Download as docx, pdf, or txt
Download as docx, pdf, or txt
You are on page 1of 61

HIV/AIDS Krizi ve Cinsel

Kararlar

Bölüm Özeti

F®H

HIV ve AIDS'in Evrimi

AIDS ve HIV Enfeksiyonunun Yaygınlığına İlişkin İstatistikler

Enfeksiyon Riskleri

Perspektiften HIV Salgını

HIV: Enfeksiyon ve Virüs

HIV Eylem Mekanizması

HIV Nasıl Bulaşır?

HIV'e Karşı Bağışıklık Gelişebilir mi?

HIV Testi, Tedavisi ve Aşıları

HIV Testi Tartışması

HIV Hastalığının Tedavisi

HIV aşıları

HIV ve Toplum

Bireysel Özgürlük ve Kamu Sağlığı Çıkarları

Diğer Etik Sorunlar ve HIV/AIDS

HIV ve Cinsiyetle İlgili Kişisel Kararlar


HIV Eğitimi

Seks Güvenli ve Tatmin Edici Olabilir mi?

HIV Bulaşmanın Cinsel Risklerini En Aza İndirmek

Öz değerlendirme

HIV/AIDS ve Hayatınız

Bölüm özeti

Not: Her bölümün sonunda Sağlığa Odaklanma sorularından bir seçki yer almaktadır. Bu
soruların yanıtları bölüm içerisinde kenar boşluğundaki sembolle belirtilmektedir.

Burada sağlık ocağı dışında kimse HIV taşıdığımı bilmiyor


ve riskli davranışlarda bulunmayarak diğer insanları koruyorum
. Peki ya umurumda olmasaydı? Peki ya
dışarıdaki diğer HIV pozitif insanlar bunu bilmiyorsa ya da
umursamıyorsa? Bana bulaşabileceğini düşünmediğim için enfeksiyona yakalandım .
O yaptı.

-Bir öğrencinin yazılı beyanından

507

W he epidemic of HIV disease and AIDS is now entering its third decade. It has garnered
more attention than any new disease to appear in recent history, and it continues to spread.
Acquired immunodeficiency syndrome, better known as AIDS, threatens significant portions
of the human population. Although new disease epidemics come and go, HIV and AIDS have
been directly associated with sexual activity, and such diseases tend to get people’s attention.
The prevalence of human immunodeficiency virus (HIV), the vims that can eventually
produce AIDS when it infects humans, has raised political and economic issues. It has
unleashed prejudice, especially homophobia, biphobia, and racism. HIV also seems to be
changing how people approach their sexual activities, at least to some degree (Nathanson &
Auerbach, 1999)-

How do you feel the HIV/AIDS crisis will or will not impact your personal life now and/or in
the future?

Research into this disease remains one of the most active areas in medical science today,
although there are still methodological problems in getting accurate information about the
relationship of human sexual behavior and the risks of HIV infection. New information is
continually replacing old, and it is therefore crucial for you to inform yourself of any new
findings. In recent years in North America, there has been a decline in the number of persons
being diagnosed with HIV or dying of AIDS annually. This may well have created a false
sense of security that the worst is over. Recent improvements in medical treatments have been
delaying the onset of certain disease symptoms, but not curing the disease. Among some
populations, the numbers of AIDS cases is actually on the rise. The realities of HIV/AIDS are
still unsettling, and the epidemic is far from over. Taking into consideration the risks of HIV
infection represents an essential component of being a sexually responsible individual
(Haffner, 1998a). It may be your health and well-being, or your very life, that is at stake.

apparent weakness in their immune systems, the collection of mechanisms with which the
body wards off disease. The patients experienced long periods of ill health while their bodies
struggled to right various bacteria, protozoa, and viruses. Eventually, the infections, often in
rare forms, would become more tenacious, finally resulting in death. The Centers for Disease
Control and Prevention (CDC) soon labeled the new and puzzling disorder acquired
immunodeficiency syndrome. Before long, it became clear that the disease-causing germ,
eventually identified as HIV, could be transmitted between people and that it was
frighteningly lethal.

No one knows for certain how long HIV has been around. It may be that in earlier years,
people who actually died of AIDS were diagnosed as having died of one of the many
infections that the disease produces, or that medical personnel simply had no way of knowing
what they were dealing with. In recent testing of blood human samples taken during 1959 in
what was then the Belgian Congo of Africa, HIV has been identified (Balter, 1999). Although
there have been some puzzling cases from earlier years leading to speculation about when and
how HIV actually reached North America, it is generally believed that it arrived sometime
during the mid-1970s.
The predominant theory, although it remains only a theory, about the origin of HIV is that a
variant of the virus infected chimpanzees, perhaps for thousands of years. The virus
eventually mutated into a form that could infect humans, and it may well have been trans-
mitted to humans in central Africa during the butchering of chimps for food (Cohen, 1999a).
The virus may have remained isolated in small, remote societies for decades until changing
ways of African life brought it to urban centers, from which it was then transported to the rest
of the world by infected persons. Changing lifestyles, such as increased international travel,
have had profound effects on the spread of such epidemics. We will never completely
understand the routes by which HIV has spread throughout the world. Once a

K The Evolution of HIV and AIDS

In the early 1980s, articles began to appear in medical journals describing symptoms that had
appeared in a number of gay men and users of intravenous drugs who shared needles. One of
the things that all of these individuals seemed to have in common was an

acquired immunodeficiency syndrome (AIDS): fatal disease caused by a virus that is


transmitted through the exchange of bodily fluids, primarily in sexual activity and intravenous
drug use.

human immunodeficiency virus (HIV): the virus that initially attacks the human immune
system, causing HIV disease and eventually AIDS.

508

Bölüm 17 HIV/AIDS Krizi ve Cinsel Kararlar

509

Oceania, New Zealand, and Australia (similar rates to Europe) 13,000 infected
The Caribbean and Latin America 1.7 million infected

United States and Canada 890,000 infected

Western Europe 670,000 infected

Asia and Southeast Asia More than 6.7 million infected

Sub-Saharan Africa (not including South Africa) 22.5 million infected


North Africa and Middle East 210,000 infected

No Data

Eastern Europe and Central Asia

HIV ve AIDS'in Evrimi

100,000 infected

BEN ! Doğu Asya ve Facifc. yerleştirmek. ' 1 560.000 enfekte


ŞEKİL 17.1 1998'e Kadar Küresel HIV Enfeksiyonu Oranları

Her ne kadar Sahra altı Afrika hala en fazla HIV enfeksiyonuna sahip olsa da dünyanın diğer
bölgelerinde de bir artış görülüyor. Pahalı ilaçların zengin ülkelerde sorunu bir miktar
hafiflettiği açık, ancak yoksul ülkelerde yeni enfeksiyonlar ve ölüm sayısı artmaya devam
ediyor.

Kaynaklar: Science, UNAIDS ve Dünya Sağlık Örgütü'nden veriler.

Enfekte insanlardan oluşan bir havuz, dış alanlarla etkileşime giren bir nüfus merkezinde
oluşturulduğundan , virüsün insan nüfusunun daha büyük kesimlerine ulaşması yalnızca
zaman meselesiydi.

AIDS ve HIV Enfeksiyonunun Yaygınlığına İlişkin İstatistikler

Epidemiyolojik çalışmalar , Kuzey Amerika'da ve dünya çapında HIV enfeksiyonunun


boyutunu araştırmaya devam etmektedir (bkz. Şekil 17.1). Kullanılan yöntemlerden biri
hastaneler, klinikler, doktorlar ve tıbbi kayıt sistemleri tarafından bildirilen HIV pozitif
vakaların sayısına ilişkin sürveyans verileridir. Amerika Birleşik Devletleri'nde bu vakaların
en az yüzde 90'ının gerçekten rapor edildiğine inanılmaktadır; bu, diğer hastalıkların
raporlanmasıyla karşılaştırıldığında çok yüksek bir orandır . Yirminci yüzyılın sonuna
gelindiğinde dünya çapında AIDS insan ölümlerinin dördüncü en büyük nedeni haline
gelmişti . Enfeksiyon ve ölüm oranları dünyanın yoksul ülkelerinde çok daha yüksektir
(Balter, 1999; Marby, 1999).

Amerika Birleşik Devletleri'nde, tıbbi tedaviler HIV ile enfekte kişilerin ortalama yaşam
süresini uzattığı için, mevcut tahminler 900.000 kadar kişinin HIV ile yaşadığını ve her yıl
muhtemelen 40.000 yeni enfeksiyonun meydana geldiğini göstermektedir. En yüksek
seviyeden bu yana her yıl 20.000'den az insan ölüyor

Epidemiyoloji (e-pe-dee-mee-A-la-jee): Bir popülasyondaki hastalıkların görülme sıklığı,


dağılımı ve kontrolü ile ilgilenen tıp bilimi dalı .

510

nearly 50,000 in the mid-1990s. With the decline in deaths from AIDS, there has been a
growing racial gap in these deaths. The more deaths from AIDS have declined, the more
blacks become the majority of those who die. Blacks make up 13 percent of the U.S. popu-
lation, but about 50 percent of AIDS deaths now come from that group, and close to 60
percent of new HIV infections are among blacks. Over 60 percent of new infections occur in
people aged 13 to 24.

At first in the United States, HIV spread most rapidly through the gay male population and in
intravenous drug abusers who shared needles. Many hemophiliacs and some surgical patients
who received transfusions prior to the routine checking of donated blood for the virus were
infected, and several thousand developed the disease. The number of reported cases among
gays has been decreasing. It appears that educational campaigns to alert gay males about the
risks of HIV infection have paid off. Males now transmit the virus to females much more
often than females to males. That may reflect the fact that this country began with a larger
pool of infected men, but it also supports the widely held contention that male-to-female
transmission of HIV is more efficient than female-to-male transmission.

Children continue to be born infected with HIV. They seem to become infected perinatally,
meaning during pregnancy, during the birth process itself, or soon after birth. The use of
drugs such as zidovudine by HIV-infected women who are pregnant seems to lessen the risk
that they will transmit the virus to their babies, and this has accounted for a marked decline in
perinatal infections (Moore, 1999b). The drug has not been shown to produce ill effects for
either the infant or the mother (Culnane, 1999).

HIV infection represents a serious global threat. The World Health Organization (WHO)
estimates that there are currently about 33 million people infected with HIV worldwide, with
over 3 million new infections each year (see Fig. 17.2). It is thought that about 75 percent of
the global infections are through heterosexual contact. The predictions for the future from the
WHO have been equally grim, as they estimate that by the year 2020, the disease could be
responsible for the deaths of 121 million people. Southern and Southeast Asia and sub-
Saharan African countries have been hardest hit by HIV infection and AIDS, where it is
believed that 22.5 million people are living with HIV/AIDS.

Studies conducted on U.S. college campuses during the 1990s found that between 2 and 3 of
every 1,000 blood samples of students showed evidence of being infected with HIV. Although
this did not represent a random sample of the student population and simply used blood drawn
at college health centers for other reasons, two studies have clearly demonstrated

B FIGURE 17.2 Global Increase in HIV/AIDS Cases


The startling increase in worldwide numbers of people Living with HIV/AIDS, since 1980.

that HIV infection is a very real and active problem on the campuses of U.S. colleges and
universities. The frequency of infection is even greater on some campuses in metropolitan
areas, where as many as 1 percent of students have HIV (Keeling, 1995). However, these re-
sults also show that the infection is not yet rampant on college campuses and therefore may be
prevented and controlled by careful choices of behavior.

Risks of Infection

Anyone may be potentially at risk of being exposed to bodily fluids in which HIV is present,
if he or she chooses to engage in risky sexual behaviors. Semen, blood, and vaginal secretions
are the fluids most often implicated in transmission of HIV.

For reasons that are not fully understood, HIV was first noticed in the United States among
gay men who

hemophiliac (hee-mo-FIL-ee-ak): someone with the hereditary blood defect hemophilia,


primarily affecting males and characterized by difficulty in clotting.

perinatal: things related to pregnancy, birth, or the period immediately following the birth.

Bölüm 17 HIV/AIDS Krizi ve Cinsel Kararlar

511

HIV ve AIDS'in Evrimi

F^H

çok sayıda partnerle cinsel ilişki paylaşmışlardı, bu da hastalığa yakalanma ve bulaştırma


riskini artırıyordu (bkz. Şekil 17.3). Anal ilişkiyi paylaşmak özellikle riskli bir davranıştır,
ancak bu davranışı gerçekleştiren erkeklerin sayısı azalmaktadır (He Witt, 1998). Semenden
gelen virüs, kolondaki birçok küçük yırtık yoluyla kan dolaşımına girer. Kadınların önemli bir
kısmı erkeklerle anal ilişkiye girdiğinden, bunun onlar için de potansiyel olarak riskli bir
cinsel davranış olduğu kabul edilmelidir (El liott ve Brantley, 1997).

HIV'in hızla yayıldığı diğer grup ise iğnelerin paylaşılması yoluyla damar içi (IV) uyuşturucu
kullananlar oldu . IV uyuşturucu bağımlıları , Amerika Birleşik Devletleri'nde HIV ile enfekte
olan en büyük heteroseksüel nüfusu temsil etmektedir ; ayrıca virüsün heteroseksüel olarak
bulaşmasında en önemli aracı temsil ederler . Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada'da
biseksüel erkekler üzerinde yapılan araştırmada dört tema ortaya çıktı. Genel olarak, yalnızca
eşcinsellere göre daha az güvenli olmayan cinsel davranışlara katılma eğilimindedirler.

Ü1 ŞEKİL 17.3 AIDS Mum Işığı Anıtı

AIDS, HIV'in ilk fark edildiği yer olan Amerika Birleşik Devletleri'ndeki birçok gey
topluluğunu harap etti. Bu kadınlar , New York City'deki Union Square Park'ta AIDS mum
ışığında anma töreni sırasında bir acı anını paylaşıyorlar .

erkekler Bazı biseksüel erkek grupları özellikle HIV enfeksiyonu açısından yüksek risk
altındadır ve ayrıca kadın partnerleriyle prezervatifi erkek partnerlerine göre daha az kullanma
eğilimindedirler. Biseksüel erkekler de yüksek oranda damar içi uyuşturucu kullanımına sahip
olabilir (Doll, Myers, Kennedy ve Allman, 1997; Hewitt, 1998). Şekil 17.4, dünya genelinde
HIV'in çeşitli bulaşma yollarını orantılı olarak incelemektedir.

HIV salgını başladığından beri heteroseksüel temas yoluyla bulaşan enfeksiyonların gerçek
sayısı istikrarlı bir şekilde artıyor. Eşlerden birinin zaten HIV ile enfekte olduğu heteroseksüel
çiftler üzerinde yapılan çalışmalarda , kadınların HIV'i erkeklerden kapma riskinin, erkeklerin
virüsü kadınlardan kapma riskinden 10 ila 18 kat daha fazla olduğu açıktır. Halihazırda başka
bir cinsel yolla bulaşan hastalık (STD) mevcut olduğunda bulaşma riskleri daha da artar . -
Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan kaynaklanan dokuların iltihaplanması, HIV'in vücuda
girmesini kolaylaştırabilir.

, belirli popülasyonların, onları HIV enfeksiyonuna karşı daha savunmasız hale getirebilecek
belirli özelliklerine odaklanmıştır . Küçük kasabalarda ve kırsal bölgelerde yaşayan insanların
genellikle HIV veya AIDS konusunda endişelenmelerine gerek olmadığını varsaydıklarına ve
korunmasız nüfuz edici seks gibi yüksek riskli cinsel uygulamalara eğilimli olduklarına dair
kanıtlar vardır ( Heckman , Kelly , Somlai, Kalichman ve Heckman, 1999). Ancak HIV kırsal
alanlara yayılmaya devam etmektedir ve kentsel-kırsal engellere saygı göstermemektedir -
(McCoy, Metsch, McCoy ve Weatherby, 1999).

Üniversite öğrencileri arasında bireyleri yüksek riskli davranışlara yatkın hale getirebilecek
bir dizi faktör vardır. Çocuklukta cinsel istismar mağduru kadınlar daha savunmasızdır (Whit
mire, Harlow, Quina ve Morokoff, 1999). Alkol tüketimi, cinsel aktivite sırasında kondom
kullanma olasılığını azaltma ve öğrenciler arasında diğer riskli cinsel davranışların
benzerliğini artırma eğilimindedir (Koch, Palmer, Vicary ve Wood, 1999). Bununla birlikte,
bu etkiler hem cinsiyet hem de benlik saygısı düzeyleri tarafından bir miktar
yumuşatılmaktadır. Çok fazla içki içmeyen öğrenciler için yüksek özgüven, daha fazla
kondom kullanımıyla ilişkilidir. Kadınların alkol kullanımından sonra seks yapma olasılıkları
daha yüksektir ve erkeklerin prezervatif kullanma niyetleri daha yüksektir (McNair, Carter ve
Williams, 1998). Enjekte edilemeyen ilaçların kullanımı genellikle daha yüksek düzeyde
yüksek riskli cinsel davranışla ilişkilidir (Woody ve diğerleri, 1999).

