‫چه چیزی در قانون مال تلقی می شود؟‬

‫مال در اصطالح حق وقی چ یزی اس ت مفی د و قاب ل تمل ک باش د‪ .‬از این رو ممکن‬
‫‪.‬است که مال شی مادی باشد و یا یکی حقی باشد که دارای ارزش اقتصادی است‬
‫باید در نظر داشت که بر اساس ماده ‪ ۱۱‬قانون مدنی‪ ،‬مال به دو دسته منقول و غیر‬
‫‪.‬منقول تقسیم می‌شود‬
‫به چه مالی منقول می گویند؟‬
‫اکثر اموالی که ما در اطرافمان وجود دارد اموال منقول هستند مانند ماشین‪،‬‬
‫‪...‬خودکار‪ ،‬لپ تاپ‪ ،‬موبایل‪ ،‬کشتی‪ ،‬قایق و‬
‫اموال منقول اموالی است که آن را می‌توان از جایی به جای دیگر انتقال داد بدون‬
‫‪.‬اینکه به خودش و یا محلی که در آن قرار گرفته است آسیبی را وارد نماید‬
‫به چه مالی غیر منقول می گویند؟‬
‫مال غیر منقول مالی است که نمی‌شود آن را از مکانی به مکان دیگر منتقل نمود‬
‫اموال غیرمنقول در لغت به معنای غیرقابل حمل است و این معنا با مباحث حقوقی‬
‫مناسبت دارد‪ .‬لذا قانونگذار‪« :‬اموالی را که نتوان از محلی به محل دیگر نقل نمود‪،‬‬
‫اعم از اینکه اسقترار آنها ذاتی باشد‪ ،‬یا به واسطه عمل انسان‪ ،‬به نحوی که نقل آن‬
‫‪.‬مستلزم خرابی یا نقص خود مال یا محل آن شود» غیرمنقول شمرده است‬

