Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 104

VE

Kazanım Merkezli Soru Kitapçığı

MATEMATİK

Fonksiyon

Bu kitap Anadolu Lisesi ve Fen Lisesi müfredatındaki ortak kazanımların yanı sıra
Fen Lisesi müfredatındaki farklı kazanımları da içermektedir.

Sadece Fen Lisesi müfredatında bulunan kazanımlar sayfalarda ayrıca belirtilmiştir.


VE

SONUÇ DERECE YAYINLARI

10. SINIF MATEMATİK


FONKSIYON

Bu kitabın tamamının ya da bir kısmının, kitabı yayımlayan şirketin önceden izni olmaksızın
elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayıt sistemiyle çoğaltılması, yayımlanması ve
depolanması yasaktır.
Bu kitabın tüm hakları, Etkin Sonuç Yayıncılık Mat. Dağ. Eğt. San. Tic. Ltd. Şti.'ne aittir.

Baskı – Cilt

ADA Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti.


Uğur Mumcu Mahallesi 1578. Sokak No: 21
Atisan 06370 Ostim – Yenimahalle / ANKARA

Tel: (0 312) 385 54 10 (pbx)


Belgeç: (0 312) 385 54 19

Dizgi – Grafik

Derece Yayınları Dizgi Birimi

Ana Dağıtım
Bahçekapı Mah. 2473. Sok.
No : 51 / 1 - 2 Şaşmaz / ANKARA
Tel: (0 312) 229 02 81
Tel: +90 549 390 30 90
VE

İÇİNDEKİLER
FONKSİYON KAVRAMI . ................................................................................................................................................. 5
FONKSİYONUN TANIM VE GÖRÜNTÜ KÜMESİ ........................................................................................................... 7
FONKSİYONDA DEĞER BULMA . .................................................................................................................................. 8
FONKSİYONLARIN BİRBİRİ TÜRÜNDEN YAZILMASI ................................................................................................. 13
FONKSİYON ÇEŞİTLERİ .............................................................................................................................................. 14
FONKSİYONLARDA DÖRT İŞLEM ............................................................................................................................... 26
FONKSİYON GRAFİĞİ .................................................................................................................................................. 28
a . xn BİÇİMİNDEKİ FONKSİYONLARIN GRAFİĞİ .........................................................................................................34
PARÇALI FONKSİYONUN GRAFİĞİ ..............................................................................................................................36
GRAFİK OKUMA . ..........................................................................................................................................................38
BİLEŞKE FONKSİYON . .................................................................................................................................................50
BIR FONKSIYONUN TERSİ ...........................................................................................................................................57

FONKSİYON KAVRAMI VE FONKSİYONDA DEĞER BULMA


TEST .................................................................................................................................................................. 70
FONKSİYONLARDA DEĞER BULMA
TEST .................................................................................................................................................................. 72
FONKSİYONLARIN BİRBİRİ TÜRÜNDEN YAZILMASI VE FONKSİYON ÇEŞİTLERİ
TEST 1, TEST 2, TEST 3..................................................................................................................................... 74
FONKSİYONLARDA DÖRT İŞLEM VE FONKSİYONLARIN GRAFİĞİ
TEST .................................................................................................................................................................. 80
FONKSİYON GRAFİĞİ
TEST 1, TEST 2, TEST 3..................................................................................................................................... 82
BİLEŞKE FONKSİYON

TEST .................................................................................................................................................................. 88
BİR FONKSİYONUN TERSİ

TEST ................................................................................................................................................................. 90
TERS FONKSİYON YARDIMIYLA İŞLEMLER

TEST 1, TEST 2 ................................................................................................................................................ 92

BİLEŞKE VE TERS FONKSİYON GRAFİĞİ

TEST ................................................................................................................................................................. 96

CEVAP ANAHTARI . .............................................................................................................................................. 100

YENİ NESİL SORULAR

FONKSİYON . ............................................................................................................................................ 98
VE
VE

Fonksiyon Kavramı
SIRA SİZDE
ÖRNEK

Aşağıda verilen bağıntılardan hangisi ya da hangi- 1. Aşağıdaki bağıntılardan hangisi ya da hangileri


leri fonksiyon değildir? fonksiyon belirtir?
I. β II. β
f g 1 2
I. A B II. A B
•1 •a •1 •a
•1 •a •1 •2 •b •2 •b
•a
•b •2 •3 •c •3 •c
•2
•b •3 •4 •d •4 •d
•c
•3 •4

III. β IV. β
3 4
h k
III. A B IV. A B •1 •a •1 •a
•2 •b •2 •b
•a •1 •a •1 •3 •c •3 •c
•b •4 •d •4 •d
•2 •2
•b
•c
•3 •3

ÇÖZÜM

A tanım kümesi ve B değer kümesi olmak üzere,


A kümesinin her elemanını, B kümesinin yalnız bir ele-
ddeerreeccee y a yy ıınnl laar rı ı

manıyla eşleyen bağıntıya fonksiyon denir.


x ∈ A ve y ∈ B olmak üzere,
f: A → B
x → f ( x ) = y dir.
f
A B Görüntü kümesi

•x •y

Tanım kümesi Değer kümesi

f ( A ) görüntü kümesi, B değer kümesinin alt kümesidir.


f ( A ) ⊂ B dir.
A dan B ye tanımlanan bir bağıntının fonksiyon olabil- 2. A = { a, b, c, d } ve B = { 1, 2, 3 } olduğuna göre,
mesi için, aşağıdakilerden hangisi ya da hangileri A dan B
i) A kümesinde açıkta eleman kalmamalıdır. ye bir fonksiyon belirtir?
ii) A nın her elemanı B nin sadece bir elemanı ile eş- I. b1 = { ( a, 1 ) , ( a, 2 ) , ( b, 3 ) }
leşmelidir.
II. b2 = { ( a, 2 ) , ( b, 2 ) , ( c, 2 ) , ( d, 2 ) }
I. f ( a ) = 1 ve f ( a ) = 3 olduğundan f fonksiyon değil-
III. b3 = { ( 1, a ) , ( 2, c ) , ( 3, d ) }
dir. ( Tanım kümesindeki her elemanın tek görüntüsü olmalı.)
IV. b4 = { ( a, 3 ) , ( b, 2 ) , ( c, 1 ) , ( d, 3 ) }
II. g ( a ) = 1, g ( b ) = 4, g ( c ) = 3 olduğundan g fonksi-
yondur. (Değer kümesinde açıkta eleman kalabilir.)

III. h ( a ) = 2, h ( b ) = 1 dir. Fakat h ( c ) B kümesinin ele-


manı olmadığından h fonksiyon değildir. (Tanım kü-
mesinde açıkta eleman kalamaz.)

IV. k ( a ) = k ( b ) = 2 olduğundan k fonksiyondur. (Tanım


kümesindeki her elemanın görüntüsü aynı olabilir.)

1. II ve IV 2. II ve IV

5
VE

Fonksiyon Kavramı
SIRA SİZDE
ÖRNEK

Aşağıda verilen bağıntılardan hangisi ya da hangi- 1. Aşağıda verilen bağıntılardan hangisi ya da hangile-
leri birer fonksiyondur? ri fonksiyon değildir?

4x – 5 I. f : N $ N, f (x) = 2x – 5
I. f : R " R, f ( x ) =
2x + 1
2x + 1
II. g : Z " R, g ( x ) = 3x – 6 II. g: Z $ Z, g (x) =
3

III. h : N $ Z, h (x) = 5 x + 1
III. h : N " R, h ( x ) = 3x + 4

x2 – 4
IV. k : Z + " R, k ( x ) =
2x + 5
7
V. r : N " Z, r ( x ) =
x +1

2. Aşağıda verilen bağıntılardan hangisi ya da hangile-


ri fonksiyon belirtir?

I. f : N $ R, f (x) = x3 + 5
derece yayınları

II. g : Z $ N, g (x) = 3 x + 5
ÇÖZÜM
x 2 – 2x – 3
III. h : R $ R, h (x) =
1 x2 + 1
I. f bağıntısının tanım kümesi R olup x = – için
2
4x – 5
ifadesi tanımsız olduğundan tanım kümesin-
2x + 1
de açıkta eleman kalır. O halde, f bağıntısı R den R
ye bir fonksiyon değildir.

II. g bağıntısının gerçek sayılarda tanımlı olabilmesi için


3x – 6 ≥ 0 yani x ≥ 2 olmalıdır. Dolayısıyla tanım
kümesindeki 1, 0, – 1, .... tam sayıları açıkta kalır. O
halde, g bağıntısı Z den R ye bir fonksiyon değildir. 3. Aşağıda verilen bağıntılardan hangisi ya da hangile-
ri fonksiyon belirtir?
III. ∀ x ∈ N için 3x + 4 ! R olduğundan tanım
kümesinde açıkta eleman kalmaz ve her elemanın I. f : N $ N, f (x) = 3 – x
görüntüsü yalnız bir tanedir. O halde, h bağıntısı II. g : Z $ Z, g (x) = x 2
N den R ye bir fonksiyondur.
III. h : N $ N, h (x) = 5 – x
x2 – 4
IV. ∀ x ∈ Z+ için ! R olduğundan tanım küme- x+5
2x + 5 IV. k: R $ R, k (x) =
2x – 1
sinde açıkta eleman kalmaz ve her elemanın görün-
3x + 2
V. r : R – {–1, 1} $ R, r (x) =
tüsü yalnız bir tanedir. O halde, k bağıntısı Z+ dan x2 – 1
R ye bir fonksiyondur.

7
V. x = 1 için r (1) = d Z olduğundan, r bağıntısı
2
N den Z ye bir fonksiyon değildir.

1. I ve II 2. I ve III 3. II ve V

6
VE

Fonksiyonun Tanım ve Görüntü Kümesi


SIRA SİZDE
ÖRNEK 1

A f B 1. A = { – 1, 0, 1, 2 } kümesi veriliyor.
Yanda verilen f f : A $ R, f ( x ) = – 2x + 1
•1 •a
fonksiyonunun fonksiyonunun görüntü kümesini bulunuz.
•b
•2 görüntü kümesini
•c
bulunuz.
•3 •d

NOT
A kümesine tanım kümesi, B kümesine değer küme-
si denir. A kümesindeki her elemanın, B kümesinde
2. A = { x | x asal rakam } kümesi veriliyor.
eşleşmiş olduğu elemanların kümesine görüntü kümesi
denir ve f ( A ) ile gösterilir. 1– x 2
f : A $ R, f ( x ) =
5
f ( A ) ⊂ B dir. ( Görüntü kümesi, değer kümesinin alt kü-
fonksiyonunun görüntü kümesindeki en küçük ele-
mesidir.)
man kaçtır?

ÇÖZÜM

f : A $ B, x $ f ( x ) = y olmak üzere,
A f B
Görüntü kümesi (f (A))
ddeerreeccee y a yy ıınnl laar rı ı

•1 •a
•b
•2 3. A = { x | x pozitif olmayan en büyük 3 tam sayı }
•c
•3 •d kümesi veriliyor.
f : A $ R, f ( x ) = 3x+3
Tanım kümesi Değer kümesi
fonksiyonunun görüntü kümesindeki elemanların
1 $ f(1) = b çarpımı kaçtır?
2 $ f(2) = d
3 $ f(3) = c
olduğuna göre, f ( A ) = { b, c, d } bulunur.

ÖRNEK 2
x–2
4. f : A $ R, f ( x ) =
5
fonksiyonu veriliyor.
f : A $ R , f ( x ) = 5x+1 – 2 fonksiyonu veriliyor.
f ( A ) = { – 1, 0, 1, 2 }
f ( A ) = { – 1, 123 }
olduğuna göre, A kümesini bulunuz.
olduğuna göre, A kümesini bulunuz.

ÇÖZÜM

f ( A ) = { – 1, 123 } olduğuna göre, görüntüleri – 1 ve 123


olan elemanları arıyoruz.
Buna göre,
5. f : A $ R, f ( x ) = 2x+1 + 3 fonksiyonu veriliyor.
5x+1 – 2 = – 1 ⇒ 5x+1 = 1 = 50 ⇒ x + 1 = 0 ⇒ x = – 1
f ( A ) = { 5, 11, 19 }
5x+1 – 2 = 123 ⇒ 5x+1 = 125 = 53 ⇒ x + 1 = 3 ⇒ x = 2
olduğuna göre, A kümesindeki elemanların toplamı
olup fonksiyonun tanım kümesi A = { – 1, 2 } bulunur. kaçtır?

48
1. f ( A ) = {– 3, – 1, 1, 3 } 2. – 3. 3 6 4. A = { – 3, 2, 7, 12 } 5. 5
5
7
VE

Fonksiyonlarda Değer Bulma


SIRA SİZDE
ÖRNEK 1

f:R $ R 1. f:R $R
3x – 4 f ( x ) = x2 + 3x – 1
f (x) =
7
olduğuna göre, f (  – 1 ) + f ( 1 ) toplamı kaçtır?
f ( –1) + f ( 3 )
olduğuna göre, ifadesinin değeri kaçtır?
f ( 2)

ÇÖZÜM
2. f:R $R
Bir fonksiyonun bir noktadaki değerini bulmak için,
f ( x ) = ax2 + bx + 2 ve f ( 2 ) + f ( – 2 ) = 36
o nokta fonksiyonun kuralında yerine yazılır.
olduğuna göre, a kaçtır?
3. (– 1) – 4 – 7
x = – 1 için, f ( – 1) = = = –1
7 7
3.3 – 4 5
x = 3 için, f (3) = =
7 7
3.2 – 4 2
x = 2 için, f ( 2) = = dir.
7 7
5 2
derece yayınları

f ( – 1) + f ( 3 ) – 1+ 7 – 7
Buna göre, = = = – 1 bulunur.
f ( 2) 2 2 3. f : [ – 2, 1 ) $ R
7 7
f ( x ) = x2 + 1
olduğuna göre, f fonksiyonunun görüntü kümesini
ÖRNEK 2 bulunuz.
f: ( – 3, 2 ] $ R
f ( x ) = 2x + 1
olduğuna göre, f fonksiyonunun görüntü kümesini
bulunuz.

4. f : [ a, b ] $ [ 4, 12 ]
f ( x ) = 3x – 2
ÇÖZÜM olduğuna göre, f fonksiyonunun tanım kümesindeki
tam sayıların toplamı en çok kaçtır?
Fonksiyonun tanım kümesi ( – 3, 2 ] olduğundan,
– 3 < x ≤ 2 olmalıdır.

Burada 2x + 1 ifadesini elde etmeliyiz.

Buna göre,

– 3 < x ≤ 2 ⇒ – 6 < 2x ≤ 4

⇒ – 5 < 2x + 1 ≤ 5 5. f : A $ ( – 3, 6 ]

⇒ – 5 < f ( x ) ≤ 5 tir. f ( x ) = x2 – 3
olduğuna göre, f fonksiyonunun tanım kümesinde
Bu durumda f ( ( – 3, 2 ] ) = ( – 5, 5 ] bulunur.
en çok kaç farklı tam sayı değeri vardır?

1. 0 2. 4 3. [ 1, 5 ] 4. 9 5. 6

8
VE

f(x) Verildiğinde f(ax+b) Fonksiyonunu Bulma


SIRA SİZDE
ÖRNEK 1

f:R $ R
1. f (x) = 2x + 1
3
f ( x ) = x2 + x – 3
olduğuna göre, f ( 1 – 2x ) fonksiyonunun eşiti ne-
olduğuna göre, f ( x + 2 ) fonksiyonunu bulunuz.
dir?

ÇÖZÜM

f ( x + 2 ) fonksiyonu bulunurken f ( x ) fonksiyonunda x


yerine x + 2 yazılır.
2. f ( x ) = x2 + 5x
Buna göre,
olduğuna göre, f ( x – 2 ) + f ( x + 2 ) fonksiyonunun
f(x + 2) = (x + 2)2 + (x + 2) –3
eşiti nedir?
⇒ f ( x + 2 ) = x2 + 4x + 4 + x + 2 – 3

⇒ f( x + 2 ) = x2 + 5x + 3 bulunur.

ÖRNEK 2
3. f c m=
x+1 3x – 4
+2
ddeerreeccee y a yy ıınnl laar rı ı

f:R $ R 3x – 4 x+1
f ( x2 – 2x ) = 2x2 – 4x + 6 olduğuna göre, f ( x + 5 ) fonksiyonunun eşiti nedir?
olduğuna göre, f (x + 1 ) fonksiyonunu bulunuz.

ÇÖZÜM

f ( x 2 – 2x ) = 2. ( x 2 – 2x ) + 6 ⇒ f ( x ) = 2x + 6 dır.
4. f ( 5x – 3 ) = 10x – 2 ve f ( m ) = 18
x yerine x + 1 yazarsak, f ( x + 1 ) = 2 ( x + 1 ) + 6
olduğuna göre, m kaçtır?
⇒ f ( x + 1 ) = 2x + 8 bulunur.

ÖRNEK 3

f (2x + 3 ) = 4x – 7a fonksiyonu veriliyor.


f ( – 1) = 6 x–3
5. f (ax + 4) = ve f ( –6 ) = 1
olduğuna göre, a kaçtır? 7
olduğuna göre, a kaçtır?

ÇÖZÜM

> >
f (2x + 3) = 4x – 7a
–1 6 x+3
6. f ( x ) = 2x + 7 ve g (x) = fonksiyonları veriliyor.
2x + 3 = –1 ⇒ x = –2 dir. 2
f ( a + 5 ) + g ( 2a – 1 ) = 15
4 . ( – 2 ) – 7a = 6 ⇒ – 8 – 7a = 6 ⇒ – 7a = 14 ⇒ a = – 2
bulunur. olduğuna göre, a kaçtır?

3 – 4x 2x + 11
1. 2. 2x 2 + 10x + 8 3. 4. 7 5. – 1 6. – 1
3 x+5

9
VE

Fonksiyonlarda Değer Bulma


SIRA SİZDE
ÖRNEK 1

a, b ∈ R – { 0 } olmak üzere, 1. f ( x, y + 1 ) = 2x – 5y + 6 fonksiyonu veriliyor.

f : R → R, f ( x ) = ax5 – bx3 + 6 fonksiyonu veriliyor. f ( 3 , a ) = 2 olduğuna göre, a kaçtır?

f ( 3 ) = 19 olduğuna göre, f ( – 3 ) kaçtır?