Bebeklerde HIV enfeksiyonu ile ilgili hala cevaplanmamış sorular olmasına rağmen, bazı
kanıtlar HIV'in annenin kan sisteminden veya doğum sırasında fetüse bulaşabileceğini
düşündürmektedir. Sezaryenle doğumun bebeklerde HIV enfeksiyonu riskini azalttığı
görülüyor.

512

Bölüm 17 HIV/AIDS Krizi ve Cinsel Kararlar

İletim yöntemleri
Amerika Birleşik Devletleri

Rusya

$1 ŞEKİL 17.4 AIDS Salgınının En Sert Vurduğu ve En Hızlı Büyüdüğü Yer

Kaynak: Newsweek-'Ts AIDS Forever?" © 1998 Newsweek, Inc. Tüm hakları saklıdır.
İzin alınarak yeniden basılmıştır.

virüs vajinal doğum sırasında bulaşır. Bebeklerde hastalığın ne kadar hızlı geliştiği ve belki de
HIV'e yakalanıp yakalanmadıkları, annedeki enfeksiyonun ciddiyeti ile ilişkili gibi görünüyor.
Bir annenin HIV enfeksiyonunun, hamileliğin büyük bölümünde fetüs üzerinde muhtemelen
çok az etkisi vardır ve fetal enfeksiyonların çoğu muhtemelen hamileliğin sonlarına kadar
veya doğum süreci sırasında ortaya çıkmaz. Ayrıca emzirme sırasında anne sütüne HIV'in
bulaşabileceğine dair kanıtlar vardır . Anne sütüyle beslenen bebeklerin, enfekte bir anneden
virüs kapma olasılığı biberonla beslenen bebeklere göre iki kat daha fazladır. HIV için doğum
öncesi test yapılması tavsiye edilir, böylece hamile bir kadının HIV pozitif olduğu tespit
edilirse, bebek doğumdan hemen sonra koruyucu ilaçlar almaya başlayabilir (Ahluwalia,
DeVellis ve Thomas, 1998; Moore, 1999b).

HIV bulaşmış bir arkadaşınızın çocuklarınıza bakıcılık yapmasına izin verir misiniz
? Neden ya da neden olmasın?

CDC ve ABD Halk Sağlığı Hizmetinin diğer bölümleri, çeşitli meslek gruplarına yönelik,
HIV'in yayılmasını önlemelerine yardımcı olacak düzenlemeleri ve tavsiyeleri yayınlamaya
devam ediyor. Ancak şu anda mevcut olan gerçekler, ortak iğneler ve cinsel aktivitenin
kullanıldığı IV uyuşturucu kullanımının, günümüzde virüsün bulaşmasında en büyük
tehditleri temsil ettiğini kuvvetle göstermektedir. Diğer temas biçimleri enfeksiyon açısından
büyük risk teşkil etmiyor gibi görünüyor.
Perspektiften HIV Salgını

kişinin sahip olduğu cinsel partnerlerin sayısından ve ne sıklıkta prezervatif kullandığından


etkilenir . Bu faktörler, alkol ve diğer uyuşturucuların kötüye kullanılmasıyla birlikte, HIV'e
yakalanmada da risk faktörlerini oluşturur. Ancak Ulusal Sağlık ve Sosyal Yaşam
Araştırması'nı (NHSLS) yürüten araştırmacılar, HIV salgınına ve nereye doğru gittiğine
ilişkin tablonun diğer cinsel yolla bulaşan hastalıkların izlediği modelden biraz farklı
olduğunu buldu (Laumann, Gagnon ve diğerleri, 1994). ).

Kentsel alanlar salgının merkez üssünü temsil etmeye devam ediyor ve IV uyuşturucu satış ve
kullanımının kültürün devam eden bir parçasını oluşturduğu yoksul mahallelerde daha fazla
yoğunlaşmaya başlıyor. Hastalığın nispeten bu grup ve bölgelerle sınırlı kalıp kalmayacağı
konusunda tartışmalar devam ediyor . Bu tartışmadan etkilenen pek çok siyasi ve kamu
politikası sorunu var . HIV'in toplumsal olarak görünmez olma veya dışlanma eğiliminde olan
grupları etkilediği algılanırsa, hastalığın tedavisi ve önlenmesine yönelik araştırmaların
finansmanında ivme kaybı yaşanması riski vardır . Eğitimin, verilerin desteklediğinin ötesinde
bir "seks sizi öldürecek" mesajını yayınlaması halinde, HIV enfeksiyonunun gerçek riskleri
hakkındaki bilgilerin etkisini kaybedeceği endişesi de mevcut .
513

HIV: Enfeksiyon ve Virüs

NHSLS araştırmacıları HIV'in yayılmasına ilişkin bir sosyal davranış modeli önerdiler.
HIV'in genel nüfusta bir salgın haline gelmesi için iki özel koşulun karşılanması gerekir:
enfekte nüfus ile genel nüfus arasında sürekli bir "köprü" kurulması ve genel nüfus üyeleri
arasında sık sık seks veya iğne paylaşımı. hastalığın salgın düzeyindeki oranlarını devam
ettirir. NHSLS verileri bu koşulların şu anda karşılanmayabileceğini göstermektedir (Michael
ve diğerleri, 1994). Ancak bu tür bulgular, herkesin HIV riskleri konusunda kayıtsız
kalabileceği anlamına gelecek şekilde yanlış yorumlanmamalıdır. Her ne kadar
epidemiyologlar ve sosyologlar riski sıklıkla geniş istatistiksel genellemeler açısından
görseler de, herkesin bireysel davranışsal tercihlerin potansiyel riskleri konusunda
endişelenmesi gerekir .

En azından Amerika Birleşik Devletleri'nde bazı uzmanlar, eğer bunlar ayrıcalıklı olmanın bir
parçası olarak algılanmazlarsa, bu zorluğun sonunda hastalıktan muzdarip olanlar için şefkati,
birinci sınıf tedaviyi ve araştırma fonlarını sürdürme ihtiyacına dönüşebileceğine inanıyorlar.
bacaklı sınıflar Eğitimciler için, yüksek riskli bölgelerdeki kişilere ulaşarak onları HIV'in
yayılma riskini en aza indirecek seçimler yapma konusunda eğitmek özellikle önemli
olacaktır. Bir diğer zorluk, HIV tehdidinin olduğu nüfus merkezlerine yeterince yakın
olmayan gençleri, korunmasız cinsel aktivite veya diğer davranışlara ilişkin riskleri almaları
gerektiği kadar ciddiye almaya ikna etmek olacaktır . Kırsal bölgelerde HIV enfeksiyonunun
görülme sıklığı artmıştır (McCoy ve ark. 1999). Ülkenin bazı bölgelerindeki bazı gruplar
diğerlerinden daha az risk altında olsa da, herkesin HIV enfeksiyonu olasılığı hakkında tam
olarak bilgi sahibi olması ve herhangi bir cinsel partnerde en azından bir miktar HIV
enfeksiyonu olasılığı bulunduğunu varsayması gerektiği de doğrudur . bulaşma.

HIV'li kişilerin
ortak cinsel aktivitede bulunması gerektiğini düşünüyor musunuz ? Neden ya da neden
olmasın?

NHSLS verileri aynı zamanda birçok insanın gerçekten de HIV/AIDS krizini ciddiye aldığını
gösteriyor . Toplam yanıt verenlerin yüzde yirmi yedisi HIV testi yaptırmıştı; bu eğilim
özellikle daha genç, daha eğitimli ve büyük şehirlerde yaşayanlar arasında belirgindi. Toplam
örneklemin yüzde otuzu AIDS nedeniyle cinsel davranışlarını değiştirdiklerini belirtti ancak
eğitim veya sosyoekonomik gruba göre belirli bir model yoktu. HIV testi ve davranış
değişikliğiyle ilgili en önemli modeller cinsel partner sayısıyla ilişkilendirildi. İnsanlar ne
kadar çok partnere sahip olursa, test edilme ve cinsel davranışlarını değiştirme olasılıkları da
o kadar artar. Şekil 17.5 verileri özetlemektedir (Michael ve diğerleri, 1994).

B Paneli:

Son On İki Aydaki Seks Partneri Sayısına Göre

Seks partnerlerinin sayısı

Panel C:
Onsekiz Yaşından Beri Seks Partneri Sayısına Göre

Seks partnerlerinin sayısı

ŞEKİL 17.5 HIV/AIDS'e Tepkiler: Şimdiye Kadar HIV/AIDS Testi Yapılan Yüzde ve
AIDS'e Yanıt Olarak Cinsel Davranışta Bildirilen Değişiklik Yüzdesi

NHSLS'den elde edilen veriler, HIV/AIDS açısından test edilme olasılığı en yüksek olan
demografik grupları göstermektedir. Daha genç yaş gruplarındaki ve daha fazla sayıda cinsel
partneri olan kişilerin teste tabi tutulma ve cinsel davranışlarını değiştirme olasılıkları daha
yüksektir.

Kaynak: Sex in America'dan , Robert Michael Telif Hakkı© 1994, CSG Enterprises, Inc.,
Edward 0. Laumann, Robert T. Michael ve Gina Kolata'ya aittir. Little, Brown and
Company, Inc.'in izniyle

S HIV: Enfeksiyon ve Virüs

Sadece AIDS olarak bilinen sürecin son aşamasına değil, HIV enfeksiyonunun tüm sürecine
odaklanmak önemlidir. Bu çok önemlidir, çünkü HIV hastalığı daha erken teşhis edildiğinde

514

Bölüm 17 HIV/AIDS Krizi ve Cinsel Kararlar

KÜLTÜRLERARASI PERSPEKTİF

AIDS'e Küresel Bakış

Dünyanın dört bir yanındaki ülkeler HIV/AIDS kriziyle karşı karşıya kalıyor. Eğitim
kampanyalarının önemli etkileri olabilir . Güney Afrikalı öğrencilerin HIV/AIDS hakkında
çok daha az bilgisi vardı ve güvenli sekse karşı daha az olumlu tutumları vardı, oysa daha
bilgili Avustralyalı öğrencilerin güvenli seks tekniklerini tercih etme olasılıkları çok daha
yüksekti (Smith, de Visser, Akande, Rosenthal ve Moore, 1998) . HIV, bazı kültürleri
cinsellikle ilgili uzun süredir devam eden değerleriyle yüzleşmeye zorluyor.

Latin Amerika'da erkekler geleneksel olarak kadınlarla ve diğer erkeklerle oldukça özgürce
cinsel ilişkiler yaşarlar. HIV taşıyabilecekleri gerçeğini tartışmayan birçok erkek, potansiyel
riskleriyle birlikte virüsü kadın ve erkek partnerlerine ve doğmamış çocuklarına yayıyor . -
Brezilya şu anda Afrika dışında dünyada bildirilen en yüksek sayıda AIDS vakasına sahip
ikinci ülke. Erkeklerin kadınlarla olduğu kadar kadınlarla da seks yapması veya diğer
erkeklerle cinsel eylemlerde "baskın" bir rol üstlenmesi durumunda eşcinsel olarak kabul
edilmediği bir ülke olan Brezilya'da biseksüel davranış oldukça yaygın . Prezervatiflerin
yoksul çoğunluk için genellikle çok pahalı olması ve mevcut prezervatiflerin çoğunlukla
düşük kalitede olması gerçeğiyle birleştiğinde , Brezilyalı erkeklerin davranışları HIV
enfeksiyonunun kontrolünü oldukça zorlaştırıyor (Klein, 1998; Romero, Wyatt, Chin) , &
Rodriguez, 1999). Brezilya hükümeti geniş bir cinsellik eğitim programı uygulamaya koydu
(Suplicy, 1994).

Asya kültürlerinin geleneksel değerleri de HIV sorununun boyutlarının gerçekçi bir şekilde
değerlendirilmesine engel olmuştur . Çin ve Japonya, cinsel faaliyetlerin açıkça
tartışılmasından her zaman kaçındılar ve HIV enfeksiyonunun kapsamı konusunda büyük
ölçüde inkarı teşvik ettiler. Her iki ülke de artık kendi nüfuslarında HIV enfeksiyonunda
keskin artışlar görüyor ve HIV/AIDS konusunda eğitim çalışmaları başlatıyorlar. Çin, bazen
aşktan kaynaklanan hastalık olarak adlandırdıkları hastalıkla karşı karşıya oldukları sorunu
kabul etmeye başladı . Tayland ve Kamboçya, kısmen buraların erkek nüfus tarafından
fahişelerin yaygın olarak kullanıldığı ülkeler olması nedeniyle zaten HIV'den ağır bir darbe
aldı. Kadın fahişelerin büyük bir kısmına bir süredir HIV bulaşıyor ve hastalık artık
müşterileri aracılığıyla bu ülkelerdeki diğer kadınlara da yayılıyor. Tayland'daki yoğun eğitim
çabaları cinsel davranışları değiştirmeye ve enfeksiyon oranlarında düşüşe neden olmaya
başladı . Ancak diğer Asya ülkelerinden Tayland'a gelen ziyaretçiler genellikle kendilerini -
HIV kapma riskine karşı koruma konusunda yeterince hazırlıklı değillerdir (Sanitioso, 1999;
Vorakitphokatorn, Pulerwitz ve Cash, 1999).

Pek çok Asya hükümeti, ekonomileri için hayati önem taşıyan yabancı turistlerin veya
yatırımcıların cesaretini kıracağı korkusuyla, ülkelerinde ciddi sorunların bulunduğunu kabul
etmekte isteksiz davrandı . Hindistan'da HIV enfeksiyonu oranlarının artmaya devam ettiği
açıktır (grafiğe bakınız) ve ancak hükümet , durumu kontrol altına almak için gerekli olacak
büyük eğitim ve tıbbi çabaları ancak yakın zamanda başlatmaya başlamıştır (Bağla, 1998) .
Cinsel konular hakkında konuşmaktan kaçınan bir ülkede , bilgisizlikten dolayı HIV bulaşma
riski daha da büyük görünmektedir (Chandiramani, 1998).

Rusya'da ve eski Sovyetler Birliği'nin diğer ülkelerinde durum, salgının başlangıcında


Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa'da olduğu gibi. İnsanlar hastalık hakkında çok az şey
biliyor ve sıklıkla riskli davranışlarda bulunuyorlar. Yalnızca az sayıda HIV vakası rapor
edildi, ancak çok daha fazlasının olduğu varsayılıyor.

HIV/AIDS, kadınlarda enfeksiyon oranının erkeklerden daha yüksek olduğu Afrika'da büyük
bir sorun olmaya devam ediyor. Kadınların cinsel yaşamları üzerinde daha fazla özgürlük ve
kontrol sahibi olmalarına yardımcı olmak için çabalar sürüyor, ancak kültürel tarihler ve
zorunluluklar açısından bu zor bir iştir . Bazı Afrika kültürlerinde cinsel hizmetlerin maddi
kazanç karşılığında değiş tokuş edilmesi, kadınları daha da büyük bir risk altına sokmaktadır
(Ankomah, 1999). Afrika'da ergenlerin HIV ile ilgili cinsiyetle ilgili riskler konusunda
eğitilmesi ve daha güvenli seks uygulamalarının teşvik edilmesi konusunda çok daha az
ilerleme kaydedilmiştir (Stanton ve diğerleri, 1999). Yine siyasetin, kültürel değerlerin ve
HIV krizinin ayrılmaz biçimde iç içe geçtiğine dair küresel kanıtlar var.

Hindistan'da HIV enfeksiyonu ve AIDS vakalarının sayısı hızla artıyor. Ulusal AIDS Kontrol
Örgütü'nün izniyle yeniden basılmıştır.

515

HIV: Enfeksiyon ve Virüs

Aşamalar ilerledikçe hasta, enfeksiyonun belirli yönlerini geciktirebilecek ve bazı


komplikasyonları önleyebilecek tedaviyi alabilir. HIV enfeksiyonu , vücudun bağışıklık
sisteminin giderek zayıfladığı öngörülebilir aşamalardan geçer . Enfeksiyonun süresi kişinin
sağlığına ve davranışına bağlı olarak değişmekle birlikte, vücutta hastalığa neden olan
ajanlara karşı savunma için hayati önem taşıyan hücrelerin kademeli olarak tükenmesi söz
konusudur (Balter, 1998) .

