Lương Minh Hà

Khoa Tài chính – Học viện Ngân hàng

Mục tiêu của chương – Lý thuyết

• Tại sao MNC phải quản trị tiền mặt?

• Thanh toán số dư ròng đa phương?

• Trung tâm lưu chuyển tiền mặt tập trung?

• Kỹ thuật chuyển giá quốc tế?

• Thế nào là quỹ đóng?

Mục tiêu của chương – Bài tập

• Mạng thanh toán số dư ròng đa phương

• Xác định lượng tiền mặt dự trữ cần có

• Kỹ thuật định giá chuyển nhượng

Nội dung chính

1. Quản trị tiền mặt quốc tế

2. Hệ thống quản trị tiền mặt quốc tế

3. Chuyển giá quốc tế

4. Quỹ đóng
1. Quản trị tiền mặt quốc tế
• Trả lời các câu hỏi sau:

1. Quản trị tiền mặt là gì?

2. Sự cần thiết phải quản trị tiền mặt?
3. Mục tiêu của quản trị tiền mặt?
4. Nội dung của quản trị tiền mặt?
 1. Quản trị tiền mặt quốc tế
• Quản trị tiền mặt được hiểu là hoạt động đầu tư của công ty đối
với lượng tiền tạm thời dư thừa trong thời kỳ nhất định cùng với
việc xác định quỹ tiền mặt tối ưu khi thu hẹp lượng tiền mặt một
cách thận trọng để đảm bảo khả năng thanh toán của công ty.

Huy động lượng tiền mặt thiếu hụt với lãi suất
thấp nhất để đáp ứng nhu cầu thanh toán
Mục tiêu
Đầu tư đúng lượng tiền mặt dư thừa với lãi
suất cao nhất
1. Quản trị tiền mặt quốc tế
• Sự cần thiết phải quản trị tiền mặt:
Ø Giao dịch: thường xuyên phải thanh toán các chi phí.

Ø Dự phòng: dùng cho các yêu cầu thanh toán bất thường phát sinh.
Thường dự phòng bằng chứng khoán ngắn hạn/thanh khoản cao.

Ø Đầu cơ
1. Quản trị tiền mặt quốc tế

• Nội dung của quản trị tiền mặt:

‒ Quy mô số dư tiền và các nhân tố ảnh hưởng

‒ Lựa chọn loại tiền dự trữ

‒ Nơi đặt quỹ tiền mặt

1. Quản trị tiền mặt quốc tế

Quy mô số dư tiền tối ưu

Chi phí của việc Chi phí của việc Mức biến động
nắm giữ quá không giữ đủ của đồng tiền
nhiều tiền mặt tiền mặt
trong tay
1. Quản trị tiền mặt quốc tế
Thu nhập từ đầu tư sẽ
Chi phí của việc giữ tiền mặt

bị đánh đổi nếu giữ

Tổng chi phí nắm giữ
tiền mặt quá nhiều tiền mặt
h ội
ơ
ip hí c Chi phí trao đổi tăng
Ch
khi nắm giữ quá ít
tiền mặt
Chi phí trao đổi

X Quy mô cân bằng tiền mặt

1. Quản trị tiền mặt quốc tế

Lựa chọn loại tiền

• Khi duy trì số dư của một đồng tiền nào đó thì MNC thực
chất đang đầu cơ loại tiền đó.

• Đồng tiền tương đối ổn định và phổ biến, phù hợp với
đặc điểm của MNC
1. Quản trị tiền mặt quốc tế

Những số tiền này đặt ở đâu?

Công ty nên quản lý tiền tập trung ở công ty mẹ
(quản trị tập trung)?

Hay nên để từng công ty con quản lý tại chỗ?

