Stuvia Samenvatting Talenpanorama

Talenpanorama van het Midden-
Oosten HC
geschreven door
lucaswilmervanberkum
www.stuvia.com
Wil jij €76 per maand verdienen?
Gedownload door: Yelizgoktas2001 | s3709671@vuw.leidenuniv.nl

Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar.
Stuvia - Koop en Verkoop de Beste Samenvattingen
Talenpanorama
Hoorcollege 1
 Overzicht van gesproken talen in het midden-oosten en de sociale en politieke factoren

hiervan
o Oudere en recentere talen
 Perzisch, Arabisch, Hebreeuws, Berbertalen (Noord-Afrika en sub saharaans Afrika), Grieks,
Frans, Modern South Arabian
 Arabisch zeer divers, dialecten worden de verschillende varianten misschien genoemd, maar
elkaar verstaan wordt in vele gevallen lastig.
o Wel een schrijftaal dat afgeleid is van het klassieke Arabisch
 Verwante talen > taalfamilie
o Talen die verwant zijn zoals Germaans, Semitisch
 Wat betekent het om een familie te zijn
 Gemeenschappelijke voorouder is een teken, gedeelde oorsprong
 Veel overeenkomsten in:
o Basiswoordenschat en grammatica
 Prototalen, talen die niet geschreven zijn
o Talen komen van een brontaal, vaak pre-historisch
 Niet altijd vanwege verwantschap, leenwoorden uit Arabisch komen
voor waardoor het kan lijken dat talen verwant zijn aan elkaar
 Aantal verwante talen:
o Proto-semitisch > West semitisch en Oost semitisch
o Proto-Iraans > Modern Perzisch (Nper)
o Indo-Europees is de grootste familie: Heel Amerika, Indische talen, Germaanse talen,
Nederlands, Fries, Deens, Roemeens, Spaans, Slavische talen, Pools, Ijslands
 Oost-Semitisch: Soemerisch, Oud Babylonisch, Akkadisch,
o Uiteindelijk stief het Akkadisch uit, ook bestond het Ugaritisch (alfabetschrift, achter
elk teken zit een klank; Syrische kust)
o Oudste hebreeuws waarschijnlijk al 10de eeuw voor Christus
o Aramees, Palmyreens Aramees
 Oud Noord-Arabisch Syrie Jordanië, Saudi-Arabië
o Safaïtisch
o Dedanitisch
o Theimanitisch
o Thamudisch
 Oud Zuid-Arabisch (Sabees, Mineens, Qatabaans, Hadramitisch) Zuidwestelijk deel arabisch
schiereiland

Hoorcollege 2
 Pre-scriptisch Arabisch/pre-islamic Arabian

 Wat is Arabisch?
o Klassiek Arabisch (daar zijn de meeste het over eens)
o Modern standaard Arabisch (ligt dichtbij het klassieke, wordt nu gebruikt als
schrijfttaal)
o De modernde Arabisch dialecten, kunnen heel erg uiteenlopen
o Pre-Islamitisch Arabisch, het is evenzo arabisch als de moderne dialecten
 Er moest een schrift zijn, wat voor taal is dit en waar kijken we naar. Puur
kijken wat er staat, is dit Arabisch en als men dit doet dan zijn er
tienduizenden inscripties aanwezig
 Waar komt het Arabisch vandaan?
o Noord-Arabië en de Levant (de middellandse-zeekust van het arabische schiereiland).
Vrij laat want inscripties komen uit de zesde eeuw. In de islamtische traditie wordt er
van uit gegaan dat de taal uit Yemen komt (dit kan echter niet kloppen, er werd in
Jemen geen Arabisch gesproken, er is geen bewijs voor).
 Tien duizenden arabische inscripties zijn gevonden voor de islam, deze lijken
totaal niet op het pure klassiek arabisch, dit is gevonden in Jordanie en Syrie
en later ook in Hijaz en Sinaï woestijn. Uit het Noorden naar het Zuiden
verspreidt waarschijnlijk en niet andersom.
o Het traditionele verhaal zegt dat arabieren geisoleerde nomaden waren, taal
verspreidde zich over het arabische schiereiland. Door isolatie bleef de taal zuiver.
De koran geschreven en andere vroege islamitische literatuur geschreven in die
zuivere ook wel klassieke arabische taal
 Deze taal gestandaardiseerd aan het einde van de tweede eeuw.
 Continuiteit door vondsten van poezie
 Schrift en taal
o Staan los van elkaar, verschillende talen worden in hetzelfde schrift geschreven
bijvoorbeeld
 Arabisch had geen vast schrift in de pre-Islamitische periode en is in
verschillende schriften geschreven waaronder:
 Safaïtisch schrift (veel inscripties van), Hismees schrift (ook),
Dadanitisch schrift (ook), Nabatees Aramees schrift
o Inscripties zijn veel te vinden over het hele Arabische schiereiland
 Zuid Arabisch schrift
o In Yemen en Oman vinden we inscripties in het Oud Zuid Arabisch
o Belangrijkste taal is Samees
 Daarnaast kleinere talen zoals: Mineens, Qatabaans en Hadramitisch
 Worden vaak als een taalgroep gezien, omdat ze hetzelfde schrift
schrijven of ze zitten in het zuiden
 Oud Noord Arabisch (Arabian niet Arabic!)
o Groep nauw verwante schriften, veel overeenkomsten met het Zuid-Arabisch schrift
 Behoren tot de zuid arabische schriftfamilie, maar dit is betwijfeld

 Talen: Taymanitisch, Dadanitisch, Safaitisch, Hismees en

Thamoedische schriften B, C, D en F
 Taymanitisch
o Gebruikt in Tayma in het eerste millennium voor christus
o Nauw verwant aan het Hebreeuws, Aramees en Ugaritisch
o Een Noord-West Semitische taal en daarom verwant aan de talen die hierboven
staan
 Dadanitisch
o Werd gebruikt in Dadan
o Schrijft een unieke eigen taal, specifiek voor deze oase, lijkt meer op het Arabisch,
maar is ook duidelijk anders dan het Arabisch, woordenschat is enigszins Arabisch
 Enkele inscripties in dit schrift zijn duidelijk herkenbaar Arabisch
 Thamoedisch B, C, D en F
o Groep uiteenlopende schriften
 Vaak alleen namen
 Langere tekstn vaak onontcijferbaar en moeilijk te dateren
 Te vinden langs de gehele westkust van Arabië
 Duidelijk geen Arabisch ondanks dat het uit het traditionele hartland van het
Arabisch komt. Arabisch komt uit de zesde en zevende eeuw.
 Hasaitisch
o Moeilijk te ontcijferen, datering onbekend, gevonden langs de kust van de Perzische
golf en duidelijk geef Arabisch, honderd jaar voor de Islam ontstond, vandaar.
 Safaitisch
o Tienduizenden inscripties beschikbaar
 Eerste millennium voor christus tot aan de 4 e eeuw na christus
o Herkenbaar een vorm van het Arabisch, niet zoals vandaag de dag, maar het heeft
alle typische dingen van het arabisch zoals de constructie
o Bevat heidense religieuze gebeden, noemen veel bekende goden van omliggende
volkeren en ook hun eigen
 Bijvoorbeeld Lãt en al-‘uzzã
 Er is sprake van een continuiteit, men verzind dit niet zomaar, maar
dit komt constant terug vooral Lãt
 Hismees
o Enkele duizende inscripties zijn hiervan beschikbaar
o Eerste millenium voor chr en 4e eeuw na chr
o Herkenbaar een voor van het arabisch. Noordelijk Saudi Arabie en zuid Jordanië
 Overlapt in tijd en regio met het Nabatese rijk en ook het Nabetees Arabisch.
 Nabatees Arabisch
o Koninkrijk van de 4e eeuw v chr tot 106 n chr
 Hierna ingelijft door het Romeinse rijk als Provincia Arabia
 Spraken Arabisch, maar schreven Aramees
 Bekende goden in het rijk waren lãt, manãt en ‘uzzã
o Inscripties zijn veelal in het Aramees
 Namen zijn echter consequent Arabisch
 Zoals abdallãh
 Ook arabische woorden in het Aramees gebruikt


 Het gebruik van een taal en het schrijven van een ander komt veel
voor in het midden oosten
 Nabatees in Provincia Arabia
o Na de val van het rijk bleef de Nabatese schrijftraditie bewaard
 Verspreid zich over een groot deel van de westkust van het Arabisch
schiereiland
 De taal krijgt steeds meer elementen van het Arabisch en ontwikkeld
zich steeds meer tot het moderne Arabische schrift
o Van Nabatees naar Islamitisch Arabisch
 Nabatees Arabisch schrift verspreid als schrijftaal
 Het arabisch van de islamitische periode gebruikt het nabatese schrijft, maar
de taal is tamelijk anders
 Deze nieuwe islamitische schrijfcultuur verspreidt zich over de hele arabisch
sprekende wereld en verder
 Het nabatees ligt het meest dichtbij het herkenbare arabisch, maar het ligt
toch anders want het is anders dan we zien in de Islam.
 Wat is het Arabisch en wat valt er onder?
o Proto-Arabisch verspreid zich verder in twee takken:
 Een noordelijke groep: Safaitisch, Hismees en het Nabatees
 De andere groep: vroeg islamtisch arabisch en klassiek arabisch en veel
moderne dialecten zitten in deze groep, maar niet allemaal. Maar dialecten
uit Jemen vormen een eigen tak. Hoe deze zich tot elkaar verhouden is niet
zo duidelijk, dit moet nog worden uitgezocht.