Bazı kişilerde HIV bulaştıktan kısa bir süre sonra ateş, bezlerde şişme, yorgunluk ve belki de
döküntü ortaya çıkar. Buna birincil HIV hastalığı denir . Bu erken belirtiler genellikle vücut
bağışıklık savunmasıyla enfeksiyonu savuşturmayı başardıkça birkaç hafta içinde kaybolur ve
HIV testinin pozitif olduğunu gösterecek yeterli antikor henüz mevcut olmayabilir. İkinci
aşamaya kronik asemptomatik hastalık adı verilir; bu hastalık, belirli bir hastalık belirtisi
olmamasına rağmen bağışıklık hücrelerinin kademeli olarak azalmasıyla karakterize edilir . -
Sonunda, HIV ile enfekte olan çoğu insanda kronik olarak şişmiş lenf düğümleri görülmeye
başlar, ancak diğer birkaç semptom da olabilir . Bu semptomları gösterebilen ve çoğu HIV
hastalığı kadar ciddi olmayan başka hastalıkların da bulunduğunu belirtmek önemlidir
(Cowley, 1998; Schacker, Collier, Hughes, Shea ve Corey, 1996).

Enfeksiyon ilerledikçe vücuttaki bağışıklık hücrelerinin sayısında sürekli bir düşüş olur.
Birey, normalde çevrede bulunan hastalığa neden olan organizmaların , zayıflamış dirençten
yararlanarak kişiye saldırabileceği fırsatçı enfeksiyona karşı giderek daha savunmasız hale
gelir. Bu üçüncü aşamadır ve kronik semptomatik hastalık olarak adlandırılır. HIV
hastalığının bu aşamasında en sık görülen enfeksiyonlardan biri, pamukçuk adı verilen
ağızda oluşan bir mantar enfeksiyonudur (bu hastalığın tek başına ciddi bir hastalığın belirtisi
olması gerekmez ). Ayrıca ciltte ve vücudun nemli iç zarlarında enfeksiyonlar da olabilir.
Sürekli ateş, sırılsıklam gece terlemeleri, kilo kaybı ve sık görülen ishalin eşlik ettiği genel
rahatsızlık ve halsizlik duyguları olabilir .

HIV'in gerçek kuluçka süresi son derece değişkendir. Tam gelişmiş AIDS tanısı, HIV ile
enfekte bir bireyde 26 hastalıktan bir veya daha fazlasının ortaya çıkmasından sonra konur.
Sendrom terimi , bir arada kümelenme eğiliminde olan hastalık semptomlarının bir
koleksiyonunu ifade eder. Çoğu sendromun aksine, AIDS'in bir dizi semptomu olabilir ve
hastalık birçok farklı şekilde ilerleyebilir (Lopez ve ark. 1999). Sonuçta, vücut artık
dayanamayana ve kurban ölene kadar aylarca süren zayıflatıcı bir hastalık olabilir.
HIV Eylem Mekanizması

insan dokularına bulaşan en küçük mikroorganizmalar arasındadır . Tipik olarak kendilerini


bir hücrenin dışına bağlarlar ve genetik materyallerini içeriye enjekte ederler; burada yeni
virüsler üretmek için konakçı hücrenin DNA'sını devralırlar. Bu virüsler daha sonra diğer
hücrelere yayılır, yeni virüsler üretilirken onları bozar veya öldürür. Viral enfeksiyonun
semptomlarına neden olan doku tahribatıdır. HIV, retrovirüsler adı verilen virüs sınıfına aittir
. Tüm canlılarda, organizmanın özelliklerini belirleyen, her hücrenin genlerindeki DNA'da
saklanan kalıtsal koddur. Yaşamın karmaşık biyokimyasal süreçleri bu kod tarafından
yönetilir. DNA, mesajlarını tüm hücrelerde bulunan başka bir kimyasala, RNA'ya iletir; bu
kimyasal, daha sonra hücrenin yaşaması ve çalışması için ihtiyaç duyduğu tüm ürünleri
üretmesine yardımcı olmada birçok rol oynar . Retrovirüsler, genetik kodlarının RNA
formunda taşınması bakımından benzersizdir. Bir retro virüs bir hücreye saldırdığında, bir
kimyasal hücrenin RNA'sına virüsün genetik planlarını hücrenin DNA'sına çevirmesini
emreder, böylece ona tamamen yeni bir virüs parçacıkları mahsulü oluşturması talimatını
verir. Bu mekanizmanın olağan işleyişin tam tersi olmasından dolayı bu virüslere retrovirüsler
adı verilmektedir.

Genellikle vücudun bağışıklık sisteminin çeşitli unsurları belirli bir virüse karşı antikor
geliştirebilir, böylece bağışıklık gelişir ve hastalık azalır. Bu doğal bağışıklık kalır ve konağı -
belirli bir virüsün neden olduğu enfeksiyona karşı kalıcı olarak bağışık hale getirir.
Araştırmalar , HIV'in vücudun beyaz kan hücrelerine girerek bağışıklık sistemini zayıflatıp
yok etmesini sağlayan karmaşık kimyasal mekanizmaları ortaya çıkarıyor . HIV, vücutta
çoğalmak ve çoğalmak için vücudun tüm hastalıklara karşı bağışıklık kazanmasına yardımcı
olan hücreleri yok eder. Bu hücreler, vücudun bağışıklık savunmasını bir araya getirmede
önemli bir rol oynayan bir tür beyaz kan hücresi olan CD4'ler olarak bilinen T-lenfositleridir
(Balter, 1998; Cowley, 1998). HIV şaşırtıcı sayıda çoğalma yeteneğine sahiptir ve hayatta
kalabilmek için sürekli yeni, enfekte olmamış hücrelere geçmesi gerekir.

Hala tam olarak anlaşılamayan nedenlerden ötürü, HIV ile enfekte olan hücrelerin sayısı, -
kişinin tamamen semptomsuz olduğu bir süre, bazen yıllar boyunca nispeten sabit kalma
eğilimindedir. Bir teori

Fırsatçı enfeksiyon: Zayıflamış bir bağışıklık sisteminin direncinin azalmasından


kaynaklanan bir hastalıktır.

Pamukçuk: Bir mantarın neden olduğu ve ağız boşluğunda beyaz lekelerle karakterize edilen
bir hastalıktır.

sendromu (SIN-drome): birlikte ortaya çıkan ve belirli bir durumu karakterize eden bir grup
belirti veya semptom.

retrovirüs (RET-ro-vi-rus): virüsün kendi genetik kodunu konakçı hücreninkine entegre


etmesini ve böylece kalıcı enfeksiyon oluşturmasını sağlayan ters transkriptaz enziminin
yardımıyla üreyen bir virüs sınıfı.

516

Bölüm 17 HIV/AIDS Krizi ve Cinsel Kararlar

Bir grup üniversite öğrencisi akran danışmanıyla konuşmak üzere davet edilen Susan,
kendisine HIV bulaştığını keşfettiğini şöyle anlattı : "Hiçbir semptomum yoktu ama bu
düşünce uzun süredir aklımın bir köşesinde dolaşıyordu. Test yaptırmam gerektiğini
biliyordum. Geçmişte bazı riskler aldığımı biliyordum ve şimdi yeni bir partnerle
birlikteydim. Prezervatif kullanıyorduk. Sonunda kontrole gitme zamanının geldiğine karar
verdim. Bu endişelere rağmen açıkçası hiç olmadı. HIV hastası olabileceğim aklıma geldi.
İçim rahat olsun diye test yaptırıp, seks hayatıma yeni ve daha dikkatli bir başlangıç
yapacağımı düşündüm." Test sürecinin kendisi hakkında konuşmaya devam etti ve ardından
şunları söyledi: "HIV pozitif olduğumu öğrendiğimde yaşadığım şoku tahmin edebilirsiniz.
Her zamanki aşamaların hepsinden geçtim. İlk başta buna inanamadım ve yine de bu
gerçekten karanlık ve moral bozucu duygu her zaman etrafımda dolaşıyordu. Bir hata yapmış
olabileceklerini düşündüğüm için tekrar test yaptırdım. Sonunda gerçek ortaya çıktığında,
aylarca kendim için üzülerek geçirdim. Partnerim kısa süre sonra benden ayrıldı . öğrendikten
sonra her konuda nazik olmaya çalıştı."

Su san, HIV enfeksiyonunu öğrendikten 2 yıl sonra artık geleceğe odaklanıyordu. Karşılaştığı
bazı sınırlamalar konusunda gerçekçiydi ve enfeksiyonun bazı semptomları daha da
kötüleştirip sonunda tam anlamıyla AIDS'e dönüşebileceğini anlamıştı. Ancak lisans eğitimini
tamamlamış ve sosyal hizmet alanında yüksek lisans programına devam ediyordu. "HIV ile
enfekte olan diğer kişilerle ve enfekte olmayan insanlardan oluşan gruplarla çalışmak
istiyorum . Önümüzdeki birkaç yıl içinde, HIV'in tüm toplumumuz için yarattığı tüm sorunları
anlamak için mücadele etmek zorunda kalacağız. Hiçbiri ne kadar yaşayabileceğimizi
biliyoruz. Sahip olduğum zamanı en iyi şekilde değerlendirdiğimden emin olmak ve mümkün
olduğunca sağlıklı kalmaya çalışmak istiyorum." Bağışıklık sistemini mümkün olduğu kadar
sağlıklı tutmak için uyguladığı diyeti, egzersiz ve dinlenme rejimini anlattı. Sözünü bitirirken
Susan şöyle dedi: "O yüzden lütfen dikkatli olun ve arkadaşlarınızı da dikkatli olmaya teşvik
edin. HIV enfeksiyonu son derece gerçek bir şeydir ve dikkatli olmayan herkesin başına
gelebilir. Hayatımı olabildiğince dolu dolu yaşıyorum. Yapabilirim. Senin de aynısını HIV
olmadan yapmanı istiyorum."

bağışıklık sisteminin sonunda enfeksiyon nedeniyle tükenmesi ve bocalamasıdır. Bu noktada


enfekte olan birey, fırsatçı hastalıklara karşı daha savunmasız hale gelmeye başlar .
Antibiyotikler ve bilinen diğer ilaçlar viral enfeksiyonlara karşı etkili değildir, ancak
bakteriyel fırsatçı enfeksiyonlarla mücadelede son derece yararlı olabilirler .

HIV Nasıl Bulaşır?

diğerine doğrudan aktarılması yoluyla bulaştığı açıktır . Hastalığın kronik asemptomatik


evresi, rahatsız edici semptomların ortaya çıkmasından önce yıllarca sürebilir. Ancak virüs
yine de enfekte olup herhangi bir belirti göstermeyen kişilerden bulaşabilir. AIDS hastası olan
veya HIV hastalığının diğer semptomlarını yaşayan kişilerin virüsü bulaştırma olasılıkları
daha da yüksektir. HIV vücuda organların iç yüzeylerinden (vajina, rektum, penis içindeki
üretra veya ağız gibi) veya derideki küçük kesikler veya açık yaralar gibi açıklıklardan girer
(Keeling, 1995).

, virüsün bulaşmasında rol oynayan en tipik sıvıların kan, meni ve vajinal salgılar olduğunu
gösterdi . Daha önce tartışıldığı gibi virüs perinatal olarak bulaşabilir ve anne sütü yoluyla
bebeğe bulaşabileceğine dair kanıtlar vardır. Ayrıca HIV'in tükürükte, gözyaşında, idrarda ve
dışkıda bulunduğuna dair belgeler var , ancak virüsün aslında bu salgılar ve boşaltımlar
yoluyla bulaştığına dair çok az doğrudan kanıt var .

HIV enfeksiyonunun çeşitli yolları açıkça belgelenmiştir:

1 . Anal veya vajinal ilişki.


2 . Oral-genital cinsel aktivite.

3 . Enfekte bir kişiden gelen meni veya vajinal sıvılarla temas.

4 . Enfekte kişilerden nakledilen organlar.

5 . Uyuşturucu kullanıcıları tarafından paylaşılan veya dövme yapmak, kulak delmek veya
steroid enjekte etmek için kullanılan kontamine iğneler ve şırıngaların kullanılması yoluyla
enfekte kanla temas .

6 . Hamilelik sırasında amniyosentez gibi invazif işlemler kullanıldığında riskleri artan


anneden çocuğa geçiş.

oldukça riskli olabilecek diğer cinsel aktivitelerle birlikte uygulanmasıdır . Bununla birlikte, -
oral seks (erkeğe oral seks) sırasında erkeğin sperminden HIV'in bulaştığı durumlar da
vardır .

517

HIV Testi, Tedavisi ve Aşıları

F®H

Cunnilin gus (bir kadın üzerinde yapılan oral seks) sırasında bulaşmaya dair daha az kanıt
vardır (Schacker ve diğerleri, 1996). Maymunlar üzerinde yapılan ve hayvanları enfekte
edebilen HIV benzeri virüs içeren bir solüsyonun dillerine damlatıldığı bir çalışma da vardı.
Araştırmacılar, maymunları ağız yoluyla enfekte etmek için, rektal olarak uygulandığında
olduğundan daha düşük bir virüs konsantrasyonunun solüsyonda olması gerektiğini
keşfettiklerinde şaşırdılar. Bu tür bulguların insanlar için geçerli olup olmadığını belirlemenin
bir yolu olmasa da, uzmanların oral-genital seksin bir zamanlar varsayıldığından daha riskli
olabileceği konusunda uyarmasına neden olacak kadar endişe uyandırdılar (Baba ve diğerleri,
1996) .

Sıradan öpüşme sadece küçük bir tehdit oluşturuyor gibi görünse de CDC, öpüşme yoluyla
HIV bulaşan bir vakayı bildirdi . Her iki tarafta da diş eti hastalığı vardı; bu da tükürükte
taşınan virüslerin ağızdaki küçük çatlaklar veya yaralar yoluyla vücuda girebileceği veya
bademciklerdeki lenfatik hücrelere girebileceği yönündeki daha önceki şüpheyi doğruluyor .
Bu nedenle uzmanlar uzun süreli, ıslak ve derin öpüşmeye (Fransız öpücüğü) karşı uyarıda
bulunmaya devam ediyor .

Kalabalık evlerde, sosyal ortamlarda, okullarda veya işyerinde bile enfekte kişilerle gündelik
temaslar tehlikeli değildir. Yiyecek, su, tuvaletler, yüzme havuzları veya jakuziler, paylaşılan
içme veya yeme kapları, telefonlar veya kullanılmış giysiler yoluyla bulaşan belgelenmiş
hiçbir HIV vakası yoktur . Çeşitli araştırma çalışmaları virüsün böcekler tarafından
bulaşmadığını göstermiştir.

NIV'e Bağışıklık Gelişebilir mi?

Şu ana kadar HIV ile enfekte olan kişilerin tamamında hastalık belirtileri gelişmemiş ya da -
AIDS'e ilerlememiştir. HIV ile enfekte bireylerin yüzde 5 ila 10'u herhangi bir antiviral tedavi
olmaksızın bile asemptomatik kalmıştır ve araştırmacılar bunun nedenlerini araştırmaya
devam etmektedir. Enfekte kişilerin ne kadarının sonuçta hastalığa yakalanacağı henüz
bilinmiyor, ancak bir çalışma HIV ile enfekte kişilerin yüzde 10 ila 17'sinin enfeksiyondan 20
yıl sonra AIDS'siz kalacağını öne sürüyor (Haynes, Pantaleo ve Fauci) , 1996). Nüfusun
küçük bir yüzdesinin aslında HIV'e karşı bir tür genetik bağışıklığa sahip olabileceği yönünde
öneriler de mevcut ve araştırmalar, belirli genetik konfigürasyonların en azından enfeksiyona
duyarlılığı azaltabileceğini veya artırabileceğini doğruladı (Carrington ve diğerleri, 1999). ).

Yeterince yüksek bir HIV konsantrasyonunun tek başına AIDS'e neden olabileceği
gösterilmiş olsa da, hastalığın ilerlemesini etkileyen bir dizi başka faktör de vardır ve bazı
bireylerde bu ilerleme daha hızlıdır. Örneğin, HIV enfeksiyonundan önce bağışıklık sistemi
zaten zayıf olan bir kişi, bağışıklık sistemi güçlü olan bir kişiye göre AIDS'e daha hızlı
yakalanma eğiliminde olacaktır. Benzer şekilde, bireyin bağışıklık sisteminin diğer
enfeksiyonlarla ne kadar çok mücadele etmesi gerekiyorsa, HIV de o kadar kolaylıkla
tutunabilir ve zarar verebilir. Araştırmalar aynı zamanda HIV'in insan herpes virüslerinden
biri gibi diğer bazı virüslerle etkileşime girebildiğini, böylece her iki virüs parçacığının
hücresel enfeksiyonunun daha etkili ve hızlı hale geldiğini gösteriyor.

seroreversiyona uğradığı birkaç vaka olmuştur ; bu, onların HIV'i vücutlarından


temizleyebildikleri anlamına gelir. Bazı uzmanlar bu kişilerin aslında enfekte olduğuna dair -
şüphelerini dile getiriyor ve orijinal testlerin de kontamine olmuş olabileceğine inanıyorlar .
Bununla birlikte, Avrupa'da doğumda HIV ile enfekte olan birkaç yüz çocuk üzerinde yapılan
araştırmalar, bunların en azından küçük bir yüzdesinin virüsü vücutlarından temizlediğini
göstermektedir (Thompson, 1996).

