Download as docx, pdf, or txt
Download as docx, pdf, or txt
You are on page 1of 44

‫روشهای جداسازی در شمیی جتزیه‬

‫اتلیف ‪ :‬دکرت عیل مقمیی‬

‫كروماتوگرايف از مجهل روش هاي جداسازي بوده كه در آن از يك فاز ساكن و يك فاز متحرك استفاده يم شود‪ .‬اجزاي يك خملوط به وسيهل جرايين از يك فاز متحرك از داخل فاز ساكن‬
‫عبوور داده موي شوود و جداسوازي براسوات اخوترس در سورع مزواجرت اجوزاي خمتلو منونوه اسوتوار اسو ‪ .‬در انم و اري اختصايص روش هاي خمتل كروماتوگرايف ابتدا انم فاز‬
‫متحرك و سپس انم فاز ساكن آورده يم شود‪.‬‬
‫سيسمت هاي دو فازي خمتلفي كه يم توان فرض كرد عبارتند از‪:‬‬
‫‪ (1‬جامد – جامد )اماكن پ ير نيس(‬
‫‪ (2‬جامد – مايع‪ )LSC ( :‬اگر جامد در مايع قابل حل ابشد يم توان بوه عنووان سيسومت دو فوازي موورد استفاده قرار داد‪.‬‬
‫‪ (3‬جامد – گاز ( ‪)GSC‬‬
‫‪ (4‬مايع – مايع ( ‪ :)LLC‬اگر تفاوت قطيب آنزا زايد ابشد به طوري كه به صورت دو فاز غريقابل امتوزا ظاهر شوند يم تواند سيسمت دو فازي را تشكيل دهد‪.‬‬
‫‪ (5‬مايع – گاز ( ‪ :)GLC‬اگر مايع فرار نباشد قابل قبول اس‪.‬‬
‫‪ (6‬گاز – گاز‪) :‬اماكن پ ير نيس( بنابراين متام روش هاي كروماتوگرايف بر پاية ييك از چزار سيسمت دو فازي‪ ،‬پايه گ اري شده اس‪.‬‬
‫‪ -16-1‬اصول كروماتوگرايف‬
‫اگر دو گونة ‪ A‬و ‪ B‬موجود در يك منونه بني دو فاز ‪ I‬و ‪ II‬يك سيسمت تقسمي بشود خواهمي داش ‪:‬‬

‫شلك ‪ 1 -16‬معلكرد کروماتوگرایف‬


‫بنابراين يم توان بني ‪ A‬و ‪ B‬فاصةل فزيييك اجياد كرد به اين فاصةل فزيييك جداسازي گفته يم شود‪ .‬تقسمي شدن گونه هاي موجود در يك منونه بني دو فواز يوك سيسومت طبو يوك موسك و‬
‫منيوار اجنوام يم شود كه به آن رضيب تقسمي ‪ Kd‬يم گويند‪.‬‬
‫غلظ گونة ‪ A‬در فاز ‪KdA  I‬‬ ‫) ‪(16-1‬‬
‫غلظ گونة ‪ B‬در فاز ‪I‬‬ ‫غلظ گونة ‪ A‬در فاز ‪II‬‬
‫غلظ گونة ‪ B‬در فاز ‪KdB  II‬‬ ‫) ‪(16-2‬‬

‫فاز ‪ I‬فنال اس ويل ساكن كه به آن فاز ساكن اي ‪ Stationary Phase‬اي ( ‪ )S.P‬يم گوينود‪ .‬فواز سواكن يم تواند مايع اي جامد ابشد‪.‬‬
‫فاز ‪ II‬فنال اس ويل متحرك كه به آن فاز متحرك اي ‪ Mobile Phase‬اي ( ‪ )M.P‬يم گويند‪ .‬فاز متحرك يم تواند مايع اي گاز ابشد‪.‬‬
‫بنابراين ‪ Kd‬دوگونه ‪ A‬و ‪ B‬عبارت اس از‪:‬‬
‫‪CSA‬‬
‫‪()4-16‬‬ ‫‪)3-16( KdB  CCMBSB‬‬ ‫‪KdA  CMA‬‬
‫هر چه تفاوت ‪ Kd‬دو گونه بيشرت ابشد اماكن جداسازي دوگونه بيشرت خواهد بود‪.‬‬
‫‪ Kd‬به پارامرتهاي زير وابسته اس‪:‬‬
‫‪ (4‬دما‬ ‫‪ (3‬مايه گونه‬ ‫‪ (2‬مايه فاز متحرك‬ ‫‪ (1‬مايه فاز ساكن‬
‫براي گونه هاي موجود در يك منونه پارامرتهاي ‪ 1‬و ‪ 2‬و ‪ 4‬يكسان اس بنابراين تفواوت ‪ Kd‬آنزوا بوه عل تفاوت در مايه آنزا يم ابشد‪ .‬ويل در كروماتوگرايف اگر چند ماده ‪ Kd ،‬نزديك‬
‫به مه داشوته ابشوند يم توان اب تغيري دادن پارامرتهاي ‪ 1‬و ‪2‬و ‪ 4‬در ‪ Kd‬آنزا تفاوت اجياد كورد‪) .‬امتيوازي كوه در هوي يوك از روش هاي جتزيه اي مشاهده مني شود‪(.‬‬
‫براسات نوع سيسمت دو فازي مورد استفاده روش هاي خمتل جداسازي انم اري يم شود‪.‬‬
‫‪ -16-2‬انواع كروماتوگرايف‬
‫آ( كروماتوگرايف خطي‪ :‬كروماتوگرايف اجنام شده در رشايطي كه در آن ‪ Kd‬مك و بوي اابو ابشود را كروماتوگرايف خطي گويند‪.‬‬
‫ب( كروماتوگرايف غريخطي‪ :‬كروماتوگرايف اجنام شده در رشايطي كه در آن ‪ Kd‬كوم و بوي اابو نباشد را كروماتوگرايف غريخطي گويند‪.‬‬
‫‪Kd  CCMs‬‬
‫منحين ‪ :A‬كروماتوگرايف خطي‬ ‫) ‪(5-16‬‬
‫منحين ‪ : D,C,B‬كروماتوگرايف غريخطي‬ ‫‪()6-16‬‬ ‫‪CS  Kd CM‬‬

‫شلك ‪ 2 -16‬کروماتوگرایف خطی و غریخطی‬


‫منحين ‪ D‬حال ج ب سطحي را نشان يم دهد‪ ،‬زيرا غلظ گونه در فاز ساكن پس از موديت اابو شوده )فاز ساكن اشباع يم شود( و مستقل از ‪ CM‬يم گردد‪ .‬در چنني حاليت رابطوه‬
‫زيور بوراي توصوي منحنوي حاصل مناسب اس‪.‬‬
‫‪Cs  KCMn‬‬
‫مترين ‪ :1 -16‬فرايند جداسازي در روش هاي كروماتوگرايف برچه اسات استوار اس ؟‬
‫‪ (1‬اخترس در حترك اجزاي خمتل منونه‬
‫‪ (2‬اخترس در مزيان نفوذ اجزاي خمتل منونه‬
‫‪ (3‬اخترس در رسع مزاجرت اجزاي خمتل منونه‬
‫‪ (4‬اخترس در قطيب اجزاي خمتل منونه جواب‪ :‬گزينه) ‪ (3‬حصيح اس‪.‬‬
‫مترين ‪ :2 -16‬در روش هاي ‪ LSC , GLC‬فاز ساكن و متحرك به ترتيب كدامند؟‬
‫‪ (2‬مايع‪ ،‬گاز‪ ،‬جامد‪ ،‬مايع‬ ‫‪ (1‬گاز‪ ،‬مايع‪ ،‬مايع‪ ،‬جامد‬
‫‪ (4‬جامد‪ ،‬گاز‪ ،‬جامد‪ ،‬مايع جواب‪ :‬گزينه) ‪ (2‬حصيح اس‪.‬‬ ‫‪ (3‬مايع‪ ،‬گاز‪ ،‬مايع‪ ،‬جامد‬
‫مترين ‪ :3 -16‬كدام يك از روش هاي كروماتوگرايف زير مني تواند وجود داشته ابشد؟‬
‫‪LSC )1‬‬ ‫‪GSC )2‬‬ ‫‪SLC )3‬‬ ‫‪LLC )4‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (3‬حصيح اس‪.‬‬
‫مترين ‪ :4 -16‬كدام عبارت بياين از كروماتوگرايف خطي اس ؟‬
‫‪ (1‬كروماتوگرايف كه در آن رضيب تقسمي مك و يب ااب ابشد‪.‬‬
‫‪ (2‬كروماتوگرايف كه در آن رضيب ظريف مك و يب ااب ابشد‪.‬‬
‫‪ (3‬كروماتوگرايف كه در آن رضيب گزين پ يري مك و يب ااب ابشد‪.‬‬
‫‪ (4‬كروماتوگرايف كه در آن بني غلظ گونه در فاز ااب و غلظو گونوه در فواز متحورك رابطوه خطوي برقرار نباشد ‪.‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (1‬حصيح اس‪.‬‬
‫از مزمرتين اين روش ها عبارتند از‪:‬‬
‫شامره‬ ‫فاز متحرك فاز ساكن‬ ‫انم روش‬
‫‪1‬‬ ‫كروماتوگرايف اكغ ي ( ‪ ).P.C‬مايع – حملول اكغ‬
‫‪2‬‬ ‫مايع – حملول جامد فنال‬ ‫كروماتوگرايف ج ب سطحي اي ستوين ( ‪)A.C‬‬
‫‪3‬‬ ‫جامد فنال‬ ‫گاز‬ ‫كروماتوگرايف گاز – جامد ( ‪)G.S.C‬‬
‫‪4‬‬ ‫مايع فنال‬ ‫گاز‬ ‫كروماتوگرايف گاز – مايع ( ‪)G.L.C‬‬
‫‪5‬‬ ‫مايع – حملول مبادهل كنندة يون‬ ‫كروماتوگرايف تبادل يوين ( ‪)I.E.C‬‬
‫‪6‬‬ ‫كروماتوگرايف ژيل ( ‪ )G.P.C‬مايع اي حملول ژل‬
‫‪7‬‬ ‫مايع اي حملول الية انزك جامد فنال‬ ‫كروماتوگرايف الية انزك ( ‪)T.L.C‬‬
‫كروماتوگرايف فوق حبراين ( ‪ )S.C.F.C‬اي‬
‫‪8‬‬ ‫مايع فنال‬ ‫( ‪ )S.F.C‬سيال ابالي نقطة حبراين‬
‫‪9‬‬ ‫مايع فنال‬ ‫مايع فنال‬ ‫كروماتوگرايف اب اكرايي ابال ( ‪)H.P.L.C‬‬

‫‪ -16-2-1‬كروماتوگرايف اكغذي‬
‫فاز ساكن در اين روش از جنس اكغ اس ‪ .‬اكغ از جنس سلولز بوده و از خانوادة هيدارت هاي كوربن اس ‪ .‬اكغ يك شبكة ساخامتين عظمي دارد كه هنوز مه به خويب شناخته شده مني‬
‫ابشد‪.‬‬
‫تفاوت اكغ كروماتوگرايف اب اكغ ممنويل چنني اس‪:‬‬
‫‪ -1‬يب نظمي در فيربهاي سلولز‬ ‫‪ -1‬نظم حارض در فيربهاي سلولز‬

‫)ب( اكغذ معمويل‬ ‫)آ( اكغذ كروماتوگرايف‬


‫شلك ‪ 3 -16‬آ( فاز ساکن ‪ ،T.L.C‬ب( اکغذ کروماتوگرایف‬
‫‪ -2‬سلولز انخالص‬ ‫‪ -2‬سلولز خالص‬
‫براي اجراي يك آانلزي كروماتوگرايف اكغ ي ابتدا به موازات لبة اكغ خطوي را بوه وسويةل موداد اجيواد يم كنند چون كربن يك مادة يب اار اس ‪ ،‬به اين خط‪ ،‬خط رشوع اي ‪Starting line‬‬
‫گفته يم شود‪.‬‬
‫بر روي اين خط به فواصل مساوي قطرايت از حملول هاي منونه و استاندارد قرار يم گيورد‪ .‬سوپس لبوة پواييين اكغو در يوك فواز متحورك مناسوب قورار داده موي شوود فواز متحورك‬
‫بور ااور نيوروي موو ين ي ( ‪ )Capilary Force‬بر روي سطح اكغ حرك كرده و اب رسع هاي خمتلفوي گونوه هواي منونوه را مهوراه خود يم برند‪.‬‬
‫آانلزي كيفي و مكي در ‪ TLC‬و كروماتوگرايف اكغ ي به صورت زير اجنام يم شود‪.‬‬
‫‪ -16-2-1-1‬آانلزي كيفي‬
‫اگر كروماتوگرام حاصل از دو گونة ‪ A‬و ‪ B‬به صورت زير ابشد خواهمي داش‪:‬‬
‫مرز فاز متحرك ( ‪)Solvent Front‬‬

‫شلك ‪ 4 -17‬معلكرد آانلزی در ‪ T.L.C‬و کروماتوگرایف اکغذي) ‪(.P.C‬‬


‫اگر ‪ A‬و ‪ B‬فاصةل پميوده شده توسط دوگونه برحسب ‪ CM‬موالر و ‪ C‬فاصوةل پميووده شوده توسوط فاز متحرك ‪ CM‬ابشد ‪ RF‬به صورت زير حماسبه يم شود‪:‬‬
‫رسعت حركت‬ ‫)‪RF : (Rate of Flow‬‬
‫‪()8-16 )7-16( RFy  CB‬‬ ‫‪RFx  AC‬‬
‫‪ RF‬مكييت اس كه به مايه گونه وابسته اس ‪ .‬به وسيةل مقايسه ‪ RF‬جمزول ابگونه هاي اسواتندارد يم توان آانلزي كيفي اجنام داد ‪ RF .‬مهيشه نسب عكس اب ‪ Kd‬دارد‪:‬‬
‫‪()9-16 RF K1d‬‬

‫جلسه دوم‬
‫‪ -16-2-1-2‬آانلزي مكي‬
‫آانلزي مكي به دو روش اجنام يم شود‪.‬‬
‫‪ (1‬روش غريمستتمتمي‪ :‬در ايون روش اكغو حاصول لكوة منونوه را بريوده و در يوك حوسل مناسوب يم جوشانمي سپس منونة استخرا شده را به وسيةل يوك روش كسسويك يوا دسوت ايه‬
‫انودازه گيوري مكوي يم كنند در اين روش چون معل ج ب گونه ها روي سطح اكغ برگش پ ير مني ابشود دقو بوالايي حاصول مني شود‪.‬‬
‫‪ (2‬روش مسمتمي‪ :‬در اين روش لكة منونه را توسط اتبيش اب طول مو مناسب موورد پرتووديه قورار داده و مزيان ج ب اي عبور آن را اب مزيان ج ب اي عبور چندين لكة استاندارد مقايسه‬
‫يم كنند‪.‬‬
‫در اين روش مه چنني يم توان ابتدا مزيان ج ب اي عبور چندين لكة استاندارد را اندازه گريي كرده و بوا استفاده از آن منحين اكليرباسيون را به دس آورد سپس بوا انودازه گيوري جو ب‬
‫يوا عبوور لكوة جمزوول و برون اييب اين منحين غلظ جمزول تنيني يم شود‪.‬‬

‫شلك ‪ 5 -16‬منايش آانلزی مکی در يك کروماتوگرایف اکغذي‬


‫مترين ‪ :5 -16‬رضيب ظريف گونه اي در كروماتوگرايف الية انزك برابر ‪ 2/0‬يم ابشد‪ .‬فاكتور توخخري ايون گونه برابر اس اب‪:‬‬
‫‪1 ) 0/83‬‬ ‫‪2) 5‬‬ ‫‪3 ) 0/89 4 ) 0/40‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (1‬حصيح اس ‪.‬‬
‫‪()10-16‬‬ ‫‪ 1RRFF   RF 0 83/‬‬ ‫‪K  1RRFF  0 2/‬‬
‫‪ -16-2-2‬كروماتوگرايف جذب سطحي )ستوين(‬
‫اكمس‬
‫پديدة ج ب سطحي فزيييك اي ‪ Adsorption‬برخرس پديدة جو ب بوا ‪ Absorption‬يوك پديودة معوويم يم ابشد و فقط به نفوذپ يري منونه در فاز جامد بست ي دارد‪ ،‬يك پديدة ً‬
‫اختصاصوي و ويو ه بووده و هنوز مه خبويب شناخته شده نيس ‪.‬‬
‫پديدة ج ب سطحي را به اجياد يك فاز جديد در مرز مشرتك دو فاز نسب يم دهند‪ .‬اين فواز جديود بور ااور نريوهواي بوين مولكوويل اجيواد موي شوود اگور ايون نريوهوا حمكوم ابشود‬
‫جو ب سوطحي را شومييايي ( ‪ )Chemical Sorption‬و اگر ضين ابشد ج ب سطحي را فزيييك ( ‪ )Physical Sorption‬يم گويند‪ .‬در روش كروماتوگرايف ج ب سطحي براي اين كه‬
‫حوداكرر متوات فواز سواكن و متحورك اجيواد شوود جمبور هستند فاز ساكن را ات حد اماكن ُخرد كرده و آن را در داخل يك ستون قرار دهند‪ .‬به مهني عل بوه اين روش كروماتوگرايف ستوين‬
‫( ‪ )Column Chromatography‬گفته يم شود‪.‬‬
‫فاز متحرك بر اار نريوي گران به آرايم از روي فاز ساكن عبور كرده و گونه هاي موجود در منونوه را جداسازي يم كند‪ .‬هر چه اندازة ذرات فاز ساكن كوچكرت ابشود رانودمان تفكيوك‬
‫بيشوتر خواهود بوود‪ .‬از طريف رسع عبور فاز متحرك نزي اكه ايفته و زمان جداسازي افزاي يم ايبد م ر اينكه مهراه اب ريزتر كردن ذرات فاز ساكن‪ ،‬فاز متحرك را توسط پمپ ها اب فشار از‬
‫داخل ستون عبور دهند‪.‬‬
‫به اين روش كه فقط از نظر جتزيزات اب روش قبيل تفاوت دارد ‪ HPLC‬يم گويند‪.‬‬
‫‪ -16-2-3‬كروماتوگرايف مايع اب اكرايي ابال ( ‪)H.P.L.C‬‬
‫بووه ايوون روش در ابتوو دا كروموواتوگرايف مووايع بووا فشووار بووالا يووا ( ‪ )High Pressure Liquid Chromatography‬گفته يم شود‪ .‬ويل بند ًا به عل راندمان ابالي تفكيك‬
‫اجياد شده ايون روش را ( ‪High‬‬
‫از اجوزا ‪ H.P.L.C‬انم اري كردند‪ .‬يك دست اه ‪. )H.P.L.C Performance Liquid Chromatography‬زير ساخته شده اس‬

‫شلك ‪ 6 -16‬منایي از يك دستگاه ‪HPLC‬‬


‫‪ -16-2-3-1‬خمزن ها و سيسمت هاي گاززدا‬
‫خمزن هاي حسل در ‪ H.P.L.C‬از جنس شيشه اي فوالد ضد زنگ ساخته يم شود‪ .‬اين خمزن هوا ممنوو ًال توسط يك پمپ خس در فشار پا ين ن ه داشته يم شود ات معل گاززدايي اجنام‬
‫شده و گازهايي مرل هووا يوا نيرتوژن كه در آنزا حل شده اس از آنزا گرفته شود‪.‬‬
‫اين گازها يم توانند در سيسمت پرفشار ‪ H.P.L.C‬اجيواد حبواب كورده و ابعون پزون شودگي پيوك هواي كروماتوگرايف شود‪ .‬معل گاززدايي مه چنني يم تواند به وسويةل عبوور حوسل از‬
‫يوك صوايف سوورا دار در رشايط خس اجنام گريد ‪.‬‬
‫به عسوه تقطري حسل نزي يم تواند منجر به جداسازي گازهاي حل شده در آن شود‪.‬‬
‫در روش هاي كروماتوگرايف كه در آنزا فقط از يك سيسمت حسل منفرد استفاده يم شود كروماتوگرايف اب شوي ايزوكراتيك ( ‪ )Isocratic Elution‬گفته يم شود‪ ،‬ويل اگر از دو اي چنود‬
‫حوسل اسوتفاده كنومي كوه نسوب آنزوا بوه طوور پيوسوته يوا متووايل تغييور كنود بوه ايون روش كرومواتوگرايف بوا شووي شوييب يوا‬
‫‪.‬يم گويند ( ‪)Gradiant Elution‬‬
‫كروماتوگرايف اب شوي شييب اكرآيي تفكيك ابالتري نسب به ايزوكراتيك اجياد يم كند‪.‬‬
‫‪ -16-2-3-2‬پمپ‬
‫در دست اه هاي ‪ H.P.L.C‬ممنو ًال از سه نوع پمپ استفاده يم شود‪:‬‬
‫‪ (1‬پمپ هاي رفت و برگشت اي پمپ هاي پيستوين‪:‬‬
‫اين پمپ ها از متداول ترين پمپ هاي ‪ H.P.L.C‬به شامر يم آيد و يم تواند فشارهاي بسيار ابال ات حودود ‪ psi 5000‬ايل ‪ psi 6000‬اجياد منايد‪ .‬جراين حاصل از اين پمپ ها‬
‫پاليس )رضابين( بوده و ابيد بند ًا خفيده شود‪ .‬جراين حاصل از اين پمپ ها و فشار آن به راحيت قابل كنرتل اس‪.‬‬
‫توجه‪ :‬منظور از واحد ‪ ،psi‬پوند بر اين مربع اس‪.‬‬
‫‪ (2‬پمپ هاي كريم اي دودي شلك ( ‪)Pristaltic Pump‬‬
‫اكمس پيوسته و قابل كنرتل اجياد يم شود ويل گنجاي و فشوار ايون پموپ هوا حمدود اس ‪ .‬تنويض حسل در اين پمپ ها ممنو ًال اب مشكسيت مهراه يم ابشد‪.‬‬
‫در اين پمپ ها يك جراين ً‬
‫اين پمپ ها نسب به پمپ هاي پيستوين از گسرتدگي مكرتي برخوردارند‪.‬‬
‫‪ (3‬پمپ هاي هواي فرشده‪:‬‬
‫اين پمپ ها شامل يك خمزن قابل ارجتاع يم ابشند كه حوسل موورد نظور در آن قورار گرفتوه اسو ‪ .‬ايون خمزن قابل ارجتاع يم تواند توسط هوا اب فشار ابال حت فشار قرار گيورد‪ .‬ايون‬
‫فشوار موي توانود منجور بوه حرك فاز متحرك درون خمزن شود‪.‬‬