(quản trị phân tán)?
Chi phí nợ vay ở đâu thấp nhất và lãi suất đầu tư ở đâu cao nhất?
2. Hệ thống quản trị tiền mặt trong thực tế

• Hệ thống thanh toán số dư ròng đa phương

• Trung tâm chuyển tiền tập trung

2. Hệ thống quản trị tiền mặt trong thực tế
• Hệ thống thanh toán số dư ròng đa phương (multilateral netting)
- Là cơ chế tiết kiệm và hiệu quả để xử lý các giao dịch ngoại
hối trong nội bộ MNC

- Điều kiện thực hiện: Không phải nước nào cũng cho phép
thực hiện thanh toán số dư ròng.
Vì sao?
 2. Hệ thống quản trị tiền mặt trong thực tế
• Tình huống nghiên cứu: Công ty Teltrex có ma trận thanh toán
vào cuối tháng như sau (nghìn USD)
Chi
Thu Tổng giá trị thanh Tổng giá trị
U.S CAN GER U.K Từ bên ngoài toán nội bộ nhận được
U.S - 30 35 60 140 125 265
CAN 20 - 10 40 135 70 205
GER 10 25 - 30 125 65 190
U.K 40 30 20 - 130 90 220
Từ bên ngoài 120 165 50 155 - 490
Tổng giá trị thanh
70 85 65 130 - 350
toán nội bộ
Tổng giá trị chi trả 190 250 115 285 530 - 1370
 2. Hệ thống quản trị tiền mặt trong thực tế
• Tình huống nghiên cứu: Công ty Teltrex có ma trận thanh toán
vào cuối tháng như sau (nghìn USD)
Chi
Thu Tổng giá trị thanh Tổng giá trị
U.S CAN GER U.K Từ bên ngoài toán nội bộ nhận được
U.S - 30 35 60 140 125 265
CAN 20 - 10 40 135 70 205
GER 10 25 - 30 125 65 190
U.K 40 30 20 - 130 90 220
Từ bên ngoài 120 165 50 155 - 490
Tổng giá trị thanh
70 85 65 130 - 350
toán nội bộ
Tổng giá trị chi trả 190 250 115 285 530 - 1370
2. Hệ thống quản trị tiền mặt trong thực tế
• Ma trận thanh toán nội bộ (nghìn USD)

Chi
Thu Tổng giá trị thanh toán nội
U.S CAN GER U.K bộ
U.S - 30 35 60 125
CAN 20 - 10 40 70
GER 10 25 - 30 65
U.K 40 30 20 - 90
Tổng giá trị thanh toán nội bộ 70 85 65 130 350
2. Hệ thống quản trị tiền mặt trong thực tế

• Hệ thống phải thực hiện 12 giao dịch nội bộ

nx(n-1)
• Tổng giá trị giao dịch: 350
• Giả sử chi phí giao dịch là 0,5% giá trị giao dịch
Phí giao dịch nội bộ = 0,5% x 350.000 = 1.750 USD
2. Hệ thống quản trị tiền mặt trong thực tế

$15

$40
2. Hệ thống quản trị tiền mặt trong thực tế

• Số giao dịch giảm xuống còn 2

• Tổng giá trị giao dịch: 55
Phí giao dịch tiết kiệm được?
= (350.000 – 55.000) x 0,5% = 1.475 USD
2. Hệ thống quản trị tiền mặt trong thực tế
• Các lợi ích của mạng thanh toán số dư ròng đa phương
Ø Giảm chi phí giao dịch có liên quan đến chuyển vốn quốc tế

Ø Giảm số giao dịch ngoại hối và chi phí giao dịch nhờ thực
hiện các giao dịch lớn với số giao dịch giảm đi.

Ø Giảm số tiền mặt lưu chuyển giữa các chi nhánh mà thường
là khá cao ngay cả khi đã chuyển vốn bằng điện tử.
Tối thiểu hóa
Ø Tiết kiệm thời gian quản lý. chi phí
2. Hệ thống quản trị tiền mặt trong thực tế

• Trung tâm lưu chuyển tiền mặt tập trung

Tất cả các giao dịch giữa các chi nhánh và công ty mẹ, giữa
MNC với đối tác bên ngoài đều được thực hiện thông qua
trung tâm lưu chuyển tiền mặt tập trung.
Vai trò?

So sánh với Hệ thống thanh toán số dư ròng đa phương?