Bazı bireylerin HIV'e karşı doğal bir bağışıklığa sahip olup olmadığını veya geliştirip
geliştiremeyeceğini ancak daha fazla araştırma bize söyleyebilecek. Bu arada HIV
enfeksiyonunun ölüm cezası teşkil etmediğini de unutmamak gerekiyor. Enfekte olan bazı
kişiler uzun yıllar boyunca hastalık semptomlarından uzak kalabilir ve bazılarında
semptomlar hiç gelişmeyebilir. Sağlık uzmanları, bağışıklık sistemini güçlü tutmak için sağlık
alışkanlıklarını değiştirmenin, HIV enfeksiyonu tanısı alan herkes için akıllıca bir fikir
olduğunu söylüyor.

® HIV Testi, Tedavisi ve Aşıları

HIV insanlara bulaştığında vücutları hastalıkla doğal mücadele sürecine başlar. Üreyen
virüsleri yok etmeye çalışacak antikorlar oluşmaya başlar. Virüsün varlığını doğrulamak için
en sık kullanılan testler, kişinin vücudunda üretilen antikorların tespit edilmesine yardımcı
olabilir, ancak antikorlar, kişinin gerçekten enfekte olmasından sonraki birkaç ay boyunca
tespit edilemeyebilir. Bu tür antikorların enfeksiyondan sonraki 6 ay içinde ortaya çıktığı
genel olarak kabul edilmektedir. Bununla birlikte, HIV'e maruz kalma olasılığının ardından ek
6 aylık aralıklarla testlere devam edilmesi bazen tavsiye edilmektedir .

Şu anda en çok kullanılan kan testi, enzime bağlı immünosorbent tahlilidir (ELISA).
Pahalıdır , 5 saatte tamamlanabilir ve yorumlanması teknik olarak zor değildir. Bununla
birlikte, ELISA testi yüksek oranda yanlış pozitif sonuç verme eğilimindedir; bu nedenle
sonuçlar,

ELISA: İnsanlarda HIV'in varlığını belirlemek için kullanılan birincil test.

518

Bölüm 17 HIV/AIDS Krizi ve Cinsel Kararlar

Aslında hiçbiri mevcut olmadığında HIV antikorları. Pozitif bir sonuç daha sonra Western
blot veya immünoblot testiyle daha da test edilir . ELISA'dan daha doğrudur, ancak uzun ve
pahalı olduğundan ve eğitimli ve deneyimli teknisyenler tarafından yorumlanması
gerektiğinden , genellikle Büyük ölçekli taramalarda birincil test olarak kullanılmaz. İğneden
korkan kişiler için ağızdan veya idrardan alınan örneklerde HIV'i tespit edebilen testler
bulunmaktadır ancak bu testler yaygın olarak kullanılmamakta ve kan testleri kadar doğru
olduğu düşünülmemektedir (Guest, 1998).

Yeni nesil HIV testleri son derece hassastır ve farklı HIV türlerini ayırt edebilir. Bu testler
gelişmekte olan ülkeler için özellikle değerlidir çünkü bunlar yalnızca tek adımlı
prosedürlerdir, daha az karmaşık laboratuvar olanakları gerektirirler ve bu alanlarda daha
yaygın olan suşları tespit edebilirler. Çok küçük bebeklerde HIV'i tespit etmek için kullanılan
yeni testler de vardır. Bu özellikle olumludur, çünkü erken teşhis daha erken tedaviye ve
potansiyel olarak daha uzun bir hayatta kalma süresine yol açabilir.

HIV testi teknolojisinin mevcut durumu göz önüne alındığında, testin üç olası sonucu olabilir:
(1) HIV antikorlarının varlığının net bir şekilde doğrulanması; (2) antikorların
bulunmadığının açık bir şekilde doğrulanması; veya (3) hastaları korkutucu derecede güvensiz
bırakan belirsiz bir sonuç (Crystal & Schlosser, 1999). Yakın zamanda enfeksiyon kapma
riski yüksek olduğunda, doktorlar genellikle testin negatif veya belirsiz çıkması durumunda
birkaç hafta sonra testin tekrarlanmasını önerir. 30 yaşın altındaki giderek artan sayıda insan
HIV testi yaptırmayı planlıyor. Kliniklerde bağışlanan kanlar otomatik olarak HIV antikorları
açısından tarandığından, bazı kişiler HIV pozitif oldukları takdirde kendilerine tanı
konmayacaklarını bilerek kan veriyorlar . Sağlık profesyonellerinin, hastaları test öncesi
danışmanlık yoluyla hazırlama ve sonuçların olumlu olması durumunda takip danışmanlığı ve
destek sunma sorumluluğu vardır (Guest, 1998).

gizli kabul edilebilir ; bu, sonuçlar genellikle başkalarıyla paylaşılmasa bile kişinin adının test
sonuçlarıyla bağlantılı olacağı anlamına gelir . Çoğu hekimin muayenehanesinde durum
böyledir . Pek çok klinik , test sonuçlarını daha sonra alabilmesi için hastaya bir numara
atanan anonim testler sağlar . Bu sayede hiçbir şekilde kişinin adı kullanılmaz ve mahremiyet
güvence altına alınır.

HIV Testi Tartışması

Kimlere HIV testi yapılması gerektiği ve testin zorunlu mu yoksa isteğe bağlı mı olması
gerektiği konusunda büyük tartışmalar yaşandı. Uzmanların çoğu test çalışmalarının
genişletilmesi gerektiğini tavsiye ediyor ancak testlerin zorunlu olup olmadığı konusunda
görüş ayrılığı yaşıyor. Bazıları, kamu refahı için zorunlu testlerin frengi gibi diğer cinsel yolla
bulaşan hastalıklar için de kullanıldığını ve HIV enfeksiyonunun ciddiyetinin kesinlikle -
benzer müdahaleyi gerektirdiğini belirtiyor. Ayrıca, enfekte olduğu bilinen kişilerin cinsel
partnerlerinin de takip edilmesini ve böylece onlara da test yapılmasını savunuyorlar.
Eyaletlerin yarısından fazlasında evlilik ruhsatı için başvuranlar, göçmen vizesi almak
isteyenler ve ABD silahlı kuvvetlerine katılmak isteyenler arasında zorunlu HIV testi
halihazırda uygulanıyor.

Bazı eyaletlerde reşit olmayanların teste tabi tutulmasına izin verilmeden önce ebeveynlerin
izninin alınması zorunlu kılındı, ancak bunun gençlerin teste tabi tutulma olasılığını en az
yüzde 50 oranında azalttığı görüldü. Connecticut ebeveyn izni şartını ortadan kaldırdığında,
kamu kliniklerini ziyaret eden 13 ila 17 yaş arası gençlerin sayısı önemli ölçüde arttı -
(Meehan, Hansen ve Klein, 1997).

Göçmenlik ve Vatandaşlığa Kabul Dairesi'nin HIV pozitif yabancıların Amerika Birleşik


Devletleri'ne girmesini yasaklayan politikası uluslararası toplumda pek çok kişiyi kızdırdı,
ancak Amerikalı yetişkinlerin üçte ikisinden fazlası böyle bir yasağı destekliyor.

Hükümetin göçmenlere yönelik zorunlu testlere devam etmesi gerektiğini düşünüyor


musunuz? Hükümet HIV ile enfekte
yabancılara vize vermemeye devam etmeli
mi ?
Neden ya da neden olmasın?

Tecavüz vakalarında, mağdurun enfeksiyon riskinin mevcut olup olmadığını bilmesi için
tecavüz iddiasındaki kişilerden HIV testi yaptırmaları isteniyor. Artık çoğu eyalette hüküm
giymiş tecavüzcüleri teste tabi tutmaya zorlayabilecek yasalar var. Ancak bu bilgilerin
göründüğü kadar faydalı olmayabileceği ve olumsuz yanlarının da olabileceği öne sürüldü.
Örneğin, tecavüz fiilen meydana geldikten sonra tecavüzcünün hastalığa yakalanmış olma
ihtimali her zaman vardır . Buna ek olarak, bir cinsel ilişki sonrasında HIV ile enfekte olma
ihtimali oldukça düşük olup , yaklaşık 300 ila 500'de 1'dir. Bu nedenle, tecavüz mağduru,
gerçek enfeksiyonun olup olmadığından emin olamayabilir. Testin sonucu ne olursa olsun
mağdurun hemen ve birkaç ay sonra teste tabi tutulması yine de önemli olacaktır.

Bazı eyaletler halihazırda aile planlaması ve cinsel yolla bulaşan hastalık kliniklerinin
ücretsiz, gönüllü HIV testi sunmasını zorunlu kılmıştır. CDC, HIV testiyle ilgili aşağıdaki
tavsiyelerde bulunmuştur :

1 . Evlenmeyi planlayan çiftlere HIV ve AIDS ile ilgili testlere ve bilgilere "hazır erişim"
sağlanmalıdır.

2 . İnsanlar “teste girmemeyi seçme hakkına” sahip olmalı ve onlara uygun danışmanlık
hizmeti sunulmalıdır.

Western blot: ELISA tarafından zaten tespit edilmiş olan v. rî fp ■ cf HJ V antikorlarının


kullanımı.

519

HIV Testi, Tedavisi ve Aşıları

F@H

Testten önce. Ayrıca teste tabi tutulmadan önce sözlü veya yazılı olarak açık rıza vermeleri
gerekmektedir.

3- Cinsel yolla bulaşan diğer enfeksiyonlar (CYBE) nedeniyle tedavi görmek isteyen herkesin
HIV testi yaptırması teşvik edilmelidir.

4 . Ekipmanını başkalarıyla paylaşan IV uyuşturucu kullanma geçmişi olan kişiler, tıpkı


cinsel partnerleri gibi, test yaptırmaya teşvik edilmelidir .

5 . Enfeksiyon riski yüksek olan veya "enfeksiyon prevalansının yüksek olduğu bir coğrafi
bölge veya toplulukta yaşayan" hamile kadınlar test edilmelidir.

6 . Aile planlaması hizmetlerine başvuran kadınlara düzenli olarak HIV enfeksiyonu


konusunda danışmanlık verilmeli ve onlara test imkanı sunulmalıdır.

Test yaptırmaya karar vermenin ilk aşamasında ve ayrıca olası sonuçlara yönelik tepkilerini
sıralarken insanlara yardım edilmesi çok önemlidir. Test sonuçlarının açıklanmasından önce
birkaç günlük bekleme süresi yüksek düzeyde kaygı yaratabilir. Her ne kadar bazı sigorta
şirketleri masrafı artıracağı için ön test danışmanlığı talep etmek istemese de, uzmanlar genel
olarak bu tür danışmanlığın bir gereklilik olması gerektiği konusunda hemfikirdir.
Eyalet sağlık departmanlarının çoğu, sonuçların telefonla veya postayla bildirilmesi yerine
kişinin bizzat gelmesini talep etmektedir. Açıkçası , test sonuçlarının pozitif olduğunu
öğrenmenin getirdiği bir travma ve ıstırap var . Danışmanlık yalnızca kaygıyı gidermek için
destek sağlamakla kalmaz, aynı zamanda gelecekle ilgili güvence ve tavsiye de sağlayabilir.
Enfekte olan kişi, bağışıklık sisteminin gücünü artıracak ve virüsün başkalarına yayılmasını
önleyecek davranışsal seçimler yapmayı öğrenmelidir. Test sonuçları negatif olsa bile kişiye -
gelecekte enfeksiyondan korunma konusunda bilgi vermek açısından danışmanlık önemli
olabilir (Guest, 1998).

Her ne kadar yüz yüze danışmanlık mümkün olmayacağı için evde test yapılması geleneksel
olarak bu alandaki profesyoneller tarafından reddedilmiş olsa da, potansiyel olarak enfekte
olmuş birçok kişinin utanç veya anonimlik eksikliği nedeniyle test yapmaktan kaçındığı da
kabul edilmektedir (Oswalt, Welle) -Grafe, Minter ve Glover, 1998). Kişinin kendi kanını alıp
test ettiği evde yapılan test kitleri güvenilir kabul edilmez ve Federal Ticaret Komisyonu
(FTC) (1999) tarafından onaylanmamıştır . FTC , bu temanın evde alınan kan örneğinin
merkezi bir laboratuvara gönderilmesini gerektiren bir varyasyonunu onayladı. Teste tabi
tutulan kişi birkaç gün sonra ücretsiz bir numarayı arayarak sonucu kod numarasıyla alır. Test
pozitif çıkarsa, bu durum eğitimli bir danışman tarafından arayan kişiye bildirilir ve kişi testin
sonuçlarını kişiyle tartışır. Bu yaklaşımla ilgili hâlâ tartışmalar var çünkü bazı profesyoneller,
HIV pozitif kişilerin tanılarıyla daha etkili bir şekilde başa çıkmalarına yardımcı olmak için
yüz yüze danışmanlığın gerekli olduğuna inanıyor.

HIV Hastalığının Tedavisi

Bilim adamları, HIV'in bağışıklık sistemine zarar verme mekanizmalarını giderek daha fazla
anladıkça, etkili tedavi ve önleme yöntemlerinin bulunması yönünde ilerleme kaydedilmiştir.
HIV hastalığının son aşaması olan AIDS ölümcül bir hastalık olmasına rağmen, enfeksiyonun
başlangıcında uygun tıbbi tedavi, hastanın ömrünü uzatabilir ve kalitesini iyileştirebilir.
Tedavi stratejisi enfeksiyonun evresine göre değiştiği için tecrübeli hekimler virüsün seyrini
takip ederek uygun müdahaleleri yapabilirler . Fırsatçı hastalıklar geliştikçe, semptomları
hafifletmek veya vücudun enfeksiyonlarla savaşmasına yardımcı olmak için özenle seçilmiş
ilaçlar kullanılabilir.

HIV'e yakalanırsanız, AIDS'in tedavisinin olmadığını


bilerek yaşamınızı uzatmak için tıbbi tedavi arar mıydınız
? Neden ya da neden olmasın?

HIV tedavileriyle ilgili araştırmalar başladığından bu yana dikkate değer sayıda yeni
antiretroviral preparat test edilmeye başlandı. Aslında o kadar çok şey var ki, klinik test
sistemi zorlandı.

En yaygın kullanılan ilaçlardan biri azi dotimidindir (AZT), ancak ciddi yan etkileri olabilir.
İlacın uzun vadeli etkinliğine ilişkin çalışmalar hayal kırıklığı yarattı ve mütevazı faydaları bir
yıl içinde azalma eğiliminde. HIV tedavisinde şu ana kadar ortaya çıkan en umut verici tedavi
yaklaşımı kombinasyon veya kokteyl terapisidir. HIV'in hızlı bir şekilde farklı formlara
dönüştüğü ve dolayısıyla belirli bir ilaca karşı hızla direnç kazanabildiği bilgisine
dayanmaktadır (Kalb, 1998; Perrin & Telenti, 1998). Kombinasyon terapisinde iki veya daha
fazla ilacın aynı anda kullanılmasıyla HIV'in dengede ve kontrol altında tutulması sağlanır .
Genellikle tedavinin bir parçası olarak kullanılan yeni ilaçlardan biri, virüse üreme
adımlarından birinde saldıran bir proteaz inhibitörüdür. Ne yazık ki bu kombinasyon
tedavileri o kadar karmaşık olabilir ki birçok hasta tedavi rejimlerine sadık kalamaz (Gwadz
ve ark., 1999).

Şimdiye kadar, kombinasyon tedavileri umut verici sonuçlar verdi; genellikle HIV
çoğalmasını önemli ölçüde veya neredeyse tamamen baskıladı. Ancak bu tedaviler öncelikle
daha önce tedavi görmemiş hastalarda başarılı olmuştur . Bu nedenle, HIV'in sonunda ilaçlara
karşı dirençli hale gelebileceği ve yan etkilerin ortaya çıkabileceği konusunda hâlâ endişeler
var.