‫اين پمپ ها بسيار ساده و ارزان بوده ويل جحم و گنجواي آنزوا حمودود و فشوار حاصول از آنزوا كوم يم ابشد‪ .‬جراين بوجود آمده از اين پمپ ها ً‬
‫اكمس پيوسته اس‪.‬‬
‫‪ -16-2-3-3‬پيش ستون‬
‫جنس و مواد پر كنندة پي ستون ها مشابه ستون هاي جتزيه اي بوده اب اين تفاوت كوه ذرات پور كننودة آنزا درش تر موي ابشود‪ ،‬زيورا در سيسومت ابعون فافو فشوار نشوود‪ .‬وظيفوة‬
‫يوك پوي سوتون جداسوازي انخاليص ها از فاز متحرك بوده ات اين كه اين انخاليص ها ستون جتزيه اي را آلوده نكند‪ .‬در مواردي كه فواز ساكن يك مايع ويسكوز اس پي ستون به اشباع‬
‫شدن فاز متحرك از فاز ساكن مكك موي كنود توا سوتون جتزيه اي از فاز ساكن عراين نشود‪.‬‬
‫‪ -16-2-3-4‬تزريق منونه‬
‫تزري منونه در ‪ H.P.L.C‬ممنو ًال به سه روش اجنام يم شود‪:‬‬
‫‪ L10 100‬از طريو يوك درپووش از جنس پلميرهاي سيليكوين‪ ،‬نئوپرين اي تفلوين به داخل سيسمت‬ ‫‪ (1‬يم توان منونة مايع را به وسيةل يك رسنگ در جحمي حدود ‪‬‬
‫كروماتوگرايف فرستاد‪.‬‬
‫‪ (2‬يم توان درچية ورودي رس ستون را برداش و منونه را مستقاميً به ابتداي ستون تزري كورد‪ .‬ايون روش در دست اه هاي قدميي متداول بوده اس‪.‬‬
‫‪ (3‬استفاده از شريهاي منونه برداري چرخان‪ :‬اب استفاده از شريهاي منونه برداري چرخان عدم قطنيو اي خطا در جحم تزري شده منونه بسيار مك يم شود‪.‬‬

‫)ب(‬ ‫)آ(‬
‫شلك ‪ 7 -16‬منایي از معلكرد درچيه هاي چرخان در دستگاه ‪HPLC‬‬
‫در مرحةل )آ( از يك طرر فاز متحرك وارد شري منونه برداري چرخان شده و از طرر دي ور موي توانود وارد ستون شود‪ ،‬و ستون را شسته و براي منونه گ اري آمواده كنود‪ .‬از طور ر‬
‫دي ور نيوز منونوه موي توانود‬

‫تزري شده و پس از پر كردن جمراي ‪ ABCD‬اضافة آن به خار منتقل شوود در مرحلوة )ب( شوير ‪ 45‬چرخانده يم شود بنابراين حسل منونه ذخريه شده در جمراي ‪ ABCD‬را به داخل‬
‫سوتون تزريو موي كنود‪.‬‬
‫جحم حسل به اندازة جمراي ‪ ABCD‬وابسته اس‪.‬‬
‫‪ -16-2-3-5‬ستون جتزيه اي‬
‫ستون هاي جتزيه اي در ‪ HPLC‬ممنو ًال از دو جنس ساخته يم شود‪.‬‬
‫‪ (1‬ستون هاي شيشه اي كه ات حداكرر فشار ‪ psi600‬قابل استفاده يم ابشد ‪.‬‬
‫‪ (2‬ستون هاي از جنس فوالد ضد زنگ زن كه فشارهاي ات حدود ‪ psi 6000‬را حتمل يم كنود‪ .‬طوول ايون ستون ها ‪ cm 150-15‬بوده و قطر آنزا يم تواند ‪ mm 3-2‬ابشد‪.‬‬
‫مواد پر كنندة اين ستون ها به دو دسته تقسمي يم شوند‪:‬‬
‫‪ (1‬مواد پر كنندة متخلخل‪ :‬مواد پر كنندة متخلخل شامل ذرات مواد جواذيب مرول سويلياكژن‪ ،‬آلومينايوا خاك دايتومه يم ابشد‪ .‬قطر ذرات آنزا ‪ m 10-5‬بوده و اين ستون ها ظريف منونة‬
‫اباليي دارند از طرفوي زمان جداسازي در اين ستون ها زايد يم ابشد‪.‬‬
‫‪ (2‬مواد پركنندة پوسته دار‪ :‬مواد پر كنندة پوسته دار دانه هايي شيشه اي هستند كه بر روي سطح آنزوا قرشي از فاز ساكن جامد مرل سيلياكژل‪ ،‬آلومينا‪ ،‬خاك دايتومه اي يك رزين مبادهل‬
‫كنندة يووين قورار گرفتوه اس ‪ .‬ظريف منونة آنزا مك ويل رسع جداسازي آنزا ابالس‪.‬‬

‫‪ -16-2-3-6‬آشاكرسازها ‪HPLC‬‬
‫متداول ترين آشاكرسازهاي مورد استفاده در ‪ H.P.L.C‬عبارتند از‪:‬‬
‫‪ (1‬آشاكرساز ‪ : UV-VIS‬اين آشاكرساز از انواع آشاكرسازهاي اختصاصوي و غريخمورب بوه شومار يم رود‪ .‬از اين آشاكرساز فقط يم توان براي منونه هايي استفاده كورد كوه جواذب نوور‬
‫در انحيوة ‪ UV-VIS‬ابشند‪) .‬به عباريت داراي كرموفور ابشند(‬
‫‪ (2‬آشاكرساز مادون قرمز ( ‪ :)IR‬اين آشاكرساز نزي از نوع آشاكرسازهاي اختصايص و غريخمورب موي ابشود‪.‬‬
‫از نظر ساخامتن شبيه آشاكرساز ‪ UV-VIS‬بوده ويل اجزا نوري آن از جنس بلورهاي منيك يم ابشد‪.‬‬
‫‪ (3‬آشاكرسازهاي الكرتو شمييايي‪ :‬موي تووان از يكوي از روش هواي الكرتوشومييايي بوه عنووان آشاكرسواز ‪ HPLC‬استفاده كرد‪.‬‬
‫آشاكرسازهاي متداول عبارتند از‪ :‬پتانسيومرتي‪ ،‬آمپرومرتي‪ ،‬يب آمپرومرتي ‪ pH ،‬مرتي‪ ،‬كنوداكتومرتي و غريه كه آشاكرساز هداي سنجي از مهه متوداول تور موي ابشود‪ .‬ايون آشاكرسواز‬
‫از نووع آشاكرسوازهاي معويم و غريخمرب بوده و بر تغيريات هداي اي مقاوم حسل در حضور گونه هاي منونه اكر يم كند‪.‬‬
‫‪ (4‬آشاكرستازهاي ضرتيش شكستت‪ :‬ايون آشاكرسواز از نووع آشاكرسوازهاي معوويم و غريخمورب يم ابشد‪ .‬اين آشاكرساز تغيريات رضيب شكس حسل در حضور گونه هاي منونه اكر‬
‫يم كند‪.‬‬
‫‪ -16-2-3-7‬انواع كروماتوگرايف ‪:HPLC‬‬
‫‪ (1‬كروماتوگرايف فاز نرمال‪ :‬كه در آن فاز ساكن‪ ،‬قطيب و فاز متحرك غريقطيب اس‪.‬‬
‫‪ (2‬كروماتوگرايف فاز معكوس‪ :‬كه در آن فاز ساكن‪ ،‬غريقطيب و فاز متحرك قطيب اس‪.‬‬
‫فاز ساكن قطيب مانند آلومني و سيليس كه بر روي آن تري اتيلن گليكول پوش داده شده اس‪.‬‬
‫فاز متحرك قطيب مانند آب‪ ،‬متانول‪ ،‬استونيرتيل فاز ساكن غريقطيب مانند اغلب هيدروكربن هاي سن ين فاز متحرك غريقطيب مانند ه زان‪ ،‬ايزوپروپيل اتر‬
‫نكته ‪ :1‬در كروماتوگرايف فاز نرمال كه براي اندازه گريي گونه هاي غريقطيب و تركيبات نفيت به اكر يم رود ‪،‬هر چه منونه غريقطيب تر ابشد ابزداري مكرتي خواهد داشت و ابلعكس‪.‬‬
‫نكته ‪ :2‬در كروماتوگرايف فاز معكوس كه براي اندازه گريي گونه هاي قطيب به اكر يم رود مانندد تركيبدات آيل دارويي و ‪ ...‬كه هر چه قطبيت منونه بيشرت شود زمان ابزداري مكرتي خواهد‬
‫داشت‪.‬‬
‫مترين ‪ :6 -16‬در كروماتوگرايف مايع اب معلكرد ابالي فاز منكوت اب فاز متحرك آب كدام ترتيب شووي حصيح اس ؟‬
‫‪ (1‬آميدها > اسرتها > كتون ها> آدلهيدها > آمني ها > اللك ها‬
‫‪ (2‬آميدها > اسرتها > كتون ها > آدلهيدها > اللك ها > آمني ها‬
‫‪ (3‬آدلهيدها > كتون ها > اسرتها > آميدها > اللك ها > آمني ها‬
‫‪ (4‬اسرتها > كتون ها > آدلهيدها > آميدها > آمني ها > اللك ها جواب‪ :‬گزينه) ‪ (4‬حصيح اس‪.‬‬
‫در كروماتوگرايف فاز نرمال‪ ،‬فاز ساكن قطيب و فاز متحرك غريقطبوي اسو و در كرومواتوگرايف فواز منكوت‪ ،‬فاز متحرك قطيب و فاز ساكن غريقطيب اس و در اين حال چون منونه هاي قطيب‬
‫در حسل قطيب بزتر حل يم شوند و برمه كن قوي تر اب حسل قطيب دارند‪ ،‬ل ا رسيع تر از ستون خار يم شووند‪ .‬بنوابراين ترتيب شوي اين تركيبات هامن ترتيب افزاي قطيب اين گروه‬
‫ها خواهد بود‪.‬‬
‫‪ -16-2-3-8‬انواع شويش‬
‫‪ (1‬شويش ايزوكراتيك )تك شييب‪ (:‬در اين روش از يك حسل اب تركيب ااب استفاده يم شود‪.‬‬
‫‪ (2‬شويش شييب ايگرادايين‪ :‬در اين روش دو )گايه چند( سيسمت حسل كوه قطبيو بسواير متفواويت دارند به اكر گرفته يم شوند‪ .‬بند از رشوع شوي نسب دو حسل گايه به طور‬
‫پيوسته و گوايه طوي چنود مرحهل به طري برانمه ريزي شده اي تغيري يم كند‪.‬‬
‫مترين ‪ :7 -16‬در ‪ HPLC‬كدام عامل در بزبود جداسازي مؤار اس ؟‬
‫‪ (2‬تغيري اندازه منونه‬ ‫‪ (1‬تغيري درجه حرارت‬
‫‪ (4‬تغيري تركيب فاز متحرك جواب‪ :‬گزينه) ‪ (4‬حصيح اس‪.‬‬ ‫‪ (3‬تغيري درجه حرارت و فاز ساكن‬
‫در ‪ HPLC‬بزترين راه براي بزبود جداسازي‪ ،‬تغيري ‪ K‬از طري تغيري تركيوب فواز متحورك در حوين جداسازي اس )شوي شييب‪(.‬‬
‫مريود‪.‬‬ ‫مترين ‪ :8 -16‬در جداسازي اب روش شوي شييب ‪ .................‬به اكر‬
‫‪ (2‬يك حسل قطيب‬ ‫‪ (1‬دو حسل اب قطيب متفاوت‬
‫‪ (4‬يك حسل غريقطيب‬ ‫‪ (3‬دو حسل اب قطيب يكسان‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (1‬حصيح اس‪.‬‬
‫هپن شدگي ماوراي ستون‬
‫اب توجه به اين كه حمل اتصال ستون اصيل اب ستون حمافظ و مه چنني حمل اتصال لوهل هواي رابوط در قسم هاي خمتل سيسمت‪ ،‬عاري از فاز ساكن اس ‪ ،‬ل ا هن وايم كوه منونوه از ايون‬
‫منواط عبوور موي كنو د قسم هاي كناري به جز اصطاكك اب جدارة لوهل داراي رسع مكرتي از قسم هاي ميواين خواهنود بوود كه اين ابعن يم شود ذرات منونه در زمان هاي متفاويت به‬
‫آشاكرساز رسيده و ل ا پيك ها پزن شوند كه بوه آن پزن شدگي ماوراي ستون گويند‪.‬‬
‫مترين ‪ :9 -16‬در ارتباط اب مشلك ترنيض نوار در ستون اضايف در كرومواتوگرايف گوازي و موايع كودام مجهل حصيح اس ؟‬
‫‪ (1‬در كروماتوگرايف گازي بيشرت از كروماتوگرايف مايع اس‪.‬‬
‫‪ (2‬در كروماتوگرايف مايع بيشرت از كروماتوگرايف گازي اس‪.‬‬
‫‪ (3‬در هر دو نوع كروماتوگرايف عامل مزيم در ترنيض پيك ها يم ابشد‪.‬‬
‫اصس وجود ندارد‪.‬‬
‫‪ (4‬در كروماتوگرايف گازي به دليل اين كه فاز متحرك‪ ،‬گاز اسو لو ا مشولك تنوريض نووار در سوتون اضايف ً‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (2‬حصيح اس‪.‬‬
‫پديدة ترنيض نوار در ستون اضايف در اار گ اشوتن موادة حول شوده از داخول لولوه هواي بواز از قبيول لوهل هاي سيسمت تزري ‪ ،‬انحيه آشاكرساز و لوهل هاي متصل كنندة اجوزاي‬
‫سوازنده خمتلو سيسومت اتفواق يم افتد‪ .‬در اين جا ترنيض از تفاوت بني رسع جراين موايع در ديوواره و وسوط لولوه حاصول موي شوود‪ .‬بنابراين خب وسطي جسم حل شده‪ ،‬خييل رسيع‬
‫تر از خب پرياموين حرك موي كنود‪ .‬در كرومواتوگرايف گازي ترنيض در ستون اضايف معد ًات به وسيةل نفوذ اكه يم ايبد‪ .‬بوا ايون حوال‪ ،‬نفووذ در ماينوات خيلوي آهسته تر اس و ترنيض‬
‫نوار از اين نوع اغلب قابل توجه يم شود‪.‬‬
‫‪ -‬ستون هاي ‪ HPLC‬ممنو ًال از نوع فاز منكوت پيونودي ( ‪ )RBPC‬موي ابشوند كوه منورور تورين آنزوا ستون هاي ‪ 8C18,C‬اس ‪.‬‬

‫جلسه سوم‬

‫حنوة هتيه ستون هاي فازپيوندي‪:‬‬


‫كه اتصال اين گروه ها به فاز ساكن‪ ،‬ابعن تغيري قطبيو و افوزاي سوطح متوات منونوه بوا فواز سواكن يم شود كه حاصل آن افزاي اكرآيي ستون كروماتوگرايف اس ‪ .‬مانند فاز ساكن زير‪:‬‬

‫‪ -16-2-3-9‬معادةل وان – دميرت در ‪ HPLC‬اب توجه به منحين‪:‬‬


‫در ‪ HPLC‬نيوز نظيور ‪ Hmin ،LC ،GC‬وجوود دارد بوا ايون تفواوت كوه در ايون جوا ‪ Hmin‬در رسع هاي پا ين مشاهده يم شود كه در اغلب تكنيك هاي روزمره‬ ‫‪-1‬‬
‫به اكر مني رود‪.‬‬
‫در ‪ HPLC‬رسع حرك فاز متحرك پارامرت چندان مزموي نيسو در واقوع بوا تغييور ‪ H،u‬تغييور چنداين مني كند‪.‬‬ ‫‪-2‬‬
‫‪ -‬آشاكرسوازهاي ‪ HPLC‬نظيور آشاكرسوازهاي ‪ LC‬بووده كوه از منورور تورين آنزوا موي تووان بوه آشاكرسازهاي مر ي – فرابنف وفلو ورسانس اشاره منود‪.‬‬

‫شلك ‪ -8 -16‬منودار وان دميیرت در ‪ HPLC‬و ‪GC‬‬


‫مترين ‪ :10 -16‬مزمرتين مزي ‪ HPLC‬بر ‪ GLC‬چيس ؟‬
‫‪ (2‬جتزيزات ساده‬ ‫‪ (1‬رسيع بودن‬
‫‪ (4‬استفاده از مقادير مك هزينه جواب‪ :‬گزينه) ‪ (3‬حصيح اس‪.‬‬ ‫‪ (3‬استفاده براي منونه هاي غريفرار‬
‫رسيع بودن جتزيزات ساده و استفاده از مقادير مك منونه از مزاايي روش هاي ‪ GLC‬اس‪.‬‬
‫مترين ‪ :11 -16‬منونه اي حاوي چ هار تركيب كه داراي ترتيب افوزاي قطبيو زيور هسوتند‪ ،‬بوه دسوت اه ‪ HPLC‬اب فاز منكوت تزري يم شود‪ ،‬اولني و آخرين تركيب خرويج از اين‬
‫‪AD DA )2 D B )3‬‬ ‫ستون كدامند؟ ‪A  BC D 1( CA )4‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (2‬حصيح اس‪.‬‬
‫در كروماتوگرايف اب فاز منكوت‪ ،‬فاز ساكن غريقطيب اس و در اين حال مواد قطيب رسيع تور بيورون آمده و مواد غريقطيب به دليل برمه كن اب فاز ساكن‪ ،‬ديرتر بريون يم آيند‪.‬‬
‫مترين ‪ :12 -16‬در كروماتوگرايف مايع اب معلكرد ابال مينميم منحين حاصل از منادهل وان دميرت‪.......... ....‬‬
‫‪.‬‬
‫‪ (1‬در رسع هاي خييل ابال مشاهده يم شود‪.‬‬
‫‪ (2‬در رسع هاي خييل پايني مشاهده يم شود‪.‬‬
‫‪ (3‬در يه رسعيت مشاهده مني شود‪.‬‬
‫‪ (4‬در رسع هايي مكي ابالتر از رسع بزينه روش هاي كروماتوگرايف مايين مشاهده يم شود‪.‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (2‬حصيح اس‪.‬‬
‫در ‪ HPLC‬به جز استفاده از ذرات فاز ساكن اب ابناد كوچوك ‪ 10m‬كوارآيي سيسومت افوزاي ايفته و رسع بزينة آن‪ ،‬در سورع هواي بسواير پوا ين مشواهده موي شوود‪ ،‬سورع‬
‫هوايي كوه بوراي اكرور اكربردهاي معيل خييل مك يم ابشد‪.‬‬
‫انواع رو ش هاي كروماتوگرايف‬
‫‪ (1‬روش هاي متسميي‪ :‬كه در آنزا فاز ساكن مايع اس ‪ .‬نظري ‪GLC,LLC‬‬
‫‪ (2‬روش هاي جذيب‪ :‬كه در آنزا فاز ساكن جامد اس ‪ :‬نظري ‪GSC, LSC‬‬
‫مترين ‪ :13 -16‬در كروماتوگرايف اب فاز ساكن جامد جداسازي اجسام براسوات اخو ترس در ‪ .........‬و در كروماتوگرايف اب فاز ساكن مايع جداسازي براسات اخترس در ‪ ..............‬صورت يم‬
‫گريد‪.‬‬
‫‪ (1‬ج ب‪ ،‬حسيل ‪ (2‬حسيل ‪ ،‬ج ب ‪ (3‬ج ب‪ ،‬ج ب ‪ (4‬حسيل ‪ ،‬حسيل جواب‪ :‬گزينه) ‪ (1‬حصيح اس‪.‬‬
‫در روش هاي كروماتوگرايف كه فاز ساكن جامد اس ‪ .‬اسات جداسازي تفاوت بر ج ب مواد بوه سوطح جامد اس ‪ .‬در صوريت كه در روش هايي كه از فاز ساكن مايع استفاده يم شود‬
‫جداسازي براسات تفاوت حسيل مواد در سطح فاز ساكن صورت يم گريد‪.‬‬
‫‪ -16-2-4‬كروماتوگرايف ( ‪)GLC‬‬
‫كروماتوگرايف گاز – مايع در سال ‪ 1952‬به وسيةل جميزومارتني براي جدا كردن مقواد ير كوم اسويدها چرب به اكر برده شد‪ .‬اين روش براي جداسازي و اندازه گريي گونه هاي فرار اسوتفاده‬
‫موي شوود‪ .‬بوه طوور مرال ‪ 200‬جز خمتل نف خام را به آسواين موي تووان تشوخيص داد‪ .‬ايون روش سوريع و سواده و بوراي تشخيص انخاليص ها موجود در يك مادة فرار‪ ،‬اندازه‬
‫گريي گازها و آلودگي هوا‪ ،‬و هوم چنوين انودازه گيوري انواع اسانس هاي تركيبات طبيين به اكر يم رود‪.‬‬
‫‪ -16-2-4-1‬دستگاه هاي ‪GLC‬‬
‫در كروماتوگرايف گازي‪ ،‬فاز متحرك يك گاز اس )گاز حامل( فاز ساكن يك مادة جاذب جامد يوا موايع پوش داده شده و اي داراي پيوند اب يك جامد )ن زدارنده( بر روي ديوواره سو تون‬
‫اسو ‪ .‬اگور فواز سواكن جامد ابشد‪ ،‬روش را كرومواتوگرايف گواز – جامود ( ‪ )GSC‬و اگور فواز سواكن موايع ابشود ( ‪ )GLC‬انميوده يم شود‪.‬‬
‫اسات كروماتوگرايف ‪ GLC‬يك كروماتوگرايف تقسميي اس ‪ .‬كه منونه در بوين فواز متحورك و سواكن تقسمي يم شود‪ .‬كروماتوگرار گازي داراي قسم هاي زير اس ‪:‬‬