2. Hệ thống quản trị tiền mặt trong thực tế
Ví dụ: Teltrex vừa có trung tâm lưu chuyển tiền mặt tập trung,
vừa có hệ thống thanh toán số dư ròng đa phương

Công ty mẹ
$15 Chi nhánh
$55

Trung tâm
lưu chuyển tiền mặt tập trung
$40
Chi nhánh
Chi nhánh
 2. Hệ thống quản trị tiền mặt trong thực tế
• Tình huống nghiên cứu: Công ty Teltrex
Chi
Thu Tổng giá trị thanh Tổng giá trị
U.S CAN GER U.K Từ bên ngoài toán nội bộ nhận được
U.S - 30 35 60 140 125 265
CAN 20 - 10 40 135 70 205
GER 10 25 - 30 125 65 190
U.K 40 30 20 - 130 90 220
Từ bên ngoài 120 165 50 155 - 490
Tổng giá trị thanh
70 85 65 130 - 350
toán nội bộ
Tổng giá trị chi trả 190 250 115 285 530 - 1370
2. Hệ thống quản trị tiền mặt trong thực tế
• Tình huống nghiên cứu: Công ty Teltrex

Thanh toán với bên ngoài

Chi Thu Thanh toán ròng
U.S 120.000 140.000 20.000
CAN 165.000 135.000 (30.000)
GER 50.000 125.000 75.000
U.K 155.000 130.000 (25.000)
Tổng 40.000
2. Hệ thống quản trị tiền mặt trong thực tế

Công ty mẹ
$30 Chi nhánh
$20
Trung tâm
lưu chuyển tiền mặt tập trung

$75
$25

Chi nhánh Chi nhánh

2. Hệ thống quản trị tiền mặt trong thực tế
• Vai trò của Trung tâm lưu chuyển tiền mặt tập trung
Đưa tiền mặt vào đúng nơi cần: người quản lý có thể nhìn
nhận và đánh giá tổng thể trạng thái tiền mặt của MNC (dư
thừa hay thiếu hụt).

Giúp thúc đẩy việc lưu chuyển vốn: nhà quản lý có thể đưa
tiền vào nơi có lãi suất cao, bù đắp thiếu hụt bằng nguồn vốn
có lãi suất thấp.

Cân đối tiền hợp lý: các chi nhánh có thể có nguồn tiền mặt
với chi phí hợp lý và đầu tư tiền tạm thời dư thừa với ls cao.
2. Hệ thống quản trị tiền mặt trong thực tế
• Vai trò của Trung tâm lưu chuyển tiền mặt tập trung
=> Làm giảm quỹ cân bằng tiền mặt: Trung tâm lưu chuyển
tiền mặt có thể giúp làm quỹ cân bằng tiền mặt giảm một cách
căn bản mà không làm giảm khả năng thanh toán các chi phí
bất thường của công ty
2. Hệ thống quản trị tiền mặt trong thực tế

Xác định quy mô số dư tiền

2. Hệ thống quản trị tiền mặt trong thực tế
• Tình huống nghiên cứu: Teltrex
Sơ đồ về giao dịch và quỹ cân bằngđể thanh
tiền mặttoán
trong hệ
các chi phí dự tính
thống quản trị phi tập trung của Teltrex
Nhu cầu Độ lệch chuẩn về Tổng nhu cầu
Địa điểm thanh toán dự tính nhu cầu thanh toán tiền mặt
(a) (b) (a+3b)
Công ty mẹ tại Mỹ 120.000 50.000 270.000
Chi nhánh tại CAN 165.000 70.000 375.000
Chi nhánh tại GER 50.000 20.000 110.000
Chi nhánh tại UK 155.000 65.000 350.000
Tổng 490.000 1.105.000

$615.000 để thanh toán các chi phí bất thường

2. Hệ thống quản trị tiền mặt trong thực tế

Áp dụng hệ thống quản trị tiền mặt tập trung

- Bản chất là làm giảm quỹ cân bằng tiền mặt
- Quỹ cân bằng tiền mặt sẽ được quản trị bởi nhà quản trị tiền
mặt trung tâm
2. Hệ thống quản trị tiền mặt trong thực tế
Quy mô số dư tiền
Với n chi nhánh: độ lệch chuẩn về dự trữ tiền mặt của hệ thống