Hoorcollege 3
 Klassiek arabisch:
o Centrale tekst: Koran
 Wordt gezien als het centrale voorbeeld van de normatieve vorm van het
klassiek Arabisch
 Arabisch van de koran kan behoorlijk verschillen van wat later klassiek
arabisch wordt genoemd
 Klassiek arabisch is specifieker dan koranisch arabisch
 Andere literatuur volgen de normen van arabische grammatici strakker
 Hadit collecties
 Wetenschap
 En poëzie
 De arabische grammatici
o Einde 8ste eeuw/begin 9e eeuw wordt het klassiek arabisch beschrenven
 Sibawayh schreef al-kitab, de eerste volledige beschrijving van het klassiek
arabisch
 Dit was een enorme stap voor de taalkunde
o Ver voor zijn tijd vooruit, grammaticale terminologie komt
min of meer uit dit boek
 De moderne Arabische Dialecten
o Ze verschillen veel van het klassieke arabisch het is niet zo dat men die dialect
spreekt klassiek kunnen verstaan of andersom, het vergt veel oefening
o Maghrebijnse dialecten:
 Twee groepen
 Pre-hilalisch en hilalisch (rond de 11 e eeuw)
 Typisch verschil: eerste groep heeft qãf en tweede gãf
o Zeker invloed van het Berber (hoewel het meeste in
Mauritanië
o En duidelijke invloed van het Frans
 Egyptisch
o Ondanks positie in Afrika, toch meer lijkt het op Levantijns arabisch
o Caïro dialect is veel mensen bekend ook buiten Egypte
 Dit heeft te maken met de populaire televisieprogramma’s in Egypte
 Ondanks dat Koptisch (stamt af van oud egyptisch) lang gesproken is vinden
we maar weinig invloed op het Egyptisch arabisch
 Sudanees Arabisch heeft duidelijke overeenkomsten met Egyptisch
 Levantijns Arabisch:
o Gesproken in Syrie, Libanon, Israel, Palestina en Jordanië
o Een van de betere beschreven dialectgroepen
o Damascus is sinds jaar en dag een belangrijk cultureel centrum
o In woordenschat enige invloed van het Aramees
 Arabisch Schiereiland
o Bron van veel typische kenmerken van bedoeïnendialecten
 Bijvoorbeeld het uitspreken van Qaf als Gaf

 Golfdialecten lijkt op de saoedische dialecten

 Ook bedoeïnen dialecten in de levant, iraq en noord afrika hebben
overeenkomsten met deze dialecten
o Jemen is echter de grote uitzondering, grote invloed van zuid arabische talen en zeer
veel vreemde en oude eigenschappen die nergens anders bewaard zijn gebleven
 Irak
oTweedeling in dialecten: qaltu en gilit dialecten (beide ‘ik zei’)
oQaltu meestal in noordelijk iraq en Gilit in zuidelijk iraq
oSommige plekken zoals baghdad lastiger:
 Christenen & Joden: Qaltu
 Moslims: Gilit
 In Turkije en centraal Azie komen voornamelijk qaltu dialecten voor
 Wat is de relatie tussen klassiek arabisch en de moderne dialecten?
o Moderne dialecten is een onhandige naam, omdat het dialect vaak een direct
afstamming is van de echte taal. Vaak hierarchisch beel waar de taal bovenaan staan
en de dialecten daaronder. ‘’Hollands’’ en Brabants staan meer in een directe lijn
bijvoorbeeld
o Hoe verhouden deze dialecten zich tot klassiek arabisch?
 Gewoon een slecht klassiek arabisch wordt er ook wel gezegd. Men sprak
voor islamitische veroveringen klassiek, maar er kwamen veroveringen en
veroverde volkeren gingen het klassiek slechter spreken
 Ferguson: gezamelijke voorouder van alle dialecten al voor de verspreiding,
klassiek arabisch kan dus niet de voorouder zijn.
o Buiten de arabische wereld komen er nog geisoleerde dialecten voor zoals:
 Het maltees
 Oezbekistaans en anatolisch arabisch
 Cypriotisch arabisch
 Het kinubi dat door nubische strijders naar kenia en uganda zijn gebracht
 Geen invloed van klassiek arabisch in deze vormen
 Conclusie:
o Er zijn nauwelijks kenmerken te vinden die alle dialecten delen die het klassiek
arabisch niet heeft
 Voor de veroveringen was er al diversiteit
 Wel vespreiding door veroveringen
 Een van de dialecten die werd verspreid als beste gezien en dat is het
klassiek arabisch
 Maar niet de voorouder van de moderne dialecten
 Er is eerder sprake van een naar elkaar toegroeiing van dialecten in
de loop van de tijd
 Modern standaardarabisch
o Vanaf de 13e eeuw na chr neemt de productie van klassiek arabische literatuur af,
Perzisch en Turkse worden steeds belangrijker
o Aan het eind van de ottomaanse periode probeert het ottomaanse rijk het rijk de
turkificeren, onderwijs van arabisch wordt gegeven in het turks aan arabischtaligen
 Een tegenbeweging ontstaat: de Nahdah, ook wel de arabisch renaissance
o Klassiek arabisch nieuw leven ingeblazen, arabischtalige kranten, vertaling van oude
literatuur en een poging tot modernisatie

o Lijkt in veel opzichten op klassiek arabisch

 Gebruikers zien het moderne arabisch ook niet als iets anders
 Toch kiezen taalkundigen ervoor om een onderscheid te zien
o Door vertaling van westerse literatuur veel invloed van europese talen op het
arabisch
 Leenwoorden
 Leenvertalingen
 Woordvolgorde, onderwerpen als eerste en daarna het werkwoord ‘’ik eet’’
ipv ‘’eet ik’’
o Diglossie
 MSA/klassiek arabisch is niemands gesproken taal
 Literaire taal
 Al ten tijde van Sibawayh geen gesproken taal meer waarschijnlijk
 In formele context gebruikt maar nooit in normale conversatie
 Lage variant Low variety: meer platte taal en informeel
 Hoge variant high variety: politieke taal, persoonlijke brief, krantentekst,
boeken en poezie (formeel dus)
 Klassiek arabisch spreekt bijna niemand op een groep na die
tientallen jaren het heeft bestudeerd.
 H variant
 Moet men leren op school
 Vaak wordt de l variant als niet echt gezien
 Heeft geen grammatica
 Klassiek arabisch daarom moeilijk te leren
 Het wordt gegeven alsof het hun echte taal is, maar dat is het juist
niet
 Middel Arabisch
o In de middeleeuwen splitsing minder strikt
o Vormen van arabisch tussen klassiek en dialect arabisch werden gebruikt:
 Middel arabisch
 Veel voorbeelden van joodse en christelijke schrijvers
 Zo nu en dan ook van moslimsteksten
 Dit is ondenkbaar voor modernd standaardarabisch
 Social media brengt verandering:
o Klassiek is te moeilijk en te formeel voor een foto van je eten op instagram
o Op social media veel meer gebruik van dialectenarabisch
o Vaak gepaard met arabisch met latijns schrift

Hoorcollege 4
Hebreeuws
 Semitische taalfamilie, behoort tot het Noordwest Semitisch: Kanaänitisch en Aramees

o Alleen hebreeuws wordt tot op de dag van vandaag gebruikt binnen de Kanaaïtische
groep, daarnaast blijft Hebreeuws die het meeste bekend is binnen deze groep
 Periodisering van het Hebreeuws in taalfasen
o Bijbels hebreeuws ook wel klassiek, 12de tot tweede eeuw v chr
o Hierna komt Rabbijns hebreeuws 1ste tot 5de eeuw n chr
o Middeleeuws hebreeuws hoogtepunt in 10 de en 11de en 12de eeuw
o En modern hebreeuws wat vandaag de dag wordt gebruikt
 Bijbels hebreeuws:
o Taal van koninkrijken Juda in het zuiden en Israel in het noorden
 Taal van de hebreeuwse bijbel
 Grootste deel geschreven in Juda, vanuit het zuiden dus
o Na 586 v. chr alleen nog gepsroken in rurale gebieden van
Palestina, de ballingen worden opgenomen in een
Arameessprekende omgeving
o Vaak wordt er gesproken van het oude testamen, christelijk testament
 Joodse term is Tenach (Tora, profeten, geschriften)
 (Drie medeklinkers, Tora, Nevi’iem, ketoeviem Tenach)
 Bijbels hebreeuws: oudste overlevering dateert uit 1008 n. Chr uit Leningrad,
het betreft een manuscript van de hebreeuwse bijbel
 Oudste fragment is de zogenoemde priesterzegen (numeri 6:24-26) en datert
uit ongeveer 600 v chr, ketef Hinnom wat nabij Jeruzalem ligt, het betreft
zilveren amuletten
o Niet alleen bijbelteksten zijn er gevonden, zo zijn er:
 Ostraca (brieven en administratieve teksten)
 Zegels en zegelafdrukken
 Grafinscripties
 Herdenkingsteksten
 De taal van epigrafische teksten uit Juda en Jeruzalem lijkt sterk op
het bijbels hebreeuws
 Qumran geschriften (fragmenten van circa 800 rollen)
o De oudste teruggevonden bijbelteksten komen uit de eerste eeuw voor en na chr (de
dode zee rollen die zijn gevonden bij Qumran in 1947)
o Bijbelteksten die vaak vrijwel identiek zijn aan latere manuscripten
o Ook zijn er sektarische teksten gevonden die afkomstig zijn uit de religieuze
gemeenschap van Qumran
o Ook zijn er andere teksten gevonden die niet in de hebreeuwese bijbel terecht zijn
gekomen die gescheven waren in het hebreeuws Aramees of Grieks, vaak stukken
die vanuit het Grieks al bekend waren, maar niet vanuit het Hebreeuws
 Medeklinkertekst en klinkers
o Hebreeuws  oorspronkelijk alleen medeklinkers