‫این موارد نمونه‌هایی از اموال غیر منقول می‌باشند ‪ :‬اراضی‪ ،‬بنا‪ ،‬آسیا‪ ،‬لوله‌هایی‬
‫که برای جریان یافتن آب و یا اهدافی دیگر در زمین و بنای خانه می‌کشند‪،‬‬
‫آینه(ص بعد) مجسمه‌ای که در دیوار بکار رفته شده باشد‪ ،‬حاصلی که از درخت یا‬
‫زمین چیده یا درو نشده است‪ ،‬درخت و نهال و قلم زمانی که چیده نشده باشد‪،‬‬
‫‪...‬حیوانات و اشیایی که مالکان را برای عمل زراعت اختصاص داده باشد و‬
‫انواع اموال غیر منقول کدام است؟‬
‫‪ :‬اول ـ اموالي كه ذاتا ً غيرمنقول هستند‬
 ‫نظير زمين كه شامل اعماق و آنچه در آنست ميشود‪ .‬از قبيل معدن و سنگ و خاك‬
‫البته چيزي كه در سطح يا اعماق زمين وجود دارد تا هنگامي غيرمنقول محسوب‬
‫است كه از آن جدا نشده باشد‪ .‬بنابراين موادي كه از زمين استخراج مي‌شوند‪ ،‬پس‬
‫‪.‬از جداشدن از زمين منقول به شمار مي‌آيند‬
‫‪ :‬دوم ـ اموالي كه بواسطه عمل انسان غيرمنقول است‬
‫اينگونه اموال ذاتا ً منقول بوده لكن مستقيما ً يا بطور غيرمستقيم بنحوي به زمين‬
‫الصاق و يا متصل شده كه نقل آن ميسر نيست مگر با ايجاد خرابي در خود مال و‬
‫‪ .‬يا زمين در قانون مدني موارد اشاره حصري نيستند‬
‫ـ ابنيه‪۱‬‬
‫ـ آسياي منصوب در بنا‪۲‬‬
‫‪.‬ـ لوله‌ها كه براي جريان آب يا مقاصد ديگر در زمين يا بنا بكار رفته باشد‪۳‬‬
‫ـ آئينه و پرده نقاشي و مجسمه و امثال آنها‪۴‬‬
‫ـ ثمره و حاصل مادام كه چيده يا درو نشده است غيرمنقول است‪۵‬‬
‫ـ اشجار ـ شاخه ـ نهال ـ قلمه كه در حكم حاصل و ثمره است‪ .‬مادام كه بريده يا‪۶‬‬
‫‪ .‬كنده نشده است غيرمنقول است‬
‫در موضوع ثمره و حاصل مساله زماني مطرح مي‌شود كه در زمان اتصال به‬
‫‪ :‬زمين مورد معامله قرار گيرد ‪ ،‬تشخيص نوع مال داراي آثار حقوقي زير مي‌باشد‬
‫اوالً اموال غيرمنقول اتباع خارجي در ايران مشمول حكم مقرر در ماده ‪ ۸‬قانون‬
‫مدني است‬
‫ثانيا ً توقيف اموال غيرمنقول تابع تشريفات خاص مي‌باشد‬
‫ثالثا ً تشخيص صالحيت دادگاهها‬
‫رابعا ً مدت مرور زمان كه اصوالً در موارد اموال غيرمنقول موسع مي‌باشد‬
‫ظاهر مادتين ‪ ۱۵‬و ‪ ۱۶‬قانون مدني حاكي از غيرمنقول بودن ثمره و حاصل مورد‬
‫معامله در زمان اتصال به زمين است‪ .‬لكن چنانچه قصد و تراضي متعاملين در‬
‫نظر گرفته شود حداقل بايستي در مورد مشتري منقول تلقي شود غالب صاحب‬
‫‪ .‬نظران ثمره و حاصل را منقول مي‌دانند‬
‫‪ :‬سوم ـ اموال درحكم غيرمنقول‬
‫اموالي هستند كه قانونگذار بنا به مالحظاتي احكام راجع به اموال غيرمنقول را در‬
‫مورد آن مقرر داشته است‪ .‬ماده ‪ ۱۷‬قانون مدني با قيد ‪ ۲‬شرط پاره‌اي اموال منقول‬
‫ذاتي را به لحاظ اختصاص يافتن به عمل زراعت در حكم غيرمنقول دانسته است‬
‫‪ :‬دو شرط عبارتست از‬
‫ـ ذاتا ً منقول باشد‪۱‬‬
‫ـ بايد مالك آن را به عمل زراعت يا آبياري اختصاص داده باشد پس اگر‪۲‬‬
‫تراكتوري‪ ،‬هم براي هموار كردن راه و هم براي شخم زدن به كار رود‪ ،‬نمي‌توان‬
‫‪ .‬آن را در حكم غيرمنقول دانست‬
‫‪ :‬چهارم ـ اموال غيرمنقول تبعي‬
‫اموالي كه به تابعيت غيرمنقول‪ ،‬غيرمنقول تلقي ميشوند شامل پاره‌اي حقوق و‬
‫منافع ميباشد‪ .‬گرچه اين دسته از آنجا كه غالبا ً جزء منافع محسوب و بدين لحاظ‬
‫ملموس و قابل رؤيت نيستند نبايستي در تقسيم‌بندي داخل شوند لكن از نظر فايده‬
‫عملي و به منظور تعيين تكليف دادرس‪ ،‬مقنن صراحتا ً آن را ذكر نموده است‪ .‬از‬
‫‪ :‬مصاديق اين نوع اموال به سه مورد در ماده ‪ ۱۸‬قانون مدني اشاره شده است‬
‫ـ حق انتفاع از اشيا غيرمنقول مانند حق عمري و سكني‪۱‬‬
‫ـ حق ارتفاق نسبت به ملك غير مانند حق عبور و حق مجري‪۲‬‬
‫ـ دعاوي راجع به اموال غيرمنقول از قبيل تقاضاي خلع يد و منبع و بطالن و عدم‪۳‬‬
‫نفوذ امثال آن‬
‫در مورد دعاوي راجع به غيرمنقول كه در ماده ‪ ۱۸‬قانون مدني به آن اشاره شده‬
‫است بايد توجه داشت كه تشخيص اينگونه دعاوي در پاره‌اي موارد مواجه با‬
‫اشكال ميشود لذا دادرس الزم و ضروري است نظر مقنن را استنباط نمايد‪ .‬مثالً در‬
‫ماده ‪ ۲۰۵‬قانون مدني مال االجاره عين مستاجره را از حيث صالحيت حاكم در‬
‫حكم غيرمنقول دانسته‪ .‬در موارد اجرت المثل امالك كه دعوي ناشي از حق‬
‫‪ .‬مالكيت است صراحت ندارد‬

