เอกสารประกอบการสอนวิชา ท๓๑๑๐๑ ภาษาไทย๑

ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๔
ใบความรู้เรื่อง ความหมายของคา (ชุดที่ ๑)
ชื่อ .........................................................................สกุล...............................................................ชั้น ม.๔/................

ความหมายของคา
๑. ความหมายเฉพาะ
คำอำจมีควำมหมำยเฉพำะได้หลำยอย่ำง เช่น คำว่ำ ..................... อำจหมำยถึง ๑. ส่วนนอกของศรีษะด้ำนที่
ประกอบด้วยหน้ำผำก คิ้ว ตำ จมูก ปำก คำง แก้ม อำจหมำยถึ ง ๒. ...................................................... หรือ
อำจหมำยถึง ๓. ............................................................. เช่น หน้ำกุ้ง หน้ำสังขยำ หน้ำเค้ก หรืออำจหมำยถึง
๔. .............................................ก็ได้ เช่น หน้ำร้อน หน้ำลำไย
ควำมหมำยเฉพำะอำจแยกพิจำรณำได้ดังนี้
๑.๑ ความหมายนัยตรง(ตามตัว) เป็นควำมหมำย........................................................................... เช่น
เมื่อคืนนี้มดี ำวเต็มท้องฟ้ำ (ดำว = ...............................................................)
ฉันอยำกเลี้ยงหมู (หมู = ............................................................................)
ช้ำงเป็นสัตว์คู่บ้ำนคู่เมือง (ช้ำง = ...............................................................)
๑.๒ ความหมายเชิงอุปมา (นัยประหวัด) เป็นควำมหมำย................................................................... เช่น
ข้อสอบภำษำไทยหมูมำกๆ (หมู = ..............................................)
เดือน ธ.ค. โรงเรียนรำชินีจะจัดงำนช้ำง (ช้ำง = ...........................................................)
ภำวดีเป็นดำวเด่นในกำรประกวดเชียร์ลีดเดอร์ (ดำว = .................................................)
ส.ส. กำลังแย่งเก้ำอี้กัน (เก้ำอี้ = ..................................................)
สำวๆ สมัยนี้ชอบแต่งตัวเปรี้ยวปรี๊ด (เปรี้ยว = ..................................................)
ร้ำนนี้มีสไตล์กำรตัดผมที่ฉีกไปจำกร้ำนอื่น (ฉีก = ..................................................)
แม่ใจหินทิ้งลูกน้อยลงในโถส้วม (หิน = ..................................................)
คาศัพท์ ความหมายนัยตรง ความหมายเชิงอุปมา
.......................................... กำรซัดเบี่ยงอุปกรณ์หำปลำออกไปจำกตัว .................................................................
.......................................... แสดงบทบำทตำมเรื่องที่สร้ำงขึ้น .................................................................
.......................................... เล่นดนตรีชนิดที่ต้องเป่ำลมออกจำกปำก .................................................................
.......................................... กำรขัดถูที่มือเพื่อทำควำมสะอำด .................................................................
.......................................... โดดจำกอำกำศยำนลงสูพ่ ื้นดินโดยอำศัยร่มชูชีพ .................................................................
.......................................... แสดงละครจีนแบบโบรำณ .................................................................
 -๒-