o Rond 200 n chr wordt het hebreeuws niet langer gesproken

 Vanaf dat moment worden uitspraken van de teksten in de bijbel mondeling
doorgegeven
 Tussen 800-1000 n chr ontstaan er zogenoemde vocalistatiesystemen om de
uitspraak vast te leggen
 Soorten teksten in de bijbel
o Religieuze wetten, mythen
o Liefdespoëzie
o Religieuze poezië
o Wijsheidsliteratuur
 Van laat bijbels hebreeuws naar Rabbijns Hebreeuws
o Sommige late bijbelboeken wijken qua taal af van het standaard bijbels hebreeuws
 Waarschijnlijk onder invloed van een afwijkende hebreeuwse spreektaal en
het Aramees, deze schrijftaal wordt het laat bijbels hebreeuws genoemd
 In de eerste twee eeuwen n chr worden er belamgrijkee teksten in
deze spreektaal opgeschreven
o Dit wordt rabbijns hebreeuws genoemd, naar het Rabbijnse
jodendom
o Na verwoesting joodse tempel in 70 n chr belangrijke schriften voor rabbijnse
jodendom op schrift gesteld  vandaar naam Rabbijns hebreeuws
 Ook wel Misjna hebreeuws genoemd, Misjna wat overlevering wordt
genoemd
 Bevat veelal regelgeving die wordt afgeleid uit de wetgeving in de
Torah
 Einde hebreeuws als moedertaal
o Rond 200 n chr
 Over op het Aramees
 Daarna hebreeuws vrijwel uitsluitend als geschreven taal gebruikt, dit blijft
tot aan de 19de eeuw  ‘’revival’’ hebreeuws als spreektaal
 Rabbijns hebreeuws blijft in gebruik als schrijftaal, zoals bijvoorbeeld in
bijbelcommentaren en in religieuze poëzie
 Middeleeuws Hebreeuws:
o Na de late oudheid in gebruik genomen als heilige taal van het Jodendom
 Religieuze werken en gebeden
 Commentaren als bijbelcommentaren
 Grammatica’s van he bijbelshebreeus
o Veelal voortzetting van het Rabbijns hebreeuws met tevens invloeden van andere
talen zoals het Arabisch, Frans en Duits
 Hebreeuws op dat moment geen eenheid, veel invloed van localte talen
o Deze taal is qua tijd niet goed af te bakenen
o Ook gebruikt voor niet religeuze doeleinden
 Seculieren poezie aan het hof van de kalief in Spanje
 Medische werken
 Filosofische werken
 Historische werken
 Reisverhalen
 Vertalingen van Arabische en Latijnse werken

 Modern Hebreeuws
o De haskala beweging (1770-1880) de joodse verlichting
 Joodse denkers en schijvers gaan zich afzetten tegen de joodse godsdienst en
gaan seculiere teksten in het Hebreeuws schrijven
 De Maskilim namen afstand van het rabbijns hebreeuws en het jiddisj
 Het doel hiervan was integratie joden in de niet joodse samenleving
 Haskala: revival van het bijbels hebreeuws
 Zionisme: eind 19de eeuw: streven naar joodse staat in Israël
 Invloeden op het modern hebreeuws
o Lijkt het meest op rabbijns en middeleeuws hebreeuws
 Uitspraak gecombineerd door verschillende uitspraaktradities, ashkenazische
joden gaven voorkeur aan sefardische uitspraak
 Zinbouw bevat vele invloeden van Engels Duits Arabisch
 Revival door: the hebrew language committee en de opvolger de academy of the hebrew
language

Hoorcollege 5
Aramees
 Drieduizendjarige taalgeschiedenis, semitische taal met langst ondoorbroken geschiedenis,

altijd in contact met andere talen
o Sterke aanwijzingen dat vanaf 1000 CE Aramees zeer veelvuldig gesproken wordt
o Behoort tot het Noord West Semitisch, aftakking van centraal en west semitisch wat
zijn oorsprong echt vindt in het proto semitisch
 Fasering van het Aramees (J. Fitzmyer)
o 1. Rond 900-700 vchr Oud Aramees (Noord en zuid Irak)
 Stadstaten in Syrie Zuid-Turkije en mesopotamie al
o 2. Officieel Aramees 700-200 v chr
o Middel Aramees vanaf 200 v chr – 200 n chr
 Ontstaan lokale dialecten die teruggaan op het officiele aramees
o Laat Aramees vanaf 200 n chr – 1100
 Aramees valt uiteen in een westelijke tak en oostelijke tak
o Neo Aramees tot op heden
 Gaat terug op taalvormen die voorheen al gesproken waren die alleen niet
waren gedocumenteerd uit de middeleeuwen
 Oud Aramees (900-700 v Chr)
o Aramees van de Aramese stadsstaten in Syrie, Noord-Mesopotamië en Zuid-Turkije
o Continu interactie tussen Aramese stammen en Assyriërs in Mesopotamie, Assyriërs
lijven hen in in hun grote rijken
o Veel stadstaatjes in Mesopotamie en Zuid Turkije
o Vanaf 8ste eeuw overgang van Archaïsch Aramees naar Officieel aramees door de
Assyriërs. Dit werd gebruikt als administratieve taal
 Officieel Aramees
o In de loop van de 8ste eeuw wordt Aramees in gebruik als Lignua Franca in het Nieuw
Assyrische Rijk
o Bar-Rabik inscripties zijn een voorbeeld van Officieel Aramees in het nieuw
Assyrische rijk
o Het Aramees bleef een rol vervullen in:
 Nieuw Assyrische rijk 934-612 (v. Chr)
 Nieuw Babylonische rijk (626-539 v. Chr)
 Achaemenidische rijk (perzische rijk) (538-332 v. Chr.)  periode van 332 is
de periode dat Alexander de Grote zijn intrede doet
 Achaemenidiërs namen het Aramees over na de verovering van
Babylonië
 Het overgrote deel van het Aramese materiaa komt uit het uiterste zuiden
van de Satrapie Egypte
 Het eiland Elafantine
o Hoofdzakelijk Papyri en potscherven met geschreven tekst
o Contracten, brieven, administratieve teksten, literatuur en
vertalingen waaronder de Bisitun inscriptie van Darius I
 Middel Aramees
o Ontstaan van locale Aramese schrijftalen, verschillen worden groter

o Kenmerk: grotere diversiteit dan voorheen het geval was

o Offshoots van het Officieel Aramees
o Voorbeelden:
 Aramees uit het bijbelboek Daniël
 Qumran Aramees, (Joods Aramees)
 Nabatees Aramees (in Jordanië en Hegra)
 Twee inscripties gevonden in Petra in het Nabatees Aramees
 Palmyreens Aramees (Palmyra, karavaanstad in de Syrische woestijn)
 Vroeg – oud syrische inscripties in Edessa Turkije
 Laat Aramees (na 200 n. Chr)
o Twee hoofdgroepen
 Laat Aramees uit het Westen
 Bestaat uit Joods-Palestijns Aramees
 Samaritaans Aramees (afsplitsing van Jodendom)
 Christelijke Palestijns Aramees
 Laat Aramees uit het Oosten
 Joods babylonisch Aramees
o Talmud en magische schalen
 Syrisch (van het oosters christendom) taal verspreid tezamen met
christendom in het nabije oosten en verder naar het oosten, heel
veel literatuur hiervan aanwezig
 Mandees Aramees (gnostische secte in Zuid Irak / Zuidwest Iran)
 Neo Aramees
o West (WNA) Mu’ lula (syrie): Christenen
o Oost (ENA( Turoyo) Centraal neo-aramees: Christenen
o Noord oost Neo Aramees (NENA): joden en christenen
o Neo-Mandees (Zuidwest Iran, Ahwaz): Mandeeërs

Hoorcollege 6
Het Indo-Europees en het Perzisch
 Geschiedenis van de taal, teksten en de literatuur plus andere verwante talen

 Indo-Europees
o Een familie die heel veel talen heeft, bijna de hele wereld is erdoor beïnvloed
 Verwante talen van Ijsland tot Xinjiang, ook oud Duits en Latijn zijn indo-
europese talen
o Verschillende takken: waaronder de Latijnse tak, waar Frans, Italiaans, Portugees
vandaan komt
o Grote takken: Indisch en het Iraans
 Indo-Iraans
o Proto is dat het ongeschreven is, maar wel de bron van indo-Iraanse talen is,
waarschijnlijk rond 2000 v. Chr. Ten oosten van de kaspische zee gesproken. We
weten niet precies de omvang van de taal. Later is deze taal opgesplitst in Indo-
Arisch en Iraans. Er is sprake van interessante gedeelde religieuze/culturele termen
 Indo-Arisch (vela):
o Deva- ‘god’
o Asure- ‘boze geest’
o Arya ‘indo-ariër’ hoe zij zichzelf noemden
 Iraans:
o Daewa – demoon
o Ahura – god
o Airya – Iraniër
 Proto-Indo-Iraans
o Daiwa – godheid
o Hasura – ander soort godheid
o Harya – proto-indo-iraniër
 Iraans:
o Geografisch enorm, ze zijn tot aan Bulgarije gekomen, Armenië, Emiraten en tot aan
vandaag de dag Bahrein, in Oman wordt er ook nog een Iraanse taal gesproken, dit
allemaal rond 100 v.Chr
 Iraans verdeeld in oost en west Iraans:
o Docent geloofd dit niet helemaal, want de gedeelde opinie van weteschappers
verschillen
 Koerdisch: miljoenen die het spreken
o Meedere talen dan één Koerdisch
 Kurmanji, Sorani, Palewani of Zuidelijk Sorani
 Taal vaak gelinkt aan talen van grote rijken zoals die van de Parthen
of de Meden. De herkomst is onduidelijk. Ook door etnische koerden
gesproken het Zazaki en het Gorani
 Balochi: vanaf de middeleeuwen naar balochistan vanaf de zuidelijke kaspische zeekust, ook
gesproken aan de overkant van de golf van Oman, in Oman en in de Emiraten
 Luru: Iraanse taal en nauwverwant aan het Perzisch
 Pashto: grote taal in Afghanistan, meer dan de helft spreekt dit
 Dingen om te onthouden:

o Direct verwanten van het Perzisch zijn de andere Iraanse talen (Luri, Balochi, Pashto)
en daarna de andere indo-Iraanse talen = (iraans + indo-arisch) daarna de andere
indo-europese talen
o Het gebied van het proto indo europees las ten noorden van de zwarte zee en de
kaspische zee (roond 4000 v chr) rond 2000 v chr sprekers van het proto indo eur
zich verplaatst naar gebied ten oosten van kaspische zee. Vanaf 1000 v chr iraans
verspreid zich naar Iraans Plateau
o De grootste niet perzisch iraanse talen zijn het Pashto (afghanistan en Pakistan) Het
balcho (pakistan iran en afghanistan) en de koerdische talen (turkije syrie irak en
Iran) daarnaast nog meer talen
 Het Avestisch
o Taal van de Avesta (heilige boek van de Zoroastriërs) gesproken rond 1000 v chr
volgens wetenschappers, traditioneel rond 600 v. chr
 Zoroastrianisme:
o Wereld is strijd tussen goede en slechte krachten
o Hoogste god is Ahura Mazda
o Oudste attestatie van ideeën als beloning of straf in het hiernamaals
 Tentamenstof:
o Welke talen er zo’n beetje worden gesproken en waar ongeveer
o Wat is een semitische taal bijvoorbeeld en wat valt eronder
o Grotere dingen, enigszins richting is van belang
o Aramees begrijpen
o Verbinding arabische taal en islam
o Pre-islamitisch arabisch vóór de islam
o Arabisch grotendeels ontstaan uit nabatees bijvoorbeeld
 De Avesta:
o Tekst is soms corrupt:
 Verschillende dialecten zijn er aanwezig in de Avesta
 Oudere teksten dus misschien verkeerd begrepen
 Pas in de Middelperzische periode opgeschreven, door sprekers van een
andere taal
 Daarna slecht overgeleverd, maar docent is het daar niet mee eens
 Het oud perzisch
o Niet de grootvader van het perzisch, meer de oud perzisch twee wat de moeder is
van midden perzisch, maar de uiteindelijke voorvader is van het Perzisch
o Einde oud perzisch in de 4de eeuw
 Middelperzisch ten tijde van Alexander de grote
o Veel religieuze literatuur
 Vertaling van de avesta
 Pahlavi:
o Letterlijk partisch
 Ontwikkeld uit het Aramees
 Gebruikt oorspronkelijk Aramese woorden als logogrammen, want Aramees
was een prestigetaal onder de elite
 De oude traditie van middelperzisch bleef deels bestaan
 Nieuwperzisch
o Veel leenwoorden van het arabisch en andersom

 Perzische literatuur
o Eerst Rudaki (9e en 10e eeuw)
o Tot in de elfde eeuw Dagigi
o 11de eeuw Ferdowsi
o Panegyrische poëzie, koningsgezinde poëzie
o Hafiz in de 13de tot de 18de eeuw eeuw, gedichten puur voor de schrijfkunst niet
gericht tot de koning
o Na de 18de eeuw de moderne perzische poëzie tot twintigste eeuw
o Twintigste eeuw tot nu is ser-e no, moderne poëzie met Europese invloed

Hoorcollege 7
Turkic in the Middel East, a historical overview
 Turkisch: gelinkt aan de familie van de sprekers van die talen en is erg breed.
 Veel van de culturen die deze taal spreken gaan over in verschillende perioden, veel zijn
gesproken voordat ze gesproken zijn
o Late oudheid > geen turkisch
o Vroege middeleeuwen > oud turkisch
o Hoge en late middeleeuwen > middel turkisch
o Vroegmoderne tijd > calssical turkisch
o Moderne tijd > turkisch
 Er zijn zuid en noord siberische turkische talen, daarnaast zijn er nog meer families zoals de
kipchak talen, de grootste is de oghuz taal
 Er zijn overeenkomsten te vinden in de turkische talen
 Er zijn geen documenten proto-turkisch beschikbaar, wel oud turkische, maar die liggen ver
weg van wat wij proto-turkische zullen noemen
 Three takken van turkisch
o Karluk
o Oghuz
o Kipchak
 Deze drie namen zijn oorspronkelijk stamgerelateerd, maar over de tijd zijn
ze wijdverbreid, verder dan stamverband
 Bronnen
o Documenten van chinese dynastieën
o Lokale oost-iraanse documenten
 Köktürk qaghanate
o Lokale munten
o Sogdiaanse inscripties
o Arabic/perzische historische stukken
o Orkhon inscriptions, pilaren in de vallei van Orkhon
 Andere beweringen van turkse taal bestaan, maar twijfelachtig
o In de bijbel
o In de avesta
o Herodotus
o Romeinse bronnen
 Chinese genealogie
o Xiongnu
o Xianbei
o Rouran
o Tujué = Köktürk
 Pre-Göktürk ghanate
o Westen en oosten, het rijk werd opgedeeld in twee delen, Turken vestigen hun
aandacht op het westelijke deel h
 Slavenhandel is van belang
o Er was geen grote groep turkische groep mensen tot aan de slavenhandel

o Turkse staten in Egypte  Tulunids (868-905) Ikhshidids (935-969)

 Hoge en late middeleeuwen
o Explosie aan hoeveel geschreven turkische talen
o Qarakhanids zijn interessant, omdat zij de eerste staat hebben opgericht als Turkisch
volk zonder slaaf te zijn
 Ze hadden de eerste turkische islamitische teksten
 Bewustzijn van het zijn van een ander volk dan perzisch of arabisch en
vandaar dan ook teksten in het turkisch
 Ze vestigen de legitimiteit in centraal azie
o De Khwarezsamshahs
 Karluk met grote invloed vanuit het kipchak en oghuz
o In het midden-oosten: veel kipchak en oghuz sprekers in de late middeleeuwen
 Veel groepen verplaatsen westwaards vanwege de komst van de Mongolen
die westwaarts keren, veel turkische groepen vluchtten van de mongolen
met name de Oghuz gingen naar plekken waar zij nog nooit waren gevestigd
 Vanaf dit moment moment beginnen de talen enigszins op elkaar te lijken
o Noordelijke kipchaks waren meer nomadisch en zuidelijke kipchak waren meer
stedelijke/sedentair ingericht
 Mammelukken: in egypte damascus
o Tulunids en ikshidids schreven geen turkische taal
o De grote meerderheid van mammelukken teksten leggen turkische taal uit aan
Arabieren, een soort propagandamachine voor de turkische taal
o Meeste turkische teksten onder de bahri dynastie geschreven
o Begindocumenten lijken in het mammelukkenrijk meer op kipchak, later gaan ze
lijken op Oghuz
 Anatolië rond 1300
o De meeste groepen die het gebied betreden schrijven en spreken geen eigen taal,
maar gebruiken een andere taal
 Oud Anatolisch turkisch
o Het wordt de eerste echte geschreven Oguz genoemd
 Vroeg modernde periode
o In centraal azie waren de timorieden en de chaghatay van belang
o Mensen spreken oguz, maar ze willen hun taal meer op karluk laten lijken
 De Ottomanen/Osmanen
o Belangrijke rol in het verhaal van turkische talen
o Arabisch bleef in veel delen concurreren met Ottomaans turks
o Pre-klassiek ottomaans lijkt veel op oud anatolisch turks,
 Klassiek: is de basislijn
 Laat Ottomaans
o Er komen nieuwe methoden om buitenlandse woorden zoals franse woorden of
turkische woorden beter te begrijpen en te schrijven
 Moderne periode
o Twee varianten van turkisch
 (Anatolian) Turkisch
 Er moest een directere band komen met de westerse wereld
 Praktische redenen hadden invloed aangezien sommige woorden
voorheen hetzelfde werden geschreven


Hoorcollege 8
Spijkerschrift
 Sumerisch is uniek en behoort tot geen familie

 Akkadisch (semitische taal) onder te verdelen in babylonisch en Assyrisch
 Hittitsch is indo europees en oud perzisch is evenzo Indo-Europees
 Mesopotamische tijd
o 3500-2000 vchr = sumerische tijd
o Ca 2300 oudakkadische tijd
o Ca 2000-1600 v chr oudbabylonische en oudassyrische tijd
o Ca 1800-1600 v chr oud babylonische tijd
o 1500-1200 v chr middelbabylonische en middelassyrische tijd
o 1200-600 v chr nieuw assyrische tijd
o 600-540 v chr nieuw babylonische rijk
o 540-330 perzische rijk
o 330-140 vchr alexander de grote en seleucidische rijk
o 140 v chr – 100 n chr parthische tijd
 Wat is spijkerschrift?
o Elk spijkerteken heeft een andere klank en betekeniswaarde
o Geschiedenis van het schrift begint in Uruk rond 3500 v chr
o Voor het schrift al gebruik gemaakt van afdrukken via zegelstempels of
rolzegels
 Ontstaan spijkerschrift fase 1
o Bullae met zegels en tokens (die stonden voor hoeveelheid
o Bullae met zegels, tokens en indrukken van tokens
o Nummerieke kleitabletten met zegels en getallen (hier werden
represenataties van tokens ingedrukt) het gebruik van het kleitablet als
communicatiemiddel ontstond hiermee wel degelijk
 Ontstaan fase 2:
o Vanaf 3200 v chr  proto-spijkerschrift met ideogrammen
 Sumerisch
o Agglutinerend (geen verbuidingen van naam- en werkwoorden) & ergatief (in
tegenstelling tot Engels er geen onderscheid wordt gemaakt tussen het
handelend object, maar het subject een eigen status heeft)
o Uniek vocabulair, wel leenwoorden uit het Akkadisch, want akkadisch werd
nog wel gesproken
o Oorsprong nog onduidelijk  wilde theorieën in omloop, men probeert het
aan bijvoorbeeld Fins of Georgisch willen koppelen
 Belangrijkste teksten in het Sumerisch
o Administratieve teksten van paleizen en tempels
o Koningsinscripties (edicten en tempelwijdingen)
o Religieuze hymnen en liederen
o Mythologische verhalen
o Kronieken
o Theaterstukken/schoolteksten