520

Bölüm 17 HIV/AIDS Krizi ve Cinsel Kararlar

Kampüste AIDS Testi Yaygınlaşıyor

New York Üniversitesi son sınıf öğrencisi Elizabeth Rockett, modern bir kız öğrencinin
doğum kontrol hapı almak ve jinekolojik bakım gibi olağan geçiş törenleri için hareketli
kampüsteki sağlık merkezine gitti. Daha sonra, iki hafta önce, kendi neslinin seks ve
ölümlülüğe yeni yaklaşımını yansıtan bir şey için orayı aradı: AIDS testi için sevk.

Bayan Rockett, AIDS'e neden olan virüs olan HIV'e karşı antikorları tespit eden kan testini
yaptırma kararı hakkında "Cesaretimi toplamam gerekiyordu" dedi. Testinin negatif çıktığını
öğrenmek beni rahatlattı ama sürpriz olmadı. Nişanlısının testi zaten negatif çıkmıştı .

Aralık ayında evlenmeyi planlayan siyaset bölümü mezunu 24 yaşındaki Bayan Rockett,
"Bilmeniz gereken bir şey gibi görünüyordu" dedi . "İki yıl sonra 'Hamilesin ve HIV'in var'
demelerinden nefret ederim. Böyle bir evliliğe girmek ister misin?" .. .

Columbia'da dans ve tıp öncesi bölümü öğrencisi olan ve Nisan ayında teste tabi tutulan 20
yaşındaki Anissa Bone, "Bu bir üniversite meselesi" dedi (bkz. Şekil 17.6). "İnsanlar ilk kez
cinsel ilişkiye giriyor. Tek eşli ilişki yaşamayan arkadaşlarımın çoğu düzenli olarak test
yaptırıyor. Genellikle partner değiştirdikten sonra oluyor." ...

American College Health Association'ın AIDS çalışma grubunun bir üyesi olan Paula
Swinford, birçok büyük okulun artık bilgilerin yalnızca doktor ve hasta tarafından paylaşıldığı
gizli testler sunduğunu söyledi. Bu okulların yaklaşık üçte biri, öğrencilerin isimlerini
vermediği ancak kan örnekleri için imzalı kodlar olarak kullanıldığı anonim testler sunuyor.
Bayan Swinford, her ikisine de öğrenci talebinin istikrarlı olduğunu söyledi.

Aynı zamanda Güney Kaliforniya Üniversitesi'nde sağlık eğitimi direktörü olan Bayan
Swinford, "Oldukça düzenli test yapan insanlar var ve birçoğu ara sıra prezervatif kullanıyor"
dedi. . . .

Bayan Swinford, "Öğrenciler topluluk test hizmetini kullanıyorlardı, ancak bunlar üniversite
topluluğunun uğraştığı sorunlar için değil, genel olarak toplum için yapıldı" dedi. "Anne
babanız sizin cinsel olarak aktif olduğunuzu veya cinsel yöneliminizi bilmiyorsa, HIV pozitif
olduğunuzu anne babanıza nasıl söylersiniz?"

AIDS salgınından kaynaklanan pek çok yaşam tarzı değişikliği gibi, üniversite öğrencileri
arasındaki AIDS testiyle ilgili bilgilerin çoğu da sağlık hizmeti sağlayıcılarının öğrencilere en
iyi nasıl yardım edebileceklerine dair notları karşılaştırarak topladıkları anekdotlardan
oluşuyor. Çoğu okulda amaç, testi danışmanlık ve bilgiyle birleştirerek öğrencilerin akıllı
seçimler yapabilmesini sağlamaktır.

NYU'da hukuk birinci sınıf öğrencisi Alan Grumet, "Testlerin sağlık hizmetlerinin bir
önceliği olması gerektiğini düşünüyorum " dedi (bkz. Şekil 17.6). "Özellikle bu zamanlarda
burada bu tür bir hizmetin olacağını varsayıyordum. Şahsen ben ciddi bir ilişkiye girecek
olsaydım test edilmek isterdim ve partnerimin de test edilmesini isterdim."

—Felicia R. Lee, New York Times, 4 Ekim 1993

İzin alınarak yeniden basılmıştır.

HIV testi birçok kampüste yaygındır. Columbia Üniversitesi öğrencisi Anissa Bone (solda),
"Tek eşli bir ilişki içinde olmayan arkadaşlarımın çoğu düzenli olarak test yaptırıyor.
Genellikle partner değiştirdikten sonra oluyor." New York Üniversitesi öğrencisi Alan
Grumet (sağda), "Şahsen ben ciddi bir ilişkiye girecek olsaydım, teste tabi tutulmak isterdim
ve partnerime de test uygulanmasını isterdim."

521

HIV Testi, Tedavisi ve Aşıları

sonunda hastalar için toksik hale gelebilir veya virüs vücudun çeşitli hücrelerinde saklanıp
daha sonra yeniden ortaya çıkabilir (Cohen, 1998). HIV'e yönelik yeni tedavi yaklaşımları
üzerine araştırmalar devam etmektedir ve zamanla yeni ve daha etkili tedavilerin ortaya
çıkacağı kesindir (Ho, 1998).

potansiyel olarak HIV'e maruz kaldığını fark ettiği vakalarda "ertesi gün" tedavisi konusunda
bazı tartışmalar olmuştur . Bu, çoğu hoş olmayan yan etkilere sahip olabilen, günde 20 hap
kadar 6 haftalık bir rejimi içerir. Çoğu zaman hastalar bu etkilerden dolayı tedaviyi
tamamlamamaktadır. Karmaşık konu, tek seferlik maruziyetten kaynaklanan enfeksiyon
risklerinin güçlü tıbbi tedaviyi haklı gösterip göstermediğidir (Gorman, 1997).
HIV aşıları

] Viral hastalıklar bazen aşılamayla önlenebilir veya kontrol altına alınabilir. Aşılar, vücudun
hastalığa neden olan ajanı “hatırlama” yeteneğinden yararlanır. Bunlar, mikropun zararsız bir
formunun vücuda sokulmasını içerir, böylece bağışıklık sistemi, sanki gerçek mikrop
tarafından saldırıya uğruyormuş gibi kandırılır ve daha sonraki enfeksiyonlara karşı gerekli
antikorları geliştirir. Bu strateji çiçek hastalığı ve çocuk felci gibi hastalıkların kontrolünde işe
yaradı . HIV ile savaşmak için bir aşı geliştirmedeki en büyük sorunlardan biri, virüsün, insan
vücudunun hastalığa karşı bağışıklık geliştirdiği mekanizmalara saldırmasıdır (Baltimore,
1999).

HIV aşısı arayışı 1984'ten bu yana en büyük öncelik haline geldi ve uzmanlar hâlâ böyle bir
aşıyı dünyada en acil ihtiyaç duyulan aşı olarak değerlendiriyor. Aramayı zorlaştıran birçok
önemli komplikasyon olmuştur. İlk olarak HIV, genlerini hücrenin genlerine yerleştirerek
hücrelerde "saklanabiliyor" gibi görünüyor. İkincisi, hastalık için özellikle iyi bir hayvan
modeli yoktur ve normalde testlerin başlayacağı yer burasıdır. Üçüncüsü, HIV enfeksiyonu
çok tehlikeli olduğundan, aşının insanlar üzerinde denenmesinin son derece dikkatli yapılması
gerekti. Bu tür denemelerde önemli sayıda risk altındaki kişiye aşı yapılıyor ve bu kişilerin
enfeksiyon oranları, aşı yapılmamış kontrol grubuyla karşılaştırılıyor. İlk aşı denemeleri hayal
kırıklığı yaratan sonuçlar vermiştir ve bir sonraki sonuçların 2003 yılına kadar beklenmesi
beklenmemektedir (Wheeler, 1999b). Son olarak, dünyanın daha az sanayileşmiş ülkelerinde,
diğer tıbbi tedavi türlerinden yararlanamayan insanlarla aşı denemelerinin yürütülmesinde çok
ciddi etik sorunlar olabileceğine dair endişeler vardır (Bloom, 1998).

Brent, yakın zamanda yaşadığı bir cinsel deneyim hakkında konuşmak için başka konular
hakkında görüştüğü bir danışmana geldi. Brent eşcinsel bir adamdı ve eşcinsellere yönelik bir
sosyal grupta aktif olarak yer alıyordu. Grubun toplantılarından birinde kendisinden birkaç
yaş küçük eşcinsel bir erkekle tanışmış ve birbirleriyle görüşmeye başlamışlar. Genç adam,
daha önce aynı cinsiyetten yalnızca iki cinsel deneyimi olan Brent'e göre cinsel açıdan daha
aktifti . Dışarıda geçirilen bir akşamın ardından Brent ve yeni partneri seks yapmaya karar
verdi. Paylaştıkları etkinliklerden biri anal ilişkiydi. Diğer adam ise Brent'le cinsel ilişkiye
girerken taktığı prezervatif haberi olmadan kırılmış ve kendisi de prezervatifin koruması
olmadan boşalmıştı. Özür diledi ve Brent'e herhangi bir hastalığı olmadığına dair güvence
verdi, ancak Brent hâlâ endişeliydi. Danışmana, diğer adama tam olarak güvenmediğini ve
çok sayıda partnerle cinsel açıdan aktif olduğunun oldukça farkında olduğunu itiraf etti.
Bu, Brent'in potansiyel olarak HIV de dahil olmak üzere cinsel yolla bulaşan hastalıklara
maruz kalabileceği ilk seferdi. Elbette en çok bu olasılıktan endişe duyuyordu . Danışman ona
endişelenmesi gereken başka hastalıkların da olduğunu hatırlattı. Brent, üniversiteye
başlamadan önce hepatit B aşısı yaptırdığını bildirdi . Danışman sağlık kliniğiyle iletişime
geçti ve Brent'in çeşitli cinsel yolla bulaşan hastalıklar açısından kontrol edilmesi için bir
randevu ayarladı. Tüm testlerin negatif olduğu ortaya çıktı. Diğer gerçek ise HIV testinin
güvenilir kabul edilebilmesi için birkaç ay beklemesi gerekmesiydi. Bu onun için son derece
rahatsız ediciydi ve endişeleri hakkında danışmanla düzenli olarak konuşmaya devam etti.
Bekleme döneminde kendisi de gribe benzer bir hastalığa yakalandı ve bu onu daha da
korkuttu. Sağlık kliniği, semptomlarının yılın o döneminde diğer birçok insanın yaşadığı
semptomlarla tamamen aynı olduğu konusunda ona güvence verdi. 6 ay sonra Brent, HIV için
kan testleri yaptırdı ve bu, sonuçların beklenmesi için 2 hafta daha gergin geçmesini
gerektirdi. Testlerin negatif çıktığını öğrenince rahatladı ve daha fazla güvence sağlamak için
6 ay sonra testleri tekrarlattı. O andan itibaren cinsel yaşamını olabildiğince güvenli ve
korumalı tutmanın yollarını araştırdı.

522

HIV'in farklı türleri olduğundan, insanları AIDS'ten korumak için birden fazla aşının
geliştirilmesi gerekip gerekmediği konusunda bazı endişeler var. Bazı virologlar, çoğu türde
ortak olan yeterince zayıf noktanın bulunabileceğine ve böylece tek bir aşının bağışıklık
oluşturabileceğine inanıyor. Aşılarla hayvanlar üzerinde yapılan testler, insanlarla deneysel
denemelerin şu anda devam ettiğini gösterecek kadar başarılı olduğunu gösterdi (Letvin,
1998). Hastalık semptomlarının başlamasını geciktirmek veya önlemek amacıyla halihazırda
HIV ile enfekte olmuş kişilerin bağışıklık tepkilerini genişletmek için kullanılan terapötik -
aşılarla ilk testler yapılıyor . Terapötik aşıların, enfekte bir kişinin başkalarına HIV
bulaştırma riskini azaltıp azaltamayacağı henüz bilinmiyor. Bu aşılar güvenli olduklarını
kanıtladığından, ilk etapta virüsün bulaşmasını önleyecek koruyucu aşılar olarak enfekte
olmayan insanlar üzerinde test edilebilir .

Dünyanın her yerinden uluslararası uzmanlar bir aşının geliştirilmesi üzerinde çalışıyor.
Ulusal Sağlık Enstitüleri, AIDS aşısının geliştirilmesi için sağlanan araştırma fonu miktarını
neredeyse iki katına çıkardı. Bilim adamları, HIV hastalığına yönelik güvenilir tedavilerin
veya aşıların mevcut olabilmesi için birkaç yıl daha süren özenli araştırma ve klinik testlerin
gerekli olduğu konusunda genel olarak hemfikir görünüyorlar ( Baltimore, 1999). Birleşmiş
Milletler, HIV enfeksiyonu ve AIDS ile mücadele etmek için küresel bir program oluşturdu.
Bu arada toplumun, hastalığın yarattığı birçok sorunla yüzleşmeye devam etmesi gerekiyor.

K HIV ve Toplum

Ne zaman yeni hastalıklar toplumları kasıp kavursa , hastalığa ahlak krizleri de eşlik ediyor -
(bkz. Şekil 17.7). Hastalığın kurbanlarına bakılmalı mı yoksa başkalarına bulaştırmamaları
için izole edilmeli mi? Hastalığa yakalananlar ve onlarla yaşayanlar için gelişebilecek
toplumsal damgalama konusunda neler yapılabilir? Tedavi ve önleyici tedbirler bulmaktan,
kaçınılmaz olarak ölüme mahkum görünen mağdurların bakımına ne kadar enerji ve hangi -
kaynaklar aktarılmalıdır? Bunlar bizi hâlâ hazırlıksız yakalayan eski sorular. Zaman içinde
test edilmiş çözümlerin bugün uygulanabilirliğini incelemeli ve HIV/AIDS ikilemine
yardımcı olabilecek yeni etik anlayışları gözden geçirmeliyiz.

HIV ile enfekte


bireylerin dışlanması gereken herhangi bir iş aklınıza geliyor mu ?

HIV toplumun her alanına dokundu. Cesur ve cömert eylemlere yol açtığı gibi, aynı zamanda
akıl dışı ve kötü niyetli davranışlara da yol açmıştır . Ne olursa olsun HIV göz ardı
edilmeyecektir. Ulusal ve

Bölüm 17 HIV/AIDS Krizi ve Cinsel Kararlar

Ü ŞEKİL 17.7 HIV/AIDS'li Kişilerin Bakımı

Tıbbi tedavi, HIV/AIDS ile yaşayan kişilerin ihtiyaç duyduğu genel bakımın yalnızca bir
yönüdür. Arkadaşlık, danışmanlık ve kişisel ihtiyaçlara gösterilen ilginin tümü HIV/AIDS
hastalarının yaşam kalitesinin artmasına katkıda bulunur.

Uluslararası eylemci gruplar, bir zamanlar umut verici olan ulusal görev güçleri ve
komitelerin yavaş yavaş dağılmasına rağmen, HIV/AIDS konusunda hükümet eylemlerinin
arttırılması yönünde çağrıda bulundular. Hastalık için herhangi bir grup insanı suçlamayı
bırakıp bunun yerine virüsle savaşmak için ortak bir çaba göstermenin zamanının geldiğini
yinelediler . Şu anda HIV/AIDS krizindeki en büyük tehditlerin kamuoyunun kayıtsızlığı ve
hükümetin eylemsizliği olduğunu öne sürüyorlar.

Bireysel Özgürlük ve Kamusal Özgürlük

Sağlık İlgi Alanları

genel nüfusu korumak için bireysel haklar bazen (çoğunlukla acımasız boyutlara) ikinci plana
atılmıştır . Cüzzamlılar sürgüne zorlandı; Hıyarcıklı veba kurbanları, çoğunlukla sağlıklı
akrabalarıyla birlikte hapse atıldı ya da hapsedildi . On dokuzuncu yüzyılda hukuk sistemleri
halkı enfekte kişilerden korumak için daha akılcı ilkeler geliştirmeye başladı. Bazı bulaşıcı
hastalıklar için çeşitli derecelerde karantinalar uygulandı . HIV hastalığıyla ilgili olarak
insanlar üzerinde bazı kısıtlamalar olmuştur, ancak çağdaş toplumda bireysel özgürlük,
mahremiyet ve mahremiyete ilişkin emsaller genel olarak geçerli olmuştur.

Ancak bazı durumlarda insanlar HIV pozitif veya AIDS hastası oldukları bilindiği için
damgalanmış veya bazı haklardan mahrum bırakılmıştır (Herek, 1999). HIV ile enfekte
çocukların, sınıf arkadaşlarını riske atacağı korkusuyla okullara kabulleri reddedildi . Bazı
ofis çalışanları enfekte kişilerle çalışmak yerine işi bırakmakla tehdit etti

523

HIV ve Toplum

insanlar. Bazı sigorta şirketleri HIV pozitif olduğu tespit edilen kişilerin sağlık sigortasını
iptal etti. ABD Yüksek Mahkemesi artık HIV pozitif kişilerin, semptomları olmasa bile,
Engelli Amerikalılar Yasası uyarınca ayrımcılığa karşı korunduğuna karar verdi.