‫انواع مال منقول کدام است؟‬

‫‪ :‬الف ـ اموال منقول ذاتي‬

‫اموالي است كه قابل حس و لمس و قابل نقل باشد‪ .‬البته ممكن است قانونگذار بنا به‬
‫مالحظاتي و مصالحي در پاره‌اي موارد احكام غيرمنقول را بر اين اموال بار نمايد‬
‫‪.‬‬
‫ب ـ اموال در حكم منقول و يا اموالي كه به تابعيت از اموال منقول‪ ،‬منقول تلقي ميشود ‪:‬‬
‫شامل حقوق و منافعي است كه موضوع و متعلق آن منقول باشد‪ .‬ماده ‪ ۲۰‬كليه‬
‫ديون را از حيث صالحيت محاكم در حكم منقول دانسته است اينگونه اموال را‬
‫‪ :‬ميتوان شامل انواع زير دانست‬
‫ـ حقوقي كه موضوع آن وجه نقد يا اشياء منقول باشد (مانند حق وثيقه)‪۱‬‬
‫ـ حق انتفاع از اموال منقول‪۲‬‬
‫ـدعاوي راجع به استرداد حق مالكيت يا حق انتفاع در مورد اموال منقول‪۳‬‬
‫ـ حق مخترع يا مولف نسبت به اختراع يا تاليف خود(حقوق معنوي)‪۴‬‬
‫ـ حقوق افراد در شركتها در رابطه با سهام شركت‪۵‬‬
‫علت تقسیم بندی اموال به منقول و غیر منقول چیست؟‬
‫الف) تعیین دادگاه صالح برای رسیدگی به اموال منقول و غیر منقول‬
‫باید دانست که دادگاه صالح برای رسیدگی به اموال منقول و غیرمنقول متفاوت می‬
‫باشد‪ .‬دادگاه صالح برای رسیدگی به دعاوی مرتبط با مال غیرمنقول‪ ،‬دادگاه محل‬
‫وقوع مال غیرمنقول است حتی اگر خوانده (کسی که علیه او اقامه دعوی می شود)‬
 ‫در آن حوزه اقامت نداشته باشد‪ .‬لکن در مورد مال منقول چنین نیست و دادگاه‬
‫‪ .‬صالح نسبت به اموال منقول‪ ،‬دادگاه محل اقامت خوانده می‌باشد‬

