Ikalawang Grupo: Cempron, Ching, Dayata A, Dayata R, Disamburon, Eblamo &

Galvez

2.5 SOSYOLOHIYA NG WIKA

Nagmula ito sa larangan ng sosyolinggwistika kaya tinatawag din na makro-

sosyolinggwistika. Nakatuon din ang araling ito sa ugnayan ng wika at lipunan. Manipis ang
distinksyon ng dalawa kaya minsan sinasabing wala itong pagkakaiba sa isa’t isa. Proponent ng
larang na ito sa ugnayan ng wika at lipunan ay ang kilalang iskolar sa wika na si Joshua Fishman, ang
kanyang pangunahing kontribusyon dito ang pagbuo ng International Journal of the Sociology of
Language.

Ano ang pagkakaiba ng sosyolohiya ng wika sa sosyolinggwistika? Sabi ni Fishman (1997),

patuloy na gumagamit ang tao ng wika – pasalita, pasulat, at maging nakalimbag man – at patuloy rin
siyang nakikipag-ugnay sa kapuwa sa pamamagitan ng mga ibinahaging mga norm ng pag-uugali.
Dito nabuo ang papel ng sosyolohiya ng wika na sumusuri sa interaksyon sa pagitan ng nabanggit na
pag-uugali ng tao: ang paggamit ng wika at ang sosyal na samahan ng pag-uugali (social
organization of behavior). Sa madaling salita, ang sosyolohiya ng wika ay sumasaklaw sa mga paksa
na may kaugnayan sa panlipunang samahan ng pag-uugali ng wika (social organization of language
behavior), kabilang hindi lamang ang paggamit ng wika sa bawat isa kundi kasama rin ang mga
saloobin sa wika (language attitude) at mga pag-uugali ng pag- uusap sa wika at sa mga gumagamit
ng wika. Lipunan ang tuon ng sosyolohiya ng wika at ang relasyon nito sa wika samantalang ang
sosyolinggwistika ay tungkol naman sa relasyon ng wika sa lipunan. Maaaring sabihin sa bahaging
ito na ang dimarkasyon ng dalawa ay makikita sa paksang nais tingnan sa wika bilang produkto ng
lipunan. Halimbawa, kapag napapansin mo na si A ay may ibang pagbigkas ng tunog kaysa kay B kahit
pareho silang gumagamit ng wika ito ay may kaugnayan sa sosyolinggwistika. Sa kabilang banda,
kapag higit ang pagturing ni A sa wikang Ingles bilang wika ng karunungan at si B naman ay higit na
nagsusulong sa paggamit ng wikang Filipino bilang pambansang pagkakilanlan, ito ay nasa larang ng
sosyolohiya ng wika.

Sinusubukan ng sosyolohiya ng wika na matuklasan kung paano mas madaling maunawaan

ang estrukturang panlipunan sa pamamagitan ng pag-aaral ng wika (Wardhaugh, 2006). Bahagi rin
ng sosyolohiya ng wika ang pagbibigay-diin sa mga barayti at baryasyon ng wika subalit inilalagay
ito sa konteksto ng pag-uugali para sa sariling identipikasyon ng grupo, pagbuo ng grupo at
pagkabuwag nito, at referential membership behaviors (Fishman, 1975). Ang konsiderasyong ito
ng sosyolohiya ng wika ay tugon din sa konsiderasyon ng pag-unawa sa kaibahan ng bawat isa. Sa
kabilang banda, ang sariling identipikasyon gamit ang pag-uugali sa wika ay isang palatandaan ng
impluwensya ng lipunan sa wika. Maibibigay natin na halimbawa rito ang mga pangkat etniko sa
ating bansa. Kapag pinagbawalan sila na gumamit ng sariling wika tiyak na magagalit sila. Ito ang
nangyayaring sitwasyon sa ating bansa sa kasalukuyan. Simula pa noong 1935 nagkaroon tayo ng
probisyon sa ating Konstitusyon na magkaroon ng wikang pambansa subalit hanggang sa
kasalukuyan mayroon pa ring mga hesitasyon at pagtanggi rito. Itinuturing ng ibang etnikong
pangkat na pinaghaharian ng pambansang wika, ang Filipino, ang Pilipinas kaya mawawalan nang
halaga ang mga bernakular na wika sa ating bansa. Ngunit, layunin lamang ng hangarin na ito na
magkaroon ng pagkakaugnay ang mga taong may iba-ibang sinasalitang wika para sa
pagkakaunawaan. Ganito rin ang mangyayari sa proseso ng kasunduang pangkapayaan, magiging
hindi ito epektibo kapag ang ginagamit na wika ay hindi abot ng matalas na pag-unawa ng sangkot
dito.
2.6 ANTROPOLOHIKONG LINGGWISTIKA