Bazı eyaletlerde evlilik öncesi HIV testi yapılması zorunlu tutuluyor ve CDC yetkilileri bu tür
uygulamaların enfekte kişileri kendilerini ayrımcılıktan korumak için yeraltına
sürükleyebileceğinden korkuyor. Diğerleri ise toplumun daha önce de salgın hastalıklar
sırasında zorunlu karantina
, test ve yasal yaptırımlar uyguladığını ve bunların aslında halk -
sağlığının korunmasına yönelik meşru yaklaşımları temsil ettiğini öne sürüyor. Florida bölge
mahkemesi, HIV pozitif bir erkeğin cinsel ilişkiye girmeden önce herhangi bir potansiyel
cinsel partnerinden yazılı izin alması gerektiğine karar verdi.

Bu hastalıkla ilgili olarak bir düzeyde rasyonellik ve sağduyuyu korumamız çok önemlidir.
Hiçbir grup HIV ya da AIDS nedeniyle suçlanmamalı ya da hastalık nedeniyle
damgalanmamalı. Virüsün yayılmasını azaltmanın, etkili tedaviler ve önlemeler geliştirmenin
ve insanları cinsel davranışın riskleri konusunda kapsamlı bir şekilde eğitmenin yollarını
bulmamız önemlidir . Sadece güvensizlik ve ayrımcılık tutumlarını besleyen bir zihniyete
teslim olmanın hiçbir kazanımı yoktur .

Diğer Etik Sorunlar ve HIV/AIDS

HIV ve AIDS ile ilgili ortaya çıkan başka etik sorunlar da var. Önümüzdeki yıllarda daha
fazlası olacak. İşte daha acil sorunlardan bazılarının bir özeti:

1 . Gizlilik meselesi. Tıp alanında hasta mahremiyetine geleneksel olarak en üst düzeyde
saygı gösterilir. Ancak sağlık kayıtlarındaki bazı bilgiler , hastanın izniyle çeşitli amaçlarla
ifşa edilmeye tabi tutulmuştur . Geriye şu soru kalıyor: Bir bireyin cinsel yaşam tarzı veya
HIV enfeksiyonu hakkındaki bilgilere kimlerin erişmesine izin verilmelidir ? Bu tür bilgiler
itibarı, istihdamı ve sigorta kapsamını etkileyebilir. Peki HIV taşıdığı bilinen bir kişi,
başkalarını açıkça tehlikeye atacak davranışlarda bulunmaya devam ederse, enfeksiyonun
ortaya çıkması nasıl ve hangi koşullar altında meşru olabilir? Pek çok eyalet, doktorlara -
HIV'li kişiler hakkında bilgi yayınlama konusunda karar verme yetkisi veren yasalar çıkardı .

Ayrıca eyaletlerin, enfekte kişilerin uygun tıbbi tedavi görmelerini sağlamak amacıyla
isimlerini saklamaları konusunda da tartışmalı bir baskı var. Diğerleri isimlerin gerekli
olmadığı konusunda ısrar ediyor.

, hastanın HIV durumunu herkese açıklama hakkına sahip


olması gerektiğine inanıyor musunuz ? Örneğin doktorlar okul sistemlerine
bir öğrencinin HIV pozitif olduğunu bildirmeli mi ?
Antrenörler sporcunun durumunu bilmeli mi
? Pozisyonunuzu açıklayın.

Danışmanlar, sosyal hizmet uzmanları ve psikoterapistler gibi tıp dışı profesyoneller arasında
gizlilik ikilemleri daha karmaşık hale geldi. Etik yönergeler, üçüncü bir tarafın acil bir tehlike
tehdidiyle karşı karşıya olması durumunda bu tür profesyonellerin gizliliği ihlal etmesini
gerektirir, ancak potansiyel HIV enfeksiyonuna ilişkin yönergeler daha az açıktır. Herkes, ilk
eylem hattının danışanı hastalık hakkında başkalarını bilgilendirmeye güçlü bir şekilde teşvik
etmek ve başkalarını tehlikeye atabilecek davranışları durdurması olacağı konusunda
hemfikirdir. Bu başarısız olursa, profesyonelin nasıl ilerlemesi gerektiği konusunda daha az
anlaşma olur. İkilemin her iki tarafında da hukuki sonuçları var. Bir yandan profesyonel,
müşterinin gizliliğini ihlal ettiği veya kendisi için olumsuz sonuçlar doğurduğu için
suçlamalara maruz kalabilir. Öte yandan profesyonel, HIV enfeksiyonu nedeniyle ciddi tıbbi
sonuçlarla karşı karşıya olabilecek başka bir kişiye bildirimde bulunmamakla suçlanabilir .
Yalnızca etik kuralların ve yasal emsallerin daha fazla açıklığa kavuşturulması,
profesyonellerin karar vermelerine yardımcı olacaktır.

2 . HIV ile enfekte hastaların bakımı ve araştırmaları desteklemenin maliyeti. HIV ve


AIDS'in maliyetinin şaşırtıcı olduğu ortaya çıkıyor ve bu hastalıklara sahip hastaların
bakımını sağlayacak tesislerde zaten belirgin bir eksiklik var. ABD hükümeti şu anda
HIV/AIDS araştırmalarına yılda 1,7 milyar dolardan fazla harcıyor (bkz. Şekil 17.8). Bununla
birlikte, HIV kadar çok veya daha fazla insanı etkileyen diğer bazı hastalıkların araştırma
bütçesinden adil pay almadığına dair gelişen bir tartışma vardır (Marshall, 1997b). Enfeksiyon
oranlarının özellikle yüksek olduğu bazı eyaletler, enfeksiyonu kontrol altına alma çabalarına
her yıl milyonlarca dolar katkıda bulunuyor. HIV hastası olan hastaların sayısının giderek
artması, bu hastaların bakımı için paranın nereden geleceği konusunu gündeme getiriyor.
Hasta bakımının doğrudan maliyeti ve kaybedilen ücretler ve hastaların kazanma gücü dahil
dolaylı maliyetler, ülkeye milyarlarca dolara mal oluyor.

3 . HIV/AIDS'in hukuki sonuçları. Etik sorunlar çoğaldıkça, HIV ve AIDS ile ilgili
anlaşmazlıkların çözümü için yargı sistemine giderek daha fazla başvurulmaktadır. Zaten çok
sayıda ceza ve hukuk davası mahkemelere ulaşmış durumda.
524

In the United States, there has been controversy over the use of funding for researching
particular diseases. Because HIV and AIDS are relatively new and still spreading, the amount

of federal spending continues to rise, but in recent years it has been leveling off.

Source: Reprinted with permission from Jon Cohen, "AIDS: A Justifiable Share," Science,
Vol. 276, p. 345 and Jon Cohen, "NIH Concocts a Booster Shot for HIV Vaccines," Science,
Vol. 281, p. 1270. Copyright © 1997 and 1998 American Association for the Advancement of
Science.

approach involving both the biomedical and behavioral sciences. The most successful
strategies in changing behavior have included repeated media messages; person-to-person
discussion with parents, trusted peers, or community members; increasing availability of
condoms; and a political climate that enables open discussion of HIV and sexuality
(Furstenberg, Geitz, Teitlcr, & Weiss, 1997). Where women are culturally and economically
subordinate to men, empowerment of groups of women has been effective, because it allows
them more power in controlling sexual interactions. In some societies, for example, female
prostitutes have organized so that they can require that their customers wear condoms.

HIV Education

Everyone seems to agree that educational efforts regarding HIV and AIDS must receive a
high priority, especially for young people (see Fig. 17.9). Most states already require their
schools to offer HIV/AIDS education. However, there is controversy over at what age such
education should begin and what its content should be. In many ways, these controversial
factors are extensions of debates that have been raging in the field of sexuality education for
years. Some experts recommend beginning HIV/AIDS education with 9-, 10-, and 11-year-
olds; others oppose starting at such early ages. Some groups claim that it is unrealistic to
expect all youth to abstain from shared sexual activity because of the HIV scare, and they
advocate the teaching of safer sex practices that will at least minimize the risks of contracting
HIV. Critics of this approach believe that teaching about preventative measures condones
casual

Bölüm 17 HIV/AIDS Krizi ve Cinsel Kararlar


FIGURE 17.9 Hiv/AiDS
Awareness and Education

Jeff Getty, an AIDS patient who received a baboon bone marrow transplant as an
experimental treatment, holds a press conference with other AIDS activists to heighten
consciousness about the need for new research on treating HIV-positive individuals.

insanlar kasıtlı veya dikkatsizce başkalarını HIV'e maruz bırakmakla suçlanıyor. Suçlamalar,
virüsü taşıdıklarını bilen kişilerin korunmasız cinsel ilişkiye devam ettiği durumlardan
kaynaklandı. Eyaletlerin yarısından fazlasında, bilerek cinsel yolla bulaşan hastalık
bulaştırmayı suç sayan yasalar var ve HIV'e de giderek daha fazla aynı şekilde davranılıyor.
Önümüzdeki yıllarda HIV ve AIDS ile ilgili davalar artacak.

Ki HIV ve Cinsiyetle İlgili Kişisel Kararlar

Artan HIV enfeksiyonu sorunu insanların cinsel davranışlarını değiştirmeye başlıyor. Hastalık
multidisipliner bir çalışmayla kontrol altına alınabilecek

525

HIV ve Cinsiyetle İlgili Kişisel Kararlar

Sessizlik Ölüme Eşittir

T-cell count was down from a normal range of 800 to 1,200 to a depressing 12.
But James, as he told his doctor, did not know what AIDS was. Nor did he know what HIV
was, or for that

Özel çevresi dışındaki herhangi biri için James adındaki genç Teksaslının kaderi trajik olduğu
kadar öngörülebilir de görünebilirdi. Austin restoran çalışanında belirgin kırmızı-mor
lezyonlar oluşmuştu ve gece terlemesi, ishal ve kilo kaybı yaşıyordu. Sonra kaçınılmaz koda
geldi; doktoru ona AIDS hastası olduğunu söyledi. Aslında onun

bir virüs meselesi. Önerilen tedavileri kabul etti ancak bunun dışında aktif ve korunmasız
cinsel hayatı da dahil olmak üzere eskisi gibi yaşadı . İyileşeceğinden emindi.

James'in hastanesi, yalnızca James gibi HIV ile enfekte ve AIDS hastalarıyla ilgilenen bir
sosyal yardım çalışanı olan Stephan Kennedy'yi aradı. Genç adamın anlayışsızlığı Kennedy'ye
acı verici derecede tanıdık geliyordu. Kennedy, "Birçok benzetme kullandım" diye anımsıyor.
"Dedim ki 'HIV bir solucandır, elma da sizin vücudunuzdur. Solucan vücudunuza girer, biraz
yer ve sonra uykuya dalar. Sonra tekrar uyanır ve biraz daha, biraz daha, biraz daha yemeye
başlar. , ta ki elma çürüyene kadar. İşte sana olan da bu." "

Bu tüyler ürpertici açıklama yardımcı oldu, ancak James'in ölümünden kısa bir süre önce
bunu gerçekten anlayana kadar bu tür birçok konuşma yapıldı. Aptal olduğundan değildi;
sağır olmasıydı. . . .

Bugün, salgının üzerinden 13 yıl geçmişken, ortalama bir sağır kişi, AIDS'in var olduğunu
yakın zamanda öğrenmiş olabilir . Ancak, sahadaki aktivistler, Amerika'daki çoğu sağır
yetişkin ve gencin hâlâ "HIV pozitif"in ne anlama geldiğini , hiçbir belirti göstermeyen
birinden de bulaşabileceğini, nasıl güvenli seks yapılacağını veya iğne yoluyla enfeksiyondan
nasıl kaçınılacağını bilmediğini söylüyor. ya da kadınların onu yakalayabileceğini. . . .

Sayılarının 250.000 ila 2 milyon arasında olduğu tahmin edilen Amerika'daki sağırların
yarısından fazlasının ana dili Amerikan İşaret Dili'dir (ASL). İşaret ve jestlerden oluşan bu
zarif iletişim tarzı İngilizceye dayanmıyor. Bu nedenle, örgün eğitimin sonunda ortalama sağır
yetişkinin İngilizce okuma düzeyi genellikle üçüncü ve sekizinci sınıf arasında bir yerdedir.
New York sosyal hizmet danışmanı Donna Leshne şöyle diyor: "Bilgi tabanı eksik. Bilgiyi
iletmek için sahip olduğumuz tüm yöntemlere rağmen, onlar bilgiyi alamıyorlar...

Dil sorunu anlamanın önündeki ilk engeldir. Pek çok sağır insanın anatomi, hastalık ve tıp
konularında yalnızca temel düzeyde bilgisi vardır. Kendi ASL lehçelerini kullanan Afrikalı-
Amerikalı sağır insanlar ana akım bilgilerden daha da izole durumda ve dolayısıyla daha fazla
tehlike altında. Sağırlara yönelik yatılı okullar işitme engellilere yönelik olanlara göre daha
bağnaz olma eğilimindedir ve cinsel eğitim daha az kapsamlıdır. Bazı sosyal bilimciler de
yabancılaşma ve yalnızlık nedeniyle iğne ilacı kullanımının daha yüksek olduğuna
inanıyor. . . .

Amerika geleneksel olarak sağır insanlara pek ilgi göstermediğinden ikinci sınıf muameleye
alışkındır. HIV ve Sağırlar Topluluğu Ulusal Koalisyonu'nun şu anki başkanı Steven
Collins'in mevcut ikilemi araştırırken ifade ettiği kaderciliğe karşı koymak için kelimelerden
daha fazlası gerekecek . TTY'sine "Üzgünüm ama şok olmadım" diye yazıyor. "Sağır küçük
bir topluluk. Sağır önemli değil. Sağır insanlar bu yüzden ölüyor."

—David Van Biema, "AIDS" Time, 4 Nisan 1994. İzin alınarak yeniden basılmıştır.

seks. HIV/AIDS eğitimini zorunlu kılan okullardan bazıları cinsel perhiz konusuna da önem
verilmesini zorunlu kıldı.

Uzmanların çoğu, genel popülasyonda daha yaşlı ergenlerin ve genç yetişkinlerin cinsel
açıdan en aktif gruplar olduğu ve dolayısıyla diğer bazı gruplara göre daha yüksek risk altında
oldukları konusunda hemfikirdir. Ayrıca zarar görmezlik tutumlarına sahip olma
eğilimindedirler ve olumsuz sonuçların kendilerinin başına gelmeyeceğini varsayarlar, bu da
sahte bir güvenlik duygusu yaratır (Curtin, 1996). Liselerden ve üniversitelerden gelen
raporlar, bazı öğrencilerin çevrelerindeki potansiyel HIV ve AIDS risklerini kabul etmekte
yavaş davrandıklarını öne sürüyor. Üniversite öğrencileri hâlâ bazen cinsel faaliyetlerinde
prezervatif kullanmayı ihmal ediyorlar. Eğitim çabaları arttıkça riskli davranışların görülme
sıklığının gerçekten de azaldığına dair kanıtlar vardır , ancak bu durum profesyonellerin tercih
edeceği ölçüde değildir (Keeling, 1999).

Ne yazık ki bazı kişiler hala prezervatif koruması olmadan riskli cinsel davranışlarda
bulunuyor . Detay dergisinin Amerikalı üniversite öğrencileriyle yaptığı araştırmada , yarıdan
azı her zaman güvenli seks yaptıklarını söyleyebildi ve yüzde 10'dan fazlası bunu nadiren
yaptıklarını ya da hiç yapmadıklarını belirtti (Elliott & Brant ley, 1997). Düşük öz saygı
düzeyi, alkol ve diğer madde kullanımı ve cinsel partnerlerle iletişim kurma becerisinin
eksikliği, insanların kondom kullanma olasılığını azaltmada rol oynayabilir. Uzmanlar, HIV
eğitiminin , herkesin başarıyla korunmak için ihtiyaç duyduğu niyet ve becerileri
geliştirmesine yardımcı olmak amacıyla bilgi sunmanın ötesine geçmesi gerektiğine inanıyor.