2. a,b ∈ R – { 0 } olmak üzere,


ÇÖZÜM f : R → R, f ( x ) = ax7 – bx3 + x2 – 3
fonksiyonu veriliyor.
f ( 3 ) = 19 ⇒ a . 3 5 – b . 3 3 + 6 = 19
f ( 2 ) = 8 olduğuna göre, f ( – 2 ) kaçtır?
⇒ a . 3 5 – b . 3 3 = 13 tür.
x = – 3 için,
f ( – 3 ) = a . (– 3 ) 5 – b . (– 3 ) 3 + 6
= –  a . 3 5 + b . 33 + 6
= – (a . 35 – b . 33) + 6
1444 42444 3
13
derece yayınları

= – 13 + 6
fc m = 3x – 5 fonksiyonu veriliyor.
x +1
= – 7 bulunur. 3.
2x – 1
f ( a + 2 ) = 1 olduğuna göre, a kaçtır?

ÖRNEK 2

Gerçek sayılarda tanımlı,


f ( x – 2 ) = 3x + 1
g( x + 3 ) = 2x – 5 fonksiyonları veriliyor.
f ( a + 1 ) = g ( a ) olduğuna göre, a kaçtır? 4. f ve g, gerçek sayılarda tanımlı iki fonksiyon olmak
üzere,
f ( 5x – 4 ) = (x + 3 ) . g ( 7x + 1 ) + x2 – 2 ve f ( – 9 ) = 13
olduğuna göre, g ( – 6 ) kaçtır?

ÇÖZÜM

x = a + 3 için, f ( a + 3 – 2 ) = 3 . ( a + 3 ) + 1
⇒ f ( a +1 ) = 3a + 10 dur.
x = a – 3 için, 5. a ve b birbirinden farklı gerçek sayılardır.

f c m= 2
g ( a – 3 + 3 ) = 2 ( a – 3 ) – 5 ⇒ g ( a ) = 2a – 11 dir. ax – b 2x + 3
bx – a x +1
f ( a + 1) = g ( a ) ⇒ 3a + 10 = 2a – 11
olduğuna göre, f  ( 1) kaçtır?
⇒ a = – 21 bulunur.

1
1. 3 2. – 6 3. – 1 4. 7 5.
2

10
VE

Fonksiyonlarda Değer Bulma


SIRA SİZDE
ÖRNEK 1

Tanımlı olduğu aralıkta, 1. Tanımlı olduğu aralıkta,


f ( x ) = f (x + 1 ) + 3x – 5 ve f ( 3 ) = 8 f ( x + 2 ) = f ( x ) + 3 ve f  ( 4 ) = – 5
olduğuna göre, f ( 7 ) kaçtır? olduğuna göre, f ( 12 ) kaçtır?

ÇÖZÜM

Fonksiyonda x yerine 3 ten 6 ya kadar olan değerleri


yazalım.

x = 3 ⇒ f(3) = f(4) + 4 2. Tanımlı olduğu aralıkta,

x = 4 ⇒ f(4) = f(5) + 7 f(x – 2) = f(x) + x


olduğuna göre, f ( 0 ) – f ( – 4 ) kaçtır?
x = 5 ⇒ f ( 5 ) = f ( 6 ) + 10

x = 6 ⇒ + f ( 6 ) = f ( 7 ) + 13

f ( 3 ) = f ( 7 ) + 34 ⇒ f ( 7 ) = – 26 bulunur.
8

3. Tanımlı olduğu aralıkta,


ddeerreeccee y a yy ıınnl laar rı ı

1
f ( x + 1 ) = f  (x – 1 ) . 2x ve f (3) =
128
olduğuna göre, f ( 9 ) kaçtır?

ÖRNEK 2

Tanımlı olduğu aralıkta, 4. Tanımlı olduğu aralıkta,

f ( x ) = f ( x – 1 ) . x ve f ( 8 ) = 56 ( x + 2 ) . f (x + 3 ) = ( x + 1 ) . f ( x + 2 ) ve f ( 3 ) = 6

olduğuna göre, f ( 5 ) kaçtır? olduğuna göre, f ( 6 ) kaçtır?

ÇÖZÜM

Fonksiyonda x yerine 8 den 6 ya kadar olan değerleri


yazalım.
5. Tanımlı olduğu aralıkta, her a sayısı için,
x = 8 ⇒ f(8) = f(7) . 8
f ( a +2 ) = f ( a ) + 4
x = 7 ⇒ f(7) = f(6) . 7 f(a+3) = f(a) + 6
x = 6 ⇒ f(6) = f(5) . 6 f(2) = 3
x
1 olduğuna göre, f ( 9 ) kaçtır?
f(8) = f(5) . 8 . 7 . 6 ⇒ f(5) = bulunur.
6
56

12
1. 7 2. 2 3. 12 4. 5. 17
5
11
VE

Fonksiyonlarda Değer Bulma


SIRA SİZDE
ÖRNEK 1

Tanımlı olduğu aralıkta, 1. Tanımlı olduğu aralıkta,


f ( x + 1 ) = f ( x ) + x – 1 ve f ( 3 ) = 7 f ( x ) = f ( x – 1 ) + x – 4 ve f ( 20 ) = 16
olduğuna göre, f ( 25 ) kaçtır? olduğuna göre, f ( 2 ) kaçtır?

ÇÖZÜM

x = 3 için, f ( 4 ) = f ( 3 ) + 2

x = 4 için, f ( 5 ) = f ( 4 ) + 3

x = 5 için, f ( 6 ) = f ( 5 ) + 4
. . . .
. . . .
. . . .
x = 24 için, f ( 25 ) = f ( 24 ) + 23
+
f ( 25 ) = f ( 3 ) + 2 + 3 + 4 + … + 23

7
23.24 2. Tanımlı olduğu aralıkta,
derece yayınları

⇒ f (25) = 7 + –1
2
f ( x – 1 ) = f ( x – 3 ) + 3 ve f ( 0 ) + f ( 1 ) = 6
⇒ f( 25 ) = 282 bulunur.
olduğuna göre, f ( 9 ) + f ( 8 ) toplamı kaçtır?

ÖRNEK 2

Tanımlı olduğu aralıkta,

2.f(x – 2) = f(x) . (x+1)

f (1)
olduğuna göre, ifadesinin değeri kaçtır?
f (11)

ÇÖZÜM

x = 3 için, 2.f ( 1 ) = f ( 3 ) . 4

x = 5 için, 2.f ( 3 ) = f ( 5 ) . 6
3. Tanımlı olduğu aralıkta,
x = 7 için, 2.f ( 5 ) = f ( 7 ) . 8
1
f ( x + 1 ) = 3.f ( x ) ve f ( 2 ) =
x = 9 için, 2.f ( 7 ) = f ( 9 ) . 10 9
olduğuna göre, f ( 24 ) kaçtır?
x = 11 için, 2.f ( 9 ) = f ( 11 ) . 12
x
25 . f ( 1 ) = f ( 11 ) . 4 . 6 . 8 . 10 . 12

f (1) 4.6.8.10.12
& = = 720 bulunur.
f (11) 25

1. – 119 2. 30 3. 3 20

12
VE

Fonksiyonların Birbiri Türünden Yazılması


SIRA SİZDE
ÖRNEK 1

x–2 x+1
f (x) = olduğuna göre, f ( x – 3 ) fonksiyonu- 1. f ( x ) = x – 2 ve g (x) =
x x–1
nun f ( x ) türünden eşitini bulunuz. olduğuna göre, f ( x ) fonksiyonunun g ( x ) türünden
eşitini bulunuz.

ÇÖZÜM

x–2 x–3–2 x–5


f (x) = & f (x – 3) = = tür.
x x–3 x–3
f ( x ) fonksiyonunda x i yalnız bırakıp f ( x – 3 ) fonksi-
yonunda yerine yazalım.

x-2
f( x )=
x
& x.f (x) = x - 2 & x f (x) - x = - 2 2. f ( x  ) = x – 2 fonksiyonu veriliyor.

& x ( f ( x ) - 1) = - 2 Buna göre, aşağıdakilerden hangisi ya da hangileri


doğrudur?
–2
& x= dir.
f( x ) - 1
I. f ( x – 2 ) fonksiyonunun f ( x ) türünden eşiti
f ( x ) – 2 dir.
-2 - 2 - 5f ( x ) + 5
-5
x-5 f (x) - 1 f(x) - 1 II. f ( 2x ) fonksiyonunun f ( x ) türünden eşiti
f( x - 3)=
ddeerreeccee y a yy ıınnl laar rı ı

= =
x-3 -2 - 2 - 3f ( x ) + 3 2 f ( x ) + 1 dir.
-3
f (x) - 1 f(x) - 1
III. f (2x – 1) fonksiyonunun f c m türünden eşiti
x
2
– 5f (x) + 3
2f c m + 4 tür.
x
=
– 3f (x) + 1 2

5f (x) - 3
= bulunur.
3f (x) - 1

ÖRNEK 2

f  ( x ) = 3 x+1 olduğuna göre, f ( 2x – 1 ) fonksiyonu-


3. f ( x ) = 2x+1 – 4
nun f ( x + 1 ) türünden eşitini bulunuz.
olduğuna göre, f ( x + 1 ) fonksiyonunun f ( x ) türün-
den eşitini bulunuz.

ÇÖZÜM

f ( 2x –1 ) = 3 2x – 1 + 1 = 32x
f ( x + 1 ) = 3x+1+1 = 3x+2 dir.
f ( x + 1 ) fonksiyonunda 3x i f (2x – 1 ) fonksiyonunda
yerine yazalım.

f (x + 1)
f (x + 1) = 3 x + 2 & f (x + 1) = 3 x . 9 & 3 x = dur. 4. a ∈ R – { 0 } olmak üzere,
9

f (x + 1) 2 f 2 (x + 1) f ( x ) = ax–1
f (2x – 1) = 3 2x & f (2x –1) = (3 x) 2 = c m =
9 81 olduğuna göre, f ( 3x ) fonksiyonunun f ( x + 1 ) tü-
bulunur. ründen eşitini bulunuz.

– g( x ) + 3 f3 ( x + 1)
1. f ( x ) = 2. Yalnız I 3. 2f ( x ) + 4 4.
g( x ) – 1 a

13
VE

İçine Fonksiyon
SIRA SİZDE
ÖRNEK 1

Aşağıda verilen fonksiyonlardan hangileri içine 1. Aşağıdaki fonksiyonlardan hangileri içine fonksi-
fonksiyondur? yondur?
I. f : N → N, f ( x ) = 2x + 1 I. f : N → N, f ( x ) = x2 + 5
+ x
II. g : Z → Z, g ( x ) = 2
x+2
II. g : Z → R, g ( x ) =
III. h : N → R, h ( x ) = x + 5 3

IV. k : R → R, k ( x ) = 3
x+4 III. h : N → R, h ( x ) = x+5
3
x+3 IV. k : R → R, k ( x ) = x–2
V. r : Z → R, r ( x ) =
2
V. r : R → R+, r ( x ) = 3x

NOT
r : A → B fonksiyonu için f ( A ) ≠ B ise, yani B kü-
mesinde en az bir eleman açıkta kalıyor ise f ye içine
fonksiyon denir. derece yayınları

ÇÖZÜM 2. A = { x | – 9 < 2x – 3 ≤ 3 , x ∈ Z } kümesi veriliyor.


I. N
f
N Şemadan görüleceği gibi f : A → B, f ( x ) = x2
•0 •0 değer kümesindeki çift
fonksiyonu içine fonksiyon olduğuna göre, B kü-
•1 •1 sayılar açıkta kaldığından
•2 •2 mesi en az kaç elemanlı olmalıdır?
f içine fonksiyondur.
•3 •3
 •4 f(N) ≠ N
•5

II. g ( Z+ ) = { 2, 4, 6, 8, 16, ... ) ≠ Z


olduğundan g içine fonksiyondur.

III. h ( N ) = { 5, 6, 7, ... } ≠ R
olduğundan h içine fonksiyondur.

IV. k ( R ) = R olduğundan
k içine fonksiyon değildir.

1 1
V. r ( Z ) = ( ..., – 1, – , 0 , ,...2 ≠ R
2 2
olduğundan r içine fonksiyondur.

Buna göre, I, II, IIII ve V içine fonksiyondur.

1. I, II ve III 2. 5

14
VE

Örten Fonksiyon
SIRA SİZDE
ÖRNEK

Aşağıda verilen fonksiyonlardan hangisi ya da han- 1. Aşağıdaki fonksiyonlardan hangisi ya da hangileri


gileri örten fonksiyondur? örten fonksiyondur?

I. f : N → N, f ( x ) = x2 + 3 I. f : N → N, f ( x ) = x2 + 2
II. g : Z → Z, g ( x ) = 3x – 5 2x – 3
II. g : N → R , g (x) =
5
III. h : N → R, h (x) = x2 + 1
III. h : Z+ → R, h (x) = x + 3
IV. k : R → R, k (x) = 3 6 – x
x–3
V. r : R+ → R, r ( x ) = 2x+1 IV. k : R+ → R, k ( x ) =
2x + 5
V. r : R → R+, r ( x ) = 2x–1

NOT
Bir fonksiyonun değer kümesindeki her eleman tanım
kümesindeki en az bir elemanla eşleşiyorsa veya değer
kümesinde boşta eleman kalmıyorsa bu fonksiyona ör-
ten fonksiyon denir.
f: A → B
f örten + f ( A ) = B
ddeerreeccee y a yy ıınnl laar rı ı

Örten fonksiyonda görüntü kümesi değer kümesine eşittir.

2. A = { x | | 3x – 1 | ≤ 5, x ∈ Z } kümesi veriliyor.
f: A → B, f( x ) = x – 2
fonksiyonu örten fonksiyon olduğuna göre, B kü-
mesinin elemanları toplamı kaçtır?

ÇÖZÜM

I. f ( N ) = { 3, 4, 7, 12, ... } ≠ N olduğundan


f örten değildir.

II. g ( Z ) = { ... , – 8, – 5, – 2, 1, ... } ≠ Z olduğundan


g örten değildir.

III. h ( N ) = # 1, 2 , 5 , 10 ,... - ≠ R olduğundan


h örten değildir.

IV. k ( R ) = R olduğundan
k örtendir.

V. r ( R+ ) ≠ R olduğundan k örten değildir.

Buna göre, yalnızca k fonksiyonu örtendir.

1. Yalnız V 2. – 6

15
VE

Bire Bir Fonksiyon


SIRA SİZDE
ÖRNEK

A = { – 2, – 1, 0, 1 } ve B = { – 8 , – 1, 0, 1, 2, 5 } kü- 1. f: R → R olmak üzere, aşağıda verilen fonksiyonlar-


meleri veriliyor. dan hangisi ya da hangileri birebir fonksiyondur?

A dan B ye f ( x ) = x3 ve g ( x ) = x2 + 1 fonksi- I. f ( x ) = x2 – 3
yonları tanımlanıyor.
II. f ( x ) = 2x + 1
Buna göre, f ve g fonksiyonlarının birebir olup
III. f ( x ) = x – 7
olmadıklarını bulunuz.

NOT
f : A → B tanımlı bir fonksiyon olsun.
derece yayınları

Tanım kümesindeki farklı elemanların görüntüleri birbirin-


den farklı ise f fonksiyonuna birebir fonksiyon denir.
2. A = { 1, 2, 5, a } ve B = { 0, 4, b, 5 }
Yani ∀x1 , x2 ∈A için, kümeleri veriliyor.
x1 ≠ x2 iken f ( x1 ) ≠ f ( x2 ) ya da f : A → B, f ( x ) = x + 3 fonksiyonu birebir olduğuna
f ( x1 ) = f ( x2 ) iken x1 = x2 oluyorsa f fonksiyonu birebir göre, a + b toplamı kaçtır?
fonksiyondur.

ÇÖZÜM

A = { – 2, – 1, 0, 1 } ve B = { – 8, – 1, 0, 1, 2, 5 } olduğuna
göre,
f g
A B A B
• –2 • –8 • –8
• –2
• –1 • –1 • –1
•0 •0 • –1 •0
•1 •1 •0 •1
•2 •1 •2
•5 •5 3. A = { x | x sesli harfler } ve
Birebir (1–1) Birebir (1–1) değil
B = { x | 2x + 1 ≤ 15, x ∈ N } kümeleri veriliyor.
f fonksiyonunun tanım kümesindeki her elemanın görün-
f  : A → B tanımlı birebir bir fonksiyon olduğuna
tüsü farklı olduğundan 1 – 1 dir.
göre, f ( a ) + f ( e ) + f ( i ) toplamının en küçük değeri
g ( x ) = x2 + 1 fonksiyonunda g ( – 1 ) = 2 ve g ( 1 ) = 2 ile en büyük değeri arasındaki fark kaçtır?
dir. Tanım kümesindeki iki farklı elemanın görüntüsü aynı
olduğundan g fonksiyonu 1 – 1 değildir.

1. Yalnız II 2. 5 3. – 15

16
VE

Eşit Fonksiyon
SIRA SİZDE
ÖRNEK

A = { – 1, 0, 1 } ve B = { 1, 3, 5, 7 } kümeleri veriliyor.
1. A = { x  – 2 < x < 2, x ∈ Z }
f : A → B , f ( x ) = 2x + 5
B = {– 6, – 5, – 4, – 3, – 2 } kümeleri veriliyor.
g : A → B, g ( x ) = x3 + x + a
f : A → B, f ( x ) = x2 + 1 + a
fonksiyonları eşit olduğuna göre, a kaçtır?
g : A → B, g ( x ) =  x – 5

fonksiyonları eşit olduğuna göre, a kaçtır?

NOT
A ve B boş olmayan iki küme olmak üzere,
f : A → B ve g : A → B iki fonksiyon olsun.
ddeerreeccee y a yy ıınnl laar rı ı

Eğer ∀ x ∈ A için f ( x ) = g ( x ) oluyorsa f ve g fonksi- 2. A = { x  x ≤ 3, x ∈ N +} ve B = { 4, 20, 36, 48 }


yonları birbirine eşittir denir ve f = g şeklinde gösterilir.
kümeleri veriliyor.

f : A → B, f ( x ) = x3 + 9x – 6

g : A → B, g ( x ) = ax2 – 2x

fonksiyonları eşit olduğuna göre, a kaçtır?