‫‪ 16-9‬منایي از يك دستگاه ‪GLC‬‬


‫خمزن گاز حامل – رگوالتور فشار و جريوان سون ( ‪ – )Flow meter‬حمول تزريو منونوه – سوتون – آشاكرساز – خب گرم شونده اب برق – اابت اس ‪ .‬گاز حامل ابيد يك گاز يب اار‬
‫ابشد و تزنا حامل منونوه اس و ختايري در جداسازي ندارد كه از نيرتوژن اي هلمي استفاده يم شود‪ .‬در دماي ااب ‪ ،‬فشار و سورع جراين گاز به طرر ستون را اب تنظمي كننده فشار و‬
‫جراين سن ‪ ،‬ااب ن ه موي دارد‪ .‬مقودار ‪ L 15-1/0‬از منونه مايع توسط رسنگ خمصوص دارد قسم تزري منونه موي شوود‪ .‬سوتون كرومواتوگرايف در ‪ GC‬از‬
‫نوع ستون پر شده ( ‪ )Packed Column‬و مو ين ( ‪ )Capillary Column‬اس ‪ .‬قطر سوتون هواي پور شوده بني ‪ mm 10-2‬و طول آنزا بني ‪ m 4-1‬اس و جنس اين ستون ها از‬
‫مس‪ ،‬فووالد ضودزنگ‪ ،‬آلوومينمي و يوا شيشه اس كه به صورت مارپي و گايه به شلك ‪ U‬در داخل دست اه قرار يم گريد‪ .‬ستون ها موو ين قطور دو حدود ‪ mm5/2‬ات ‪mm 2/3‬‬
‫و طول آن ات ‪ m100-10‬يم رسد‪.‬‬
‫فاز ساكن از يك مايع ديرجوش مانند روغن پارافني يوا روغون سويليكون اسو كوه توا حودود ‪ C 400‬مقاوم اس و به صورت الية انزيك روي ذرات جامد گسرتده شده اس ‪ ،‬از نظر‬
‫شومييايي غريفنوال اسو‪ .‬در داخل ستون هاي مو ين از سييل ( ‪ )Celite‬پوشيده شده اس و فيمل انزيك از مايع ديرجووش بور روي پوش سيلييس قرار دارد‪.‬‬
‫دماي سوتون ‪ GC‬را موي تووان روي دمواي خاصوي تنظومي كورد و بوه صوورت مهودما ( ‪ )Isothermal‬جداسازي را اجنام داد و جداسازي مطلويب مني ابشد‪ .‬براي جداسازي بزتور از‬
‫روش برن اموه ريوزي دموايي ( ‪ )Temperature Programming‬استفاده يم شود‪ .‬در اين روش دماي ستون را طبو برانموه اي از پوي تنيني شده و اب رسعيت مناسب افزاي يم‬
‫دهند ات مواد به تدري از يكدي ر جدا شوند ‪.‬‬
‫‪ -16-2-4-2‬شاخص ابزداري كواتس ( ‪)I‬‬
‫امروزه براي اكر كيفي از ‪ tR‬استفاده يم شود كه به جز وابسته بودن آن به متغريهاي حميطي نظري دما‪ ،‬رسع جراين فاز متحرك‪ ،‬نوع مادة پر كننده ستون و ‪ ...‬به يه عنوان پارامرت‬
‫مناسيب براي اكر كيفي نيس از اين رو موي ابيسو پوارامرت دي وري كوه مسوتقل از ايون متغريهوا ابشود را ترنيو منوود‪ .‬لو ا در سيسمت هاي كروماتوگرايف گازي به منظور تزية يك سيسمت‬
‫يكنواخ از انديس )شاخص( ابزداري كوواتس استفاده يم شود كه اطسعات بوا ارزشوي درخصووص رونود ضورايب بوازداري در رابطوه بوا خصوصوايت ساخامتين تركيبات آيل به دس يم‬
‫دهد‪.‬‬
‫انديس ‪ I‬هر ماده حل شده را يم توان از كروماتوگرام خملوطي از جسم حل شده اب حوداقل دو پوارافني نرمال كه زمان ابزداري آنزا در دو طرر زمان ابزداري ماده حل شده قرار دارد به‬
‫دس آورد‪.‬‬
‫در اين جا پارافني هاي نرمال استانداردهايي هستند كه درجه بندي انديس ‪ I‬بر پاية آنزا بنوا نزواده شوده اس ‪ .‬بنابر ترني ‪ ،‬انديس ‪ I‬براي يك پارافني نرمال ‪ 100‬برابر تنداد كربن هواي‬
‫موجوود در تركيوب اسو‪ ،‬بدون اين كه مواد پركنندة ستون‪ ،‬دما و اي ساير رشايط حميطي در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫انديس ‪ I‬را از رابطة زير يم توان تعيني منود‪:‬‬
‫‪()11-16‬‬ ‫‪logtlogtnx1logtlogtnn‬‬ ‫‪Ix 100 100n ‬‬
‫‪600n  6:I 100n ‬‬ ‫‪ :500n  5:I 100n  1tn‬زمان ابزداري آلاكن ‪ n + 1‬كربنه‬ ‫‪ :tn‬زمان ابزداري آلاكن ‪ n‬كربنه‬
‫‪ :tx‬زمان ابزداري مادة جمزول‬
‫مطاب آچنه گفته شد هر تغيري حميطي )دما‪ ،‬رسع جراين و ‪ (...‬مه بر روي زمان ابزداري آلاكن هواي نرمال ختاير يم گ ارد و مه بور روي زموان بوازداري منونوه جمزوول‪ ،‬ولوي از آن‬
‫جوايي كوه مقوادير ‪ I‬بوراي آلاكن هاي نرمال مهواره ااب اس ‪ ،‬ل ا اب هر تغيريي لك منحين به يك نسب ابال و پايني موي رود و لو ا در مجموع ‪ Ix‬تغيري مني كند و انديس ‪ I‬براي اكر كيفي‬
‫بسيار مناسبرت از ‪ tR‬اس‪.‬‬
‫به عنوان مرال هن ايم كه ‪ 625Ix ‬ابشد اين عدد به اين منين نيس كه تركيب موردنظر ‪ 25/6‬كربن دارد بلكه يم توان گف كه تركيب موردنظر خوايص نظري يك الاكن ‪ 25/6‬كربنه دارد‪.‬‬
‫اما اب توجه به عدد ‪ 25/6‬آچنه يم توان گف اين اس كه منونة جمزول مووردنظر مهوواره و حتو هور رشايطي بني يك آلاكن ‪ 6‬كربنه و ‪ 7‬كربنه از ستون كروماتوگرايف خار يم شود‪.‬‬
‫مترين ‪ :14 -16‬براي جداسازي اللك هاي متانول‪ ،‬ااتنول‪ ،‬پروپانول‪ ،‬بواتنول‪ ،‬پنتانول‪ ،‬ه زانول ‪،‬هپتانول و اكتانول اب نقاط جوش ‪195 ،176 ،158 ،137 ،117 ،5/97 ،5/78 ،65‬‬
‫درجه سانيت راد كدام يك از روش هاي كروماتوگرايف مناسب تر اس ؟‬
‫‪ (1‬كرومووواتوگرايف گوووازي بوووا دمووواي برانموووه ريوووزي شوووده ‪Programmed Temperature‬‬
‫‪Chromatography‬‬
‫‪ Isothermal Gas Chromatography‬كروماتوگرايف گازي اب دماي ااب ) ‪2‬‬
‫‪ Ion Chromatography‬از نوع كرماتوگرايف يون ‪HPLC )3‬‬
‫‪ (4‬كروماتوگرايف گازي از نوع اكل مولكويل ‪ Molecular Sieve Gas Chromatography‬جواب‪ :‬گزينه) ‪ (1‬حصيح اس‪.‬‬
‫چون تركيبات موردنظر نقاط جوش نسبت ًا پاييين دارند و ات حد زايدي فرار يم ابشند و از طو رر دي ور نقاط جوش آنزا به يكدي ر نزديك اس ‪ ،‬ل ا براي جداسازي آنزا بزتر اس كوه از‬
‫كرومواتوگرايف گوازي بوا دماي برانمه ريزي شده استفاده منود‪.‬‬
‫مترين ‪ :15 -16‬خملوطي از سه ماده ‪ C,B,A‬براي جداسازي به دست اه ‪ GC‬تزري يم شود‪ .‬نقطه جوش ‪ B، 5/2‬برابر نقطه جوش ‪ A‬اس و نقطه جوش ‪ A‬و ‪ C‬تقريب ًا نزديك مه اس ‪.‬‬
‫كودام گزينوه در موورد ايون آزماي حصيح نيس ؟‬
‫‪ (1‬اگر دماي ستون در حد دماي جوش مادة ‪ A‬ابيق مباند در اين صورت پيك مربوط به موادة ‪ B‬پزون يم شود و زمان ابزداري آن در ستون افزاي يم ايبد‪.‬‬
‫‪ (2‬اگر دماي ستون در حد دماي جوش ماده ‪ B‬ن ه داشته شود جداسازي ‪ A‬و ‪ C‬به خويب اجنام مني گريد‪.‬‬
‫‪ (3‬در اين حال از يك برانمه حراريت استفاده موي شوود‪ ،‬يننوي دمواي سوتون ابتودا پوايني ن وه داشوته يم شود و پس از ظزور پيك هاي ‪ A‬و ‪ C‬بسفاصهل دما افزاي يم ايبد‪.‬‬
‫‪ (4‬اب اجنام چند آزماي اوليه دمايي را كه در حمدودة نقطة جوش ‪ A‬و ‪ B‬قرار دارد انتخواب منووده و دماي ستون را در آن حد ااب ن ه يم دارند‪.‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (4‬حصيح اس‪.‬‬
‫گزينه هاي ‪ 2 ،1‬و ‪ 3‬در مورد اين آزماي حصيح هستند‪.‬‬
‫مترين ‪ :16 -16‬در كروماتوگرايف پزاني قهل رابطة ‪ ...........‬دارد‪) .‬اكمل ترين جواب مدنظر اس( )كنكور راهيان(‬
‫‪ (1‬مستقمي اب زمان ابزداري و رابطة منكوت اب رسع جراين فاز متحرك‬
‫‪ (2‬مستقمي اب زمان ابزداري و رسع جراين فاز متحرك‬
‫‪ (3‬مستقمي اب زمان ابزداري‬
‫‪ (4‬منكوت اب رسع جراين فاز متحرك جواب‪ :‬گزينه) ‪ (1‬حصيح اس‪.‬‬

‫جلسه چهارم‬

‫‪ -16-2-4-3‬آشاكرسازها در كروماتوگرايف گاز – مايع ( ‪)GLC‬‬


‫‪ -1‬آشاكرساز يونش شعهل اي ( ‪)FID‬‬
‫در اين آشاكرساز مكرت از ‪ %1‬منونه يونزيه شده كه حاصل آن برقراري جراين در مدار اسو ‪ ،‬كوه بوه جز ضين بودن مقدار جراين‪ ،‬در چند مرحهل تقوي شده و نزايت ًا بوه صوورت يوك‬
‫پيوك كرومواتوگرايف اب يم شود‪.‬‬
‫نكته ‪ :1‬آشاكرساز ‪ FID‬به جرم پاخس يم دهد نه غلظت‪.‬‬
‫نكته ‪ :2‬آشاكرساز ‪ FID‬يك آشاكرساز خمرب است و منونه را از بني يم برد‪.‬‬
‫نكتهه ‪ :3‬آشاكرساز ‪ FID‬از حساسيت اباليي برخوردار است ويل نسبت به گازهاي غريقابل احرتاق از قبيل‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪.‬حساس نيست ‪2 NO ,CO ,SO ,H O2‬‬
‫مترين ‪ :17 -16‬آشاكرساز شنهل يونيش ( ‪ )FID‬كدام تركيب را يم تواند تشخيص دهد؟‬
‫‪SiHCl3 )1‬‬ ‫‪HCOOH )2‬‬ ‫هيچكدام ) ‪NH3 )3 4‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (4‬حصيح اس‪.‬‬
‫تركيبايت كه فاقد كربن و هيدروژن ابشند‪ ،‬توسط ‪ FID‬قابول شناسوايي نيسوتند‪ .‬البتوه اسوتران ا يت نيوز وجود دارد‪ ،‬نظري فرميك اسيد كه عيل رمغ داشنت كربن و هيدروژن اين آشاكرساز‬
‫به آن پاخس مني دهد‪.‬‬
‫آشاكرساز گرمارساانيي ( ‪) )TCD‬اكاترومرت اي آشاكرساز سمي داغ(‬ ‫‪-2‬‬

‫آشاكرساز ‪ TCD‬از دو حمفظة ً‬


‫اكمس مه اندازه تشكيل شده كه هر يك حاوي يوك سومي پوي بسواير دا يم ابشد‪ .‬گاز حامل ‪ H2‬اي ‪ He‬از ييك از سمي پي ها عبور كرده و پس از‬
‫را اب يم كند و پييك ظاهر مني شود‪.‬‬ ‫ميشود كه اگريه منونه اي اب آن مهراه نباشد‪ ،‬دست اه ‪ i‬‬ ‫گو ر از سوتون وارد سومي پوي دوم‬
‫ويل در صوريت كه گاز حامل خرويج از ستون حاوي منونه نزي ابشود آن واه چوون گرموا رسوانندگي مهة تركيبات از ‪ He‬و ‪ 2H‬مكرت اس ل ا اين سمي پي ‪ ،‬دا شده و مقاوم زايد‬
‫ميشوود و كواه جريوان حاصل يم شود و دست اه ‪  i‬را اب يم كند و پيك ظاهر يم شود‪.‬‬
‫توجه ‪ :1‬آشاكرساز ‪ TCD‬يك آشاكرساز غريخمرب است‪.‬‬
‫توجه ‪ :2‬گرمارساانيي ‪ 2He.H6‬در حدود ات ‪ 10‬برابر اكرث تركيبات آيل است‪.‬‬
‫توجه ‪ :3‬حساسيت اين آشاكرساز نسبت به ‪ FID‬مكرت است‪.‬‬
‫آشاكرساز يونش گرمايي ( ‪ )TID‬اي آشاكرساز نيرتوژن – فسفر ( ‪)NPD‬‬ ‫‪-3‬‬
‫اكمس مشابه آشاكرساز ‪ TCD‬بوده اب اين توضيح كه حسايس آن نسب به فسفر ‪ 10‬برابر بيشرت از نيرتوژن و ‪ 50‬برابر بيشرت از تركيبات كوربن اسو ‪ .‬بوه‬ ‫اسات اكر آشاكرساز ‪ً TID‬‬
‫عبواريت نسوب بوه دو عنرص فسفر و نيرتوژن انتخايب ( ‪ )Selective‬يم ابشد‪ .‬بنابراين براي آانلزي آف كزشاي فسوفري آنوالزي و كودهاي شمييايي در حميط زيس اكربرد دارد ‪.‬‬
‫آشاكرساز الكرتون راب ( ‪)ECD‬‬
‫در اين آشاكرساز اشنة ‪ ‬ساطع شده از ‪ Ni63‬اي تريتمي نشانده شده روي پستني‪ ،‬گاز ‪ 2N‬موجوود در آشاكرساز را يونزيه منوده كه حاصل آن توليد الكتورون و برقوراري جريوان اسو ‪.‬‬
‫حوال در ااور ورود تركيب حاوي گروه الكرتون اتيو از ستون ‪ GC‬به اين آشاكرساز ايون گوروه هواي الكرتون واتيو الكتورون را ج ب منوده و شدت جراين اكه مييابد كه اين اكه به‬
‫ميشود‪.‬‬ ‫صورت پيك كروماتوگرايف اب‬
‫توجه ‪ :1‬آشاكرساز ‪ ECD‬يك آشاكرساز غريخمرب است‪.‬‬
‫توجه ‪ :2‬اين آشاكرساز در جواب خودگزينيش بدوده ( ‪ )Selective‬و بده گدروه هداي الكرتوانداتيو نظيدر هالوژن ها‪ ،‬كتون ها و پروكسيدها بسيار حساس و به تركيبايت نظري آمينها‪،‬‬
‫اللك ها و هيددرو كربن هدا غريحسداس است‪.‬‬
‫توجه ‪ :3‬از داير آشاكرسازهاي داير مورد استفاده در كروماتوگرايف گدازي ببارتندد از ‪ MS ،FT – IR‬است‪.‬‬
‫مترين ‪ :18 -16‬اگر منوهناي آلوده به اكسيدهاي ازت ابشد ‪ NOx‬بزترين آشاكرساز بوراي شناسوايي اين منونه كدام اس ؟‬
‫‪TCD )1‬‬ ‫‪TID (NPD) )2‬‬ ‫‪FID )3 ECD )4‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (3‬حصيح اس‪.‬‬
‫مترين ‪ :19 -16‬در كروماتوگرايف گازي دماي ‪ ............‬از دماي‪ ..... .......‬ابالتر ن ه داشته يم شود‪.‬‬
‫‪ (2‬ستون و حمل تزري – آشاكرساز‬ ‫‪ (1‬آشاكرساز – ستون و حمل تزري‬
‫‪ (3‬حمل تزري – ستون و آشاكرساز ‪ (4‬آشاكرساز و حمل تزري ‪ -‬ستون جواب‪ :‬گزينه) ‪ (4‬حصيح اس‪.‬‬
‫در كروماتوگرايف گازي‪ ،‬دماي ستون از دماي آشاكرساز و حمل تزريو پوايني تور انتخواب موي شوود‪ .‬چناچنه دماي ستون از دماي حمل تزري ابالتر ابشد در آن صورت منونه اي كه به‬
‫ستون تزري گشته بوه دليل فشار ابالتر در ستون‪ ،‬ممكن اس به خار پس زده شود‪.‬‬
‫مترين ‪ :20 -16‬كدام عبارت اندرس اس ؟ )كنكور رسارسي ‪ (1 (82‬استفاده از ‪ He‬در مقايسه اب ‪ 2N‬به عنوان گاز حامل در ‪ GC‬يم تواند در كواه زموان جداسوازي مؤار ابشد‪.‬‬
‫گوهنها اخترس در اندازه آنزاس‪.‬‬ ‫‪ (2‬در ‪ GPC‬مبناي جداسازي‬
‫‪ (3‬در ‪ GC‬بيشرت از ‪ HPLC‬از برانمه ريزي دمايي استفاده يم شود‪.‬‬
‫‪ (4‬معلكرد آشاكرساز ‪ ECD‬در مقايسه اب ‪ FID‬غرياختصايص ( ‪ )non-specific‬اس‪.‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (4‬حصيح اس‪.‬‬
‫متررين ‪ :21 -16‬كودام يوك از گزينوه هواي زيور خوواص مطلوويب بوراي يوك فواز موايع سواكن در سوتون كروماتوگرايف حمسوب مني شود؟‬
‫‪ (4‬گسرتة مناسب ‪ K,‬جواب‪ :‬گزينه) ‪ (1‬حصيح اس‪.‬‬ ‫‪ (3‬يب ااري شمييايي‬ ‫‪ (2‬پايداري گرمايي‬ ‫‪ (1‬فراري زايد‬
‫به طور ايده ال نقطة جوش مايع ابيد حداقل ‪ C 200‬بيشرت از ماكزميم دماي به اكر گرفتوه شوده بوراي ستون ابشد ‪.‬‬
‫مترين ‪ :22 -16‬كدام مورد از رشايط فاز مايع در ‪ LC‬نيس ؟‬
‫‪ (1‬فشار خباري در حدود ‪ 01/0‬ات ‪ 1/0‬مييل مرت جيوه دارا ابشد‪.‬‬
‫‪ (2‬پايداري حراريت داشته ابشد‪.‬‬
‫‪ (3‬مقدار فاز مايع به حدي ابشد كه فضاي بني ذرات را پر كند‪.‬‬
‫‪ (4‬از حلاظ شمييايي نسب به اجزاي جسم حل شده موردنظر در دماي ستون يب اار ابشد ‪.‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (3‬حصيح اس ‪.‬‬
‫ويژگي هاي فاز متحرك در كروماتوگرايف مايع – مايع ‪:LLC‬‬
‫آ( حسل ابيد غريفرار بوده و فشار خباري در حدود ‪ 01/0‬ات ‪ 1/0‬مييل مرت جيوه داشوته ابشود توا معور ستون افزاي ايبد‪.‬‬
‫ب( حسل نبايد در دماي موردنظر جتزيه شود‪.‬‬
‫پ( مقدار فاز مايع به اكر رفته‪ ،‬ابيد به اندازه اي ابشد كه ذرات را اب اليوه يكنواخو و نوازيك بپوشواند‪.‬‬
‫ميدهد‪.‬‬ ‫مقدار بسيار زايد فاز مايع فضاي بني ذرات را پر يم كند و اكرآيي ستون را اكه‬
‫مترين ‪ :23 -16‬كدام عبارت در مورد كروماتوگرايف گاز – مايع حصيح اس ؟ )كنكور رسارسي ‪(81‬‬
‫‪ (1‬در بني اجسام حل شده اب قطيب يكسان‪ ،‬ترتيب شوي ممنو ًال اب ترتيب نقاط جوش مطابق دارد‪.‬‬
‫‪ (2‬عبارت نفوذ طويل در كروماتوگرايف گاز – مايع‪ ،‬امهي مكرتي از ساير فرآيندهاي كروماتوگرايف دارد‪.‬‬
‫امس در فواز ساكن حل شود‪.‬‬
‫ابشود‪ ،‬ابيود كو ً‬ ‫‪ (3‬چناچنه جسم حل شده اي خبواهد زمان توق مناسيب در سوتون داشوته‬
‫‪ (4‬اندر كن فاز ساكن مايع اب گونة در حال شوي از نوع شمييايي اس‪.‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (1‬حصيح اس‪.‬‬
‫مترين ‪ :24 -16‬براي جتزيه يك منونه آيب كه به مقدار مكي آب و اكسويدهاي ازت آلووده شوده اسو ‪ ،‬از‬
‫)كنكور رسارسي ‪ 72‬و كنكور آزاد ‪(86‬‬ ‫كدام آشاكرساز استفاده يم شود؟‬
‫‪Electron – Capture )1‬‬ ‫‪FID )2‬‬
‫‪TCD )3‬‬ ‫‪Thermionic )4‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (2‬حصيح اس‪.‬‬
‫مترين ‪ :25 -16‬در بنيض موارد هلمي بيشرت از نيرتوژن به عنوان گاز حامل انتخاب يم شود‪ ،‬زيرا‪:‬‬
‫)كنكور رسارسي ‪(76‬‬
‫ميشود‪.‬‬ ‫پزنرت‬ ‫‪ (1‬نيرتوژن رضيب نفوذ بيشرتي از هلمي دارد و ل ا پيك ها‬
‫ايزوتوهپاي پايدار اس كه ابعن رفتار انبزجنار در ستون يم شود‪.‬‬ ‫‪ (2‬نيرتوژن داراي‬
‫‪ (3‬هلمي داراي هداي گرمايي بزرگ تر از نيرتوژن اس‪.‬‬
‫‪ (4‬هلمي سبك تر از نيرتوژن اس و تركيبات خمتل منونه را رسيع تر يم شويد و بريون يم برد ‪.‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (3‬حصيح اس‪.‬‬
‫مترين ‪ :26 -16‬حسايس آشاكرساز يون شنهل اي به كدام يك از تركيبات زير بيشرت اس ؟‬
‫)كنكور رسارسي ‪(80‬‬ ‫‪ (1‬آب و ايزوتوپ هاي آن ‪ (2‬گازهاي يب اار‬
‫اكتيوهنا‬ ‫‪(4‬‬ ‫‪ (3‬آروماتيك ها‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (3‬حصيح اس‪.‬‬
‫ابشد ‪،‬‬ ‫مترين ‪ :27 -16‬در صوريت كه فاز ساكن در كروماتوگرايف به صورت‬
‫)كنكور رسارسي ‪(86‬‬ ‫كدام ترتيب زمان ماند براي اللك ها حصيح اس ؟‬
‫‪ CH CH OH3‬‬ ‫‪)1 CH3 CH OH3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪CH  CH3 CH CH OH2‬‬ ‫‪ CH3  CH|  CH3 CH OH2 CH OH3‬‬
‫‪)2 CH3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪OH  CH CH CH OH3‬‬ ‫|‪ CH3  CH‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪)3 CH3 CH OH3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2  CH CH CH OH3‬‬ ‫‪OH  CH3 CH OH2‬‬ ‫‪ CH3  CH| CH OH3‬‬
‫‪)4‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2  CH CH CH OH3‬‬ ‫‪2 OH  CH CH OH3‬‬ ‫|‪CH3  CH‬‬
‫‪CH3‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (2‬حصيح اس‪.‬‬
‫هر چه جرم مويل بيشرت و قطبيو مكتور ابشود زموان بوازداري بيشوتر خواهود داشو ‪ .‬البتوه ايزومور شاخه دار زمان ماند بيشرتي دارد‪.‬‬
‫مترين ‪ :28 -16‬در مقايسه روش كروماتوگرايف ‪ HPLC‬اب الكرتوفورز مو ينه كدام عبارت حصيح اس ؟‬
‫)كنكور رسارسي ‪(85‬‬
‫‪ (1‬در رشايط بزينه و يكسان‪ ،‬حسايس و قدرت جداسازي دو روش يكسان اس‪.‬‬
‫‪ (2‬در رشايط بزينه و يكسان‪ ،‬حسايس ‪ HPLC‬مكرت و قدرت جداسازي كروماتوگرام هواي آن بيشوتر اس‪.‬‬
‫‪ (3‬در رشايط بزينه‪ ،‬حسايس ‪ HPLC‬بيشرت ويل قدرت جداسازي كروماتوگرام هاي آن مكرت اس‪.‬‬
‫‪ (4‬در رشايط بزينه و يكسان‪ ،‬مزيان حسايس و قدرت جداسازي كروماتوگرام هاي الكرتوفورز مو ينه بيشرت اس ‪.‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (4‬حصيح اس‪.‬‬
‫زيرا اب مو ينه بودن ستون تنداد صفحات فريض بيشرت شده و قدرت تفكيك افزاي يم ايبد ‪.‬‬
‫)كنكور رسارسي ‪(83‬‬ ‫مترين ‪ :29 -16‬در جداسازي آلاكهنا به روش ‪ GC‬كدام آشاكرساز مناسب تر اس ؟‬
‫‪ ( 2‬هداي حراريت ‪TCD‬‬ ‫‪ (1‬اسپكرتو فتومرتي ‪UV - VIS‬‬
‫‪ (3‬رابي الكرتوين ( ‪ (4 )ECD‬انكسارنور ‪ RI‬جواب‪ :‬گزينه) ‪ (2‬حصيح اس‪.‬‬
‫چون آلاكن ها فاقد گروه هاي كرموفور هستند و مه چنوين گوروه الكرتون واتيو نودارد و هوداي گرموايي آلاكن ها اب يكدي ر و گازهاي حامل هلمي اي هيودروژن تفواوت ق ابول مسحظوه‬
‫اي دارد لو ا آشاكرسواز هودي حراريت ‪ TCD‬براي جداسازي آلاكن ها به روش ‪ GC‬آشاكرساز مناسب تري اس‪.‬‬
‫مترين ‪ :30 -16‬شلك ‪ A‬كروماتوگرام خملوط ااتنول‪ ،‬ااتنول و ‪ -n‬پروپانول اب اسوتفاده از سوتون مو ينوه شيشه اي را نشان يم دهد‪ ،‬از چه معيل يم توان جز بزبود كروماتوگرام شلك ‪ A‬به‬
‫كروماتوگرام شولك ‪B‬‬
‫استفاده كرد؟ )كنكور رسارسي ‪(84‬‬
‫‪ (1‬استفاده از ستون مو ينه اب ديواره سيسن شده‬
‫‪ (2‬استفاده از ستوين اب طول بيشرت اب هامن مشخصات‬
‫‪ (3‬استفاده از آشاكرسازي دي ر‬
‫‪ (4‬افزاي دماي ستون‬

‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (1‬حصيح اس‪.‬‬


‫لوةل مو ين سبب اكه نفوذ ِادي ‪ A  ‬و اكه ارتفاع بشقابك هاي فريض ( ‪ )H‬شده و در نتيجوه قدرت تفكيك افزاي يم ايبد ‪.‬‬
‫مترين ‪ :31 -16‬در كروماتوگرايف گازي ارتفاع صفحات تئوري ‪ ..............‬ذرات پر شده در ستون و‪...........‬‬
‫)كنكور رسارسي ‪(85‬‬ ‫مولكويل گاز حاصل اكه يم ايبد‪.‬‬
‫‪ (2‬اب اكه اندازه – اكه وزن‬ ‫‪ (1‬اب افزاي اندازه – اكه وزن‬
‫‪ (3‬اب افزاي اندازه – افزاي وزن ‪ (4‬اب اكه قطر – افزاي وزن جواب‪ :‬گزينه) ‪ (2‬حصيح اس‪.‬‬
‫مترين ‪ 10/1 :32 -16‬مييل مول ‪ -1‬بواتنول و ‪ 25/1‬مييل مول ‪ -1‬پنتوانول بوه روي كرومواتوگريف گوازي جدا يم شوند‪ .‬مساح پيك آنزا به ترتيب برابر ‪ 880‬و ‪ 1200‬واحد يم ابشود‪.‬‬
‫هرگواه ‪ 600/0‬ميلوي موول ‪ -1‬بواتنول به يك منونه جمزول حاوي ‪ -1‬پنتانول اضافه شود مسواح پيوك كرومواتوگرايف آنزوا بوه ترتيوب برابر ‪ 750‬و ‪ 600‬خواهد شد‪ .‬مييل مول ‪ -1‬پنتانول‬
‫)كنكور رسارسي ‪(85‬‬ ‫در منونه چقدر اس ؟‬
‫‪1 ) 0/400 2 ) 0/600 3 ) 0/625 4 ) 0/750‬‬
‫)بواتنول ‪/1200880  x 1 2 //1 251 1 (1 -‬‬
‫‪ -x/ 1 2/ 750600  x 0 400/0 6)1‬پنتانول( جواب‪ :‬گزينه) ‪ (1‬حصيح اس‪.‬‬
‫مترين ‪ :33 -16‬براي جتزيه يك منونه آيل كه مقدار مكي آب و اكسيدهاي ازت آلوده شده اس ‪ ،‬كدام يوك‬
‫)كنكور رسارسي ‪(72‬‬ ‫از آشاكرسازهاي زير مورد استفاده قرار يم گريد؟‬
‫‪FID )1‬‬ ‫‪TCD )2‬‬ ‫‪ECD )3 FPD )4‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (1‬حصيح اس‪.‬‬
‫زيرا آشاكرساز ‪ FID‬برابر تركيبات نيرتوژن و آب يس انيل ارا ه مني دهد‪.‬‬

‫جلسه پنجم‬
‫‪ -16-3‬تئوري كروماتوگرايف‬
‫سيسمت هاي تزيه شوده بوراي كرومواتوگرايف گوازي امكوان بررسوي هواي تئووري بور روي روش هواي كروماتوگرايف را فرامه ساخته دو نوع از مزم ترين نظريه ها در مورد كروماتوگرايف‬
‫عبارتند از‪:‬‬
‫‪ -16-3-1‬نظريه بشامبك هاي فريض اي بشامبك هاي تئوري در كروماتوگرايف‬
‫وقيت كه فاز متحرك به ابتداي يك ستون كروماتوگرايف وارد يم شود اب اولني ذرات فواز سواكن اولوين تنادل را برقرار يم كند در اين تنادل اولني تقسمي شدن گونه هاي موجود در منونه اجنوام‬
‫موي شوود‪ .‬سوپس تنادل به مه خورده و فاز متحرك اب فاز ساكن بندي تنادل دي ري را اجياد يم منايد‪ ،‬و اين رونود در طوول ستون تكرار يم شود به هر يك از اين تنادل ها يك بشقابك‬
‫فريض اي صفحة تئوري گفته يم شود‪.‬‬

‫شلك ‪ 10 -16‬معلكرد پديده کروماتوگرایف مطابق نظرية بشقابك هاي فریض‬


‫هر چه تنداد بشقابك ها اي تنداد تنادل ها در طول يك ستون بيشرت ابشد راندمان تفكيك بيشوتر خواهود شد ‪ N .‬اي تنداد بشقابك ها در طول يك ستون كروماتوگرايف از رابطة زير قابل‬
‫حماسبه يم شود‪.‬‬
‫‪()12-16 N  HL‬‬
‫طول ستون ‪ L :‬ارتفاع بشقابك هاي تئوري ‪H :‬‬
‫‪ N‬و ‪ H‬هر دو پارامرتهايي براي بيان مزيان اكرايي يك ستون در پديدة تفكيك يم ابشد‪.‬‬
‫ستون هاي خوب ‪ N ،‬بزرگ و ‪ H‬كوچك دارند‪ .‬در هر يك از اين بشقابك ها اي تنادل ها يك تقسومي شودن گونه ها اجنام يم شود‪ .‬تقسمي شدن گونه ها از رضيب تقسمي هرگونه تبين يم‬
‫كنود‪ .‬بوراي مروال در تقسومي شدن دو گونة ‪ A‬و ‪ B‬موجود در يك منونه دارمي‪:‬‬
‫‪KdA  CC AMs A‬‬
‫) ‪(13-16‬‬
‫‪KdB  CC Bs B‬‬
‫) ‪(14-16‬‬
‫‪M‬‬
‫هر چه تفاوت ‪ Kd‬دو گونه بيشرت ابشد راندمان تفكيك بيشرت خواهد شد‪ .‬مزيان اكرايي يك سوتون را در تفكيك گونة ‪ A‬و ‪ B‬اب فاكتوري به انم فاكتور گزين پ يري اي فواكتور جداسوازي‬
‫نشوان موي دهنود‪ .‬ايون فاكتور عبارت اس از‪:‬‬
‫‪()15-16‬‬ ‫‪  K AK Bdd‬‬
‫مهيشه ‪  1 KdA  KdB‬‬
‫فاكتور جدا سازي‪  :‬هر چه ‪ ‬بزرگرت ابشد براي يك جداسازي مطلوب احتيا به ستون اب طول مكتور يوا ‪ N‬مكتور داريوم‪.‬‬
‫رابطة ‪ N‬و ‪ ‬در منودار زير به خويب آشاكر يم شود‪.‬‬

‫شلك ‪ 11 -16‬منودار ‪ ‬برحسب ‪N‬‬


‫اگر كروماتوگرام دوگونة ‪ A‬و ‪ B‬را بر روي يك ستون كروماتوگرايف به دس آورمي‪ ،‬خواهمي داش‪:‬‬

‫شلك ‪ 12 -16‬اثر افزايش طول ستون بر روي هپن شدگی پیك هاي کروماتوگرایف‬
‫هامن گونه كه مشاهده يم شود اب افزاي طول ستون كروماتوگرايف جداسوازي دو گونوة ‪ A‬و ‪ B‬بزتور شده اس ويل اب افزاي طول سوتون يوا افوزاي زموان بوايق مانودن گونوه هوا در‬
‫سوتون كرومواتوگرايف‪ ،‬پيك هاي كروماتوگرايف آنزا پزن تور شوده اسو ‪ ،‬ولوي خوشوخبتانه سورع جودايي پيوك هواي از سورع پزن شدگي آنزا بيشرت يم ابشد‪.‬‬
‫اكرايي تفكيك در روش كروماتوگرايف به هر دو پارامرت ينين جدايي پيك ها و پزن شدگي آنزوا وابسوته اس‪.‬‬
‫توجه‪ :‬نظرية بشقابك هاي فريض به خويب يم تواند رسع گونوه هوا را در يوك سوتون كرومواتوگرايف توجيه كند‪.‬‬
‫ويل هرگز نتوانسته اس عل پزن شدگي پيك هاي كروماتوگرايف را اب افزاي زمان ابيق ماندن گونه ها در يك ستون توجيه كرد‪.‬‬
‫جلسه ششم‬
‫‪ -16-3-2‬نظرية رسعت اي نظرية سينتييك در كروماتوگرايف‪:‬‬
‫اين نظريه اولني ابر توسط وان‪ -‬دميرت مطرح شد‪ .‬در اين نظريه رسع گونه ها در طول يك ستون پايه و اسات اكر يم ابشد‪ .‬در اين نظريه ارتفاع منادل بشقابك هاي فريض اي ‪ H.E.T.P‬از‬
‫رابطة زير كه منادلوة وان ‪-‬دميرت مزشور اس قابل حماسبه يم ابشد‪.‬‬
‫‪H.E.T.P: Height Equivalent to Theortical Plate‬‬
‫‪()16-16‬‬ ‫‪Cu‬‬ ‫‪Bu H   A‬‬
‫‪ cms ‬رسع فاز متحرك ‪u :‬‬
‫پارامرت ‪ :A‬كه به آن نفوذگردايب اي نفوذ ِادي ( ‪ )Eddy Diffusion‬اي عامول چنود مسو ديري موي گوينود‪ ،‬نشان دهندة حرك مولكول هاي منونه از مسريهاي خمتل در طول ستون اسو‬
‫كوه بوه انمهواهن ي در پور شدن ستون وابسته اس‪.‬‬
‫‪A  2 dp‬‬
‫عامل ‪ A‬به مزيان يب نظمي در پر شدن يوك سوتون كرومواتوگرايف وابسوته اسو ‪ .‬عامول ‪ A‬مسوتقل از رسع جراين فاز متحرك يم ابشد‪ .‬عامل ‪ A‬بر اار تندد مسريهايي كه منونوه موي‬
‫توانود طوول يوك سوتون كروماتوگرايف طي كند به وجود يم آيد‪.‬‬
‫در شلك روبرو اگر منونه از مسري) ‪ (1‬عبور كند خيلوي سوريع تور از منونوه اي كوه از مسوير) ‪ (2‬عبوور يم كند به انزتاي ستون خواهد رسيد‪ .‬هر چه اندازة ذرات پركنندة ستون‬
‫كوچك تر ابشد يب نظمي در سوتون مكرت شده و عامل ‪ A‬اكه يم ايبد‪.‬‬
‫نكته‪ :‬اگر ‪ H‬مكرت شود اكرايي ستون زايد يم شود ‪.‬‬

‫شلك ‪13 -16‬پديدة نفوذگرداي )ا ِدي(‬


‫در ستون هاي لوةل مويني در ‪ G.C‬به عل يك مسريه بودن عامل ‪ A‬به صفر تزنل يم ايبد‪.‬‬
‫‪()17-16‬‬ ‫‪A  2 dp‬‬
‫‪. dp  A  H  N  RS ‬اس ‪ A‬اار نفوذ ا ِاديِدي ينين ‪ GC‬در‬
‫پارامرت ‪ :B‬نفوذ طويل اي نفوذ مولكويل ( ‪)Molecular Diffusion‬‬
‫مهيشه گونه ها متايل دارند از مركز غليظ نوار كروماتوگرايف به نوايح ريق تر‪ ،‬ابتودا و انزتواي سوتون نفوذ منايند‪ .‬اين نفوذ موجب يم شود كه نوار كروماتوگرايف پزن تر شده و راندمان تفكيك‬
‫اكه ايبد‪.‬‬
‫هر چه رسع جراين فاز متحرك بيشرت ابشد مزيان اين پزن شدگي مكرت خواهد شد‪.‬‬

‫شلك ‪ 14 -16‬پديدة نفوذ طویل‬


‫‪ : B  2 Dg B‬انتشار مولكول هاي منونه در راستاي ستون و در جز عكس جراين فاز متحرك يم ابشد‪.‬‬ ‫) ‪(16-18‬‬
‫‪ :‬فاكتور مسدود كننده ‪ :Dg‬رضيب نفوذ در فاز متحرك‬
‫پارامرت ‪ :C‬عامل انامتل جرم غريتعاديل ( ‪)Mass Transfer‬‬
‫براي اينكه پديدة تفكيك در يك ستون كروماتوگرايف به خويب اجنام شود ابيود زموان كوايف در اختيوار ستون قرار داده شود‪ .‬هر چه رسع جراين فاز متحرك بيشرت شود راندمان تفكيك اكه‬
‫خواهد ايف‪.‬‬

‫‪()19-16‬‬ ‫‪DL  CL  C  H  N  RS  T  ‬‬


‫‪ 16-3-2-1‬رشايط هبينه ( ‪)Optimum‬‬
‫هامن گونه كه از منادةل وان دميرت مشاهده ميشود بني مجست ‪ Bu‬و ‪ Cu‬يك تضاد وجوود دارد‪ .‬يننوي مجهل ‪ Bu‬اب افزاي ‪ u‬اكه و مجهل ‪ Cu‬اب افزاي ‪ u‬افزاي يم ايبد‪ .‬بنابراين‬
‫ابيد براي رسع جراين فاز متحرك يك مقدار بزينه بدس آورد‪ .‬اين مقدار بزينه از طري جتربوي يوا از طريو تئووري قابول دسوتيايب اس ‪ .‬در منودار زير تغيريات پارامرتهاي موجود در‬
‫منادةل وان‪ -‬دميرت نسب به ‪ u‬ديده يم شود‪.‬‬

‫شلك ‪ 15 -16‬منایي از معادةل وان‪ -‬دميیرت‬


‫ل ا توزيع رسع گونه ها بيشرت شده و به جز عدم تنادل حاصول‪ ،‬پيوك هوا پزون موي شووند و كوارايي اكه يم ايبد‪ .‬اار انتقال جرم غريتناديل اب اكه رسع جراين فاز متحرك‪ ،‬اكه و اب‬
‫مييابد‪.‬‬ ‫افزاي قطر فويمل فاز ساكن افزاي‬
‫انتقال جرم غريتناديل اب افزاي دما اكه يم ايبد‪.‬‬
‫‪()20-16‬‬ ‫‪C  Cg Cl‬‬
‫در ستون هاي پر شده ‪2Cg  dpDg‬‬ ‫) ‪(16-21‬‬
‫‪()22-16‬‬ ‫‪Cl  1682 1K dK2fDL‬‬
‫‪ :DL‬رضيب نفوذ در فاز ساكن مايع ‪ :dF‬قطر فيمل فاز ساكن‬
‫‪ :‬ويسكوزيته‬
‫هامن گونه كه ديده يم شود اب افزاي دما )رسع حرك فاز متحرك( ‪ u‬ات حدي موجب مكرت شودن ‪ H‬اي راندمان تفكيك و از حدي ابالتر موجب افزاي ‪ H‬اياكه راندمان تفكيك يم شود‪.‬‬
‫مترين ‪ :34 -16‬اب استفاده از منادةل وان‪ -‬دميرت كه در زير آمده اس ‪ ،‬مناسب ترين سورع حركو فواز متحرك در كروماتوگرايف اكغ ي اب كداميك از روابط زير مطابق دارد‪.‬‬
‫)كنكور رسارسي ‪(68‬‬
‫‪CB )1‬‬ ‫‪uopt ‬‬ ‫‪uopt  CB )2‬‬
‫‪Hopt  2 ub )3‬‬ ‫‪CB )4‬‬ ‫‪uopt ‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (4‬حصيح اس‪.‬‬
‫‪Cu‬‬ ‫‪u‬‬ ‫‪B H   A‬‬
‫از دو طرر نسب به ‪ u‬مشت يم گريمي و منادهل را مساوي صفر قرار يم دهمي‪:‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪dH‬‬
‫‪ du   u2  C   uopt  C‬مترين ‪ :35 -16‬در كروماتوگرايف هر چه ‪ HETP‬ستون كوچك تر ابشد ختاير ستون در جداسازي اجوزا منونه بزتر يم گردد‪ .‬كداميك از عوامل زير‬
‫منجر به افزاي ‪ HETP‬ستون يم گردند؟ )كنكور رسارسي ‪(68‬‬
‫‪ (1‬اكه نفوذ منونه در فاز گازي‬
‫‪ (2‬افزاي نفوذ منونه در فاز مايع‬
‫‪ (3‬اكه در وزن مولكويل اي دانسيته گاز حامل‬
‫‪ (4‬اكه در رضيب انمنظم پر شدن ستون جواب‪ :‬گزينه) ‪ (2‬حصيح اس‪.‬‬
‫)كنكور رسارسي ‪(68‬‬ ‫مترين ‪ :36 -16‬منحين وان‪ -‬دميرت عبارت اس از‪:‬‬
‫‪ F‬در مقابل ‪u‬‬ ‫‪ Rs (1‬در مقابل ‪2 ) tR‬‬
‫‪ F‬در مقابل ‪u‬‬ ‫‪ tR (3‬در مقابل ‪4 ) H‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (4‬حصيح اس‪.‬‬
‫‪ :tR‬زمان ابزداري و ‪ F‬سورع جريوان فواز متحورك و ‪ Rs‬قودرت تفكيوك و ‪ H‬ارتفواع بشوقابك و ‪ u‬رسع خطي فاز متحرك‬
‫)كنكور رسارسي ‪(70‬‬ ‫مترين ‪ :37 -16‬در كروماتوگرايف گازي‪:‬‬
‫‪ (1‬افزاي رسع مهواره سبب افزاي ‪ H‬يم شود‪.‬‬
‫‪ (2‬افزاي رسع مهواره سبب اكه ‪ H‬يم شود‪.‬‬
‫‪ (3‬افزاي رسع ات حد منيين سبب اكه ‪ H‬يم شود و از آن به بند سبب افزاي ‪ H‬يم گردد‪.‬‬
‫‪ (4‬هيچكدام‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (3‬حصيح اس‪.‬‬
‫مترين ‪ :38 -16‬رضيب ِادي در كروماتوگرايف‪) :‬كنكور رسارسي ‪(71‬‬
‫‪ (1‬نشان دهندة مقاوم در مقابل برقراري تنادل توزيع اس‪.‬‬
‫‪ (2‬نشان دهندة نفوذ اي انتشار مولكول هاي منونه در راستاي ستون به عل پديدة نفوذ اس ‪.‬‬
‫‪ (3‬نشان دهندة حرك مولكول هاي منونه از مسريهاي خمتل در طول ستون اس ‪.‬‬
‫‪ (4‬هيچكدام‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (3‬حصيح اس‪.‬‬
‫گزينة) ‪ (1‬پارامرت) ‪ (C‬و گزينة) ‪ (2‬پارامرت ( ‪ )B‬را توضيح يم دهد‪.‬‬
‫متررين ‪ :39 -16‬مقوادير ‪ A‬و ‪ B‬و ‪ C‬در منادلوة وان‪ -‬دميتور بوه ترتيوب برحسوب چوه واحودهايي بيوان‬
‫)كنكور رسارسي ‪(74‬‬ ‫يم شود؟‬
‫‪, cms )1‬‬ ‫‪, cm2 s‬‬ ‫‪cms‬‬ ‫‪s , cm.s , cm )2‬‬
‫‪, cm )3‬‬ ‫‪s , cms‬‬ ‫‪, cm )4 s , cm2 s‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (4‬حصيح اس‪.‬‬
‫‪H  A ‬‬
‫‪cm‬واحد ‪ C‬ابيد اانيه ( ‪ )s‬ابشد‪.‬‬ ‫‪cm‬‬
‫مترين ‪ :40 -16‬اگر ‪ A‬و ‪ B‬و ‪ C‬رضايب منادةل وان دميرت ابشد ‪ Hopt‬يوا حوداقل دو تشوتك فرضوي در‬
‫)كنكور رسارسي ‪(75‬‬ ‫يك ستون كروماتوگرايف كدام اس ؟ )حداقل ‪ H‬كدام اس ؟(‬
‫‪A BC )1 A BC )2‬‬ ‫‪A 2 BC )4 )3‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (4‬حصيح اس‪.‬‬
‫‪Uopt opt  A‬‬
‫‪Hopt  A BC2‬‬
‫مترين ‪ :41 -16‬در بنيض موارد هلمي بيشرت از نيرتوژن به عنوان گاز حامل انتخاب يم شود زيرا‪:‬‬
‫)كنكور رسارسي ‪(76‬‬
‫پيكها پزن تر يم شود‪.‬‬ ‫‪ (1‬نيرتوژن رضيب نفوذ بيشرتي از هلمي دارد و ل ا‬
‫ايزوتوهپاي پايدار اس كه ابعن رفتار انبزجنار در ستون يم شود‪.‬‬ ‫‪ (2‬نيرتوژن داراي‬
‫‪ (3‬هلمي داراي هداي گرمايي بزرگرت از نيرتوژن اس‪.‬‬
‫‪ (4‬هلمي سبك تر از نيرتوژن اس و تركيبات خمتل منونه را رسيع تر يم شويد و بريون ميربد ‪.‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (4‬حصيح اس‪.‬‬
‫جلسه هفمت‬

