áîëøåâèêèòå - áèëè
ðàçãëåæäàíè êàòî èñòèíñêèòå âðàãîâå.
Òåõíèòå îòëè÷èòåëíè ÷åðòè áèëè
åëåìåíòàðèçèðàíè, à äåéñòâèòåëíîòî
âëèÿíèå êîåòî óñïÿâàëè äà ïðîêàðâàò â
îáùåñòâîòî - òâúðäå ïðåóâåëè÷åíî.
“Ïðîòîêîëèòå íà ñèîíñêèòå ìúäðåöè” áèëè
ïðåñå÷íàòà òî÷êà è íà äâàìàòà
êîíñïèðàòîðè: Æóèí áèë ðåäàêòîðúò íà
ôðåíñêîòî èì èçäàíèå, à íåìñêàòà âåðñèÿ
áèëà ðåäàêòèðàíà îò áëèçúê ïðèÿòåë íà
Ëóäåíäîðô. Îáà÷å, àêî ïîãëåäíåì ïîä
ïîâúðõíîñòòà, ñòàâà î÷åâèäíî, ÷å
èçãðàæäàíåòî íà îáðàçà íà âðàãà áèëî
ïîñòàâåíî âúðõó ðàçëè÷íè îñíîâè.
È â äâàòà ñëó÷àÿ êðàéíèÿò íàöèîíàëèçúì,
ïðîâîêèðàí îò âîéíàòà, áèë àêò íà òúðñåíå
íà èçêóïèòåëíà æåðòâà. Ñâîáîäíîòî
çèäàðñòâî, áèäåéêè “çàòâîðåíî îáùåñòâî”
ñ “ìåæäóíàðîäåí õàðàêòåð”, ñå îêàçàëî -
îùå âåäíúæ - åäèí èäåàëåí êàíäèäàò. Íî
ñëåä òðàâìèðàùèÿ åêñïåðèìåíò ñ ðóñêàòà
ðåâîëþöèÿ òîçè “èíòåðíàöèîíàëèçúì” áèë
èíòåðïðåòèðàí ïî ðàçëè÷åí íà÷èí. Ñåãà
“èíòåðíàöèîíàëèçìúò” íà ìàñîíñòâîòî áèë
ðàçãëåæäàí êàòî “àíòè-ïàòðèîòè÷åí”;
“àíòè-ïàòðèîòèçìúò” áèë ñëåäîâàòåëíî
àêò, èëè äîðè êðèìèíàëíî ïðåñòúïëåíèå,
ñâúðçàíî ñúñ çàïëàõà êúì äúðæàâàòà. Â àíòè-
ìàñîíñêèÿ äåáàò, êàêòî âúâ Ôðàíöèÿ, òàêà è
â Ãåðìàíèÿ, Ñâîáîäíîòî çèäàðñòâî ñå
ïðåâúðíàëî âúâ âîåííî ïðåñòúïëåíèå. Åäíà
îò êíèãèòå íà Æóèí, ïóáëèêóâàíè â ïåðèîäà
ìåæäó äâåòå âîéíè, äîðè ïîïóëÿçèðèðàëà
òåðìèíà “Ìàñîíñêàòà âîéíà” - íåùî çà
êîåòî òîé áèë ïîçäðàâåí îò ïàïñêèÿ
äúðæàâåí ñåêðåòàð, êàðäèíàë Ãàñïàðè - à
ïèñàíèÿòà íà Ëóäåíäîðô äåéñòâèòåëíî
“ïîòâúðäèëè” ñëóõîâåòå çà “ìàñîíñêèòå
âîåííè ïðåñòúïëåíèÿ”, âå÷å öèðêóëèðàùè â
íåìñêèòå ðàäèêàëíè íàöèîíàëèñòè÷åñêè
áðîøóðè îò 1915 ã. íàñàì. Íî â òÿõ
ñâîáîäíèÿò çèäàð áèë äåéñòâèòåëíî ïî-
ñêîðî êîíñïèðàòîð , îòêîëêîòî àêòüîð, è â
òàçè âðúçêà âè ïðåäëàãàì åäèí öèòàò íà
Æóèí, ñïîðåä êîéòî “ñòàâà ÿñíî”, êàê å
ïðåäèçâèêàíà âîéíàòà:“Èçðàèë áèë öàðÿò,
ìàñîíúò - óïðàâèòåëÿò íà íåãîâèÿ äâîð, à
áîëøåâèêúò - åêçåêóòîðúò”.
 äåéñòâèòåëíîñò, ìèòúò çà “íåèçâåñòíèòå
âèñî÷àéøè ðàçïîðåäèòåëè” ñòàíàë ãëàâíèÿ
ïóíêò â èíòåðåñèòå íà ôðåíñêèÿ åïèñêîï è
íåìñêèÿ ãåíåðàë: ìîæå áè íàé-ãîëÿìàòà
ðàçëèêà â àíòè-ìàñîíñêèÿ äåáàò ïðåäè è
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009
ñëåä Ïúðâàòà ñâåòîâíà âîéíà å êëþ÷îâàòà “Èçðàèë áèë öà-
ïîçèöèÿ íà àíòè-ñåìèòèçìà. “Ðàçáóëâàíåòî ðÿò, ìàñîíúò -
íà ìàñîíñêèòå òàéíè” áèëî, íà ïúðâî ìÿñòî, óïðàâèòåëÿò íà
îáîçíà÷àâàíåòî íà åâðåéñòâîòî êàòî
íåãîâèÿ äâîð, à
îêóëòíàòà ñèëà îòâúä ìàñîíñòâîòî è
êúäåòî “ìåæäóíàðîäíîòî ìàñîíñòâî” áîëøåâèêúò -
åêçåêóòîðúò”.
äåéñòâàëî êàòî åäèí ïîñðåäíèê ìåæäó
“ìåæäóíàðîäíèÿ áîëøåâèçúì” è
“ìåæäóíàðîäíîòî åâðåéñòâî”.
Æóèí ïðèòåæàâàë çàâèäíè ïîçíàíèÿ ïî
ìàñîíñêà èñòîðèÿ, íî ãè èçïîëçâàë çà äà
ïîòâúðäè ñâîÿòà òåîðèÿ íà êîíñïèðàöèÿòà,
êîÿòî íå áèëà îñíîâàíà âúðõó íÿêàêâà
“àðèéñêà” èíòåðïðåòàöèÿ íà èñòîðèÿòà.
Íåãîâàòà ðàáîòà êàòî ïóáëèöèñò áèëà
äúëáîêî âêîðåíåíà â êàòîëèöèçìà è áèëà åäíî
âúïëúùåíèå íà ôðåíñêàòà àíòè-ìàñîíñêà
òðàäèöèÿ, çàïî÷âàùà ñ Áàðóåë è çàëÿçâàùà ñ
Íèêîëà Äåøàì, Ëåî Òàêñèë, Æàí Ìàðê-Ðèâèåð
è ðåäèöà äðóãè. Òàçè “òðàäèöèÿ” ñå
àäðåñèðàëà ñðåùó ìàñîíñòâîòî,
èäåíòèôèöèðàùî ñåáå ñè ñ ðåïóáëèêàíèçìà
è ñâîáîäíàòà ìèñúë, è íàïúëíî
ïðîòèâîñòîÿùî íà êàòîëè÷åñêàòà
íàöèîíàëíà äúðæàâà, êîÿòî áèëà öåíòðàëíà
ôèãóðà â êîíñïèðàòèâíîòî ìèñëåíå íà Æóèí.
Ëóäåíäîðô, îáðàòíî, ñâúðçàë ñâîåòî èìå ñ
åäèí âèä àíòè-ìàñîíñêî è àíòè-ñåìèòñêî
äâèæåíèå, èíôèëòðèðàíî âúâ âñè÷êè ñëîåâå
íà îáùåñòâîòî â Ãåðìàíèÿ ìåæäó äâåòå
âîéíè. Òîâà “äâèæåíèå” â äåéñòâèòåëíîñò
íÿìàëî èíòåëåêòóàëåí èëè ìîðàëåí âîäà÷.
Íåìñêèòå êîíñïèðàòèâíè ìèñëèòåëè îò
ðîäà íà “ôüîëêèø”-ïèñàòåëè êàòî Äèòðèõ
Åêàðò (1868-1923) è Àëôðåä Ðîçåíáåðã
(1893-1946) ñâîáîäíî èíòåðïðåòèðàëè
òåìàòà çà þäåî-ìàñîíñêèÿ è áîëøåâèøêè
çàãîâîð è êîíöåíòðèðàëè ñâîèòå óñèëèÿ â
òàçè ïîñîêà. Íå å âúçìîæíî Ëóäåíäîðô äà
áúäå ðàçãëåæäàí êàòî íÿêàêâà áåçñïîðíà
ôèãóðà, íèòî ìîæå äà áúäå ðàçêðèòî íÿêàêâî
ðåàëíî èçãðàæäàíå íà äèñïóòà.
Ïîñëåäîâàòåëèòå íà Æóèí - äàâàì Àíðè
Êîñòîí êàòî åäèí ïðèìåð - áèëè òâúðäå
äîáðîñúâåñòíè â èçèãðàâàíåòî íà ñâîÿòà
ðîëÿ â îòáðàíàòà íà ôðåíñêàòà
êàòîëè÷åñêà íàöèîíàëíà äúðæàâà êàòî
ïðîòèâîïîëîæíîñò íà íåðåëèãèîçíàòà è
íåìîðàëíà ðåïóáëèêà. Ðåëèãèÿòà áèëà
ôàêòîð îò ïî-ìàëêî çíà÷åíèå çà Ëóäåíäîðô.
Íî â ïðîòèâîâåñ, çà íåãî êàòîëè÷åñêàòà
öúðêâà, øàáëîíèçèðàíà êàòî Éåçóèòñêè
îðäåí, ñúùî çàåìàëà ñâîåòî ìÿñòî è ðîëÿ â
òàçè ãîëÿìà êîíñïèðàöèÿ.
Ìîãà äà çàêëþ÷à, ÷å ïðåäñòàâàòà çà þäåî-
ìàñîíñêèÿ âðàã ïðèåëà ñâîÿòà îêîí÷àòåëíà
ôîðìà ïðåç 20-òå ãîäèíè íà ÕÕ âåê è áèëà
ãîòîâà äà áúäå ïðåãúðíàòà îò íàöèîíàë-
ñîöèàëèñòè÷åñêàòà èäåîëîãèÿ. Ôðåíñêèÿò
âàðèàíò íà òàçè ïðåäñòàâà îáà÷å, ñ
íåãîâèòå ïî÷òè íåïðåêúñíàòè âðúçêè ñ
êàòîëèöèçìà, óñïÿë äà ïðîáèå ñâîÿ ïúò îòâúä
êðàÿ íà Âòîðàòà ñâåòîâíà âîéíà, îñèíîâèë
àíòè-ñåìèòèçìà è óñïåøíî ñêúñàë âñè÷êè
âðúçêè ñ âîåííèÿ ïåðèîä. Òîâà å ìîæå áè íàé-
äîáðèÿ íà÷èí äà ñå ïîêàæå, ÷å â î÷èòå íà
êîíñïèðàòèâíèòå ìèñëèòåëè âðàãúò íèêîãà
íå ìîæå äà áúäå ðàçáèò.
37
 Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009
38

ÌÀÑÎÍÑÊÈ ÎÐÄÅÍÈ È ÎÁÐÅÄÈ Â
ÀÍÃËÎ-ÑÀÊÑÎÍÑÊÎÒÎ
ÌÀÑÎÍÑÊÎ ÏÐÎÑÒÐÀÍÑÒÂÎ
ÌÓ Áðàò Ìèõàèë Äèìèòðîâ, Àñèñòåíò Âåëèê
Ìàéñòîð ïî ìåæäóíàðîäíèòå âúïðîñè
Ä
åëåíåòî íà ìàñîíñêîòî
ïðîñòðàíñòâî íà “Àíãëîñàêñîíñêî” è
“Ôðàíêîôîíñêî” å óñëîâíî è äî ãîëÿìà
ñòåïåí ñå ïðåäîïðåäåëÿ îò
âçàèìíîòî ïðèçíàíèå, êîåòî ñè
ïðåäîñòàâÿò Âåëèêèòå Ëîæè îò
ðàçëè÷íèòå îðèåíòè. Òàêà íàïðèìåð
Îáåäèíåíàòà Âåëèêà Ëîæà íà Àíãëèÿ (ÎÂËÀ) íå
ïðèçíàâà Âåëèêèÿ Îðèåíò íà Ôðàíöèÿ è íèòî åäíà
äðóãà ôðåíñêà ìàñîíñêà ñòðóêòóðà, ñ èçêëþ÷åíèå
íà Âåëèêàòà Íàöèîíàëíà Ëîæà íà Ôðàíöèÿ. Â
îñíîâàòà íà òîâà ðàçäåëåíèå ñà 8-òå Ïðèíöèïà
íà ðåãóëÿðíîñò, ïðèåòè îò ÎÂËÀ ïðåç 1929 ã. è
ïðåäîïðåäåëÿùè óñëîâíàòà “ðåãóëÿðíîñò”/”íå-
ðåãóëÿðíîñò” íà ñúîòâåòíàòà Âåëèêà Ëîæà îò
ãëåäíàòà òî÷êà íà ÎÂËÀ.  çàâèñèìîñò îò òîâà
êîÿ å Âåëèêà Ëîæà ”Ìàéêà” íà ñúîòâåòíàòà
Âåëèêà Ëîæà, òÿ ñå ÷èñëè êúì åäíîòî èëè äðóãîòî
ìàñîíñêî ïðîñòðàíñòâî.
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009
ÒÅÎÐÈß
Ñåãà êúì òåìàòà -
Ìàñîíñêèòå îðäåíè è îáðåäè
Îðäåíèòå è îáðåäèòå ñà ìàñîíñêè ñòðóêòóðè,
âêëþ÷âàùè åäíà èëè ïîâå÷å îò òàêà íàðå÷åíèòå
“äîïúëíèòåëíè” (Additional), “ïðèñúþçíè” (Allied)
ñòåïåíè èëè èíà÷å êàçàíî - “ñòåïåíè îòòàòúê
çàíàÿòà” (“Âeyond the craft”), ïîäðåäåíè â îïðåäåëåí
ðåä è èìàùè çàâúðøåíà ôèëîñîôñêà è ðèòóàëíà
êîíñòðóêöèÿ1.
Ñúùåñòâóâà ìíåíèåòî, ÷å ìíîãî îò òÿõ ñà áèëè
“èçôàáðèêóâàíè” â õîäà íà ÕVIII âåê â Øîòëàíäèÿ,
Àíãëèÿ è íå íà ïîñëåäíî ìÿñòî - àêî ëè íå äîðè íà
ïúðâî - âúâ Ôðàíöèÿ. Íÿêîè îò âúïðîñíèòå ñòåïåíè, è
äîðè “çàâúðøåíè” îðäåíè è îáðåäè, ñà âúçíèêíàëè è â
ÑÀÙ, êàòî â ïîñëåäñòâèå ñà áèëè ïðåíåñåíè íà
Ñòàðèÿ Êîíòèíåíò. Â èçâåñòåí ñìèñúë ãîðíîòî
òâúðäåíèå å ìîæå áè ìàëêî ïðèáúðçàíî èëè äîðè
ïîâúðõíîñòíî, êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å â ðåäèöà îò
òàêà íàðå÷åíèòå îðäåíè è îáðåäè ñúùåñòâóâàò
äîñòà “àíòè÷íè” ïðåïðàòêè è åëåìåíòè, êîèòî áèõà
ìîãëè äà ñâèäåòåëñòâàò çà åäíà ïî-ñòàðà
ãåíåàëîãèÿ.
Îò äðóãà ñòðàíà “òðåòàòà” èëè “Ìàéñòîðñêàòà”
ñòåïåí â Ñèíüîòî Ìàñîíñòâî ïðåäïîëàãà (èëè
ïðåäïîñòàâÿ) ñúùåñòâóâàíåòî íà åäíà ïîñëåäâàùà
ñòåïåí, â ðàìêèòå íà êîÿòî äà ñå âúçñòàíîâè
“çàãóáåíàòà òàéíà”, áåç êîåòî öÿëàòà êîíñòðóêöèÿ
íà Ñèíüîòî Ìàñîíñòâî “óâèñâà”.
Íàé-ðàííèòå ïå÷àòíè äàííè çà íÿêàêâè “âèñîêè”
ñòåïåíè, îñâåí òðèòå íà Ñèíüîòî Ìàñîíñòâî, ñå
îòíàñÿò äî òàêà íàðå÷åíàòà “Ñâåòà Êðàëñêà Àðêà”
è ñà îò 1741 ã. Îò 1743 ã. ñà äàííèòå çà äðóã ïîäîáåí
îðäåí - “Êðàëñêè Øîòëàíäñêè Îðäåí”, êîéòî îùå
òîãàâà å áèë äîòîëêîâà ïîïóëÿðåí, ÷å å èìàëî
Ïðîâèíöèàëíà Âåëèêà Ëîæà íà Îðäåíà â Ëîíäîí ñ äâà
øàïèòúðà (åêâèâàëåíòà íà Ëîæà ïðè Ñèíüîòî
Ìàñîíñòâî).
“Âèñîêèòå” ñòåïåíè, êàêòî òå íåêîðåêòíî ñå
“òèòóëóâàò” (òîâà ïîíÿòèå å îñòàíàëî îò âðåìåòî
íà áóðíîòî èì âúçíèêâàíå ïðåç ÕVIII âåê âúâ Ôðàíöèÿ),
ïîïàäàò óñëîâíî â òðè ÿñíî ðàçãðàíè÷èìè ãðóïè:
1. òàêèâà, êîèòî ðàçøèðÿâàò òåìèòå íà “çàíàÿòà”
(íà Ñèíüîòî Ìàñîíñòâî),
2. òàêèâà, êîèòî ïðåòåíäèðàò äà “âúçñòàíîâÿâàò”
çàãóáåíèòå “òàéíè”, è
3. òàêà íàðå÷åíèòå “Ðèöàðñêè” ñòåïåíè.
Ïî îòíîøåíèå íà ïúðâèòå äâå ãðóïè ñà íàëèöå äâå
39
ÒÅÎÐÈß
îò÷åòëèâè òåíäåíöèè. Åäíàòà ñå å
ñâåæäàëà äî òîâà, äà ñå èççåìâàò ÷àñòè
îò ëåãåíäèòå, çàëîæåíè â ðèòóàëèòå íà
òðèòå ñòåïåíè íà çàíàÿòà è äà ñå
îáîñîáÿâàò â ïðèñòðîå÷íè ñòðóêòóðè, à
äðóãàòà - äà ñå îôîðìÿò ñúâúðøåíî íîâè
ñòåïåíè, êîèòî ñúäúðæàò äîïúëíèòåëíè
åëåìåíòè è ïîçíàíèÿ êúì òåìèòå, çàëîæåíè
â òðèòå ñòåïåíè íà Ñèíüîòî Ìàñîíñòâî.
Òîâà å ñòàâàëî ñ îñîáåíà àêòèâíîñò ïðåç
ïî-ãîëÿìàòà ÷àñò íà ÕVIII âåê è äîíÿêúäå
ïðåç ÕIÕ âåê.
 ñëó÷àÿ ñ òðèòå ñòåïåíè íà Çàíàÿòà -
îòñòðàíÿâàíåòî íà çíà÷èòåëíè ÷àñòè îò
ðèòóàëà è ñúäúðæàíèåòî ìó ñà áèëè
íàëîæåíè îò íîâèòå èçèñêâàíèÿ, çàëåãíàëè
â Êîíñòèòóöèÿòà íà ÎÂËÀ, ñúãëàñíî êîèòî
Ìàñîíñòâîòî å áèëî òðàíñôîðìèðàíî îò
“õðèñòèÿíñêî” ïî ñâîåòî ñúäúðæàíèå â “íå-
õðèñòèÿíñêî” òàêîâà. Ìíîãî îò òàêà
íàðå÷åíèòå “õðèñòèÿíñêè” åëåìåíòè ñà
íàìåðèëè ìÿñòî â íîâîâúçíèêâàùèòå
“äîïúëíèòåëíè” ñòåïåíè. Ïðèìåð çà òîâà
ñà ñòåïåíèòå â îðäåíà íà “Ìàðê
Ìàñîíèòå”, êîéòî å ïðèåòî äà ñå
òðåòèðà êàòî “äîïúëâàù” êúì ñìèñúëà è
ñúäúðæàíèåòî íà ñòåïåíòà êàëôà íà
Ñèíüîòî Ìàñîíñòâî.
Ñúâñåì èíà÷å ñòîÿò íåùàòà ïðè “Îðäåíà
íà Êðàëñêàòà Àðêà”, íà “Êðàëñêèÿ
Øîòëàíäñêè Îðäåí” è íà “Îðäåíà ‘Ðîç
Êðîà’” (“×åðâåíèÿò êðúñò”). Âñåêè åäèí îò
òåçè îðäåíè ïðåòåíäèðà äà å
“çàâúðøâàùàòà ñòåïåí”, â êîÿòî ñå
ðàçêðèâàò “çàãóáåíèòå” òàéíè â Ñèíüîòî
Ìàñîíñòâî. Êðàëñêèÿò Øîòëàíäñêè Îðäåí
è Îðäåíúò “Ðîç Êðîà” ñà “õðèñòèÿíñêè” ïî
ñâîåòî ñúäúðæàíèå, äîêàòî Îðäåíúò íà
Êðàëñêàòà Àðêà íå å, âúïðåêè ÷å å èçöÿëî
áàçèðàí íà åëåìåíòè, çàèìñòâàíè îò
Ñòàðèÿ çàâåò.
Òðåòàòà ãðóïà (“Ðèöàðñêè”) ñòåïåíè,
ïðåòåíäèðàò äà ñà ïðîäúëæèòåëè íà
òðàäèöèèòå íà ñòàðèòå ðèöàðñêè îðäåíè,
ñúùåñòâóâàëè ïðåç ñðåäíèòå âåêîâå.
Õàðàêòåðåí ïðèìåð òîâà îòíîøåíèå ñà
Âñåêè îïèò çà
ñòåïåíèòå, êîèòî ñà ÷àñò îò òàêà
öÿëîñòíî
íàðå÷åíèòå Òåìïëèåðñêè îðäåíè èëè íà
îïèñàíèå íà “îáîñîáåíè” ÷àñòè èëè ðàçäåëè íà ïîâå÷åòî
ðàçëè÷íèòå îáðåäè - “Éîðêñêèÿ”, “Ñòàðèÿ è Ïðèåò
îðäåíè è îáðåäè Øîòëàíäñêè Îáðåä” è äð. Ïðàêòè÷åñêè
ñå çàòðóäíÿâà âñè÷êè “âúçñòàíîâåíè” èëè “âúçðîäåíè”
îò ïðîñòîòî ðèöàðñêè îðäåíè (ñòåïåíè) îáà÷å èìàò
îáñòîÿòåëñòâî, ìíîãî ìàëêî îáùî ñ ïúðâîîáðàçèòå ñè,
÷å áðîÿò íà îñâåí îòäåëíè èñòîðè÷åñêè åëåìåíòè,
òåçè ñòðóêòóðè ïðåäàíèÿ è ëåãåíäè, êîèòî ñà ÷àñò îò
ðèòóàëíîòî, õåðàëäè÷åñêî è ôèëîñîôñêî
å ãîëÿì, à
ñúäúðæàíèå íà “íîâèòå ñòàðè” îðäåíè.
èíôîðìàöèÿòà
çà òÿõ å Âñåêè îïèò çà öÿëîñòíî îïèñàíèå íà
ðàçëè÷íèòå îðäåíè è îáðåäè ñå çàòðóäíÿâà
ïðúñíàòà âúâ
îò ïðîñòîòî îáñòîÿòåëñòâî, ÷å áðîÿò íà
âñåâúçìîæíè òåçè ñòðóêòóðè å ãîëÿì, à èíôîðìàöèÿòà
èçòî÷íèöè, íå çà òÿõ å ïðúñíàòà âúâ âñåâúçìîæíè
âñè÷êè èçòî÷íèöè, íå âñè÷êè äîñòàòú÷íî ïúëíè èëè
äîñòàòú÷íî òî÷íè. Îïèò çà ñèñòåìàòèçàöèÿ íà
ïúëíè èëè òî÷íè. íàëè÷íàòà èíôîðìàöèÿ çà îðäåíèòå è
40
40
îáðåäèòå â Àíãëîñàêñîíñêîòî Ìàñîíñêî
ïðîñòðàíñòâî ñå ñúäúðæà â ìîÿòà
åäíîèìåííà ðàçðàáîòêà. Òÿ å îïèò çà
èçãîòâÿíåòî íà åäíà ìàêñèìàëíî òî÷íà
êàðòèíà çà ðàçíîîáðàçèåòî íà òåçè
ôîðìèðîâàíèÿ, òåõíèÿ ãåíåçèñ, âúòðåøíà
êîíñòðóêöèÿ è âçàèìíà îáâúðçàíîñò è
ïîä÷èíåíîñò, ò.å. åäèí âèä “ñêåëåò” íà
öÿëàòà ñèñòåìà îò îðäåíè è îáðåäè, ÷èÿòî
“ïëúò” è “êðúâ” ñà àëåãîðèèòå, èñòîðèèòå
è ïîóêèòå, âúïëúòåíè âúâ âñÿêà ñòåïåí -
òîâà îò åäíà ñòðàíà, è îò äðóãà -
ñúîòâåòíèòå ðèòóàëè è äðàìàòèçàöèè.
Ñàìî ïî ñåáå ñè, èçó÷àâàíåòî íà
ïîñëåäíèòå ïðåäñòàâëÿâà åäíî êîëîñàëíî
óñèëèå, êîåòî ìîæå äà áúäå îáåêò íà
äîïúëíèòåëíè ðàçðàáîòêè.
Íÿìà äà å ïðåñèëåíî äà ñå êàæå, ÷å
ïðèñòðîå÷íèòå ñòåïåíè ñà âúçíèêâàëè è ñà
ñå ðàçâèâàëè â ìíîãî ñëó÷àè àâòîíîìíî,
íåðÿäêî - ïðîèçâîëíî, êàòî ñà ñå
ðàçïðîñòðàíÿâàëè ïúðâîíà÷àëíî ëîêàëíî, à
âïîñëåäñòâèå, áëàãîäàðåíèå íàé-âå÷å íà
äâèæåíèåòî íà âîåííè ÷àñòè, êîëîíèàëíè
àäìèíèñòðàöèè è äîðè íà îòäåëíè áðàòÿ â
äðóãè îðèåíòè è äàæå êîíòèíåíòè.
Íàðåä ñ ðàçíîîáðàçèåòî íà îðäåíè è
îáðåäè, ñúùåñòâóâà è çíà÷èòåëíî
ðàçíîîáðàçèå è ñïåöèôè÷íîñò íà
åäíîèìåííè îðäåíè è îáðåäè â ðàçëè÷íèòå
îðèåíòè - âñè÷êî òîâà, âñëåäñòâèå íà
èñòîðè÷åñêè è ìåñòíè òðàäèöèè, âðåìå è
ìÿñòî íà âúçíèêâàíå è ïîñëåäâàùî
“òðàíñôåðèðàíå” â äðóã îðèåíò, íà
ñòðåìåæ êúì çàïàçâàíå íà “ñòàðè” îáè÷àè
è ïðàêòèêè, íà “ðàçêðàñÿâàíå” è äîïúëâàíå
íà ñèìâîëèêàòà è ò.í., è ò.í.
Ùå ñå ñïðà ïî-ïîäðîáíî íà ñèñòåìàòà îò
îðäåíè è îáðåäè â Àíãëèÿ è Óåëñ, èçõîæäàéêè
îò ïðåçóìïöèÿòà çà “âúðõîâåíñòâîòî” èëè
“ñòàðøèíñòâîòî” íà àíãëèéñêîòî
Ìàñîíñòâî è òîâà, ÷å âñè÷êè îñòàíàëè ñà
ïîâå÷å èëè ïî-ìàëêî âàðèàöèè íà
îðèãèíàëíèòå àíãëèéñêè ñòðóêòóðè.
Êàêòî âå÷å ñòàíà äóìà îáðåäèòå è
îðäåíèòå âêëþ÷âàò â ñåáå ñè ñèñòåìà îò
âñåâúçìîæíè ñòåïåíè, êàòî ìíîãî îò òåçè
ñòåïåíè ñà ñúùåñòâóâàëè è ñà ñå
ïðàêòèêóâàëè àâòîíîìíî èëè êàòî
ñúñòàâíè ÷àñòè íà “çàíàÿòà” â ïåðèîäà äî
îáåäèíåíèåòî ïðåç 1813 ã. íà äâåòå Âåëèêè
Ëîæè - íà “Àíòè÷íèòå” è “Ìîäåðíèòå”
Ìàñîíè.
Ñëåäâà äà ñå îòáåëåæè, ÷å äî
îáåäèíåíèåòî Âåëèêàòà Ëîæà íà
“Àíòè÷íèòå” å ïîçâîëÿâàëà íà ñâîèòå Ëîæè
äà ïðàêòèêóâàò “âñè÷êè è âñÿêàêâè”
ñòåïåíè, êîèòî ñà áèëè ïðåäìåò íà
ïðåäîñòàâåíèÿ èì “ïàòåíò” (Craft Warrant).
Ïðè öÿëîòî òîâà ìíîãîîáðàçèå îò ñòåïåíè,
åäíà ÷àñò å âúçíèêíàëà â ñàìàòà Àíãëèÿ, íî
íåìàëêî ñà áèëè âíåñåíè “îòâúí” - îò
Øîòëàíäèÿ, Èðëàíäèÿ, Ôðàíöèÿ è äð.
Ïîñëåäíîòî îáñòîÿòåëñòâî ñå äúëæè íà
ôàêòà, ÷å ðàçïðîñòðàíåíèåòî íà
Ìàñîíñòâîòî â êîíòèíåíòàëíà Åâðîïà è
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009