526

Bölüm 17 HIV/AIDS Krizi ve Cinsel Kararlar

F«H

kendilerini enfeksiyondan korurlar (Crosby, Yarber, & Meyerson,1999; Rosser, Gobby, &
Carr, 1999).

daha açık sözlü hale geliyor (bkz. Şekil 17.10). Çok sayıda okul sistemi, özellikle de kentsel
bölgelerdekiler, artık lise öğrencilerine kondom sağlıyor ve bazen de daha genç öğrencilere de
yardımcı oluyor. Bu okullarda prezervatif için mütevazı ama istikrarlı bir talep var. Bazı
küçük kasaba liselerinde de prezervatif satış makineleri, bazen ebeveynlerin ve toplumun bazı
kesimlerinin güçlü muhalefetine rağmen durduruldu . Yetişkinlerin yüzde 70'e yakını
okullarda kondom dağıtılmasını ve okullarda kondom kullanımının hükümet ve televizyon
aracılığıyla teşvik edilmesini desteklemektedir (Yarber & Torabi, 1999). Kanıtlar ayrıca
prezervatif bulunmasının gençlerin cinsel aktivitesini artırmadığını göstermeye devam ediyor
(Raab, 1998b). Bu tür bir koruma olmadan cinsel ilişkiye giren önemli sayıda genç olmasına
rağmen, bu durum korunan cinsel aktivite oranında bir artışa yol açmaktadır (Furstenberg ve
diğerleri, 1997).

HIV/AIDS eğitimi konusu, cinsellik eğitimini yeni yönlere taşımak ve müfredat içeriği ve
felsefesine ilişkin daha fazla tartışmayı teşvik etmektir. Kesin olan bir şey var: Bugün hiç
kimse HIV, AIDS ve bunların seksle olan bağlantıları hakkında pek çok şey duymadan
büyüyemez .

Seks Güvenli ve Tatmin Edici Olabilir mi?

Herkes HIV bulaşma risklerini göz önünde bulundurarak cinsel davranış konusunda kendi
kararını vermek zorundadır . Her ne kadar diğerlerine göre biraz daha fazla birey olsa da
ŞEKİL 17.10 Prezervatif Reklamı

Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri ve diğer kuruluşlar, bu tür reklamlarla halkı güvenli
seks ve prezervatif kullanımı konusunda eğitmeyi umuyor.

, kalıcı, tek eşli ilişkiler buluncaya kadar nüfuz edici cinsel teması erteliyor olabilir , diğerleri
ise artık açıkça seksi paylaşmayı seçiyor. HIV'e yakalanma risklerini ne kadar ciddiye
aldıkları veya bu riskleri azaltmak için ne tür uygulamalara başvurdukları, aşağıdakiler de
dahil olmak üzere çeşitli psikolojik ve sosyal faktörlere bağlıdır:

1 . Sekse hazırlıklı olma isteğinin derecesi. Ebeveynlerin, dini liderlerin ve toplumun kınama
korkusu, gençlerin cinsel aktiviteye önceden plan yapmasını ve hazırlanmasını sıklıkla
zorlaştırıyor. Bu nedenle pek çok kişi, kötü bir karar veya ahlaksız davranıştan dolayı daha az
sorumluluk üstlenmek amacıyla seksin tesadüfi veya kendiliğinden olduğunu düşünmeyi
tercih eder. Bu tür tutumlar yalnızca cinsel bir karşılaşmayı hastalıktan uzak kılabilecek
türden karşılıklı sorgulama ve hazırlıklara müdahale edebilir (Britton, Crimini ve Rak, 1999).

2 . Benlik saygısı ve girişkenlik. Kendini HIV enfeksiyonuna karşı korumak, kişinin


sağlığının korunması gerektiğini hatırlayacak kadar kendine saygı ve öz değer duygusu
gerektirir. Bu aynı zamanda cinsel bir karşılaşmayı belirli kuralların yönetmesi gerektiğini
açıkça ortaya koyacak yeterli özgüvene ve atılganlığa sahip olmak anlamına da gelir. Bu tür
davranışlar, popülerliklerinin , çekiciliklerinin ve hatta bütün bir ilişkinin söz konusu
olabileceğine inanan kişiler için genellikle zordur (Afifi, 1999; Kalichman & Nachimson,
1999).

3 . Prezervatif kullanımına ilişkin akran baskılarının üstesinden gelme isteği. Doğum kontrol
cihazı olarak prezervatiflere sıklıkla kötü bir isim verilmiştir. Bazı insanlar cinsel duyuları
azalttığını iddia ediyor. Satın almak utanç verici olabilir. Bu kadar basit bir cihaz için çoğu
zaman tamamen doğru şekilde kullanılamıyorlar ve ara sıra kırılıyor veya kayıyorlar. Ancak
şu an için lateks prezervatiflerin cinsel ilişkilerde HIV bulaşmasına karşı en iyi korumalardan
birini temsil ettiği gerçeği ortadadır. Nonoksinol-9 veya diğer mikrobisitlerle yağlananlar
daha da fazla koruma sağlar çünkü sperm öldürücü kimyasallar temas halinde HIV'i yok eder.
İnsanlar prezervatifle seksin sadece daha güvenli değil, aynı zamanda zevkli ve tatmin edici
olabileceğini de öğreniyorlar . Kondom kullanımı artmasına rağmen, tutarlı kondom kullanım
oranlarının hala arttırılması gerekmektedir (Anderson, Wilson, Doll, Jones, & Barker, 1999).

4 . Kişisel kırılganlığın anlaşılma derecesi . Yaşamın çeşitli zamanlarında insanlar


kendilerini nispeten yenilmez hissetmeye eğilimlidirler veya herhangi bir sonucun, hatta
olumsuz bir sonucun bile, geri döndürülebilir olduğuna inanabilirler. Herkesin, HIV
enfeksiyonunun yalnızca gerçek bir tehdit değil, aynı zamanda şimdilik geri döndürülemez
olduğunun farkına varması gerekiyor. Virüse yakalanırsanız karmaşık tıbbi tedaviler vardır

527

Table 17.1

Degree of Safety in

Types, of Sexual Activity

Safest

Dry kissing

Body-to-body contact and embracing

Massage

Mutual masturbation (with care in avoiding contact with semen)

Erotic books, movies, and conversation

Possibly Safe

Vaginal or anal intercourse using a latex or synthetic condom


Wet kissing with no broken skin or damaged mouth tissue

Cunnilingus using a dam

Fellatio using a condom

Hand-to-genital stimulation without breaks in skin

Unsafe

Fellatio or cunnilingus without a condom or rubber dam

Semen in the mouth

Vaginal intercourse without a condom

Anal intercourse without a condom

Other anal contact, orally or manually

Sharing sex toys

HIV ve Cinsiyetle İlgili Kişisel Kararlar

Kaynaklar: Hatcher ve diğerleri, Contraceptive Technology, 17. baskı, 1998, Ardent Media,
New York ve Schacker ve diğerleri, 1996.

bu hastalıkların başlamasını geciktirebilir ama ondan kurtulmanın bir yolu yoktur. Şu anda
herhangi bir tedavisi bulunmuyor.

5 . Cinsel kimlik oluşturma mücadelelerini kabul etme isteği. Kendilerini heteroseksüel


olarak gören insanlar bile bazen kendi cinsiyetlerinden kişilerle cinsel ilişkiye giriyor. Bu tür
seçimleri psikolojik olarak kabul etmek kişisel olarak zor olabileceğinden, seks sırasında
uygun korunmaya dikkat etmeme eğilimi de olabilir . Özellikle cinsel aktiviteyi diğer
erkeklerle paylaşan erkeklerde , ilgili riskler dikkatli bir şekilde dikkate alınmalı ve her iki
partner de HIV'in bulaşmasını önlemek için önlemler almalıdır . Kendilerini öncelikle gey
olarak tanımlayan bazı genç erkekler de kadınlarla seks yapmakta ve bu nedenle aynı
önlemleri almaları gerekmektedir (Myrick, 1999).
HIV tehdidine rağmen çiftler, seksi hâlâ ilişkileri güçlendirmenin ayrılmaz bir parçası olarak
olumlu bir şekilde değerlendirebiliyor. Tehdit, potansiyel cinsel partnerleri cinsel kararları
hakkında daha dikkatli düşünmeye, iletişim kanallarını açmaya ve kendilerini hastalıkların
yayılmasından daha bilinçli korumaya zorlamalı . Cinsiyete yönelik bu yeni yaklaşımların,
olumsuz cinsel ve sosyal sonuçların azaltılmasında gerçek değeri olduğu kanıtlanmalıdır.
Tablo 17.1'e bakın.

HIV Bulaşmanın Cinsel Risklerini En Aza İndirmek

HIV hakkında şu anda mevcut olan bilgilere göre, daha güvenli seks yapmak için özel kurallar
bulunmaktadır:

1 . Cinsel partnerlerinizi ve onların cinsel geçmişlerini öğrenin . Daha önce başka biriyle seks
yapmış biriyle seks yaparsanız HIV kapma riskiyle karşı karşıya kalırsınız. Bir bireyin ne
kadar çok cinsel partneri varsa, risk de o kadar artar, ancak bazen virüsü kapmak için yalnızca
enfekte bir partner yeterli olabilir. Oldukça rahatsız edici bir çalışma, 18 ila 25 yaşları
arasındaki cinsel açıdan aktif 422 kişiden oluşan bir örneklemde, erkeklerin yüzde 34'ünün ve
kadınların yüzde 10'unun, yeni bir partnerle seks yapmak için cinsel geçmişleri hakkında
yalan söylediğini itiraf ettiğini ortaya çıkardı. . Aslında böyle bir test yaptırmadıkları halde
partnerlerine AIDS testinin negatif olduğu konusunda yalan söyleyip söylemeyecekleri
sorulduğunda, erkeklerin yüzde 20'si ve kadınların yüzde 4'ü bunu yapacaklarını söyledi
(Cochran ve Mays, 1990). Daha yeni araştırmalar, cinsel açıdan aktif HIV pozitif erkek ve
kadınların yüzde 40'ının durumlarını cinsel partnerlerine açıklamadığını ve açıklamayanların
beşte ikisinin de cinsel ilişkilerinde tutarlı bir şekilde prezervatif kullanmadığını ortaya
çıkardı (Stein ve ark. 2012). , 1998). Bu uğursuz risk türünün farkında olmalısınız.

Yeni bir partnerle seks yapmayı düşünüyorsanız ve HIV'in mevcut olmadığına dair kesin bir
garanti yoksa, bazı anlaşmalar yapmak ve bunlara uymak çok önemlidir:

İlişki süresince başka hiçbir partnerle seks paylaşmamayı kabul edin .

HIV'i bulaştırabilecek herhangi bir cinsel temastan sonra düzenli olarak HIV testi yaptırmayı
kabul edin. Antikorların gelişip kan testinde ortaya çıkması 6 aya kadar, hatta daha uzun bir
süre alabilir.

HIV testlerinden sonra cinsiyeti paylaşmak için 6 ay beklemeyi ya da bu süre boyunca


korumayı kullanmayı kabul edin.

En iyi korunma şekli cinsel ilişki boyunca lateks veya poliüretan prezervatif kullanılmasıdır
(Davis & Weller, 1999). Prezervatif, ilişki başlamadan önce ereksiyon halindeki penisin
üzerine açılmalı ve meni için uçta boş (hava dolu olmayan) bir alan bırakılmalıdır. Bu en iyi
şekilde prezervatifin ucunu penisin üzerine açarken sıkıştırarak gerçekleştirilir (bkz. Şekil
17.11).

528

Bölüm 17 HIV/AIDS Krizi ve Cinsel Kararlar

H ŞEKİL 17.11 Prezervatif Nasıl Kullanılır?

Prezervatifi takmadan önce penisin cinsel ilişkiye girmesine veya temas etmesine izin
vermeyin. Meni ve sperm her an penisten kaçabilir. Prezervatifin ucu, ereksiyon halindeki
penisi kaplayacak şekilde tamamen açılmadan önce, havayı dışarı atacak şekilde
sıkıştırılmalıdır.

, kondomun kaymaması veya kondomun açık ucundan meni sızmaması için, erkek veya
partneri penisi vajinadan çıkarırken kondomun tabanından tutmalıdır . Kaymayı ve sızıntıyı
önlemek için şaftın etrafında yapışkan bulunan yeni tasarlanmış prezervatifler bulunmaktadır
. Prezervatifler kullanıldıkları zamanların yüzde 2 ila 3'ünde kayar veya kırılır. “Kadın
kondomu” veya vajinal kese (bkz. bölüm 10, s. 324) da koruma sağlar, ancak muhtemelen
erkek kondomu kadar etkili değildir (Hatcher ve ark., 1998). Gittikçe daha fazla sayıda
kadının kadın kondomu kullanımına olumlu yaklaştığı görülmektedir (Cabral ve ark., 1999).

4 . Vajinal ilişki sırasında prezervatife ek olarak nonoksinol-9 içeren sperm öldürücü bir
köpük kullanılmalıdır , çünkü spermisitlerin temas halinde HIV'i öldürmeye yardımcı olduğu
görülmektedir. Cinsel aktivite sırasında diğer mikrop öldürücülerin kullanımına olan ilgi
giderek artıyor ve bunların HIV ve diğer cinsel yolla bulaşan hastalıkların enfeksiyon
oranlarını oldukça azaltabileceğine dair kanıtlar var.

5 . Partnerinizin herhangi bir vücut sıvısı veya atılımıyla doğrudan temastan kaçının.

6 . Vulva veya anüs ile ağız yoluyla temas halindeyken lastik örtü kullanın . Virüsün
barınabileceği yerlerle ağız yoluyla temasın riskli olduğu değerlendiriliyor. Bazı uzmanlar, diş
hekimlerinin bazen ağızda kullandığı türden küçük, kare lateks tabakaların vulva, vajina veya
anüs üzerine yerleştirilmesini önermektedir. Bu , dil veya dudaklarla doğrudan temas olmadan
bir miktar oral uyarıma izin verecektir . Bugüne kadar böyle bir barajın HIV bulaşmasını
önlemede ne kadar etkili veya gerekli olabileceğini gösterebilecek bir araştırma yok, ancak -
mevcut bilgilerimiz göz önüne alındığında bu en iyi önlemi temsil ediyor. Lateks barajları
yaygın olarak bulunmaz, ancak tıbbi/dişçilik malzemeleri satan mağazalardan temin
edilebilirler. Bazı diş hekimleri bunları sağlamaya istekli olabilir. Lateks prezervatifi
uzunluğu boyunca kesip daha sonra yaymak veya cerrahi bir lastik eldivenin bir bölümünü
keserek de lastik barajlar yapılabilir . Bir parmağın vajinaya veya anüse sokulması
durumunda, virüsün eşlerden herhangi birinin derisindeki bir açıklıktan girmesine karşı
koruma sağlamak için lastik eldivenler veya tek parmağa sığan ayrı lastik parmaklıklar da
düşünülebilir .

Bu uygulamalar HIV bulaşmasına karşı bir güvenlik garantisi sağlayamaz ancak virüse
yakalanma riskinizi en aza indirebilir. Ayrıca cinsel aktiviteye yaklaşmanın en sorumlu
yollarını da temsil ederler . HIV, bilimin, tıbbın ve toplumun güçlerini benzeri görülmemiş
şekillerde harekete geçirdi. Tarihte hiçbir zaman insanlar tıbbi bir sorunun farkına varmaktan
onu kapsamlı bir şekilde anlamaya bu kadar hızlı geçmemişti. Yakın tarihte hiçbir zaman
insanlar HIV'in şu anda tehdit ettiği boyutlarda bir hastalıkla karşı karşıya kalmamıştı. Tüm
konuların temelinde kişisel karar verme meselesi vardır. Bu hastalığın yayılmasını etkili bir
şekilde yavaşlatmak, sekse güvenli ve aklı başında yaklaşımlar yoluyla mümkündür.

lastik örtü: cinsel aktivite sırasında HTV'nin bulaşmasını önlemek için vulva, vajina veya
anüsü kaplamak için kullanılan küçük kare lateks tabakası.

529
Öz değerlendirme

Öz değerlendirme

HIV/AIDS ve Hayatınız

, HIV enfeksiyonu ve AIDS kadar kamunun ilgisini ve medyanın ilgisini çekmedi . Bunlar
tartışmalı hastalıklardır; bunun nedeni büyük ihtimalle HIV'in çoğu insanın uygunsuz
olduğuna karar verdiği ya da en azından tartışılmasının rahatsız edici olduğu davranışlar
yoluyla bulaşmasıdır . Ancak HIV'in yayılmasını önlemenin ve enfeksiyondan korunmanın en
iyi yolunun gerçekleri bilmek, sorumlu ve dikkatli kararlar vermek olduğu açıktır. Bu öz
değerlendirme , HIV ve AIDS ile ilgili kendi bilgi tabanınızı ve kişisel tutumlarınızı
netleştirmenize yardımcı olacaktır .