Với điều kiện độ lệch chuẩn (SD) về dự trữ tiền mặt

của các chi nhánh có tương quan (corr) bằng 0.
2. Hệ thống quản trị tiền mặt trong thực tế
Quy mô số dư tiền
Trường hợp của Teltrex

ÞMức dự trữ trong toàn hệ thống:

= 3*109.659 + 490.000 = $818.977
ÞLượng tiền dự trữ giảm:
= 1.105.000 – 818.977 = $286.023
Fun fact
bài đăng ngày 17/4/2017 trên vfpress.vn
 2. Hệ thống quản trị tiền mặt trong thực tế
Multilateral netting
‒ Làm giảm số lượng giao dịch và
từ đó giảm tổng phí giao dịch,
‒ Làm giảm lượng tiền lưu chuyển
giữa các chi nhánh,
‒ Tiết kiệm thời gian quản lý
Trung tâm lưu chuyển tiền mặt
‒ Tiền mặt được phân bổ hợp lý
trong toàn MNC, có lợi đối với cả
chi nhánh và cty mẹ
‒ Cty mẹ: phân bổ tiền đầu tư
vào nơi có ls cao, có nguồn tiền
từ nơi có ls thấp
‒ Chi nhánh: có được nguồn vay
với ls thấp, có thể mang tiền dư
thừa đầu tư tại nơi có ls cao.
2. Hệ thống quản trị tiền mặt trong thực tế
• Bài tập ứng dụng:
Công ty Eastearn Trading (Singapore) mua buôn các sản phẩm là gia vị từ nhiều nơi trên thế
giới, đóng gói bán lẻ và bán lại thông qua các chi nhánh tại HK, Anh và Mỹ.
Trong 1 tháng ma trận thanh toán của công ty (nghìn SGD) được lập như sau:

Chi
Thu
Singapore Hongkong UK US
Singapore - 40 75 55
Hongkong 8 - - 22
U.K 15 - - 17
US 11 25 9 -
2. Hệ thống quản trị tiền mặt trong thực tế
Yêu cầu:
• Công ty có thể sử dụng phương pháp thanh toán số dư ròng đa
phương như thế nào để giảm bớt các giao dịch ngoại hối?

• Giả thiết phí giao dịch ngoại hối là 0,6%. Mạng thanh toán trên sẽ
giúp công ty tiết kiệm bao nhiêu?
3. Chuyển giá quốc tế

• Giá chuyển nhượng? Chuyển giá?

• Nguyên nhân gian lận thuế?
• Kỹ thuật?
• Tác động tới thu nhập MNC và nguồn thu chính phủ các
nước như thế nào?
3. Chuyển giá quốc tế

Giá chuyển nhượng: là giá phân bổ cho hàng hóa và dịch vụ

khi chuyển từ chi nhánh này sang chi nhánh khác của MNC.
Giá chuyển nhượng:
-Là công cụ quan trọng trong quản trị tài chính của MNC
- là căn cứ để nước đặt chi nhánh xác định chi phí, doanh
thu, thu nhập chịu thuế của công ty đó tại nước họ
3. Chuyển giá quốc tế

Chuyển giá: là việc ấn định giá chuyển nhượng giữa các chi
nhánh không đúng với thực tế nhằm mục đích giảm thiểu
thuế phải nộp trên toàn cầu để tối đa hóa lợi nhuận của
toàn MNC.
3. Chuyển giá quốc tế
• Nguyên nhân
‒ Sự chênh lệch thuế thu nhập giữa các quốc gia
‒ Khác biệt về thuế nhập khẩu (khi xuất khẩu hàng hóa)
‒ Quy định hạn chế chuyển ngoại hối của chính phủ các nước
‒ Khả năng can thiệp của chính phủ đối với gian lận thuế
thông qua chuyển giá Đây cũng là các nhân tố
ảnh hưởng tới việc
chuyển giá của các MNC
 3. Chuyển giá quốc tế
• Kỹ thuật gian lận thuế thông qua chuyển giá

