UD 1

A PREVENCIÓN DE RISCOS:
CONCEPTOS BÁSICOS.
CAs da unidade didáctica 1

CA1.1 - Relacionáronse as condicións laborais coa saúde da persoa traballadora. 10%. Páxina 6.

CA2.1 - Determináronse as condicións de traballo con significación para a prevención nos contornos de traballo
relacionados co perfil profesional de técnico en obras de interior, decoración e rehabilitación. 15%. Páxina 7.

CA2.3.1 - Identificáronse os tipos de danos profesionais, con especial referencia a accidentes de traballo e
doenzas profesionais, relacionados co perfil profesional. 25%. Páxinas 8 a 13.

CA4.1.1 - Determináronse as técnicas e as medidas de prevención e de protección colectiva que se deben

aplicar para evitar ou diminuír os factores de risco, ou para reducir as súas consecuencias no caso de
materializarse. 15%. Páxina 15.

CA4.1.4 - Estableceuse a diferenza entre as técnicas e medidas de prevención e as técnicas e medidas de

protección. 10%. Páxina 14.

CA4.2 - Analizouse o significado e o alcance da sinalización de seguridade de diversos tipos. 15%. Páxina 17 e
apuntamentos da aula virtual.

CA4.3 - Seleccionáronse os equipamentos de protección individual (EPI) axeitados ás situacións de risco

atopadas. 10%. Páxina 16 e apuntamentos da aula virtual.

2
CONTIDOS
1. Concepto de saúde.
2. Factores de risco laboral.
3. Danos á saúde do/da traballador/a.
4. Medidas de prevención e protección de
riscos laborais.
1. Concepto de saúde (CA 1.1).

Benestar Benestar Benestar SAÚDE

físico psíquico social LABORAL

Prevención de riscos
Condición de laborais
Risco laboral
traballo

Conxunto de medidas para

Posibilidade de Calquera característica do evitar ou diminuír os riscos
sufrir un dano traballo que pode influír en que laborais e mellorar as
aparezan riscos condicións de traballo
- Local, instalacións, equipos, produtos Precisa
- Axentes físicos, químicos e biolóxicos
- Procedementos Lexislación en prevención
- Outras como organización do traballo
2. Factores de risco laboral (CA 2.1)
Factores ou condicións de risco.

Condicións Lugares de traballo: espazos, instalacións, escaleiras…

de
seguridade Equipos de traballo: máquinas, ferramentas, equipos de transporte

Axentes físicos: ruído, radiacións, iluminación, vibración…

Condicións
medioambientais Axentes químicos: substancias, preparados…
Axentes biolóxicos: virus, bacterias, fungos, protozoos…

Condicións Carga física: esforzos físicos…

ergonómicas
Carga mental: cantidade de información, rapidez…

Condicións Organización do traballo: monotonía, variedade tarefas…

psicosociais Características persoais: perfección na tarefa, motivación…
3. Danos á saúde do traballador (CA 2.3.1)

ENFERMIDADES PATOLOXÍAS LESIÓNS

Patoloxías Accidente de traballo Patoloxías Insatisfacción laboral

específicas Enfermidade profesional inespecíficas Fatiga
 Consecuencia directa do traballo  Consecuencia do traballo e outras
causas

O Accidente Existan lesións

de Traballo Conta Allea ou conta propia se cotiza
- Requisitos - Relación causa-efecto entre traballo e accidente
3. Daños a la salud del trabajador
Supostos asimilados pola lei

Accidente Tarefas Actos de Enfermidades Consecuencias

in itinere Cargo sindical distintas salvamento do traballo do accidente

Ir ou volver
ao lugar de
Realizando Consecuencias
traballo sen Por
tarefas e
interrupció desempeño distintas ás Actos de Que contraia complicacións
ns por de funcións na realización
percorrido de carácter da súa salvamento do seu traballo que agraven
categoría situacións
habitual e sindical
medio profesional anteriores
adecuado

 Presunción: en horario laboral e no centro de traballo Accidente de traballo

 Por imprudencia profesional pola confianza no exercicio habitual  Incluído
 Accidente “en misión”: saír do centro de traballo para realizar tarefas laborais
 Non consideran accidentes de traballo Forza maior /Imprudencia temeraria ou dolo
●
Dúbida de Odris sobre o accidente in itinere:
Se unha persoa ten un accidente no desprazamento entre
un traballo e outro, é un accidente in itinere?

●
Situación de pluriemprego: estás dada/o de alta en máis dunha
empresa no Réxime Xeral da Seguridade Social.

●
Se o accidente é in itinere, no desprazamento da empresa A á
empresa B, a asistencia médica debe prestarse pola mutua que
asegura o risco na empresa á que se dirixe o/a traballador/a.