๒. ความหมายเทียบเคียงกับคาอื่น
๒.๑ คาที่มีความหมาย................................ (คำพ้องควำมหมำย หรือคำไวพจน์) เช่น
คำที่มีควำมหมำยว่ำ กิน ได้แก่ ...........................................................................................
คำที่มีควำมหมำยว่ำ ดอกไม้ ได้แก่ ...........................................................................................
คำที่มีควำมหมำยว่ำ หญิง ได้แก่ ...........................................................................................
มีคำเป็นจำนวนมำกที่มีควำมหมำย................................... แต่คำเหล่ำนี้ไม่สำมำรถใช้แทนกันได้ทุกกรณี
มีข้อสังเกตดังนี้
๑. คำหนึ่งใช้ในภำษำสุภำพ อีกคำหนึ่งใช้ในภำษำไม่สุภำพ เช่น ..................... สุภำพกว่ำ ...................
๒. คำหนึ่งใช้เมื่อต้องกำรให้เป็นแบบแผน อีกคำหนึ่งใช้เมื่อไม่ต้องกำรให้เป็นแบบแผน เช่น เยอะแยะ
ใบขับขี่ หนัง หำกต้องกำรใช้ให้เป็นแบบแผนจะใช้คำว่ำ ................... .................................... ............................
ตำมลำดับ
๓. คำหนึ่งใช้ในภำษำส ำหรับเด็ก อีกคำหนึ่งใช้ในภำษำส ำหรับผู้ใหญ่ เช่น เด็ก ใช้ ............. ผู้ใหญ่
ใช้ .............. หรือค ำหนึ่งใช้ส ำหรับบุคคลสำมัญ อีกค ำหนึ่งใช้ส ำหรับเจ้ำนำย เช่น บุคคลสำมัญ ใช้ ............
เจ้ำนำย ใช้ ................
๔. ค ำหนึ ่ ง ใช้ ใ นภำษำกำรประพั น ธ์ อี ก ค ำหนึ ่ ง ใช้ ใ นภำษำสำมั ญ เช่ น ในภำษำกำรประพั น ธ์ ใ ช้
กนก กรรพุม อุบ ล จ ำรัส สุร ิย ำ แต่ในภำษำสำมั ญ ใช้ ................... ............................ ....................
................................ ........................................ ตำมลำดับ
๒.๒ คาที่มีความหมาย...........................................
มีคำจำนวนมำกที่มีควำมหมำยคล้ำยกันแต่ใช้แทนกันไม่ได้ คำเหล่ำนั้นมีควำมหมำยส่วนหนึ่งร่วมกัน
แต่ควำมหมำยอีกส่วนหนึ่งต่ำงกัน เช่น
คำที่หมำยถึง “ทำให้ขำดด้วยของมีคม” เช่น
................................................................................................................
....................... - ........................ มีควำมหมำยร่วมกัน คือ พิจำรณำโดยถี่ถ้วน แต่มีควำมหมำยต่ำงกัน
........................ พิจำรณำก่อนที่จะเกิดปัญหำหรือควำมเสียหำยเพื่อป้องกันไว้ก่อน
........................ พิจำรณำเมื่อเกิดควำมเสียหำยแล้วเพื่อหำสำเหตุหรือผลของควำมเสียหำย
....................... - ........................ มีควำมหมำยร่วมกัน คือ ช่วยทำให้ดีขึ้น แต่มีควำมหมำยต่ำงกัน
........................ เน้นกำรช่วยด้วยคำพูดหรือกำรกระทำ
........................ เห็นด้วยและช่วยให้สำเร็จด้วยวิธีกำรต่ำงๆ อำจลงมือหรือเพียงแต่ให้กำลังใจ
 -๓-

กิจกรรมทาสนุก
๑. สมรรถภาพ - สมรรถนะ
- นักกีฬำมี............................ทำงกำยดีมำก
- เขำนำเครื่องยนต์ไปตรวจสอบ.............................
๒. เอกลักษณ์ - สัญลักษณ์
- ดอกมะลิเป็น........................ของวันแม่
- กำรประนมมือไหว้เป็น...........................อย่ำงหนึ่งของกำรแสดงควำมเคำรพอย่ำงไทย
๓. เอื้อเฟื้อ – เอื้ออาทร
- ท่ำนผู้นี้มีควำม...........................ต่อเพื่อนบ้ำน ใครได้รับทุกข์ร้อนก็หำทำงช่วยเหลือเสมอ
- ท่ำนผู้นี้มีควำม........................ต่อเพื่อนบ้ำน อนุญำตให้เพื่อนบ้ำนมำตักน้ำจำกบ่อน้ำที่บ้ำน
ของท่ำนไปใช้อำบกินได้