ÇÖZÜM

f = g olduğundan tanım kümesindeki her bir eleman için


f ve g fonksiyonlarının görüntüleri aynı olmalıdır.
Yani
f(–1) = g(–1) 3. f ve g fonksiyonları gerçek sayılarda tanımlı olmak
f(0) = g(0) üzere,

f (  1 ) = g ( –1 ) olmalıdır. f ( x – 2 ) = x2 + 3x – 2 ve

Bu eşitliklerden herhangi biri için, g (x + 1 ) = ( x + 2 )2 + 5x + a

f ( 1 ) = 7 ve g ( 1 ) = 1 + 1 + a = a + 2 fonksiyonları veriliyor. f ( x ) = g (x ) olduğuna göre, a


kaçtır?
⇒a+2=7
⇒ a = 5 bulunur.

1. – 6 2. 6 3. 12

17
VE

Birim Fonksiyon
SIRA SİZDE
ÖRNEK 1

f ( x ) birim fonksiyondur. 1. A = { x x ∈ ( – 3, 5 ], x ∈ Z } kümesi veriliyor.


f ( x2 – 3x + 1 ) = ax2 – x2 + bx + c – 4 f : A → R ve y = f ( x )
olduğuna göre, f ( a.b.c ) kaçtır? birim fonksiyon olduğuna göre, f ( A ) kümesindeki
elemanların toplamı kaçtır?

NOT
Tanım kümesindeki her elemanı değer kümesinde kendi-
sine götüren fonksiyona birim fonksiyon denir.
Yani boş olmayan A kümesinde tanımlı
2. f birim fonksiyondur.
f : A → A ve ∀ x ∈ A için f ( x ) = x kuralı ile verilen
f (x2 + a) = f (x2) + f c m
a–2
I fonksiyonuna birim fonksiyon veya özdeşlik fonksi- 3
yonu denir. olduğuna göre, a kaçtır?

ÇÖZÜM

f birim fonksiyon ise içi dışı aynı olmalıdır.


derece yayınları

f ( x2 – 3x + 1 ) = ax2 – x2 + bx + c – 4
3. f ve g birer birim fonksiyondur.
⇒ x2 – 3x + 1 = x2 (a – 1 ) + bx + c – 4
h (x) = f c m – 2g (ax2 – 2) ve h ^2h = –3
x +1
⇒ a – 1 = 1, b = – 3 ve c – 4 = 1
3
⇒ a = 2 , b = – 3 ve c = 5 tir.
olduğuna göre, a kaçtır?
a.b.c = 2. (– 3 ) . 5 = – 30 olduğuna göre,
f (a.b.c ) = f (– 30 ) = – 30 bulunur.

4. f ( 2ax+2 + x2) = x2 – bx2 + c


ÖRNEK 2 fonksiyonu birim fonksiyon olduğuna göre,
f ( x ) birim fonksiyondur. a + b + c toplamı kaçtır?

g ( x ) = f (4x +3 ) + [ f (x – 1 ) ]2

olduğuna göre, g ( 3 ) kaçtır?

ÇÖZÜM 5. Tanımlı olduğu aralıkta,

f c m= + gc m
f ( x ) birim fonksiyon olduğuna göre, x+3 3x - 9 x+3
x-3 2x + 6 4x - 12
g ( x ) = f ( 4x + 3 ) + [f ( x –1 )]2
⇒ g ( x ) = 4x + 3 + ( x – 1 )2 dir. fonksiyonu veriliyor.

x = 3 için, g ( 3 ) = 4.3 + 3 + ( 3 – 1 )2 g birim fonksiyon ve h ( x ) = f ( x ) – 2g ( x ) olduğuna


göre, h ( 2 ) kaçtır?
⇒ g ( 3 ) = 19 bulunur.

11
1. 12 2. – 1 3. 1 4. 4 5. –
4

18
VE

Sabit Fonksiyon
SIRA SİZDE
ÖRNEK

f: R → R 1. f sabit fonksiyondur.
2 2 ab
f ( x ) = ax – 3x + x + bx + 2 f ( x ) = ( a – 2 ) x + 5a
fonksiyonu sabit fonksiyon olduğuna göre, f (2015 ) olduğuna göre, f ( a ) + f ( a + 1 ) + f ( a + 2 ) kaçtır?
kaçtır?

2. f:R→R
f ( x ) = ax3 – bx2 + x – 3cx + ab
fonksiyonu sabit fonksiyon olduğuna göre, f ( c )
kaçtır?
ddeerreeccee y a yy ıınnl laar rı ı

NOT
3. f:R→R
Tanım kümesindeki bütün elemanları değer kümesinde-
f ( x ) = 3ax–2x + bx2 + 2x2 + b – a
ki tek bir elemanla eşleyen fonksiyona sabit fonksiyon
denir. Yani A boş kümeden farklı bir küme ve c ∈ B fonksiyonu sabit fonksiyon olduğuna göre, f ( ab )
olmak üzere, kaçtır?

f : A → B ve ∀ x ∈ A için
f ( x ) = c ise f sabit fonksiyondur.
Sabit fonksiyon değişkene bağlı değildir.

( f ( x ) = c, c ∈ R )

4. f sabit fonksiyondur.

2f (a + 1) – f (b–2)
ÇÖZÜM =6
3
f sabit fonksiyon ise fonksiyonun kuralı x değişkenin- olduğuna göre, f ( 150 ) kaçtır?
den bağımsız olmalıdır.
Yani x li terimlerin katsayıları 0 olmalıdır. O halde,
f ( x ) = x 2 ( a + 1 ) + x ( b – 3 ) + 2 ab
⇒ a + 1 = 0 ve b – 3 = 0
⇒ a = – 1 ve b = 3 tür. Buna göre,

1 5. f sabit fonksiyondur.
f (x) = 2(–1) 3 = 2–3 =
8
f ( 5 ) · f ( 6 ) · f ( 7 ) · … · f (19 ) = 85
1
& f (2015) = bulunur. olduğuna göre, f ( 1 ) + f ( 2 ) toplamı kaçtır?
8

1. 30 2. 0 3. – 3 4. 18 5. 4

19
VE

Sabit Fonksiyon ve Sıfır Fonksiyonu


SIRA SİZDE
ÖRNEK 1

f: R → R 1. f : R – { 3 } → R ve
2x – 3
f (x) = (a – 1) x + 3
k – 5x
f (x) =
fonksiyonu sabit fonksiyon olduğuna göre, k kaçtır? x–3
fonksiyonu sabit fonksiyon olduğuna göre, a + f ( x )
toplamı kaçtır?

NOT
ax + b
f (x) = sabit fonksiyon ise katsayılar oranı birbiri-
cx + d
ne eşit ve bu oran fonksiyonun değerine eşittir.
a b
c = d = f (x) tir.
3bx + 1
2. f (x) =
ax – 2x + 4
fonksiyonu sabit fonksiyon olduğuna göre, a nın b
ÇÖZÜM
türünden eşitini bulunuz.
2x - 3
f (x) = sabit fonksiyon olduğuna göre,
k - 5x
2 –3 15
= &k = bulunur.
–5 k 2
derece yayınları

ax – b
3. f (x) = fonksiyonu sabit fonksiyondur.
3–x
f ( 1 ) + f ( 2 ) + f ( 4 ) + f ( 5 ) = 12
ÖRNEK 2 olduğuna göre, a + b toplamının değeri kaçtır?
3
f ( x ) = 3x2 + 5x – ax + bx2 + 2c.x – d
a+b
fonksiyonu sıfır fonksiyonu olduğuna göre,
c+d
kaçtır?

ÇÖZÜM
ax + x – 4
4. f (x) = 3 – fonksiyonu sabit fonksiyon ol-
3x + 2
f ( x ) = 0 fonksiyonuna sıfır fonksiyonu denir.
duğuna göre, a . f (x + 1 ) ifadesinin değeri kaçtır?
Her bir terimin katsayısı sıfıra eşit olması gerekir. Do-
layısıyla x li terimlerin katsayıları ve sabit terim sıfır
olmalıdır.
3
f ( x ) = x2 ( 3 + b ) + x ( 5 – a ) + 2cx – d
⇒ b + 3 = 0 ⇒ b = –3
5–a=0⇒a=5
5. Bir f fonksiyonunda tanım kümesindeki her elema-
c = 0 ve 20 – d = 0 ⇒ d = 1 dir.
nın görüntüsü negatif olmayan en küçük tam sayıdır.
a+b 5– 3
Buna göre, = = 2 bulunur. f ( x ) = ( a + 2 ) x2 + 3x – bx –3x2
c+d 0+ 1
olduğuna göre, a + b toplamı kaçtır?

1. – 1 2. a = 12b + 2 3. – 12 4. – 35 5. 4

20
VE

Doğrusal Fonksiyon
SIRA SİZDE
ÖRNEK 1

f: R → R 1. f ( x ) = ( a + 3b ) x2 + x5b–10 + a – b

f ( x ) = ( a + b – 5 ) x3 + ( 2a – b – 4 ) x2 + ax + a + 2b fonksiyonu doğrusal fonksiyon olduğuna göre,


fonksiyonun kuralını bulunuz.
fonksiyonu doğrusal fonksiyon olduğuna göre,
fonksiyonun kuralını bulunuz.

NOT
m, n ∈ R, m ≠ 0 ve f : R → R olmak üzere,
f ( x ) = mx + n şeklinde tanımlanan fonksiyona doğrusal
fonksiyon denir. Doğrusal fonksiyonun grafiği
2. f ( x ) = ( m – 2 ) x3 + 5x + mx – x3 + m – 4
y = mx + n doğrusunun grafiğidir.
fonksiyonu doğrusal fonksiyon olduğuna göre,
f ( m ) kaçtır?

ÇÖZÜM

f ( x ) doğrusal bir fonksiyon olduğundan x3 lü ve x2 li


terimlerin katsayıları sıfır olmalıdır. O halde,
ddeerreeccee y a yy ıınnl laar rı ı

a+b–5=0

+ 2a – b – 4 = 0
3a = 9 ⇒ a = 3 ve b = 2 dir. 3. f doğrusal fonksiyondur.

Buna göre, f ( x ) = 3x + 3 + 2.2 = 3x + 7 bulunur. f ( 5 ) = – 7 ve f ( 2 ) = 11


olduğuna göre, f ( 0 ) kaçtır?

ÖRNEK 2

f doğrusal fonksiyondur.
f ( 3 ) = 7 ve f ( 1 ) = 5
olduğuna göre, f ( – 3 ) kaçtır?
4. f doğrusal fonksiyondur.
f ( 1 ) = 6 ve f ( 3 ) = 10

olduğuna göre, f c m fonksiyonunu bulunuz.


ÇÖZÜM 2x + 1
3
f ( x ) doğrusal bir fonksiyon olduğuna göre,
f ( x ) = mx + n dir.
x = 3 için, f ( 3 ) = 3m + n = 7
x = 1 için, f ( 1) = m + n = 5 tir.

3m + n = 7

– m+n=5
5. f doğrusal fonksiyondur.
2m = 2 ⇒ m = 1 ve n = 4 ise f ( x ) = x + 4 bulunur.
f ( x ) – 2f ( x + 3 ) = x – 1
x = – 3 için f ( – 3 ) = – 3 + 4 = 1 dir. olduğuna göre, f fonksiyonunun kuralını bulunuz.

1. f ^ x h = x –
44 4x + 14
2. 23 3. 23 4. 5. f(x) = – x + 7
5 3

21
VE

Çift Fonksiyon

y
ÖRNEK 1
f(x) = 3x2 + 2

I. f ( x ) = x2 –2
2
II. g ( x ) = x + 3x
III. h ( x ) = 5
Gerçek sayılar kümesinde tanımlı yukarıda verilen 2
fonksiyonlardan hangisi ya da hangileri çift fonksi-
yondur? x
–1 O 1

NOT

f : A → B , y = f ( x ) fonksiyonunda ∀ x ∈ A için Şekilde de görüldüğü gibi f ( x ) fonksiyonunun grafiği y


eksenine göre simetriktir.
f ( – x ) = f ( x ) ise f fonksiyonuna çift fonksiyon denir.
Çift fonkiyonların grafikleri y eksenine göre simetriktir.
SIRA SİZDE
ÇÖZÜM
1. y = f ( x ) çift fonksiyondur.
I. f ( x ) = x2 – 2
4 f ( –x ) = f ( x ) f ( x ) + x2 . f ( – x ) = x 6 + x 4 – 2x2 – 2
2 2
f( – x ) = ( – x ) – 2 = x – 2
olduğuna göre, f ( 2 ) kaçtır?
olduğundan f fonksiyonu çift fonksiyondur.

II. g (x) = x2 + 3x
4 g( – x ) ≠ g( x )
derece yayınları

g (– x) = (–x) 2 + 3. (–x) = x2 – 3x
olduğundan g fonksiyonu çift değildir. ( ne tek ne çift )
( Bir fonksiyon tek ya da çift olmak zorunda değildir. )
2. f ( x ) = ( a + b – 1 ) x3 + ( b – 2 ) x 2 + (a – 3 ) x + a 2 + b
III. h ( x ) = 5 ve h ( – x ) = 5 ⇒ h ( x ) = h ( – x ) olduğundan
h fonksiyonu çifttir. fonksiyonu çift fonksiyon olduğuna göre, f ( 1 ) kaç-
tır?
O halde, f ve h fonksiyonları çifttir.

ÖRNEK 2

f:R → R
f ( x ) = ( a – b ) x3 + ( 2a + b ) x2 + ( 3a + b – 4 ) x + 2
fonksiyonunun grafiği y eksenine göre simetrik ol- 3. y = f ( x ) fonksiyonunun grafiği y eksenine göre
duğuna göre, f ( 1 ) kaçtır? simetriktir.

f ( x ) = ax3 + 2x3 – 3x2 + ( b + 1 ) x + xa.b


ÇÖZÜM olduğuna göre, f ( a + b ) kaçtır?
f ( x ) fonksiyonunun grafiği y eksenine göre simetrik
olduğuna göre, fonksiyon çift fonksiyondur. Buna göre,
kuvveti tek olan terimlerin katsayıları sıfır olmalıdır.
a–b=0
3a + b – 4 = 0
+ 4. y = f ( x ) fonksiyonunun grafiği y eksenine göre
a = 1 ve b = 1 dir. simetriktir.

O halde, f ( x ) = 3x2 + 2 bulunur. f ( x ) = ( 2a – b + 1 ) x3 + ax + ( b + 2 ) x – ( a + b ) x2 + 3


x = 1 için f ( 1 ) = 5 bulunur. olduğuna göre, f ( a . b ) kaçtır?

1. 14 2. 3 3. – 18 4. 5

22
VE

Tek Fonksiyon
y SIRA SİZDEŞekilde de görüldüğü
f(x) = –8x3
ÖRNEK 1 8 gibi f ( x ) fonksiyonu-
nun grafiği orijine göre
I. f ( x ) = x5 –x+2
3
simetriktir.
II. g ( x ) = 3x +x

III. h( x ) = 2x3 – 4x 1 x
–1 O
Yukarıda verilen fonksiyonlardan hangisi ya da han-
gileri tek fonksiyondur?

NOT –8
f ( – x ) = – f ( x ) koşulunu sağlayan f fonksiyonuna tek
fonksiyon denir. Tek fonksiyonların grafikleri orijine göre
simetriktir. SIRA SİZDE

ÇÖZÜM 1. y = f ( x ) fonksiyonu tek fonksiyondur.


f ( x ) = 3x3 + ( a + 1 ) x2 + 2x + a + b – 2
I. f ( x ) = x5 – x + 2
olduğuna göre, a . b çarpımı kaçtır?
f(–x) =(–x)5 – (–x)+2 = –x5 + x + 2
f ( – x ) ≠ – f ( x ) olduğundan f ( x ) fonksiyonu tek fonk-
siyon değildir. ( Ne tek ne çift )
ddeerreeccee y a yy ıınnl laar rı ı

⇒ g (– x) = 3^– xh + ^–xh
3 3
II. g ( x ) = 3x
3
+x = 3– ( x + x)
2. y = f ( x ) fonksiyonu tek fonksiyondur.
g ( – x ) ≠ – g (x ) olduğundan g ( x ) fonksiyonu tek 2 . f ( x ) + x . f (– x ) = – x4 + 2x3 – x2 + 2x
fonksiyon değildir.
olduğuna göre, f ( 2 ) kaçtır?

III. h ( x ) = 2x 3 – 4x
h ( – x ) = 2. (– x )3 – 4.( – x ) = – 2x 3 + 4x
h ( – x ) = – h ( x ) olduğundan h ( x ) fonksiyonu tek
3. y = f ( x ) fonksiyonunun grafiği orijine göre
fonksiyondur.
simetriktir.
Buna göre, sadece h ( x ) fonksiyonu tektir.
f ( – x ) – 3 f ( x ) = x3 – 2x
olduğuna göre, f ( 1 ) kaçtır?
ÖRNEK 2

f:R → R
f ( x ) = ( 2a – b ) x 3 – ( b – 4 ) x2 + a . b + 8
4. y = f ( x ) fonksiyonunun grafiği orijine göre
fonksiyonunun grafiği orijine göre simetrik olduğu- simetriktir.
na göre, a + b kaçtır?
f (  x ) = ax3 – x3 + 3x2 – 2x – bx2 + a – 4
olduğuna göre, f ( b ) kaçtır?
ÇÖZÜM

f ( x ) fonksiyonunun grafiği orijine göre simetrik olduğu-


na göre, fonksiyon tek fonksiyondur. Buna göre, kuvveti
çift olan terimlerin katsayıları sıfır olmalıdır.
b – 4 = 0 ⇒ b = 4 tür.
a . b + 8 = 0 ⇒ 4a + 8 = 0 ⇒ a = – 2 dir.
5. y = f ( x ) fonksiyonunun grafiği orijine göre
O halde, a + b = 2 bulunur. simetriktir.
f ( x ) = – 8 x3 tür. f ( x ) = ax3 – ( a – 1 ) x2 + ( a +2 ) x + b + 2a
olduğuna göre, f ( a ) + b kaçtır?