‫‪ -16-3-2-2‬شلك پيك هاي كروماتوگرايف‬


‫شلك پيك هاي كروماتوگرايف مشابه اب منحين هواي گوسوي شولك توزيوع نرموال موي ابشود‪ .‬يننوي يوك كروماتوگرام بر اار حرك هاي تصاديف صودها يوا هوزاران ذرة حول شوده در نووار‬
‫اكمس متغري بوده و به كسب اتفايق انرژي از‬
‫كرومواتوگرايف اجيواد يم شود‪ .‬اين ذرات يم توانند هزاران ابر بني دو فاز سيسمت مبادهل شود‪ .‬زمواين را كوه هور ذره در هور فواز سپري يم كند ً‬
‫حميط بست ي دارد چون يك پيك كروماتوگرايف از حرك هاي اتفايق اين ذرات حاصل يم شود شولك پيوك بوه منحنوي گوسوي شولك توزيوع نرموال مشوابه يم شود‪.‬‬
‫هر چه طول ستون بيشرت ابشد زمان بيشرتي براي حتق اين گسرتدگي وجود خواهد داش‪.‬‬
‫حماسبة احنراف معيار بوسيةل ‪:W‬‬
‫اگر ممات هاي دو طرر يك پيك كروماتوگرايف را رمس كنمي به طوري كه خوط پايوة پيوك را قطوع كنود مرلن بوجود آمده داراي مساحيت برابر ‪ %96‬لك مساح پيك كروماتوگرايف اس‪.‬‬

‫‪ 16-16‬جتزية مکی در يك پیك کروماتوگرام‬


‫بنابراين طب قوانني آماري اين انحيه در حمدودة ‪ 2 ‬اي ‪ 2S‬قرار گرفته اس ‪ .‬پس يم تووان مقودار احنرار منيار در روش كروماتوگرايف را بوسيةل روابط زير بدس آورد‪:‬‬
‫‪()23-16‬‬ ‫‪W4‬‬ ‫‪W   4‬‬
‫بنابراين احنرار منيار پزاني پيك اس‪.‬‬
‫حماسبة ‪ H‬و ‪ N‬بوسيةل ‪:W‬‬
‫‪ H‬و ‪ N‬هر دو پارامرتهايي براي بيان اكرايي ستون يم ابشند ‪) H .‬ارتفواع بشوقابك فرضوي( يوا ميوزان پزن شدگي يك پيك كروماتوگرايف را مقدار واراينس بر واحد طول ستون ترني يم‬
‫منايند‪.‬‬
‫`پزاني منحين‬ ‫در طول سوتون برحسب ‪cm‬‬
‫‪()24-16‬‬ ‫‪H  L  L2‬‬ ‫‪ L1  H‬‬
‫‪W‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪()25-16‬‬ ‫‪ 4‬‬ ‫‪2,‬‬ ‫‪NH‬‬
‫حماسبة ‪ H‬و ‪ N‬به وسيةل ‪: t R‬‬
‫يم توان احنرار منيار برحسب زمان و احنرار منيار برحسب واحد طول ستون را بوسيةل رابطة زيور به يكدي ر ربط دارد‪:‬‬
‫‪ : X‬فاصهل‬
‫‪: V‬رسع ‪ :t‬زمان‬
‫‪ t  Vx‬‬ ‫‪X  V.t  t  Vx‬‬
‫‪ :t‬احنرار منيار برحسب زمان‬
‫‪ :x‬احنرار منيار برحسب طول ستون ‪ :V‬رسع مزاجرت گونه در طول ستون‬
‫‪()26-16‬‬ ‫‪t  Lx‬‬
‫‪tR‬‬
‫‪ :L‬طول ستون‬
‫‪ :t R‬زمان ابزداري منونه‬
‫‪x x  LW4tR‬‬ ‫‪W‬‬

‫شلك ‪ 17 -16‬جتزيه مکی در يك پیك کروماتوگرام در نمیة ارتفاع‬


‫‪ tR 2‬‬
‫‪()28-16‬‬ ‫‪ W12/  N  5 54/‬‬
‫‪‬مترين ‪ :42 -16‬براي جداسازي دو مادة ‪ A‬و ‪ B‬آنزوا را بوه سوتون مناسويب در دسوت اه ‪ G.L.C‬تزريو يم كنمي پيك مادة ‪ A‬قبل از پيك مادة ‪ B‬و ‪ 6‬دقيقه پس از تزري ظاهر‬
‫موي شوود اگور پ نزواي پيوك ‪ A‬برابور‬
‫)كنكور ‪(73‬‬ ‫‪ min0 4‬ابشد تنداد صفحات تئوري براي ‪ A‬كدام يم ابشد؟‬ ‫‪/‬‬
‫‪1 ) 1900‬‬ ‫‪2 ) 2500‬‬ ‫‪3 ) 3690 4 ) 4200‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (3‬حصيح اس‪.‬‬
‫مترين ‪ :43 -16‬كروماتوگرام حاصل از يك ستون به طول ‪ cm 50‬داراي مشخصات زير اس‪:‬‬
‫‪W 8 8/ s tR 59s ,‬‬
‫)كنكور رسارسي ‪(70‬‬ ‫ارتفاع منادل تشتك فريض براي مورد فوق برابر اس اب‪:‬‬
‫‪1 1 10/  2cm )1‬‬ ‫‪ 3cm )2 /10 1 2‬‬
‫‪6 3 10/  2cm )3‬‬ ‫‪ 2cm )4 /10 2 4‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (3‬حصيح اس‪.‬‬
‫مترين ‪ :44 -16‬اگر زمان ابزداري جسمي در يك ستون كروماتوگرايف گازي برابر ‪ s120‬و عورض پيوك اجياد شده در نتيجة ارتفاع پيك برابر ‪ s2 9 /‬ابشد تنداد صفحات تئوري در ستون‬
‫برابر اس اب‪:‬‬
‫)كنكور رسارسي ‪(68‬‬
‫‪1 ) 18850‬‬ ‫‪2 ) 277 3 ) 40000 4 ) 800‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (1‬حصيح اس ‪.‬‬
‫رابطة بني زمان ابزداري و رضيب تقسمي در يك ستون كروماتوگرايف منونه‪ ،‬فقط وقيت حرك يم كنود كه در فاز متحرك قرار گرفته ابشد‪ .‬پس رسع مزاجرت گونه را يم توان به عنوان‬
‫كسوري از سورع فواز متحرك انميد‪.‬‬
‫)كرسي از زمان كه منونه در فاز متحرك قرار دارد( ‪V = u‬‬
‫‪ :‬رسع مزاجرت گونه ‪ =u‬رسع فاز متحرك‬
‫ك ‪v  u‬‬ ‫‪ ‬غ لظتغ نلمظونت كه دل ر نفاموزن م حتره‬ ‫) ‪(16-29‬‬
‫‪‬‬
‫‪()30-16‬‬ ‫‪S  v  u CMVCMMVMC VS‬‬
‫‪ :CM‬غلظ گونه ها در فاز متحرك ‪ :VM‬جحم فاز متحرك‬
‫‪ :CS‬غلظ گونه در فاز ساكن ‪ :VS‬جحم فاز ساكن‬
‫‪()31-16‬‬ ‫‪S ‬‬ ‫‪ tLR  tLM  CMVCMMVMC VS‬‬
‫‪ :tM‬زمان ابزداري فاز متحرك اي زمان مرده‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪()32-16‬‬ ‫‪ t1R  tM1 1 CC VM1S SVM  t1R  tM1 1 Kd1 VVMS ‬‬
‫‪‬‬
‫‪( Capacity Index ):‬رضيش ظرفيت ‪16 -3 -2 -3 -‬‬
‫رضيب ظريف اي ‪ K‬فاكتور مزيم در روش كروماتوگرايف يم ابشد‪ .‬رضيب ظريف ‪ ،‬رسع مزاجرت گونه ها را در طول ستون كروماتوگرايف بيان يم كند ‪ K .‬به مايه ستون و مايه گونوه‬
‫وابسوته و برابور اس اب‪:‬‬
‫‪sm  Kd  VVms ‬‬ ‫‪K  C VC Vms‬‬
‫‪()33-16 t1R  tM1 11K   K  tRtMtM‬‬
‫مترين ‪ :45 -16‬اگر رسع حرك يك تركيب در يك ستون كروماتوگرايف ‪ %15‬رسع فاز متحرك ابشد‬
‫)كنكور رسارسي ‪(69‬‬ ‫مقدار فاكتور ظريف عبارت اس از‪:‬‬
‫‪ (4‬هيچكدام‬ ‫‪90 (3‬‬ ‫‪15 (2‬‬ ‫‪9 (1‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (1‬حصيح اس‪.‬‬
‫‪K  tRtMtM   9‬‬
‫مترين ‪ :46 -16‬در كروماتوگرايف گازي در صوريت كه زموان بوازداري بوراي تركيوب برابور ‪ min 10‬و براي هوا برابر ‪ min 2‬ابشد فاكتور ظريف تركيب عبارت اس از‪:‬‬
‫)كنكور رسارسي ‪(70‬‬
‫‪1) 5‬‬ ‫‪2) 4‬‬ ‫‪3) 2‬‬ ‫‪4) 6‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (2‬حصيح اس‪.‬‬
‫‪ RS )Resolution (:‬قدرت تفكيك اي ‪16 -3 -2 -4 -‬‬
‫تواانيي يك ستون را در جداسوازي گونوه هواي موجوود در يوك منونوه توسوط پوارامرتي بنوام فواكتور گزين پ يري اي فاكتور جداسازي بيان كردمي‪.‬‬
‫‪ K Bd‬‬ ‫‪K Ad‬‬ ‫اي‬ ‫‪ 1‬‬ ‫‪  K AK Bdd‬‬
‫‪KA  KdA VS‬‬
‫‪VM    KKAB   1‬‬ ‫‪‬‬
‫‪KB  KdB Vs‬‬
‫‪VM‬‬ ‫‪‬‬
‫‪tRA  tM‬‬
‫‪()34-16‬‬ ‫‪  ttRARB ttMM‬‬
‫قدرت تفكيك اي ‪ RS‬مزيان جدايي كروماتوگرام گونه هاي موجوود در يوك منونوه بور روي يوك سوتون كروماتوگرايف يم ابشد ‪ RS .‬را يم توان بوسيةل رابطة زير بدس آورد‪:‬‬
‫‪()35-16‬‬ ‫‪RS  wA2zwB  2wtRAAwtRBB‬‬
‫‪tRA  tRB‬‬

‫شلك ‪ 18 -16‬منودار کروماتوگرام مادة ‪ A‬و ‪B‬‬


‫‪Hmin  A2 BC‬‬
‫‪C B Vopt ‬‬
‫براي جداسازي اكمل دو گونه از يكدي ر ‪ RS‬ابيد حداقل ‪) 5/1‬و اي ‪ (25/1‬ابشد ‪.‬‬
‫رابطة ‪ RS‬و ‪ N‬در زير ديده يم شود‪:‬‬
‫‪()36-16‬‬ ‫‪N4    11kAkA ‬‬ ‫‪RS ‬‬
‫‪KA  KB‬‬
‫‪Rs N‬‬
‫رابطة بني ‪) tRA‬زمان ابزداري گونه اي كه بيشرت در ستون ابيق يم ماند( و ‪ RS‬عبارتس از‪:‬‬
‫‪()37-16‬‬ ‫‪tRA  16RUS2H   1 1KKAA23 ‬‬
‫‪tRARS2‬‬
‫‪()38-16‬‬ ‫‪H1‬‬
‫‪‬‬
‫‪H2‬‬
‫مترين ‪ :47 -16‬اكه قطر دانه هاي فاز ااب در كروماتوگرايف ستوين موجب‪:‬‬ ‫)كنكور رسارسي ‪(68‬‬
‫‪ (1‬افزاي رسع حرك فاز متحرك يم شود‪.‬‬
‫‪ (2‬افزاي اكرايي )قدرت جداكنندگي ستون( يم شود‪.‬‬
‫‪ (3‬افزاي جحم ابزداري يم شود‪.‬‬
‫‪ (4‬افزاي ارتفاع تشتك هاي فريض منادل يم شود‪.‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (2‬حصيح اس‪.‬‬
‫مترين ‪ :48 -16‬اكه قطر دانه هاي فاز ااب در كروماتوگرايف ستوين‪:‬‬ ‫)كنكور رسارسي ‪(69‬‬
‫‪ (1‬موجب افزاي ‪ N‬و افزاي ‪ RS‬يم شود‪.‬‬
‫‪ (2‬موجب افزاي ‪ N‬و اكه ‪ RS‬يم شود‪.‬‬
‫‪ (3‬موجب اكه ‪ N‬و اكه ‪ RS‬يم شود‪.‬‬
‫ميشود‪.‬‬ ‫‪ (4‬موجب اكه ‪ N‬و افزاي ‪RS‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (1‬حصيح اس‪.‬‬
‫مترين ‪ :49 -16‬اگر اكرايي ستون كروماتوگرايف )تنداد تشتك هاي فريض( به دو برابر افوزاي ايبود ‪RS‬‬
‫)كنكور رسارسي ‪(71‬‬ ‫آن چند يم شود؟‬
‫‪ 2 (1‬برابر افزاي خواهد ايف‪.‬‬
‫‪ (2‬دو برابر افزاي خواهد ايف‪.‬‬
‫‪ (3‬چزار برابر افزاي خواهد ايف‪.‬‬
‫‪ (4‬تغيريي خنواهد كرد‪.‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (1‬حصيح اس‪.‬‬
‫مترين ‪ :50 -16‬براي دو برابر كردن قدرت تفكيك يك ستون كروماتوگرايف تنداد تشتك هواي فرضوي آن‬
‫)كنكور رسارسي ‪(74‬‬ ‫را ابيسيت چند برابر كرد؟‬
‫‪1) 2‬‬ ‫‪2) 4‬‬ ‫‪3 ) 16‬‬ ‫‪4) 2‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (2‬حصيح اس‪.‬‬
‫مترين ‪ :51 -16‬در جداسازي اجسام ‪ A‬و ‪ B‬به روش كروماتوگرايف اب افوزاي قودرت تفكيوك (( ‪ RS‬بوه مزيان دو برابر‪ ،‬زمان ابزداري جسم ‪ tRB ،B‬چند برابر تغيري يم كند؟ ‪tRA ‬‬
‫‪) tRB ‬كنكور رسارسي ‪(75‬‬
‫)‪1‬‬ ‫)‪2‬‬ ‫‪3) 2‬‬ ‫‪4) 4‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (4‬حصيح اس‪.‬‬
‫‪tRARS2‬‬
‫مترين ‪ :52 -16‬خملوطي از يون هاي استات ‪ ))A‬و فرمات ( ‪ )B‬را به ابتداي ستون كرومواتوگرايف حواوي ‪ g5‬رزين مبادهل – كنندة آنيون ‪ MS  5 g‬تزري كرده و اب فاز متحرك‬
‫)كنكور رسارسي ‪(76‬‬ ‫مناسب شستشو يم دهمي‪ .‬اگر دو تركيب اب ‪ RS‬بزرگرت اي مساوي ‪ 5/1‬برابر شده ابشند ‪ N‬چقدر اس ؟‬
‫‪, KdB  5‬‬ ‫‪KdA  5 5/‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪, vi  vm  2 5/ ml MS  5g‬‬
‫‪1 ) 3340‬‬ ‫‪2 ) 4862‬‬ ‫‪3 ) 6472 4 ) 5184‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (3‬حصيح اس‪.‬‬
‫‪/ 1 1‬‬
‫‪RS  4N   11KKAA ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  N  6472  4N  1 1 1/1 1/ 1 5 55 5/ /‬‬ ‫‪/5 1‬‬
‫‪‬‬
‫‪//  KA  5 5‬‬ ‫‪VVs‬‬
‫‪/‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪KA  KdA‬‬
‫‪m‬‬
‫يم ابشد و ‪ 1  1 /‬اسو اگر قدرت تفكيك برابر ‪ 2/1‬ابشد ارتفاع بشقابك تئوري برابر اس‬ ‫مترين ‪ :53 -16‬كروماتوگرام حاصل از دو تركيب ‪ A‬و ‪ B‬داراي ‪/K  5 5‬‬
‫)كنكور رسارسي ‪(77‬‬ ‫اب‪:‬‬
‫‪L 20cm‬‬
‫‪0/025 mm )1‬‬ ‫‪0/12 mm )2‬‬ ‫‪1 )3 51/3 )4‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (4‬حصيح اس‪.‬‬
‫‪N‬‬
‫‪ 4N  1 1 1/1 1/ 1 5 55 5/ /‬‬ ‫‪RS  4    11KKAA  1 2/‬‬
‫‪/ N  3843 76‬‬
‫‪H 3843 7620cm/ 5 13/ m‬‬ ‫‪H   NL‬‬
‫جلسه هشمت‬
‫‪ -16-4‬انواع مبادهل كننده هاي يوين‬
‫بريخ از تركيبات جامد وجود دارند كه يم توانند يون هاي موجود در حميط را ج ب كرده و يوون هوايي اب ابر مشابه در حميط آزاد كنند‪ ،‬كه به اين تركيبات مبادهل كننده هاي يون گويند كوه‬
‫بوه سوه دسوته تقسومي يم شوند‪.‬‬
‫‪ (1‬مبادهل كننده يوين – يوين‪ :‬كه خود به دو دسته تقسمي يم شوند‪.‬‬
‫آ( مبادهل كننده يون طبيين مندين‪ :‬خاك رت و بريخ از ز ويل ها‪.‬‬
‫ب( مبادهل كننده يون مندين سنزتي‪ :‬اين مبادهل كننده ها ييك از زمينوه هواي حتقيقوايت اموروز بوه شومار يم آيند‪.‬‬
‫نكته‪ :‬مبادهل كننده هاي يوين معدين نسبت به حرارت و تشعشعات هستهاي بسيار پايدارند‪.‬‬
‫‪ (2‬مبادهل كننده هاي يوين آيل‪ :‬اين مبادهل كننده هاي يون خود به دو دسته تقسمي يم شود‪.‬‬
‫آ( مبادهل كننده هاي يوين آيل طبيين‪ :‬زغال و مصغ درختان و بنيض از گياهان و غريه‪.‬‬
‫گسرتدهاي ندارند‪.‬‬ ‫ويل اين مبادهل كننده هاي يون در متام حميط پايدار نبوده و اكربرد‬
‫ب( مبادهل كننده هاي يوين آيل سنزتي‪ :‬جنس مهة آنزا از پلمير يم ابشد‪ .‬پاية پلمير به اكر رفتوه در مهوة‬
‫انواع آنزا يك پلمير رزيين به انم ‪ Poly Styrene ,Diviniyl Benzene‬يم ابشد ويل اين پلمير ابر نودارد و ابيد آن را به وسيةل استخرس گروه هاي عاميل فنال ( ‪ )active‬كرد‪.‬‬
‫گروه هاي عاميل كه بر روي اين پلمير استخرس يم شوند به دو دسته تقسمي يم شوند‪:‬‬
‫دستة اول‪ :‬گروه هاي مبادهل كنندة اكتيون اين گروه هاي خود به دو دسته تقسمي يم شوند‪:‬‬
‫‪ (I‬گروه ‪ - COO H ‬اي گروه اسيد ضين ‪ (II‬گروه ‪ - SO H3 ‬اي گروه اسيد قوي ال وي تبادل يون در اين تركيبات به صورت زير يم ابشد‪:‬‬

‫دستة دوم‪ :‬گروه هاي مبادهل كننده آنيون اين گروه ها خود به دو دسته تقسمي يم شوند‪:‬‬
‫‪ (I‬گروه ‪ - NH R2  Cl‬اي گروه ابز ضين‬
‫‪ (II‬گروه ‪ - NR Cl3 ‬اي گروه ابز قوي‬
‫ال وي تبديل يون در اين تركيبات عبارت اس از‪:‬‬

‫عواميل كه ابعن يم شود يك يون به جاي يك يون دي ر بر روي يك مبادهل كننده جاي زين شود عبارت اس از‪:‬‬
‫‪ (1‬ابر يون‬
‫‪ (2‬شناع يون‬
‫‪ (3‬غلظ يون‬
‫‪ (4‬اارات متقابل بني يون و گروه عاميل روي رزين‬
‫‪ (3‬ظرفيت رزين‪ :‬ظريف يك رزين‪ ،‬تنداد گروه هاي فنال اي تنداد يون ها در واحد جحوم يوا واحود وزن رزين يم ابشد‪.‬‬
‫اگر ظريف رزين برحسب يون بيان يم شود ابيد نوع يون مشخص ابشد زيرا يون هاي يك ظرفييت يوك گروه فنال و يون هاي دو ظرفييت دو گروه فنال و يون هاي سه ظرفييت سه گروه‬
‫فنال را اشغال يم مناينود‪ .‬متداول ترين ظريف يك رزين برحسب تنداد مييل مول اي تنداد مييل اكوي والان ‪ H‬يوا ‪ OH‬نسوب بوه گرم رزين بيان يم شود‪.‬‬
‫‪()39-16‬‬ ‫ظريف رزين = ‪ m molHg‬ايرزين ‪ OH  meq Hg‬ايرزين ‪OH‬‬
‫‪ -16-5‬كروماتوگرايف زوج يون ( ‪)IPC‬‬
‫چون گونه هاي ابردار استخرا مني شوند )اين مسخهل به پتانسيل شمييايي مكرت گونه هاي ابردار در فاز آيب مربوط اس ( يم توان اب افزودن يك يون داراي ابر خمال اب آانيل و تشكيل زو‬
‫يون كه در مجمووع يب ابر اس و پتانسيل شمييايي آن در فاز آيل مكرت اس به راحيت آن را از فاز آيب به فواز آلوي اسوخترا منود كه اين فرايند اسات كروماتوگرايف جف يون يم ابشد‪.‬‬
‫‪A B  org‬‬ ‫‪Aaq  Baq‬‬
‫‪()40-16‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1  Kd  A B org‬‬ ‫‪E‬‬