1. Chuyển giá trực tiếp: giữa công ty mẹ - chi nhánh

- Kỹ thuật định giá cao: chi phí công ty con tăng cao
- Kỹ thuật định giá thấp: chi phí công ty con giảm thấp
2. Chuyển giá gián tiếp: thông qua cơ sở kinh doanh tại một
nước thứ 3
3. Chuyển giá quốc tế
• Kỹ thuật định giá chuyển nhượng cao

Chuyển hàng hóa, công nghệ, tiền cho vay

Công ty con Công ty mẹ

Thanh toán tiền hàng, trả lãi vay CAO hơn giá thị trường
3. Chuyển giá quốc tế
• Kỹ thuật định giá chuyển nhượng thấp

Chuyển hàng hóa, công nghệ, tiền cho vay

Công ty con Công ty mẹ

Thanh toán tiền hàng, trả lãi vay THẤP hơn giá thị trường
3. Chuyển giá quốc tế

Kỹ thuật định giá chuyển nhượng thấp

Khi nào MNC sẽ áp dụng?

Kỹ thuật định giá chuyển nhượng cao

3. Chuyển giá quốc tế

Kỹ thuật chuyển giá gián tiếp: MNC tiến hành chuyển giá với
một cơ sở kinh doanh thứ 3 đặt tại “thiên đường thuế”
-tax haven.
VD: Barhamas, Bahrain, Bermuda (0%), Macau (12%)…
3. Chuyển giá quốc tế

Thuế TNDN hiện hành ở một số nước

Bahamas 0% Trung quốc 25%
Bahrain 0% Việt Nam 20%
Bermuda 0% Anh 28%
Macau 12% Ấn Độ 33.99%
Hồng Kông 16.5% Mỹ 35%
 Tình huống chuyển giá của Google
Double Irish Doutch sandwich
Hà Lan
Trung đông Doanh thu 1 Thanh toán
Doanh thu
tiền bản quyền sở hữu trí tuệ
Châu Phi Ireland
Doanh thu
Châu Âu
2 Thanh toán
tiền bản quyền sở hữu trí tuệ
3,1 tỷ USD 2007
Bermuda

US Lợi nhuận
3. Chuyển giá quốc tế

• Tác động của gian lận thuế thông qua chuyển giá?

1. MNC:
- Làm tăng thu nhập cho MNC
- Tránh được hạn ngạch nhập khẩu
- Đánh giá thị trường về công ty mẹ (MNC)/chi nhánh
2. Làm giảm thu từ thuế của chính phủ các quốc gia
 Tình huống công ty Mintel

Mintel sản xuất các sản phẩm để tiêu thụ ở Mỹ và nước ngoài.
Thành phẩm được chuyển từ công ty mẹ cho các chi nhánh bán
hàng do công ty mẹ sở hữu toàn bộ.

Lập bảng phân tích các khả năng về lợi nhuận của Tập đoàn.
Nghi vấn chuyển giá tại Việt Nam

• Metro, BigC
• Coca – Cola, Pepsi
• Adidas
• Starbucks
 3. Chuyển giá quốc tế

• Các chính phủ làm gì? Quy định chống chuyển giá

hướng dẫn của OECD về xác

định giá trị chuyển nhượng
đối với các giao dịch liên kết
của công ty đa quốc gia.
3. Chuyển giá quốc tế
• Quy định về chống chuyển giá ở Việt Nam
Thông tư 13/2001/TT-BTC
Quy định về thuế đối với các hình thức đầu tư theo Luật đầu tư nước
ngoại tại Việt Nam đã có những quy định sơ lược về vấn đề xác định
giá thị trường của giao dịch giữa các bên liên kết
Thông tư 66/2010/TT-BTC
hướng dẫn thực hiện việc xác định giá thị trường trong giao dịch kinh
doanh giữa các bên liên kết có quan hệ liên kết.
Chuẩn mực kế toán 26
“Thông tin về các bên liên quan”: quy định và hướng dẫn trình bày
thông tin trong các BCTC về các bên liên quan
Thông tư 201/2013/TT-BTC
Cụ thể hóa quy trình thực hiện thỏa thuận giá trước (APA) đối với các
doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài
Thảo luận