1
1. – 3 2. 10 3. 4. 75 5. 2
4
23
VE

Parçalı Fonksiyon
SIRA SİZDE
ÖRNEK
Z
x3 + 1, x ≤ 2 ] 2x – 1 , x < – 2
f (x) = * ]
2x2 – 4x, x > 2 1. f (x) = [ 5 , –2 ≤ x < 1
]
] x2 + x , x ≥ 1
olduğuna göre, f ( 0 ) + f ( 8 ) toplamının değeri kaçtır? \
olduğuna göre, f ( – 3 ) + f ( 0 ) + f ( 1 ) toplamının de-
ğeri kaçtır?

2x + a , x < 0
2. f (x) = *
ax – 5 , x ≥ 0

fonksiyonu veriliyor. f ( – 2 ) + f ( 3 ) = f ( 5 ) olduğuna


göre, f ( a ) kaçtır?
derece yayınları

3x + 2 , x < 1
3. f (x) = * x + 1
, x≥ 1
5
olduğuna göre, f ( a ) = 0 eşitliğini sağlayan a de-
ğeri kaçtır?

ÇÖZÜM

Fonksiyonun parçalandığı x = 2 noktası fonksiyonun


kritik noktasıdır. 4. a, b ∈ R olmak üzere,
0 < 2 olduğundan f ( x ) = x3 + 1 alınır. Z
] –3 + a , x < – 1
x = 0 için f ( 0 ) = 1 dir. ]
f (x) = [ x + b , –1≤ x < 2
8 > 2 olduğundan f ( x ) = 2x2 – 4x alınır. ]
] x2 , x ≥ 2
x = 8 için f ( 8 ) = 2.82 – 4.8 = 96 dır. \

Buna göre, fonksiyonu veriliyor.

f ( 0 ) + f ( 8 ) = 97 bulunur. f (– 2) + f (5) 1
= olduğuna göre, a – b farkı kaçtır?
2f (0) 2

2
1. 0 2. – 12 3. – 4. – 22
3

24
VE

Parçalı Fonksiyon
SIRA SİZDE
ÖRNEK

Bir mağaza müdürü satış bölümünde çalışan per- 1. Türkçe öğretmeni Sevda Hanım sözlü notunu aşa-
sonele ödeyeceği maaşı aşağıdaki fonksiyon ile ğıdaki fonksiyon ile belirlemektedir.
belirlemektedir. Satılan ürün sayısı x olmak üzere, x, öğrencinin okuduğu kitap sayısı olmak üzere,
ödeyeceği maaş sözlü notu
Z] 1800 , x < 10 Z] 10 + 2x , x < 5
]] ]]
] ]]
f ( x ) = ][ 20x + 1800 , 10 ≤ x < 20 ]] 4x
]] , 5 ≤ x < 10
]] 40x + 1700 , x ≥ 20 f ( x ) = ][
\ ]] 6x – 20 , 10 ≤ x < 20
]]
şeklinde tanımlanıyor. ]] 100 , 20 ≤ x
\
Buna göre, şeklinde tanımlanıyor.
a. 25 ürün satan bir çalışan 18 ürün satan bir
Buna göre, sözlü notu 88 olan bir öğrenci sözlü notu
çalışandan kaç TL fazla maaş alır?
36 olan öğrenciden kaç kitap fazla okumuştur?
b. 2620 TL maaş alan bir çalışan kaç ürün satmış-
tır?
ddeerreeccee y a yy ıınnl laar rı ı

2. Bir cep telefonu operatörü müşteri faturasının lira


cinsinden değerini aşağıdaki fonksiyon ile belirle-
mektedir.
t müşterinin telefonda görüştüğü dakika cinsinden
ÇÖZÜM zaman olmak üzere, fatura
]Z] t
a. 25 ∈ [ 20, ∞ ) olduğundan ]] + 25 , t < 80
]4
f ( t ) = ][
f ( 25 ) = 40 . 25 + 1700 = 2700 TL ]] t
]] + 29 , t ≥ 80
18 ∈ [ 10, 20 ) olduğundan
5
\
fonksiyonu ile hesaplanmaktadır.
f ( 18 ) = 20 . 18 + 1800 = 2160 TL olur.
Buna göre, bu operatör ile x dakika konuşma ya-
Buna göre,
pan bir müşteri x + 40 dakika konuşma yapan bir
2700 – 2160 = 540 TL fazla maaş alır.
müşteriden minimum kaç lira daha az ödeme ya-
b. 10 ≤ x < 20 olsun. par?
20 . x + 1800 = 2620 ⇒ x = 41
41 ∉ [ 10, 20 ) olduğundan bu değer alınamaz.
x ≥ 20 olsun.
40x + 1700 = 2620 ⇒ x = 23
23 ∈ [ 20, ∞ ) olduğundan cevap 23 tür.

1. 9 2. 8

25
VE

Fonksiyonlarda Dört İşlem


SIRA SİZDE
ÖRNEK

f : { ( – 2, 1 ) , (0, 3 ), ( 2, – 1 ), ( 3, 2 ) } 1. f  = { ( – 1, 2 ) , ( 2, 4 ), ( 0, 1 ) }
g : { ( 0, 4 ), ( 1, 5 ), ( 2, 3 ), ( – 3, 3 ) } g = { ( 1, 3 ), ( 0, – 2 ), ( 2, 2 ) } olduğuna göre,
olduğuna göre, ( 2f – g ) fonksiyonunu bulunuz.
( f + g ) fonksiyonunu bulunuz.

2. f  = { ( – 3, 1 ), ( 0, 1 ) , ( – 1, – 1), ( 1, 4 ) }
NOT
g = { ( 4, 1 ), ( – 1, – 3 ), ( – 3, 2 ), ( – 5, 4 ) }
Fonksiyonlarda dört işlem ( f ve g fonksiyonlarının ) ta-
olduğuna göre, ( 2g + 3f ) fonksiyonunu bulunuz.
nım kümelerinin kesiştiği noktalarda yapılabilir.

1. ^f " g h ^xh = f ^xh " g ^xh

^ f .g h ^ x h = f ^ x h . g ^ x h
derece yayınları

2.

c m^xh =
f f(x)
3. , g(x) ≠ 0
g g(x)

4. k ∈ R, ( kf) (x) = k.f (x ) dir.


3. f = { ( 1, – 3 ), ( 2, – 2 ), ( 0, – 4 ) }
g = { ( – 2, 1 ), ( 1, 4 ), ( 2, 5 ), ( 5, – 1 ) }

olduğuna göre, ^f.gh ^2h – c m ^1h ifadesinin değeri


g
f
kaçtır?

ÇÖZÜM

f nin tanım kümesi : { – 2, 0, 2, 3 }


4. f  = { ( 1, a ) , ( a + 1, 2 ), ( – 2, 5 ) }
g nin tanım kümesi : { 0, 1, 2, – 3 } olup, tanım kümeleri-
nin kesişimi : { 0, 2 } dir. g = { ( a, 3 ) , ( 1, 5 ) , ( – 4, 1 ), ( 3, 2 ) }

( 2f – g ) ( 0 ) = 2f ( 0 ) – g ( 0 ) = 2 . 3 – 4 = 2 fonksiyonları veriliyor.

( 2f – g ) ( 2 ) = 2f ( 2 ) – g ( 2 ) = 2 . ( – 1 ) – 3 = – 5 tir. ( 2f + g ) ( 1 ) = 9 olduğuna göre, ( f . g ) ( 3 ) kaçtır?

⇒ ( 2f – g ) = { ( 0, 2 ), ( 2, – 5 ) } bulunur.

26
1. (f + g) = {(0, – 1), (2, 6)} 2. (2g + 3f) = {(–1, –9), (–3, 7)} 3. – 4. 4
3

26
VE

Fonksiyonlarda Dört İşlem


SIRA SİZDE
ÖRNEK

f(x) = –x+ 1
1. f (x) = – 2x + 3 ve g ^xh =
x+3
g ( x ) = x2 + x – 2 2
fonksiyonları veriliyor. olduğuna göre, ( f + g ) ( 5 ) kaçtır?

Buna göre, aşağıdaki fonksiyonları ve değerleri


bulunuz.

a. (f + g) (x)

b. ( 2g – f ) ( x )

c. (f + g ) ( 1)

c m ^2h
f 2. f ( x ) = x + 2 ve g ( x ) = x3 + 8
d.
g
olduğuna göre, ( 2f . g ) ( – 1 ) kaçtır?
e. (f.g) (–1)

ddeerreeccee y a yy ıınnl laar rı ı

ÇÖZÜM

3. f ^xh = ve g ^x h =
x–2 2x – 9
a. (f + g) (x) = f(x) + g(x)
3 3
( f + g ) ( x ) = – x + 1 + x2 + x – 2 = x2 – 1 bulunur. olduğuna göre, ( 3f – g ) ( 3 ) kaçtır?
b. ( 2g – f ) ( x ) = 2g ( x ) – f ( x )
( 2g – f ) ( x ) = 2 . ( x2 + x – 2 ) – ( – x + 1 )
= 2x2 + 2x – 4 + x – 1
= 2x2 + 3x – 5 bulunur.
c. ( f + g ) ( 1 ) = f ( 1 ) + g ( 1 ) olup,
x = 1 için f ( 1 ) = – 1 + 1 = 0 4. f : R → R , g : R –{–4} → R
x = 1 için g ( 1 ) = 12 +1–2=0
f ( x ) = x2 + 3x – 4 ve g ( x ) = x + 4
⇒ ( f + g ) ( 1 ) = 0 + 0 = 0 dır.
olduğuna göre, c m ^xh fonksiyonunu bulunuz.
f
2g
c m ^2h =
f f( 2 )
d. olup,
g g( 2 )
x = 2 için f ( 2 ) = – 2 + 1 = – 1 dir.

x = 2 için g ( 2 ) = 22 + 2 – 2 = 4 tür.

& c m ^2h = –
f 1
tür.
g 4

e. ( f . g ) ( – 1 ) = f ( – 1 ) . g ( – 1 ) olup, 5. f ( x ) = ( a + 1) x – 4 ve g ( x ) = 2x – 3a

x = – 1 için f ( – 1 ) = – ( – 1 ) + 1 = 2 dir. fonksiyonları veriliyor.


2
x = – 1 için g ( – 1 ) = ( – 1 ) + ( – 1 ) – 2 = – 2 dir. ( f + g ) (a ) = 0 olduğuna göre, a nın alabileceği
değerlerin çarpımı kaçtır?
⇒ ( f . g ) (  – 1 ) = 2 . ( – 2 ) = – 4 tür.

4. c m ^xh =
f x –1
1. –3 2. 14 3. 2 5. –4
2g 2

27
VE

Fonksiyon Grafiği
SIRA SİZDE
ÖRNEK

A = { – 1, 1, 2 } ve B = { – 5, – 1, 1} kümeleri veriliyor. 1. A = { – 2, – 1, 0, 1, 2 } ve B = { 0, 2, 6 } kümeleri


veriliyor. Buna göre,
f : A → B, f = { ( x, y ) : y = 2x – 3, x ∈ A ve y ∈ B }
fonksiyonunun grafiğini çiziniz. f : A → B, f  = { ( x, y ) : y = x2 – x, x ∈ A, y ∈ B }
fonksiyonunun grafiğini çiziniz.

NOT
f: A → B fonksiyonunda her ( x, f ( x ) ) ∈ f sıralı iki-
lilerinin analitik düzlemde oluşturduğu noktalar kümesi
derece yayınları

ne f fonksiyonunun grafiği denir.


2. A = { – 1, 0, 1 } ve B = { 1, 3 } kümeleri veriliyor.
Buna göre,
f : A → B, f = { ( x, y ) : y = x3 – x2 + 3, x ∈ A, y ∈B }
fonksiyonunun grafiğini çiziniz.

ÇÖZÜM

x = – 1 için f ( – 1 ) = – 5 ise ( – 1, – 5 ) ∈ f

x = 1 için f (  1 ) = – 1 ise ( 1, – 1 ) ∈ f

x = 2 için f ( 2 ) = 1 ise ( 2, 1 ) ∈ f tir.

f fonksiyonu, f = { ( – 1, – 5 ) . ( 1, – 1 ), ( 2, 1 ) } noktaların-
dan oluşur. Analitik düzlemde bu noktaları işaretlersek f
fonksiyonunun grafiği aşağıdaki gibi olur.

3. A = { – 2, – 1, 0, 1 } ve B = { 0, 2, 4, 6, 8 } kümeleri
1 veriliyor. Buna göre,
–1 1
x
0 f : A → B, f = {(  x, y ) : y = x4 + 2x3 + x2, x ∈ A, y ∈B}
2
–1
fonksiyonunun grafiğini çiziniz.

–5

Cevaplar Sayfa 100 de

28
VE

Doğrusal Fonksiyon Grafiği


SIRA SİZDE
ÖRNEK
y 1. Yandaki şekilde
y
y=f(x) y = f ( x ) fonksiyo-
y = f(x) nunun grafiği
8 3 verilmiştir.
Buna göre,
–4
0
x f ( 2 ) + f ( – 5 ) ifade-
0
–3 1
x sinin değeri kaçtır?

Yukarıdaki şekilde y = f  ( x ) fonksiyonunun grafiği


verilmiştir.

Buna göre, f ( 0 ) + f ( – 1 ) toplamı kaçtır?

y
2. Yandaki şekilde
f(x) = –x + 3
ddeerreeccee y a yy ıınnl laar rı ı

fonksiyonunun
b grafiği verilmiştir.

0 a x Buna göre, a + b
kaçtır?
y = f(x)

3. y Yandaki şekilde
y=f(x)
ÇÖZÜM y = f ( x ) fonksiyo-
5
nunun grafiği
y = f ( x ) fonksiyonu doğrusal bir fonksiyon olduğundan a verilmiştir.
y = ax + b dir. Buna göre, a – b
–4 b
x = 1 için y = 8 ⇒ 8 = a + b x farkı kaçtır?
0 1

x = – 3 için y = 0 ⇒ 0 = – 3a + b –2

a+b=8
– 3a + b = 0

4a = 8 ⇒ a = 2 ve b = 6 dır.

O halde, f ( x ) = 2x + 6 bulunur.
x = 0 için f ( 0 ) = 6 ve x = – 1 için f ( – 1 ) = 4 tür.
Buna göre, f ( 0 ) + f ( – 1 ) = 10 bulunur.

15 216
1. 2. 6 3.
4 35
29
VE

Doğrusal Fonksiyon Grafiği

ÖRNEK 1 ÖRNEK 2

Bir dağcı yer seviyesinde hava sıcaklığını 12 °C ola- Aşağıdaki grafikte bir züccaciyedeki farklı ürünlerin
rak ölçmüş ve her 1 km yükseğe çıktığında sıcak- alış ve satış fiyatları arasındaki doğrusal ilişki gös-
lığın 5 °C azaldığını görmüştür. terilmiştir.

Buna göre, yüksekliğe bağlı sıcaklık değişimini Satış fiyatı (TL)

gösteren fonksiyonu yazınız ve grafiğini çiziniz.


56

21

Alış fiyatı (TL)


15 36

Buna göre, 28 TL kâr edilen bir ürünün satış fiyatı


kaç TL dir?

derece yayınları

ÇÖZÜM
ÇÖZÜM
Her 1 km de sıcaklık sabit olarak değiştiğinden fonksi-
x alış fiyatı, y = f ( x ) satış fiyatı olmak üzere,
yon f ( x ) = ax + b şeklinde doğrusal bir fonksiyondur.
f ( x ) = ax + b olsun.
Her 1 km de sıcaklık 5 °C azaldığından a = – 5 olur.
x = 15 için f ( 15 ) = a . 15 + b
Yer seviyesinde ( x = 0 ) sıcaklık 12 °C olduğundan
f ( 0 ) = 12 olmalıdır. 21 = 15a + b ... ( I )

f ( x ) = ax + b x = 36 için f ( 36 ) = a . 36 + b

x = 0 için f ( 0 ) = a . 0 + b 56 = 36a + b ... ( II )

12 = b bulunur. 5
I ve II den a = ve b = – 4 bulunur.
3
Buna göre, f ( x ) = – 5x + 12 olur. 5
f(x) = x – 4 olur.
x = 1 için f ( 1 ) = – 5 . 1 + 12 = 7 3
x = 2 için f ( 2 ) = – 5 . 2 + 12 = 2 Kâr = f ( x ) – x

Sıcaklık (°C) 5
28 = x–4–x
12 3
2x
32 = & x = 48 TL bulunur. ( Alış fiyatı )
7 3
Buna göre, satış fiyatı

2 5
f ( 48 ) = . 48 – 4
3
Yükseklik (km)
1 2 = 76 TL dir.

30
VE

Doğrusal Fonksiyon Grafiği


SIRA SİZDE
ÖRNEK

Aşağıdaki grafikte Ayşe (A ) ve Betül’ün ( B ) kum- 1. Fatih 15.000 km de aldığı ikinci el otomobili ile her
baralarındaki paralarının zamana bağlı değişimi ve- gün 300 km yol almaktadır.
rilmiştir.
Buna göre, bu otomobilin göstergesindeki km deği-
Para (TL) şimini gösteren fonksiyonu yazınız ve grafiğini çizi-
A niz.
130

80

10
B
Zaman (gün)
10

Buna göre, Betül’ün kumbarasındaki paranın bittiği


gün Ayşe’nin kumbarasında kaç TL olur? 2. Aşağıdaki grafikte bir toptancıda satılan ürün sayısı
ile kâr arasındaki doğrusal ilişki gösterilmiştir.
Kâr (TL)

25
ddeerreeccee y a yy ıınnl laar rı ı

Satılan ürün
30 sayısı (Adet)

–50

Buna göre, bu toptancının kâra geçmesi için en az


kaç ürün satması gerekir?

ÇÖZÜM

Ayşe’nin parasını ifade eden fonksiyon f ( x ) = ax + b


olsun.
f ( 0 ) = 10 ⇒ a . 0 + b = 10 ⇒ b = 10
3. Boy (cm)
f ( 10 ) = 80 ⇒ a . 10 + 10 = 80 ⇒ a = 7 B
A
f ( x ) = 7x + 10 bulunur. 16

Betül’ün parasını ifade eden fonksiyon g ( x ) = mx + n


12
olsun.
g ( 0 ) = 130 ⇒ m . 0 + n = 130 ⇒ n = 130
7
g ( 10 ) = 80 ⇒ m . 10 + 130 = 80 ⇒ m = – 5
g ( x ) = – 5x + 130 bulunur.
2
g ( t ) = 0 için – 5t + 130 = 0 Zaman (ay)
2 3
t = 26 olur.
f ( 26 ) = 7 . 26 + 10 Yukarıdaki grafikte A ve B bitkilerinin boylarının ay-
lara göre değişimi doğrusal grafik ile gösterilmiştir.
= 192 TL bulunur.
Buna göre, kaçıncı ayda boyları toplamı 137 cm
olur?