‫‪‬‬ ‫‪B ‬‬ ‫‪B ‬‬ ‫‪A‬‬


‫‪aq ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪aq‬‬ ‫‪aq ‬‬ ‫‪‬‬
‫كه در آن ‪ Kd‬رضيب تقسمي براي ‪ A‬بني فازهاي ساكن و متحرك اس‪.‬‬
‫از تلفي رابطة فوق و رابطة ‪ K  Kd VVMS‬خواهمي داش‪:‬‬
‫‪()41-16‬‬ ‫‪K  E B  aq VVMS‬‬
‫بنابراين فاكتور ظريف ‪ K‬به آساين اب تنظمي غلظ يون خمال تغيري يم كند‪.‬‬
‫‪ -16-6‬كروماتوگرايف تبادل يوين ( ‪)IEC‬‬
‫اسات اين نوع كروماتوگرايف بر تنادل تبادل يون هاي موجود در حمويط بوا يوون هواي بوا بوار مشوابه موجود روي فاز ساكن استوار اس ‪ .‬در كروماتوگرايف مبادةل يوين جداسازي براسات‬
‫بور هوم كون هواي الكرتواستاتيك بني يون هاي اب ابر خمال و مه چنني قدرت اين برمه كن ها استوار اس‪.‬‬
‫توجه ‪ :1‬از اين روش رصف ًا براي جداسازي گونه هاي ابردار استفاده يم شود‪.‬‬
‫توجه ‪ :2‬در كروماتوگرايف تبادل يوين‪ ،‬فاز ساكن ممنو ًال رزين هاي مبادهل يون يم ابشند‪.‬‬
‫انواع رزين ها‬
‫‪) Catex‬مبادهل كنندة اكتيون‪(:‬‬ ‫‪-1‬‬
‫رزين مبادهل كنندة اكتيوين ضين كه حاوي گروه هاي ‪ RCOO H ‬اس‪.‬‬ ‫‪1-1‬‬
‫گروههاي ‪ RSO H3 ‬اس‪.‬‬ ‫رزين مبادهل كنندة اكتيوين كه حاوي‬ ‫‪1-2‬‬
‫منكهاي چزاراتيي آمونيوم يم ابشند‪.‬‬ ‫‪) Anex‬مبادهل كنندة آنيون(‪ :‬كه ممنو ًال از نوع‬ ‫‪-2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪R N OH4 ‬‬
‫‪ -‬پس از مديت رزين اشباع شده و دي ر قادر به مبادهل يوون نيسو ‪ .‬در چنوين موواردي الزم اسو كوه رزين را ابزاييب كنمي‪ .‬براي اين اكر‪:‬‬
‫‪ (1‬رزين هاي ‪ Catex‬را اب ‪ 5/0 ) HCl‬اي ‪ 1‬نرمال( ابزاييب يم كنند‪.‬‬
‫‪ (2‬رزين هاي ‪ Anex‬را اب سود ‪ %3‬ابزاييب يم كنند‪.‬‬
‫‪RSO M3 orgH aq‬‬ ‫‪RSO H3 orgMaq‬‬
‫‪RSO M3 org RSO H3 org‬‬ ‫‪H RSO M3 org‬‬
‫‪ aq‬‬ ‫‪‬‬

‫‪Maq‬‬ ‫‪Kex  Haq Kex  M RSO H3 org‬‬


‫‪ aq‬‬ ‫‪‬‬
‫‪()42-16‬‬ ‫‪RSO MM3  org  K CCMS‬‬
‫‪aq‬‬ ‫‪‬‬
‫توجه‪ :‬در رزين هاي تبادل يوين ‪ Kex ،‬متايل رزين را براي يك يون خواص نسوب بوه سواير يوون هوا نشان يم دهد‪ .‬هر جا ‪ Kex‬بزرگ ابشد يك متايل قوي براي فاز جامود جزو ن وه‬
‫د اشوتن يوون مووردنظر وجود خواهد داش و ابلنكس‪.‬‬
‫مترين ‪ :54 -16‬در كروماتوگرام مقابل كه از يك رزين تبادل اكتيوين سولفون دار شوده بوه دسو آموده‪،‬پيك ‪ 5‬مربوط به كدام يون يم تواند ابشد؟‬
‫‪Li )1 Na )2 K )3‬‬
‫‪Cs )4‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (4‬حصيح اس‪.‬‬
‫بووووراي يووووك رزيوووون تبووووادل كوووواتيوين سووووولفون دار شووووده مقووووادير ‪ Kex‬بووووه ترتيووووب‬
‫اكه يم ايبود‪ .‬بوراي كواتيون هواي ‪: NH4  Na  H  Li  Tl  Ag  Cs  Rb  K‬دووالانيس‪ ،‬ترتيب چنني اس‬
‫‪Ba2  Pb2  Sr2  Ca2  Ni2  Cd2  Cu2  Co2  Zn2  Mg2  VO22‬‬
‫براي آنيون ها ‪ Kex‬به ترتيب زير اكه يم ايبد‪:‬‬
‫‪2  OH  F‬‬ ‫‪3  Br  Cl  HCO2  CH CO3‬‬ ‫‪SO24  C O2 42  I NO‬‬
‫اين توايل ات حدي از روي اندازة يون آب پوشيده و ساير خواص قابل توجيه اس ‪ .‬مهچنني ايون رونود ات حدي به نوع رزين و رشايط واكن بست ي دارد و ابيد فقط به عنوان يك ختمني‬
‫در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫‪ (5‬كروماتوگرايف يوين ( ‪)IC‬‬
‫ميشود‪.‬‬ ‫اسات اين نوع كروماتوگرايف دقيق ًا مشابه كروماتوگرايف مبادهل يوين بوده اب اين توضوحي كوه در ايون جا به عنوان آشاكرساز از آشاكرسازهاي هداي سنجي استفاده‬
‫مترين ‪ :55 -16‬براي جوداكردن هور كودام از دو جوز مقابول از چوه نووع كرومواتوگرايف موايع اسوتفاده‬
‫)كنكور رسارسي ‪(73‬‬ ‫يم شود؟‬
‫‪a) Ba2 , Sr2 b) C H COOH,C H COOH6 9 5 11‬‬
‫( ‪ b )Exclusion‬ج ب سطحي( و( ‪1 ) a‬‬
‫( ‪ b )Exclusion‬و ( ‪a )2 )Ion Exchange‬‬
‫( ‪ b )Partition‬و ( ‪a )3 )Partiton‬‬
‫( ‪ b )Normal phase partition‬و ( ‪. a )4 )Ion Exchange‬جواب‪ :‬گزينه) ‪ (2‬حصيح اس‬
‫زيرا ‪ Sr2‬و ‪ Ba2‬يون يم ابشند و اسيدهاي چرب مه براسات اندازه جدا يم شوند‪.‬‬
‫‪ -16-6-1‬اكربرد رزين هاي مبادهل كنندة يون در روش هاي جتزية خاص يم توان از رزين ها بدون اين كه هوي گونوه تبوادل يوين صورت گريد براي جداسازي منونه هوا اسوتفاده كرد‪ .‬دو‬
‫روش از مزم ترين اين روش ها عبارتند از‪:‬‬
‫‪ (1‬روش بيوورون رانوودن تركيبووات يوووين‪Ion :‬‬
‫‪Exclusion Method‬‬
‫در اين روش منك ها بر اار نريوي دافنوه از روي‬
‫ستون دفع شده درصوريت كه قندها كه يه ابري ندارند به آراموي از روي سوتون عبوور موي كننود‪ .‬در ايون روش بدون يه گونه تبادل يوين جداسازي اجنام گرفته اس ‪.‬‬
‫‪ (2‬روش به تأخري انداخنت تركيبات يوين ‪Ion Retardation method‬‬
‫در اين روش يون هاي حاصل از منك به عل كووچيك در اكنوال هوا و خلول و فور رزيون وارد شوده و ماكرو مولكول ها عقب يم افتند‪ .‬در اين روش نزي بدون يه تبادل يوين جداسازي‬
‫صورت گرفته اس‪.‬‬

‫‪ -16-7‬كروماتوگرايف الية انزك ‪T.L.C‬‬


‫در اين روش الية انزيك از جسم جامد جاذب را بر روي يك سطح يب اار مرل يوك قطنوه پسسوتيك يوا شيشه اي آلومينمي قرار داده و از آن مرل يوك صوحفة اكغو در جداسوازي و آنوالزي‬
‫كيفوي و مكوي اسوتفاده يم كنمي‪ .‬روش آانلزي كيفي و مكي در ‪ T.L.C‬مشابه اب كروماتوگرايف اكغ ي يم ابشد‪.‬‬
‫در ‪ T.L.C‬مادة جاذب توسط يك ن زدارنده )كه ممنو ًال ‪ (4CaSO‬بر روي سطح يب اار تريب يم شود‪.‬‬
‫‪ 4CaSO‬مه وظيفة تريب ذرات را به عزده دارد و مه آنزا را پيوسته يم كند‪.‬‬
‫‪ -16-7-1‬ممايسة كروماتوگرايف الية انزك) ‪ (T.L.C‬اب كروماتوگرايف اكغذي) ‪(.P.C‬‬
‫كروماتوگرايف اكغذي ( ‪).P.C‬‬ ‫كروماتوگرايف الية انزك ( ‪)T.L.C‬‬
‫‪ .1‬در ايون روش جداسوازي فقوط بوه دليول پديودة‬ ‫ودههواي‬ ‫‪ .1‬در روش ‪ T.L.C‬جداسوازي بور ااور پدي‬
‫‪ Ion‬يم ابشد‪ .‬زيرا جنس اكغ سلولز اس‪ Exchenge .‬اجنام يم شوود‪ .‬زيورا نووع موادة جو ب توسط خشص‬ ‫‪ Absorption, Adsorption, Partition‬و ‪Partition -‬‬
‫آزماي كننده تنيني يم شود‪.‬‬
‫‪ .2‬روش ‪ T.L.C‬يك روش رسيع اس ‪ .‬زيورا حوسل فقط از يك طرر صفحه يم‬ ‫‪ .2‬در اين روش سورع تفكيوك پوا ين اسو چووحنسل از دو طرر صفحه تبخري يم شود‪.‬‬
‫تواند تبخري شود‪.‬‬
‫‪ .3‬ج ب و دفع گونه ها بر روي ‪ T.L.C‬يوك فرآينود برگش پ ير اس‪.‬‬ ‫‪ .3‬ج ب و دفع گونه ها بر روي سطح اكغ فرآينودي برگش انپ ير اس‪.‬‬
‫‪ .4‬در حرك حوسل افو منكووت وجوود دارد پوس راندمان تفكيك مك يم ابشد‪.‬‬
‫‪ .4‬در ‪ T.L.C‬اف منكوت در حرك حوسل وجوود نداشته و حرك مستقمي به طرر ابالس‪.‬‬

‫جلسه هنم‬
‫‪: Gel Permeation Chromotography )GPC (:‬كروماتوگرايف ژيل ‪16 -8 -‬‬
‫در ابتدا دانشمندان متوجه شدند بريخ از منونه ها خمصوص ًا منونه هاي بيولوژييك را يم تووان توسوط بنيض از ژل ها كه غالب ًا پيل سااكريدي يم ابشند جداسازي كرد‪ ،‬به اين روش ژل –‬
‫فيلرتاسيون گفته شد‪.‬‬
‫ويل بند ًا متوجه شدند كه معل جداسازي يك فيلرت شدن م منويل بوده و جداسازي بر ااور نفووذ منونوه به داخل ژل اجنام يم شود‪ ،‬به اين روش ژل نفوذپ يري گفته شد ‪Gel – (.‬‬
‫‪ )Permeation‬در سال ‪ 1964‬به عل اكربرد گسرتدة اين روش آن را ژل كروماتوگرايف انم اري كردند ‪.‬‬
‫كروماتوگرايف ژل تراوا ‪ ))GPC‬بوه نوام هواي كرومواتوگرايف انودازه طوردي ( ‪ )SEC‬و كرومواتوگرايف غرابل مولكويل نزي انميده يم شود‪ ،‬آچنه مزم اس اين كه در اين روش يه گونه برمه‬
‫كنشوي بوين آانليو و فاز ساكن وجود ندارد و ذرات تزنا براسات اخترس جرم )اندازه( از يكدي ر جدا يم شوند‪.‬‬
‫توجه‪ :‬در اين روش ممنو ًال به عنوان فاز ساكن از سيليس اي پلميرهاي متخلخل استفاده يم شود‪.‬‬
‫حد طرد‪ :‬وزن مولكويل گونه اي را منني يم كند كوه فراسووي آن هوي بوازداري اتفواق منوي افتود‪ .‬متوام گونه هاي داراي وزن مولكويل بزرگرت از حد طرد آنقدر بزرگند كه ن زوداري منوي‬
‫شووند و بوا هوم شووييده ) ‪ (elution‬يم شود‪.‬‬
‫حد تراوش‪ :‬وزن مولكويل گونه اي اس كه پايني تر از آن‪ ،‬مولكولهاي حل شده يم توانند به طور اكمدلر مناف نفوذ كنند‪ .‬متام مولكول هاي اب وزن مولكول كووچكرت از ايون مقودار آنقودر‬
‫كوچوك هسوتند كوه بوه صورت يك نوار تك شوييده يم شوند‪.‬‬

‫شلك ‪ 19 -16‬معلكرد يك کروماتوگرایف ژل‪ -‬تراوا‬


‫‪ -‬اين روش تكنيك مناسيب براي جداسازي تركيبات اب جرم مولكويل ابال نظري پلميرهاس‪.‬‬

‫‪  K  Vt  Vg Vi Vo ‬طرد اكمل‬


‫ج ب مطلوب اكمل‬ ‫‪Ve  Vo KVi  KK11‬‬
‫كه در آن ‪ Vt‬جحم كول‪ Vg ،‬جحوم ژل‪ Vi ،‬جحوم حوسل‪ oV ،‬جحوم تزوي‪ Ve ،‬جحوم شووي و ‪ K‬رضيب توزيع اس‪.‬‬
‫مترين ‪ :56 -16‬در شلك مقابل منحين اكليرباسيون براي يك ستون اندازه – طردي نشان داده شده اس ‪.‬‬
‫حرور ‪ C،B ،A‬به ترتيب بيان ر چه نوايح هستند؟‬
‫‪ (1‬حد طرد‪ ،‬حد نفوذ اكمل‪ ،‬حد تراوش‬
‫‪ (2‬حد تراوش‪ ،‬حد طرد‪ ،‬حد نفوذ اكمل‬
‫‪ (3‬حد طرد‪ ،‬حد تراوش‪ ،‬حد نفوذ اكمل‬
‫‪ (4‬حد نفوذ اكمل‪ ،‬حد تراوش‪ ،‬حد طرد جواب‪ :‬گزينه) ‪ (3‬حصيح اس‪.‬‬
‫متررين ‪ :57 -16‬در كودام روش كرومواتوگرايف‪ ،‬جداسوازي براسوات اخوترس در انودازة ذرات صوورت‬

‫يم گريد؟‬
‫‪ (1‬كروماتوگرايف متايل مولكويل‬
‫‪ (3‬كروماتوگرايف يوين ( ‪)IC‬جواب‪ :‬گزينه) ‪ (2‬حصيح اس‪.‬‬
‫)كنكور رسارسي ‪(68‬‬
‫‪ (2‬كروماتوگرايف غرابل مولكويل‬
‫‪ (4‬الكرتوفورز‬

‫كروماتوگرايف متايل مولكويل‪ ،‬يك نوع كروماتوگرايف ج يب اس كه در آن مولكول خالص شوونده بوهطور اختصايص و برگش پ ير ج ب مولكوويل خواص بوه نوام يل انود موي شو ود‪ .‬يل‬
‫انود نيوز بور روي يوك ن زدارندة غريحملول ( ‪ )Matrix‬ااب شده اس ‪ .‬كروماتوگرايف غرابل مولكويل‪ ،‬جديودترين روش در ميوان روش هاي ‪ LC‬يم ابشد كه حت عنوان هاي كرومواتوگرايف‬
‫ژل‪ ،‬فيلرتاسويون ژل و كرومواتوگرايف نفووذ در ژل نزي مطرح يم شود‪ .‬روش ‪ SEC‬مولكول ها را براسات اندازة مؤار آن ها در حملول جدا يم كند‪.‬‬
‫كروماتوگرايف يوين يكوي از انوواع جديود كرومواتوگرايف تنوويض يووين اسو كوه از روش تشوخيص هداي سنجي سود يم جويد‪ .‬الكرتوفورز به صورت مزواجرت ذرات از داخول يوك‬
‫حملوول حتو توخاير يوك ميدان الكرتييك ترني يم شود‪.‬‬
‫‪ -16-9‬كروماتوگرايف مايع اب سيال فوق حبراين ( ‪)S.C.F.C‬‬
‫در اين روش از يك سيال فوق حبراين به عنوان فاز متحرك استفاده يم شود اگر دما و فشار يك سيال را به ابالتر از نقطة حبراين آن برسانمي يك سيال فوق حبراين حاصل يم شود‪.‬‬

‫‪ 16-20‬منودار سه فازي يك مادة خالص‬


‫نكته‪ :‬منظور از سيال فوق حبراين گازي كه در دماي حبراين اب افزايش فشار به مايع تبديل مني شود‪.‬‬
‫يك سيال فوق حبراين داراي خواص مشرتك مايع و گاز يم ابشد‪ .‬بنابراين اگر از اين سوايل بوه عنووان فاز متحرك استفاده كنمي يم توانمي مزي هاي كروماتوگرايف گوازي )قودرت تفكيوك‬
‫بوالا( و كرومواتوگرايف مايع )قدرت حل كنندگي ابال( را يكجا استفاده كنمي‪ .‬از طريف اب تغيري و دما و فشار سيال يم توان اكرآ ي هر يك از روش ها را تغيري داد و ‪ Kd‬گونه ها را تغيري داد‬
‫‪.‬‬
‫در ‪ SFC‬معوم ًا از ‪ 2CO‬به عنوان فاز متحرك استفاده يم شود كه خواص بني گاز و موايع داشوته و براي جداسازي گونه هاي غري فرار اي از حلاظ حراريت انپايدار كه‬ ‫‪-‬‬
‫م‬
‫آشاكرسازي نزا به خاطر عودم حضوور گروه هاي كروموفوري به روش هاي منول مشلك اس اسوتفاده موي شوود‪ .‬هوم چنوين از ايون روش بوراي جداسازي مواد اب جرم مولكويل ابال‬ ‫آ‬
‫كه توسط ‪ GC‬قابل جداسازي نيستند‪ ،‬استفاده يم شود ‪.‬‬
‫استفاده از ‪ 2CO‬به عنوان سيال فوق حبراين به اين دليل اس كه‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ (1‬دماي حبراين پايني دارد )حدود ‪(C 32‬‬
‫‪ (2‬اب خلوص ابال و قمي مناسب قابل تزيه اس‪.‬‬
‫‪ (3‬غري مسي اس‪.‬‬
‫‪ (4‬از حلاظ شمييايي يب اار اس و اب آانيل واكن شمييايي مني دهد‪.‬‬
‫اب توجه به اينكه ‪ 2CO‬غريقطيب اس ل ا در صوريت كه نياز به افوزاي قطبيو ابشود موي تووان از اصسحگرهايي نظري متانول‪ ،‬آمونياك و اسيدفسفريك براي افزاي قطيب‬ ‫‪-‬‬
‫استفاده منود‪.‬‬
‫در كروماتوگرايف ‪ ،SFC‬فاز ساكن نزييك مايع فنال بوده و يم تواند در فرايند جداسازي نقو داشوته ابشد و فاز متحرك در اين روش ممنو ًال‪ ،‬سيااليت مرل ‪ 3NH‬اي ‪ 2CO‬يم ابشد‪ .‬هر چه‬
‫چ ايل سيال مكتور ابشد راندمان تفكيك بيشرت خواهد بود‪.‬‬
‫منادةل وان دميرت در مورد اين روش كروماتوگرايف نزي صادق اس‪.‬‬
‫مترين ‪ :58 -16‬در كروماتوگرايف اب سيال فوق حبراين‪ ،‬فاز متحرك كدام اس ؟‬
‫‪ (1‬فاز متحرك‪ ،‬استونيرتيل اس كه يم توان توسط آن جز به جز تركيبات آيل را جودا كورد و قابليو تفكيك آن خوب اس‪.‬‬
‫‪ (2‬فاز متحرك‪ ،‬اسنت اس كه يم توان توسط آن جز به جز تركيبات آيل را جدا كرد و قابليو تفكيوك آن خوب اس‪.‬‬
‫‪ (3‬فاز متحرك‪ ،‬گازي نظري ‪ 2CO‬اس كه ات ابالتر از درجه حرارت حبراين آن حرارت داده شده و به صورت يك سيال فوق حبراين معل يم كند و حت اين رشايط هر چقدر فشار ابال رود‬
‫به فواز موايع تبديل مني شود‪.‬‬
‫‪ (4‬فاز متحرك‪ ،‬پارافني اس كه اب افزاي اصسح گرهايي نظري آمونياك‪ ،‬آن را بوه حالو فووق حبرانوي درآورده و از آن به عنوان فاز متحرك استفاده يم شود‪.‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (3‬حصيح اس‪.‬‬
‫‪ -16-10‬الكرتوفورز‬
‫ميشوود كوه ذرات بوا‬ ‫جداسازي در حضور ميدان را الكرتوفورز گويند‪ .‬در واقع حرك ذرات ابردار در يك ميودان الكرتيكوي اب توجه به اخترس جرم و اخترس ابر ذرات موجب‬
‫‪ me‬هواي خمتلو سورع هواي متفاويت پيدا كنند و ل ا از يكدي ر جدا شوند ‪.‬‬
‫‪ -‬مزمرتين اكربرد الكرتوفورز در جداسازي اسيدهاي آمينه اس و در تنيني توايل اسيدهاي آمينوه در يك پروتئني و مه چنني نوع پپتيدها به اكر يم رود‪.‬‬

‫شلك ‪ 21 -16‬منایي از معلكرد الكرتوفورز‬


‫اسات جداسازي اسيدهاي آمينه بزورهگيوري از ‪ pH‬نقطوة ايزوالكرتيوك اسويدهاي آمينوه اسو ‪.‬اب ايون‬
‫توضيح كه اب تنظمي ‪ pH‬در نقطة ايزوالكرتيك يك اسيد آمينه از مزواجرت آن بوه سوم قطوب هوا جلووگريي منوده و اين در حايل اس كه ساير اسيدهاي آمينه اب توجه به ابرشان به مس‬
‫اكتد و اي آند مزاجرت يم كنند‪.‬‬
‫سپس اب تنويض ابفر و تغيري ‪ pH‬رشايط را براي جداسازي ساير اسيدهاي آمينه فرامه يم كنند‪.‬‬
‫مترين ‪ :59 -16‬تركيبات ‪ 1‬و ‪ 2‬در يك ستون كروماتوگرايف به طول ‪ 3‬مرت مورد جداسازي قرار گرفته اند و داده هاي زير بدس آمده اند‪:‬‬
‫ا ‪ ،t‬دقيقه ‪ = 0 1 /‬عرض پيك ‪ 1 t 1 ،‬تنوداد‬ ‫دقيقه ‪ ،/tR2 18 0‬دقيقه ‪ ،/tR 15 0‬دقيقه ‪ /1 0‬هو‬
‫)كنكور رسارسي ‪(83‬‬ ‫بشقابكهاي فريض كه براي يك قدرت تفكيك ‪ 5/1‬در ستون م كور الزم اس برابر اس اب‪:‬‬
‫‪1 ) 3200‬‬ ‫‪2 ) 2650‬‬ ‫‪3 ) 1450 4 ) 1150‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (3‬حصيح اس‪.‬‬
‫‪/ ttRR21 tt 18 115 1 1 2‬‬
‫‪t‬‬
‫‪17‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪k2  R2t t‬‬
‫‪RS  4N   1 1k2k2 ‬‬
‫‪ 4N 1 2 1/1 2/  1 1717   N 1450‬‬ ‫‪/5 1‬‬
‫مترين ‪ :60 -16‬كدام يك از موارد زير براي افزاي ‪ Rs‬در كروماتوگرايف مؤارتر اس ؟ )كنكور رسارسي ‪(83‬‬
‫‪ (1‬اكه قطر دانه هاي فاز ساكن به مزيان دو برابر‬
‫‪ (2‬اكه قطر ستون به مزيان دو برابر‬
‫‪ (3‬افزاي طول ستون به مزيان دو برابر‬
‫‪ (4‬افزاي رسع حرك فاز متحرك به مزيان دو برابر جواب‪ :‬گزينه) ‪ (1‬حصيح اس‪.‬‬
‫اكه قطر دانه هاي فاز ساكن طب رابطوة ‪ A  2 dp‬ابعون كواه نفووذگرايي ( ‪ )A‬شوده و مطواب منادةل وان‪ -‬دميرت ‪ H   A Bu Cu‬ارتفاع منادل بشقابك نظوري ( ‪ )H‬كواه‬
‫موي ايبود كوه حاصول آن افزاي قدرت تفكيك ‪ RS‬و كروماتوگرايف اس‪.‬‬
‫مترين ‪ :61 -16‬كدام يك از پارامرتهاي منادةل وان‪ -‬دميرت ‪ H  A  Bu Cu Von Deemeter‬در زمان استفاده از ستون مو ينه ابر ح ر خواهد شد؟ )كنكور رسارسي‬
‫‪ (84‬جواب‪ :‬گزينه) ‪ (1‬حصيح اس‪.‬‬