o Goden- en woordenlijsten
 Literaire bloeifase van het Soemerisch
o 2330-2150 v chr: oudakkadische rijk
 Enheduanna, dochter van sargon, dichteres en religieuze hymnen
 Gevolgd dor Gudea van Lagash in 2144-2124 v chr  lange poetische
bouwinscripties
 2112-2004 v chr derde dynastie van Ur
o Koningen van Ur zagen zichzelf als verre nazaten van Gilgamesh (koning,
tempelbouwer en mythische figuur)
o Zij vonden de koningshymnen uit naast de religieuze hymnen die al
bestonden
o Onder deze dynastie veel jaarnamen koningsinscripties en correspondentie,
wetboek (codex ur-namma en literaire teksten
o In 2004 viel het rijk en daarmee ontstond de oud-babylonische tijd 
sumerisch niet meer gebruikt als gesproken taal, maar blijft wel als literaire
taal
 Hierna babylonisch en assyrisch die het sumerisch overnemen
 Het oud sumerisch bleef binnen intellectuele kringen de taal, maar
na verloop van tijd verwaterde de gebruiken en kennis rondom het
sumerisch
 Hofgeleerden bleven het sumerisch bestuderen
 Kopieën werden gemaakt van teksten van het Ur rijk
 Akkadisch
o Oostsemitische taal naast het (Eblaïtisch (verder niet relevant voor tt)
o Kent invloeden van het sumerisch
 Schrift
 Leenwoorden
 Woordvolgorde
o Eerste tekstbronnen in oudakkadisch (akkadisch, omdat het rijk eerst
akkadisch gebruikte en is onderverdeeld in dialecten) rond 2330-2150 v chr
wordt het spijkerschrift overgenomen
 Akkadisch gebruikt voor administratie
o Definitieve opkomst akkadisch ca 2000 v chr
o Nieuw belangrijk genre: brieven (gewoon kleitabletten)
 Duizenden brieven die een beeld geven over het dagelijks leven van
diefstal tot aan trouwen
 Mariteksten: brieven geschreven door koningen (diplomatie en
interne zaken)
 Kaneshteksten: correspondentie assyrische kooplieden met het
thuisfront
 Oud babylonische rijk ca 1792-1595 v chr
o Oudste wetboek codex hammurabi, wel een casuistisch wetboek
 Het ‘concert der mogendheden’ 1500-1200 v chr
o Intens veel contact tussen verschillende rijken, waaronder egypte en de
hele kuststrook rondom israel
o Grootste bloeiperiode van babylonisch

o Egyptische farao’s correspondeerde met de hittitische koningen bijvoorbeeld

in spijkerschrift
 Hittitische rijk 1600-1200 v chr
o Hattusa als hoofdstad
o Zo wat de grootte van Turkije
 Hittitisch
o Spijkerschrift overgenomen uit het oudssyrisch
o Bronnen:
 Koningsinscripties, historische annalen, juridische teksten, literaire
& mythologische teksten, religieuze teksten
 Laatste belangrijkste = het nieuw assyrische rijk 668-627 v Chr
o Bibliotheek van assurbanipal
o Grotendeels gestolen/overgeschreven babylonische teksten
o Tonen van literaire bloei van de voorgaande eeuwen
o Genres:
 Mythologische teksten
 Historische kronieken
 Divinatiehandboeken
 Magische rituelen en geneeskunde
 Wis- en sterrenkunden
 Lexicale lijsten
o Ook nieuw assyrische teksten die zelf zijn gemaakt
 Hofcorrespondentie
 Zeer uitvoerige koningsinscripties
 Veldslag verslagen
 600-100 v chr
o Verspreiding aramees als spreektaal
o Babylonisch & spijkerschrift beperkt tot tempel, rechtspraak en wetenschap,
spijkerschrift wordt een elite bezigheid
 539 v chr: babylonie veroverd en wordt deel van perzische rijk
 Ca 520 v chr: behistuninscriptie van Darius I
o Darius verteld in een inscriptie hoe hij zijn vijanden weet te verslaat, hij liet
zich afbeelden als enige ware opvolger in een drietalige inscriptie
 Oudperzisch:
o Heeft een eigen alfabetisch spijkerschrift en extreem versimpeld  sleutel
tot het babylonisch en is ontcijferd in 1857 door engelsen Henry Rawlinson,
Edward Hincks e.a.
 Alexander de grote verovert perzische rijk
o Dagelijkse administratie voortaan in het Grieks
 Dit is een verdere terugdringen van het Babylonisch
 141 v chr mesopotamie door de parthen veroverd
o Spijkerschrift alleen nog voor sterrenkunde en astrologie gebruikt tot circa 75
AD

Hoorcollege 9
Egyptisch en Oud Zuid Arabisch
 Verovering van Alexander de Grote van belang voor de verandering van het schrift in 332
 Egyptisch (Oud egyptisch) is een Afroaziatische taalfamilie en daaronder vallen
o Egyptisch
o Berbertalen
o Tsjadische talen
o Koesjitische talen
o Semitische talen
 Oud Egyptisch heeft een lange taalgeschiedenis maar in de eerste eeuwen na chr ophoudt
maar voorleeft in het koptisch. Kennis oud egyptisch is verloren gegaan
 Het egyptisch schrift heeft geen uitdrukking aan klinkers
 Oorspronkelijk stond iedere pictogram in het oud Egyptisch voor een woord (net zoals in het
soemerisch)
o Later ontwikkelde een pseudo-alfabet, het is nooit systematisch ingevoerd als
alfabetisch alfabet
o Het hierglyphenschrift bestaat uit ca 720 tekens
 Oud egyptisch
o Hieroglyphen werden al geschreven vanaf de period vanaf 3100 v chr
o Na de 4de eeuw n chr in de byzantijnse tijd werden er geen hieroglyphen meer
geschreven
o Na de arabische veroveringen verdwijnt kennis oud egyptisch schrift
 Schriftsoorten
o Hiergliefenschrift
 Monumentale schriften gebruikt
 Uitgehakt en ingekleurd
 Pictogrammen en logogrammen
o Hieratisch: een cursiefschrift dat zich ontwikkelde uit het hierogliefenschrift
 Veelal voor religieuze en niet religieuze teksten gebruikt
 Cursiefschrift is een schrift dat men sneller ging schrijven, de schriften krijgen
door snelheid een schuinere hand.
o Demotisch: is een ander wijdverbreid cursiefschrift dat ontstond in de 7de eeuw, wat
werkt gebruikt voor juridische documenten in civiele zaken
 Moeilijk te lezen
 In gebruik vanaf 650 v chr tot in de grieks romeinse periode
o Koptisch (grieks schrift met aanvulling van demotische tekens) en tevens een
alfabetschrift
 Laatste taalfase van het egyptisch en is ontwikkeld vanuit het demotisch,
de schrifttekens zijn ontleend aan het griekse alfabet plus sterke
beinvloeding voor het Grieks en ontstond in de eerste eeuwen na christus
 Gebruikt voor religieuze literatuur en het werd gesproken tot de 14 de eeuw
n chr
 Koptisch is voor kopten nog steeds de liturgische taal
 Taalfasen
o Klassiek egyptisch
 Oud egyptisch
 Middel egyptisch
o Nieuw egyptisch, hieruit ontwikkelen zich
 Demotisch

 Koptisch (sterk door het grieks beinvloed

 Egyptisch werd door henzelf als een heilige taal gezien wat gegeven was door de godheid
thoth, schrijvers van de taal genoten veel prestige
 Oud Zuid Arabisch (Arabian en niet arabic)
o Een groep talen die in Jemen werden gesproken
o Meerdere koninkrijken:
 Saba 1100 v chr- 350 n chr
 Qataban 700 v chr – 150 n chr
 Ma’In 700 v chr – 150 n chr
 Hadramawt 700 v chr – 350 n chr
 Vier grote zuid arabische talen
o Sabees: weten we het meeste over, dit komt door de vondst van tempels en
tienduizende inscripties, het blijft geschreven worden ook na de val van het Sabese
rijk
o Minees: dit was de taal van het rijk van de Ma’In
o Qatabaans: taal van het koninkrijk van de qataban
o Hadramitisch: taal van de hadramawt
 Oud Zuid Arabisch een taalfamilie?
o Alle vier de talen van hierboven worden samengevoegd binnen het Semitisch, maar
niemand heeft bewezen dat deze dichter bij elkaar liggen dan andere talen, het
kunnen makkelijk zustertalen zijn van elkaar.
o Het is een semitische taal, maar ze vallen onder het sayhadisch (Sabees valt er zeker
weten onder, maar van de andere drie weet men het niet) en niet per se onder het
arabisch
 Taalkundige kenmerken Oud Zuid Arabisch
o De taal heeft alle 29 medeklinkers van het proto-semitisch
o Onregelmatige meervoudsvormen
o Ze worden geschreven met hetzelfde schrift, namelijk het sabese monumentaal
schrift genaamd ‘’Musnad’’
o Zabur werd op palmstokjes geschreven en afkomstig uit het oud zuid arabisch en
betkend heilige geschriften, ook fragment van zabur in de koran
 Ethiopisch schrift
o Lijkt op oud zuid arabisch, het schrift fidal is een directe afstammeling van het oud
zuid arabisch monumentaalschrift
o De sabeeers hadden al vroeg kolonien in de hoorn van afrika en er was veel cultureel
contact
 In de laatste eeuwen voor de islam
o 340 n chr bekeert de koning van Ethiopie axum zich tot het christendom. Rond 350
nemen de himyarieten de macht over in zuid arabie en snel daarna werden de eerste
tekenen van monotheisme zichtbaar daarna bekeren de himyarieten zich tot het
jodendom (5de eeuw)
o Vanaf 525 n chr valt het geschreven oud zuid arabisch weg
o Tijdens de opkomst van het monotheisme zien we in zuid arabie veel aramese
leenwoorden
 Modern zuid arabisch
o Ondanks de naam zijn de modern zuid arabische talen niet afstammelingen van het
oud zuid arabisch
 Niet van sabees, qatabaans of hadramitisch
o Zeer complex
o Waar de talen vandaan komen is echter onduidelijker, maar zij zijn nu aanwezig in
Oman en jemen.