• Những khó khăn của chính phủ khi chống lại

hành vi trốn thuế thông qua chuyển giá?
3. Chuyển giá quốc tế

Chiến lược định giá chuyển nhượng tối ưu

• Công ty Eastern Trading đang quan ngại về việc Hongkong đã
được chuyển trả lại cho Trung Quốc.
• Công ty này đã quyết định đánh giá lại chính sách định giá
chuyển nhượng của mình tại chi nhánh Hongkong với vai trò
là một công cụ để di chuyển vốn từ Hongkong sang Singapore.
3. Chuyển giá quốc tế
• Bảng dưới đây mô tả chính sách định giá chuyển nhượng hiện đang áp
dụng đối với các thùng hàng các-tông gia vị được đóng gói lại, được vận
chuyển đến chi nhánh bán lẻ ở Hongkong. Bạn có thể đưa ra lời khuyên
gì với công ty? Đơn vị: triệu USD
Công ty mẹ ở Sing Chi nhánh Hồng Kong Công ty hợp nhất
Doanh thu 300 500
GVHB 200 300
Lợi nhuận gộp 100 200
Chi phí hoạt động 50 50
Thu nhập chịu thuế 50 150

Thuế TNDN (31%/16,5%) 15,5 24,75

Lợi nhuận sau thuế 34,5 125,25
3. Chuyển giá quốc tế
Đơn vị: triệu SGD

Công ty mẹ ở Sing Chi nhánh Hồng Kong Công ty hợp nhất

Doanh thu 300 500 500
GVHB 200 300 200
Lợi nhuận gộp 100 200 300
Chi phí hoạt động 50 50 100
Thu nhập chịu thuế 50 150 200
15,5 24,75 40,25
Thuế TNDN (31%/16.5%)
Lợi nhuận sau thuế 34,5 125,25 159,75
 Bài tập luyện tập tại lớp
Contex là một MNC của Mỹ, có một chi nhánh bán hàng tại Singapore.
Mỗi năm, công ty mẹ sẽ bán cho chi nhánh 10.000 sản phẩm với mức giá giao
dịch nội bộ được phép đặt từ $2.000 đến $3.700.
Biết rằng thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp tại Mỹ là 35% và tại Singapore
là 22%. Singapore đánh thuế nhập khẩu trên hàng hóa mà công ty mẹ bán cho
chi nhánh với thuế suất 10%.
• Lập bảng báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của công ty mẹ, chi nhánh
và báo cáo hợp nhất
• Xác định mức giá chuyển nhượng tối ưu
• Tính mức lợi nhuận sau thuế có thể tăng thêm tối đa của công ty Contex.
4. Quỹ đóng

• K/n: Là một dạng rủi ro chính trị, khi chính phủ nước chủ
nhà áp đặt những hạn chế ngoại hối lên chính đồng tiền
của nước đó.
• Có một số phương pháp để di chuyển các quỹ bị phong
tỏa:
ü Chuyển giá
ü Dịch vụ tính giá riêng (Unbundling services)
ü Các khoản vay song song hoặc giáp lưng
ü Hoán đổi
4. Quỹ đóng
• Các chiến lược bổ sung để giải phóng các quỹ:
ü Tạo ra xuất khẩu: công ty mẹ chuyển hàng hóa xuất khẩu cho công
ty con, công ty con thanh toán tiền hàng cho công ty mẹ.
ü Đàm phán trực tiếp
§ Dùng quỹ bị phong tỏa để mua hàng hóa và dịch vụ cho MNC.
§ Ví dụ, dùng Hãng hàng không quốc gia của nước chủ nhà để chuyên
trở các nhà quản lý của MNC và thanh toán tiền vé bằng tiền từ quỹ
bị phong tỏa.
§ Chuyển việc trả lương cho chuyên gia từ bảng lương ở nước của
chuyên gia đó sang bảng lương của công ty con
Thank you!
T