1. Cevaplar Sayfa 100 de 2. 21 3. 16

31
VE

Fonksiyon Grafiği
SIRA SİZDE
ÖRNEK 2
ÖRNEK 1
Yandaki şekilde verilen
Uzak doğu ülkelerinde bulunan Moso isimli bambu
yüksekliği 60 cm ve
ağacı, tohum olarak dikildikten sonra 5 yıl boyun-
taban yarıçapı 10 cm
ca hiç uzamıyor. Beş yıldan sonra bu ağaç, günde
olan silindir şeklindeki
45 cm uzamaya başlıyor. x ağacın boyu, t süre
su kovası sabit hızla su
olmak üzere,
akıtan bir musluk
1. x ile t arasındaki değişimi tablo şeklinde göste-
tarafından doldurul-
riniz.
maktadır.
2. x ile t arasındaki ilişkiyi yazınız.
Buna göre, kovadaki suyun yüksekliğinin su mik-
3. x ile t arasındaki ilişkiye ait grafiği çiziniz.
tarına bağlı değişimini inceleyiniz ve bu değişimi
gösteren grafiği çiziniz.

ÇÖZÜM

1. İlk 5 yıl boyca uzama sıfır ve sonraki her gün 45 cm


uzadığına göre, aşağıdaki tablo oluşturulabilir.

Boyca Uzama ( x cm ) Toplam süre ( t gün )


0 cm 5 yıl = 1825 gün
derece yayınları

0 + 45 cm 1826. gün
0 + 2.45 cm 1827. gün
0 + 3.45 cm 1828. gün
0 + 4.45 cm 1829. gün
ÇÖZÜM
 
Su miktarını ( hacmini ) yüksekliğe ( h ) bağlı bir fonksiyon
( 1 yıl 365 gün alınmıştır. )
olarak düşünürsek, hacim bağımlı değişken, suyun yük-
Tablo yukarıda görüldüğü gibi olup 1825. günden sonra- sekliği ise bağımsız değişkendir.
ki her gün ağacın 45 cm uzadığı görülmektedir. Hacim = V = π . r2 h = π . 100 . h cm3
2. Tablo incelendiğinde x ile t arasında x, t nin bir
Yükseklik (cm) 0 12 24 36 48 60
fonksiyonu olmak üzere,
Hacim (cm3 ) 0 1200π 2400π 3600 π 4800π 6000 π
x ( t ) = ( t – 1825 ) . 45 ilişkisi vardır. ( t ≥ 1825 )
Tablo incelendiğinde, suyun yüksekliği her 12 cm arttı-
3. x(boy)
x(t) = (t – 1825).45 ğında hacminin 1200π cm3 arttığı görülüyor.
180
Hacim (cm3)
135 6000π

90 4800π
3600π
45 2400π

t (gün) 1200π
0 1825 1826 1827 1828
Su yüksekliği
O 12 24 36 48 60

Tabloda verilenler yardımıyla grafik yukarıdaki gibi


Grafik incelendiğinde suyun yüksekliği ile su miktarının
çizilebilir. x ile t arasında doğrusal bir ilişki oldu-
artışı arasında doğrusal bir ilişki olduğu görülür.
ğuna göre, grafik bir doğru grafiğidir.

32
VE

f ( x ) = ax + b Fonksiyonunda Katsayıların Değişimi

ÖRNEK 1 ÖRNEK 3

f(x) = x – 3 f(x) = x
g ( x ) = 2x – 3 g(x) = x + 2
h ( x ) = 4x – 3 h(x) = x + 4
fonksiyonlarının grafiklerini çizerek karşılaştırınız. fonksiyonlarının grafiklerini çizerek karşılaştırınız.

ÇÖZÜM
y ÇÖZÜM
y=4x–3 y y=x+4
y=2x–3
y=x+2
y=x–3 y=x
4
x
O 3 2
x
–4 –2 O
–3

f ( x ) = ax + b fonksiyonunda a > 0 iken a katsayısı


arttıkça grafik y eksenine yaklaşmaktadır.
ddeerreeccee y a yy ıınnl laar rı ı

f ( x ) = ax + b fonksiyonunda b arttıkça grafik b nin de-


ğerinin artış miktarı kadar yukarı kayar.

ÖRNEK 2 ÖRNEK 4
f(x) = –x + 2 f ( x ) = 2x
g ( x ) = – 3x + 2 g ( x ) = 2x – 1
h ( x ) = – 5x + 2 h ( x ) = 2x – 2
fonksiyonlarının grafiklerini çizerek karşılaştırınız. fonksiyonlarının grafiklerini çizerek karşılaştırınız.

ÇÖZÜM ÇÖZÜM
y y
y=2x
y=2x–1
y=2x–2
2
O
1 x
1
x 2
O 2

y=–x+2
y=–3x+2
y=–5x+2

f ( x ) = ax + b fonksiyonunda a < 0 iken a katsayısı


f ( x ) = ax + b fonksiyonunda b azaldıkça grafik b nin
azaldıkça grafik y eksenine yaklaşmaktadır.
değerinin azalış miktarı kadar aşağı kayar.

33
VE

f ( x ) = a . x n Biçimindeki Fonksiyonların Grafikleri

ÖRNEK 1 ÖRNEK 2

f:R → R f : R → R+ ∪ ( 0 )

f ( x ) = 4x f ( x ) = 3x2

fonksiyonunun grafiğini çiziniz. fonksiyonunun grafiğini çiziniz.


FEN LİSESİ

derece yayınları

ÇÖZÜM
ÇÖZÜM
f ( x ) = 4x fonksiyonu doğrusal bir fonksiyondur.
x = – 2 için f ( – 2 ) = 3 . (– 2 ) 2 = 12
x = 1 için f ( 1 ) = 4
x = – 1 için f ( – 1 ) =3 . (– 1 ) 2 = 3
x = 2 için f ( 2 ) = 8
x = 0 için f ( 0 ) = 3 . 0 2 = 0
x = 0 için f ( 0 ) = 0
x = 1 için f ( 1 ) = 3 . 1 2 = 3
x = – 1 için f ( – 1 ) = – 4 tür.
x = 2 için f ( 2 ) = 3 . 2 2 = 12
O halde, f (x ) = 4x fonksiyonunun grafiği aşağıdaki şe-
O halde, f (x ) = 3x2 fonsiyonunun grafiği aşağıdaki şe-
kilde olduğu gibidir.
kilde olduğu gibidir.

y f(x) = 4x y
f(x) = 3x2
12
8

–1
x
O 1 2 3

–4 x
–2 –1 O 1 2

34
VE

f ( x ) = a . x n Biçimindeki Fonksiyonların Grafikleri

ÖRNEK 3 ÖRNEK 4

f:R → R f: R – {0} → R
f(x) = x 3 1
f (x) =
x
fonksiyonunun grafiğini çiziniz.
fonksiyonunun grafiğini çiziniz.

FEN LİSESİ
derece yayınları

ÇÖZÜM ÇÖZÜM

x = – 2 için f ( – 2 ) = ( – 2 )3 = – 8 1
x = – 2 için f ( - 2 ) = -
2
x = – 1 için f ( – 1 ) = ( – 1 )3 = – 1
x = – 1 için f ( – 1 ) = – 1
x = 0 için f ( 0 ) = 03 = 0

için f c - m = – 2
x = 1 için f ( 1 ) = 13 = 1 1 1
x= –
2 2
x = 2 için f ( 2 ) = 23 = 8 dir.
için f c m = 2
1 1
O halde, f (x ) = x3 fonksiyonunun grafiği aşağıdaki şe- x=
2 2
kilde olduğu gibidir.
x = 1 için f ( 1 ) = 1
y 1
f(x) = x3
x = 2 için f ( 2 ) = dir.
2
8 1
7 O halde, f (x) = fonksiyonunun grafiği aşağıdaki şekil-
x
6
5
de olduğu gibidir.
4
3 y
2
1
–2 –1
x 2
O 1 2
–1
–2 1
–3 1/2
–4 –2 –1 0 x
–1/2 1/2 1 2
–5 –1/2
–6 –1
–7
–8 –2

35
VE

Parçalı Fonksiyon Grafiği


SIRA SİZDE
ÖRNEK

x + 2, x <0
f (x) = *
Aşağıda verilen fonksiyonların grafiklerini çiziniz.
x –1, x ≥0
fonksiyonunun grafiğini çiziniz. 5 , x <1
1. f (x) = *
x – 3, x ≥1

ÇÖZÜM

x < 0 için y = x + 2 doğrusunun grafiğini çizelim.


y = x + 2 doğrusunda
x = 0 için y = 2 ⇒ ( 0, 2 )
y = 0 için x = – 2 ⇒ ( – 2, 0 ) noktaları bulunur.

y
2x – 6 , x ≤ 3
2. f (x) = *
y=x+2 x , x>3

2
derece yayınları

–2 x
0

x ≥ 0 için y = x – 1 doğrusunun grafiğini çizelim.


y = x – 1 doğrusunda,
x = 0 için y = – 1 ⇒ ( 0, – 1 )
y = 0 için x = 1 ⇒ ( 1, 0 ) noktaları bulunur.
2x , x < –2
y 3. f (x) = *
4– x, x ≥ – 2
y=x–1

1
x
0
–1

İki grafiğin birleşimi olan grafik y = f ( x ) parçalı fonksi-


yonunun grafiğidir.

y
y=x+2
y=x–1 2x + 1, x ≤ 0
4. f (x) = *
2 –2 , x > 0
–2 0 1
x
–1

Cevaplar Sayfa 100 de

36
VE

Parçalı Fonksiyon Grafiği


SIRA SİZDE
ÖRNEK
Zx + 1 , x < – 1
] Aşağıda verilen fonksiyonların grafiklerini çiziniz.
]
f (x) = [ –x , –1 ≤ x < 1
]]
\x – 2 , x ≥ 1 Z –x + 3 , x ≤ 0
]
fonksiyonunun grafiğini çiziniz. ]
1. f (x) = [ 5 , 0 < x ≤ 1
]]
\ x + 3 , x >1

ÇÖZÜM

x = – 1 ve x = 1 kritik noktalardır.

y x < – 1 için f ( x ) = x + 1
fonksiyonunun grafiği
yandaki gibidir.
1
–1 x
0
ddeerreeccee y a yy ıınnl laar rı ı

y – 1 ≤ x < 1 için
f ( x ) = – x fonksiyonunun
1 grafiği yandaki gibidir.
1 x
–1 0
–1

Z 2x + 1 , x ≤ – 2
]
]
2. f (x) = [ –x , –2 < x < 0
]]
x ≥ 1 için f ( x ) = x – 2 \ 4 , x≥0
y
fonksiyonunun grafiği
yandaki gibidir.
0 1
x
2
–1
–2

Bu üç grafiği aynı analitik düzlemde gösterirsek y = f ( x )


parçalı fonksiyonunun grafiğini elde etmiş oluruz.

–1 x
0 2

–2

Cevaplar Sayfa 100 de

37
VE

Grafik Okuma
SIRA SİZDE
ÖRNEK

1. y Yandaki şekilde
y
y = f(x)
5 y = f ( x ) fonksiyo-
5
4 3 nunun grafiği
3 2 verilmiştir.
x
–2 O 3
x
–1 O 2 6

y = f(x)
f ( –2 ) – f ( 3 )
Buna göre, ifadesinin değeri kaçtır?
Yukarıdaki şekilde y = f ( x ) fonksiyonunun grafiği f(0)
verilmiştir.
f ^0h + f ^6h
f ^– 1h + f ^2h
Buna göre, ifadesinin değeri kaçtır?

2. y

x
–5 O
derece yayınları

–3

y = f(x)

Yandaki şekilde y = f ( x ) fonksiyonunun grafiği ve-


rilmiştir.
ÇÖZÜM
f ( 0 ) = a + 2 ve f ( b – 3 ) = 4
x ekseni üzerindeki noktalarda y = 0 dır.
olduğuna göre, a . b çarpımının değeri kaçtır?
y ekseni üzerindeki noktalarda ise x = 0 dır.
Grafik incelenirse,
y

5 (0, 4)
(–1,5) 4 (2,3) 3. y
3 y = f(x)
m
(6,0) 4
x
–1 O 2 6 2

y = f(x) x
–2 O 1 m

f(–1) = 5
y = g(x)
f(0) = 4
f(2) = 3
Yukarıdaki şekilde y = f ( x ) ve y = g ( x ) fonksiyon-
f ( 6 ) = 0 dır.
larının grafikleri verilmiştir.
f ^0h + f ^6h 4 + 0 4 1
f ^–1h + f ^2h 5 + 3 8 2
Buna göre, = = = bulunur. g ( 1) + f ( 0 )
Buna göre, ifadesinin değeri kaçtır?
f ( –2 ) + g ( 2 )

1. – 1 2. 10 3. 2

38
VE

Grafik Okuma
SIRA SİZDE
ÖRNEK

y Yandaki şekilde 1. y Yandaki şekilde


y = f(x + 1) y = f(x + 1) y = f ( 4x – 3 )
4
fonksiyonunun 3 fonksiyonunun
2 grafiği verilmiştir. grafiği verilmiştir.
–4 –1
x x
–2 O 2 –2 O 2 4
–1
y=f(4x–3)
f ( – 3 ) + f ( 1)
Buna göre, ifadesinin değeri kaçtır?
f ( – 1) – f ( 3 ) f ( 5 ) + f ( 13 )
Buna göre, ifadesinin değeri kaçtır?
f( –7)

2. y Yandaki şekilde
y = f(x)
y = f ( x ) fonksiyo-
ddeerreeccee y a yy ıınnl laar rı ı

nunun grafiği
a2
verilmiştir.
a

x
O 4 6

f ( x + 2 ) – a = f ( x ) + 8 olduğuna göre, a kaçtır?

ÇÖZÜM

Grafik üzerindeki noktalar eğrinin denklemini sağlama-


lıdır. O halde,

a – 4 , 0k → f ( x + 1 ) = y → f ( – 3 ) = 0
3. y Yandaki şekilde

a – 2 , 4k → f ( x + 1 ) = y → f ( – 1 ) = 4
y = f ( 2x + 1 )
3 fonksiyonunun
y=f(2x+1) 2
grafiği verilmiştir.
a 0 , 2k → f(x + 1) = y → f(1) = 2 O
x
–2 –1 1 2 3 4 5

a 2 , 0 k → f ( x + 1 ) = y → f ( 3 ) = 0 dır.
Buna göre, f ( m ) = 2 eşitliğini sağlayan m tam
f ( – 3 ) + f ( 1) 0 + 2 2 1 sayılarının toplamı kaçtır?
Buna göre, = = = bulunur.
f ( – 1) – f ( 3 ) 4–0 4 2

1. – 3 2. 4 3. 14

39
VE

Grafiği Verilen Bir Bağıntının Fonksiyon Olup


Olmaması SIRA SİZDE

ÖRNEK
1. Aşağıda grafiği verilen bağıntılardan hangisi fonksi-
Aşağıda verilen bağıntılardan hangisi fonksiyon be- yon belirtir?
lirtir?
A) y B) y
1
y y y
A) B) C)
x x
O –1 O 1
x x x
O O 4 O
–1

x = –2
C) y D) y

y y
D) E)
1 –2 2
x x
O O
x x
O –1 O 1

–1

E) y

x
O
derece yayınları

NOT
Grafiği verilen bir bağıntının fonksiyon olup olmadığını
bulabilmek için tanım aralığından y eksenine paralel
doğrular çizilir. Bu doğrular grafiği yalnız bir noktada ke-
siyorsa verilen bağıntı bir fonksiyondur. Kesmiyor veya
birden fazla noktada kesiyor ise fonksiyon değildir.

(Düşey Doğru Testi)


2. Aşağıda grafiği verilen bağıntılardan hangisi fonksi-
yon belirtmez?

A) y B) y

x x
O O
ÇÖZÜM

⇒ A şıkkında x = – 2 doğrusu üzerinden geçen bir doğ-


ru çizersek, grafiği sonsuz noktada kestiğini görürüz. C) y D) y

⇒ B şıkkında x = 3 doğrusunu çizersek, grafiği iki


noktada kestiğini görürüz. x x
O O

⇒ D şıkkında y ekseninin grafiği üç noktada kestiğini


görürüz.

⇒ E şıkkında yine y ekseninin, grafiği iki noktada kes- E) y

tiğini görürüz.

⇒ C şıkkında ise y eksenine göre çizdiğimiz her paralel x


O
doğru, grafiği tek bir noktada keser. Dolayısıyla bu
bağıntı bir fonksiyon belirtir.

1. D 2. C

40
VE

Grafik Okuma
SIRA SİZDE
ÖRNEK
y 1. Yandaki şekilde
y
grafiği verilen
y = f(x) y = f ( x ) fonksi-
6
3 yonunun tanım
kümesini bulu-
1 4
–3 –1
x nuz.
0 2 4
2
x
y = f(x) 0 1 2 3

Yukarıda grafiği verilen f fonksiyonunun tanım kü-


mesini bulunuz.

2. y Yandaki şekilde grafiği


verilen y = f ( x )
y = f(x)
fonksiyonunun tanım
kümesindeki negatif
2 tam sayıların toplamı
ddeerreeccee y a yy ıınnl laar rı ı

x kaçtır?
–2 0

3. y Yandaki şekilde
grafiği verilen
4
y = f ( x ) fonksiyo-
3
y = f(x) nunun tanım
–2 2
kümesini bulunuz.
x
0 1 5

ÇÖZÜM

Tanım kümesi bulunurken x değerleri dikkate alınır.


4. Yandaki
Verilen grafiğe göre, x in en küçük değeri – 3, en bü- y
şekilde grafiği
yük değeri 4 tür. Fakat, fonksiyon x = 2 ve x = 4 için
verilen
tanımlı değildir. y = f(x)
y = f(x)
– 3 ≤ x < 4 ve x ≠ 2 olduğuna göre, f ( x ) fonksiyonunun 3
fonksiyonunun
tanım kümesi [ – 3, 4 ) – { 2 } bulunur.
x tanım kümesini
0 1 2 4 5
bulunuz.