íàé-âå÷å âúâ Ôðàíöèÿ îò ÕVIII-ÕIÕ âåê, ñå å
ñúïðîâîæäàëî ñúñ ñúçäàâàíåòî íà
âñåâúçìîæíè íîâè ñòåïåíè - íà îïðåäåëåí
åòàï å èìàëî ïîâå÷å îò 1400 òàêèâà, êàòî
íÿêîè îò òÿõ, íåèçáåæíî, ñà ñå “âúðíàëè” â
Àíãëèÿ - ëþëêàòà íà ñúâðåìåííîòî
Ìàñîíñòâî.
Àíãëèÿ
Ñ àêòà íà îáåäèíåíèåòî íà äâåòå Âåëèêè
Ëîæè â Àíãëèÿ ñå ñëàãà íà÷àëîòî íà
ñúâðåìåííàòà ñòðóêòóðà íà àíãëèéñêîòî
Ìàñîíñòâî - “Çàíàÿòúò” ñå îãðàíè÷àâà â
ðàìêèòå íà ïúðâèòå òðè ñòåïåíè: ÷èðàê,
êàëôà, ìàéñòîð ìàñîí è “Êðàëñêàòà Àðêà”
(ñïîðåä ÷ë.2 îò Äîãîâîðà çà Îáåäèíåíèå îò
1813 ã.). Âñè÷êè äðóãè ñòåïåíè, êîèòî ñà ñå
ïðàêòèêóâàëè êàòî ñàìîñòîÿòåëíè
òàêèâà èëè êàòî ÷àñò îò “Çàíàÿòà” â
ñúñòàâà íà Âåëèêàòà Ëîæà íà Àíòè÷íèòå,
ñëåä îáåäèíåíèåòî ñà îòäåëåíè îò íåãî è
ñà “ïðèêà÷åíè” êúì âå÷å ñúùåñòâóâàùè
ñòðóêòóðè (îðäåíè è îáðåäè) èëè ñà
ãðóïèðàíè â íîâè òàêèâà.
Ìîæå äà çâó÷è ïðåñèëåíî, íî å ôàêò, ÷å
âñåêè ìàñîí â Àíãëèÿ, êîéòî èìà æåëàíèå,
âðåìå è íå íà ïîñëåäíî ìÿñòî - ôèíàíñîâè
ñðåäñòâà, ìîæå äà ïðèäîáèå ïîâå÷å îò 110
ñòåïåíè!
Ïîíàñòîÿùåì â Àíãëèÿ è Óåëñ ñå
ïðàêòèêóâàò ïîâå÷å îò 20 îðäåíà è
îáðåäà2, à èìåííî (ðåäúò â êîéòî ñà
ïîäðåäåíè â íèêàêúâ ñëó÷àé íå îïðåäåëÿ
íÿêàêâî “ñòàðøèíñòâî” èëè “çíà÷åíèå”):
1. Ñâåòà êðàëñêà àðêà,
2. Ìàðê ìàñîíñòâî,
3. Ìîðÿöè íà Êðàëñêèÿ êîâ÷åã,
4. Îðäåí íà Òàéíèÿ ìîíèòîð,
5. Êðàëñêè è èçáðàíè ìàéñòîðè,
6. Îðäåí íà ñúþçíèòå ìàñîíñêè ñòåïåíè,
7. Ñòàð è ïðèåò îáðåä çà Àíãëèÿ è Óåëñ,
8. ×åðâåí êðúñò íà Êîíñòàíòèí,
9. Ðèöàðè òåìïëèåðè è ðèöàðè íà Ìàëòà,
11. Ðèöàðè òåìïëèåðè-ïðîïîâåäíèöè íà
Ñâåòàòà êðàëñêà àðêà,
12. Êðàëñêè øîòëàíäñêè îðäåí,
13. Îáðåä Áàëäóèí íà Ñåäåìòå ñòåïåíè
îò íåçàïîìíåíè âðåìåíà â Áðèñòîë,
14. Îáùåñòâî (Îðäåí) íà
Îïåðàòèâíèòå,
15. Îáùåñòâî Ðîçèêðîñèÿíà â Àíãëèÿ
(Ðîçåíêðîéöåðñêî îáùåñòâî íà
ôðàíêìàñîíè),
16. Àâãóñòåéøè îðäåí íà Ñâåòëèíàòà,
17. Îðäåí íà Åðè,
18. Ñâåòè îðäåí íà ðèöàðèòå
áåíåôèöèåíòè íà Ñâåòèÿ ãðàä.
Îñâåí èçáðîåíèòå ïî-ãîðå, èìà îùå íÿêîëêî
îðäåíà, êîèòî íå ñà òîëêîâà èçâåñòíè è â
êîèòî ÷ëåíóâàò ñðàâíèòåëíî ìàëúê áðîé
ìàñîíè. Òîâà ñà:
1. Îðäåí íà Ñâ. Òîìà Àêîíñêè,
2. Ïèëèãðèìè íàñòàâíèöè,
3. Õåðìåòè÷åñêè îðäåí íà
ìàðòèíèñòèòå,
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009
ÒÅÎÐÈß
4. Ìúæå íà Êâàäðàòà, Ìîæå äà çâó÷è
5. Ñòåïåí Êîðê. ïðåñèëåíî, íî å
ôàêò, ÷å âñåêè
Øîòëàíäèÿ
ìàñîí â Àíãëèÿ,
êîéòî èìà
Åäíà áåãëà èñòîðè÷åñêà ñïðàâêà çà
æåëàíèå, âðåìå
Øîòëàíäèÿ ïîêàçâà, ÷å âñëåäñòâèå íà
çíà÷èòåëíàòà àâòîíîìèÿ íà ëîæèòå, ìíîãî
è íå íà ïîñëåäíî
îò òÿõ íå ñàìî íå ñà ñå ïîä÷èíÿâàëè íà ìÿñòî -
Âåëèêàòà Ëîæà, íî è ñà ïðàêòèêóâàëè â ôèíàíñîâè
ðàìêèòå íà ñîáñòâåíèÿ ñè ðèòóàë è ñðåäñòâà, ìîæå
ðåäèöà ñòåïåíè “îòòàòúê çàíàÿòà”. Òàçè äà ïðèäîáèå
ïðàêòèêà å äîáèëà îñîáåíî ãîëåìè ðàçìåðè ïîâå÷å îò 110
â ïîñëåäíèòå äåñåòèëåòèÿ íà ÕVIII âåê. ñòåïåíè!
Ñúîáðàçÿâàéêè ñå ñ ïðèåòèÿ â Àíãëèÿ ïðåç
1799 ã. “Çàêîí çà òàéíèòå îáùåñòâà”, è â
ñòðåìåæà ñè äà îãðàíè÷è è (åäíîâðåìåííî
ñ òîâà) äà òóðè ðåä â ðàçíîîáðàçèåòî íà
ñòåïåíèòå, ïðàêòèêóâàíè ïî
øîòëàíäñêèòå çåìè, Âåëèêàòà Ëîæà íà
Øîòëàíäèÿ èçäàâà äèðåêòèâà (ìåñåö
îêòîìâðè 1800 ã.), ñúãëàñíî êîÿòî
”çàáðàíÿâà è ëèøàâà ñâîèòå äúùåðíè
ëîæè îò ïðàâîòî äà ïðîâåæäàò ñáèðêè
íà ñòåïåí, ïî-âèñîêà îò ìàéñòîðñêàòà,
êàòî íàêàçàíèåòî å îòíåìàíå íà
ïàòåíòà”.
Òàçè çàáðàíà å áèëà ïðèåòà íåîõîòíî, íî
ïîñòåïåííî ñå å ïðåìèíàëî êúì
îáîñîáÿâàíåòî íà ñúîòâåòíèòå
“ïðèñòðîå÷íè” ñòðóêòóðè, ÷ðåç
îòäåëÿíåòî íà ñòåïåíèòå “îòòàòúê
çàíàÿòà” (òåçè, êîèòî âñå îùå íå ñà áèëè
îòäåëåíè) è ãðóïèðàíåòî è
ñòðóêòóðèðàíåòî èì â îòäåëíè îðäåíè è
äðóãè ìàñîíñêè ôîðìèðîâàíèÿ. Òîçè ïðîöåñ å
ïðîäúëæèë èçâåñòíî âðåìå, êàòî ñå å
îñúùåñòâÿâàë íå áåç ó÷àñòèåòî íà âúíøíè
ôàêòîðè, ïðåäèìíî îò Àíãëèÿ, Èðëàíäèÿ è â
íå ìàëêà ñòåïåí ÑÀÙ. Ïîñëåäíîòî
îáñòîÿòåëñòâî ñòàâà âèäíî, àêî
ïðîñëåäèì èñòîðèÿòà íà ôîðìèðàíåòî íà
ïîâå÷åòî ïðèñòðîå÷íè ñòðóêòóðè, êîèòî
ñà ÷àñò îò ìàñîíñêîòî ïðîñòðàíñòâî íà
Øîòëàíäèÿ è äíåñ.
Êúì äíåøíà äàòà Âåëèêàòà Ëîæà íà
Øîòëàíäèÿ å â “áðàòñêè” îòíîøåíèÿ ñúñ
ñëåäíèòå ðúêîâîäíè îðãàíè íà
ñúîòâåòíèòå ñòðóêòóðè “îòòàòúê
çàíàÿòà”, èíñòàëèðàíè è ðàáîòåùè íà
íåéíà òåðèòîðèÿ3:
1. Âúðõîâåí Âåëèê øàïèòúð íà Êðàëñêàòà
àðêà íà Øîòëàíäèÿ,
2. Âåëèê ïðèîðàò íà Øîòëàíäèÿ,
3. Êðàëñêè øîòëàíäñêè îðäåí,
4. Âúðõîâåí ñúâåò íà Øîòëàíäèÿ,
5. Âåëèê èìïåðñêè ñúâåò íà Øîòëàíäèÿ.
Èðëàíäèÿ
Âåëèêàòà Ëîæà íà Ñòàðèòå Ñâîáîäíè è
Ïðèåòè Çèäàðè (ÂËÑÑÏÇ) íà Èðëàíäèÿ å
åäèíñòâåíèÿò Ìàñîíñêè îðãàí â äâåòå
Èðëàíäèè (Ñåâåðíà è Ðåïóáëèêà Èðëàíäèÿ),
êîéòî èìà ïðàâîòî ïî çàêîí (“Çàêîí çà
Ïðàâèòåëñòâîòî íà Èðëàíäèÿ”, ïðèåò îò
41
41
ÒÅÎÐÈß
Áðèòàíñêèÿ Ïàðëàìåíò ïðåç 1920 ã.) äà
ïðèçíàâà, ñúîòâåòíî äà îïðåäåëÿ
ïðèñòðîå÷íèòå ñòðóêòóðè êúì Çàíàÿòà,
êîèòî ìîãàò äà ðàáîòÿò íà íåéíà
òåðèòîðèÿ. Íåùî ïîâå÷å, ðúêîâîäíèòå
îðãàíè íà âñè÷êè òåçè ñòðóêòóðè,
“îäîáðåíè” îò Âåëèêàòà ëîæà íà Èðëàíäèÿ,
ñå ïîìåùàâàò â ñãðàäàòà íà Âåëèêàòà
ëîæà, êàòî âñÿêà ñè èìà ñîáñòâåí
ñåêðåòàðèàò.
È òàêà, ïðèçíàòèòå îò ÂËÑÑÏÇ íà
Èðëàíäèÿ ñòðóêòóðè ñà:
1. Âúðõîâåí âåëèê øàïèòúð íà Êðàëñêàòà
àðêà íà Èðëàíäèÿ,
2. Âåëèê ñúâåò íà Ðèöàðèòå ìàñîíè íà
Èðëàíäèÿ,
3. Âåëèê ïðèîðàò íà Îðäåíà íà õðàìà â
Èðëàíäèÿ,
4. Âúðõîâåí ñúâåò çà Èðëàíäèÿ íà Ñòàðèÿ
è ïðèåò îáðåä”4.
Èìà äâå ñòðóêòóðè, êîèòî ñúùåñòâóâàò â
Àíãëèÿ è Øîòëàíäèÿ, íî íå ñà ïðåäñòàâåíè
â Èðëàíäèÿ. Òîâà ñà:
1. Îðäåí íà ×åðâåíèÿ êðúñò íà
Êîíñòàíòèí,
2. Êðàëñêè Øîòëàíäñêè Îðäåí.
È çà äâåòå ñà ïðàâåíè îïèòè äà áúäàò
èíñòàëèðàíè â Èðëàíäèÿ, íî ïîðàäè
ïðîöåäóðíè ïðè÷èíè è íàé-âå÷å ïîðàäè
ïðàâàòà, äàäåíè íà Âåëèêàòà ëîæà íà
Èðëàíäèÿ, äà ðåøàâà: êîè ñòðóêòóðè
ïðèçíàâà è êîè íå, ñúîòâåòíî - êîè ìîãàò
äà ñå ðåãèñòðèðàò íà òåðèòîðèÿòà ïîä
íåéíà þðèñäèêöèÿ è êîè íå, òàêà è íå ñå å
ñòèãíàëî äî ó÷ðåäÿâàíå íà ñúîòâåòíèòå
ðúêîâîäíè îðãàíè è ñòðóêòóðè íà äâàòà
îðäåíà. Òîâà íå îçíà÷àâà, ÷å èðëàíäñêè
ìàñîíè íå ÷ëåíóâàò â ñòðóêòóðè íà òåçè
îðäåíè, íî ïîä øîòëàíäñêà è àíãëèéñêà
þðèñäèêöèÿ.
Êîíòèíåíòàëíà Åâðîïà
Òàì, êúäåòî âúðõîâåíñòâîòî íà Àíãëèÿ å
ïðèçíàòî, ñå ïðàêòèêóâàò ïî÷òè âñè÷êè,
àêî íå è âñè÷êè îò èçáðîåíèòå â ðàçäåëà çà
Àíãëèÿ îðäåíè è îáðåäè. Ìíîãî ÷åñòî òîâà
ñòàâà â “ñúæèòåëñòâî” ñ òðàäèöèîííè
ìåñòíè ñòðóêòóðè - îðäåíè è îáðåäè
 ÑÀÙ (íàïðèìåð, “Øâåäñêèÿ Îáðåä” â Øâåöèÿ è
ñúùåñòâóâàò Ñêàíäèíàâèÿ), êîèòî ñà ñå óòâúðäèëè è
ôîðìèðîâàíèÿ, êîèòî èñòîðè÷åñêè ïðåäõîæäàò íÿêîè îò
êîèòî ñà ÷àñò ïî-íîâèòå ñòðóêòóðè.
îò ñèñòåìàòà
Çàáÿãâàéêè íàïðåä (âæ. ïî-äîëó) ùå êàæà, ÷å
îò ñòðóêòóðè äâàòà “àìåðèêàíñêè” îáðåäà - Ñòàðèÿò è
íà “ãðàæäàíñêî” ïðèåò Øîòëàíäñêè îáðåä è Éîðêñêèÿò
îáðåä ñà ìíîãî øèðîêî ïðåäñòàâåíè â
íèâî, ò.å.
êîíòèíåíòàëíà Åâðîïà è ðåäèöà äðóãè
òàêèâà, êîèòî
îðèåíòè íà àíãëîñàêñîíñêîòî ìàñîíñêî
îáåäèíÿâàò
ïðîñòðàíñòâî. Ïðè÷èíèòå çà òîâà ñà
ìàñîíè, êàêòî è ìíîãî, íî î÷åâèäíî íàé-âàæíàòà å
íå-ìàñîíè - çíà÷èòåëíîòî âëèÿíèå íà ÑÀÙ â ñëåäâîåííà
÷ëåíîâå íà Åâðîïà è îñîáåíî â Ãåðìàíèÿ. Òîâà âëèÿíèå,
ñåìåéñòâàòà çà äîáðî èëè ëîøî, å äîñòà îñåçàòåëíî è â
íà ìàñîíè èëè òàêà íàðå÷åíèòå “ìëàäè” îðèåíòè â
òåõíè ðîäíèíè. ñòðàíèòå îò Èçòî÷íà Åâðîïà, êúäåòî
42
áåçðåçåðâíîòî ïðèåìàíå íà ïîñòàíîâêèòå
è ïîõâàòèòå íà äâàòà îáðåäà ñà äîâåëè äî
ñúòðåñåíèÿ â íåóêðåïíàëîòî îùå
Ìàñîíñòâî â ðåäèöà îò òåçè ñòðàíè.
 îñòàíàëàòà ÷àñò íà àíãëîñàêñîíñêîòî
Ìàñîíñêî ïðîñòðàíñòâî è îñîáåíî â
ïîâå÷åòî áèâøè àíãëèéñêè êîëîíèè è
òåðèòîðèè (Àâñòðàëèÿ, Íîâà Çåëàíäèÿ,
Þæíà Àôðèêà è äð.), àíãëèéñêàòà òðàäèöèÿ
å ñèëíà è ïðåîáëàäàâàùà.
ÑÀÙ è Ñåâåðíà Àìåðèêà.
Äâàòà Îáðåäà, êîèòî ïî ñúùåñòâî ñà
“íàé-àìåðèêàíñêè” è êîèòî ñà ïîëó÷èëè íàé-
øèðîêî ðàçïðîñòðàíåíèå â ÑÀÙ è Ñåâåðíà
Àìåðèêà ñà: Ñòàðèÿò è Ïðèåò Øîòëàíäñêè
îáðåä è Éîðêñêèÿò îáðåä5. Èçâåñòíà
èñòèíà å, ÷å âñåêè ìàéñòîð ìàñîí â ÑÀÙ
ìîæå (è å ïðèêàíåí) äà ïðîäúëæè ñâîåòî
“ñàìîóñúâúðøåíñòâàíå” â åäèíèÿ èëè äîðè
â äâàòà îáðåäà, êàêòî è âúâ
âñåâúçìîæíèòå ìàñîíñêè è ïàðà-ìàñîíñêè
ñòðóêòóðè, ïîëó÷èëè øèðîêî
ðàçïðîñòðàíåíèå â ÑÀÙ, íà êîèòî ñå
ñïèðàì ïî-äîëó.
Îñâåí ãîðíèòå, â ÑÀÙ è Êàíàäà èìà
ñòðóêòóðè è íà ïî÷òè âñè÷êè îðäåíè è
îáðåäè, ïðàêòèêóâàíè â Àíãëèÿ (â ïî-
ãîëÿìàòà ñè ÷àñò òå ñà èëè ïðÿêî
ïîä÷èíåíè íà àíàëîãè÷íè ñòðóêòóðè â
Àíãëèÿ, Øîòëàíäèÿ è Èðëàíäèÿ, èëè
ñúâïàäàò ñ òÿõ) - îùå ïîâå÷å, ÷å íÿêîè ñà
ïðîèçëåçëè îò ñàìèòå ÑÀÙ (êàòî
“Îðäåíúò íà Òàéíèÿ ìîíèòîð” èëè
“Îðäåíúò íà Êðàëñêèòå è èçáðàíè
ìàéñòîðè”), à äðóãè ñà “âúðíàòè” îáðàòíî
â Àíãëèÿ (êàòî “Îðäåíà íà Åðè”).
Òàêèâà Ìàñîíñêè ñòðóêòóðè â ÑÀÙ ñà:
1. Ìîðÿê íà Êðàëñêèÿ êîâ÷åã,
2. Îðäåí íà Òàéíèÿ ìîíèòîð,
3. Îðäåí íà Êðàëñêèòå è èçáðàíè
Ìàéñòîðè,
4. Îðäåí íà Ñúþçíèòå ìàñîíñêè ñòåïåíè,
5. Ðèöàðè òåìïëèåðè,
6. Ðèöàðè ïðîïîâåäíèöè íà Ñâåòàòà
êðàëñêà àðêà,
7. Êðàëñêè îðäåí íà Øîòëàíäèÿ, ÑÀÙ,
8. Âåëèê ñúâåò íà ðèöàðèòå ìàñîíè íà
ÑÀÙ,
9. Ìàñîíñêè îðäåí íà ×åðâåíèÿ êðúñò íà
Êîíñòàíòèí,
10. Îáùåñòâî Ðîçèêðóñèÿíà íà ÑÀÙ,
11. Ñâåòè îðäåí íà Ðèöàðèòå
áåíåôèöèåíòè íà Ñâåòèÿ ãðàä.
Íàðåä ñ ãîðíèòå, â ÑÀÙ ñúùåñòâóâàò
ôîðìèðîâàíèÿ, êîèòî ñà ÷àñò îò
ñèñòåìàòà îò ñòðóêòóðè íà
“ãðàæäàíñêî” íèâî, ò.å. òàêèâà, êîèòî
îáåäèíÿâàò ìàñîíè, êàêòî è íå-ìàñîíè -
÷ëåíîâå íà ñåìåéñòâàòà íà ìàñîíè èëè
òåõíè ðîäíèíè. Ïðèìåð çà òàêèâà
ñòðóêòóðè ñà6:
1. Àíòè÷åí àðàáñêè îðäåí íà
áëàãîðîäíèöèòå íà ìèñòè÷íèÿ õðàì
(Ñâåòèëèùíèöèòå),
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009