Hoorcollege 10
Schriften van het Midden-Oosten
 Paar dingen bijzonder aan MO met schriften, eerste plek in de wereld waar het schrift is
ontstaan en China is dit ook het geval. Het spijkerschrift en het egyptisch. Via indirecte paden
onstonden hieruit bijvoorbeeld ook Samaritaans. Alle hedendaagse schriften komen uit het
Midden-Oosten (specifiek uit foenicisch)
 Overzicht college: 1. Taal en schrift, 2. Van hierogliefen naar rijksaramees)
 De vroegste vorm waarin het Afrikaans is geschreven is geschreven in het Arabisch. Vaak
wordt er gedacht dat als er in het arabisch wordt geschreven dat het daadwerkelijk arabisch
is, dat hoeft helemaal niet zo te zijn. College biedt een arabisch schrift met hebreeuwse
letters als voorbeeld.
 Schrift wordt vaak meer identeits- dan taalgebonden gebruikt
o Joden gebruikten hebreeuws kwadraatschrift voor hebreeuws, wat verschillende
soorten aramees was
o Christenen gebruikten in het oosten vaak het syrische schrift voor klassiek syrisch,
Neo Aramees, arabisch met verschillende subsoorten schrift voor verschillende
kerkgenootschappen
o Moslims gebruikten vaak het arabische schrift voor arabisch, maar ook turks,
perzisch
 We moeten een onderscheid maken tussen de arabische taal en het schrift
o De arabische schrift stamt af van het aramese schrift
o De taal stamt niet af van de aramese taal
o Nieuw perzische taal stamt af van het oud perzisch
o Het niet perzische schrift stamt niet af van het oud perzisch
 Van hierogliefen tot rijksaramees
o Egyptisch hiergliefenschrift een bron van het alfabet
o Fonetische tekens voor 1 medeklinker
o Op een bepaald moment komen mensen die nog geen schrift hadden in aanraking
ermee.
 Tekentjes werdenn gebasseerd op woorden die met die medeklinker
begonnen, niet de enige medeklinker in het hele woord
 Acrofonetisch
o Men neemt een tekening van een bepaald object dat begon met een bepaalde letter,
de begin van het woord moet het voorstellen  stel: je tekent een oor, en noemt de
het de ‘’O’’ want het begint met die letter en zo kon een alfabet in elkaar worden
gezet. Het probleem is echter dat semitsche talen niet met klinkers beginnen, dus
zijn er alleen tekens van medeklinkers
o Voorbeeld van een ‘’M’’ die golven moeten voorstellen als je goed kijkt, in het
arabisch is water ‘’May’’ eerste letter is de ‘’M’’
 Alfabetische volgorde
o De volgorde lijkt heel erg op de abcd variant
 Er zijn twee volgordes
 abcd (hebreeuws, aramees)
 hlhm variant (werd gebruikt in het oud zuid arabisch en het
ethiopisch en soms ook in het oud noord arabisch)

 het Phoenicische schrift

o Het phoenicies is een kanaaitische taal uit Libanon, wat nauw verwant was aan het
hebreeuws. De groep die het spreek bestaat grotendeels uit succesvolle handellaren.
Het schrift verspreidt zich hierdoor makkelijk. In Griekenland en Italië wordt het
schrift overgenomen. Latijns en het Griekse schrift vinden hun oorsprong in het
phoenicisch
o Het mist klanken, het heeft niet alle medeklinkers van alle semitische talen, daarom
worden er in het arabischa allemaal puntjes gebruikt, het Phoenicisch heeft maar 22
medeklinkers, het oud zuid arabische telt er wel 29
o Rond 1000 v chr werd het phoenicisch naar links naar het rechts geschreven
o Het phoenicische schrift werd overghenomen door andere nauwverwante
semitische talen als het hebreeuws en het aramees
o Van sommige woorden veranderde de uitspraak. Omdat de spelling conservatief is,
veranderde de spelling niet direct mee.
 Yom was eerdt ywm zonder klinker = dag
 Ma was mh = wat
 Qol was qwl = stem
 Het lijkt of w en h als een klinker werden gebruikt
 Het rijksaramees
o Door de verspreiding hiervan als administratieve taal van het hele midden-oosten
wordt het phoenicisch schrift verdrukt en daarnaast ook de meeste afstammelingen
van het phoenicische schrift
o Het hebreeuws, syrisch en het arabisch nam het rijksaramees over via een omweg
 Het hebreeuwse schrift
o Had een eigen versie van het phoenicische alfabat (paleohebreeuws)
 Gebruikt voor nationalistische doeleinden zoals voor munten in tijden van
oorlogen of opstanden tegen de romeinen
 Het bleef als enige schrift gebruikt bij de samaritanen  hieruit ontstond het
Samaritaanse schrift.
 Het syrische schrift
o Ook ontwikkeld uit het rijksaramees, het wordt een cursiefschrift genoemd, wat
betekent dat je het aan elkaar wordt geschreven.
o Overgangsvormen laten zien dat het arabisch uit het nabatees aramees (ook uit het
rijksaramees) komt, en niet uit het syrisch wat men eerst gedacht
 Klinkers
o In de achtste eeuw n chr zijn er pogingen te zien om klinkers te schrijven
 Westelijk syrisch, begin van klinkers te schrijven met tekens die gebasseerd
waren op Griekse letters, zoals een cirkel schrijven om de o te schrijven
 Oostelijk syrisch ontwikkelt puntjes en streepjes, met de bedoeling om
woorden uit elkaar te halen
 Het arabisch heeft leesmoeeders, de aleph voor de lange A bijvoorbeeld,
 Terugblik: alfabetische stamboom:
o Kijkend naar de alfabetten van de wereld komt alles van het egyptische hierogliefen
vandaan en niet vanuit het proto-sinaitisch

Hoorcollege 11
Berber
 Berber talen maken onderdeel uit van een grotere taalfamilie genaamd het afro-aziatisch
waaronder semitische talen onder vallen, maar ook Oud Egyptisch
o Je kan er van uit gaan dat het de belangrijkste taal was van Noord Afrika tot aan de
islamitische veroveringen
 Ten eerste: berber is zeker geen Arabisch
o Hand = yad in arabisch en fus is hand in het berger
o Ze lijken niet op elkaar, wel zijn er af en toe leenwoorden uit het Arabisch
 Berber is op de wereldkaart een vlekkenkaart, het is geen aaneensluitend gebied waar het
gesproken wordt, maar discontinued gebied. In nederland 60-80% van de Nederlanders met
Marokkaanse achtergrond een berbererfgoed.
o Langs de kust in het noorden van Marokko veel gesproken, ook aan de westkust.
Centrale Sahara wordt een touareg taal gesproken
 Belangrijke berbertalen:
o Tashelhiyt (ook wel sous berbers) dit is de taal van het zuidwest Marokko bij Agadir
en de hoge atlas
o Riffijns: in Noord Oost Marokko. De Marokkaanse gemeenschap in Nederland
spreekt deze berbertaal het meest.
o Kabilisch/Kabyle: Noord-oosten van Marokko en ook Algerije, de wieg van het
berberse nationalisme ligt hierin
o Tuareg: de taal vaan de nomaden van de centrale sahara (algerij, Niger, Mali).
o In totaal spreken er 15 tot 20 miljoen mensen berbertalen
 Imazighen en tamzight
o In veel berbertalen is de inheemse taal tamazight genoemd
o Er wordt vaak verwezen naar de sprekers van de taal als een Imazighen, wat kan
worden vertaald als berbers.
o In andere talen worden deze termen niet gebruikt (Imazighen kan een sociale term
zijn, zoals iemand als een pauper)
 In Tuareg is Imazighen weer de hogere klasse
 In de algerijnse sahara is het weer de heer of god
 De traditionele situatie
o Traditioneel is berber de taal van thuis, dorp en van de markt = de taal van het
sociale leven binnen de beperking van een kleine regionale omtrek
o Daarnaast is er ook dialectaal arabisch voor als er vreemdelingen binnenkomen die
geen berber spreken
o Er is disglossie met het klassieke arabisch, de taal van de godsdienst en de taal van
de administratie. Veel mensen kennen het maar lang niet iedereen
o Veel mensen kennen berber en dialectaal arabisch en soms ook een vorm van
klassiek arabisch
 De modernde dialectale situatie
o Berber is enorm toegenomen, de laatste drie decennia is de berberse taal in opmars
in Marokko en Algerije, de meeste mannen en vrouwen spreken berber en dialectaal
Arabisch, niet iedereen spreekt alleen even makkelijk dialectaal arabisch