‫البته با در نظر گرفتن قانون آیین دادرسی مدنی‪ ،‬اصل بر صالح بودن دادگاه محل‬
‫‪ .‬اقامت خوانده بوده و نسبت به اموال غیر منقول این امر استثناء می‌باشد‬
‫مثال‪ :‬اگر آقای محمدی در تهران اقامت داشته باشد و آقای جوادی در کرج‪ ،‬و‬
‫نسبت به ملکی که در شهریار است اختالفی داشته باشند‪ ،‬دادگاه صالح برای‬
‫‪ .‬رسیدگی به این اختالف‪ ،‬دادگاه شهریار می‌باشد‬
‫ب) نحوه توقیف و بازداشت اموال‬
‫زمانی که دستور توقیف اموال داده می‌شود اگر مال منقول باشد به راحتی توسط‬
‫مأمور اجرا توقیف می‌شود و به محلی دیگر منتقل می‌شود اما در اموال غیر منقول‬
‫‪ .‬چنین چیزی نیست چرا که قابل جابجایی نمی‌باشند‬
‫در خصوص اموال غیر منقول چنین است که توقیف اموال به وضعیت ثبت مال در‬
‫سازمان ثبت اسناد و امالک کشور بستگی دارد‪ .‬بدین گونه که اداره ثبت محل درج‬
‫می‌نماید که مال مورد نظر غیر قابل انتقال است تا رفع توقیف که نباید به هیچ‬
‫‪ .‬شخصی منتقل گردد‬
‫ج) نحوه محاسبه هزینه دادرسی‬
‫بطور کلی هزینه دادرسی بر اساس خواستهٔ خواهان مشخص می‌شود و دادگاه بر‬
‫اساس میزان مبلغ تقویم شده هزینه دادرسی را تعیین می‌کند‪ .‬ولی در اموال غیر‬
‫منقول چنین نیست و هزینه دادرسی باید با ارزش معامالت هر منطقه توسط‬
‫‪ .‬کارشناس مشخص می‌گردد و نهایتا ً هزینه دادرسی پرداخت می‌گردد‬