1. ( 1, 3 ] 2. – 1 3. R – { 0,5 } 4. ( – ∞, 5 ) – { 1 }

41
VE

Grafik Okuma
SIRA SİZDE
ÖRNEK

y 1. y Yandaki şekilde
grafiği verilen
y = f(x) y = f ( x ) fonk-
3 3
siyonunun gö-
–3 0 rüntü kümesini
x
–2 2
2
x –1 bulunuz.
–2 –1 0 4 5 y = f(x)

–2

Yukarıda grafiği verilen y = f ( x ) fonksiyonunun

a) Görüntü kümesini bulunuz.


2. Yandaki şekilde
y
b) [ 0, 3 ) aralığının y = f ( x ) fonksiyonu altındaki grafiği verilen
ters görüntüsünü bulunuz. y = f ( x ) fonksi-
4
yonunun görüntü
2 kümesindeki
0 5 x doğal sayıların
2 4
toplamı kaçtır?
–2
y = f(x)
derece yayınları

3. y Yandaki şekilde
grafiği verilen
y = f(x) y = f ( x ) fonk-
2
siyonunun
x
–3 0 2 görüntü kümesini
bulunuz.
–3

ÇÖZÜM

Görüntü kümesi için y değerleri dikkate alınır.


a) Verilen grafiğe göre y nin en küçük değeri – ∞ dur.
Fakat, fonksiyon y = 3 değerini alamaz. – ∞ < y < 3 4. Yandaki şekilde
y
olduğuna göre, y = f ( x ) fonksiyonunun görüntü kü- y = f(x)
grafiği verilen
mesi ( – ∞, 3 ) bulunur.
y = f ( x ) fonksiyo-
2
b) [ 0, 3 ) aralığının y = f ( x ) fonksiyonu altındaki ters 1 nunun [ 1, 2 ]
görüntüsü [ – 2, 0 ] ∪ [ 4, 5 ) aralığıdır. x
–2 –1 0 1 2 aralığındaki ters
görüntüsünü
bulunuz.

1. [ – 1, 3  ) 2. 6 3. [ – 3, 2 ] 4. [ – 2, – 1 ] ∪ [ 1, 2 ]

42
VE

Fonksiyonun Sıfırları
SIRA SİZDE
ÖRNEK

Aşağıda grafikleri verilen fonksiyonların sıfırlarını 1. y


bulunuz.
5
y = f(x)
I. y II. y
y = f(x)
3
9
2

–5 2 x
–2
x –2 0 5
0 –2 x
0 1 4
y = g(x)
y = g(x) –3

III. y

Yukarıdaki şekilde y = f ( x ) ve y = g ( x ) fonksiyon-


0 3 x larının grafikleri verilmiştir. Buna göre,
–4 –2 1
y = h(x) a) f fonksiyonunun sıfırlarını bulunuz.

b) g fonksiyonunun sıfırlarını bulunuz.

c) f ( x ) = g ( x ) eşitliğini sağlayan x değeri kaçtır?


ddeerreeccee y a yy ıınnl laar rı ı

NOT
a ∈ R için f ( a ) = 0 oluyorsa a sayısına f fonksiyonu-
nun sıfırı denir. Diğer bir ifadeyle, bir f fonksiyonunun
sıfırları f ( x ) = 0 denkleminin kökleridir. Bu durumda f
fonksiyonunun sıfırları fonksiyon grafiklerinin x eksenini
kestiği noktalardır.

ÇÖZÜM
2. y Yandaki şekilde
1) y = f ( x ) fonksiyonunun grafiği x eksenini (– 2, 0 )
y = f(x) y = f ( x ) ve y = g ( x )
noktasında kestiği için x = – 2 noktası f ( x ) fonksi-
fonksiyonlarının
yonunun sıfırıdır.
grafikleri verilmiştir.
2) y = g ( x ) fonksiyonunun grafiği x eksenini (– 2, 0 ) 2
f ( a ) = 0 ve g ( b ) = 0
ve ( 4, 0 ) noktalarında kestiği için x = – 2 ve x = 4
1
–1 0
x olduğuna göre, a.b
noktaları g ( x ) fonksiyonunun sıfırlarıdır. –1
çarpımı kaçtır?
3) y = h ( x ) fonksiyonunun grafiği x eksenini ( – 4, 0 ),
(– 2, 0 ), ( 1, 0 ) ve ( 3, 0 ) noktalarında kestiği için
x = – 4, x = – 2, x = 1 ve x = 3 noktaları h ( x ) fonksi- y = g(x)

yonunun sıfırlarıdır.

1. a) – 5, 0, 5 b) 5 c) 5 2. – 1

43
VE

Grafik Okuma
SIRA SİZDE
ÖRNEK
y 1. y Yandaki şekilde
y = f(x)
y = f ( x ) fonksi-
3
4 yonunun grafiği
2 1 verilmiştir.
–4 1 2 3 x
1 –3 –2 0
y = f(x) –1
x
–3 0 2 3

Buna göre, y = 0 ve y = 1 görüntü kümesine ait


elemanlara karşılık gelen tanım kümesindeki x
Yukarıdaki şekilde y = f ( x ) fonksiyonunun grafiği tam sayılarının toplamı kaçtır?
verilmiştir.
Buna göre, y = 0 , y = 2 ve y = 4 görüntü küme-
sine ait elemanlara karşılık gelen x tam sayılarının
toplamı kaçtır?

2. y Yandaki şekilde
y = f(x) y = f ( x ) fonksiyonu-
3
derece yayınları

nun grafiği verilmiştir.


0 1
x Buna göre, y =
2
–1
görüntü kümesine ait
–3
elemana karşılık gelen
tanım kümesinde kaç farklı x değeri vardır?

3.
y y=f(x)
Yandaki şekilde
5
4
y = f ( x ) ve
3 y = g( x )
ÇÖZÜM 2
–4
fonksiyonlarının
y = 0 noktası fonksiyonun 0 değerini aldığı nokta, yani 0 x
–3 2 3 grafikleri verilmiştir.
x = – 3 noktasıdır.
–3
y = 2 noktası fonksiyonun 2 değerini aldığı nokta, yani
y=g(x)
x = 0 ve x = 2 noktalarıdır.
y = 4 noktası fonksiyonun 4 değerini aldığı nokta, yani
x = 3 noktasıdır. Buna göre, f ( x ) . g ( x ) = 0 eşitliğini sağlayan kaç
O halde bulunan x değerlerinin toplamı, farklı x gerçek sayısı vardır?
– 3 + 0 + 2 + 3 = 2 bulunur.

1. – 3 2. 5 3. 2

44
VE

Grafik Okuma
SIRA SİZDE
ÖRNEK
y 1. y Yandaki şekilde
y = f ( x ) fonksi-
4 y = f(x) 4
3 yonunun grafiği
3
2 verilmiştir.
1
3 x
x –4 –1 0 2 5
–4 –2 0 1 5 6
y = f(x)
–2

Buna göre, f ( x ) fonksiyonunun [ –1, 5 ] aralığındaki


Yukarıdaki şekilde [ – 4, 6 ] aralığında tanımlı görüntü kümesini bulunuz.
y = f (x ) fonksiyonu verilmiştir. Buna göre,

a) [ 0, 6 ] aralığındaki x değerlerinin görüntü kü-


mesini bulunuz.
b) f  ( [ – 2, 3 ) ) kümesini bulunuz.
c) Fonksiyonun negatif değer aldığı en geniş aralı-
ğı bulunuz.
2. Yandaki şekilde
y
y = f ( x ) fonksiyo-
5 nunun grafiği
4
ddeerreeccee y a yy ıınnl laar rı ı

verilmiştir.
2
–4
–3 x
0 –1 2 3

y = f(x)

Buna göre, görüntü kümesi [ 0, 4 ] aralığı olan


tanım kümesinin alt aralığını bulunuz.

ÇÖZÜM

a) Grafiğin x ekseninin 0 ile 6 arasında kalan kısmı


3.
incelendiğinde fonksiyonun en büyük 3, en küçük y
ise – 2 değerini aldığı görülür. Dolayısıyla, [ 0, 6 ]
y = f(x) 5
aralığındaki x değerlerinin görüntü kümesi [ – 2, 3 ]
4
bulunur.

b) x ekseninin – 2 ile 3 arasında kalan kısmı incelen-


diğinde fonksiyonun en büyük 4, en küçük ise – 2 –1 8
x
–4 –3 0 2 3 7
değerini aldığı görülür. –1
Dolayısıyla, f ( [ – 2, 3 ) ) = ( – 2, 4 ] bulunur.

c) Bir fonksiyon, grafiğinin x ekseninin altında kaldığı


Yukarıdaki şekilde ( – 4, 8 ) aralığında tanımlı y = f (x )
aralıkta negatif, üstünde kaldığı aralıkta pozitif de-
fonksiyonunun grafiği verilmiştir.
ğer alır.
Buna göre, fonksiyonun negatif değer aldığı aralık-
O halde, f ( x ) fonksiyonu ( 1, 5 ) aralığında negatif değer taki x tam sayıları ile [ 0, 4 ] aralığındaki ters görün-
alır. tüsünde bulunan x tam sayılarının toplamı kaçtır?

1. [ 0, 4 ) 2. [ – 3, 2 ] 3. 19

45
VE

Grafik Okuma
SIRA SİZDE
ÖRNEK
y 1. y Yandaki şekilde
y=f(x) y = f(x)
y = f ( x ) fonksi-
3 2 yonunun grafiği
verilmiştir.
1 x
–3 –2 –3 0 3
x
0 2
–1

Buna göre, f fonksiyonuna göre görüntüsü 2 olan


x tam sayılarının toplamı kaçtır?

Yukarıdaki şekilde y = f (  x ) fonksiyonunun grafiği


verilmiştir.
A noktasının f fonksiyonuna göre görüntüsü 1,
B noktasının f fonksiyonuna göre görüntüsü 3
olduğuna göre, A – B noktasının f fonksiyonuna
göre görüntüsü kaçtır?

2. y Yandaki şekilde
y = f ( x ) fonksiyo-
derece yayınları

3
nunun grafiği
verilmiştir.
1 3
x f fonksiyonuna
0
–2 göre, a + b sayısı-
y = f(x) nın görüntüsü – 2,
2a – b sayısının
görüntüsü 0 olduğuna göre, b kaçtır?

3. y Yandaki şekilde
y = f(x) grafiği verilen
10
8 y = f(x)
5 fonksiyonunun
tanım kümesi
ÇÖZÜM 0 5 9
x
A, görüntü
–4 –2
kümesi B dir.
–3
Grafik incelenirse, f ( 0 ) = 1 ve f ( 2 ) = 3 olduğundan
A = 0 ve B = 2 dir.
Buna göre, A – B kümesindeki tam sayıların topla-
A – B = 0 – 2 = – 2 olduğuna göre, f ( – 2 ) = 0 bulunur.
mı kaçtır?

5
1. 0 2. 3. 14
3

46
VE

Bire Bir Fonksiyon Grafiği


SIRA SİZDE
ÖRNEK

1. Aşağıda grafiği verilen fonksiyonlardan hangisi


I. y II. y ya da hangileri birebirdir?
f
g
I. y II. y

x x
0 0
0
x x
0
III. y

III. y
h

x
0
0
x

Yukarıda grafikleri verilen fonksiyonlardan hangisi


ya da hangileri birebirdir?

NOT
ddeerreeccee y a yy ıınnl laar rı ı

Grafiği verilen bir fonksiyonun birebirliği incelenirken x


eksenine paralel doğrular çizilir. Çizilen doğruların her
biri grafiği en çok bir noktada kesiyorsa fonksiyon bire-
birdir. ( Yatay doğru testi )

ÇÖZÜM

I. y xII. eksenine
y paralel çizilen doğrular
f
g
grafiği en çok bir noktada kestiği 2. y

için f fonksiyonu birebirdir. 5


x x
0 0 4

2
–2 –1 0 7
x
–4 –3 3 6
III. y –1
–2
y II. y x eksenine paralel çizilen doğrular y = f(x)
f h
g
I. y II. grafiği
y birden fazla noktada kestiği
f x
0
için g gfonksiyonu birebir değildir.
x x
0 0 Yukarıdaki şekilde y = f ( x ) fonksiyonunun grafiği
x x verilmiştir. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi ya
0 0
da hangileri doğrudur?
III. y
I. f ( x ) fonksiyonunun tanım kümesi ( – 4, 7 ] dir.
x eksenine parelel çizilen doğrular
III.
h
y II. f ( x ) fonksiyonunun görüntü kümesi [ – 2, 5 ] tir.
grafiği birden fazla noktada
x III. ( 0, 6 ) aralığındaki her elemanın görüntüsü
0 h kestiği için h fonksiyonu birebir
farklıdır.
x değildir.
0
IV. y = f ( x ) fonksiyonu birebirdir.

1. Yalnız III 2. I ve II

47
VE

Örten ve İçine Fonksiyon Grafiği


SIRA SİZDE
ÖRNEK


1. y
y

2
3
–3 1 x
O
O 2
x
–3
–1 y = f(x)
–4

y = f(x)

Yukarıdaki şekilde, f : A → B fonksiyonunun grafiği


verilmiştir.
Yukarıdaki şekilde, f : A → B fonksiyonunun grafiği
verilmiştir. Buna göre, aşağıdakilerden hangileri doğrudur?
Buna göre, aşağıda verilen tanım ve değer küme- I. ( 1, ∞ ) → ( – ∞, 2 ) şeklinde tanımlı fonksiyon
lerinde f fonksiyonunun örten veya içine fonksiyon içinedir.
olduğunu inceleyiniz.
II. ( 0, 1 ) → ( 0, 2 ) şeklinde tanımlı fonksiyon
I. ( – 3, 0 ) → ( – 1, 3 ] örtendir.
III. ( – 1, 5 ) → ( 6, ∞ ) şeklinde tanımlı fonksiyon
II. ( 0, 2 ) → ( 0, 3 )
örtendir.
derece yayınları

III. ( – ∞, – 3 ) → ( – 1 , ∞ )

2. y

y = f(x)
2

x
–2 O
1

Yukarıdaki şekilde, f : A → B fonksiyonunun grafiği


verilmiştir.
ÇÖZÜM
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi ya da hangileri
I. ∀ x ∈ ( – 3, 0 ) için f ( x ) ∈ ( – 1, 0 ) ⊂ ( – 1, 3 ] oldu-
doğrudur?
ğundan f içine fonksiyon belirtir.
I. ( 1, ∞ ) → ( – ∞, 0 ) şeklinde tanımlı fonksiyon
II. ∀ x ∈ ( 0, 2 ) için f ( x ) ∈ ( 0, 3 ) olduğundan f örten
örtendir.
fonksiyon belirtir.
II. ( 0, 1 ) → ( 0, 3 ) şeklinde tanımlı fonksiyon içi-
III. ∀ x ∈ ( – ∞, – 3 ) için f ( x ) ∈ ( 0, ∞ ) ⊂ ( – 1, ∞ ) oldu-
nedir.
ğundan f içine fonksiyon belirtir.
III. ( – 2, 0 ) → ( 0, 2 ) şeklinde tanımlı fonksiyon
içinedir.

1. I ve II 2. Yalnız II

48
VE

Grafik Okuma
SIRA SİZDE
ÖRNEK

y Yandaki şekilde 1. y Yandaki şekilde


4 y = f ( x ) fonksiyonu- 2 y = f ( x ) fonksi-
y = f(x)
nun grafiği verilmiştir. yonunun grafiği
–2 –1 3 verilmiştir.
x
–3 O
–2 3 –1
x y = f(x)
O 2 4
–1

Buna göre, y = f ( x ) fonksiyonunun negatif değer


Buna göre, aldığı aralıkları bulunuz.
1. y = f ( x ) fonksiyonunun pozitif değer aldığı
aralıkları bulunuz.

2. y = f ( x ) fonksiyonunun negatif değer aldığı


aralıkları bulunuz.

2. y Yandaki şekilde
NOT 7 y = f ( x ) fonksi-
yonunun grafiği
➣ y = f ( x ) fonksiyonunun grafiğinin x ekseninin üs-
verilmiştir.
tünde kaldığı aralıklarda y > 0 olup, fonksiyon po-

FEN LİSESİ
derece yayınları

y = f(x)
zitif değerler alır.
–2 x
–5 O 2 4
➣ y = f ( x ) fonksiyonunun grafiğinin x ekseninin al-
tında kaldığı aralıklarda y < 0 olup, fonksiyon ne-
gatif değerler alır.
Buna göre, y = f ( x ) fonksiyonunun ( – 8, 8 ) aralı-
ğında pozitif değer aldığı x tam sayılarının toplamı
kaçtır?

3. y

y = f(x)

ÇÖZÜM
x
–7 –3 O k 9
1. y = f ( x ) fonksiyonunun pozitif değer aldığı aralıklar,
fonksiyonun grafiğinin x ekseninin üstünde kaldığı
aralıklar olduğuna göre, ( – 2, 2 ) ve ( 4, ∞ ) dur. Yukarıdaki şekilde y = f ( x ) fonksiyonunun grafiği
2. y = f ( x ) fonksiyonunun negatif değer aldığı aralık- verilmiştir.
lar, fonksiyonun grafiğinin x ekseninin altında kaldığı y = f ( x ) fonksiyonunun ( – 100, 100 ) aralığında po-
aralıklar olduğuna göre, ( – ∞, – 2 ) ve ( 2, 4 ) tür. zitif değer aldığı x tam sayılarının toplamı 8 oldu-
ğuna göre, k tam sayısı kaçtır?

1. (–3, –1) ∪ (3, ∞ ) 2. 5 3. 8

49
VE

Bileşke Fonksiyon
SIRA SİZDE
ÖRNEK

f ( x ) = 3x – 1 ve g ( x ) = 2x2 + 1 1. f ( x ) = 4 – 3x olduğuna göre, ( fof ) (x ) fonksiyonunu


bulunuz.
olduğuna göre, (fog ) (x) – (gof )(x) ifadesinin eşitini
bulunuz.