o Het onderwijs gaat beter in Marokko dan twintig jaar geleden. Standaard Arabisch en
Frans worden op een algemeen deel gekend door de mensen
o Er is sprake van migratie en remigratie dus een over en weer komt van talen
 Hierdoor spreken sommige mensen wel eens vijf talen
 Geschreven berbers
o De taal wordt niet heel veel geschreven, het schrijven van berber is echter niet iets
nieuws
o Voor de islamitische veroveringen was er een schrift wat libyco berber wordt
genoemd. Het is een alfabetisch schrift zoals je ziet bij semitische schriften, je schrijft
dus alleen de medeklinkers. De ontwikkeling van het schrift is geïnspireerd door het
foeniecische schrift, maar is niet compleet ontleend ervan
 Libyco Berber is bekend vanaf de tweede eeuw voor christus
o Meestal grafschriften en veel inscripties
 Tifinagh: libyco berber wat verloren is gegaan aan het begin van de islamitische periode,
maar het is wel doorgegaan bij de Tuareg, wel met veel veranderingen. Er worden weer
geen klinkers geschreven, wel aan het einde van een woord
 Berber in het arabische schrift
o Vanaf de islamitische periode is het arabische schrift compleet aanwezig, omdat er
veel Arabisch wordt geschreven.
o Berber en Perzisch is al heel vroeg geschreven in het Arabisch
o Het oudste boek was waarschijnlijk de Berber Koran die behoorde tot de Barghawata
sekte in West Marokko, geen tekst is bewaard gebleven
o De traditie van het schrijven gaat door. De vroegst overgebleven documenten zijn
afkomstig uit de tijd van de almohaden uit de 12 de en 13de eeuw
o Vanaf de 16de eeuw maar vooral in de 18de komt er een grotere productie van
berberse manuscripten die religieuze teksten bevatten of teksten die gaan over
islamitisch recht
 Berbers nationalisme
o Het bestaan van berberse talen die niet arabisch zijn. Berbers bestaat en is dus geen
afkapping van het Arabisch, dat is wetenschappelijk bewezen. Dit betekent echter
niet dat het spreken van eenzelfde taal automatisch een gevoel van solidariteit tot
stand brengt. Men kan beter spreken van regionale en stammen identiteiten, waar
taal misschien op regionaal gebied een rol speelt, maar niet het supra regionale
niveau
o Met de komst van de koloniale overheid krijg je verschuiving. Europese notie
‘’mensen = taal’’ werd ook toegepast op de berbers. Koloniale administratie besloot
dat berbers totaal verschillend zijn dan arabieren
 Mensen waren hier zelf niet zo blij mee, want mensen hadden zelf niet zo
groot idee van berbers tegenover arabieren. Men was wel bewust van
regionale verschillen, maar men voelde geen berber vs arabier visie. De
meeste voelden zich gewoon deel van de islamtische ulama
o De modernisitsche politieke anti-kolonisten beweging in Marokko begonnen
protesten tegen Franse maatregelen die arabieren en berbers wilden scheiden
 Dit leidde tot retorieken tegen de berberse talen die werden beschouwd als
talen die:
 Een koloniaal bedacht iets was en simpelweg weer een afscheiding
was van het Arabisch

o Met de onafhankelijkheid van Marokko en Algerije verloor het berbers haar politieke
en educationele status. De interesse in berbers is verminderd en ook wel onderdrukt.
 Als tegenreactie hierop, kwamen ook groepen op die vonden dat berbers
een volk zijn die voor eeuwen waren onderdrukt door buitenstanders, of wel
de Arabieren
o Er ontstaan verschillende indentitaire markeerders
 Ten eerste heb je een vlag nodig en dat is goed gelukt
 Berberse feestdagen
 Een eeuwen oude geschiedenis
 Een kalendar die begint rond 950 voor christus
o Ook radicale groepen binnen de berbers ontstaan
 Algerijnen moet volgens hen uit de berberse gemeenschap
 Islam is afkomstig van de arabieren dus ook slecht
 Of andere racistische anti-arabische dingen
 Succes
o Politiek bezien zie je een enorme aanval op het arabische discours, maar het is geen
toeval dat rond de islamistische beweging in Marokko en Algerije berber voorkeur te
geven. In 2002 berber nationale taal, 2016 officiele taal. In 2011 in Marokko berber
erkend als constitutionele taal naast het arabisch
 Nationalisme en taal
o Binnen de berberse beweging neemt taal een centrale positie in aangezien berbers
alleen gedefinieerd worden aan de hand van hun taal
o Twee belangrijke punten:
 Berbers als een eenheid
 Berbers als verschillende dan arabieren en fransen
 Berbers als eenheid
o Ideologie dat iedereen hetzelfde spreekt en om dat geloofwaardig te maken is er een
standaard taal voor iedereen. Dat noem je dat ‘’Het Berber’’, de correcte/goede
vorm
 Welke schrift wordt er gebruikt
o Hoe moest dit geschreven worden? In de praktijk waren er drie opties
 Het arabische schrift zou gebruikt kunnen worden, praktisch is het ideaal
voor het berber maar ideologisch is het niet echt wenselijk
 Het latijnse schrift, praktisch, maar ideologisch tevens onwenselijk, want het
is het schrift van de koloniale overheersing
 Neo-tifinagh, onpraktisch (niemand kent het of heeft het geleerd), maar
ideologisch is het erg handig. Het is erg berbers en het heeft een lange
geschiedenis, het is niet arabisch en niet frans en het is heel herkenbaar
berber.
 Verschil traditioneel tifinagh en neo
o Traditioneel is van links naar rechts
o Neo mag alle kanten op
 Oplossing tot de vroege 21ste eeuw
o Teksten zijn veelal in het latijn of arabisch geschreven en tifinagh is gebruik voor
titelpagina’s, borden etc.
 Berber op Marokkaanse scholen
o Vanaf 2001 standarisering van het berber nam plaats in Marokko


Hoorcollege 12
Taal en religie
 Taal is belangrijk voor het construeren van identiteiten, langs de lijn van:
o Nationaliteit
o Ethniciteit gaat langs de lijn van volkeren
o Religie, enorm belangrijke identiteitsmarker
o (vaak zwaar politiek beladen)
 In het joden hebreeuws in eerste plaats een heilige taal: in de postbijbelse periode is
meertaligheid vrijwel overal een aanwezig fenomeen
 In de islam blijft het in gebruik voor alle domeinen van taalgebruik
 Vraag: is arabische in alle islamtische landen een meerderheidstaal?
 Taal van religieuze minderheden
o Taal is een belangrijke identity marker en vaak nauw verbonden en verweven met
religie
o Minderheden bewegen zich veelal in een mainstream islamitische omgeving/cultuur
o Sommmige minderhednen hebben hun spreektaal opgegeven en gingen over op
assimilatie
o In geisoleerde staten blijven oorspronkelijke talen van minderheden sneller
behouden, geschreven taal van minderheden wordt vaak terugdrongen naar
gesloten domeinen zoals de liturgie en de kerken
o Taal van minderheden zijn constant in beweging
o Vaak in regio’s waar politieke instabiliteit heerst
 Relevantie politieke gebeurtenissen
o Eerste wereldoorlog en met name genocide armeniers en arameeers
o Stichting van de staat Israël 1948
o Koerdische opstanden in de jaren 70 en 80
o Islamitische revolutie Iran (1979)
o Golfoorlogen (1980-88 Iran :: Irak; 1990-91 inval irak in Kuweit)
o IS (ISIS)
 Voorbeelden van minderheidstalen
o Neo Aramees: Arameessprekende christenen
o Neo Aramees: Arameessprekende jonden (nu vooral in de diaspora)
o Mandees Aramees (zeer kleine groep in het westen van iran): Mandeeërs in Iran,
kleine groep (en ook vooral in de diaspora)
o Koerdisch: koerden in Koerdistan, Yezidi’s
o Veel van deze mensen zijn gevlucht
 (hierna kwam een terugbluk naar het Neo-Aramees uit een eerder college uit blok 1,
misschien even snel bekijken) (stuka over het westen en het oosten moet ervoor worden
opgezocht mu lalu en toroyo bla bla bla)
 Joden uit Irak
o Neo aramees werd er gesproken
 Christenen in het Midden-Oosten
o Syrisch ofwel het oost aramees was de oospronkelijke taal van Edessa in Turkije