2. Îáùåñòâî Ôèëàëåòåñ,
3. Îáùåñòâî Ôèëàêñèñ,
4. Øàïèòúð Ôèëèñ,
5. Îðäåí Äå Ìîëå,
6. Äúùåðèòå íà Íèë,
7. Ìåæäóíàðîäåí îðäåí íà Äúãàòà çà
ìîìè÷åòà,
8. Ìeæäóíàðîäåí ìàñîíñêè êëóá íà
Êâàäðàòà íà ïîæàðíèêàðèòå,
9. Ìåæäóíàðîäåí êëóá íà Êâàäðàòà íà
îôèöåðèòå íà çàêîíà,
10. Âèñîê äâàíàéñåò èíòåðíàöèîíàë,
11. Îðäåí íà Èçòî÷íàòà çâåçäà,
12. Îðäåí íà Àìàðàíò,
13. Íàöèîíàëíà êîðïîðàöèÿ íà
Ïðåáèâàâàùèòå,
14. Ìåæäóíàðîäåí îðäåí íà Äúùåðèòå íà
Éîâ,
15. Îðèåíòàëñêî ñâåòèëèùå íà Ñåâåðíà
Àìåðèêà çà äàìè,
16. Ìèñòè÷åí îðäåí íà çàâîàëèðàíèòå
ïðîðîöè íà Îìàãüîñàíèÿ ñâÿò
(Ïåùåðàòà),
17. Äúùåðè íà Ìàêîíà,
18. Îðäåí íà Áàíÿòà íà ÑÀÙ,
19. Âèñîêèòå êåäðè íà Ëèâàí íà ÑÀÙ,
20. Àêàöèÿ,
21. Äåçîìñ,
22. Îáùåñòâî íà Ñèíèòå ôðàåðè
(ïðîïîâåäíèöè),
23. Îðäåí íà Çëàòíàòà âåðèãà,
24. Ìàñîíñêè êíèæîâåí êëóá,
25. Îáùåñòâî íà ïîåòè ìàñîíè,
26. Êðàëñêè îðäåí íà øóòîâåòå,
27. Îðäåí íà Çëàòíèÿ êëþ÷ è äð.
Ùî ñå êàñàå äî Ìàñîíñòâîòî â Êàíàäà, òî
å ïî-áëèçêî ïî äóõ äî òîâà â ÑÀÙ,
îòêîëêîòî äî ñòàðàòà ìåòðîïîëèÿ -
Àíãëèÿ.
Òàì, êúäåòî “âëèÿíèåòî” íà ÑÀÙ å ñèëíî èëè
èìà òðàäèöèîííè âðúçêè â ðàìêèòå íà
ñúîòâåòíèÿ îðèåíò ñ àìåðèêàíñêèÿ òèï
ìàñîíñòâî, ñå íàáëþäàâà çíà÷èòåëíî
ñõîäñòâî ñ ìàñîíñêèòå ïðàêòèêè,
õàðàêòåðíè çà Ñåâåðíî-àìåðèêàñêîòî
ìàñîíñòâî.
Îò÷èòàéêè ðàçíîîáðàçèåòî íà
ìàñîíñêèòå è ïàðà-ìàñîíñêè ñòðóêòóðè â
ÑÀÙ, ìîæå äà ñå íàïðàâè èçâîäúò, ÷å
ìàñîíñòâîòî â ÑÀÙ è Ñåâåðíà Àìåðèêà å
äîáèëî äåéñòâèòåëíî âíóøèòåëíè ðàçìåðè
è îáõâàùà êàêòî ìàñîíè (÷ëåíîâå íà
ðåãóëÿðíè ìàñîíñêè ëîæè è íà ïðèñòðîå÷íè
ñòðóêòóðè), òàêà è ïîâå÷åòî òåõíè áëèçêè
è ðîäíèíè â ñúîòâåòíèòå îðãàíèçàöèè è
îáùåñòâà. Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å
ìàñîíèòå â ÑÀÙ ñà ïðèáëèçèòåëíî äâà
ìèëèîíà, òî çàåäíî ñ îñòàíàëèòå ñâúðçàíè
ëèöà ñå ïîëó÷àâà åäíî âíóøèòåëíî ÷èñëî îò
õîðà, èçïîâÿäâàùè ìàñîíñêè èëè áëèçêè äî
ìàñîíñòâîòî èäåè è èäåàëè. Òîâà â ãîëÿìà
ñòåïåí îáÿñíÿâà èçêëþ÷èòåëíàòà ðîëÿ íà
ìàñîíñòâîòî íå ñàìî íà åòàïà íà
ñúçäàâàíåòî íà äúðæàâíîñòòà íà ÑÀÙ, íî
è â ïîñëåäâàùèòå ïåðèîäè îò èçãðàæäàíå
è ïîääúðæàíå íà ãðàæäàíñêîòî îáùåñòâî
â ÑÀÙ.
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009
ÒÅÎÐÈß
Äðóãàòà õàðàêòåðíà îñîáåíîñò íà Àêî ìîæå äà ñå
àìåðèêàíñêîòî ìàñîíñòâî è îñîáåíî íà îáîáùè - îñâåí
ïðèñòðîå÷íèòå ñòðóêòóðè å çíà÷åíèåòî, äîïúëíèòåëíèòå
êîåòî ñå îòäàâà íà âñåâúçìîæíèòå ôîðìè çíàíèÿ è
íà áëàãîòâîðèòåëíà è
ìàñîíñêè îïèò è
ñïîìîùåñòâîâàòåëíà äåéíîñò.
óìåíèÿ, êîèòî
 çàêëþ÷åíèå ìîæå äà ñå êàæå, ÷å âñè÷êè
äàâàò, â íå
òàêà íàðè÷àíè “äîïúëíèòåëíè”,
“ïðèñúþçíè” ñòåïåíè èëè ñòåïåíè ìàëêà ñòåïåí
“îòòàòúê çàíàÿòà”, êàêòî è òå
ñúîòâåòíèòå “ïðèñòðîå÷íè” èëè ïðåäñòàâëÿâàò
“ïðèñúþçíè” ñòðóêòóðè èçïúëíÿâàò åäíà óäîáíè è æåëàíè
îñíîâíà ôóíêöèÿ - òå “îáîãàòÿâàò” “ïðèñòàíè” íà
Çàíàÿòà ñ äîïúëíèòåëíè ëåãåíäè, ïðèò÷è è ÷îâåøêî
ôèëîñîôñêè òåìè, êàêòî è ñ íàé-ïðè÷óäëèâè îáùóâàíå, íà
è äî ãîëÿìà ñòåïåí “åêçîòè÷íè” ðèòóàëè è
åäíà ïî-ãîëÿìà
ðåãàëèè.
äèôåðåíöèàöèÿ
Àêî ìîæå äà ñå îáîáùè - îñâåí ïî èíòåðåñè è
äîïúëíèòåëíèòå çíàíèÿ è ìàñîíñêè îïèò è
âúçìîæíîñòè çà
óìåíèÿ, êîèòî äàâàò, â íå ìàëêà ñòåïåí òå
ïðåäñòàâëÿâàò óäîáíè è æåëàíè
áðàòÿòà â
òÿõíîòî
“ïðèñòàíè” íà ÷îâåøêî îáùóâàíå, íà åäíà
ëè÷íîñòíî è
ïî-ãîëÿìà äèôåðåíöèàöèÿ ïî èíòåðåñè è
ìàñîíñêî
âúçìîæíîñòè çà áðàòÿòà â òÿõíîòî
ëè÷íîñòíî è ìàñîíñêî “èçðàñòâàíå”. “èçðàñòâàíå”.
Óñåùàíåòî çà “ïðèíàäëåæíîñò” å
èçêëþ÷èòåëíî ñèëíî â ÷îâåøêàòà ïðèðîäà!
Òåçè äîïúëíèòåëíè è â íèêàêúâ ñëó÷àé íå “ïî-
âèñîêè” ñòåïåíè è ñòðóêòóðè
óäîâëåòâîðÿâàò â íàé-ãîëÿìà ñòåïåí òîâà
óñåùàíå è äàâàò äîïúëíèòåëåí òëàñúê çà
ïî-ãîëÿìî ðàçáèðàòåëñòâî,
äîáðîíàìåðåíîñò è áðàòñêà ëþáîâ íà
íàøåòî âåëèêî îáùåñòâî - Îáùåñòâîòî
íà ñâîáîäíèòå ìúæå - Ìàñîíñòâîòî!
Áåëåæêè
1
 Àíãëèÿ è Óåëñ îáèêíîâåíî ñå ãîâîðè çà ñòåïåíè “îòòàòúê
çàíàÿòà” (Beyond the craft), íî ñå èçïîëçâà è òåðìèíúò
“äîïúëíèòåëíè”. Â ÑÀÙ ñà ïî-ðàçïðîñòðàíåíè ïîíÿòèÿòà
“äîïúëíèòåëíè” (Additional) è “ïðèñúþçíè” (Allied) ñòåïåíè,
êîãàòî ñòàâà äóìà çà ñòåïåíè, èçâúí òðèòå ñòåïåíè íà
Ñèíüîòî Ìàñîíñòâî - ×èðàê, Êàëôà è Ìàéñòîð Ìàñîí.
Ñàìèòå îðäåíè è ñàìîñòîÿòåëíè îáðåäè ñå ÿâÿâàò
“ïðèñòðîå÷íè” èëè “ïðèñúþçíè”ñòðóêòóðè (Appendant èëè Al-
lied Bodies) êúì Çàíàÿòà. Íàòàòúê â òîçè òåêñò ùå áúäå
èçïîëçâàí ïðåäè âñè÷êî èçðàçúò “ïðèñòðîå÷íè ñòðóêòóðè” (èëè
“ñòåïåíè”) - ïðè âñè÷êîòî îò÷èòàíå íà îòáåëÿçàíîòî
(áèòóâàùî è ïîíàñòîÿùåì) ñëîâåñíî ðàçíîîáðàçèå îòíîñíî
òÿõíîòî îáîçíà÷àâàíå.
2
Ìèõàèë Äèìèòðîâ, “Ðèòóàëè, îðäåíè è îáðåäè íà
Àíãëîñàêñîíñêîòî ìàñîíñêî ïðîñòðàíñòâî è Ìàñîíñòâîòî
â Áúëãàðèÿ” è Êåéò Á. Äæàêñúí, “Îòòàòúê Çàíàÿòà”.
3
Ìèõàèë Äèìèòðîâ, “Ðèòóàëè...”, ñ.59 è ñë.
4
 Àíãëèÿ è Èðëàíäèÿ â èìåòî íà îáðåäà íå ôèãóðèðà
“Øîòëàíäñêè”!
5
Âæ. ñõåìà íà Ìàñîíñòâîòî â ÑÀÙ (ñèìâîëè÷íè ëîæè è
ïðèñòðîå÷íè ñòðóêòóðè) íà: http://www.corinthianlodge.com/
images/structure-of-freemasonry-b.html
6
Ìèõàèë Äèìèòðîâ, “Ðèòóàëè...”
43
ÈÇÂÚÍÞÁÈËÅÉÍÎ

Æèâèòå çàòâàðÿò î÷èòå íà ìúðòâèòå,

íî ìúðòâèòå îòâàðÿò î÷èòå íà æèâèòå.

“Íîñåíåòî íà êðúñòà” èç öèêúë “Ðåêâèåì” íà Ìîöàðò. Èëþñòðàöèÿ: Áðàò Àëåêñàíäúð Íèøêîâ

Ñêúïè ìè Áðàòêî
Âîëôãàíã,
Íå çíàì äàëè èçîáùî áè ìîãúë äà ïðåäïîëîæèø çà êîëêî
ìíîãî íåùà áèõ èñêàë äà òå ïîïèòàì. Íå çíàì äàëè áè
ìîãúë äà ñè ïðåäñòàâèø êîëêî ìíîãî äóõîâå áèõà ñè
òðúãíàëè ïî-ñïîêîéíè îò çåìíèÿ íè ñâÿò, àêî áå
îñòàâèë íÿêîé è äðóã ïî-ÿñåí çíàê çà îíîâà, êîåòî ñå å
ñëó÷èëî â òâîÿ ìèìîëåòåí æèâîò. Íå çíàì íàêðàÿ äàëè,

Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009

44

àêî (âñå ïàê) ñå îñìåëÿ äà èçãîâîðÿ íÿêàêâè âúïðîñè,
íÿêîé äåí, íåèçâåñòíî îòêúäå, íÿìà äà äîëåòè åäèí
èëè äðóã îòãîâîð îò òåá.
Èçîáùî, òîëêîâà ìíîãî íåùà íå çíàì...
Âåðîÿòíî è òè îáà÷å íå çíàåø ìíîãî íåùà. (Êàçàíè ïî
òâîé àäðåñ.) Íàïðèìåð, òîçè àíåêäîò:
“Åäèí ñòóäåíò ïîèñêàë îò ñâîÿ ó÷èòåë, êîéòî áèë
èçâåñòåí êîìïîçèòîð, äà ñïîäåëè ïðåäñòàâèòå ñè
çà ñìèñúëà íà ìóçèêàëíîòî òâîð÷åñòâî, çà ðîëÿòà
íà êîìïîçèòîðà, çà äúëáîêèòå ìîòèâè, ïîäòèêâàùè
íå÷èÿ ðúêà äà ñëîæè äîðè è ñàìî åäèí çíàê âúðõó
íîòíàòà õàðòèÿ. Ó÷èòåëÿò ñå óñìèõíàë è êàçàë:
‘Åäíî âðåìå, êîãàòî áÿõ ìëàä êàòî òåá è êîãàòî
çà ïúðâè ïúò ñè çàäàäîõ ñúùèòå âúïðîñè, âèäÿõ â
ñîáñòâåíèòå ñè î÷è íåùàòà òàêà: ÀÇ è
ìóçèêàòà.
Ìèíà âðåìå è çàáåëÿçàõ, ÷å ñúì ïðîïóñíàë íåùî.
Òîãàâà äåâèçúò ìè ñå èçìåíè òàêà: ÀÇ, ìóçèêàòà
è Ìîöàðò.
Ñëåä èçâåñòíî âðåìå çàáåëÿçàõ, ÷å ñúì äîïóñíàë
ìàëêà íåòî÷íîñò. È ÿ ïîïðàâèõ, êàòî çàïî÷íàõ
äà ñè êàçâàì: ÌÓÇÈÊÀÒÀ, àç è Ìîöàðò.
Íå ùåø ëè, ìèíàõà ãîäèíè è îòíîâî îòêðèõ ïîâîä
çà êîðåêöèÿ - òàêà ñòèãíàõ äî: ÌÓÇÈÊÀÒÀ,
Ìîöàðò è àç.
Ñëåä îùå íÿêîå è äðóãî âðåìå, çàïî÷íàõ äà ñå
óëàâÿì, ÷å ñè êàçâàì: ÌÓÇÈÊÀÒÀ è Ìîöàðò. È äîðè:
ÌÓÇÈÊÀÒÀ è ÌÎÖÀÐÒ.
Ñåãà ïðîñòî ìèíàâàì ñàìî ñ: ÌÎÖÀÐÒ’.”
Ñëåä òàêà èñêðåíîòî ó÷èòåëñêî ïðèçíàíèå,
ñòóäåíòúò îò àíåêäîòà, ñêúïè ìè Áðàòêî, ìîæå è äà
å çàõâúðëèë íîòíèòå ëèñòîâå - â îò÷àÿíèåòî ñè îò
áåçïàðäîííàòà òè ãåíèàëíîñò. Òàêà, ñâåòúò ìîæå è
äà å çàãóáèë íÿêîé äðóã ãîëÿì Ìàéñòîð êàòî òåá. (Òè,
ðàçáèðà ñå, íå ñè èìàë âðåìå äà ñå çàìèñëÿø íàä
ïîäîáíè âúïðîñè.)
Ïèñàë ñè ìíîãî, ïðè òîâà - íå ñàìî íîòè. À è äóìè.
Íàëàãàëî òè ñå å äà ìîëèø, äà îáÿñíÿâàø, äà
áëàãîäàðèø..., äà ñå óíèæàâàø. Ïîíÿêîãà ñè èçäàâàë è
ïðèñúäè. Íÿêàê ìåæäó ðåäîâåòå:
“Õîðúò íà åíè÷àðèòå å êðàòúê è âåñåë, ñúâñåì
êàòî çà âèåí÷àíè” (ïî ïîâîä ôðàãìåíò îò òâîÿòà
îïåðà - “Îòâëè÷àíå îò ñàðàÿ”).
 äðóãè ñëó÷àè íàèâíî ñè ñå îïèòâàë äà ëàâèðàø -
ïèñàë ñè ïðîøåíèÿ çà (åâåíòóàëíè) íàçíà÷åíèÿ.
Ñïîìíÿø ëè ñè èñêàíåòî òè äà ñòàíåø “ïîìîùíèê íà
êàïåëìàéñòîðà” áåç âúçíàãðàæäåíèå (?!)? Ñïîìíÿø ëè
ñè ñòðàííàòà ñè äî íàèâíîñò ìèñúë:
”Êîãàòî òèòóëÿðúò íàïóñíå òîçè ñâÿò, òî èìåííî
àç, áåçâúçìåçäíî òðóäèëèÿò ñå, ùå áúäà íàçíà÷åí íà
íåãîâî ìÿñòî” (!?).
Ñïîìíÿø ëè ñè è óðîêà, êîéòî ñè ïîëó÷èë, ñ íàäëåæíî
âðú÷åíîòî òè ïîñòàíîâëåíèå íà ìóíèöèïàëèòåòà íà
ãðàä Âèåíà:
“Äà ïîìàãà íà ãîðåñïîìåíàòèÿ êàïåëìàéñòîð,
ãîñïîäèí Õîôìàí, áåçâúçìåçäíî, äà ãî çàìåñòâà,
êîãàòî òîé íå å â ñúñòîÿíèå äà ñå ÿâè íà ðàáîòà...”
Äà ñè ãî çàìåñòèë ñëåä íåãîâîòî áîëåäóâàíå è ñìúðò?
Âïðî÷åì, äàëè áè ìîãúë äà ñè ñïîìíèø çà íÿêàêâî
ïîäîáíî “ïîñòàíîâëåíèå” íà ñúùèÿ òîçè
ìóíèöèïàëèòåò íà ãðàäà Âèåíà (íî àäðåñèðàíî äî
íÿêîé äðóã íåãîâ ãðàæäàíèí), êîãàòî, äà ðå÷åì, ïðè òåá
ñà èäâàëè ñúäåáíè ïðèñòàâè, çà äà òå óâåäîìÿò, ÷å,
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009
ÈÇÂÚÍÞÁÈËÅÉÍÎ
àêî íå ïëàòèø 30-òå ãóëäåíà, äúëæèìè íà øèâà÷à çà
äðåõàòà, êîÿòî ñè ïîëó÷èë, ùå òðÿáâà äà áúäåø
àðåñòóâàí, ñëåä êîåòî - èçïðàâåí ïðåä ñúäà è (ïðè
óñòàíîâåíà íåïëàòåæîñïîñîáíîñò) ïðàòåí â
çàòâîðà çà äúëãîâå?
Íå ìîãà äà äîïóñíà, ÷å ñè çàáðàâèë Óêàçà íà Íåãîâî
àïîñòîëñêî âåëè÷åñòâî, èìïåðàòîðà íà Ñâåùåíàòà
ðèìñêà èìïåðèÿ (?!), êðàë íà Óíãàðèÿ è Áîõåìèÿ è
åðöõåðöîã íà Àâñòðèÿ, Éîñèô II, ñ êîéòî óêàç ñè
íàçíà÷åí “ïî íåãîâî âåëèêîäóøíî ðåøåíèå” çà
êàìåðìóçèêóñ ïðè îñåìñòîòèí ãóëäåíà ãîäèøíà
çàïëàòà - âñè÷êî òîâà, ñàìî íÿêîëêî ñåäìèöè ñëåä
ñìúðòòà íà ïðèäâîðíèÿ èìïåðñêè êîìïîçèòîð,
Êàâàëåð Êðèñòîô Âèëèáàëä Ãëóê è ñàìî ÷åòèðè ãîäèíè
ïðåäè òâîÿòà êîí÷èíà. À òîãàâà âå÷å âñåêè å ìîæåë äà
çíàå ãðàíèöèòå íà òàëàíòà òè. (“Ãðàíèöè” ëè
íàïèñàõ?) Íå ìîãà äà äîïóñíà, ÷å ñè çàáðàâèë
óíèæåíèåòî, êîãàòî å òðÿáâàëî äà ðàçáåðåø, ÷å
îòðåäåíàòà òè çàïëàòà å ïîâå÷å îò äâà ïúòè ïî-
ìàëêà îò òàçè íà Ãëóê, çàùîòî è âúçðàñòòà òè “áèëà
ïîâå÷å îò äâà ïúòè ïî-ìàëêà îò íåãîâàòà”. À â
äîáàâêà - è ïîðàäè òîâà, ÷å â êà÷åñòâîòî òè íà
òðåòè êàìåðêîìïîçèòîð (ñëåä Áîíî è Ñàëèåðè) îò
òåá ñå å èñêàëî äà ïèøåø ñàìî òàíöîâà ìóçèêà çà
êðàëñêèòå áàëîâå. Íå äîïóñêàì äà íå ñè ñïîìíÿø, ÷å
ðåøåíèåòî å áèëî íà åäèí èìïåðàòîð, êîéòî å
ìèíàâàë çà ÷îâåê ñ ïðîñâåùåíñêè âúçãëåäè, ÷îâåê êîéòî
å íàìåðèë ñìåëîñò äà îòìåíè êðåïîñòíîòî ïðàâî, äà
ïðåìàõíå îãðàíè÷åíèÿòà, ïîñòàâÿíè ïðåä åâðåèòå, äà
îáëîæè ñ äàíúöè áëàãîðîäíèöèòå è äóõîâåíñòâîòî, äà
íàïðàâè îáðàçîâàíèåòî äîñòúïíî çà âñè÷êè - è äàëå÷
íå íà ïîñëåäíî ìÿñòî, ÷îâåê êîéòî íå å çàáðàíèë
ìàñîíñòâîòî, âîäåí ïîêðàé âñè÷êî äðóãî è îò
ìèñúëòà, ÷å òî ìîæå âåëèêîëåïíî äà ïðîòèâîñòîè íà
íåïîìåðíèòå ïðåòåíöèè îò çà âëèÿíèå âúðõó
îáùåñòâîòî îò ñòðàíà íà öúðêâàòà.
Êîëöèíà ñà áèëè îíåçè, ñêúïè Áðàòêî Âîëôãàíã, êîèòî ñà
ìîãëè (äîðè ñàìî) äà ïðåäïîëîæàò êîëêî íå÷îâåøêè
ïðåòîâàðåí å áèë æèâîòúò òè? Ùå ïîçâîëèø ëè äà
ïîêàæà ñàìî åäèí ìàëúê ôðàãìåíò îò òâîÿòà
êîíöåðòíà ïðîãðàìà çà ìàëêî ïîâå÷å îò ìåñåö ïðåç
1784 ãîäèíà:
26 ôåâðóàðè, ÷åòâúðòúê - ó Ãîëèöèí,
1 ìàðò, ïîíåäåëíèê - ó Åñòåðõàçè,
4 ìàðò, ÷åòâúðòúê - ó Ãîëèöèí,
5 ìàðò, ïåòúê - ó Åñòåðõàçè,
8 ìàðò, ïîíåäåëíèê - ó Åñòåðõàçè,
11 ìàðò, ÷åòâúðòúê - ó Ãîëèöèí,
12 ìàðò, ïåòúê - ó Åñòåðõàçè,
15 ìàðò, ïîíåäåëíèê - ó Åñòåðõàçè,
17 ìàðò, ñðÿäà - ïúðâè êîíöåðò â Òðàòíåðõîô,
18 ìàðò, ÷åòâúðòúê - ó Ãîëèöèí,
19 ìàðò, ïåòúê - ó Åñòåðõàçè,
20 ìàðò, ñúáîòà - ó ïèàíèñòà Ðèõòåð, â çíàê íà
îñîáåíî âíèìàíèå,
21 ìàðò, íåäåëÿ - ïúðâè êîíöåðò â Áóðãòåàòåð,
22 ìàðò, ïîíåäåëíèê - ó Åñòåðõàçè,
24 ìàðò, ñðÿäà - âòîðè êîíöåðò â Òðàòíåðõîô,
25 ìàðò, ÷åòâúðòúê - ó Ãîëèöèí,
26 ìàðò, ïåòúê - ó Åñòåðõàçè,
27 ìàðò, ñúáîòà - ó ïèàíèñòà Ðèõòåð, îùå åäíà
ïðîÿâà íà âíèìàíèå,
29 ìàðò, ïîíåäåëíèê - ó Åñòåðõàçè,
31 ìàðò, ñðÿäà - òðåòè êîíöåðò â Òðàòíåðõîô,
1 àïðèë, ÷åòâúðòúê - âòîðè êîíöåðò â Áóðãòåàòåð,
3 àïðèë, ñúáîòà - ó ïèàíèñòà Ðèõòåð, êîíöåðò-
ïîâòîðåíèå.
45
ÈÇÂÚÍÞÁÈËÅÉÍÎ
Ñïîäåëèë ñè ñ òâîÿ áàùà òîçè êðàòúê ñïèñúê, çà äà ãî
ïîïèòàø:
“Êàê ñìÿòàø, òàòêî, äîñòàòú÷íî ëè å òîâà? Ïðè
òàêîâà òåìïî, ìèñëÿ, ÷å ùå ìè áúäå äîñòà òðóäíî
äà èçãóáÿ èçïúëíèòåëñêîòî ñè ìàéñòîðñòâî.”
À ìåæäóâðåìåííî ñè ïðîïóñíàë äà êàæåø, ÷å ïðåç
ïîñëåäíèòå äâà ìåñåöà ñè íàïèñàë ÷åòèðè êîíöåðòà
çà ïèàíî è îðêåñòúð, äâà çà âàëäõîðíà, íÿêîëêî ñîíàòè
çà ïèàíî è êàêâî ëè íå îùå.
Ìîæå áè ñè èñêàë ñàìî äà íàïîìíèø, ÷å íå ñè çàáðàâèë
óðîöèòå îò îíîâà âðåìå, êîãàòî, âñå îùå ìàëêî äåòå,
å òðÿáâàëî äà èçäúðæàø íà òâúðäå òåæêè èçïèòàíèÿ:
äâà-òðè ÷àñà ñúí â äåíîíîùèåòî, èçíàñÿíå íà
êîíöåðòè, êîèòî ñà ïðîäúëæàâàëè ïî òðè-÷åòèðè
÷àñà, ñâèðåíå íà êëàâåñèíà ñàìî ñ åäèí ïðúñò, à
ïîíÿêîãà è ñúñ çàâúðçàíè î÷è, îòãàòâàíå íà
èñòèíñêàòà âèñî÷èíà íà òîíîâåòå, êîéòî ñà
èçäàâàëè çâúíÿùè ÷àñîâíèöè èëè êðèñòàëíè ÷àøè? È
òàêà íàòàòúê, è òàêà íàòàòúê.
Âñå ïî ñúùîòî âðåìå, äîãàòî ñè áèë äåòå, ñè ñå
äîêîñíàë è äî ìàñîíñòâîòî. Äàëè îùå ïî âðåìåòî,
êîãàòî ñè áèë 12-ãîäèøåí íå ñå å ïðåäîïðåäåëèëî
ïîïàäàíåòî òè â Îðäåíà - íàëè íå ñè çàáðàâèë, ÷å
ïðåìèåðàòà íà òâîÿòà “Áàñòèåí è Áàñòèåíà” å áèëà
îñúùåñòâåíà â ãðàäèíèòå íà èçâåñòíèÿ àâñòðèéñêè
ìàñîí, äîêòîð Àíòîí Ìåñìåð? Íà 16-ãîäèøíà âúçðàñò
ñè ñå ïîòðóäèë íàä àðèÿ âúðõó åäèí ìàñîíñêè õèìí. À
ïî-êúñíî, ïî âðåìå íà òâîåòî ïúòóâàíå äî Ïàðèæ, ñè
áèë è ìàñîíñêè ïîùàëüîí. Áúðçî ñè èçðàñíàë ñðåä
ñâîáîäíèòå çèäàðè - ïðèåëè ñà òå â êðàÿ íà 1784
ãîäèíà, ïðåç ìàðò íà 1785 ãîäèíà ñà òå ïîâèøèëè â
ñòåïåí Êàëôà, à ïðåç àïðèë, ñúùàòà ãîäèíà ñè ñòàíàë
Ìàéñòîð. Äàëè íÿêîè ñà òè çàâèæäàëè?
Íÿêàê íåóñåòíî ñè ñòàíàë áëèçúê íà åäíè îò íàé-
âèñîêîïîñòàâåíèòå Áðàòÿ. À ñðåä òÿõ - äîïóñêàì - ñè
ïîñòàâÿë íà åäíî îò ïúðâèòå ìåñòà áàðîí Èãíàö ôîí
Áîðí, òîçè âåëèê ìèñëèòåë, ÷ëåí íà ìíîæåñòâî íàó÷íè
äðóæåñòâà èçâúí Àâñòðèÿ, êîéòî ïðè òîâà - êîëêî
îïàñíî! - å áèë òâúðäå áåçêîìïðîìèñåí àíòèêëåðèêàë,
à å ïðîÿâÿâàë êðèòè÷íî îòíîøåíèå è êúì ìîíàðõèÿòà.
Êàê ëè å ãëåäàë íà âñè÷êè âàñ ñïîìåíàòèÿ èìïåðàòîð,
ïî ñúâìåñòèòåëñòâî è êðàë, è åðöõåðöîã, Éîñèô II?
Íÿêîè êàçâàò:
“êàòî íà ñðàâíèòåëíî áåçîáèäíè ïðåäñòàâèòåëè
íà ïîíîñèìî ëåêî îñêúðáèòåëíà åðçàö-ðåëèãèÿ”.
Âåðîÿòíî ïîðàäè ðàçäâîåíèòå ñè ÷óâñòâà, êúì êîèòî
ñå å âëÿëà è èçâåñòíà äîçà ëèáåðàëèçúì, âñå òîçè
Éîñèô II íå å îãëàñèë â Àâñòðèÿ ïàïñêàòà áóëà ñðåùó
ìàñîíñòâîòî îò 1738 ãîäèíà? Òàêà âñè÷êè âèå, Áðàòêî
Âîëôãàíã, ñòå ìîãëè äà ñå ÷óâñòâàòå äîñòàòú÷íî
ñïîêîéíî. È äà ñè ìèñëèòå (ïîä îáàÿòåëíîòî
âúçäåéñòâèå íà áàðîí ôîí Áîðí), ÷å ùå ìîæåòå äà
ïðåâúðíåòå Ëîæàòà ñè â Àêàäåìèÿ íà íàóêèòå è
èçêóñòâàòà. Íàëè òàêàâà å áèëà íåãîâàòà ìå÷òà!
Äàëè ïîëþëÿâàéêè ñå âúâ âñå ñúùàòà ëèáåðàëíà ëþëêà
íå ñòå çàìèñëèëè (ðàçáèðà ñå, ïî äúëáîêà èíñïèðàöèÿ
íà íåíàäìèíàòèÿ ïîçíàâà÷ íà äðåâíîåãèïåòñêèòå
ìèñòåðèè, âñå ñúùèÿ ôîí Áîðí) ñöåíàðèÿ íà
“Âúëøåáíàòà ôëåéòà”? Âåðîÿòíî íå ñòå ïîäîçèðàëè,
÷å ïîêðîâèòåëÿò Âè, Éîñèô II, ùå ïðèêëþ÷è çåìíèòå ñè
äåëà â íàé-íåïîäõîäÿùèÿ çà âàñ ìîìåíò - 1789 ãîäèíà?
Ìåæäó äðóãîòî, êîëêîòî è äà ñè áèë çàòðóïàí ñ
ìóçèêàëíè àíãàæèìåíòè, íå å âúçìîæíî äà ñè ïðîïóñíàë
äà çàáåëåæèø îíîâà, êîåòî ñå å ñëó÷èëî âúâ Ôðàíöèÿ
ïðåç ñúùàòà ãîäèíà, íàëè? Âåðîÿòíî, è òè, è Áðàòÿòà
òè, íå ñòå ìîãëè äà äîïóñíåòå, ÷å âúçêà÷èëèÿò ñå íà
46
ïðåñòîëà, Ëåîïîëä II, ùå ñå îêàæå òîëêîâà ìîãúù
âëàäåëåö íà ïîëèòè÷åñêèòå âåòðîâå, ÷å äà ãè îáúðíå
äèðåêòíî ñðåùó âñè÷êè âàñ? Íèìà íå ñòå çàáåëÿçàëè,
÷å äåâèçúò îò Ïàðèæ: “Ñâîáîäà! Ðàâåíñòâî!
Áðàòñòâî!” - âñúùíîñò, âàøèÿò äåâèç - å áèë
èçñëóøâàí îò îíåçè, êîèòî íå ñà âè õàðåñâàëè ñ åäíà
poco a poco èçäúëáàâàùà ñå â ñâîÿòà áîëåçíåíîñò
ãðèìàñà?
À âèå ñòå òðúãíàëè äà ïðàâèòå ìàñîíñêè ñïåêòàêëè?!
Èëè ìîæå áè òè, Áðàòêî Âîëôãàíã, ñè ðàç÷èòàë, ÷å
õîðàòà íÿìà ìíîãî äà ñå çàìèñëÿò íàä ñöåíàðèÿ (è
äíåñ ïðåöåíÿâàí îò íÿêîè êàòî íåñêîïîñåí è
ãëóïîâàò), à ùå ñå çàñëóøàò â ÷óäîäåéíàòà òè
ìóçèêà? Ñ õîðàòà òîâà ìîæå è äà å ñòàâàëî. Íî...
îïðåäåëåíè õîðà ñà ðàç÷åëè ìíîãî òî÷íî îíîâà, êîåòî
ñòå ðåøèëè äà îãëàñÿâàòå. Ïðè òîâà, òå ñà âè
ïîäñêàçàëè è âñè÷êî, êîåòî ùå âè äîéäå äî ãëàâèòå -
ÿñíî ïðåäíà÷åðòàíî, ñ ëèíèÿ è ïåðãåë. Ïúðâåíñòâàùè
ìàéñòîðè ñà áèëè ïðèíóäåíè äà ñå îòòåãëÿò îò
Ìàñîíñòâîòî (ñðåä òÿõ è ôîí Áîðí), íÿêîè îò òÿõ ñà
óìèðàëè îò ñòðàííè áîëåñòè è ïî ïðàâèëî â æåñòîêè
ìúêè (ñðåä òÿõ è ôîí Áîðí). Òè ñè ïðîäúëæèë îáà÷å äà ñå
çàíèìàâàø ñ âúëøåáñòâà.
Ïðèìåð ëè ñè èñêàë äà íè îñòàâèø, áðàòêî Âîëôãàíã?
Ïðèìåð íà “äîñòîåí ìúæ, ñúñ ñâîáîäíà âîëÿ”!
Îùå ïðåç 1987 ãîäèíà ñè íàïèñàë íà ñâîÿ áàùà Ëåîïîëä
ñëåäíèòå ðåäîâå:
“À êîëêîòîòî äî ñìúðòòà - àêî ñúäèì òðåçâî - òÿ
å èñòèíñêàòà öåë íà íàøèÿ æèâîò, àç ñè íàëîæèõ
äà ñâèêíà òàêà íàïúëíî ñ òàçè äîáðà è ïðåäàíà
ïðèÿòåëêà íà ÷îâåêà, ÷å íåéíèÿò îáðàç íå ñàìî
ïîâå÷å íå ìå ïëàøè, íî ïî-ñêîðî å íåùî íàé-
ñïîêîéíî è óòåøèòåëíî. È ñúì áëàãîäàðåí íà ìîÿ
Íåáåñåí Îòåö, ÷å Òîé ìå äàðè ñ ùàñòèåòî è ìè
äàäå âúçìîæíîñòòà äà ïðîçðà (òè ìå ðàçáèðàø),
÷å òÿ å êëþ÷úò êúì íàøåòî èñòèíñêî áëàæåíñòâî.
Âúïðåêè ÷å ñúì ìëàä, íèêîãà íå ñè ëÿãàì âå÷åð, áåç äà
ïîðàçìèøëÿâàì âúðõó òîâà, ÷å íà äðóãèÿ äåí ìîæå
äà íå ñå ñúáóäÿ. Íî íèêîé îò õîðàòà, êîèòî ìå
ïîçíàâàò, íå áè ìîãúë äà êàæå, ÷å ñúì âñå ìðà÷åí èëè
ïîòèñíàò â îòíîøåíèÿòà ñè ñ òÿõ.”
 íàøèòå ðèòóàëíè òåêñòîâå èìà åäèí ôðàãìåíò,
êîéòî âåðîÿòíî ñå âïèâà îñîáåíî áîëåçíåíî â
ñúçíàíèåòî íà âñåêè íîâîïðèåò Áðàò - íà åäíî ìÿñòî
â êîìåíòàðèòå îêîëî ñèìâîëèòå íà ðàáîòíèÿ êèëèì ñå
ïðîèçíàñÿ äåâèçúò: “Óìðè è Áúäè”. Ñëåä êðàòúê
ðàçìèñúë áè ìîãëî äà ñå ñòèãíå äî ðàçòúëìÿâàíåòî:
“Òàêà æèâåé, ÷å, êîãàòî óìðåø, äà ïðîäúëæàâàø äà
áúäåø!”
Å, Áðàòêî Âîëôãàíã, òè ñè ãî ïîñòèãíàë!
Ñëåä îùå ìàëêî ðàçìèñúë ìîæå äà ñå äîïóñíå, ÷å
äåâèçúò íîñè è äðóãà èäåÿ: “Óìðè â äðåáíèòå ñè íåùà,
óìðè â òÿõ, äîêàòî ñè îùå æèâ - çà äà áúäåø ïî-æèâ,
äîêàòî ñè îùå æèâ!”
Áðàòêî Âîëôãàíã, Ùàñòëèâåöî, òè è òîâà ñè óñïÿë äà
ïîñòèãíåø...
Òâîé ïî÷èòàòåë
è Áðàò ïî Ìàñîíñòâî,
äèïëîìèðàí êîìïîçèòîð,
îáúðíàë ãðúá íà ïèñàíåòî íà íîòè,
çà äà ñå çàíèìàâà ñ èçó÷àâàíå íà ôîðìóëèòå
íà êîìïîçèòîðñêàòà ãåíèàëíîñò,
Èëèÿ Êîæóõàðîâ
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009
 ÃÐÀÄÅÆ

ÏÑÈÕÎ-
ÒÅÐÀÏÅÂÒÈ×ÍÀÒÀ
ÑÒÎÉÍÎÑÒ ÍÀ
ÌÀÑÎÍÑÊÀÒÀ
ËÎÆÀ
Áðàò Áîðèñ Òîøêîâ, ×èðàê â Ëîæà
“Ñèðèóñ” - Îðèåíò Ñîôèÿ

Íàñòîÿùèÿò ãðàäåæ ùå ñå
äèñòàíöèðà îò îáè÷àéíàòà
ïðîáëåìàòèêà íà ìàñîíñêèòå
ãðàäåæè. Òîé ÷åðïè âäúõíîâåíèå îò
åäèí ïî-åæåäíåâåí è
íåïîñðåäñòâåí ôåíîìåí. Òîâà å
íåùî, êîåòî âñåêè îò íàñ
íåñúìíåíî å ïðåæèâÿë, íàáëþäàâàë,
à âåðîÿòíî è îáìèñëÿë. Òúé êàòî
âñè÷êè íèå íîñèì åäèíñòâåíî
ñîáñòâåíèòå ñè ñåòèâà è
ïðåæèâÿâàíèÿ è ñìå ñòîïàíè ñàìî
íà ñîáñòâåíèÿ ñè æèâîò, ÷åñòî ñè
çàäàâàìå âúïðîñè îòíîñíî
íåñãîäèòå â íåãî:
“Çàùî òîâà ìå ñïîëåòÿ, ñ êàêâî
ãî ïðåäèçâèêàõ, êúäå ñáúðêàõ?”

×
åñòî ñìå òúæíè è óãðèæåíè, çàìèñëåíè è
âÿëè, çàùîòî åæåäíåâèåòî - èëè íà
ìàñîíñêè åçèê, ïðîôàíñêèÿò æèâîò - íè
ñáëúñêâà ñ òðóäíîñòè è èçïèòàíèÿ. Îò
äðóãà ñòðàíà, êîãàòî â æèâîòà íè ñå
ïîÿâè íåùî õóáàâî, äîáðàòà ñòðàòåãèÿ å:
ïðîñòî äà ìó ñå íàñëàäèì è ïî-ìàëêî äà óìóâàìå âúðõó
íåãî. Íî òîâà ñúâñåì íå îçíà÷àâà, ÷å çà ðàäîñòíîòî
ñúáèòèå íÿìà ïðè÷èíè èëè ÷å òî å ïëîä íà
ñëó÷àéíîñòòà. Êàçàíî ïî äðóã íà÷èí, ÷îâåøêèÿò ñòèë
íà ìèñëåíå å ñëåäíèÿò: çà ëîøèòå íåùà âèíàãè èìà
ïðè÷èíà, õóáàâèòå ïðîñòî ñå ñëó÷âàò è ñà äàäåíîñò.
Êðèòè÷íî íàñòðîåíèÿò ðàçóì îáà÷å íè ïîäñêàçâà, ÷å
òîâà íå å ñúâñåì òàêà.

Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009

47
ÃÐÀÄÅÆ
Êàòî ìàñîíè íàøàòà âðúçêà ñ ìàñîíñòâîòî å
Ëîæàòà, íàø äîì - Õðàìúò. Àêî íàäíèêíåì çàä
ìèñòèöèçìà íà ñëó÷âàùîòî ñå òàì, ùå âèäèì, ÷å òîâà
íå å ñáîðèùå íà äóõîâå è ïðèçðàöè, à å âèä ñîöèàëíà
ñðåäà ñúñ ñâîè çàêîíè, ïðàâèëà è íîðìè - ñðåäà,
ñúçäàäåíà è ïîääúðæàíà îò õîðà. Îíîâà, êîåòî ñå
ñëó÷âà ñ íàñ êàòî ìàñîíè, ñå ñëó÷âà “òóê è ñåãà” è òî
èìà îòðàæåíèå âúðõó íà÷èíà, ïî êîéòî ñå ÷óâñòâàìå. È
àç ñàìèÿò ñúì ñå óëàâÿë äà êàçâàì, à ñúì ÷óâàë äåñåòêè
ïúòè è îò áðàòÿ, äóìèòå:
“Îò ñåäìèöà âå÷å íÿìàì òúðïåíèå äà äîéäå
ïîíåäåëíèê”,
èëè:
“Ñëåä ëîæà ñå ÷óâñòâàì çàðåäåí, äâà-òðè äíè,
íÿêúäå äî ÷åòâúðòúê ñúì ùàñòëèâ, ïðèïîâäèãíàò è
âñè÷êî ìè ñå îòäàâà ñ ëåêîòà”.
Áðàòÿ ìîè, êàòî ÷îâåê çàíèìàâàù ñå ñ ïñèõîëîãèÿ ñúì
ïðîóìÿë, ÷å äóìèòå ñà íåùî ìíîãî ïîâå÷å îò
ñìèñëîîáðàçóâàíå, òå íå ïðîñòî ñà íîñèòåë íà
çíà÷åíèå, à ñà íàòîâàðåíè ñ åìîöèÿ.
Âñå êàòî ïñèõîëîã çàïî÷íàõ äà òúðñÿ ïðè÷èíàòà çà
òîâà ñïîäåëåíî ïðèÿòíî ÷óâñòâî. Òúðñåíåòî äàäå
ðåçóëòàò è ñ èçíåíàäà óñòàíîâèõ, ÷å
ïñèõîëîãè÷åñêàòà êîìïîíåíòà íà ïðåæèâÿíî
áëàãîïîëó÷èå å ìíîãî ïî-äúëáîêà. Ðàçáèðà ñå, â
èçñëåäîâàòåëñêàòà äåéíîñò âèíàãè ñúùåñòâóâà ðèñê
ïðîñòî “äà íàìåðèì” îíîâà, êîåòî “òúðñèì” - â
ñìèñúë, ÷å ñàìè ìàíèïóëèðàìå óñëîâèÿòà íà
åêñïåðèìåíòà, òàêà ÷å òîé äà íè äàäå æåëàíèÿ
ðåçóëòàò.
Íà ïðúâ ïðî÷èò, ïîñåùåíèåòî â ìàñîíñêà ëîæà ñèëíî
ìè íàïîìíè ó÷àñòèåòî ìè â åäíà äðóãà îáùíîñò. Òîâà
å ãðóïàòà çà ëè÷åí îïèò â êóðñ ïî ïñèõîäðàìà.
Ïñèõîäðàìàòà å âèä ïñèõîòåðàïåâòè÷íà øêîëà -
íàïðàâëåíèå, êîåòî íàé-îáùî êàçàíî èìà çà öåë
÷îâåøêîòî óñúâúðøåíñòâàíå, ðàçâèòèå è ðàçãðúùàíå.
Ïîñåùåíèÿòà òàì ñå îðãàíèçèðàò äâà ïúòè ìåñå÷íî
èëè åäèí öÿë óèêåíä. Çà äà ìîæå äà ðàáîòè îïòèìàëíî ,
ãðóïàòà å ìåæäó 7 è 15 ÷îâåêà. Âñè÷êî òîâà å
äîáðîâîëíî è âúòðåøíî ìîòèâèðàíî çà âñåêè åäèí îò
÷ëåíîâåòå. Äîòóê - ìàëêî îáùî ñ ëîæàòà. Íî...
Ïñèõîäðàìàòà ðàáîòè ñ íåðåøåíè ÷îâåøêè êîíôëèêòè
è àôåêòè íà ëè÷íîñòòà (æèòåéñêè ñèòóàöèè - ìèíàëè,
íàñòîÿùè èëè áúäåùè). Êàêòî ãîâîðè è ñàìîòî èìå íà
øêîëàòà, òÿ ïîñòàâÿ ÷îâåøêèòå ïðîáëåìè íà ñöåíà.
Õèïîòåçàòà å, ÷å èçèãðàíèÿò (îïðåäìåòåí,
ìàòåðèàëèçèðàí) ïðîáëåì ñå ðåøàâà ïî-ëåñíî îò
èçêàçàíèÿ âåðáàëíî. Íåãî ìîæåø äà ãî “ïèïíåø” è äà
îïåðèðàø ñ åëåìåíòèòå ìó ñÿêàø ðåäèø ïúçåë.
Ïñèõîäðàìàòè÷íèÿò ìåòîä èìà íÿêîëêî îñíîâíè
êîìïîíåíòà: ñöåíà, âîäåù, ïðîòàãîíèñò, ïîìîùíèê,
Àçîâå è ïóáëèêà. Äåéñòâèåòî ìèíàâà ïðåç òðè ôàçè:
ïîäãîòâèòåëíà, èãðîâà è äèñêóñèîííà.
Òîâà å íàé-îáùî è ãðóáî ïðåäñòàâÿíå íà ñàìàòà
ïñèõîäðàìà.
Íî íåêà äà ïðîñëåäèì, êàêâî îò âúïðîñíàòà
òåðàïåâòè÷íà òåõíèêà ñå ñëó÷âà â Ëîæàòà.
Ñàìîòî êàíäèäàòñòâàíå â òàêúâ êóðñ ñå èçðàçÿâà â
èíòåðâþ, êîåòî äîñóù íàïîäîáÿâà ñðåùèòå ñ Áðàòÿ
è âúïðîñíèêà ïðåäè ñîáñòâåíèÿ íè ïðèåì. Òîâà
èíòåðâþ öåëè äà îöåíè çðåëîñòòà íà êàíäèäàòà,
íåãîâàòà ìîòèâàöèÿ çà ÷ëåíñòâî è ðàáîòà â ãðóïàòà,
êàêòî è ïîòåíöèàëà ìó äà äîïðèíåñå ñ êà÷åñòâàòà ñè
çà ðàçâèòèåòî íà ãðóïàòà. Ñàì ïî ñåáå ñè, òîçè
åëåìåíò èìà õàðàêòåð è íà èçñëåäâàíå, ðåçóëòàòèòå
48
îò êîåòî ìîãàò äà áúäàò îöåíåíè êà÷åñòâåíî. Òàêà è
Ëîæàòà, è Áðàòÿòà, âñúùíîñò ïðèëàãàò ñâîèòå
ïñèõîëîãè÷åñêè óìåíèÿ ñïðÿìî íîâèÿ êàíäèäàò.
Âòîðèÿò åëåìåíò ïðè ôîðìèðàíåòî íà ãðóïà çà ëè÷åí
îïèò èìà ñúùåñòâåíà ïðèëèêà ñ Ðèòóàëà ïðè ïðèåì íà
Òúðñåù â ñëåäíèòå ïîëîæåíèÿ. Ïðîâåæäàò ñå èãðè çà
èçãðàæäàíåòî íà ãðóïîâà äèíàìèêà - òîâà ñà äåéíîñòè
çà ïîñòèãàíå íà ñïëîòåíîñò, ïðèåìàíå, äîâåðèå è
ñúçäàâàíå íà ñèãóðåí ãðóïîâ êëèìàò. Åäíà îò èãðèòå
èçèñêâà ðàçäåëÿíå íà äâîéêè. Åäèíèÿò ÷ëåí îò äâîéêàòà
å ñ ïðåâðúçêà íà î÷èòå, à äðóãèÿò ãî âîäè çà ðúêà èç
ïîìåùåíèåòî, íàñî÷âàéêè ãî ñ äóìè è äàâàéêè ìó
âúçìîæíîñò äà äîêîñâà ïðåäìåòè è äà èçáÿãâà
ïðåïÿòñòâèÿ. Äðóãà ïîäîáíà èãðà (äîêîëêîòî ñúì
çàïîçíàò) íàïîäîáÿâà äåéñòâèÿ â åäèí äðóã ðèòóàë:
÷îâåê ñ âúðçàíè î÷è è îòïóñíàòà ñòîéêà áèâà áóòíàò,
òàêà ÷å äà çàãóáè ðàâíîâåñèå è äà ïàäíå âúðõó
ïðîñòðåíèòå ðúöå íà îñòàíàëèòå îò ãðóïàòà. Îò
íà÷èíà, ïî êîéòî ÷îâåê ïàäà - îò òîâà, äàëè å
îòïóñíàò è ïëàñòè÷åí èëè âäúðâåí è ñòåãíàò, ñå ïðàâè
îöåíêà äîêîëêî òîé ñå äîâåðÿâà íà ïîìîùòà íà äðóãèòå
è å ãîòîâ äà ÿ ïðèåìå. Êðàéíàòà öåë íà âñè÷êè òåçè èãðè
å åäíà - èçãðàæäàíå íà äîâåðèå ìåæäó ÷ëåíîâåòå,
ïîñòèãàíå íà ñïëîòåíîñò, ñèãóðíîñò è ïðèåìàíå â
ãðóïàòà. Íî íàëè íàøèÿò íà÷èí çà ïîñòèãàíå íà âñå
ñúùîòî äîâåðèå íå ñå èç÷åðïâà ñàìî äî Ðèòóàëà ïî
ïðèåìà? Íàëè ñòðåìåæúò íè â òàçè ïîñîêà å
ïîñòîÿíåí? Íàëè çàòîâà çàìåíÿìå îôèöèàëíîòî “Âèå” ñ
ïðèÿòåëñêîòî “òè”.
Ïñèõîäðàìàòà, êàêòî è äðóãè ãðóïîâè íàïðàâëåíèÿ -
êîãíèòèâíî-ïîâåäåí÷åñêàòà òåðàïèÿ, ãðóïèòå çà
âçàèìîïîìîù è ïðî÷èå, ñå îïèòâàò äà ñúçäàäàò
ïî÷òè ëàáîðàòîðíà ñðåäà íà çàùèòåíîñò è
ñèãóðíîñò íà íåéíèòå ÷ëåíîâå. Âñåêè ÷îâåê å ñâîáîäåí
äà ðàçêàçâà çà ÷ëåíñòâîòî è ñîáñòâåíèòå ñè
ïðåæèâÿâàíèÿ, íî å åòè÷íî çàäúëæåí äà ñúõðàíè
äîñòîéíñòâîòî è àíîíèìíîñòòà íà äðóãèòå îò
ãðóïàòà, êîèòî íå ñà èçÿâèëè ïîäîáíà âîëÿ.
Ïðàêòè÷åñêè, òîâà å ñúùèÿò åòè÷åí çàêîí è íà
íàøåòî Áðàòñòâî, à ïðè÷èíàòà å â óâàæåíèåòî,
çà÷èòàíåòî íà ëè÷íàòà ñâîáîäà è ïðîñòðàíñòâî íà
âñåêè ÷ëåí. Çàïàçâàíåòî íà òîâà ïîëîæåíèå íà
íåùàòà, ãàðàíòèðà äî ãîëÿìà ñòåïåí äîâåðèåòî
âúòðå â ãðóïàòà. Íèå ïðàâèì âñè÷êî ïî ñîáñòâåíà
âîëÿ: îò ïîñòúïâàíåòî ñè â Ìàñîíñòâîòî äî êðàÿ íà
çåìíèÿ íè ïúò êúì “Âåëèêèÿ Èçòîê” è çà÷èòàíåòî íà
òàçè íàøà âîëÿ îò ñêúïèòå íè áðàòÿ å ïðåäïîñòàâêà
çà òîïëîòàòà è äîáðèÿ êëèìàò, êîèòî èìàìå.
Îñíîâíèÿò åëåìåíò íà ïñèõîäðàìàòà å èãðàòà íà
ðîëè. Â ìàñîíñêàòà ëîæà ñúùî èìà èãðà íà ðîëè. Òóê
ðàçëèêàòà å â òîâà, ÷å èçáîðúò íà ðîëÿ íå å òîëêîâà
ñâîáîäåí. Èìàìå Ñàíîâíèöè, Ìàéñòîðè, Êàëôè è
×èðàöè, èìàìå âîäåù (Ìàéñòîðà íà Ëîæàòà), ñöåíà, à
÷àñò îò ó÷àñòíèöèòå ñà è ïóáëèêà. Ñìèñúëúò íà òàçè
“èãðà” å â óïðàæíÿâàíåòî íà íîâ òèï ïîâåäåíèå â
çàùèòåíà ñðåäà - òàêàâà, êîÿòî, ðàçáèðà ñå, ìîæå äà
òå ñàíêöèîíèðà, íî ïðåäè òîâà ùå òå ïðåäóïðåäè. Â
Ëîæàòà âñåêè, ïîåìàéêè ñîáñòâåíàòà ñè ðîëÿ, ó÷è: ó÷è
íîâ òèï ñîöèàëíî ïîâåäåíèå. È èìàéêè ñèãóðíîñòòà,
ñúçäàäåíà îò Áðàòÿòà ìó, è òÿõíàòà áåçðåçåðâíà
äîáðîíàìåðåíîñò, áèâà íàñúð÷àâàí è êîðèãèðàí.
Ìåòàôîðàòà ïðè ×èðàêà å â äÿëàíåòî íà
íåîáðàáîòåíèÿ êàìúê. Íî ïîíà÷àëî, ìàñîíñêàòà ëîæà å
îíàçè ëàáîðàòîðèÿ, â êîÿòî ñå ó÷èì äà áúäåì õîðà.
Äèñêóñèîííàòà ÷àñò â êðàÿ íà ñàìàòà ëîæà èìà çà
öåë äàâàíåòî íà îáðàòíà âðúçêà. Âñåêè îò áðàòÿòà
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009

èìà âúçìîæíîñò äà ñïîäåëè ïðåæèâÿâàíèÿòà ñè îò
ñàìàòà ëîæà è äà ïîëó÷è òàêà íàðå÷åíèÿ “feedback”
(“îáðàòíà èíôîðìàöèÿ”, “îáðàòíà âðúçêà”) îò âñåêè
åäèí îò îñòàíàëèòå. Òîâà å â ïîìîù íà âñè÷êè
÷ëåíîâå, çàùîòî ÷åñòî âúïðîñíàòà îáðàòíà âðúçêà å
ïîä ôîðìàòà íà èäåíòèôèêàöèÿ (âëèçàíå â ðîëÿòà íà
äðóã è ïðåæèâÿâàíå îò íåãîâà ïîçèöèÿ). Íàïðèìåð,
Áðàò ñå èäåíòèôèöèðà ñ Ìàéñòîðà íà Ëîæàòà:
“Óâàæàåìè Ìàéñòîðå, íà òàçè êîíôåðåíöèÿ àç ùÿõ
äà êàæà íà òâîå ìÿñòî òîâà-è-òîâà.”
Ïîäîáíà ïðàêòèêà å èíñòðóìåíò, êîéòî ðàáîòè è â
äâåòå ïîñîêè: Áðàòúò å óñïÿë äà ðàçêðèå ïðåä
ëîæàòà ñâîè ñîáñòâåíè ÷óâñòâà, æåëàíèÿ è
ñòðåìåæè, à Ìàéñòîðúò å ïîëó÷èë èäåÿ - îùå åäèí
âúçìîæåí âàðèàíò çà ïîâåäåíèå. (À â äîáàâêà å è
ðàçáðàë, ÷å íÿêîé å àíãàæèðàí ñ íåãîâèòå ÷óâñòâà è ãè
ñúïðåæèâÿâà.)
Ïðî÷èòàíåòî îò ñåêðåòàðÿ íà âîäåíèÿ ïðîòîêîë îò
ïîñëåäíàòà ðèòóàëíà äåéíîñò èìà îñâåí ñâîÿ
àäìèíèñòðàòèâåí ñìèñúë, ñúùî è õàðàêòåðà íà
îáðúùåíèå êúì îíåçè, êîèòî ñà îòñúñòâàëè. Ìåæäó
ðåäîâåòå, òîâà äåéñòâèå êàçâà:
“Ìèíàëèÿ ïúò âèå íå áÿõòå, íî íèå íå ñìå âè
çàáðàâèëè. Äîáðå äîøëè ñòå îòíîâî! Åòî êàêâî ñå
ñëó÷è òîãàâà. Ñåãà ùå ãî ÷óåòå, çà äà íàâàêñàòå
ïî-ëåñíî ïðîïóñíàòîòî è äà íå ñå ÷óâñòâàòå
îòõâúðëåíè îò ãðóïàòà.”
Òàêà ñå ñíåìà íàïðåæåíèåòî îò áðàòÿòà, êîèòî ñå
îïàñÿâàò, ÷å Ëîæàòà æèâåå è áåç òÿõ è ÷å íÿìà äà ãè
ïðèåìå îòíîâî. Çàïàçâà ñå öåëîñòòà è
ñïîêîéñòâèåòî â ãðóïàòà.
 äíåâíèÿ ðåä íà ëîæàòà ÷åñòî ñå ïîñòàâÿò ïðîáëåìè
íà îòäåëíè íåéíè ÷ëåíîâå. Îãðîìíàòà òåðàïåâòè÷íà
ñòîéíîñò íà òîçè àêò íîñè ñëåäíèÿ ñìèñúë:
“Òâîÿò ïðîáëåì ñòàâà îáù çà âíèìàíèåòî íà
âñè÷êè è òå ñà ãîòîâè äà âçåìàò îòíîøåíèå ïî
íåãî, äà òå ïîäêðåïÿò ñúñ ñúâåòè è äåéñòâèÿ è äà
òè ïîìîãíàò äà íàìåðèø ñîáñòâåíèÿ ðåñóðñ çà
ñïðàâÿíå ñ íåãî.”
Òîâà ñå ñëó÷âà è â ïðîôàíñêèÿ æèâîò. Íî ïî÷òè âèíàãè,
êîãàòî ïîòúðñèì åìïàòè÷íèÿ îòêëèê ó õîðà, êîèòî
(äîðè) èìàìå çà áëèçêè, ìîäåëúò íà îòñðåùíàòà
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009
ÃÐÀÄÅÆ
ðåàêöèÿ å:
“À ïúê íà ìåí, äà çíàåø, êàêâî ìè ñå ñëó÷è!”
Òîâà íè ôðóñòðèðà äúëáîêî, íàøèÿò ñîáñòâåí ïðîáëåì
îñòàâà âúâ âèñÿùî ïîëîæåíèå. Â ïðîòèâîâåñ, íÿêàêâî
÷óâñòâî çà âèíà íè êàðà äà ñå âñëóøàìå â ðàçêàçà íà
äðóãèÿ, çà äà ñìå ïî-ìàëêî ÷óäîâèùà, êîèòî íå ñå
èíòåðåñóâàò îò áëèçêèòå ñè. Òàêà, íà èçõîäà íà
íàøåòî ñåáåðàçêðèòèå, íèå ñå îêàçâàìå íå îáëåê÷åíè,
à äîðè ïî-íàòîâàðåíè.
Îíîâà, êîåòî ïðàâè ìàñîíñêîòî íè äâèæåíèå óíèêàëíà
ñðåäà çà ðàçãðúùàíå íà ñîáñòâåíèÿ íè ïîòåíöèàë, å
âúçìîæíîñòòà çà ðåàëèçèðàíå íà âèñøè ÷îâåøêè
ïîòðåáíîñòè. Òå ñà ôîðìóëèðàíè îò àìåðèêàíñêèÿ
ïñèõîëîã Åéáðàõàì Ìàñëîó è ñà ïðåäñòàâåíè ïîä
ôîðìàòà íà ïèðàìèäà, â îñíîâàòà íà êîÿòî ñà
ðàçïîëîæåíè íàé-íèçøèòå ôèçèîëîãè÷íè ïîòðåáíîñòè,
íàä êîèòî ñòîÿò íóæäèòå îò ñèãóðíîñò, ëþáîâ è
ïðèÿòåëñòâî, ïîñëå ÷óâñòâîòî çà ñîáñòâåí ïðåñòèæ
è óâåðåíîñò, çà äà ñå ñòèãíå îêîëî âúðõà äî ëèïñàòà
íà ïðåäðàçñúäúöè, òâîð÷åñòâîòî, ìîðàëíîñòòà.
Êàòî ÷èðàê àç îòêðèâàì âñè÷êî òîâà â ìàñîíñòâîòî,
â íåãîâèÿ ðèòóàë è òðàäèöèè, â íåãîâèòå âèñøè öåëè.
Çàäîâîëåíèòå ïîòðåáíîñòè ñúçäàâàò õàðìîíèÿ ó
÷îâåêà, ïðîÿâèòå íà åäèí èëè äðóã äåôèöèò, êàêòî è
ôðóñòðàöèÿòà, íàìàëÿâàò; îáðàòíî - ñóáåêòèâíîòî
áëàãîïîëó÷èå ðàñòå. Åìïàòè÷íèÿ õàðàêòåð íà ëîæàòà,
çàïàçâàíåòî íà ïî÷òè ïðîôåñèîíàëíèÿ ïñèõîëîãè÷åñêè
åëåìåíò - äà íå áúäåø ñúäíèê, à ïàðòíüîð - ñà
áåçöåííè. Òàêà êàêòî ìàñîíñòâîòî íå ïîçâîëÿâà äà ñå
ãîâîðè çà ðåëèãèÿ, åòíîñ, ïàðòèéíà ïðèíàäëåæíîñò è
öâÿò íà êîæàòà - è ïðîôåñèîíàëèñòúò ïñèõîëîã çàåìà
ñúùàòà ïîçèöèÿ. Òîé å íàä òåçè íåùà, çà äà ñå äîêîñíå
äî ñúùèíñêî ÷îâåøêîòî. Õóìàíèñòè÷íèÿò ïîäõîä â
ïñèõîëîãèÿòà òâúðäè, ÷å òåðàïåâòè÷íà ñòîéíîñò
èìà äîðè ñàìî òîâà, ÷îâåê äà áúäå, èçñëóøàí, ðàçáðàí
è óâàæàâàí áåçðåçåðâíî - íåùî êîåòî ìåí ëè÷íî ìå
ñìàÿ â äåíÿ íà ìîÿ ïðèåì. Â ïðîôàíñêèÿ íè æèâîò,
ïîñòîÿííî íè îáâèíÿâàò, ñúäÿò, ïîðèöàâàò.
×åñòî áðàòÿòà êàçâàò:
“Êîãàòî ñúì íà ëîæà, çàáðàâÿì çà ïðîáëåìèòå.”
Àç êàçâàì:
“Êîãàòî ñúì íà ëîæà, íàìèðàì ñèëè äà ãè ðàçðåøà.”
49
ÊÀËÅÍÄÀÐ

ïðåäñòîÿùè ñúáèòèÿ âúâ

âúòðåøåí è ìåæäóíàðîäåí ïëàí
Âòîðè ñåìèíàð íà Ñåêðåòàðèòå íà
Ëîæè â ÎÂËÁ
Áàë÷èê, 3 îêòîìâðè 2009 ã.

Êàêâî?
Êúäå?
Êîãà?
Îðãàíèçàòîð:
100-ãîäèøíèíà íà Âåëèêàòà Ëîæà íà Âåëèêèÿò Ñåêðåòàð íà ÎÂËÁ
×åòâúðòà ñðåùà íà äóíàâñêèòå
Ëîæè Òóðöèÿ Òåìè:
1. Ïðåäñòàâÿíå íà íîâîèçáðàíèòå
Ñåêðåòàðè íà Ëîæè.
2. Ïðåãëåä íà ðåçóëòàòèòå îò
Ñåìèíàðà â Àðáàíàñè.
3. Îáñúæäàíå íà Ñåêðåòàðñêèÿ
ñàéò.
4. Îáñúæäàíå íà ïðîåêòî-äîêëàäà
íà Âåëèêèÿ Ñåêðåòàð íà ÎÂËÁ,
êîéòî ùå áúäå ïðî÷åòåí íà
Ñðåùàòà íà Âåëèêèòå Ñåêðåòàðè
íà Åâðîïåéñêèòå Ëîæè íà 10.10.2009
ã. â Áóäàïåùà.
5. Ðàçíè.

Èñòàíáóë Ãîäèøíà ñðåùà íà Âåëèêèòå

24- 26 ñåïòåìâðè, 2009
Ñåêðåòàðè íà Åâðîïåéñêèòå Âåëèêè
Äîìàêèí: Ëîæè è ÷åñòâàíå íà 20-
Âåëèêà Ëîæà
ãîäèøíèíàòà íà Ñèìâîëè÷íàòà
íà Òóðöèÿ
Âåëèêà Ëîæà íà Óíãàðèÿ
Àêöåíòè îò ïðîãðàìàòà:
1. Ðèòóàë
2. Ìàñîíñêà ñâàòáåíà öåðåìîíèÿ
3. Êîíöåðò “Áðàòñêè ïåñíè”
4. Îáèêîëêà ñ êîðàá ïî Áîñôîðà
Ðóñå
17- 21 ñåïòåìâðè, 2009
5 ãîäèíè Ëîæà “Íîâà Ñâåòëèíà” -
Äîìàêèí:
Îðèåíò Ïëîâäèâ
Ëîæà “Áàëêàíñêà çâåçäà”
Îðèåíò Ðóñå
Òåìà: “Êóëòóðàòà íà Äóíàâñêèòå
ñòðàíè è Ìàñîíñòâîòî”
Ïîä ïàòðîíàæà íà Âåëèêèÿ Ìàéñòîð íà
Îáåäèíåíàòà Âåëèêà Ëîæà íà Áúëãàðèÿ - Áóäàïåùà
ÍÓ Áðàò Ãðèãîðèé Âàçîâ. 10 îêòîìâðè 2009 ã.