‫‪ :‬آثار تقسیم اموال به منقول و غیر منقول‬

 ‫تشخیص نوع مال منقول و غیر منقول در حقوق ما دارای اهمیت فراوان است و‬
‫‪ :‬آثار زیادی دارد که به مهمترین آنها اشاره می‌شود‬
‫خارجیان نمی‌توانند در ایران آزادانه اموال غیر منقول را مالک شوند‪ ،‬و به ‪1-‬‬
‫موجب معاهده‌ها اجازه دارند فقط برای سکونت یا شغل و صنعت خود اموال غیر‬
‫منقول تحصیل و تملک کنند‪ .‬در حالی که برای اموال منقول چنین محدودیتی وجود‬
‫‪ .‬ندارد‬
‫نقل و انتقال اموال غیر منقول باید با سند رسمی‌صورت بگیرد‪ ،‬اما در مورد ‪2-‬‬
‫اموال منقول تنظیم سند رسمی‌ضرورت ندارد‪ .‬همچنین قیم نمی‌تواند اموال غیر‬
‫‪ .‬منقول مولی علیه خود را بدون اجازه دادستان بفروشد یا رهن بگذارد‬
‫‪-‬استفاده از حق شفعه اختصاص به اموال غیر منقول دارد ‪3‬‬
‫برای رسیدگی به دعاوی راجع به غیر منقول‪ ،‬دادگاهی صالح است که مال ‪4-‬‬
‫غیر منقول در حوزه آن واقع است‪ .‬در سایر دعاوی اصوالً دعوا باید در دادگاه‬
‫‪ .‬محل اقامت خوانده اقامه شود‬
‫حق ارتفاق مخصوص اموال غیر منقول است ‪5-‬‬
‫مطابق بند یک ماده ‪ 2‬قانون تجارت‪ ،‬فقط خرید و فروش اموال منقول از ‪6-‬‬
‫اعمال تجاری است‪ ،‬و کسی که به معامالت اموال غیر منقول مشغول است‪ ،‬هر‬
‫‪ .‬چقدر هم که معامالت او پر درآمد باشد‪ ،‬تاجر محسوب نمی‌شود‬
‫زن از اموال منقول به طور کلی ارث می‌برد‪ ،‬ولی در مورد اموال غیر منقول ‪7-‬‬
‫سهم او بسیار محدود است‪ .‬زیرا نه تنها از زمین و عرصه محروم است‪ ،‬عین ابنیه‬
‫و اشجار را نیز نمی‌تواند به عنوان وراثت تملک کند‪ ،‬و باید قیمت ثمن یا ربع‬
‫اعیان و اشجار را از سایر وارثان مطالبه کند‪ .‬منتها تا زمانی که این قیمت پرداخته‬
‫‪ .‬نشده است‪ ،‬زن حق عینی تبعی بر آن اموال دارد و برسایر طلبکاران مقدم است‬
‫‪ :‬ویژگی‌های اموال غیر منقول‬
‫با مراجعه به مواد قانون مدنی که فصل اموال غیر منقول را تشکیل می‌دهد (مواد‬
‫‪ 12 :‬تا ‪ 18‬قانون مدنی) می‌توان اموال غیر منقول را به طرق زیر تقسیم کرد‬
 ‫اموال غیر منقول ذاتی‪ :‬این قسم از اموال غیر منقول منحصر به اراضی است‪ .‬البته‬
‫باید دانست که کلمه اراضی یا زمین فقط به سطح‌االرض اطالق نمی‌شود‪ ،‬بلکه‬
‫اعماق زمین را هم شامل می‌شود‪ .‬بنابراین نه فقط سطح زمین‪ ،‬بلکه تمامی آنچه در‬
‫اعماق زمین هم موجود باشد‪ ،‬از قبیل خاک‪ ،‬سنگ و معادن جزو اموالی محسوب‬
‫می‌شود که ذاتا ً غیر منقول است‪ .‬البته چون هیچ چیزی به حسب ذات خود ثابت‬
‫نیست‪ ،‬زمین‪ ،‬سنگ‌ها و معادن هم قابل جدا شدن و حرکت دادن است‪ .‬اما حقوق به‬
‫‪ .‬ثبات ذاتی به این اطالق نمی‌نگردد و داوری در آن عرفی است و نه علمی‬
‫اموالی که به واسطه عمل انسان غیر منقول شده‌اند‪ :‬مالک تشخیص این اموال این است‬
‫که قبالً منقول بوده و مستقیما ً یا به طور غیر مستقیم به زمین الصاق شده باشند؛ به‬
‫طوری که نتوان حمل و نقل کرد‪ ،‬مگر اینکه در خود مال یا محل آن خرابی‬
‫حاصل آید‪ .‬بنابراین آنچه ملصق به زمین یا بنا شده‪ ،‬غیر منقول تبعی بوده و تابع‬
‫‪ .‬وضع موجود است و هر گاه از زمین یا بنا جدا شود منقول است‬
‫اگر آسیاب منصوب در بنا به طوری تعبیه شده باشد که منصوب به زمین نباشد و‬
‫بتوان آن را حمل و نقل کرد‪ ،‬به طوری که نه به خود آسیاب و نه به محل آن‬
‫‪ .‬خرابی وارد آید‪ ،‬منقول خواهد بود‪ .‬اما اگر منصوب در بنا باشد‪ ،‬غیر منقول است‬