ÇÖZÜM

f : A → B ve g : B → C birer fonksiyon olsun.

gof
A B C

2. f ( x ) = 2x + 3 ve g ( x ) = – 2x + 3
x f(x) g(f(x))
olduğuna göre, ( gof ) ( x ) fonksiyonunu bulunuz.
f g

gof : A → C

( gof ) ( x ) = g ( f ( x ) ) tir.
derece yayınları

( fog ) (x ) = f ( g (x ) ) = f ( 2x2 + 1 ) = 3. ( 2x2 + 1 ) – 1 = 6x2 + 2

( gof ) ( x ) = g ( f ( x ) ) = g ( 3x – 1 ) = 2.( 3x – 1 )2 + 1
3. A
f
B
g
C
= 2. ( 9x2 – 6x + 1 ) + 1 •1 •2
•1
= 18x2 – 12x + 3 tür. •2 •4
•3
•3 •5
⇒ ( fog ) ( x ) – ( gof ) ( x ) = ( 6x2 + 2) – ( 18x2 – 12x + 3 ) •4
•4 •6
= – 12x2 + 12x – 1 dir.

f : A → B ve g : B → C tanımlı iki fonksiyondur.

Buna göre, ( fog ) ( 4 ) – ( gof ) ( 4 ) ifadesinin değeri


kaçtır?

NOT
f ^x h = ve g ^x h =
3x – 4 1
4. olduğuna göre,
( fog ) ( x ) ≠ (gof ) ( x ) olup, bileşke fonksiyonunun değiş- 2x – 3 x
me özelliği yoktur. ( fog ) (x ) . g ( x )

Fonksiyonlarda bileşke alınırken sağdaki fonksiyonun fonksiyonunu bulunuz.


eşiti soldaki fonksiyonda her x yerine yazılır.

4x – 3
1. 9x – 8 2. –4x – 3 3. 3 4.
3x2 – 2x

50
VE

Bileşke Fonksiyon
SIRA SİZDE
ÖRNEK 1

f ( x ) = 3x – 2 ve g ( x ) = x3 – 1 1. f ( x ) = – 3x + 4 olduğuna göre, ( fof ) ( – 1 ) kaçtır?


fonksiyonları veriliyor.
Buna göre, aşağıdaki ifadelerin değerlerini bulunuz.
a) ( fog ) ( – 1 )

b) ( gof ) ( – 1 )

ÇÖZÜM

a) ( fog ) ( – 1 ) = f ( g ( – 1 ) ) dir.
2. f ( x ) = 5 – 2x ve g ( 2x ) = x + 3 olduğuna göre,
Öncelikle g ( – 1 ) i bulmalıyız.
( fog ) ( 4 ) kaçtır?
x = –1 için g ( – 1 ) = ( – 1 )3 – 1 = – 2 dir.
f ( g ( – 1 ) ) = f ( – 2 ) olur.
x = – 2 için f ( – 2 ) = 3 . ( – 2 ) – 2 = – 8 bulunur.

b) ( gof ) ( – 1 ) = g ( f ( – 1 ) ) dir.
Öncelikle f ( – 1 ) i bulmalıyız.
ddeerreeccee y a yy ıınnl laar rı ı

x = – 1 için f ( – 1 ) = 3 . ( – 1 ) – 2 = – 5 tir. 3. f ( 2x – 1 ) = x2 + x ve g ( x ) = 2x – 1 olduğuna göre,


x = – 5 için g ( – 5 ) = ( – 5 ) 3 – 1 = – 126 bulunur. ( gof ) ( 3 ) kaçtır?

ÖRNEK 2

f ( x ) = x – 1 fonksiyonu veriliyor.

2x + ( fog ) ( x ) + 1
=5
2 + g( x )
olduğuna göre, g ( 2 ) kaçtır?
4. f ( 1 – 3x ) = 3x + 4 ve g ( – x + 3 ) = 5x olduğuna
göre, ( fog ) ( 1 ) kaçtır?
ÇÖZÜM

( fog ) ( x ) = f ( g ( x ) ) = g ( x ) – 1 olur.

(fog ) ( x ) yerine g ( x ) – 1 yazıp, verilen ifadeyi düzenle-


yerek g ( x ) fonksiyonunu bulalım.

2x + g ( x ) – 1+ 1
=5
2+ g( x )
3x – 2
⇒ 2x + g( x ) = 10 + 5g ( x ) 5. f(x) = fonksiyonu veriliyor.
5
⇒ 4g ( x ) = 2x – 10 4 – ^fogh ( x )
=x–2
x–5 g( x ) + 1
⇒ g(x) = dir.
2 olduğuna göre, g ( 0 ) kaçtır?
3
Buna göre, x = 2 için g ( 2 ) = – bulunur.
2

32
1. –17 2. –5 3. 11 4. –5 5. –
7

51
VE

Bileşke Fonksiyon
SIRA SİZDE
ÖRNEK 1
1. A = { – 2, 1, 2, 3 } kümesi veriliyor.
A = { – 1, 0, 1, 2 }, B = { 1, 2, 3, 4 } ve
f : A → B, f ( x ) = x + 3
C = { 0, 1, 2, 4, 7, 9 } kümeleri ile
g : B → C, g ( x ) = 2x – 1
f : A → B, f ( x ) = 3 – x
olduğuna göre, A kümesinin ( gof ) bileşke fonksi-
g : B → C, g ( x ) = x2 – 2x + 1 yonu altındaki görüntü kümesini bulunuz.
fonksiyonları veriliyor.
Buna göre, A kümesinin ( gof ) bileşke fonksiyonu
altındaki görüntü kümesini bulunuz.

ÇÖZÜM

( gof ) ( – 1 ) = g ( f ( – 1 ) ) = g ( 4 ) = 9
( gof ) ( 0 ) = g ( f ( 0 ) ) = g ( 3 ) = 4 2. A = { x | x asal rakam } kümesi veriliyor.

( gof ) ( 1 ) = g ( f ( 1 ) ) = g ( 2 ) = 1 f : A → B, f ( x ) = 10 – x

( gof ) ( 2 ) = g ( f ( 2 ) ) = g ( 1 ) = 0 dır. g : B → C, g ( x ) = x2

Buna göre, ( gof ) ( A ) = { 0, 1, 4, 9 } bulunur. olduğuna göre, A kümesinin ( gof ) bileşke fonksi-
yonu altındaki görüntü kümesini bulunuz.
derece yayınları

ÖRNEK 2

f ^x h =
2x
ve g ( x ) = – x  + 2
x +1
fonksiyonları veriliyor.

( fog ) ( A ) = ' 0 , 1 olduğuna göre, A kümesini bu-


3
2
lunuz.
3. f ( x ) = 4x – 2 ve g ( x ) = 2x + 2
fonksiyonları veriliyor.
( fog ) ( A ) = { – 4, 0, 6 }
ÇÖZÜM olduğuna göre, A kümesini bulunuz.

2. (– x + 2) – 2x + 4
( fog ) ( x ) = f ( g ( x ) ) = f ( – x + 2 ) = =
–x + 2 + 1 –x + 3

3
( fog ) ( a ) = 0 ve ( fog ) ( b ) = olsun.
2

^fogh^a h = 0 ⇒
– 2a + 4
=0
–a+3

⇒ – 2a + 4 = 0 ⇒ a = 2 dir.

f ^x h = ve g ^x h =
x–2 x
^fogh ^bh =
3 –2b + 4 3 4. fonksiyonları veriliyor.
⇒ = x 4
2 –b + 3 2
( fog ) ( A ) = { – 1, 2, 3 }
⇒ – 4b + 8 = – 3b + 9 ⇒ b = – 1 dir.
olduğuna göre, A kümesini bulunuz.
O halde, A = { – 1, 2 } bulunur.

3. ' – , – , 01
5 3
1. {1, 7, 9, 11} 2. {9, 25, 49, 64} 4. {–8, –4, 4}
4 4

52
VE

Bileşke Fonksiyon
SIRA SİZDE
ÖRNEK 1
1. f ( x ) = 2x + 3 ve g ( x + 1 ) = x + m olmak üzere,
f ( x ) = ax – 1 ve g ( x ) = 3x + 1
( fog ) (x ) = nx + 4
fonksiyonları veriliyor.
olduğuna göre, m + n toplamı kaçtır?
( fog ) ( x ) = 9x + b + 2
olduğuna göre, f ( a . b ) kaçtır?

ÇÖZÜM

( fog ) ( x ) = f ( g ( x ) ) = f ( 3x + 1 ) = 9x + b + 2
2. f ( x ) = 3x + a ve ( fofof ) ( x ) = 27x + 13
⇒ a . ( 3x + 1 ) – 1 = 9x + b + 2
olduğuna göre, a kaçtır?
⇒ 3ax + a – 1 = 9x + b + 2
⇒ 3a = 9 ve a – 1 = b + 2
⇒ a = 3 ve 3 – 1 = b + 2
⇒ b = 0 dır.
O halde, a . b = 0 dır.
ddeerreeccee y a yy ıınnl laar rı ı

a = 3 için f ( x ) = 3x – 1 olduğuna göre,


ve ^fof h ^x h =
2x + m 2x – 10
3. f ( x ) =
x = 0 için f ( 0 ) = – 1 bulunur. x+3 5x + 7
olduğuna göre, m kaçtır?

ÖRNEK 2

f ( x + 1 ) = – x + 2, g ( 3x ) = 6x + 1 ve h ( x – 1 ) = x 2
olduğuna göre, ( gofoh ) ( 1 ) kaçtır?
4. f ( x + 2 ) = 2x – 7
g ( x 2 + 2 ) = 2x2 + 3
NOT h(3 – x) = x
Bileşke fonksiyonunun birleşme özelliği vardır.
olduğuna göre, ( fogoh ) ( 1 ) kaçtır?
fo ( goh ) = ( fog ) oh dir.

ÇÖZÜM 5. f ( x ) = x2 – 9
g ( x ) = 3x + 1
( gofoh ) ( 1 ) = g ( f (h ( 1 ) ) )
h ^xh =
x
= g ( f ( 4 ) ) ( x = 2 için h ( 1 ) = 4 tür.) –2
3
= g ( – 1 ) ( x = 3 için f ( 4 ) = – 1 dir. )
olduğuna göre, ^fogohh ^xh = 0 eşitliğini sağlayan

için g ( – 1 ) = 6. c – m + 1= –1
1 1 x değerlerinin toplamı kaçtır?
⇒ x=– bulunur.
3 3

7
1. 2. 1 3. –2 4. –5 5. 10
2

53
VE

Bileşke Fonksiyon
SIRA SİZDE
ÖRNEK 1

f ( x ) = x 2 + 7 fonksiyonu ile I ( x ) = x birim fonksi- 1. f birim fonksiyondur.


yonu veriliyor. f ( x2 – 2 ) = ( a – 2 ) x 2 + bx + 2x + a + c
Buna göre, ( foI ) ( x ) fonksiyonunu bulunuz. olduğuna göre, a.b.c kaçtır?

NOT 2. f, g : A → B
2g ^x h – 1
^fog h ^x h =
f : A → A, I  : A → A, I  ( x ) = x olmak üzere,
g ^x h + 3
foI = Iof = f eşitliğini sağlayan I fonksiyonuna birim olduğuna göre, f ( x ) fonksiyonunu bulunuz.
fonksiyon denir.

ÇÖZÜM
derece yayınları

( f o I ) ( x ) = f ( I ( x ) ) = x2 + 7
3. f, g, h : R → R
Ayrıca; ( I o f ) ( x ) = I ( f ( x ) )
( fog ) ( x ) = 2g ( x ) – 1
= I ( x2 + 7 ) = x2 + 7 dir.
( hog ) ( x ) = 3g ( x ) + 2
Buna göre, ( foI ) (x) = ( Iof ) ( x ) = f ( x ) olduğu görülür.
olduğuna göre, ( hof ) ( x ) fonksiyonunu bulunuz.

ÖRNEK 2

f, g : R → R
( fog ) ( x ) = 3g ( x ) – 1 ve ( gof ) ( x ) = 5 – f ( x )
olduğuna göre, f ( x ) ve g ( x ) fonksiyonlarını bulu-
4. f ( x . g ( x ) ) = 3g ( x ) – 2 ve f ( x ) = 4x + 3
nuz.
olduğuna göre, ( fog ) ( x ) fonksiyonunu bulunuz.

ÇÖZÜM
5. Tanımlı olduğu aralıklarda,
( fog ) ( x ) = f ( g ( x ) ) = 3g ( x ) – 1 ⇒ f ( x ) = 3x – 1 dir. g ( x ) = 2x2 – x ve ( fog ) ( x ) = 6x2 – 3x + 2
olduğuna göre, f ( x ) fonksiyonunu bulunuz.
( gof ) ( x ) = g ( f ( x ) ) = 5 – f ( x ) ⇒ g ( x ) = 5 – x tir.

2x – 1 12x – 29
1. 30 2. 3. 6x – 1 4. 5. 3x + 2
x+3 4x – 3

54
VE

Bileşke Fonksiyon
SIRA SİZDE
ÖRNEK 1

Tanımlı olduğu aralıkta, 1. Tanımlı olduğu aralıklarda,

f ( x2 + 4x + 5 ) = 2x2 + 8x – 6 f ( x ) = 3x – 1 ve ( gof ) ( x ) = ( x + 2 ) f ( x – 2 ) + 3
olduğuna göre, g ( 3x – 1 ) fonksiyonunu bulunuz.
olduğuna göre, ( fof ) ( x ) fonksiyonunu bulunuz.

ÇÖZÜM

f ( x2 + 4x + 5 ) = 2x2 + 8x – 6

⇒ f ( x2 + 4x + 5 ) = 2 . ( x2 + 4x + 5 ) – 16

⇒ f ( x ) = 2x – 16 dır.

( fof ) ( x ) = f ( f ( x ) ) = f ( 2x – 16 )
2. ( fof ) ( x ) = 4x + 3 olduğuna göre, f ( 2 ) nin alabile-
= 2 . ( 2x – 16 ) – 16 = 4x – 48 bulunur.
ceği değerlerin toplamı kaçtır?
ddeerreeccee y a yy ıınnl laar rı ı

ÖRNEK 2

f : [ – 2, ∞ ] → R+

1 1
f c x2 + m= x+ x +4
x2
olduğuna göre, f ( x ) fonksiyonunu bulunuz.

3. f c x + m = x2 + 2 – 2
1 1
ÇÖZÜM x x

1
x+ = a olsun. olduğuna göre, f ( x ) fonksiyonunu bulunuz.
x

1 2
cx+ m = a2
x

1
⇒ x2 + + 2 = a2
x2
1
⇒ x2 + = a2 – 2 dir.
x2
1 1
f c x2 + m= x+ x +4
x2

⇒ f ( a2 – 2 ) = a + 4 ( f ( a ) yı bulabilmek için a yerine a+2


yazalım. ) 4. f ( 4 x + 2x+1) = 2x olduğuna göre, f ( 3 ) kaçtır?

f(a) = a + 2 + 4 ⇒ f ( x ) = x + 2 + 4 bulunur.

1. 3x 2 – x – 11 2. –2 3. x 2 – 4 4. 1

55
VE

Bileşke Fonksiyon
SIRA SİZDE
ÖRNEK 1

y Yandaki şekilde 1. y Yandaki şekilde


y = f ( x ) fonksi- y = f(x)

yonunun grafiği 5 y = f ( x ) fonksiyonunun


2
1 4 grafiği verilmiştir.
3 verilmiştir.
x
–2 O 2 –3 x
O 4 Buna göre, ( fofof ) ( – 3 )
–2
y = f(x) kaçtır?

Buna göre, ( f o f o f o f ) ( 3 ) ifadesinin değeri kaçtır?

2. y Yandaki şekilde
ÇÖZÜM
y = f(2x–1)
y = f ( 2x – 1 )
Grafik üzerindeki ( – 2, 2 ), ( 0, 1 ) , ( 2, 0 ) ve ( 3, – 2 ) nok- fonksiyonunun grafiği
1
talarından f ( – 2 ) = 2 , f ( 0 ) = 1 , f ( 2 ) = 0 ve f ( 3 ) = – 2 1 x verilmiştir.
O 2 3
olduğu görülür. Buna göre, –1
–2
(fofofof)(3) = f(f(f(f(3))))
= f(f(f(–2)))
= f(f(2)) Buna göre, ( f o f o f ) ( 5 ) kaçtır?
derece yayınları

= f ( 0 ) = 1 bulunur.

ÖRNEK 2
3. y
y = f(x)
Yandaki şekilde
y Yandaki şekilde
y = f(x) y = f ( x ) ve
y = f ( x ) ve y = g ( x ) 4
5 3 y = g(x)
4 fonksiyonlarının gra-
1 fonksiyonlarının
–3 5
fikleri verilmiştir. –2
x x
O 4 O 1 3 4 grafikleri verilmiştir.
y = g(x)
y = g(x)

^fogh ^3h
^gof h ^–2h
Buna göre, ifadesinin değeri kaçtır?
Buna göre, ( fof ) ( – 3 ) + ( fogog ) ( 4 ) ifadesinin de-
ğeri kaçtır?

4. y y
ÇÖZÜM
y = f(x) y = g(x)
3
Grafikler incelenirse, 2
1
f ( – 3 ) = 0 g(4) = 5 x –1 x
O 1 4 O 3 67
f ( 0 ) = 4 g ( 5 ) = 0 dır.
f ( 4 ) = 5 tir.
( fof ) ( – 3 ) = f ( f ( – 3 ) ) = f ( 0 ) = 4 Yukarıda y = f ( x ) ve y = g ( x ) fonksiyonlarının grafik-
leri verilmiştir.
( fogog ) ( 4 ) = f ( g ( g ( 4 ) ) ) = f ( g( 5 )) = f ( 0 ) = 4 tür.
Buna göre, ( fog ) ( x ) = 0 denklemini sağlayan x tam
( fof ) ( – 3 ) + ( fogog ) ( 4 ) = 8 bulunur.
sayı değerlerinin toplamı kaçtır?