‫جلسه دمه‬

‫)كنكور رسارسي ‪(86‬‬ ‫مترين ‪ :62 -16‬مقدار مكي ‪ B‬در منادةل وان‪ -‬دميرت به چه عواميل بست ي دارد؟‬
‫‪ (1‬رسع فاز متحرك و كيفي پر شدن ستون‬
‫‪ (2‬رضيب نفوذگونه در فاز ساكن و كيفي پر شدن ستون‬
‫‪ (3‬رضيب نفوذ گونه در فاز متحرك و كيفي پر شدن ستون‬
‫‪ (4‬رسع حرك گونه در فاز حترك و كيفي پر شدن ستون جواب‪ :‬گزينه) ‪ (3‬حصيح اس‪.‬‬
‫به عل آنكه مقدار ‪ B‬در منادةل وان‪ -‬دميرت فاكتور مسدود كننده و ضوريب نفووذ گونوه در فواز گوازي وابسته اس‪.‬‬
‫‪B Dg‬‬ ‫‪Cu‬‬ ‫‪Bu H   A‬‬

‫رضيب نفوذي در فاز متحرك نفوذ طويل‬


‫كداميك از عوامل زير منجر به افزاي ‪HETP‬‬ ‫مترين ‪ :63 -16‬در كروماتوگرايف گازي هر چه ‪ HETP‬ستون كوچكرت ابشد ختاير سوتون در جداسوازي اجزا منونه بزتر يم گردد‬
‫)كنكور ‪(68‬‬ ‫ستون يم شوند؟‬
‫‪ (2‬افزاي منونه در فاز مايع‬ ‫‪ (1‬اكه نفوذ منونه در فاز گازي‬
‫‪ (4‬اكه در رضيب انمنظم پرشدن ستون جواب‪ :‬گزينه) ‪ (3‬حصيح اس‪.‬‬ ‫‪ (3‬اكه در وزن مولكويل اي دانسيته گاز حامل‬
‫مترين ‪ :64 -16‬تغيري گاز حامل از ‪ 2N‬به ‪ He‬در كروماتوگرايف گازي‪) :‬اكملرتين پاخس مدنظر يم ابشد(‬
‫‪ (1‬سبب بزتر شدن اكرآيي ستون يم شود‪.‬‬
‫‪ (2‬سبب بدتر شدن اكرآيي ستون يم شود‪.‬‬
‫‪ (3‬برحسب اينكه رسع فاز متحرك چوه مقودار ابشود‪ ،‬ممكون اسو اكرآيي ستون بزتر اي بدتر شود‪.‬‬
‫‪ (4‬ختايري براكرآيي ستون ندارد‪.‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (3‬حصيح اس‪.‬‬
‫اب توجه به منودار مقابل كه ختاير تغيري رسع فاز حامل براكرآيي سوتون را نشوان موي دهود‪ .‬مسحظوه يم شود كه براي قضاوت در مورداكرآيي ستون تزنا استناد به مايه فاز حامل كفاي‬
‫منوي كنود و سورع فاز متحرك نزي ابيد در نظر گرفته شود ل ا اكمل ترين پاخس گزينه ‪ 3‬اس ‪.‬‬
‫)كنكور رسارسي ‪(79‬‬ ‫مترين ‪ :65 -16‬كدام اقودام موجوب افوزاي كوارايي سوتون كرومواتوگرايف )تنوداد تشوتك هواي فرضوي ستون = ‪ (N‬در ‪ HPLC‬يم گردد؟‬
‫‪ (1‬افزاي قطر دانه هاي فاز ااب اي فاز ساكن‬
‫‪ (2‬اكه طول ستون‬
‫‪ (3‬اكه دماي ستون‬
‫‪ (4‬اكه ويسكوزيته )چسبندگي( فاز متحرك جواب‪ :‬گزينه) ‪ (4‬حصيح اس‪.‬‬
‫مترين ‪ :66 -16‬اكرايي كروماتوگرايف گازي اب افزاي قابيل نفوذ جسم حل شده در فاز مايع و گاز به ترتيب‪:‬‬
‫‪ (2‬افزاي يم ايبد – تغيري مني كند‬ ‫مييابد – افزاي مييابد‬ ‫‪ (1‬اكه‬
‫مييابد – اكه يم ايبد جواب‪ :‬گزينه) ‪ (4‬حصيح اس‪.‬‬ ‫‪ (4‬افزاي‬ ‫‪ (3‬تغيري مني كند – افزاي مييابد‬
‫مقدار ‪ H‬طب منادهل وان دميرت اب افزاي ‪ DL‬اكه و اب افزاي ‪ ،Dg‬افزاي موي ايبود‪ ،‬لو ا كوارايي ستون اب افزاي ‪ DL‬افزاي و اب افزاي ‪ ،Dg‬اكه خواهد ايف‪.‬‬
‫مترين ‪ :67 -16‬زمان ابزداري دو تركيب ‪ B ،A‬در يك ستون كرومواتوگرايف بوه ترتيوب برابور ‪ 15/17‬و ‪ 3/18‬دقيقه و عرض آنزا در قاعده به ترتيب ‪ 1/1‬و ‪ 2/1‬يم ابشد‪ .‬ابتدا ‪ Rs‬را‬
‫)كنكور رسارسي ‪(80‬‬ ‫حماسبه كنيد و سوپس منوين كنيد تنداد تشتك هاي تئوري را چند برابر افزاي دهمي ات ‪ /Rs 1 5‬گردد؟‬
‫‪1 ) 0/75‬‬ ‫‪2 ) 2/25‬‬ ‫‪3 ) 3/25‬‬ ‫‪4 ) 4/5‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (2‬حصيح اس‪.‬‬
‫‪ 1‬‬ ‫‪Rs  2WtRABWtRBA   2 18 3 1 2 1 1//  17 15/ /‬‬
‫‪/RRSS21  NN21 1 5/1  NN12  NN21 2 25‬‬
‫‪ -‬در صوريت كه قدرت تفكيك برابر ‪ 5/1‬ابشد آلودگي گونه ها به يكدي ر به مكرت از ‪ %1‬يم رسد‪.‬‬
‫مترين ‪ :68 -16‬در كروماتوگرايف گازي به منظور حصول نتاي بزتر‪ ،‬كدام فاكتور )فاكتورها( را يم تووان برانمه ريزي كرد؟‬
‫‪ (2‬دماي ستون‬ ‫‪ (1‬دماي حمل تزري‬
‫‪ (3‬ديب گاز حامل و دماي آشاكرساز ‪ (4‬ديب گاز حامل و دماي ستون جواب‪ :‬گزينه) ‪ (4‬حصيح اس‪.‬‬
‫در كروماتوگرايف گازي‪ ،‬دماي ستون و ديب گاز حامل قابل كنرتل بوده و مه چنوين مقودار ‪ K‬را نيوز يم توان اغلب اب افزاي دما بزينه منود‪.‬‬
‫مترين ‪ :69 -16‬براي اجنام يك جداسازي اب آلودگي مواد به يكدي ر به مزيان مكرت از ‪ %1‬تنداد صوحفات الزم در ستون انباشته اي اب فاكتور ظريف ‪ 50‬و فاكتور جداسازي ‪ 1/1‬برابر اس‬
‫اب‪:‬‬
‫‪1 ) 5425‬‬ ‫‪2 ) 9871‬‬ ‫‪3 ) 6320 4 ) 4532‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه ) ‪ (4‬حصيح اس‪.‬‬
‫در صورتيكه قدرت تفكيك ‪ Rs‬برابر ‪ 5/1‬ابشد آلودگي گونه ها به يكدي ر به مكرت از ‪ %1‬يم رسد‪.‬‬
‫‪N 16R2s   12 1KK2 2  16 1 5 / 2 1 1 1/1 1/    2 1 5050 2  4532‬‬
‫مترين ‪ :70 -16‬از يك ستون به طول ‪ L‬و تنوداد بشوقابك هواي ‪ N‬بوراي تفكيوك دو مواده ‪ B ،A‬اسوتفاده يم شود‪ .‬اگر طول ستون نص شود و ‪ N 2‬بشقابك به اكر گرفته شود ‪, ،‬‬
‫‪ K‬چ ونه تغيري يم كند؟‬
‫‪ (2‬افزاي ‪ -‬افزاي‬ ‫‪ (1‬اكه – اكه‬
‫مامينند‪.‬‬ ‫‪ (4‬هر دو ااب‬ ‫‪ (3‬اكه ‪ -‬افزاي‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (4‬حصيح اس‪.‬‬
‫‪ ,K‬پارامرتهاي ترمودينامييك هستند كه به خصوصيات فاز متحرك و فاز ساكن بست ي دارند‪ ،‬لو ا اب تغيري ‪ N ،L‬تغيري مني كنند‪.‬‬
‫)كنكور رسارسي ‪(72‬‬ ‫مترين ‪ :71 -16‬كدام عامل ابعن افزاي ‪ Resolution‬در كروماتوگرايف يم شود؟‬
‫‪ (2‬افزاي رسع فاز متحرك‬ ‫‪ (1‬افزاي دما‬
‫‪ (3‬اكه رسع فاز متحرك ‪ (4‬افزاي ويسكوزيته فاز متحرك جواب‪ :‬گزينه) ‪ (1‬حصيح اس‪.‬‬
‫‪Dl  Cl  C  H  N  Rs  T  ‬‬
‫مترين ‪ :72 -16‬براي جداسازي اجسام ‪ B ،A‬به روش كروماتوگرايف اب افزاي قدرت تفكيوك بوه ميوزان‬
‫)كنكور رسارسي ‪(75‬‬ ‫دو برابر زمان ابزداري جسم ‪ B‬چند برابر تغيري يم كند؟‬
‫)‪1‬‬ ‫)‪2‬‬ ‫‪3) 2‬‬ ‫‪4) 4‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (4‬حصيح اس‪.‬‬
‫‪2  1 K2 3 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪16R2s ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪tR     K2   u  1 ‬‬
‫‪‬‬
‫‪ tRR2s‬متررين ‪ :73 -16‬تنوداد بشوقابك هواي الزم بوراي جداسوازي مواده اي بوا ضوريب ظرفيو ‪ ،3‬ضوريب گزين پ يري ‪ 5‬و تفكيك ‪ ،3‬برابر اس اب‪:‬‬
‫‪1 ) 40‬‬ ‫‪2 ) 400‬‬ ‫‪3 ) 200‬‬ ‫‪4 ) 20‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (2‬حصيح اس‪.‬‬
‫‪N 16R2s  12 1KK2 2 2 16 3 2 5 15    2 1 32 3  400‬‬
‫‪‬مترين ‪ :74 -16‬كدام تكنيك در كروماتوگرايف مكي مؤار يم ابشد؟‬
‫‪ (2‬نرمالزيه كردن سطح پيك ها‬ ‫‪ (1‬استاندارد دروين‬
‫‪ (3‬جتزيه براسات ارتفاع پيك ‪ (4‬گزينه هاي ‪ 1‬و ‪ 2‬حصيح اس‪.‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (4‬حصيح اس‪.‬‬
‫ابالترين دق براي كروماتوگرايف مكي از به اكرگريي استانداردهاي دروين به دسو موي آيود‪ ،‬زيورا از عدم قطين هاي انيش از تزري منونه پرهزي يم شود‪ .‬تكنيك نرمالزياسيون مساح نزي‪،‬‬
‫راه دي وري اسو كه عدم قطين هاي مهراه اب تزري منونه در آن وجود ندارد‪.‬‬
‫مترين ‪ :75 -16‬اگر رسع خطي فاز متحرك ‪ 4‬برابر و تفكيك ستون ‪ 2‬برابر شود‪ .‬اب فرض اابو بوودن ساير پارامرتها زمان ابزداري چند برابر يم شود؟‬
‫)‪1‬‬ ‫)‪2‬‬ ‫‪3) 1‬‬ ‫‪4) 8‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (3‬حصيح اس‪.‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪16R H2‬‬
‫‪ 1 1KK2 223 ‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪tR ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪u‬‬
‫‪ttRR21  RRss1222uu21  2RRs1s1224uu11 1‬‬
‫مترين ‪ :76 -16‬اار تزري منونه به صورت كند و اب جحم زايد ‪ ............‬اس‪.‬‬
‫‪ (2‬ابريك شدن نوار و تفكيك اكمل‬ ‫‪ (1‬عريض شدن نوار و تفكيك اكمل‬
‫‪ (4‬عريض شدن نوار و تفكيك انقص جواب‪ :‬گزينه) ‪ (4‬حصيح اس‪.‬‬ ‫‪ (3‬ابريك شدن نوار و تفكيك انقص‬
‫ابزده ستون به اين نياز دارد كه منونه اندازه مناسيب داشته ابشد و به صورت يك تووپي خبوار تزريو شود‪.‬‬
‫مترين ‪ :77 -16‬نتاي جداسازي به روش كروماتوگرايف براي خملووط دوتوايي ‪ B ، A‬داراي مشخصوات‬
‫زير اس ‪ .‬جداكنندگي ستون عبارتس از‪) :‬كنكور راهيان(‬
‫‪/WA 1 44 WB 1 56/ tRA  4 1/‬‬ ‫‪tRB  5 02/‬‬
‫‪1 ) 0/307 2 ) 0/613‬‬ ‫‪3 ) 3/04 4 ) 6/08‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (2‬حصيح اس‪.‬‬
‫‪ /t2 Rs  WRABWtRBA   2 5 02 4 11 56 1 44/ / / /  0 613‬متررررين ‪ :78 -16‬كرومووواتوگرام حاصووول از دو تركيوووب ‪ B ،A‬داراي عامووول‬
‫ظرفيووو متوسوووط ‪ /Capacityfactor  K K   5 5‬و رضيب گزين پ يري ‪ 1  1 /‬يم ابشد‪ .‬اگر قدرت تفكيك ‪ Rs‬برابر بوا ‪ 2/1‬ابشود‪ ،‬ارتفواع بشوقابك تئووري‬
‫( ‪ )Theoretical plate‬برابور اسو بوا‪) :‬طوول سوتون= ‪20‬‬
‫)كنكور رسارسي ‪(77‬‬ ‫سانيت مرت(‬
‫‪ 4/51 (4‬ميكرون جواب‪ :‬گزينه) ‪ (4‬حصيح اس‪.‬‬ ‫‪ 0/1 (3‬ميكرون‬ ‫‪ 12/0 (2‬مييل مرت‬ ‫‪ 025/0 (1‬مييل مرت‬
‫‪/  N  3893 76‬‬ ‫‪ 4N 1 1 1/1 1/ 1 5 55 5/ / Rs  4N  11KK   1 2/‬‬
‫‪‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪H  NL  3893 7620 10 / 4  51 4/‬‬

‫جلسه ايزدمه‬

‫( ‪ )Liquid-Liquid Extraction‬استخراج مايع – مايع ‪16 -11 -‬‬


‫روش استخرا ييك از بزترين روش ها براي جداسازي و رفع مزامح در تكنيوك هواي كرومواتوگرايف يم ابشد‪ .‬ييك از متداول ترين روش هاي استخرا ‪ ،‬استخرا مايع – مايع اي ‪Solvent‬‬
‫‪ Extraction‬يم ابشود‪ .‬در اين روش از اخترس در توزيع گونه هاي موجود در منونه بني دو فواز موايع اسوتفاده موي شوود‪ .‬ممنوو ًال منونه در فاز آيب وجود داشته و آن را بوسيهل يك فاز‬
‫آيل اب جحم مشخص استخرا يم منايند‪.‬‬
‫اين حسل ابيد داراي خصوصيات زير ابشد‪.‬‬
‫ظريف استخرا اباليي داشته ابشد‪.‬‬ ‫‪-1‬‬
‫قدرت گزين پ يري داشته ابشد‪.‬‬ ‫‪-2‬‬
‫در موقع استخرا پايدار بوده و هيدرولزي اي تفكيك نشود‪.‬‬ ‫‪-3‬‬
‫به آساين ‪ Stripped‬اي عراين نشود‪) .‬به ابزگرداندن منونة استخرا شده از فواز آلوي در فواز آبوي‬ ‫‪-4‬‬
‫‪).‬يم گويند ‪Stripped‬‬
‫اين حسل نبايد مسي فرار و آت گري ابشد‪.‬‬ ‫‪-5‬‬
‫حسل مورد استفاده ابيد قمي پا يين داشته ابشد‪.‬‬ ‫‪-6‬‬
‫اين حسل ابيد اب آب دو فاز تشكيل دهد ينين اخوترس قطبيو و اخوترس دانسويته داشوته ابشود از طريف ويسكوزيتة آن مك ابشد و كش سطحي آن ابال ابشد‪.‬‬ ‫‪-7‬‬
‫اصول روش‪ :‬در اين روش استخرا از اخترس در توزيع منونه بني دو فاز مايع استفاده يم شود براي مرال‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪A org‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪A aq‬‬
‫توزيع شدن ‪ A‬در دو فاز از يك مسك و منياري پريوي يم كند كه به آن رضيب توزيع اي نسب توزيوع گفته يم شود‪.‬‬
‫‪ A org‬‬
‫‪ A aq‬‬ ‫‪KdA ‬‬
‫‪ ‬و ‪  A org‬غلظ هاي مويل جتزيه اي گونة ‪A‬‬ ‫‪A aq‬‬
‫‪ CA org‬‬
‫‪()43-16‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪DA  CA aq‬‬
‫‪‬و ‪  C org‬غلظ هاي مويل جتزيه اي گونة ‪ A‬در دو فاز‬ ‫‪C aq‬‬
‫‪ Kd‬و ‪ D‬در بيشرت موارد يكسان اس ‪ .‬به غري از مواردي كوه منونوه در يكوي از فازهوا دچوار فرآينودتفكيك اي هيدرولزي يم شود‪ .‬اگر گونة ‪ A‬در دو فاز دچار فرايند جتمع غريمتقارن شود‬
‫‪ Kd‬بصوورت زيور نوشته يم شود‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ YAX org XAY aq‬‬
‫‪AXYorg‬‬
‫‪()44-16‬‬ ‫‪X‬‬ ‫‪Kd ‬‬
‫‪AYorg‬‬
‫رابطة ‪ Kd‬و ‪ D‬براي منونه هايي كه در ييك از فازها دچار فرآيند هيدرولزي يم شود‪:‬‬

‫‪HAorg‬‬
‫‪()45-16‬‬ ‫‪Kd  HAaq‬‬
‫‪CHAorg‬‬
‫‪()46-16‬‬ ‫‪D  CHAaq‬‬
‫در فاز آيل ‪ HAorg  CHAorg‬در فاز آيب ‪CHAaq HAaq Aaq‬‬
‫‪Aaq H O3  ‬‬ ‫‪HAorg‬‬
‫‪HA‬‬ ‫‪Ka ‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪D‬‬
‫‪aq‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪aq‬‬ ‫‪HAaq  ‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪D HAorg ‬‬ ‫‪HAorg‬‬ ‫‪D‬‬
‫‪ K HAa ‬‬
‫‪HAKdaq 1 HOK3 a ‬‬ ‫‪HAaq  HO3 aq‬‬
‫‪‬‬
‫‪()47-16 D  Kd H O3 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪Ka H O3‬‬ ‫‪‬‬