‫لوله‌ها برای اینکه غیر منقول باشند‪ ،‬باید برای جریان آب یا مقاصد دیگری مثل‬
‫لوله‌های گاز یا لوله‌هایی که از وسط آن سیم تلفن رد می‌شود‪ ،‬در زمین یا بنا کشیده‬
‫‪ .‬شده باشند‬
‫شرط غیر منقول بودن آینه‪ ،‬پرده نقاشی‪ ،‬مجسمه و امثال آن که برای زینت یا‬
‫مقاصد دیگری در عمارت و بنا به کار می‌روند‪ ،‬این است که طوری در بنا به کار‬
‫‪ .‬رفته باشند که نقل آنها موجب نقص یا خرابی خود یا محل آنها شود‬
‫ثمره (میوه اشجار) و حاصل زراعت‌هایی که به وسیله ریشه به زمین ملصق‬
‫است‪ ،‬مثل گندم و جو و امثال آنها) تا زمانی که چیده یا درو نشده باشند غیر منقول‌‬
‫هستند‪ ،‬و هر گاه این اموال را از زمین جدا کردند‪ ،‬منقول می‌شوند و اگر قسمتی از‬
‫‪ .‬آن چیده یا درو شده باشد‪ ،‬تنها آن قسمت منقول است‬
‫اموال در حکم اموال غیر منقول این اموال اموال منقولی است که قانون به واسطه‬
 ‫اختصاص یافتن به عمل زراعت‪ ،‬آنها را در حکم اموال غیر منقول قرار می‌‌دهد‪،‬‬
‫اگر چه در صفت منقول بودن آنها ظاهراً هیچ تغییری حاصل نشده باشد‪ .‬این اموال‬
‫به واسطه اختصاص یافتن به زراعت‪ ،‬جزو ملک محسوب شده و از نظر‬
‫‪ .‬صالحیت محاکم و توقیف اموال در حکم خود زمین محسوب می‌شود‬
‫منفعت عمده‌ای که از این تقسیم حاصل می‌شود‪ ،‬این است که بین یک مال منقول و‬
‫یک مال غیر منقول که الزمه یکدیگر هستند‪ ،‬رابطه محکمی‌ ایجاد می‌شود و آنها‬
‫را تقریبا ً الینفک از یکدیگر می‌کند؛ به نحوی که نتوان خواه به واسطه توقیف و‬
‫خواه به واسطه تقسیم‪ ،‬آنها را جدا کرد‪ .‬در غیر این صورت‪ ،‬ممکن است الاقل تا‬
‫مدتی هر یک بدون دیگری غیر قابل استفاده بماند‪ .‬اموالی که تابع اموال غیر‬
‫منقول هستند‪ :‬قانون مدنی ایران در ماده ‪ 18‬حقوق عینی که موضوع آن مال غیر‬
‫منقول است‪ ،‬مانند حق انتفاع‪ ،‬حق ارتفاق و همچنین دعاوی راجع به اموال غیر‬
‫‪ .‬منقول را از نظر صالحیت دادگاه‌ها تابع اموال غیر منقول قرار داده است‬
‫مقررات عمومی توقیف اموال‬
‫برخی از اموال از توقیف مستثنی هستند‪ .‬به عبارت دیگر گاهی‌اوقات ممکن است‬
‫مقنن تشخیص دهد که با توجه به شرایط و نیاز محکوم‌علیه یا خانواده وی‪ ،‬امکان‬
‫توقیف برخی از اموال او وجود نداشته باشد‪ .‬عالوه بر این بر اساس قانون قبل از‬
‫توقیف اموال منقول باید صورتی از این اموال تهیه شود و تمام ویژگی‌ها و‬
‫اوصاف آن به طور کامل نوشته و درنهایت توسط شاهدین امضا شود‪ .‬در ادامه به‬
‫‪ :‬برخی از مقررات عمومی توقیف اشاره خواهیم کرد‬
‫ارزیابی اموال ‪:‬‬
‫الزم است که تمام اموال منقول و غیرمنقول در زمان توقیف به لحاظ ارزش مادی‪،‬‬
‫ارزیابی شوند و قیمتی برایشان تعیین شود و در صورت اموال این قیمت حتما‬
‫‪ .‬نوشته شود‬
‫حفاظت از اموال ‪:‬‬
‫بر طبق ماده ‪ ۷۷‬قانون اجرای احکام مدنی اموال منقول باید بعد از توقیف در‬
‫همان محل خودشان باقی بمانند مگر اینکه با نظر قانونگذار نیاز به انتقال این‬
 ‫اموال به محل دیگری وجود داشته باشد‪ .‬در نهایت برای حفاظت و نگهداری از‬
‫‪ .‬اموال توقیفی یک نفر به عنوان مسئول تعیین می‌شود‬