●
Fonte: Accidente in itinere en situación de pluriemprego

8
Dúbida de Daniel sobre as mutuas: por que as empresas
contratan unha mutua?

●
As empresas e autónomos/as teñen que cubrir cunha mutua
obrigatoriamente a IT por continxencias comúns.
●
As empresas e autónomas/as poden escoller entre unha mutua ou a
SS para cubrir as continxencias profesionais (convenio).
●
As mutuas fináncianse a través das cotas que pagan as persoas
empresarias (CP e unha % das CC) e as persoas traballadoras
(unha % das CC), previamente recadadas pola TXSS.
●
As mutuas non poden repartir beneficios entre os seus asociados.
●
Fonte: La Revista de la Seguridad Social.

9
Dúbida de Daniel 2: canto cobra a persoa que dirixe unha
mutua?
●
Para formar unha mutua téñense que asociar, mínimo, 50 persoas empresarias que teñan un mínimo de 30.000
empregados/as e un volume de cotización por continxencias profesionais non inferior a 20 millóns de euros.
●
Fináncianse a través da seguridade social e, se como resultado da súa xestión, lles sobrase diñeiro, ese
excedente sería devolto á seguridade social.
●
As retribucións do director xerente e do persoal que exerza funcións executivas nas mutuas clasificaranse en
básicas e complementarias e estarán suxeitas aos límites máximos fixados para cada grupo polo Real decreto
451/2012, do 5 de marzo
●
Así mesmo, estará tamén suxeito aos límites previstos no citado Real decreto 451/2012, do 5 de marzo, o
número máximo de persoas que exerzan funcións executivas en cada mutua
●
As retribucións básicas do director xerente e do persoal que exerza funcións executivas inclúen a súa
retribución mínima obrigatoria e serán fixadas pola Xunta Directiva conforme o grupo de clasificación en que
resulte catalogada a mutua.
●
As retribucións complementarias do director xerente e do persoal que exerza funcións executivas comprenden
un complemento do posto e un complemento variable que serán fixados pola Xunta Directiva da mutua.
●
Fonte: Soldos dos xerentes das mutuas.

10
3. Danos á saúde do/da traballador/a (CA 2.3.1, 25%).

O accidente de traballo dende a prevención

Aquel acontecemento ou suceso anormal, non previsto, non desexado, que

interrompe a actividade normal da empresa, e que pode ocasionar lesións ás persoas

4 tipos de accidentes
Lesións nas persoas Sen lesións nas
persoas
Con danos materias Accidente típico Accidente branco
Incidente
Sen danos materiais Accidente caso
(situación de risco)

 Punto de vista legal (seguridade social)  causa baixa  os dous primeiros considéranse
accidente de traballo porque hai lesións

 Punto de vista preventivo  todos  xa que alertan de fallos nas medidas de prevención

Exercicio 3, páxina 12.

3. Danos á saúde do traballador
Tª da causalidade:
todo accidente ocurre por unha causa!!

Causas Técnicas Causas humanas

 Instalacións e lugares de traballo  O traballador descoñece o risco

 Protección de equipos, máquinas …
 Medio ambiente: iluminación, ruído…
 Organización e sistemas de traballo
 O traballador non sabe como actuar
 O traballador sabe como actuar pero
decide non actuar
 Falta de formación e información por
parte da empresa.

¿Sabías que…?: “o 46 % dos traballadores percibe que a principal causa

dos riscos de accidente de traballo son as distraccións, despistes e falta de atención..”
3. Danos á saúde do traballador
A enfermidade profesional
 Listado de enfermidades por sectores para interpretar se é ou non polo traballo (inclúe un listado
de posibles enfermidades a incluír nun futuro)
 Se é causada polo traballo pero non está incluída no listado débese demostrar ante o Xulgado e
considerarase accidente de traballo
Clasificación de enfermidades profesionais
Enfermidades causadas por axentes químicos
(saturnismo = plumbose = plombemia)
Enfermidades causadas por axentes físicos
(síndrome do dedo branco)
Enfermidades causadas por axentes biolóxicos
(o Tétanos)

Enfermidades causadas pola inhalación de substancias e

axentes non comprendidas en apartados anteriores (asbestose)
Enfermidades da pel causadas por substancias e axentes non
comprendidos nalgún dos outros apartados (eczema)
Enfermidades causadas por axentes canceríxenos

Na aula virtual tedes a lista completa de enfermidades profesionais.

3. Danos á saúde do/da traballador/a

Accidente de traballo Enfermidade profesional

Instantáneo Lenta

Relación con Relación con

condicións de condicións
seguridade medioambientais

Efectos idénticos Efectos individuais

O rexistro de enfermidades profesionais

 Até 2006 o/a encargado/a de cumprimentar o parte de enfermidades profesionais era

o/a empresario/a  agora é a MUTUA a que notifica e rexistra.
 Declarábanse moitas menos.
 O maior número de enfermidades profesionais son trastornos músculo-esqueléticos e
dermatoses.

Exercicio 5, páxina 13.