Àêöåíòè îò ïðîãðàìàòà: Äîìàêèí:

Ñèìâîëè÷íà Âåëèêà
1. Ðèòóàëè Ëîæà íà Óíãàðèÿ
2. Îòêðèâàíå íà èçëîæáà ñ òâîðáè
íà Áðàòÿ îò Äóíàâñêèòå ñòðàíè. Âîäåùà òåìà:
Ïðåäñòàâÿíå íà òâîðöèòå. “Àôèëèðàíåòî êàòî ïðîöåñ”.
3. Ðåôåðàòè çà æèâîòà è
òâîð÷åñòâîòî íà Åëèàñ Êàíåòè è Ïëîâäèâ,
Âåçà Êàíåòè. Åòíîãðàôñêè ìóçåé Ãîäèøíà êîíôåðåíöèÿ íà Âåëèêàòà
4. Êîíöåðò íà Ðóñåíñêàòà 26 ñåïòåìâðè 2009 ã. Ëîæà íà Áîñíà è Õåðöåãîâèíà è
ôèëõàðìîíèÿ. Äîìàêèí: ÷åñòâàíå íà 10 ãîäèíè Ñâîáîäíî
5. Ðàçõîäêà ñ êîðàá ïî Äóíàâà. Ëîæà “Íîâà Ñâåòëèíà” Çèäàðñòâî â Îðèåíòà

Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009

50
 ÊÀËÅÍÄÀÐ

ñðåäà.

Äåñåòà Ñâåòîâíà êîíôåðåíöèÿ Åñêàëèðàùàòà íåòîëåðàíòíîñò

íåìèíóåìî âîäè äî ñúùåñòâåíè
íà Ìàñîíñêèò Âåëèêè Ëîæè
ðàçëè÷èÿ è äèñîíàíñ â íàøåòî
îáùåñòâî - ðàçëè÷èÿ ìåæäó
ñåìåéñòâàòà, îáùíîñòèòå,
ðåëèãèèòå è ïîêîëåíèÿòà. Êàêâî
ñëåäâà äà ïðåäïðèåìàò
Ðåãóëÿðíèòå Âåëèêè Ëîæè, çà äà
ïîïóëÿðèçèðàò ïðèíöèïèòå íà
Ñâîáîäíîòî Çèäàðñòâî â ðàìêèòå
íà îáùåñòâîòî è ïî-ñïåöèàëíî - ó
ñúâðåìåííàòà ìëàäåæ? Êàêâî
Ñàðàåâî ñëåäâà äà áúäå íàïðàâåíî, çà äà
10- 11 îêòîìâðè 2009 ã. ìîæå Ñâîáîäíèòå Çèäàðè ïî öÿë
ñâÿò äà çàðàáîòÿò çàåäíî â
Äîìàêèí:
èìåòî íà ïîïóëÿðèçèðàíåòî íà
Âåëèêà Ëîæà íà
×îâå÷íîñòòà, â óíèñîí ñ
Áîñíà è Õåðöåãîâèíà
Ìàñîíñêèòå ïðèíöèïè è ñúñ
Àêöåíòè îò ïðîãðàìàòà: çà÷èòàíå íà ñúùåñòâóâàùèòå
1. Ðèòóàë Ëèáðåâèë, Ãàáîí ðàçëè÷èÿ è îêîëíà ñðåäà?
2. Èçëîæáà íà Áðàòÿ-òâîðöè 4- 6 íîåìâðè 2009 ã.
3. Áÿëà ìàñà
Äîìàêèí: Òúðæåñòâåí Ðèòóàë ïî ñëó÷àé
4. Îáèêîëêà èç
Âåëèêà Ëîæà
çàáåëåæèòåëíîñòèòå íà Ñàðàåâî ïúðâàòà ãîäèøíèíà íà Ëîæà
íà Ãàáîí
“Òðàêèÿ” - Îðèåíò Ïàçàðäæèê
Âîäåùà òåìà:
Êîíâåíò íà Îáåäèíåíèòå Âåëèêè “Ðîëÿòà íà Ìàñîíñòâîòî â
Ëîæè íà Ãåðìàíèÿ. ×åñòâàíå íà 50- èçêóñòâîòî äà ñå âúçñòàíîâÿâà è
ãîäèøíèíàòà íà ÎÂËÃ è îïàçâà îêîëíàòà ñðåäà è êàê
Èíñòàëèðàíå íà íîâîèçáðàíèÿ Âåëèê Ðåãóëÿðíèòå Âåëèêè Ëîæè ïî ñâåòà, ñúñ
Ìàñòîð çà ïåðèîäà 2009-2012. ñâîèòå èíòåëåêòóàëíè è õóìàíèòàðíè
âúçìîæíîñòè, ìîãàò äà ó÷àñòâàò â
ñúõðàíÿâàíåòî íà ïëàíåòàòà Çåìÿ.”
Òåìè íà äîêëàäèòå:
1. Äà ãðàäèì Ñâåòà, êàòî
ñúùåâðåìåííî íå æàëèì óñèëèÿ çà
îïàçâàíå íà îêîëíàòà ñðåäà.
à) Ñâîáîäíèòå Çèäàðè âñå îùå ëè
ñà ñòðîèòåëè? Àêî ñà, êàêâè
èíèöèàòèâè ñëåäâà äà
ïðåäïðèåìàò Âåëèêèòå Ëîæè çà Âåëèíãðàä
çàïàçâàíå íà îêîëíàòà íè ñðåäà è 7 íîåìâðè 2009 ã.
ñúõðàíÿâàíå íà ïëàíåòàòà? Äîìàêèí:
á) Äîêàòî ãðàäèì íàøèÿ âúòðåøåí Ëîæà “Òðàêèÿ” -
Õðàì ìîæåì ëè äà æèâååì â Îðèåíò Ïàçàðäæèê
Áåðëèí õàðìîíèÿ ñ ìåñòíàòà ðåëèãèîçíà, Àêöåíòè îò ïðîãðàìàòà:
30 îêòîìâðè - 1 íîåìâðè êóëòóðíà è ïîëèòè÷åñêà ñðåäà è ñ
2009 ã. 1. Ðèòóàë
êàêâè ñðåäñòâà ùå óñïååì äà ãî
2. Êîíöåðò íà ñòðóíåí êâàðòåò
Äîìàêèí: ïîñòèãíåì?
3. Èçëîæáà íà Áðàò Âàëåðè Öåíîâ
Îáåäèíåíè Âåëèêè Ëîæè íà 2. Äà ïîïóëÿðèçèðàìå èäåÿòà çà
Ãåðìàíèÿ ñâåòîâåí Ìèð è ñâåòîâíî Áðàòñòâî
÷ðåç Ìàñîíñêèòå ñðåäñòâà íà Ðåäîâíî ãîäèøíî Îáùî ñúáðàíèå íà
îáó÷åíèå. Îáåäèíåíàòà Âåëèêà Ëîæà íà
Ïåò ãîäèíè Ëîæà “Ñâåòè Êëèìåíò
Ðåãóëÿðíèòå Âåëèêè Ëîæè ñà äëúæíè Áúëãàðèÿ
Îõðèäñêè” - Îðèåíò Áóðãàñ
äà äîïðèíàñÿò çà ïîääúðæàíåòî è
ðàçïðîñòðàíåíèåòî íà èäåèòå çà
Ìèð è Áðàòñòâî. Ìîãàò ëè òå äà
ïðåäïðèåìàò îáùè è ñúãëàñóâàíè
äåéñòâèÿ ñúâìåñòíî ñ
ïðàâèòåëñòâåíè èíñòèòóöèè,
ðåëèãèîçíè ôîðìàöèè è
íåïðàâèòåëñòâåíè îðãàíèçàöèè â
èìåòî íà öåëòà äà ñå
ïîïóëÿðèçèðà äèàëîãà,
òîëåðàíòíîñòòà, Ìèðà,
õàðìîíèÿòà è Áðàòñòâîòî ïî
öåëèÿ ñâÿò? Àêî å òàêà - êàêâè
âúçìîæíè èíèöèàòèâè ìîãàò äà
Ñîçîïîë áúäàò ðàçðàáîòåíè è Ñîôèÿ
10 îêòîìâðè 2009 ã. îñúùåñòâåíè â òàçè ïîñîêà? 27- 29 íîåìâðè 2009 ã.
Äîìàêèí: 3. Ñúõðàíåíèå íà Ìàñîíñêàòà Äîìàêèí:
Ëîæà “Ñâåòè Êëèìåíò ôèëîñîôèÿ è äîêòðèíà â óñëîâèÿòà íà Îáåäèíåíà Âåëèêà Ëîæà íà
Îõðèäñêè” ïîñòîÿííî ïðîìåíÿùà ñå îêîëíà Áúëãàðèÿ

Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009

51

ÌÀÑÎÍÑÒÂÎ
ÌÅÆÄÓ
ÊÍÈÆÍÈÒÅ
ÊÎÐÈÖÈ
Ìèõàåë Êðàóñ,
“Ñâîáîäíèòå çèäàðè”
(2008)
“Êîíôëèêòúò (...) ñ ôóíäàìåíòàëèñòêè è îðòîäîêñàëíè
òå÷åíèÿ îò âñÿêàêúâ âèä ñå ðàçïðîñòèðà ïðåç öÿëàòà
èñòîðèÿ íà ñâîáîäíîòî çèäàðñòâî è å ÷àñò îò íåãîâèÿ
ñìèñúë íà ñúùåñòâóâàíå. Òàì, êúäåòî òîçè êîíôëèêò ñ
ðåëèãèÿ è ïîëèòèêà å áèë ìíîãî òåæúê, ñòèãàéêè äî
çàáðàíà è ïðåñëåäâàíå íà ñâîáîäíîòî çèäàðñòâî, òîé
â ïîâå÷åòî ñëó÷àè â êðàéíà ñìåòêà å óêðåïâàë
ñâîáîäíîòî çèäàðñòâî è ãî å äîáëèæàâàë ïîâå÷å äî
íåãîâèòå èäåàëè. Êúäåòî îáà÷å (...) äèñòàíöèÿòà ìåæäó
èäåàëèòå íà ñâîáîäíîòî çèäàðñòâî è îáùåñòâåíèòå
öåííîñòè è îáè÷àè ñå å ñòîïèëà, ðèñêúò îò
áàíàëèçèðàíå íà ïîâåëÿòà çà òîëåðàíòíîñò å íàðàñíàë
äî åëåìåíòàðíî ïðèçíàâàíå íà äóìè” [ñ.26].
52
“Äîêàòî ïîëîæèòåëíèÿò åôåêò íà ïðîïîâåä è âúçïèòàíèå,
íà íàñúð÷àâàíå íà âíèìàíèåòî è êúì ‘íàé-äðåáíîòî íåùî’
(...) ïðåîáëàäàâà, òî îáùåñòâîòî âñå îùå ñå íàìèðà â
êðúãà íà åâîëþöèîííèòå ïðàâèëà.
Îòòóê ïðîèçòè÷à è êâàëèôèêàöèÿòà íà ãîëåìèòå èäåéíè
òå÷åíèÿ êàòî õðèñòèÿíñòâîòî èëè èñëÿìà, áóðæîàçíèòå
èëè ïðîëåòàðñêè èäåîëîãèè, âñÿêà îò êîèòî ñå å âòóðâàëà â
çàäúíåíàòà óëèöà íà îðòîäîêñàëíîòî è íà áîðáàòà çà
âëàñò ïîñðåäñòâîì ìàñîâîòî óíèùîæåíèå íà æèâîòà è
ùàñòèåòî” [ñ.29].
“Â åäèí ñúùåñòâåí ïðèíöèï (...) ñâîáîäíîòî çèäàðñòâî
îñòàâà âÿðíî íà äúëãîòðàéíàòà åòèêà - âúâ âÿðàòà â
ðàöèîíàëíîñòòà, â ãîëÿìîòî óâàæåíèå êúì ðàçóìà.
Òúðñåíåòî íà ïîçíàíèÿ ÷ðåç îáåêòèâíîòî ñúáèðàíå íà îïèò
îò áåçïðèñòðàñòíîòî èçñëåäâàíå è åêñïåðèìåíòèðàíå å
öàðñêèÿò ïúò íà åâîëþöèÿòà” [ñ.30-31]
Çàõàðè Ñòîÿíîâ,
“Êîðîíîâàíèòå
íèõèëèñòè â Áúëãàðèÿ”
(1886, ôîòîòèïíî
èçäàíèå 2008)
“Íå ñìå íèå ðóñîôîáè, êàêòî íå ìîæåì äà áúäåì òóðêîôîáè
èëè ñúðáîôîáè, çàùîòî íè åäèí íàðîä ïî çåìíîòî êúëáî,
êîéòî è äà å òîé, ìàêàð è ñèðîìàøêèòå öèãàíè, íå ìîæå äà
áúäå ìðàçåí è íåíàâèæäàí îò íèêîé ÷åñòåí è ðàçóìåí ÷îâåê.
Íàðîäèòå ñà áðàòÿ; ñìðàçâàò è ñêàðâàò ñàìî òåõíèòå
ðàçâðàòíè è èäèîòè öàðéîâå, çàåäíî ñúñ ñâîèòå ëàêåè
äèïëîìàòè. Áúëãàðîôîá ëè ùå äà áúäå, íàïðèìåð, îíÿ íàø
áúëãàðèí, êîéòî íàïàäà è ìðàçè íÿêîãî îò íàøèòå äúðæàâíè
ìúæå...” [ñ.5].
“Ïðî÷åå, ãäå å ñïàñåíèåòî íà íåçàâèñèìà è ñâîáîäíà
Áúëãàðèÿ? Ñïîðåä íàñ â ñëåäíèòå òðè âúïðîñà:
Ïúðâî, ÷àñ ïî-ñêîðî áàëêàíñêèòå èëè ïî-äîáðå èçòî÷íèòå
íàðîäè: ðîìúíè, ñúðáè, áúëãàðè, òóðöè è ãúðöè äà ñè ïîäàäàò
áðàòñêà ðúêà è ñúñòàâÿò òîëêîâà æåëàåìàòà Áàëêàíñêà,
Äóíàâñêà èëè èçòî÷íà êîíôåäåðàöèÿ. Ñúáðàíè â åäíî öåëî,
òå ùå äà ìîãàò äà îïúë÷àò åäíà âîéñêà áëèçî îò äâà
ìèëèîíà. Ñàìî òîãàâà òå ùå ìîãàò äà çàïàçÿò ñâîåòî
ñúùåñâóâàíèå îò ðàçëè÷íè ïîêðîâèòåëè, áëàãîäåòåëè è
õðèñòîëþáèâè âëàäåòåëè. Ñàìî òîãàâà (...) òå ùå áúäàò
ãîñïîäàðè â ñâîÿòà êúùà. (...)
Âòîðî. (...) Êîÿ ùå áúäå îíàÿ îñîáà, êîÿòî ùå èçäèãíå
áúëãàðñêàòà êîðîíà, òàêà áëàãîðîäíî, ñëàâíî è
ïàòðèîòè÷åñêè ñëîæåíà îò Ñëèâíèöêèé ãåðîé Êíÿç
Àëåêñàíäúð I? (...)
Ïðîòèâ Êíÿç Àëåêñàíäðà å ñàìî ðóñêàòà äèïëîìàöèÿ. Êàòî
òàêàâà, êîÿòî æåëàå çàðîáâàíåòî íà Áúëãàðèÿ, òÿ íå ñàìî,
÷å å ïðîòèâ òàêúâ åäèí êíÿç, êîéòî ñÿ âîäè ïî ÷èñòî
áúëãàðñêè è ïàçè ñâîáîäàòà è íåçàâèñèìîñòòà íà Áúëãàðèÿ,
íî íå èñêà ùîòî äà èìà â íàøåòî îòå÷åñòâî íèêàêúâ êíÿç.
(...) Ðóñêàòà äèïëîìàöèÿ íå èñêà äà èìà Áúëãàðèÿ íà
Áàëêàíñêèé ïîëóîñòðîâ. Åòî çàùî íåéíèòå îðãàíè
ïðåïîðú÷âàò äà ñè èçáåðåì çà êíÿç Ðóñêèé Èìïåðàòîð. (...)
Ïðî÷åå, êíÿç Àëåêñàíäúð òðÿáâà äà áúäå èçáðàí çà êíÿç íà
Áúëãàðèÿ. (...)
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009