‫در مورد اموال غیر منقول و عواید آن الزم به ذکر است که بر طبق ماده ‪۱۱۲‬‬
‫قانون اجرای احکام مدنی‪ ،‬عواید مال غیرمنقول بعد از توقیف مال‪ ،‬با توافق‬
‫طرفین ممکن است به شخص دیگری سپرده شود‪ .‬اما اگر طرفین با هم توافق نکنند‬
‫قانون برای این کار شخصی را تعیین می‌کند‪ .‬اگر عواید مال غیرمنقول وجه نقد‬
‫‪ .‬باشد این وجه به مسئوالن اجرای احکام سپرده می‌شود‬
‫‪ :‬الزامات قانونی جهت توقیف اموال‬
‫توقیف اموال چه از نوع منقول و چه غیرمنقول قوانین خاص خودش را دارد‪.‬‬
‫برای مثال در مورد اموال زن و مرد در محل سکونتشان قوانین خاصی وجود‬
‫دارد و بر طبق ماده ‪ ۶۳‬قانون اجرای احکام‪ ،‬اصل بر این است که در محل‬
‫سکونت محکوم‌علیه که همسر او هم ساکن آن باشد‪ ،‬اموال موجود در آن سه حالت‬
‫‪ :‬دارد‬
‫اموال زن که به طور خاص از آن‌ها استفاده می‌کند مانند‪ :‬طال و لباس عروس‬
‫متعلق به اوست‪ .‬اگر کسی بخواهد ادعا کند که این اموال متعلق به این زن نیست‪،‬‬
‫‪ .‬باید این مساله را ثابت کند‬
‫دسته دیگر اموال‪ ،‬اموالی است که اصوال به طور معمول متعلق به مرد خانه‬
‫است‪ .‬مانند لباس مردانه‪ .‬در این حالت هم مشابه دسته اول اموال متعلق به مرد‬
‫‪ .‬است و مدعی خالف آن باید ادعایش را ثابت کند‬
‫بعضی از اموال در هیچ کدام از موارد اول و دوم قرار نمی‌گیرند‪ .‬در این‬
‫صورت فرض بر این است که این اموال متعلف به هردوی آن‌هاست و مالکیت‬
‫‪ .‬مشترک زن و مرد در مورد آن صدق می‌کند‬
‫در همین راستا در زمان توقیف اموال باید همه اموال موجود صورت‌برداری شده‬
‫و نوع‪ ،‬قیمت و مالکیت آن مشخص شود و تنها اموال متعلق به محکوم‌علیه توقیف‬
‫شود‪ .‬در حقیقت باید همان ابتدا تعیین شود که کدام اموال متعلق به محکوم‌علیه است‬
‫‪ .‬تا برای توقیف همان اموال اقدام شود‬
‫در ادامه به بیان نمونه دادخواست‌ها‪ ،‬آرا وحدت رویه مرتبط با اموال منقول و غیر‬
‫‪ :‬منقول می‌پردازیم‬
‫نمونهـ دادخواست با موضوع رفع اثر از اموال توقیفی غیرمنقول ‪:‬‬
‫‪ ....‬ریاست محترم‬
‫‪ :‬استحضار می‌رساند‬
‫نظر به اینکه پالک ثبتی شماره……‪ .‬فرعی از……‪ ..‬اصلی……‪ .‬بخش……‪ ..‬به‬
‫نشانی…………‪ .‬در قبال بدهی اینجانب نزد آقا‪/‬خانم…… توقیف شده است و اینجانب در‬
‫موعد مقرر بدهی خود را پرداخت نموده‌ام ولی خوانده از مال توقیفی رفع اثر‬
‫نمی‌کند لذا صدور‬