๒.๓ คาที่มีความหมาย.................................
กว้ำง - ........................ ยับ - ........................ ผูก - ........................
วำด - ........................ ตึง - ........................ วำงใจ - ........................
รอบคอบ - ........................ สด - ........................ ปิดบัง - ........................
ศัตรู - ........................ สมบูรณ์ - ........................ มิจฉำชีพ- ........................
คำย - ........................ ซบเซำ - ........................ อ่อนโยน - ........................
ทู่ - ........................ ฟุ่มเฟือย- ........................ ก้ำวหน้ำ - ........................
๒.๔ คาที่มีความหมาย............................................. คาจ่ากลุ่ม
คำบำงคำรวมควำมหมำยของคำอื่นไว้หรือมีควำมหมำยกว้ำงกว่ำคำอื่น เช่น
- พืช มีควำมหมำยครอบคลุม ..........................................................................................................................
- เครื่องเขียน มีควำมหมำยครอบคลุม .............................................................................................................
- เครื่องสุขภัณฑ์ มีควำมหมำยครอบคลุม ........................................................................................................
- เวชภัณฑ์ มีควำมหมำยครอบคลุม .................................................................................................................
- ทรัพย์ มีควำมหมำยครอบคลุม ......................................................................................................................
- ญำติ มีควำมหมำยครอบคลุม ........................................................................................................................
- พำหนะ มีควำมหมำยครอบคลุม ...................................................................................................................
 -๔-

กิจกรรมทบทวนความรู้

กิจกรรมที่ ๑ จงขีดเส้นใต้คำที่มีควำมหมำยต่ำงจำกพวก
๑. ดอกไม้ ผกำ มำลี มำลัย บุปผำ บุษบง
๒. เดิน ย่ำง ยุรยำตร เยื้อง ดำเนิน เหิน
๓. เนตร ชลนัยน์ จักษุ นัยนำ จักขุ
๔. อำชำ กำสร อัศวะ มโนมัย พำชี สินธพ
๕. ธำดำ นฤบดี ภูวนัย ปุริส ทศพล ภูมินทร์
๖. ทอง กำญจน์ สุวรรณ รัชตะ กนก เหม
๗. สุริยะ ไถง สูรย์ ตะวัน ทินกร ภำสกร
๘. จันทรำ แถง ศศิ แข เดือน รวี
๙. มรณำ ม้วย มล้ำง ตักษัย อำสัญ บรรลัย
๑๐. วำรี ชลัมพุ ชลำลัย อรรณพ ชลมำรค

กิจกรรมที่ ๒ จงขีดเส้นใต้คำหรือข้อควำมที่มีควำมหมำยใกล้เคียงกับคำที่กำหนดให้
๑. สับสน วุ่นวำย จอแจ พลุกพล่ำน คึกคัก ว้ำวุ่น
๒. ซบเซำ หมดหวัง เงียบเหงำ ท้อแท้ ซวนเซ ซับซ้อน
๓. ดื่นดำษ เลอะเทอะ เกลื่อนกลำด ลวดลำย ลุกลำม กระจำย
๔. อวดดี อันธพำล ยโส เกรี้ยวกรำด ก้ำวร้ำว นักเลง
๕. โศกเศร้ำ อ่อนใจ เสียใจ หมองมัว น้อยใจ หนักใจ

กิจกรรมที่ ๓ จงกำกบำททับคำที่ไม่เข้ำพวก
๑. ชำตรี บุรุษ ชำย ปุริส นร
๒. กุญชร มหิงสำ คชำ หัตถี ไอยรำ
๓. นภำ โพยม อมร ฑิฆัมพร อัมพร
๔. แขไข โสม แถง ทิพำกร เพ็ญ
๕. อริ ไพรี ดัสกร ปัจจำมิตร บพิตร

กิจกรรมที่ ๔ จงหำคู่ที่ไม่อยู่ในกลุ่มควำมหมำยของคำต่อไปนี้
๑. สัตว์ปีก นก ตั๊กแตน ไก่ เป็ด
๒. สำธำรณูปโภค ถนน ประปำ รถไฟฟ้ำ รถยนต์
๓. อำเซียน บรูไน ญี่ปุ่น ฟิลิปปินส์ สิงคโปร์
๔. ของว่ำง หรุ่ม ล่ำเตียง เทโพ ข้ำวเกรียบปำกหม้อ
๕. อุปกรณ์สำนักงำน ซองจดหมำย เครื่องคิดเลข แฟกซ์ โทรศัพท์มือถือ