‫‪‬‬

‫جلسه دوازدمه‬

‫اكمل شدن معل استخراج پس از چند مرحهل‪ :‬در هر مرحهل از استخرا جز ي از منونه از فاز آبوي بوه فاز آيل وارد شده و جداسازي اكمل تر يم شود‪ .‬يم توان تصور منود كه پس از چند‬
‫مرحهل استخرا مقودار ابيق ماندة منونه در فاز آيب انچزي و قابل رصر نظر كردن يم ابشد‪.‬‬
‫يم توان به وسيةل رابطة تئوري حماسبه منود كه پس از هر مرحهل از اسوخترا چنود درصود از منونوه استخرا شده اس ‪ .‬براي مرال‪ :‬اگر فرض كنمي در يك فاز آيب به جحم ‪ Vaq‬مقدار ‪a‬‬
‫مييل مول از منونوه داشته ابشمي و معل استخرا را بتوانمي اب يك حسل مناسب آيل به جحم ‪ Vorg‬اجنام دهمي و پس از اولوين مرحةل استخرا ‪ 1a‬مييل مول از منونه در فاز آيب ابيق مانده‬
‫ابشد خواهمي داش‪:‬‬
‫‪ =Vaaq‬غلظ اولني منونه در فاز آيب‬ ‫) ‪(16-48‬‬
‫‪ = 1Vaaq‬غلظ در فاز آيب پس از اولني مرحةل استخرا‬ ‫) ‪(16-49‬‬
‫‪ = 1aVorga‬غلظ منونه در فاز آيل پس از اولني مرحةل استخرا‬ ‫) ‪(16-50‬‬
‫) ‪(51-16‬‬
‫) ‪(52-16‬‬
‫) ‪(53-16‬‬
‫‪aq‬‬
‫‪()54-16 a1 VorgV .VaqDorgVaq   Vaorg‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪a1   VV .VorgaqDorgVaq  ‬‬
‫‪  Vorg ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪Vaq‬‬ ‫‪‬‬
‫‪()55-16‬‬ ‫‪ a1   VorgD Vaq a‬‬
‫اگر رابطة فوق را براي مرتبه هاي دوم و سوم ات ‪ n‬ام استخرا به دسو آوريوم منادلوه بصوورت زيوردريم آيد‪:‬‬
‫‪()56-16‬‬ ‫‪ Vaq n an   VorgD vaq  a‬‬
‫‪ :a‬مييل مولزاي اوليه منونه‬ ‫‪ :n‬مرتبه استخرا‬
‫‪ :an‬تنداد مييل مولزاي منونه در فاز آيب پس از ‪ n‬ابر استخرا‬
‫اگر دو طرر رابطة فوق را به ‪ Vaq‬تقسمي كنمي خواهمي داش‪:‬‬
‫‪n‬‬ ‫‪Vaq‬‬ ‫‪‬‬
‫) ‪(16 -57‬‬ ‫‪ Cn   VorgD Vaq  C ‬غلظ اولية منونه‬
‫‪‬‬
‫غلظ منونوه در فواز آبكوي پس از ‪ n‬ابر استخرا‬
‫مترين ‪ :79 -16‬اگر منودار ااب توزيع يك جسم ‪ ‬ف افز اغز يآبر آب ي ي ‪ ‬نسب به ‪ pH‬به صورت مقابل‬
‫)كنكور رسارسي ‪(73‬‬ ‫ابشد اب افزاي ‪ pH‬استخرا‪.................. .‬‬
‫‪ (1‬به فاز غريآيب بزبود يم ايبد‪.‬‬
‫‪ (2‬به فاز آيب بزبود يم ايبد‪.‬‬
‫‪ (3‬يك ابز به فاز آيب بزبود يم ايبد‪.‬‬
‫مييابد‪.‬‬ ‫‪ (4‬يك اسيد ضين به فاز آيب بزبود‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (1‬حصيح اس‪.‬‬
‫مترين ‪ :80 -16‬دايگرام مقابل براي استخرا يوك گونوه ‪ ................‬موي ابشود و بوا‪ pH ...............‬رانودمان استخرا بزبود يم ايبد‪ .‬زيرا در حميط هايي قليايي‪ ،‬قسم اعظم اسيد به فرم‬
‫آنيوين تبديل شده و اسوختر‬
‫)كنكور رسارسي ‪(68‬‬ ‫مني شود‪.‬‬
‫‪ (1‬ابزي‪ -‬اكه‬
‫‪ (2‬ابزي‪ -‬افزاي‬
‫‪ (3‬اسيدي‪ -‬اكه‬
‫‪ (4‬اسيدي‪ -‬افزاي جواب‪ :‬گزينه) ‪ (3‬حصيح اس‪.‬‬
‫منحين مربوط به استخرا يك گونه اسيدي اس كه اب افزاي ‪ ، pH‬راندمان استخرا اكه يم ايبود‪.‬‬
‫زيرا در حميط هاي قليايي‪ ،‬قسم اعظم اسيد به فرم آنيوين تبديل شده و استخرا مني شود‪.‬‬
‫مترين ‪ :81 -16‬به مكك كدام يك از اقدامات زير يم تووان رانودمان اسوخترا تركيبوي بوا ضوريب تقسومي‬
‫كوچك و منني را افزاي داد؟ )كنكور رسارسي ‪ (1 (68‬افزاي جحم فاز آيب در استخرا يك مرحهل اي‬
‫‪ (2‬استخرا مكرر‬
‫‪ (3‬استخرا اب جراين خمال‬
‫‪ (4‬اكه ‪ pH‬فاز آيب جواب‪ :‬گزينه) ‪ (2‬حصيح اس‪.‬‬
‫مترين ‪ :82 -16‬رضيب توزيع جسم ‪ A‬بني آب و لكروفرم ‪ 6/9‬اس ‪ .‬غلظ ابقامينده در فاز آبوي را پوس از آن كه ‪ 50‬مييل ليرت حملوول ‪ 15/0‬مووالر از جسوم ‪ A‬دوبوار و هور بوار‬
‫توسوط ‪ 20‬ميلوي ليتور ‪2 20 ‬‬
‫)كنكور رسارسي ‪(71‬‬ ‫لكروفرم استخرا شده‪ ،‬چقدر اس ؟‬
‫‪ 3 /1 7 10 (2‬موالر‬ ‫‪ 2 /1 7 10 (1‬موالر‬
‫‪ 3 /3 4 10 (4‬موالر‬ ‫‪ 3 /6 4 10 (3‬موالر‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (3‬حصيح اس‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪n2‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 3‬غلظ ابقامينده در آب‬ ‫‪/‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 0 15 6 4 10/‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪/‬‬ ‫‪Caq   DVorgaq Vaq  C*  ‬‬
‫‪‬‬
‫مترين ‪ :83 -16‬كرسي از جسوم حول شوده ‪ A‬در ‪ 100‬ميلوي ليتور آب را كوه توسوط ‪ mL 50‬حوسل آلوي استخرا يم شود به دس آوريد )رضيب تقسمي برابر ‪ 80‬اسو و ‪ A‬بوه‬
‫صوورت مونوومر در هور دو فواز‬
‫وجود دارد( )كنكور رسارسي ‪(69‬‬
‫‪1 ) 0/876 2 ) 0/806 3 ) 0/976‬‬ ‫‪4) 1‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (3‬حصيح اس‪.‬‬
‫‪ ‬مترين ‪ :84 -16‬يك داروي انشناخته از ‪ mL10‬حملول آيب حاوي ‪ 235/1‬مييل گرم از اين تركيوب توسوط ‪ mL5‬تولو ن استخرا شد‪ .‬اگر پس از استخرا در اليه آيب‬ ‫‪p‬‬
‫‪ mg 346/0‬از تركيب مزبوور مشواهده گوردد‪.‬‬
‫‪/0 976‬‬ ‫‪VaqDVDVorgorg 100 80 5080 50 ‬‬
‫چند استخرا ‪ mL 10‬و چه جحم تولو ن الزم اس ات‪ 99 %‬دارو از ‪ mL 20‬آب ابزاييب شود؟‬
‫‪1 ) 40-4‬‬ ‫‪2 ) 50-5‬‬ ‫‪3 ) 30-3 4 ) 25-2/5‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (1‬حصيح اس‪.‬‬
‫‪/qn 0 1‬‬ ‫‪0 9 1/    qn‬‬ ‫‪pn   1 qn‬‬
‫‪n4‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪0 1/  20 5 14 10 20/ org ‬‬ ‫‪n qn   Vaq VK Vaqd‬‬ ‫‪n‬‬
‫چون معل استخرا طي ‪ 4‬مرحهل صورت يم گريد و در هر مرحهل ‪ mL10‬تولو ن مرصر يم گردد‪ ،‬لو ا لك جحم مرصيف تولو ن برابر ‪ mL40‬اس ‪ .‬توضيح اينكه تنداد دفنات استخرا ابيود‬
‫يوك عودد صوحيح و غرياعشاري ابشد ل ا اشتباه بودن گزينه ‪ 4‬در بدو امر حمرز بود‪.‬‬
‫متررين ‪ :85 -16‬ضوريب توزيوع كوي ليو ‪ -8‬هيدروكسوي كينوولني بوا كواتيون ‪ M3‬بوين آب و متيواليزوبوتيل كتون ‪ 76/7‬اس ‪ .‬غلظ ‪ M3‬استخرا شده‪ ،‬توسط پون قسوم ‪5‬‬
‫ميلوي ليتوري حوسل آلوي از ‪ mL50‬حملول آيل كه غلظ اوليه ‪ M3‬در آن ‪ M 715/0‬اس ‪ ،‬برابر اس اب‪:‬‬
‫‪ 4 6 74 10/  1 )3 4 05 10/  1 )2 5 66 10/  /9 43 10 ) 2 1 (1‬جواب‪ :‬گزينه) ‪ (3‬حصيح اس‪.‬‬
‫‪ 2  5 66 10/‬‬ ‫‪  50 7 76 5 50/‬‬ ‫‪5 qn  Vaq  KVaqd  Vorg ‬‬ ‫‪n‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪pn  1 qn pn  1 5 66 10/  2 9 43 10/  1‬‬
‫‪ /  1M‬‬ ‫استخرا شده ‪ M3‬غلظ ‪ 10 715 6 74 10/ /10 43 9‬‬
‫‪ =  20 715 4 05 10/  /  2M5 66 10 /‬غلظ ‪ M3‬ابقامينده در فاز آيب مترين ‪ :86 -16‬براي اكه غلظو ‪ M3‬بوه ‪  4M1 10‬در ‪mL 25‬حملوول آبوي ‪ M2‬بوا‬
‫غلظو ‪M‬‬
‫‪/Kd 12 3‬‬ ‫‪ 095/0‬چه جحمي از قسم هاي ‪ mL 10‬اتر الزم خواهد بود؟‬
‫‪1 ) 30‬‬ ‫‪2 ) 40‬‬ ‫‪3 ) 50‬‬ ‫‪4 ) 20‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (2‬حصيح اس‪.‬‬
‫‪n4‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪4  25 12 3 1025‬‬ ‫‪ 1 10 org   Vaq VK Vaqd‬‬ ‫‪n qn  Caqt‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪n‬‬
‫‪C‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪/‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪/095 0‬‬
‫‪ =Caq‬غلظ در فاز آيب پس از ‪ n‬مرحهل استخرا ‪ = Ct‬غلظ لك آانيل ل ا جحم اتر مورد نياز برابر ‪ mL 40‬خواهد بود‪.‬‬

‫جلسه سزيدمه‬

‫‪ Bush Densen :‬رابطة ‪16 -11 -1 -‬‬


‫بزترين جداسازي ممكن دو گونوة ‪ A‬و ‪ B‬از طريو تنظومي نسوب جحوم هوا برحسوب منادلوة – ‪ Bush Densen‬قابل دستيايب اس‪.‬‬
‫‪()58-16‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪Vorg‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪Vaq  D DA‬‬
‫مترين ‪ :87 -16‬بزترين جداسازي دو گونه ‪ B ،A‬اب ااب هاي توزيع برابر ‪ 8‬و ‪ 6‬هن ايم اس كوه نسوب جحم هاي دو فاز برابر ابشد اب‪:‬‬
‫‪1 ) 0/14‬‬ ‫‪2 ) 0/02‬‬ ‫‪3 ) 6/93 4 ) 1/33‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (1‬حصيح اس‪.‬‬
‫بزتوووورين جداسووووازي ممكوووون از طريوووو تنظوووومي نسووووب جحووووم هووووا برطبوووو منادلووووه‬
‫‪ Bush-Densen‬قابل دستيايب اس‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪/D DA1 B  6 81 0 14 VVorgaq‬‬
‫مترين ‪ :88 -16‬حداقل دفنات مورد نياز براي استخرا ‪ 6/99‬درصد جسوم ‪ A‬از ‪ 100‬ميلوي ليتور حملوول آيب كه حاوي ‪ g 75/0‬از اين جسم اس و هرابر اب ‪ 50‬مييل ليرت ‪4CCl‬‬
‫اسوخترا موي شوود چقودر اسو ؟‬
‫)كنكور رسارسي ‪(75‬‬
‫‪1) 2‬‬ ‫‪2) 4‬‬ ‫‪3) 6‬‬ ‫‪4) 8‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (2‬حصيح اس‪.‬‬
‫‪/‬‬ ‫‪qn    1 pn 1 0 996 0 004/‬‬
‫‪n‬‬ ‫‪n‬‬
‫‪n4‬‬ ‫‪  n 3 98/‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 0 004/‬‬ ‫‪Vaq‬‬ ‫‪qn ‬‬
‫‪100 6 50  ‬‬ ‫‪ Vaq  DVorg ‬‬
‫‪‬مترين ‪ :89 -16‬حداقل مقدار رضيب توزيع ‪ K‬جز استخرا يك تركيب آيل حل شده در ‪ 20‬مييل ليرت آب طوري كه بتوان ‪ %9/99‬از آن را به وسيةل ‪ 5‬جحم ‪ 20‬ميلوي ليتوري از اتور‬
‫اسوخترا منوود برابور اسو بوا‪:‬‬
‫)كنكور رسارسي ‪ 76‬و ‪(77‬‬
‫‪1 ) 0/58‬‬ ‫‪2) 3‬‬ ‫‪3 ) 6 4 ) 31/8‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (2‬حصيح اس‪.‬‬
‫‪/‬‬ ‫‪qn    1 pn 1 0 999 0 001/‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪n‬‬
‫‪0 001‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  20 2020D   D  3‬‬ ‫‪/ qn   Vaq VaqDVorg ‬‬
‫مترين ‪ :90 -16‬رضيب توزيع يك فلز – هاليد بني آب و اتر برابور ‪ 3/12‬اسو ‪ .‬غلظو كواتيون ‪ M2 ‬استخرا شده پس از استخرا ‪ 50‬مييل ليرت حملول ‪ M20 125 /‬موالر اب‬
‫يك قسم ‪ 40‬مييل ليرتي از اتر برابر اس اب‪:‬‬
‫‪ 2 85 10/  /1 135 10‬جواب‪ :‬گزينه) ‪ (2‬حصيح اس‪.‬‬ ‫‪1 14 10/  1)2‬‬ ‫‪1 27 10/  3 )3‬‬ ‫‪4 ) 3 3 (1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪p‬‬
‫‪50 12 3 4012 3 40/ /    % /9 08‬‬ ‫‪VaqDVDVorgorg‬‬
‫‪ 1‬‬ ‫‪/‬‬ ‫‪ Corg  0 125 1 14 10/‬‬ ‫*‪p  CCorg‬‬
‫‪ ‬برابر اس اب‪:‬‬ ‫مترين ‪ :91 -16‬فواكتور جداسوازي بوراي اسويدفوماريك ‪  Kd 0 90/‬و اسويدمالئيك ‪Kd 9 65/‬‬
‫‪1 ) 0/093 2 ) 1072/2‬‬ ‫‪3 ) 10/7‬‬ ‫‪4 ) 9/3‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (3‬حصيح اس‪.‬‬
‫‪ 7  KKdd Fum.Mal.  9 650 90//  10 /‬مترين ‪ 9 :92 -16‬مييل ليرت آب حاوي تركيب ‪ A‬به غلظ ‪ M 1/0‬را دوابر و هر ابر اب ‪ 1‬مييل ليتور حوسل‬
‫‪Aorg‬‬
‫آيل مناسب استخرا يم كنمي‪ .‬مقدار ‪ A‬استخرا شده چنددرصود موي ابشود؟ )فورض ‪( 1Kd  Aaq ‬‬
‫)كنكور رسارسي ‪(82‬‬
‫‪1 ) 10‬‬ ‫‪2 ) 18‬‬ ‫‪3 ) 19‬‬ ‫‪4 ) 81‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (3‬حصيح اس‪.‬‬
‫‪/org  9 1 1 9  0 81‬‬ ‫‪2 qn  Vaq VK Vaqd‬‬ ‫‪n‬‬
‫‪ pn    1 qn 1 0 81 0 19/  /  %E  %19‬‬
‫مترين ‪ :93 -16‬مييل ليرت لكروفرم حاوي دي تزيون ( ‪ )HDZ‬را اب ‪ 10‬مييل ليرت ابفر ‪) pH =9‬حملوول آبوي(‬
‫جماور يم كنمي‪ .‬چنددرصد دي تزيون در لكروفرم ابيق يم ماند؟‬ ‫)كنكور رسارسي ‪(83‬‬
‫‪, HDZorg  2 104‬‬
‫‪K‬‬
‫‪HDZ(aq)  H DZ , pKa  5 HDZaq‬‬
‫‪1 ) 10‬‬ ‫‪2 ) 50‬‬ ‫‪3 ) 75‬‬ ‫‪4 ) 90‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (2‬حصيح اس‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪Kd H ‬‬
‫‪H  D  2 10 1010541099 2‬‬ ‫‪D‬‬
‫‪‬‬ ‫‪Ka ‬‬
‫‪pH  9  H  109‬‬
‫‪n‬‬
‫‪org  CCn 100  Vorg VDaq Vaq  100 HDZ %‬‬
‫‪1100 %50‬‬ ‫‪5 2 10 10‬‬
‫‪‬‬
‫مترين ‪ :94 -16‬در فرآيند استخرا يك اسيد ضين اب ااب تفكيك ‪ Ka‬از فاز آيب به فاز آيل رابطة بوين ‪ 1D‬و ‪ H1‬خطي اس ‪ D ،‬و ‪ KD‬تناري متنارر خود را دارند مهة عبوارات‬
‫زيور صوحيح اسو بوه‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫)كنكور رسارسي ‪(85‬‬ ‫جز‪:‬‬
‫حميطهاي خييل اسيدي ‪ D  KD‬اس‪.‬‬ ‫‪ (1‬در‬
‫‪ (2‬عرض از مبدأ اين خط برابر اب ‪ K1D‬اس‪.‬‬
‫‪ (3‬شيب اين رابطة خطي برابر اب ‪ KKDa‬اس‪.‬‬
‫‪ (4‬شيب اين رابطة خطي برابر ‪ K KD1 a‬اس‪.‬‬
‫‪Kd H ‬‬
‫‪H‬‬ ‫‪D‬‬
‫‪:‬رابطه را منكوت يم كنمي‬ ‫‪Ka    D1  KKadHH‬‬
‫‪‬‬
‫‪ Ka  1  1 1‬‬
‫‪Kd H Kd‬‬ ‫‪D‬‬
‫‪b‬جواب‪ :‬گزينه) ‪ (4‬اندرس اس‪.‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫مترين ‪ :95 -16‬حداقل مقدار رضيب توزيع ( ‪ )K‬جز استخرا آسپرين حول شوده در ‪ mL 0/25‬آب بوه گونه اي كه بتوان ‪ %99‬از آن را به وسيةل ‪ 0/4‬جحم ‪ mL 10‬از حوسل آبوي‬
‫اسوخترا كورد برابور اسو بوا‪:‬‬
‫)كنكور آزاد ‪(86‬‬
‫‪1) 4‬‬ ‫‪2) 3‬‬ ‫‪3) 5‬‬ ‫‪4) 6‬‬
‫‪n‬‬
‫‪ CCn   Vorg VDaq Vaq ‬مقدار گونه استخرا در فاز آيل ‪ %99‬و مقدار ابيق مانده در فاز آبيك ‪ %1‬اس‪.‬‬
‫‪10 D25 254 1001‬‬
‫‪25 25 10D25 79‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪/1‬‬
‫‪D 10 2 3‬‬
‫‪10D  54‬‬
‫‪/D  5 4 5‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (3‬حصيح اس‪.‬‬
‫مترين ‪ :96 -16‬يك گونه اب رضيب توزيع ‪ 0/4‬از درون ‪ 10‬مييل ليرت حملول آيب به حملول آيل اسوخترا يم شود‪ .‬مجموع جحم حسل آيل در سه مرحهل استخرا گونه از فاز آيب به آلوي بوه‬
‫طووري كوه ‪ %99‬گونوه‬
‫)كنكور رسارسي ‪(86‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪/‬‬ ‫استخرا شود چقدر اس ؟ ‪30 01 0 215/‬‬
‫‪ 30/27 (4‬ميليليرت‬ ‫‪ 20/18 (3‬ميليليرت‬ ‫‪ 65/13 (2‬ميليليرت‬ ‫ميليليرت‬ ‫‪10/9 (1‬‬
‫‪ 99%‬استخرا شود بنابراين ‪ %1‬حملول يم ابشد‪.‬‬
‫‪ 1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪10  100‬‬
‫‪Vorg  4 10‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪Vorg 2 15 10/  0 86/ Vorg 9 1/ mL 0 215/‬‬
‫جواب‪ :‬گزينه) ‪ (1‬حصيح اس‪.‬‬
‫متههر ‪ :97 -16‬كوودام روش بووراي جداسووازي و انوودازه گيووري خملوووطي از قنوودها مناسووب توور اسوو ؟‬
‫)كنكور رسارسي ‪(87‬‬
‫‪ HPLC (2‬اب آشاكرساز هداييت‬ ‫‪ HPLC (1‬اب آشاكر ساز ج يب‬
‫‪ GC (3‬اب آشاكر ساز هداي گرمايي ‪ GC (4‬اب آشاكرساز يون شنهل جواب‪ :‬گزينة) ‪ (1‬حصيح اس‪.‬‬
‫در روش ‪ GC‬گونه ها ابيد فرار ابشوند و چوون قنودها غريفرارنود بنوابراين توسوط ‪ HPLC‬جداسوازي يم گردند و چون قندها به صورت مولكويل هستند مني توان آنزا را اب آشاكرساز‬
‫هداييت اندازه گريي كرد‪.‬‬
‫متهر ‪ :98 -16‬تفواوت سوتون پور شوده نسوب بوه سوتون مو ينوه در دسوت اه كرومواتوگرايف گوازي –‬
‫)كنكور رسارسي ‪(87‬‬ ‫اسپكرتومرتي جريم ( ‪ )GC-MS‬در چيس ؟‬
‫‪ (1‬حتمل دمايي ابالتر ستون هاي مو ينه نسب به ستونزاي پرشده‬
‫‪ (2‬قدرت جداسازي مواد پيچيده به مكك ستونزاي پرشده‬
‫‪ (3‬حسايس بيشرت ستونزاي پر شده نسب به ستون مو ينه‬
‫‪ (4‬نياز به جداسازي گاز حامل هن ام اتصال ‪ GC‬به ‪ MS‬جواب‪ :‬گزينة) ‪ (4‬حصيح اس ‪.‬‬
‫متر ‪ :99 -16‬حداقل مقدار رضيب توزيوع ( ‪ )K‬جزو اسوخترا آسوپريين حول شوده در ‪ mL 25‬آب بوه گونه اي كه بتوان ‪ %99‬از آنرا بوه وسويةل ‪ 5/4‬جحوم ‪ mL10‬از حوسل آلوي‬
‫اسوخترا كورد برابور اسو بوا ‪:‬‬
‫)كنكور آزاد ‪(86‬‬
‫‪1) 4‬‬ ‫‪2) 3‬‬ ‫‪3) 5‬‬ ‫‪4 )6‬‬
‫جواب‪ :‬گزينة) ‪ (3‬حصيح اس‪.‬‬
‫‪n‬‬ ‫‪Vaq‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Cn  C  Kd Vorg  Vaq ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫آيب بند از ‪ n‬ابر استخرا‬ ‫آسپرين ابيق مانوده درفواز‬
‫‪4 aq n 1  d 25‬‬ ‫‪ Kd  Vorgaq‬‬ ‫‪CCn‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪K  10 25‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪‬‬
‫‪/Kd 5 3 5‬‬
‫متر ‪ :100 -16‬زمان ابزداري براي اجسام ‪ A‬و ‪ B‬روي يك ستون ‪ cm 0/30‬بوه ترتيوب ‪ 40/16‬و ‪ 63/17‬دقيقه اس ‪ .‬يك گونه ن زداري نشده در ‪ 30/1‬دقيقه از درون ستون عبور‬
‫يم كند‪ .‬اگور پ نزواي پيكزوا‬
‫)در پايه( براي ‪ A‬و ‪ B‬به ترتيب ‪ 11/1‬و ‪ 21/1‬دقيقه ابشد تنداد )ميان ين( بشقابكزاي سوتون چقودر اسو ؟‬
‫)كنكور آزاد ‪(86‬‬
‫‪1 ) 3493‬‬ ‫‪2 ) 3520‬‬ ‫‪3 ) 3445 4 ) 3413‬‬
‫جواب‪ :‬گزينة) ‪ (3‬حصيح اس‪.‬‬
‫‪N 16 tWR 2 NA 1616 401 11// 2 3492 NB 1617 631 21// 2 3396‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪N  3445‬‬
‫متر ‪ :16 -101‬براي حصول ابالترين دق در كروماتوگرايف مكي در استفاده از كوداميك از روشوزاي‬
‫)كنكور آزاد ‪(86‬‬ ‫زير مناسب تر اس ؟‬
‫‪ (2‬زمانزاي ابزداري‬ ‫‪ (1‬استانداردهاي دروين‬
‫‪ (4‬شوي شييب‬ ‫‪ (3‬جحمزاي ابزداري‬
‫جواب‪ :‬گزينة) ‪ (1‬حصيح اس‪.‬‬
‫زيرا تغيريات غريقابل پي بيين اب اعامل استاندارد دروين ح ر يم گردد ‪.‬‬

You might also like