3. Danos á saúde do/da traballador/a

A fatiga laboral
Carga física


Diminución da capacidade física e mental a causa de:

Carga mental
A insatisfacción laboral


Diferenza entre as expectativas xeradas e a realidade do que é o traballo, máis a

importancia dada.

O avellentamento prematuro


Maior desgaste por acumulación de fatiga crónica (minería xubilación máis temperá).

Exercicio 6, páxina 13.

4. Medidas de prevención e protección de riscos laborais CA 4.1.4, 10%

Medidas de prevención Medidas de protección

 Intentan eliminar ou reducir as causas  Reducir ou eliminar as súas consecuencias

(danos) sobre o traballador

Protección
Prevención Protección individual
colectiva

Foco Medio de transmisión Traballador

Substitución de máquinas e Varandas e redes Máscaras, guantes,
produtos químicos Resgardos de máquinas botas, tapóns
Reparación e conservación Pantallas fronte ao ruído orelleiras, etc.
Deseño inicial de equipos Ventilación focalizada

Exercicios 7 e 8, páxina 14.

4. A. Técnicas de prevención. CA 4.1.1, 15%.

• Previr a perda de saúde Seguridade: AT => cond. • Evitar accidentes de traballo

seguridade

Medicina do traballo: curación, rehabilitación, vacinación, controis

médicos...
Hixiene industrial: EP =>
Medicións cond. medioamb.
Psicosocioloxía: organización do • Prevén enfermidades
traballo e deseño de postos profesionais
• Contra a insatisfacción

Ergonomía: deseño de ferramentas, máquinas

e postos de traballo (tempo, movementos, etc. =>
comodidade
• Evitar la fatiga

Exercicio 9, páx. 15.

4.Medidas de prevención e protección de riscos laborais

B. Técnicas de protección colectiva CA 4.1.1, 15%

 Varandas e redes de seguridade: caídas de persoas ou obxectos.

 Resgardos das máquinas: evitan cortes ou atrapamentos.
 Dispositivos de seguridade ou un dobre mando: detectan a presenza humana.
 Ventilación xeral ou focalizada: contaminantes químicos.
 Pantallas: ruídos e proxección de partículas.
 4.C. Medidas de protección individual. CA 4.3, 10%.

C. EPIs (RD 773/1997) CA 4.3, 10% (Ejemplos de EPIs)

 Última medida de protección (Antes prevención e protección colectiva)

 Calquera equipo destinado a ser levado ou suxeitado polo/a traballador/a para que o/a protexa
 Non se consideran EPI  a roupa de traballo corrente, equipos policía, deportistas...

Cabeza  cascos, gorros,… Mans e brazos  guantes, manoplas,…

Oídos  orelleiras, tapóns… Pernas e pes  calzado de seguridade,…
Ollos e cara lentes, pantalla… Tronco e abdome  chalecos, faixas…
Vías respiratorias  máscaras Total do corpo  arneses, roupa especial…
Sinalización de seguridade. CA 4.2 Vídeo INSHT Napo best signs story

20
Sinalización de seguridade. CA 4.2
Sinais luminosos

Sinais acústicos

Comunicación verbal

Comunicación xestual

Sinal olfactivo
Sinalización de seguridade. CA 4.2

22
Sinalización de seguridade. CA 4.2

Cor de pictograma
Cor de seguridade
Cor de contraste

Cor de pictograma
Cor de seguridade
Cor de contraste
Sinalización de seguridade. CA 4.2
• Indica: tipo de sinal, significado, cor de seguridade,
cor de contraste e cor de pictograma.

24
 Esquema resumo
RISCOS DANOS PREVENCIÓN
●
Equipos de traballo. Seguridade.
Condicións de seguridade. AT
●
Lugares de traballo.

Axentes físicos.
●

Condicións medioambientais. ●Axentes químicos. EP Hixiene Industrial.

●
Axentes biolóxicos.

Condicións ergonómicas. ●
Carga física. Fatiga Ergonomía.
●
Carga mental.

Condicións psicosociais. Organización do traballo.

●
Insatisf. laboral Psicosocioloxía.
●
Características persoais.

Avellentamento
Prematuro. Medicina laboral.

1º Prevención => elimina/reduce os riscos. Actúa sobre a orixe ou o foco.

2º Protección colectiva => elimina/reduce os danos. Actúa sobre o medio de transmisión. (Varandas, redes,
campás extractoras, resgardos, pantallas acústicas, pantallas antiproxección de partículas...)
3º Protección individual (EPIs) => elimina/reduce os danos. Actúa sobre a persoa traballadora. (Casco, botas,
luvas, lentes, pantalla, arnés, mandil de chumbo/coiro, máscara...)
Lembra que tes actividades de repaso na aula virtual.
Nesta unidade atoparás un cartafol con actividades de
repaso e a súa solución e un esquema inconcluso que
deberás completar. Ademais, tes o exercicio de
sinalización de seguridade da proba escrita do curso
pasado.

ESFÓRZATE PARA CONSEGUIR O QUE QUERES!!