À àêî òîé å íåâúçìîæåí ïî òèÿ èëè îíèÿ ïðè÷èíè, òîãàâà ùî
äà ïðàâèì? - Òîãàâà òðåáà äà ïðîãëàñèì Áúëãàðèÿ çà
ðåïóáëèêà. Òàÿ ôîðìà íà óïðàâëåíèå ìàêàð è íåïðèãîäíà îùå
çà Áúëãàðèÿ, ùå äà áúäå ñïàñèòåëíà çà íàñ â äíåøíî âðåìå”
[24-28].
Ëú÷åçàð Òîäîðîâ,
“Ðåàêòèâèðàíå è
ðàçâèòèå íà
ñúâðåìåííîòî
Áúëãàðñêî
Ìàñîíñòâî” (2008)
“Ñ÷èòàì çà íåîáõîäèìî äà îáúðíà âíèìàíèå (...) âúðõó åäèí
(...) âàæåí ïðîáëåì, êîéòî âå÷å ÿðêî ïðîçèðà â íàñòîÿùèÿ
ìîìåíò. Àêî ñúùèÿò íå áúäå ðåøåí îùå â íåãîâèÿ çàðîäèø,
òî áúäåùåòî íà íàøàòà îðãàíèçàöèÿ ùå áúäå
çàñòðàøåíî. Ïðåäè äà èçëîæà ìîèòå ñúîáðàæåíèÿ çà òîâà,
ùå ñè ïîçâîëÿ äà ïðèïîìíÿ íà÷àëîòî íà ìîÿ ãðàäåæ, â êîåòî
îïèñàõ îò êîãî è ñ êàêâà öåë áå ñëîæåíî íà÷àëîòî çà
ðåàêòèâèðàíåòî íà Áúëãàðñêîòî Ìàñîíñòâî.
Äîêàçàòåëñòâàòà â òàçè íàñîêà íåäâóñìèñëåíî ñî÷àò, ÷å
òîâà áå ñòàíàëî ãëàâíî ïî èíèöèàòèâà íà ïðîçîðëèâè
ñëóæèòåëè îò èäåîëîãè÷åñêèòå îòäåëè íà áèâøàòà
êîìóíèñòè÷åñêà ïàðòèÿ, ðåñïåêòèâíî îò ñëóæèòåëè â
òîãàâàøíèòå ñïåöèàëíè ñëóæáè, ñ öåë äà îãëàâÿò òàçè
îðãàíèçàöèÿ è, èçïîëçâàéêè íåéíèÿ àâòîðèòåò, äà
îñúùåñòâÿò ñâîè ëè÷íè èíòåðåñè è öåëè.
Òàçè îïàñíîñò áå ïðåîäîëÿíà áëàãîäàðåíèå íà îíåçè íàøè
áðàòÿ, êîèòî òâúðäî îòñòîÿâàõà ñïàçâàíåòî íà
ìàñîíñêèòå Êàíîíè, Èäåàëè è Îáè÷àè è íå ñàìî íå èì
ïîçâîëèõà äà îñúùåñòâÿò òåçè èì öåëè, íî äàæå óñïÿõà äà
ïðåâúçïèòàò â ìàñîíñêè äóõ è ìèñëåíå ãîëÿìà ÷àñò îò òÿõ.
 ïîñëåäíî âðåìå îáà÷å ñå çàáåëÿçâà òåíäåíöèÿ,
Îðãàíèçàöèÿòà íè äà áúäå ïîñòàâåíà â ïîä÷èíåíèå íà
ñúçäàëàòà ñå âå÷å â Áúëãàðèÿ îëèãàðõè÷åñêà âúðõóøêà. (...)
Àêî òîâà ñòàíå, òî îò òîçè ìîìåíò íàøàòà Îðãàíèçàöèÿ
ùå ïðåñòàíå äà áúäå ìàñîíñêà ïî ñúäúðæàíèå (...)
Ðàçáèðà ñå, íÿìà ïðå÷êè ïðè íàñ äà äîéäàò õîðà, ïðèäîáèëè
ïî-ãîëåìè áîãàòñòâà, íî òîâà íå ìîæå äà ñå ñ÷èòà êàòî
òÿõíà ïðèâèëåãèÿ è îñíîâàíèå çà ïðèåìàíåòî èì” [ñ.82-83].
Àëeêñàíäúð Ãèçå,
“Ìàñîíèòå” (2009)
“Îùå ïî âðåìå íà îñíîâàâàíåòî ñè, Õàìáóðãñêàòà ëîæà ñå
îáÿâÿâà çà ñâîáîäè, êîèòî â ìíîãîáðîéíèòå, óïðàâëÿâàíè â
óñëîâèÿòà íà àáñîëþòèçìà íà ñâåùåíàòà Ðèìñêà èìïåðèÿ
îòäåëíè äúðæàâèöè (êíÿæåñòâà) áèëè íåìèñëèìè. Òîâà ñà
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009
ÁÈÁËÈÎÒÅÊÀ
áèëè ñâîáîäàòà íà ñúâåñòòà, ñâîáîäàòà íà ìíåíèÿòà è
ïðàâî íà ñâèêâàíèÿ íà ñúáðàíèÿ. (...) Â Ïðóñèÿ Ôðèäðèõ II
ïðèåìà ìàñîíñòâîòî. Îùå êàòî ïðèíö òîé îñíîâàë ëîæà
ïðåç 1738 ã. â Ðàéíñáåðã. Êàòî êðàë òîé ïðàâè ñúùîòî è â
Áåðëèí. Ñêîðî ëîæè âúçíèêâàò â Áðåñëàó (...) è âúâ Ôðàíêôóðò
íà Ìàéí. Íî íèòî åäíà Âåëèêà ëîæà íå áèëà ñúçäàäåíà.
Àíãëèéñêàòà ñèñòåìà îò Âåëèêè ëîæè íå íàìåðèëà ïî÷âà â
Ãåðìàíèÿ, íî ñ ãîëÿìà ïîïóëÿðíîñò ñå ïîëçâàëè ðèöàðñêè
ñúþçè êàòî “Ñòðèêòíî íàáëþäåíèå” èëè “Êëåðèêàò”. Êàêòî
è âúâ Ôðàíöèÿ, â Ãåðìàíèÿ ñúùî ñå âúçõèùàâàëè îò ñòàðèòå
ëåãåíäè, òåìïëèåðñêîòî ðèöàðñòâî áèëî ïî-ïîïóëÿðíî è
òóê. (...)
Àâàíòþðèñòè ìàìåëè äîáðîíàìåðåíèòå õîðà, îðäåíúò ñå
îêàçàë ïðèâëåêàòåëåí çà ìîøåíèöè è ãåøåôòàðè (...). Òå
òâúðäåëè áåç âñÿêàêâî îñíîâàíèå, ÷å ñà åäèíñòâåíèòå
ïîñâåòåíè â òàéíèòå íà ñúþçà è ÷å ïðèòåæàâàò âñè÷êè
äîêóìåíòè. (...)
‘Èãðàòà íà ðèöàðè’ ïðèêëþ÷âà ïîðàäè âúòðåøíàòà ñè
íèùåòà è äóõîâíàòà ñè áåçñúäúðæàòåëíîñò. Ãúîòå, ÷ëåí íà
ëîæàòà ‘Àìàëèÿ’ îò 1780 ã., íàðè÷à ‘Ñòðèêòíîòî
íàáëþäåíèå’ ìàñêàðàä, à Õåðäåð - ‘åäíî Íèùî’ (...)
Ïðåç 1782 ã. Êîíâåíòúò âúâ Âèëõåëìñáàä ðàçïóñêà
‘Ñòðèêòíîòî íàáëþäåíèå’. Ñúùàòà ñúäáà ñïîëåòÿâà è
‘Êëåðèêàò’ (...). Îòòóê íàòàòúê èäåÿòà çà ãðàæäàíñêàòà
åìàíöèïàöèÿ ñòàâà óáåäèòåëíà è èçïðàùà â çàáâåíèå
ñìåøíèòå ðèöàðè. Çà ñúæàëåíèå ‘Ñòðèêòíîòî íàáëþäåíèå’
òâúðäå áàâíî çàãëúõâàëî è îñòàâèëî íà áúäåùèòå ìàñîíè â
Ãåðìàíèÿ ñúìíèòåëíî íàñëåäñòâî” [ñ.72-75].
Ìèõàèë Äèìèòðîâ,
“Ðèòóàëè, îðäåíè è
îáðåäè â
àíãëîñàêñîíñêîòî
ìàñîíñêî
ïðîñòðàíñòâî è
ìàñîíñòâîòî â
Áúëãàðèÿ” (2008)
“...ÕVI è ÕVII âåê áåëåæàò íà÷àëîòî íà åäíî ðàç÷óïâàíå íà
ñòàðèòå ñîöèàëíè, ïîëèòè÷åñêè è èêîíîìè÷åñêè äîãìè è
ïîðÿäêè (...). Íå å ñëó÷àåí ôàêòúò, ÷å ïîâå÷åòî îò
÷ëåíîâåòå íà íîâîñúçäàäåíîòî Êðàëñêî íàó÷íî äðóæåñòâî
ñà áèëè ìàñîíè èëè ñà èçïîâÿäâàëè èäåè è ïðèíöèïè, áëèçêè äî
Ìàñîíñòâîòî. Çàáÿãâàéêè íàïðåä - íåñëó÷àéíî è ‘áàùèòå’
íà Àìåðèêàíñêàòà êîíñòèòóöèÿ è äúðæàâàòà ÑÀÙ ñà áèëè
ïîâå÷åòî ìàñîíè. (...) Ìàñîíñòâîòî, áåç äà å ðåëèãèÿ, å
îñíîâà, ìàòðèöà çà åäíî ïî-ñïðàâåäëèâî, òîëåðàíòíî è
ïðîñâåòåíî îáùåñòâî (...) Ìàñîíñêàòà åòèêà è
ôèëîñîôèÿ, ïðåâåäåíè íà äíåøåí åçèê, ñà ïúðâîîáðàçè íà
ãðàæäàíñêîòî îáùåñòâî. Ïðîäúëæàâàéêè òàçè ëîãèêà, ìîæå
äà ñå îáÿñíè è ïðîöåñúò íà ‘íàìàëÿâàíå’ ÷èñëåíîñòòà è
çíà÷åíèåòî ìó â çàïàäíîòî îáùåñòâî äíåñ ñ ôàêòà íà ïî-
ãîëÿìàòà çðÿëîñò íà ïîñëåäíîòî è èçêëþ÷èòåëíîòî
ðàçïðîñòðàíåíèå íà ðàçëè÷íè äðóãè ôîðìè è ñòðóêòóðè íà
ãðàæäàíñêîòî îáùåñòâî è îáðàòíî, ãîëåìèÿò èíòåðåñ è
ïðèâëåêàòåëíàòà ìó ñèëà â íîâèòå äåìîêðàöèè, êúäåòî
òåïúðâà ñå çàðàæäà è óòâúðæäàâà ãðàæäàíñêîòî
îáùåñòâî è êúäåòî Ìàñîíñòâîòî å åäíî îò ïúðâèòå ìó
ïðîÿâëåíèÿ è îðãàíèçèðàíà ôîðìà, ìàêàð è íåäîòàì
àôèøèðàíà” [ñ.10].
“Èíñòàëèðàíåòî íà Âúðõîâåí ñúâåò íà ñòàðèÿ è ïðèåò
Øîòëàíäñêè îáðåä â Áúëãàðèÿ ïðåç 2000 ã. äî ãîëÿìà ñòåïåí
áåøå ïîêàçàòåëíî çà âúçìîæíèòå ïðîáëåìè è ïîñëåäñòâèÿ,
53
ÁÈÁËÈÎÒÅÊÀ
êîèòî åäíà ïðèáúðçàíà è íåîáåçïå÷åíà ñòúïêà ìîæå äà
ïðè÷èíè. (...)
Êúì ìîìåíòà ïðàêòè÷åñêè âñè÷êè ÷ëåíîâå íà Îáðåäà â
Áúëãàðèÿ (...) ñå ÿâÿâàò íåðåãóëÿðíè. (...) Òîâà ñëåäâà îò
îáñòîÿòåëñòâîòî, ÷å íà Ãîäèøíàòà êîíôåðåíöèÿ íà
Âåëèêèòå ìàéñòîðè íà Ñåâåðíà Àìåðèêà (2005 ã.) Êîìèñèÿòà
ïî èíôîðìàöèÿòà çà ïðèçíàíèÿòà, êîÿòî å îðãàí íà
Êîíôåðåíöèÿòà, ñå ïðîèçíåñå íåäâóñìèñëåíî, ÷å
åäèíñòâåíàòà ðåãóëÿðíà è ïðèçíàòà ìàñîíñêà ñòðóêòóðà
â Áúëãàðèÿ å ÎÂËÁ” [ñ.88-89].
Äúãëàñ Êíóóï è Äæ.
Äæîóíñ, “Ïðåãëåä íà
çàðàæäàíåòî è
ðàçâèòèåòî íà
Ñâîáîäíîòî
çèäàðñòâî â
íåãîâèòå
îïåðàòèâíà, ïðèåòà
è ðàííè
ñïåêóëàòèâíè ôàçè”,
â: “Ãåíåçèñ íà
Ñâîáîäíîòî
çèäàðñòâî”, ÷àñò I
(2009)
“Â õîäà íà ãîäèíèòå îáõâàòúò íà ìàñîíñêàòà èñòîðèÿ
òúðïè òâúðäå ñåðèîçíè ïðîìåíè. Äîêîëêîòî íè å èçâåñòíî,
ïúðâèòå îïèòè çà íàïèñâàíå íà òàêàâà äàòèðàò îùå îò
ÕIV âåê è èìàò çà ðåçóëòàò ñâåäåíèÿòà îòíîñíî çàíàÿòà,
ñúäúðæàùè ñå â Ïîåìàòà (Ðúêîïèñà) îò Ðåãèóñ, Ðúêîïèñà îò
Êóê, êàêòî è â äðóãè âåðñèè íà ðúêîïèñíè ìàñîíñêè
êîíñòèòóöèè, ïîïàäíàëè ïî-êúñíî â ðúöåòå íà ñâîáîäíèòå
çèäàðè. Îòíîñíî öåëèòå, êîèòî ñà ïðåñëåäâàëè òåçè íàé-
ðàííè èñòîðè÷åñêè èçòî÷íèöè ìîæåì ñàìî äà ãàäàåì. Åäíî
îò âúçìîæíèòå îáÿñíåíèÿ ãëàñè, ÷å òåçè äîêóìåíòè ñà
èìàëè àìáèöèÿòà äà ïðåäñòàâëÿâàò íåùî êàòî õàðòèòå
èëè îïèñ íà ïðèâèëåãèèòå, êîèòî ïðèòåæàâàò
çàíàÿò÷èéñêèòå ãèëäèè â îíåçè âðåìåíà. Âúçìîæíî å ñúùî
òàêà íÿêîé ãðàìîòåí äóõîâíèê èëè äðóã îòíîñèòåëíî äîáðå
îáðàçîâàí ìúæ ñ îòíîøåíèå êúì çèäàðèòå äà å ïðîÿâèë æèâ
èíòåðåñ êúì òåõíèÿ çàíàÿò è ïîæåëàë äà ïîêàæå êîëêî
äðåâåí è áëàãîðîäåí å òîé.
Êàêâèòî è äà ñà ìîòèâèòå, ðåçóëòàòèòå íå ìîãàò äà ñå
âçåìàò îñîáåíî íà ñåðèîçíî â íàøè äíè, ìàêàð
ñúñòàâèòåëèòå äà ñà äàëè âåðîÿòíî íàé-äîáðîòî îò
ñåáå ñè ñúîáðàçíî ïðåäñòàâèòå íà îíîâà âðåìå, êàòî ñà
÷åðïåëè ñâåäåíèÿ îò áèáëåéñêè è äðóãè àâòîðèòåòíè
ñïîðåä òÿõ èçòî÷íèöè (...).
Ïðåç 1721 ã., àêî ñå äîâåðèì íà ñîáñòâåíèòå ú õðîíèêè,
ïúðâàòà Âåëèêà ëîæà âúçëàãà íà ïðåïîäîáíèÿ Äæåéìñ
Àíäåðñúí äà ñèñòåìàòèçèðà ‘ñòàðèòå ãîòè÷åñêè
êîíñòèòóöèè ïî íîâ ïî-äîáúð íà÷èí’ è òîé ñúîòâåòíî
ðåâèçèðà, îáðàáîòâà è îñúâðåìåíÿâà ëåãåíäàðíàòà
ìàòåðèÿ (...).
Ìîæå äà ñå î÷àêâà Àíäåðñúí äà ðàçïîëàãà ñ ìíîãî ïî-äîáðè
âúçìîæíîñòè çà íàïèñâàíå íà èñòîðèÿ íà ñâîèòå ïðåäòå÷è
â ÕIV âåê, íî ïðåäñòàâÿíåòî ìó, ñðàâíåíî ñ òåçè
âúçìîæíîñòè, ñå îêàçâà ïî-ñëàáî îò òîâà íà òîëêîâà
õóëåíèòå ñðåäíîâåêîâíè êîìïèëàòîðè.
Íåãîâèòå àíàõðîíèçìè - ïðàâè Íàâóõîäîíîñîð ‘Âåëèê
ìàéñòîð-ìàñîí’, à èìïåðàòîð Àâãóñò, ñúîòâåòíî ‘Âåëèê
ìàéñòîð íà Ëîæàòà â Ðèì’ - ñà â ïî-ãîëÿìà ñòåïåí
àáñóðäíè îò âñè÷êî, ñúòâîðåíî îò Ñðåäíîâåêîâèåòî â
òàçè íàñîêà. (...)
Íåçàâèñèìî îò ñîáñòâåíîòî ñè ïðåíåáðåæåíèå êúì
‘ãîòè÷åñêèòå’ êîíñòðóêöèè, ñàì òîé å äîñòà áåçêðèòè÷åí,
54
à ñúòâîðåíàòà îò íåãî èñòîðèÿ íà ñòðîèòåëíèÿ çàíàÿò å
íÿêàêâà ñìåñèöà îò ôàêòè è èçìèñëèöè” [ñ.12-13].
“ íÿêîè ñëó÷àè (..) äóìàòà mason ñå èçïîëçâà â ïî-øèðîê
ñìèñúë îò freemason, çà äà âêëþ÷è âñè÷êè ðàáîòåùè ñ êàìúê
çàíàÿò÷èè, äîêàòî íà ‘ñâîáîäåí çèäàð’ ñå
ïðîòèâîïîñòàâÿò òåðìèíè îò ðîäà íà ‘ãðóá çèäàð’, ‘÷óêà÷’
íà êàìúíè.
Ïðåç ÕVI âåê freemason (ñâîáîäåí çèäàð) ñå óïîòðåáÿâà â
ñìèñúë íà ìàéñòîð, êîéòî èçäèãà ñòåíè, êàòî ïîäðåæäà
ñâîáîäíè êàìåííè áëîêîâå. Òóê ñïîðåä íàñ ñëåäâà äà ñå
òúðñè ïðîèçõîäà íà äóìàòà ‘ñâîáîäåí’ (...).
 òîâà îòíîøåíèå ñå ïðèñúåäèíÿâàìå êúì ñòàíîâèùåòî íà
Óàéúò Ïàïóúðò, ïðî÷óòèÿ àâòîð íà àðõèòåêòóðíè òðóäîâå,
íà ä-ð Äæ. Êóëòúí è ïðîô. Õàìèëòúí Òîìïñúí, äâàìà èçâåñòíè
ó÷åíè, êàêòî è íà ä-ð Â.Áåãåìàí, íåìñêè ôèëîëîã è ìàñîíñêè
èçñëåäîâàòåë, êîèòî çàÿâÿâàò, ÷å ñâîáîäíèÿò çèäàð, ñúùî
êàêòî ìðàìîðäæèÿòà (êîéòî ðàáîòè ñ ìðàìîð) èëè
àëàáàñòúðäæèÿòà (êîéòî ðàáîòè ñ àëàáàñòúð), å íàðè÷àí
ïî òîçè íà÷èí çàðàäè ìàòåðèàëà, ñ êîéòî áîðàâè - â íåãîâèÿ
ñëó÷àé ñâîáîäåí êàìúê. ‘Ñâîáîäåí’ å âñåêè äðåáíîçúðíåñò
êàìúê - ïÿñú÷íèê èëè âàðîâèê - êîéòî ìîæå äà ñå îáðàáîòâà
ñâîáîäíî âúâ âñÿêà ïîñîêà, êàêòî è äà ñå ðåæå ñ íàçúáåí
òðèîí. Òîâà å èçêëþ÷èòåëíî ïîäõîäÿù çà îôîðìÿíå è âàåíå
ìàòåðèàë è ñâîáîäíèÿò çèäàð èçâúðøâà âñè÷êè ôèíè
ðàáîòè, êîèòî èçèñêâàò ïîäîáíè îïåðàöèè, èìåííî ñúñ
ñâîáîäåí êàìúê.
Ìîæå áè ñè ñòðóâà äà ñå îòáåëåæè îáñòîÿòåëñòâîòî, ÷å
â Øîòëàíäèÿ, êúäåòî âúîáùå íå ñå íàìèðà ïîäîáåí
ìàòåðèàë, íÿìà äà ñðåùíåì ïîíÿòèåòî ‘ñâîáîäåí çèäàð
(ìàñîí)’ òàêà ìàñîâî óïîòðåáÿâàíî.
Òîâà îáÿñíåíèå çàçâó÷àâà îùå ïî-óáåäèòåëíî ñ îãëåä
íàëè÷èåòî íà òåðìèíà ‘ìàñîí íà ñâîáîäåí êàìúê’. Ïðåç 1212
ãîäèíà ñðåùàìå òîçè òåðìèí íà ëàòèíñêè â Ëîíäîí è ïðåç
1391 ãîäèíà - â Îêñôîðä.
Àíãëî-ôðåíñêèÿò åêâèâàëåíò - mestre mason de franche peer -
ñå ïîÿâÿâà ïðåç 1351 ã.
Íà àíãëèéñêè ‘çèäàðè íà ñâîáîäåí êàìúê’ (freestone masons) ñå
ðåäóâà ñúñ ‘ñâîáîäíè çèäàðè’ (freemasoms) â
ñìåòêîâîäíèòå êíèãè îò íà÷àëîòî íà ÕVII âåê (...).
Ðåäíî å äà ïîñî÷èì è äðóãè òúëêóâàíèÿ íà ïðèëàãàòåëíîòî
‘ñâîáîäåí’, ïðåäëàãàíè îò ðàçëè÷íè àâòîðè: ïðîèçâîäíè îò
ñòàòóòà íà äàäåíî ëèöå êàòî ñâîáîäíî îò îáâúðçàíîñò
êúì îáùèíà èëè ïðîèçâîäñòâåíî ñäðóæåíèå (...), èëè îò
ôåîäàëíà çàâèñèìîñò. Âúçìîæíî å â îòäåëíè ñëó÷àè
òåðìèíúò äà å áèë èçïîëçâàí â ïîäîáåí ñìèñúë, íî íå áèâà
äà ñå çàáðàâÿ îáñòîÿòåëñòâîòî, ÷å îãðîìíèÿò áðîé
çèäàðè îò îíîâà âðåìå íàäàëè ñà áèëè ñâîáîäíè òî÷íî â
òîçè ñìèñúë” [ñ. 26-27].
Àâãóñò Õîðíåôåð,
“Ñâîáîäíîòî
çèäàðñòâî/
Ôðàíêìàñîíñòâîòî:
ïðîèçõîä, ðàçâèòèå,
ñúùíîñò” (1929,
ôîòîòèïíî èçäàíèå
2008)
“Âñåêè ïîëàãàøå êëåòâà; ïðåäàòåëñòâîòî è áúáðèâîñòòà
ñå íàêàçâàõà ñòðîãî. Çàùî òîâà, ùîì êàòî íÿìàøå íèùî
îñîáåíî çà ïðåìúë÷àâàíå? Êëåòâè íå ñå èçèñêâàò è íå ñå
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009