HIV/AIDS'e İlişkin Bilginizi, Tutumlarınızı ve Durumlarınızı Değerlendirmek

Ulusal Sağlık İstatistikleri Merkezi, yıllık Ulusal Sağlık Görüşme Araştırmasında (NHIS)
HIV ve AIDS hakkında bir grup soru içermektedir. Anket, yıldan yıla Amerika Birleşik
Devletleri'nde insanların gerçek bilgilerinin, tutumlarının ve farkındalık düzeyinin değiştiğini
gösteriyor. Bu değerlendirme, kendi bilgilerinizin, tutumlarınızın ve koşullarınızın yıllar
içinde nasıl değiştiğini fark etmenize ve bunları 1992 NHIS bulgularıyla karşılaştırmanıza
yardımcı olacaktır.

HIV/AIDS Knowledge/Attitudes

Do you recognize the term HIV?

Do you know that HIV can be transmitted via sexual intercourse?

Do you know that HIV can be transmitted via shared needles?

Do you know that HIV can be transmitted to infants by infected mothers?

Do you know there is no cure for AIDS?

Do you know that an HIV-infected person can look and feel healthy?
Do you know that a person can be infected but not yet have AIDS?

Do you know there is no vaccine against AIDS?

Do you know that transmission is very unlikely or impossible from eating in a restaurant
where the cook is infected with HIV?

Do you know that transmission is very unlikely or impossible from coughs or sneezes?

Do you know that transmission is impossible from insect bites?

Do you believe it is possible to contract AIDS by donating blood? [It isn't possible.]

Do you have a lot of AIDS knowledge?

Do you have some AIDS knowledge?

Have you been tested for HIV?

Do you plan to be tested for HIV in the next 12 months?

Do you believe that condoms are very effective at preventing sexual transmission of
HIV?

Do you believe that condoms are somewhat effective at preventing sexual transmission
of HIV?

Do you know that latex and natural skin condoms differ in their ability to prevent sexual
transmission of HIV?

1992'nin Yüzdesi Nasıl Olurdunuz

NHIS Katılımcıları Nasılsınız sorusuna yanıt verdi

mi cevap veriyorsun ? Bugün Yanıt Verilsin mi?

Olumlu (Evet/Hayır) (Evet/Hayır)

95 E N Y N
96 E N Y N

96 E N Y N

94 E N Y N

93 E N Y N

86 E N Y N

84 E N Y N

83 E N Y N

50 E N Y N

47 SONRA N

45 E N Y N

29 E N Y N

26Y NY N _

45Y NY N _

32Y NY N _

11Y NY N _

2 6Y N Y N

54Y NY N _

27 E N Y N

HIV/AIDS Bilgisi/Tutumları,1992 NHIS Yanıtlayanlarının Yüzdesi

Yanıtlanıyor
olumlu,1992'de Nasıl Karşılık Verirdiniz?

(Evet Hayır),Bugün Nasıl Cevap Veriyorsunuz? (Evet Hayır)

Yağ bazlı kayganlaştırıcıların lateks prezervatifleri zayıflatabileceğini biliyor


musunuz?,33,e,N,e,N

AIDS veya HIV enfeksiyonu olan bir arkadaşınız veya akrabanız oldu mu?,12,e,N,e,N

AIDS veya HIV enfeksiyonu olan bir iş arkadaşınız var mı?,5,e,N,e,N

Şu anda HIV ile enfekte olma şansınız yok mu?,73,e,N,e,N

HIV'e yakalanma şansınız yok mu?,64,e,N,e,N

Hiç sizi HIV kapma riskine sokacak davranışlarda bulundunuz mu?,4,e,N,e,N

Bölüm 17 HIV/AIDS Krizi ve Cinsel Kararlar

Kaynak: Ulusal Sağlık Görüşme Araştırması, 1992.

530

HIV Testi Yaptırmayı Düşünmek

HIV testi yapılan kişilerin yüzdesi istikrarlı bir şekilde artıyor. Bu, kabul etseler de etmeseler
de, hayatlarının bir noktasında bir tür riskli davranışta bulunmuş olma ihtimalini yansıtıyor.
HIV antikorlarının vücutta ortaya çıkması 6 ay veya daha fazla sürse de, test yapmak
durumunuzu öğrenmenin ve cinsel partnerinizi korumanın en iyi yollarından biridir.
Korunmasız, nüfuz edici cinsel ilişkiye girmek isteyebileceğiniz bir ilişki içindeyseniz ve
ikinizden birinin HIV'e maruz kalma olasılığı varsa, test yaptırmak izlenecek en mantıklı
yoldur . Sık sık yüksek riskli davranışlara katılmadığınız sürece , test sonuçlarınızın negatif
çıkması muhtemeldir. Yine de kesin olarak öğrenmek en iyisidir.

Burada, HIV testi yaptırma sürecinizi ve bu sürece verdiğiniz tepkileri derinlemesine


düşünmenize yardımcı olabilecek bir dizi soru bulunmaktadır. Yanıtlarınızı dikkatle
değerlendirin ve ardından test yaptırın:
Mekaniği Bilmek.

Daha fazla bilgi için yerel halk sağlığı kurumunuza veya öğrenci sağlık merkezinize danışın
ve aşağıdaki soruların yanıtlarını bulmaya çalışın:

1 . HIV testini nerede yaptırabilirsiniz?

2 . Eyaletiniz veya il hükümetiniz, test sonuçlarının bazı merkezi kurumlara rapor edilmesini
zorunlu kılıyor mu?

3 . Gizli tıbbi kayıtlarda yer alan test sonuçlarınızla adınız ilişkilendirilecek mi ? Yoksa
sonuçlar anonim olacak ve yalnızca elinizde bulunan bir numarayla mı tanımlanacak?

4 . Testin sonuçlarını size kim açıklayacak?

5 . Sonuçların alınması ne kadar zaman alacak?

6 . Teste tabi tutulma kararını hiçbir zorlama olmaksızın, tam ve bilgilendirilmiş onam ile mi
veriyorsunuz?

Motivasyonlarınızı ve Duygularınızı Bilmek.

7 . Neden HIV testi yaptırmayı düşünüyorsunuz?

8 . İç huzuru sizin için önemli mi? Size bulaşmış olma ihtimalini merak etmekten yoruldunuz
mu?

9 . Sonuçları beklerken biraz kaygıyla baş etmeye hazır mısınız? Bu arada destek ve
danışmanlık kaynaklarınız var mı?

1 0. Testten önce sizinle görüşecek olan sağlık uzmanına dürüst cevaplar vermeye hazır
mısınız?

1 1. Partnerinizle HIV testi konusunu görüştünüz mü ?

Sonuçlar Olumluysa. . .

1 2. Nasıl hissedeceğinizi düşünüyorsunuz ve ilk önce kime anlatacaksınız?


1 3. Destek ve danışmanlık kaynaklarınız kimler olacak ?

1 4. Daha fazla tıbbi değerlendirme ve tedaviyi nerede isteyeceksiniz ve bunun bedeli nasıl
ödenecek?

1 5. Yaşamınızdaki çeşitli ilişkiler (akrabalar, arkadaşlar, sevgililer) açısından ne gibi


sonuçlar doğuracak?

1 6. Önünüzde hâlâ tatmin edici ve üretken bir yaşam sürebileceğinizi biliyor musunuz?

Sonuçlar Negatif ise. . .

1 7. Nasıl hissedeceğinizi düşünüyorsunuz ve ilk önce kime anlatacaksınız?

1 8. Gelecekte HIV enfeksiyonu riskini en aza indirmek için uygun önlemleri almaya hazır
mısınız ? Planların neler?

531

Bölüm özeti

Bölüm özeti

1 . İnsan bağışıklık yetersizliği virüsü (HIV) birçok tıbbi, politik, ekonomik ve sosyal sorun
yarattı. Edinilmiş bağışıklık yetersizliği sendromu (AIDS) ilk kez 1981'de tanımlandı.
Vücudun bağışıklık sistemini giderek yok eden, böylece fırsatçı enfeksiyonlar kurbanı
zayıflatan bir hastalıktır. Sonunda ölümcüldür.

2 . HIV'in kökenleri kesin olmamakla birlikte Afrika'da başlamış olabilir. HIV hastalığı
dünya çapında milyonlarca insana bulaştı.

3 . Epidemiyolojik çalışmalar HIV enfeksiyonunun görülme sıklığının dünyanın farklı


yerlerinde farklılık gösterdiğini göstermektedir. Her ne kadar HIV Amerika Birleşik
Devletleri'nde ilk olarak gey erkekler ve intravenöz (IV) uyuşturucu bağımlıları arasında
yayılmış olsa da, HIV enfeksiyonu artık heteroseksüel ergenler, kadınlar ve çocuklar arasında
da mevcuttur.

4 . Sahra altı Afrika ile Güney ve Güneydoğu Asya'da HIV enfeksiyonu ve AIDS oranları
özellikle yüksektir.

5 . HIV anneden bebeğe bulaşır, ancak enfekte çocukların hepsinde hastalık belirtileri
gelişmez ve önleyici tedaviler bu riski azaltabilir.

6 . HIV, özellikle IV uyuşturucu kullanımının yoğun olduğu kentsel mahallelerde daha


yaygındır. Bu , hastalığa çare aramak için fon sağlama konusunda bir zorluk teşkil edebilir .

7 . HIV bir retrovirüstür ve birçok türü tanımlanmıştır. Virüs muhtemelen birçok insan
dokusuna saldırabilir, ancak özellikle bağışıklık sisteminde çok önemli olan CD4 hücreleri
olarak bilinen T lenfositleri etkiler.

8 . HIV enfeksiyonunun belgelenmiş yolları anal veya vajinal cinsel ilişkidir; oral-genital
seks; meni, nakledilen organlar veya kanla diğer temaslar (kontamine iğneler yoluyla olduğu
gibi); ve anneden çocuğa perinatal olarak veya anne sütü yoluyla geçiş.

9 . Bazı kişilerin HIV'e karşı en azından geçici bir bağışıklık geliştirmesi mümkün olabilir.
HIV'e karşı bağışıklığı güçlendirmenin yolları olup olmadığını belirlemek için araştırmalar
devam ediyor .

1 0. Kandaki HIV antikorlarını tespit etmek için yapılan testler, gerçek enfeksiyondan sonra 6
ay veya daha uzun bir süre boyunca virüsün kanıtını göstermeyebilir. ELISA testi genellikle
Western blot testiyle doğrulanır.

1 1. HIV testinin gerekli olup olmadığı konusunda tartışmalar var. Amerika Birleşik
Devletleri'nde tüm potansiyel göçmenlerin ve silahlı kuvvetlere kayıtlı kişilerin teste tabi
tutulması gerekmektedir. Artık birçok eyalet evlilik öncesi test yapılmasını zorunlu kılıyor.
Evde yapılan testler, yüz yüze danışmanlık garantisi olmadan sonuçların bildirilmesi sorununu
ortaya çıkarmaktadır.

1 2. HIV enfeksiyonunun tedavisi yoktur. Tedavi fırsatçı enfeksiyonların önlenmesi ve


kontrolüne odaklanır . Araştırmalar , virüse karşı bağışıklık kazandıracak ve böylece
enfeksiyonu önleyecek bir aşının geliştirilmesine odaklanıyor .

1 3. HIV'i tedavi etmek için birçok ilaç geliştirildi ve proteaz inhibitörlerini içeren
kombinasyon ilaç tedavilerinin en etkili olduğu kanıtlandı . HIV hızla mutasyona uğradığı ve
çok sayıda çoğaldığı için ilaca direnç geliştirebilir. Pek çok başka ilaç geliştirilmekte ve test
edilmektedir.

1 4. HIV enfeksiyonunun yavaş ilerlemesine yardımcı olmak için vücudu antikor üretmeye
ikna edecek aşılar test ediliyor. Önleyici aşılar da test ediliyor.

1 5. HIV veya AIDS ile yaşayan insanlara yönelik bakım ve araştırma, gizlilik ve maliyet
sorunlarını gündeme getirmektedir. HIV enfeksiyonu ve gizlilik konusunda yasal ve etik
çatışmalar giderek yaygınlaşıyor.

1 6. HIV, cinsel karar verme konusunda bazı yeni yaklaşımlar gerektirir. Biraz seksten
kaçınılmalıdır; Prezervatif kullanımı ve diğer koruyucu önlemler HIV'e yakalanma riskini
azaltabilir.

1 7. Sorumlu bir şekilde ve uygun önlemlerle yaklaşıldığında seks hâlâ zevkli ve ilişkilerin
güvenli bir parçası olabilir.

532

Bölüm 17 HIV/AIDS Krizi ve Cinsel Kararlar

Sağlık Sorularına Odaklanma

Bu bölümde kendi sağlığınız ve cinselliğiniz ile ilgili aklınıza takılan her türlü soruyu
bulacaksınız . Sayfa referansları cevabın metinde nerede bulunduğunu gösterir; tam yer ile
işaretlenmiştir

F®H

1 . İnsanların HIV'e maruz kalmanın en yaygın yolları nelerdir? 510-511

2 . Hamile bir kadın bebeğine HIV bulaştırabilir mi? 511

3 . Olası HIV maruziyeti ve enfeksiyonu açısından en riskli cinsel davranışlar hangileridir?


516

4 . HIV bulaşmış olsaydım ne gibi belirtilerle karşılaşırdım ? 515

5 . HIV ile enfekte olan herkes AIDS'e yakalanıp ölür mü? 517
6 . HIV ile enfekte olup olmadığımı belirlemek için hangi testler kullanılıyor ve bunlar ne
kadar güvenilir? 517

7 . HIV testi yaptırmalı mıyım? 518

8 . HIV hastalığını tedavi etmek için hangi ilaçlar kullanılır? 519

9 . HIV konusunda endişelenmeme gerek kalmaması için yapabileceğim bir aşı var mı? 521

1 0. Cinsel aktivite sırasında HIV enfeksiyonu riskini azaltmanın en iyi yolları nelerdir? 526

Açıklamalı Okumalar

HIV ve AIDS üzerine çok sayıda mükemmel kitap, çeşitli hazırlık ve yayın aşamalarındadır.
Kitapçılarınızı izleyin ve sizi en son referanslar konusunda güncel tutabilecek eğitmenlere
danışın.

Aronstein, DM ve Thompson, BJ (Ed.). (1998). HIV ve sosyal hizmet: Bir uygulayıcının


kılavuzu. New York: Harrington Press. HIV pozitif bireylerle ve AIDS hastalarıyla çalışan
profesyoneller için pratik bir rehber.

Cox, FD (1996). AIDS kitapçığı. Madison, Wisconsin: WCB/McGraw-Hill. Okunabilir özet


tarzında sunulan, HIV ve AIDS hakkında kısa ve güncel bir referans.

Derlega, VJ ve Barbee, AP (Ed.). (1998). HIV ve sosyal etkileşim. Thousand Oaks, CA:
Adaçayı. HIV'in uzun süredir göz ardı edilen toplumsal sonuçlarına odaklanan makalelerden
oluşan bir derleme .

Elwood, WN (Ed.). (1999). Kandaki Güç: AIDS, siyaset ve iletişim üzerine bir el kitabı.
Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates. HIV'in pek çok sosyal anlamını yeni siyasi
perspektiflere yerleştiren kapsamlı bir bölüm koleksiyonu .

Johnson, M. (1997). Bir mucize üzerinde çalışıyorum. New York: Bantam Kitapları.
Yanlışlıkla HIV enfeksiyonuna yakalanan bir doktor tarafından yazılan, kombinasyon ilaç
tedavileriyle ilgili deneylere ilişkin kişisel bir görüş .

Levy, JA (1994). HIV ve AIDS'in patogenezi. Washington DC; Amerikan Mikrobiyoloji


Derneği. Virüsü ve hastalık sürecinde kullandığı mekanizmaları anlamak için mükemmel bir
kaynak.

Martin, E. (1994). Esnek bedenler: Amerikan kültüründe çocuk felci günlerinden AIDS çağına
kadar bağışıklığın takibi. Boston: Beacon Press. Enfekte kişilerle çalışmanın son derece
kişisel bir bakış açısıyla bu yazar, onlarca yıl boyunca insan bağışıklık sisteminin değişen
kavramlarını inceliyor.

Masterton, G. (1994). Bekar, vahşi, seksi ve güvenli. New York: Mühür Kitapları. Bekar
kadınların partnerleriyle veya tek başına cinsel mutluluğu güvenli bir şekilde bulmalarına
yönelik bir rehber.

Myrick, R. (1996). AIDS, iletişim ve güçlendirme . Binghamton, NY: Harrington Park Press.
HIV/AIDS ile ilgili halk sağlığı iletişiminin, hastalık hakkındaki sosyal tutumları ve
damgalanmayı nasıl etkilediğine dair bir çalışma.

Stein, TJ (1998). HIV ve AIDS'li kadın ve çocukların sosyal refahı : Yasal korumalar, politika
ve programlar. New York: Oxford Üniversitesi Yayınları. HIV pozitif kadınlar ve çocuklarla
ilgili konuların mükemmel bir özeti .

You might also like