o Oudste scripties zijn heidens, maar stad is tot het christendom bekeerd in de 2 de
eeuw n. chr
o Er zijn veel theologische verhandelingen aanwezig
o Syrisch is de liturgische taal: de spreektaal is veelal een vorm van Neo-Aramees
( veelal zonder schrijftraditie)
o Er zijn ongelofelijk veel denominaties, je hebt zoveel verschillende soorten kerken in
het Midden Oosten, door de geschiedenis heen is er al vroeg ruzie ontstaan over de
natuur van christus. Is het een natuur of niet bijvoorbeeld
 Syrische christenen
o Op verschillende manieren uit te leggen. Bij syrische christenen denkt men dat het
christenen uit het land syrie zijn. Het zijn christenen in het Midden oosten die oud
syrische als liturgische taal gebruiken. Assyriers is gebruikelijk, maar ook arameer of
chaldeeer. Het hangt er maar net van af waar zij vandaan komen en van welke kerk
zij volgeling zijn. De naam syrier is oorspronkelijk een naam uit het Griek, dat is
duidelijk. Arameer is een hele oude naam, dat geeft de mensen aan die in de
gebieden wonen. Assyrier is principieel anders, als je assyrier en syrier bij elkaar zet
dat er verwarring ontstaat omdat het op elkaar lijkt. Mensen duiden zichzelf aan op
bepaalde manieren. Buitenaf gaat het vaak over assyriers of syriers, maar mensen
van buitenaf is het lastiger
 Maronieten in Libanon
o Vormen een belangrijke christelijke gemeenschap, bestaande uit volgelingen van
heilige Manon uit Apamea
o Geunieerd met het Vatican sinds 1182
o Libanon kwam in 1920 onder Frans Mandaat, onafhankelijk in1943
o Engels wordt steeds belangrijker in Libanon, het is een drietalig land geworden sinds
de jaren 90
o Syrisch is de liturgische taal in Libanon
o De verwachting in Zuid Lebanon was na de terugtrekking van Israel dat het Syrische
leger ook weer zou vertrekken uit Libanon, hierdoor gaan de Maronieten weer meer
de franse taal te gebruiken als identity marker voor de Maronieten (echter alleen
voor de christenen) in de jaren 70 nam de franse taal namelijk af ten gunste van het
Engels, maar dat veranderde later dus weer naar het Frans
 Mandeeërs
o Veel onzekerheid over het ontstaan van deze groep
o Het is een zeer oude religieuze minderheidsgroepering
o Er wordt vermoed dat deze groep is ontstaan rond de 2 de/3de eeuw na christus (of
eerder)
o Vluchtelingen uit Syrie/Palestina die in Zuid Irak en Zuid-west Iran terecht zijn
gekomen
o Leven traditioneel in de buurt van stromend water
o Ze zijn gevlucht in de oudheid en zij kwamen in Irak terecht bij de Eufraat en de
Tigris
o Hun religie betreft elementen uit het joodse, christelijke en semitische tradities
o Veel mandeeers gevlucht na 1940 en 2003 naar Europa, Amerika etc
 Volgens schattingen zijn er nog 90000 mandeeers
o Mandeers levens vandaag de dag in de iraanse provincie khuzistan, wat grenst aan
irak de dominante religie in de pronvincie is de islam

 Religie van de mandeeers

o De religie is een gnostische religie ( gnosis is grieks voor kennis)
o Geloof heeft sterk dualistisch karakter: aardse wereld tegenover lichtwereld (duister
en licht)
o Eschatologische leer, die ervan uit gaat dat zij aan de juiste kan van de wereld staan
o Het doopritueel, dat is identiteitsbepalend voor het geloof van de mandeeers
o Mandeeers worden beschouwd als afstammelingen van Johannes de Doper
 Taal van de Mandeeers
o Ze hebben een alfabet
o Het alfabet wordt als heilig beschouwd en heeft een magische potentie. Het hardop
lezen beschermt tegen boze geesten
o De taal van de mandeeers wordt echter nog door enkele honderden mensen
gesproken
 Literatuur/ teksten
o Ginza rabba (mytische verhalen)
o Qolasta (lofprijzing
o Johannesboek ( verhalen over johannes de doper)

Hoorcollege 13
Veldwerk
 Als je veldwerk wil doen dan kan het verzamelen van taalkundige data lastig zijn, men zal
denken dat je een expert bent omdat de echte manier van spreken weet. Het is lastig om de
vorm te krijgen die je wil horen, zonder te primen, ‘’bedoel je niet dit of dat’’.
 Taal ideologieën kunnen een grote rol spelen: men gaat correcte woorden spreken in plaats
van de ‘echte’ woorden of men gaat woorden vermijden te gebruiken men gaat puurdere
woorden gebruiken.
 Dialectologen zijn hierdoor vaak op zoek naar laaggeletterden, vaak zijn deze mensen heel
oud. Phonologie van een taal ontdekken wordt lastig omdat deze mensen zelfs soms tanden
missen
 Diglossie leidt ertoe dat mensen geloven dat moderne dialecten geen grammatica kennen.
Ook is hier de Low en High variety weer belangrijk. Men vindt het lastig dat mensen op zoek
gaan naar de ‘’verkeerde vorm’’ van arabisch in plaats van de correcte vorm die op tv wordt
gesproken. Volgens sommige is het klassiek arabisch de enige taal die het waard is om te
leren. Daarnaast is er observer paradox, door te kijken hoe mensen spreken beinvloed de
taalkundig vaak onbewust daarmee de manier hoe mensen spreken
 Assyrisch nationalisme
o Neo aramese sprekers identificeren hun taal als assyrisch
o Dit komt door de verwarring met syrisch en assyrisch
o Het assyrische rijk was aanwezig op de plek waar neo aramees wordt gesproken
o Taalkundig zijn de twee talen compleet verschillend, maar historische legitimiteit is
gevestigd in de regio
o Assyriers maken eerder een soort culturele claim
 Koerden, zij identificeren zichzelf als meden
o De meden waren een oud volk waarvan wij weinig weten, zij zaten in de regio waar
de koerden tegenwoordig leven
o Niet door iedereen geaccepteerd als bestaand. Als de koerden er daadwerkelijk zijn
dan waren zij eerder in hun gebied van de arabieren en de rest namelijk 7 de eeuw v
chr misschien
 Jemenieten: traditionele genealogieen beweren dat arabieren van jemen komen, het
probleem is echter dat er veel inscripties zijn in jemen, maar geen van deze is in het arabisch
geschreven. Oplossing: claimen dat de bronnen wel arabische zijn

Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)

Stuvia Samenvatting Talenpanorama

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Stuvia Samenvatting Talenpanorama

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Stuvia Samenvatting Talenpanorama

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Talenpanorama van het Midden-

Wil jij €76 per maand verdienen?

Gedownload door: Yelizgoktas2001 | s3709671@vuw.leidenuniv.nl

 Overzicht van gesproken talen in het midden-oosten en de sociale en politieke factoren

Wil jij €76 per maand verdienen?

Gedownload door: Yelizgoktas2001 | s3709671@vuw.leidenuniv.nl

 Pre-scriptisch Arabisch/pre-islamic Arabian

Wil jij €76 per maand verdienen?

Gedownload door: Yelizgoktas2001 | s3709671@vuw.leidenuniv.nl

 Talen: Taymanitisch, Dadanitisch, Safaitisch, Hismees en

Wil jij €76 per maand verdienen?

Gedownload door: Yelizgoktas2001 | s3709671@vuw.leidenuniv.nl

Wil jij €76 per maand verdienen?

Gedownload door: Yelizgoktas2001 | s3709671@vuw.leidenuniv.nl

Wil jij €76 per maand verdienen?

Gedownload door: Yelizgoktas2001 | s3709671@vuw.leidenuniv.nl

Gedownload door: Yelizgoktas2001 | s3709671@vuw.leidenuniv.nl

 Golfdialecten lijkt op de saoedische dialecten

Wil jij €76 per maand verdienen?

Gedownload door: Yelizgoktas2001 | s3709671@vuw.leidenuniv.nl

o Lijkt in veel opzichten op klassiek arabisch

Wil jij €76 per maand verdienen?

Gedownload door: Yelizgoktas2001 | s3709671@vuw.leidenuniv.nl

 Semitische taalfamilie, behoort tot het Noordwest Semitisch: Kanaänitisch en Aramees

Wil jij €76 per maand verdienen?

Gedownload door: Yelizgoktas2001 | s3709671@vuw.leidenuniv.nl

o Rond 200 n chr wordt het hebreeuws niet langer gesproken

Wil jij €76 per maand verdienen?

Gedownload door: Yelizgoktas2001 | s3709671@vuw.leidenuniv.nl

Wil jij €76 per maand verdienen?

Gedownload door: Yelizgoktas2001 | s3709671@vuw.leidenuniv.nl

 Drieduizendjarige taalgeschiedenis, semitische taal met langst ondoorbroken geschiedenis,

Gedownload door: Yelizgoktas2001 | s3709671@vuw.leidenuniv.nl

o Kenmerk: grotere diversiteit dan voorheen het geval was

Wil jij €76 per maand verdienen?

Gedownload door: Yelizgoktas2001 | s3709671@vuw.leidenuniv.nl

 Geschiedenis van de taal, teksten en de literatuur plus andere verwante talen

Gedownload door: Yelizgoktas2001 | s3709671@vuw.leidenuniv.nl

Gedownload door: Yelizgoktas2001 | s3709671@vuw.leidenuniv.nl

Wil jij €76 per maand verdienen?

Gedownload door: Yelizgoktas2001 | s3709671@vuw.leidenuniv.nl

Wil jij €76 per maand verdienen?

Gedownload door: Yelizgoktas2001 | s3709671@vuw.leidenuniv.nl

o Turkse staten in Egypte  Tulunids (868-905) Ikhshidids (935-969)

Gedownload door: Yelizgoktas2001 | s3709671@vuw.leidenuniv.nl

Wil jij €76 per maand verdienen?

Gedownload door: Yelizgoktas2001 | s3709671@vuw.leidenuniv.nl

 Sumerisch is uniek en behoort tot geen familie

Wil jij €76 per maand verdienen?

Gedownload door: Yelizgoktas2001 | s3709671@vuw.leidenuniv.nl

Wil jij €76 per maand verdienen?

Gedownload door: Yelizgoktas2001 | s3709671@vuw.leidenuniv.nl

o Egyptische farao’s correspondeerde met de hittitische koningen bijvoorbeeld

Wil jij €76 per maand verdienen?

Gedownload door: Yelizgoktas2001 | s3709671@vuw.leidenuniv.nl

Gedownload door: Yelizgoktas2001 | s3709671@vuw.leidenuniv.nl

 Koptisch (sterk door het grieks beinvloed

Gedownload door: Yelizgoktas2001 | s3709671@vuw.leidenuniv.nl