äàâàò ñàìî çàðàäè ïðèÿòíèÿ äðóæåñòâåí æèâîò. Çà
çàíàÿò÷èèòå îò ïî-ñòàðî âðåìå òîâà ïðåìúë÷àâàíå å
èìàëî ðåàëåí ñìèñúë è ñòîéíîñò (...) Àëà ñåãà íå ìîæåøå äà
ñå êàñàå çà òàêèâà òåõíè÷åñêè òàéíè. Êàêâî ãè
èíòåðåñóâàøå ìúæåòå îò âñè÷êè ñúñëîâèÿ êàê ñå ãðàäè
åäèí ñâîä èëè êàê ñå óïîòðåáÿâàò óðåäèòå çà èçìåðâàíå?
Òóê, ìîæå áè ùå íè ïîìîãíå ñúñëîâíàòà ëåãåíäà.
Èçñëåäîâàòåëèòå íà ñâîáîäíîòî çèäàðñòâî ñà íàìåðèëè
íà ðàçëè÷íè ìåñòà â Àíãëèÿ ñòàðè ðúêîïèñè (íàðå÷åíè
êîíñòèòóöèè), êîèòî, âåðîÿòíî ñà ñå óïîòðåáÿâàëè â
ëîæèòå è êîèòî òðÿáâà äà íè äàäàò óêàçàíèå çà
íàìåðåíèÿòà è ñúùíîñòòà èì. Íÿêîè îò òåçè ðúêîïèñè
äàòèðàò îò ÕV ñòîëåòèå; äðóãè ñà îò ÕVI è ÕVII ñòîëåòèå.
Òÿõíîòî ñúäúðæàíèå å åäíà ïðèêàçíà èñòîðèÿ íà
àðõèòåêòóðàòà èëè ïî-ïðàâî íà ‘ñåäåìòå ñâîáîäíè íàóêè’,
ìåæäó êîèòî ãåîìåòðèÿòà ñå âúçõâàëÿâà êàòî íàé-âèñøà è
áëàãîðîäíà. Â òàçè èñòîðèÿ ñà âïëåòåíè íðàâñòâåíè
ïðàâèëà è çàêîíè. Íàì íè ñå ðàçïðàâÿ â íàèâíî ïîó÷èòåëåí
òîí, ÷å íàé-ñòàðèòå áèáëåéñêè ëèöà îùå áèëè èçíàìåðèëè
íàóêèòå è ãè óïîòðåáÿâàëè. Òå áèëè çàðîâåíè ïðåäè ïîòîïà
ïîä äâå êîëîíè è ïî òîçè íà÷èí áèëè ñïàñåíè çà
ïîòîìñòâîòî. (...) Ñëåä íÿêîè ïðåìåæäèÿ íàóêèòå ÷ðåç
ïîñðåäíèöè äîøëè â Àíãëèÿ. (...) Òåçè èñòîðèè (...) ñà, îáà÷å, â
ïúëíî ïðîòèâîðå÷èå ñ èñòîðè÷åñêàòà èñòèíà. (...)
Êîéòî ñå çàäîâîëÿâà ñ ïîäîáíè ñêàçàíèÿ è çàåäíî ñ
ïðîñòèòå íðàâñòâåíè íàðåäáè ãè ïðåäàâà íà
ïîòîìñòâîòî êàòî öåííè òàéíè òðÿáâà äà å äóõîâíî
òâúðäå ñàìîäîâîëåí è äà ñõâàùà ñúþçà êàòî íÿêàêâî
íåçíà÷èòåëíî äðóãàðñêî îáùåñòâî. Äðóãè ó÷åíè, íàïðîòèâ,
æåëàÿò (...) äà òåãëÿò çàêëþ÷åíèåòî, ÷å ìúæåòå, êîèòî ñà
ðúêîâîäåëè ëîæèòå â ÕVI-òî ñòîëåòèå, âåðîÿòíî ñà èìàëè
îñîáåíè ìèñëè è òàéíè íàìåðåíèÿ. Çàùîòî (...) ÿñíî áèëî, ÷å
òå ñõâàùàò ñèìâîëè÷íî ëåãåíäàòà (...). Çàíàÿòúò ñúñ
ñâîèòå îáè÷àè è òðàäèöèè èì å ñëóæåë êàòî äðåõà, êàòî
ïîêðèâàùà ìàíòèÿ, êàòî âúíøíà ôîðìà. Â ñúùîòî íåùî
ñúâñåì äðóãî ñå å òàåëî â ñúðöåòî èì, èìåííî
äîáðîòâîðñòâî, ñòðåìåæ êúì èñòèíñêî ÷îâåøêî
ñúâúðøåíñòâî è êúì íåïîñðåäñòâåíè âðúçêè ñ Áîãà”
[ñ.31-35].
Èâî Æåéíîâ,
“Íåèçâåñòíè
ñòðàíèöè çà
áúëãàðñêîòî
Ìàñîíñòâî” (2008)
“Âúïðîñíèê çà ïðèåìàíå íà Äèìèòúð Øèøìàíîâ â ìàñîíñêà
ëîæà ‘Õóìàíèòàñ’, Ñâèùîâ, ïîïúëíåí íà 22 îêòîìâðè / 2
íîåìâðè 1872 ã. (...)
Âèé èçÿâèõòå æåëàíèå äà ñå ïðèñúåäèíèòå íà ñúþçúò íà
ñâîáîäíèòå çèäàðè. Èçïúëíåíèåòî íà òîâà æåëàíèå, ñïîðåä
ñúùåñòâóþùèòå óçàêîíåíèÿ íà òîâà äðóæåñòâî, çàâèñâà
îñîáåíî îò ïðèñúäàòà íà ÷ëåíîâåòå, ò.å. äàëè ñòå Âèé çà
òîçè ñúþç ñïîñîáíè, è äàëè òîçè ñúþç å çà Âàñ.
Ñëåäîâàòåëíî, àêî ïîñòîÿíñòâàòå íà æåëàíèåòî ñè äà ñå
ïðåïîðú÷àòå çà ïðèåì â ñúþçà, äëúæíîñò å íà ÷ëåíîâåòå äà
èçïèòàò íàé-îòáëèçî Âàøåòî ïîâåäåíèå è òúêìî ñëåä òóé
èçïèòàíèå, åäíî îáùî ãëàñîïîäàâàíèå ÷ðåç æðåáèå ðåøàâà
çà ïðèåìàíèåòî Âè èëè íå; à â òóé ðåøåíèå ÷åòðè ãëàñîâå
áåçóñëîâíî îòõâúðãàò, íî å äîâîëíî ñàìî åäèí ãëàñ äà
ïðåïÿòñòâóâà íà ïðèåìàíèåòî, êîãàòî òîé ñå îñíîâàâà íà
ïîëîæèòåëíè äîêàçàòåëñòâà. Èçïèòàéòå ñå ñëåäîâàòåëíî
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009
ÁÈÁËÈÎÒÅÊÀ
îùå âåäíúæ, äàëè ùå ñòå â ñúñòîÿíèå äà îòãîâîðèòå íà
î÷àêâàíèÿòà, êîèòî áè Âè ïðåäëîæèë ñúþçà; ïðåäè âñè÷êî
ïîìú÷åòå ñå äà îïèòàòå ñàìèí ñåáå ñè çà ïðè÷èíèòå,
êîèòî Âè ïðèíóæäàâàò äà òúðñèòå ïðèáåæèùå ïðè íàñ. Çà
äà Âè ñå óëåê÷è òîçè îïèò - çà äà Âè îòñòðàíèì îò
êàêâîòî è äà å ïðåñòúïëåíèå è çà äà ñå îáåçáåäèì îò
îïàñíîñò, äà ÷óåì ïî-ïîñëå îò Âàñ íÿêîé óêîð, ÷å ñòå áèëè
èçëúãàíè, íèé çà íàøà äëúæíîñò ñ÷èòàìè, ïðåäè äà ñòúïèòå
íà ÿâíîòî ïðåäñòàâëåíèå íà ëîæàòà, äà ñå ïðåäñòàâèì ñ
îòêðîâåíîñò ïðåä Âàñ è äà óïúòèì Âàøåòî ñúæäåíèå íà
ñëåäóþùèòå òî÷êè.
1-âî Àêî ìèñëèòå, ÷å ÷ðåç ïðèåìâàíèåòî Âè â ñâîáîäíîòî
çèäàðñòâî, ùå ñïîëó÷èòå íÿêîÿ âúíøíà è íà Âàøåòî
ñâåòñêî ïîëîæåíèå îòíàñÿùà ñå ëè÷íà ïîëçà, òîãèç äîáðå
áè ñòîðèëè äà ñå îòêàæèòå, ñåãà îùå îò òîâà Âàøå
íàìåðåíèå, çàùîòî å îùå âðåìå; â ïðîòèâåí ñëó÷àé Âè ùå
ñòå ìíîãî èçëúãàíè.
2-ðî Àêî ìèñëèòå, ÷å íå å ñõîäíî ñ Âàøèòå óáåæäåíèÿ äà
ñå îòêàæåòå îò îíåçè çàñëåïåíè èäåè, êîèòî ïðàâÿò
ðàçëèêà ìåæäó ãðàæäàíñêèÿò æèâîò íà ÷àñòíè ëèöà è òîâà:
ñïîðåä ìÿðàòà íà òÿõíîòî ïîëîæåíèå, íà òåõíèÿ èìîò, íà
òÿõíîòî äóøåâíî ïðåèìóùåñòâî, íà òÿõíîòî ðåëèãèîçíî
óáåæäåíèå è ïð., òîãàç îòêàæåòå ñå îò æåëàíèåòî äà
ñòàíåòå ñâîáîäåí çèäàðèí, çàùîòî â íàøèòå ñúáðàíèÿ, â
êîèòî íà òàêèâà ðàçëè÷íîñòè ñå íå äàâà íèêàêâî óâàæåíèå,
Âèé ùå ñå ñúãëåæäàòå êàòî íà íå ñâîå ìÿñòî.
3-òî Àêî ëè ïàê áè ìèñëèëè, ÷å íèå ðàáîòèì âúðõó åäíî
õèìåðè÷åñêî óíèùîæåíèå íà íóæíèòå ãðàæäàíñêè
îáñòîÿòåëñòâà, èëè çà íÿêîÿ ñâîáîäà è ðàâåíñòâî, êîèòî
íå ñà íèòî ïîëåçíè, íèòî âúçìîæíè (...) Âèé íå ùå äà ñòå çà
íàøèÿ ñúþç.
4-òî Àêî Âàøåòî æåëàíèå äà áúäåòå ïðèåòè áè
ïðîèçëèçàëî ñàìî îò ëþáîïèòñòâî (...), Âèå ùå îñòàíåòå
èçëúãàíè.
(...)
7-ìî Ïîíåæå äðóæåñòâîòî íà ñâîáîäíîòî çèäàðñòâî,
êàêòî ïî-ãîðå ñå ðå÷å, ñúñòîè îò ÷åëîâåöè ïðèíàäëåæàùè
íà ðàçíè ïîëîæåíèÿ è îáñòîÿòåëñòâà, ìîæå äà ñå ñëó÷è äà
íàìåðèòå ìåæäó íàñ íÿêîãî, ñ êîãîòî Âèé â ãðàæäàíñêèÿ
æèâîò â íÿêîå íåñïîðàçóìåíèå, à äàæå è â íåïðèÿòåëñêî
îòíîøåíèå ñòå ñòîåëè èëè îùå ñòîèòå, â òîçè ñëó÷àé
òðÿáâà çðÿëî äà ñå ïîïèòàòå: äàëè ùå ñòå äîñòà ñèëíè äà
ïðèçíàåòå â òàêúâàãî ÷åëîâåêà áðàòà ñè, äà, îùå è òÿñíî ñ
íåãî äà ñå ñâúðæåòå, çà äà ñå ïîñòèãíå îáùàòà öåë,
êîåòî å ñàìî ÷ðåç âçàèìíà ëþáîâ âúçìîæíî.
8-ìî Òúé ñúùî å âúçìîæíî äà âèäèòå â ñúþçà íÿêîé ÷ëåí, íà
êîãîòî Âèå ñïîðåä Âàøåòî ìíåíèå è ïî îñíîâíè ïðè÷èíè
òðÿáâà äà îòêàæåòå ïî÷èòàíèåòî ñè, íî çäðàâî
ðàçìèøëåíèå ñêîðî ùå Âè óáåäè, ÷å ñúþçúò íÿìà ñðåäñòâî
äà ñå îïàçè îò ñè÷êèòå ïîãðåøêè, êîèòî ïðè ïðèåìâàíèåòî
ñòàâàò è íå ìó ñëóæè ïðî÷åå çà áåç÷åñòèå, êîãàòî â òàêúâ
íåèçáåæåí ñëó÷àé ñ ïðèñêúðáèå òðÿáâà äà ñå îòêàæå îò
òàêúâ ÷åëîâåê, íà êîãîòî òî áå äàëî èìåòî áðàò. Íî ñåãà
äîãäåòî îùå ìîæå äà èçáèðàòå, ïèòàéòå ñå ñåðèîçíî:
äàëè ùå èìàòå ñèëà äà òúðïèòå òàêúâàãî ÷åëîâåêà, äà
óïðàâëÿâàòå ñ ëþáîâ çàáëóäåíèÿ, äà ïîäèãàòå ïàäíàëèÿ è äà
îáè÷àòå îíîãîçè, êîéòî ñå ïðåäñòàâëÿâà çà íåèçáàâèì. Íå
ùå êàçâàíèå, ÷å òàçè å åäíà îò íàé-òåæêèòå äîáðîäåòåëè,
íî ïðè ñè÷êî òóé òÿ íå ïðåñòàâà äà ñúùåñòâóâà è îíçè, íà
êîãîòî òÿ å ÷óæäà, íèêîãà íå ìîæå â ïðàâàòà ñìèñúë íà
äóìàòà äà ñòàíå ñâîáîäåí çèäàðèí.
Íèé Âè óìîëÿâàìå çðÿëî äà ðàçìèñëèòå òåçè áåëåæêè è
óïúòñòâèÿ è íà ñðåùíàòà ñòðàíà äà çàáåëåæèòå
îòãîâîðèòå ñè. (...) Àêî Âàøèòå èçâåñòèÿ ñà
óäîâëåòâîðèòåëíè, ìîæåòå äà ñå íàäÿâàòå, ÷å ïðèñòúïúò
Âè â äðóæåñòâîòî (...), ùå Âè áúäå äðàãîâîëíî îòâîðåí; íî
ñàìî êîãàòî ùå íè áúäåòå äîçâîëèëè äà ñå âúçðåì âúâ
Âàøàòà âúòðåøíîñò, ùå ìîæåì (...) äà ñòúïèì ïî-
íàòàòúê” [ñ.35-38].
55
ÇÈÄÀÐÈ
ÇÀ ÒÅÎ È
ÄÐÎÐÄÆ
ÃÅÐÓØÓÈÍ.
ÇÀ ÒÀËÀÍÒÀ È
ÒÐÓÄÀ.
ÇÀ ÌÚÐÇÅËÀ È
ÑÐÅÙÈÒÅ ÍÀ
ÏÎÊÎËÅÍÈßÒÀ.
îò Áðàò ßâîð Äèìèòðîâ
Í
à 4 þíè 2009 ã. â ðàìêèòå íà îñåìäåñåòèÿ
þáèëååí ñåçîí íà Íàöèîíàëíàòà
ôèëõàðìîíèÿ ñå ñúñòîÿ åäèí îò íàé-ÿðêèòå
êîíöåðòè, âêëþ÷åíè â ïðîãðàìàòà íà
îðêåñòúðà.
Êîíöåðòúò áå ïîçäðàâ êúì èçòúêíàòèÿ áúëãàðñêè
ìóçèêàíò, ïèàíèñò è îðãàíèñò, Òåî Ìóñåâ. Áÿõà
èçïúëíåíè íàé-èçâåñòíè è ïðåäñòàâèòåëíè çà
òâîð÷åñòâîòî íà Äæîðäæ Ãåðøóèí ïðîèçâåäåíèÿ:
“Êóáèíñêà óâåðòþðà”, “Ðàïñîäèÿ â ñèíüî” çà ïèàíî è
îðêåñòúð è ñþèòà “Ïîðãè è Áåñ”.
Êîíöåðòúò ñå ïðåâúðíà â ñúáèòèå çà ìóçèêàëíàòà íè
îáùåñòâåíîñò ñ îòáåëÿçâàíåòî íà 70-ãîäèøíèÿ
þáèëåé íà Ìàåñòðî Òåî Ìóñåâ - åäèí ìóçèêàëåí
ïîçäðàâ íà ôèëõàðìîíèÿòà, êîÿòî â ðåïåðòîàðíàòà
ñè ïîëèòèêà ïîñòàâÿ ïîä ïðîæåêòîðà ñè îíåçè
áúëãàðñêè ìóçèêàíòè, áåç êîèòî áúëãàðñêàòà êóëòóðà
íå áè áèëà ïúëíîöåííà è óâàæàâàíà â Åâðîïà è ïî
ñâåòà.
Ïðåç ãîäèíèòå íàçàä Òåî Ìóñåâ ïðåäñòàâÿ çà ïúðâè
ïúò â Áúëãàðèÿ öÿëîòî êëàâèðíî òâîð÷åñòâî íà
Äæîðäæ Ãåðøóèí, êàòî óñïÿâà äà çàïèøå âñè÷êè íåãîâè
ïðîèçâåäåíèÿ çà ïèàíî. Òîâà å íåâåðîÿòåí òðóä è
óíèêàëíî òâîð÷åñêî ïîñòèæåíèå - èçïúêâàùî îùå
ïîâå÷å, àêî ñå ñúïîñòàâè ñ ÷åñòî ñïîäåëÿíèÿ îò ñàìèÿ
Òåî Ìóñåâ ñïîìåí îò ìëàäåæêèòå ìó ãîäèíè:
“Êîãàòî áÿõ þíîøà, ìå÷òàåõ äà ñòàíà èçâåñòåí
èçïúëíèòåë, çà äà èìàì ïðàâîòî íÿêîé äåí äà
íàïèøà, ÷å ñúì ñòàíàë òàêúâ áåç äà ñúì ñå òðóäèë.
56
È íÿêàê íåâîëíî ñúçäàäîõ ó îêîëíèòå - êàêòî
ïðèÿòåëè, òàêà è íåäîòàì ïðèÿòåëè -
ïðåäñòàâàòà çà èçêëþ÷èòåëíî òàëàíòëèâ, íî íå
ïî-ìàëêî ìúðçåëèâ ìëàä ÷îâåê. ‘È äâåòå íåùà -
óæàñíè ëúæè!’, êàêòî áè êàçàë Ñòàéíáåê (è êàêòî ãî
å íàïèñàë ÷åðíî íà áÿëî â ‘Áëàãîäàòíèÿ
÷åòâúðòúê’). Íî, êàêòî ÷åñòî ñòàâà ñ î÷åâèäíèòå
ëúæè, âñè÷êè áÿõà òâúðäî óáåäåíè â òîâà.
Ìíîãî ñêîðî ðàçáðàõ, ÷å áåç ìúêà íÿìà ñïîëóêà, ÷å çà
äà ïîëó÷èø, òðÿáâà ïúðâîì äà äàäåø. Íî òîâà å
áàíàëíà èñòèíà. Ëúæàòà âèíàãè å çà
ïðåäïî÷èòàíå.”
Ïðåäè âðåìå èìàõ ùàñòèåòî äà ïðèñúñòâàì è äà
ñúïðåæèâåÿ íåâåðîÿòíîòî î÷àðîâàíèå îò
èçïúëíåíèåòî íà áðàò Òåî - òîçè íå ñàìî íåïîäðàæàåì
èçïúëíèòåë, íî è åäèí îò íàé-âàæíèòå çà ðàçâèòèåòî
íà ìóçèêàëíàòà íè êóëòóðà íåéíè çèäàðè. Òîãàâà òîé,
çàåäíî ñ íåãîâèÿ òâîð÷åñêè ïàðòíúîð è ñúìèøëåíèê,
äèðèãåíòà Àëåêñàíäúð Âëàäèãåðîâ, ñúçäàäîõà ìàãèÿ
îò ìóçèêàòà íà Äæîðäæ Ãåðøóèí è ñ íåâåðîÿòíèÿ ñè
òàëàíò, ñ áëåñòÿùîòî ñè è âèðòóîçíî èçïúëíåíèå è
î÷àðîâàíèå íàêàðàõà ïóáëèêàòà áóêâàëíî äà èçïàäíå â
åêñòàç è äà íå èì ïîçâîëè äà íàïóñíàò ñöåíàòà - äîðè
è ñëåä êàòî äèðèãåíò è ñîëèñò ñè ðàçìåíèõà ìåñòàòà
è èçñâèðèõà îùå âåäíúæ “Ðàïñîäèÿ â ñèíüî”.
À íà Òåî Ìóñåâ äàëå÷ íå ñàìî âåäíúæ ìó ñå å ñëó÷âàëî
äà äàðÿâà ñëóøàòåëèòå ñè ñ òàêîâà ìàãíåòè÷íî
ñöåíè÷íî èçëú÷âàíå.
Ñåãà, êîãàòî ñå ãðàäè íàé-íîâàòà èñòîðèÿ íà
ñòðàíàòà íè, áúëãàðñêàòà îáùåñòâåíîñò ñÿêàø
çàïî÷âà äà ãóáè ÷àñò îò ñâîÿòà êóëòóðíà ïàìåò.
Ìóçèêàëíàòà êóëòóðà íå ïðàâè èçêëþ÷åíèå.
Ïðîôàíñêèòå ñòðàñòè ñà íàæåæåíè äîêðàé, à
äóõîâíîñòòà å èçòëàñêàíà â ïåðèôåðèÿòà íà
îáùåñòâåíîòî íè ñúçíàíèå.
Ùàñòëèâ ñúì, ÷å ÷ðåç ïðîãðàìàòà ñè “Ðîäîâà ïàìåò”
Íàöèîíàëíàòà ôèëõàðìîíèÿ óñïÿâà äà ïðèïîìíÿ, äà
îòáåëÿçâà è ïðåäñòàâÿ ÿðêèòå áúëãàðñêè èçïúëíèòåëè
è êîìïîçèòîðè, êîèòî ñà âãðàäèëè òàëàíòà è
òâîð÷åñòâîòî ñè â áúëãàðñêèÿ ìóçèêàëåí õðàì.
Îò îñîáåíî çíà÷åíèå å è ôàêòúò, ÷å åäíè îò íàé-
òàëàíòëèâèòå òâîðöè, ñúõðàíÿâàùè è ðàçâèâàùè
äóõîâíîñòòà íè, ñà íàøè Áðàòÿ ìàñîíè, ÿðúê ïðèìåð
çà êîåòî å è ëè÷íîñòòà íà áðàò Òåî Ìóñåâ.
Ìíîãî ïîêàçàòåëåí å è äðóã ôàêò - ÷å íà òàçè ñïåöèàëíà
äàòà (4-òè þíè) íà ñöåíàòà ñå ñðåùíàõà ðàçëè÷íè
ïîêîëåíèÿ íàøè áðàòÿ. Ìëàäèÿò è ìíîãî äàðîâèò
äèðèãåíò, Áðàò Íàéäåí Òîäîðîâ, êîéòî ñ
îòçèâ÷èâîñòòà è âñåîòäàéíîñòòà ñè îñúùåñòâè
ïðîãðàìàòà îò òâîðáè íà Äæîðäæ Ãåðøóèí,
çàñâèäåòåëñòâà äúëáîêîòî óâàæåíèå íà ìëàäîòî
ïîêîëåíèå ìóçèêàíòè êúì ïî-âúçðàñòíèòå ñè êîëåãè. Òîâà
áå ñúùî è ïðèìåð çà îáùåñòâîòî íè - çà
íåîáõîäèìîñòòà ïîêîëåíèÿòà äà ñå ïîçíàâàò, äà ñå
óâàæàâàò è äà èçãðàæäàò ïðèåìñòâåíîñò ïîìåæäó ñè.
À çà íàñ ïàìåòíîòî ñúáèòèå çàçäðàâÿâà îùå ïîâå÷å
áðàòñêàòà íè âåðèãà è çà ïîðåäåí ïúò äîêàçâà, ÷å
äóõîâíîñòòà å åäíà ïúðâà íåîáõîäèìîñò - çà äà èìà â
æèâîòà íè ïîâå÷å ñâåòëèíà, ïîâå÷å äîáðîòà!
Íåêà áëàãîäàðèì íà áðàò Òåî çà íåãîâîòî ÿðêî
ìóçèêàëíî èçêóñòâî, ñ êîåòî íè ðàäâà, çà
äîáðîíàìåðåíîñòòà ìó êúì íàñ, ìóçèêàíòèòå îò
ñëåäâàùèòå ãåíåðàöèè, è çà äúëáîêàòà ìó
ñúïðè÷àñòíîñò êúì ïðîáëåìèòå íà æèòåéñêàòà íè
äåéñòâèòåëíîñò.
Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009
Âèñîêîóâàæàåìèÿ Áðàò Òåîäîð Ìóñåâ
Ñòàð
ÇèäàðñêèÇàìåñòíèê Âåëèê
ïðåãëåä • Êíèãà Ìàéñòîð
I, ãîäèíà 6009 è Ñòàð Ìàéñòîð íà Ëîæà “Ñâåòëèíà” - Îðèåíò Ñîôèÿ
57
ÇÈÄÀÐÈ
Áðàò Èâàí Òîòåâ, Ìàéñòîð â
Ëîæà “Íîâà Ñâåòëèíà”

Ê
àçàíî å, ÷å êîãàòî ó÷åíèêúò å ãîòîâ,
ó÷èòåëÿò èäâà ñàì... Êàçàíî å è, ÷å å äîáðå
Âúïðîñèòå äà ñà ïîâå÷å îò îòãîâîðèòå... Íî
åäèí ìúäúð ÷îâåê ïðåäè âðåìå ñïîäåëè, ÷å ñ
ãîäèíèòå èìà âñå ïîâå÷å îòãîâîðè è âñå ïî-
ìàëêî âúïðîñè...

Áðàò Èâàí Òîòåâ

Ìàéñòîð â Ëîæà “Íîâà Ñâåòëèíà”

[Ëè÷íî] 1958 ðîäåí â Ïëîâäèâ, 1988 çàâúðøèë ÂÒÓ

“Ñâ. Ñâ. Êèðèë è Ìåòîäèé” ïðè ïðîô. Íåíêî
Ìàðîâ, 2004 ïðèåò â Ñúþç íà áúëãàðñêèòå
õóäîæíèöè.
[Èçëîæáè] 1998 ãàëåðèÿ “Àðò Òîðî”, Ïëîâäèâ, 1999
ãàëåðèÿ “Àðò Òîðî”, Ïëîâäèâ, 2000 ãàëåðèÿ
“Êëàñèöè íà èçîáðàçèòåëíîòî èçêóñòâî”,
Ïëîâäèâ, 2003 ãàëåðèÿ “Àðò Òîðî”, Ïëîâäèâ, 2006
ãàëåðèÿ “Ë’Þíèîí”, Ïëîâäèâ, 2008 ãàëåðèÿ
“Ë’Þíèîí”, Ïëîâäèâ, 2008 ãàëåðèÿ “Ë’Þíèîí”,
Ñîôèÿ.
[Ãðóïîâè èçëîæáè] 2001 “15 õ 5”, Ïëîâäèâ, 2001
ãàëåðèÿ “Õåôåñò”, Ñîôèÿ, 2002 ãàëåðèÿ “Ëóêàñ”,
Ïëîâäèâ, 2003 ãàëåðèÿ “Àðò àëåÿ”, Ñîôèÿ, 2004
“Ôîðìàò” - ãàëåðèÿ “Àðò àëåÿ”, Ñîôèÿ, 2004
Äúðæàâíà õóäîæåñòâåíà ãàëåðèÿ, Âàðíà, 2005
“15õ5”, Ïëîâäèâ, 2007 ãàëåðèÿ “Áóðãàñ”, Áóðãàñ,
2007 ãàëåðèÿ “Ëþíèîí”, Ñîôèÿ.
[Íàãðàäè] 2001 íàãðàäà íà èçëîæáà “40 ãîäèíè
Êîìáèíàò çà öâåòíè ìåòàëè”, 2002 I íàãðàäà íà
ãîäèøíà èçëîæáà íà Äðóæåñòâî íà ïëîâäèâ-
ñêèòå õóäæíèöè, 2007 I íàãðàäà íà ãîäèøíà
èçëîæáà íà Äðóæåñòâî íà ïëîâäèâñêèòå
õóäîæíèöè, 2008 íàãðàäà çà ñêóëïòóðà íà Àëèàíö-
Áúëãàðèÿ íà ðåãèîíàëíà èçëîæáà â Ïëîâäèâ.

Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009

58
 ÇÈÄÀÐÈ

ÔÐÀÃ
ÌÅÍ
ÒÈ
È
äîñåãà ñè îñòàâàì îò îíåçè õóäîæíèöè, êîèòî íå ñà ñå
íàãúðáèëè ñ ìèñèÿòà äà ïîêàæàò ïúò êúì Õðàìà. Âèíàãè
ñúì ñå èíòåðåñóâàë îò îíàçè ãðàíèöà, ñëåä êîÿòî
êóëòóðíèòå âëèÿíèÿ ñå ïðåâðúùàò â öèòàòè, áóòàôîðèÿ è
ôàëøèâà ïîçà. Çàíèìàâà ìå âúïðîñúò êàê èäåèòå ñå
ïðîñìóêâàò â òâîðáèòå íà ñúçäàòåëèòå ñè, êàê è îò êîè
ïëàñòîâå íà ñúçàíèåòî ñå ïîÿâÿâàò òåìè è îáðàçè, êàê ñå
ñâúðçâàò â îðãàíè÷íî öÿëî. Çàùî äåêëàðàòèâíîñòòà å ÷óæäà
íà èçêóñòâîòî? Êúäå åäíî íåùî ïðåñòàâà äà å èçêóñòâî è ñå
ïðåâðúùà â àãèòàöèÿ...

Ì
èñëÿ, ÷å êàêòî çíàíèåòî íîñè òúãà,
òàêà è õóìàíèçìúò å ãåíåòè÷íî
îáðåìåíåí ñ îñúçíàò òðàãèçúì.
Ïîíÿêîãà è êðàñèâ. È å íóæíà íÿêàêâà
ìîáèëèçàöèÿ, èçâåñòíî óñèëèå, çà äà ìîæåì
ïîíÿêîãà, êîãàòî íè å õóáàâî èëè ñìå ùàñòëèâè,
äà ñè ïðèïîìíèì ìèñúëòà íà Âàéäà, ÷å â ñâåòà
íÿìà ïî-äàëå÷íè è íåñúâìåñòèìè íåùà îò
ùàñòèåòî è íåùàñòåòî. Çàùîòî íå ó âñåêè
îò íàñ äðåìå ìàðîäåð, íî ñúñ ñèãóðíîñò ó
âñåêè âúâ âñåêè åäèí ìîìåíò å ãîòîâ äà ñå
ïðîáóäè íÿêîé, êîãîòî íå íè ñå èñêà äà âèæäàìå
ñóòðèí â îãëåäàëîòî.

Í
åðÿäêî ñúì ñå ïèòàë
äîêîëêî èñêðåí ìîæå äà
áúäå ÷îâåê, äîêîëêî
îòäàäåí è ëîÿëåí å â
ñúñòîÿíèå äà áúäå, â êàêâè
ìîìåíòè ñå îòêàçâà îò
ñâîáîäàòà ñè è îò
îòãîâîðíîñòèòå, êîèòî òÿ ìó
íàëàãà, êúäå å ïðåäåëíàòà
òî÷êà, ñëåä êîÿòî ðåñïåêòúò
ïðåìèíàâà â ïðåäàíîñò?

Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009

59
 Çèäàðñêè ïðåãëåä • Êíèãà I, ãîäèíà 6009
60