Bahagi ito ng larang ng linggwistika na may kinalaman sa lugar ng wika sa mas malawak na
konteksto ng lipunan at kultura nito, at ang papel nito sa paggawa at pagpapanatili ng mga kultural
na kasanayan at mga panlipunang kaayusan. Tinitingnan sa antropolohikal na linggwistika ang wika
sa pamamagitan ng lente ng antropolohikal na konsepto,–kultura–upang makita ang kahulugan sa
likod ng paggamit, maling paggamit o hindi paggamit ng wika, ng iba’t ibang anyo nito, mga rehistro
at estilo. Interpretatibong larang ito ng paghihimay-himay sa wika upang makahanap ng kultural na
pag-unawa. Katulad ng sosyolohiya ng wika, ito ay may kaugnayan din sa sosyolinggwistika. Kung
ang hanap ng larang na ito ay makahanap ng kultural na pag-unawa sa likod ng pag-uugali sa wika,
ang sosyolinggwistika naman at tumitingin sa wika bilang panlipunang institusyon na nagdadala ng
panlipunang interaksyon (Foley, 1997).

Sinabi ni Foley (1997) na magkaiba na larang ang antropolohikal na linggwistika at

linggwistikang antropolohiya. Higit diumano na binibigyan nang diin sa una ang larang ng
linggwistika upang maipaliwanag ang kultural na konteksto ng wika. Sa kabilang banda, ang huli
naman ay nagbibigay raw ng higit na empasis sa larang ng antropolohiya sa pagbabasa ng wika.
Pinutol ang dimarkasyong ito ni Dell Hymes (nasa Duranti, 2009) nang ginamit niya ang terminong
linggwistikang antropolohiya upang tukuyin ang pagdulog antropolohikal sa pag-aaral ng wika.
Nagpahayag si Duranti (2009) ng dalawang alalahanin ng antropolohiya sa wika o linggwistikang
antropolohiya: (1) upang panatilihin ang pag-aaral ng wika bilang isang sentral na bahagi ng disiplina
ng antropolohiya, at, (2) upang palawakin ang konsepto ng wika na lampas sa makitid na interes sa
estrakturang gramatikal.

2.7 ETNOLINGGWISTIKA

Ugnayan ng wika at kultura ang tunon ng larang na ito sa pag-aaral ng wika. Ayon kay
Underhill (2012) pag-aaral ito sa relasyon sa pagitan ng wika at komunidad. May konotasyon ang
larang na ito kung pagbabatayan ang kasamang salita nitong etnik/o na maaaring tumukoy sa mga
marhinal na grupo – mga Lumad, Igorot, Meranao, at iba pa. Paliwanag ni Underhill, may dalang
konotasyon ang pang-uri na etnik (sa etnolinggwistika) na iba dahil sa mga marhinal na grupo.
Habang ito naman ay maaaring mangangahulugang karaniwang grupo gaya ng imigrant na grupo, at
mayoryang grupo. Gayunpaman, sa lente nito higit ang pagtingin sa pag-aaral ng wika sapagkat ito
ay isang larang ng lingguwistika na pag-aaral ng ugnayan sa pagitan ng wika at kultura, at ang paraan
ng iba’t ibang grupo ng etniko na nakikita ang mundo. Ito ang kumbinasyon sa pagitan ng etnolohiya
at lingguwistika. Kinikilala rin ito bilang kultural na linggwistika. Halimbawa, mauunawaan lamang
ng mga kapatid nating Meranao ang konsepto at pagpapakahulugan ng rido ngunit kahit
maiintindinhan ito ng mga Kristiyano, hindi pa rin lubos itong maramdaman sapagkat wala sa
kanilang kultura.