‫با تشکر و تجدید احترام‬

‫رای وحدت رویه دادگاه مال غیر منقول‬
‫رأی شماره ‪۱۳۷۸٫۹٫۱۶-۶۴۳‬‬

‫شماره ردیف‪۱۶٫۷۸:‬‬

‫رأی وحدت رویه هیأت عمومی دیوان عالی کشور‬

‫‪ :‬چهار تا دین داریم که غیر منقول تبعی اند (غیر منقول)‬

‫تعهد (دین) به انتقال مال غیر منقول ‪:‬‬
‫‪1-‬‬
 ‫کسی خانه ای دارد تعهد می کند خانـه را بـه دیگـری منتقل کند که با این که دین‬
‫‪( .‬تعهد) است اما غیر منقول تبعی است‬
‫‪-‬تعهد به تسلیم مال غیر منقول ‪: 2‬‬
‫انتقال یك عمل حقوقی است امـا تسـلیم یـك عمـل مـادی است‪ .‬مثال‪( :‬الف) خانه‬
‫خود را به (ب) می فروشد حال باید خانه را (الف) به (ب)تسلیم کند که تعهـد بـه‬
‫‪ .‬تسلیم مال غیر منقول‪ ،‬غیر منقول تبعی است‬
‫‪-‬تعهد به جبران خسارات وارده بر مال غیر منقول ‪: 3‬‬
‫مثا ًل کسی باغی در شیراز دارد و دیگـری به باغ او خسارت زده که حاال تعهد‬
‫دارد خسارات را جبران کند‪ .‬کدام دادگـاه مـی توانـد راحـت تـر کارشناس بفرستد تا‬
‫خسارت را تعیین کند؟ دادگاه شیراز‪ ،‬پس غیر منقول است‪( .‬یعنی دادگاه محل‬
‫وقوع مال غیر منقول صالح است)‬
‫تعهد به دادن اجرت المثل مال غیر منقول ‪: 4-‬‬
‫که ایـن هـم ماننـد خسـارت اسـت یعنـی بایـد کارشناس تعیین کند‪ .‬کدام دادگاه باید‬
‫‪ .‬کارشناس بفرستد؟ دادگاه محل وقوع مال غیر منقول‬
‫‪ :‬اصطالح اجرت المسمی‬
‫اجرتی که در قرارداد میزان آن تعیین شده مانند مـال االجـاره یـا اجـاره بها اجرت‬
‫المسمی مال غیر منقول منقول است بنابراین مهی شود منقول حکمی ‪ .‬یعنـی‬
‫قرارداد را هر جا ببریم دادگاه اقامتگاه خوانده صالح است‪ .‬پس با اینکه راجع به‬
‫‪ .‬مال غیر منقول است اما اجرت المسمی منقول حکمی است‬
‫‪ :‬اجرت المثل‬
‫جایی که قرارداد نیست‪ .‬کسی از مال دیگری استفاده کرده بدون قرارداد کـه ممکـن‬
‫است با اجازه باشد یا نه‪ .‬که حال باید اجرت المثل بدهـد کـه بایـد کارشـناس تعیـین‬
‫کنـد ‪ .‬ماننـد خسارت است‪ .‬پس اجرت المثل مال غیر منقول غیر منقول است که‬
‫می شود غیر منقول تبعی‬
 ‫‪ :‬تعیین مال غیرمنقول و ملک به عنوان مهریه‬
‫زمانی یک ملک و مال غیرمنقول به عنوان مهریه زن قرار داده می شود قبل از‬
‫عقد ازدواج باید به زوجه منتقل شود و اگر سند ملک قبل از عقد ازدواج به نام زن‬
‫نشود‪ ،‬دفاتر ازدواج عقد را ثبت نخواهند کرد‪.‬البته اگر زوجین توافق دیگری داشته‬
‫باشند مشمول مال غیرمنقول با تعریف باال نمی شود‪ .‬زمانی که مال غیرمنقول یا‬
‫ملک به عنوان مهریه در نظر گرفته می شود‪ ،‬می توان سریع آن را وصول کرد ‪،‬‬
‫‪ .‬این نوع مهریه از ضمانت اجرای کافی و الزم برخوردار است‬