3.1 PANLIPUNANG ESTRUKTURA NG WIKA SA LIPUNAN

May maraming mga posibleng relasyon sa pagitan ng wika at lipunan. Isa na rito ang
panlipunang istruktura na maaaring makaimpluwensya o kumilala ng linggwistikong istruktura at/o
pag-uugali. Halimbawa rito ang ating bansang Pilipinas na may iba- ibang wika na sinasalita dahil sa
anyo nito na pulo-pulo. Ang mga barayti ng wika na ginagamit rito ay sumasalamin sa kanilang
kinabibilangang rehiyon, sosyal o etnikong pinagmulan at maaaring kasarian rin. Gayundin, ang
Pilipinas bilang bansang sinakop ng ilang taon ay naging dahilan rin para makabuo ng wika o
makapagpaunlad ng wikang pinaghalo ng wika ng mananakop (halimbawa Kastila) at wikang
bernakular – gaya ng Chavacano sa Lungsod ng Zamboanga. Ang mga nabuong wika rito ay wika ng
lipunan na higit na ipinapaliwanag sa mga salik na tinalakay sa ibaba.

Ang tinatawag na communicative isolation ay ang hiwalay na pag-uusap sa pagitan ng mga

pangkat sa isang partikular na lugar o bansa. Nangingibabaw pa rin ang rehiyonalismo. Natututo ang
mga bata sa wikang kanilang sinasalita at pinatatatag ang katangiang taglay na kalikasan ng isang
dayalektong nagamit na.

Ang pagbabagong ito ng wikang sinasalita ng isang partikular na lugar ay hindi

nangangahulugan na kakalat na ito sa ibang lugar. Sa isang grupo ng mga tagapagsalita na parating
nag-uusap-usap sa isa’t isa ay maibabahagi nila ang pagbabagong ito sa kanilang grupo at matutunan
ito ng kanilang mga anak o iba pang kasambahay.

Kung mayroon mang pisikal na hadlang sa pakikipagkomunikasyon tulad ng dagat, bundok o

maaaring sa lipunan tulad ng pulitikal, mga angkan o grupo ng tao at maging sa uri ng relihiyon- sa
madaling salita hindi maibabahagi nang madalian ang pagbabagong linggwistik sapagkat may mga
hadlang o sagabal (interference) sa komunikasyon at dahilan na rin sa kalakasan ng pagkakaiba sa
dayalekto (dialectal differences). Ang pagkakaiba sa mga dayalekto ay ang pagbabago ng wikang
sinasalita ng lipunan na umusbong sa isang rehiyon na hindi naibabahagi sa iba pang rehiyon.
Kasamang maririnig ang pagkakaiba sa punto tuwing magsasalita. Ang punto o accent ay ponolohikal
o ponetik na pagbabago sa paraan ng pagbigkas at katangian ng pagsasalita na siyang
pagkakakilanlan sa taong nagsasalita ng nasabing dayalekto.

3.2 DIYALEKTO

Varayti ng wikang nalilikha ng dimensyong heograpiko. Tinatawag din itong wikain at

ginagamit sa isang partikular na rehiyon, Malaki man o maliit. Makikilala ang dayalekto hindi lamang
sa pagkakaroon nito ng set ng mga distink na bokabularyo kundi maging sa punto o tono at sa
istruktura ng pangungusap. Katulad din ito ng bernakular na palasak sa isang pook ng kapuluan. Ito
ay yaong unang wikang kinamulatan at ugat ng komunikasyon sa tahanan, lalawigan at pamayanan.
Nagsisilbi itong midyum ng komunikasyon sa isang pook na kung saan ang nasabing katutubong wika
ay ay nabibilang (Belvez, 2003).

Batay sa laki, ang wika ay mas malaki kaysa dayalekto. Ang varayti na tinatawag na wika ay
may mas maraming aytem kaysa dayalekto. Kaya ang Filipino ay isang wika na bumubuo sa lahat ng
dayalekto nito tulad ng Filipino sa Metro Manila, Filipino sa Baguio o Filipino sa iba pang lugar sa
Pilipinas. Iba pang halimbawa ay Cebuano- Iligan, Cebuano-Cagayan de Oro, Cebuano-Bohol atbp.