3
1. 5 2. – 2 3. 4. 6
4

56
VE

Bir Fonksiyonun Tersi


SIRA SİZDE
ÖRNEK
Aşağıda verilen fonksiyonların tanımlı olduğu aralıklarda
a) f : R → R
terslerini bulunuz.
f ( x ) = 3x – 4 olduğuna göre, f –1(x) fonksiyonunu
bulunuz. a. f ( x ) = 5x + 2

f:R – ' 1→R– ' 1


3 1
b)
2 2

f ^x h =
x–2
olduğuna göre, f – 1 ( x ) fonksiyonunu
2x – 3
bulunuz.
b. f ( x ) = 7 – 2x

NOT
f: A → B
f = { ( x, y ) | x ∈ A, y ∈ B } birebir ve örten bir fonksiyon
olmak üzere,
f ^x h =
3x + 1
c.
f–1 : B → A 4

f –1 = { ( y, x ) | ( x, y ) ∈ f } fonksiyonuna f nin ters fonk-


siyonu denir.
ddeerreeccee y a yy ıınnl laar rı ı

A B
f

•x •y

f ^x h =
ax – b
f –1 d.
c

( x, y ) ∈ f ise ( y , x ) ∈ f –1 olduğundan

f ( x ) = y ise f –1 ( y ) = x tir.

x –b
f ( x ) = ax + b ⇒ f –1(x) = dır.
a

f ^xh =
ax + b cx – b
f ^x h =
& f–1 (x) = dır. 7x – 2
c a e.
2x – 3

f ^x h = & f–1 ^x h =
ax + b –dx + b
dır.
cx + d cx – a

f ^x h =
5 – 2x
ÇÖZÜM f.
x+6
a) y = 3x – 4 eşitliğinde x yalnız bırakılır, daha sonra
x ile y nin yeri değiştirilirse f –1 (x) fonksiyonu
bulunur.
y+4
y = 3x – 4 ⇒ x =
3

⇒ f–1 ^x h =
x+4 x+4
⇒ y= olur.
f ^x h =
3 3 3
g.
2x – 1
f ^x h = & f –1 ^x h =
x–2 3x – 2
b) bulunur.
2x – 3 2x – 1

x–2 7–x 4x – 1 cx + b 3x – 2 – 6x + 5 x+3


a. b. c. d. e. f. g.
5 2 3 a 2x – 7 x+2 2x

57
VE

Bir Fonksiyonun Tersi


SIRA SİZDE
ÖRNEK

f = { ( – 2, 3 ), ( 1, 2 ), ( 2, 5 ), ( 3, – 4 ) } 1. Aşağıda verilen fonksiyonlardan hangisinin ya da


olduğuna göre, hangilerinin tersi de bir fonksiyon belirtir?

a) f ( 2 ) kaçtır? I. f1 II. f2
A B A B
b) f–1 ( 3 ) kaçtır? •1 •a
•a •1
•2 •b
c) f – 1 ( 5 ) + f ( 3 ) işleminin sonucu kaçtır? •b •2
•3 •c
f –1 ( 2 ) – f ( 2 )
d) işleminin sonucu kaçtır?
f –1( –4) + f(3) III. f3 IV. f4
A B A B
e) f – 1 ( a ) = 2 ve f ( b ) = 3 olduğuna göre, a + b •a •1
•a •1 •2
toplamı kaçtır? •b
•b •2 •3
•c •4

f5
V. A B
•a •1

•b •2

•c •3
derece yayınları

2. f : A → B,
ÇÖZÜM

f = { ( – 2, 3 ), ( 1, 2 ), ( 2, 5 ), ( 3, – 4 ) } olduğundan, f
A B
–1 •1 •2
f( – 2) = 3 & f (3) = – 2

f ( 1) = 2 & f – 1 ( 2 ) = 1 •a •5
–1
f( 2) = 5 & f (5) = 2
•3 •b
–1
f(3) = –4 & f ( – 4 ) = 3 tür.

a) f ( 2 ) = 5 tir.
fonksiyonu veriliyor.
b) f – 1 ( 3 ) = – 2 dir. f –1 ( b ) + f –1( 2 ) = 3a + 2 olduğuna göre, a kaçtır?
c) f–1 ( 5 ) + f ( 3 ) = 2 + ( – 4 ) = – 2 dir.

f –1( 2) – f( 2) 1– 5 –4
d) = = = 4 tür.
f –1( –4) + f( 3) 3 + ( – 4 ) –1

e) f – 1 ( a ) = 2 ve f – 1 ( 5 ) = 2 ⇒ a = 5 tir.

3. f = { ( – 3, 2 ) , ( 1, – 1 ) , ( 4, – 2 ) } fonksiyonu veriliyor.
f ( b ) = 3 ve f ( – 2 ) = 3 ⇒ b = – 2 dir.
Buna göre, f –1 ( 2 ) + ( f –1 ( – 2 ) ) –1 + f ( 1) ifadesinin
değeri kaçtır?
Buna göre, a + b = 5 – 2 = 3 bulunur.

1 15
1. III ve V 2. – 3. –
2 4

58
VE

Bir Fonksiyonun Tersi


SIRA SİZDE
ÖRNEK 1

f ( x – 2 ) = 3x + 1 olduğuna göre, f –1 ( – 2 ) kaçtır? 1. f ( 3 ) = – 1 ve f ( 4 ) = 3


olduğuna göre, f –1( 3 ) + f –1( – 1 ) ifadesinin değeri
kaçtır?

ÇÖZÜM

f ( x ) = y ⇔ f –1( y ) = x olduğuna göre, 2. f ( x + 1 ) = mx + 2 fonksiyonu veriliyor.


f ( x – 2 ) = 3x + 1 ⇒ f –1 ( 3x + 1 ) = x – 2 dir. f –1 ( 3 ) = 2
3x + 1 = – 2 ⇒ x = – 1 olup,
olduğuna göre, m kaçtır?
f –1 ( – 2 ) = – 1 – 2 = – 3 bulunur.

ÖRNEK 2

f doğrusal bir fonksiyon olmak üzere,


ddeerreeccee y a yy ıınnl laar rı ı

f –1 ( 5 ) = 1 ve f –1( 9 ) = 3

olduğuna göre, f ( 4 ) kaçtır?


3. f tanımlı olduğu aralıkta birebir ve örtendir.

f –1 c m=
x+2 2x – 1
x–3 x–4
olduğuna göre, f –1( 2 ) kaçtır?

ÇÖZÜM

f doğrusal bir fonksiyon olduğundan,


4. g ( x + 3 – f ( x ) ) = 2f ( x ) – 5 ve f ( 2 ) = 4
f ( x ) = ax + b şeklindedir.
olduğuna göre, g –1( 3 ) kaçtır?
f –1 ( 5 ) = 1 ⇒ f ( 1 ) = 5 tir.

f –1 ( 9 ) = 3 ⇒ f ( 3 ) = 9 dur.
Buna göre, f ( 1 ) = a + b = 5 ve f ( 3 ) = 3a + b = 9 dur.
– /a + b = 5
+ 3a + b = 9
a = 2 ve b = 3 bulunur.
5. f doğrusal fonksiyon olmak üzere,
O halde, f ( x ) = 2x + 3 olup,
f –1 ( 2 ) = 2 ve f –1 ( 4 ) = 3
x = 4 için f ( 4 ) = 2.4 + 3 = 11 bulunur.
olduğuna göre, f ( 0 ) + f –1 ( – 1 ) kaçtır?

15 3
1. 7 2. 1 3. 4. 1 5. –
4 2

59
VE

f ve f –1 fonksiyonlarının Tanım ve Görüntü


Kümesini Bulma SIRA
SIRA SİZDE
SİZDE

ÖRNEK 1
1. f:A→B
f : R – { a } → R – { b } , f ^x h =
3x – 1
f ^x h =
4–x
x–4
x–3
fonksiyonu birebir ve örten olduğuna göre, a . b olduğuna göre, A kümesini bulunuz.
çarpımı kaçtır?

ÇÖZÜM 2. f:A→B

f ^x h =
f fonksiyonunun tanım kümesi R – { a } olduğuna göre, – 4x + 1
x+2
x = a için x – 4 = 0 dır. Yani a – 4 = 0 ⇒ a = 4 tür.
olduğuna göre, B kümesini bulunuz.
f –1 fonksiyonunun tanım kümesi R – { b } olduğuna

göre, f–1 ^x h =
4x – 1
olduğundan x = b için
x–3

x – 3 = 0 olur. Yani b – 3 = 0 ⇒ b = 3 tür.


Buna göre, a . b = 4 . 3 = 12 bulunur.
derece yayınları

3. f : R – {–1} → R – {2}
ÖRNEK 2
f ^x h =
ax + 3
(a + 3)x – 2 2x – b
f( x ) = fonksiyonu veriliyor.
2x + a + 5 fonksiyonu birebir ve örten olduğuna göre, a.b
f(x) = f–1 ( x ) çarpımı kaçtır?

olduğuna göre, f – 1 ( 4 ) kaçtır?

4. f : R – { m – 3n } → R – { m + n – 8 }
ÇÖZÜM
f ^x h =
2x – 4
ax + b – dx + b x+6
f( x ) = ⇔ f –1 ( x ) = cx – a dir.
cx + d
olduğuna göre, f ( m. n ) kaçtır?
f ( x ) = f –1 ( x ) olduğuna göre, a = – d olmalıdır.

O halde, a + 3 = – ( a + 5 ) ⇒ a = – 4 olur.

–x – 2
Buna göre, f ( x ) = dir.
2x + 1

x = 4 için f ( 4 ) = f – 1 ( 4 )

f ^x h =
–4 – 2 6x + ax + 2
= 5. fonksiyonu veriliyor.
2.4 + 1 x + 2a

2 f ( x ) = f –1(x)
= – bulunur.
3
olduğuna göre, f ( a ) kaçtır?

22
1. R – {3} 2. R – {–4} 3. –8 4. 5. 1
15

60
VE

Köklü Fonksiyonun Tersi


SIRA SİZDE
ÖRNEK 1

, 3 m " 7– 4, 3h
2
f : <– f : R → R, f ^x h = 3
x+1
3 1. – 2 fonksiyonu veriliyor.
2
Buna göre, f –1 ( x ) fonksiyonunu bulunuz.
f ^x h = 3x + 2 – 4 fonksiyonunun tersini bulunuz.

ÇÖZÜM

y = f ( x ) in tersi bulunurken ifadede x yalnız bırakılır.

f : [ – 5, ∞ ) → [ 3, ∞ ), f ^x h = x + 5 + 3
Daha sonra x ile y yer değiştirir.
2.
y = 3x + 2 – 4 ⇒ y + 4 = 3x + 2 fonksiyonu veriliyor. Buna göre, f –1( 6 ) kaçtır?

⇒ 3x + 2 = ( y + 4 )2

( y + 4)2 – 2
⇒ x=
3

( x + 4)2 – 2
⇒ y=
3
ddeerreeccee y a yy ıınnl laar rı ı

( x + 4)2 – 2
⇒ f –1 ( x ) = bulunur.
f  : R → R, f ^x h = 5 x + 1 + 1 fonksiyonu veriliyor.

3 3.

f –1 ^2h + f –1 ^0h
ÖRNEK 2 Buna göre, işleminin sonucu
f –1 ^3h
f : ( – ∞, 2 ] → [ – 3, ∞ ) kaçtır?
f (x ) = x2 – 4x + 1 fonksiyonunun tersini bulunuz.

ÇÖZÜM

İkinci dereceden bir fonksiyonda x yalnız bırakılırken


ifadeyi tam kare yapmamız gerekir.
• a 2 – 2ab + b 2 = ( a – b ) 2 • a 2 + 2ab + b2 = ( a + b ) 2 4. f : [ – 2, ∞ ) → [ 3, ∞ )
2 2 2
y = x – 4x + 1= x – 4x + 4 – 3 = (x – 2) – 3 f ( x ) = x 2 + 4x + 7 fonksiyonunun tersini bulunuz.
1 44 2 44
2
3
(x– 2)

y = ^x – 2h 2 – 3 & y + 3 = (x – 2) 2 (Karekök alalım.)

& y+3 = x– 2 a x2 = x k

x < 2 olduğundan

y + 3 = –x + 2

f : c – 3, – F " [ 4, 3 )
& x = 2 – y + 3 & y = 2– x + 3 1
5.
2
& f –1 ^x h = 2– x + 3 bulunur.
f ( x ) = 4x2 + 4x + 5 fonksiyonunun tersini bulunuz.

2 – 1– x – 4
1. 2(x + 2) 3 – 1 2. 4 3. – 4. – 2 + x – 3 5.
31 2

61
VE

Bir Fonksiyonun Tersinin Grafiği


ÖRNEK 2 SIRA SİZDE
ÖRNEK 1
y y = f(x) Yandaki şekilde
f ( x ) = 3x – 1
5 f : R → R, f ( x ) = x + 3
fonksiyonunun tersinin grafiğini çiziniz. 4 fonksiyonunun grafiği
3 verilmiştir.
NOT 2
Bu grafik yardımıyla
1
( a, b ) noktası y = f ( x ) fonksiyonunun grafiği üzerinde x y = f–1(x) fonksiyonu-
–3 –2 –1 O1 2 3
ise ( b , a ) noktası y = f –1( x ) fonksiyonunun grafiği üze- nun grafiğini çiziniz.
rindedir.
Buna göre, y = f ( x ) ve y = f –1( x ) fonksiyonlarının gra-
fikleri y = x doğrusuna göre simetriktir. ÇÖZÜM
y y = f –1(x) y = f ( x ) fonksiyonunun geçtiği bazı noktalar,
y=x
( – 3, 0 ), ( 0, 3 ) ve ( 2, 5 ) olduğuna göre,
y = f(x)
y = f  –1 ( x ) fonksiyonunun geçtiği bazı noktalar
( 0, – 3 ), ( 3, 0 ), ( 5, 2 ) dir.
Buna göre, grafik aşağıdaki gibidir.
x
O y y = f(x)
5
4
y = f –1(x)
3
ÇÖZÜM
2
f (  x ) = 3x – 1 ise f –1 ^x h =
x+1
derece yayınları

tür. 1
3 x
–3 –2 –1 O 1 2 3 4 5
f ( x ) = 3x – 1 fonksiyonunda –1
x = 1 için f ( 1 ) = 3 .1 – 1 = 2 ⇒ ( 1, 2 ) –2
–3
x = 0 için f ( 0 ) = 3 . 0 – 1 = – 1 ⇒ ( 0, – 1 )

f –1 ^xh =
x+1
fonksiyonunda
3
SIRA SİZDE
^– 1h =
–1 –1 + 1
x = – 1 için f = 0 ⇒ ( – 1, 0 )
3
1. y Yandaki şekilde,
x = 2 için f –1 ^2h =
2+1
= 1 ⇒ ( 2, 1 )
3 y = f(x) f: R → R
1
1 2 3 4
f ^x h =
Elde ettiğimiz noktalar yardımıyla y = f ( x ) ve y = f –1 ( x ) O
x x–4
–1 2
fonksiyonlarının grafiklerini çizelim.
–2
fonksiyonunun grafiği
y f(x) = 3x – 1
verilmiştir.
y=x
x+1 Buna göre, bu grafik yardımıyla y = f –1( x ) fonksi-
f –1 ( x ) =
2 3 yonunun grafiğini çiziniz.
1
–1 x
O1 2 3 2. y Yandaki şekilde,
–1 y = f(x)
2
1 f: R → R
x f(x) = –x–2
–2 –1 O 1 2
–1
fonksiyonunun grafiği
–2
verilmiştir.

Grafikler incelendiğinde y = f ( x ) ve y = f –1( x ) fonksi-


yonlarının grafiklerinin y = x doğrusuna göre simetrik Buna göre, bu grafik yardımıyla y = f  –1 ( x ) fonksi-
olduğu görülür. yonunun grafiğini çiziniz.

Cevaplar Sayfa 100 de

62
VE

Ters Fonksiyon Yardımıyla İşlemler


SIRA SİZDE
ÖRNEK 1
1. f:R – {–2} → R – {1}
f:R – {2} → R – {3}
f ^5x – 3h =
5x – 2
f ^4x – 1h =
12 x – 4 5x – 1
4x – 3
olduğuna göre, f ( x ) fonksiyonunu bulunuz.
olduğuna göre, f ( x ) fonksiyonunu bulunuz.

NOT
–1
fof = f –1of = I ( I : Birim Fonksiyon )
foI = Iof = f ( I : Birim Fonksiyon )

ÇÖZÜM
2. f ( x ) = x + 3 ve ( fog ) ( x ) = 3x + 2 olduğuna göre,
fof –1 = I olduğuna göre, x yerine 4x –1 fonksiyonunun g ( x ) fonksiyonunu bulunuz.
tersi yazılmalıdır. Buna göre,
x+1
x yerine yazarsak,
4
3 ^x + 1h
12 . –4
f c 4. c m – 1m =
x+1 4
4 .c m–3
4 x+1
ddeerreeccee y a yy ıınnl laar rı ı

f ^x h =
3x + 3 – 4 3x – 1
⇒ f( x ) = bulunur. 3. f ( x ) = 2x – 1 ve ( gof ) ( x ) = 5x – 2 olduğuna göre,
x + 1– 3 x–2
g ( x ) fonksiyonunu bulunuz.

ÖRNEK 2

f ( x ) = 2x – 1 ve ( gof ) ( x ) = 6x – 7 olduğuna göre,


g ( x ) fonksiyonunu bulunuz.

ÇÖZÜM

I. yol

( gof ) ( x ) = 6x – 7 ⇒ g ( f ( x ) ) = 6x – 7
4. ( fog ) ( x ) = x2 + 2x + 7 ve g ( x ) = x – 4 olduğuna
⇒ g ( 2x – 1 ) = 6x – 7
göre, f ( x ) fonksiyonunu bulunuz.
x+1
g ( x ) fonksiyonu bulunurken x yerine yazılma-
2
lıdır.

, g c 2. c m – 1 m = 6. c m–7
x+1 x+1 x+1
x"
2 2 2
⇒ g ^x h = 3x – 4 bulunur.

II. yol

( gof ) fonksiyonunu sağdan f –1 fonksiyonu ile bileşkeye


alırsak, ( gof ) of  –1 = go( fof –1 ) = goI = g bulunur. 5. f ( x + 2 ) = 3x – 2 ve ( fog ) ( x ) = 6x + 7 olduğuna
göre, g –1 (x – 1 ) fonksiyonunu bulunuz.
Buna göre, ^gof h of = ^6x – 7h o c m
–1 x+1
2

⇒ 6. c m – 7 = 3x – 4 bulunur.
x+1
2

x+1 5x + 1 x–6
1. 2. 3x – 1 3. 4. x 2 + 10x + 31 5.
x+2 2 2

63
VE

Ters Fonksiyon Yardımıyla İşlemler


SIRA SİZDE
ÖRNEK 1
1. ( fog –1) ( x ) = 4x – 7 olduğuna göre,
f ( x ) = 2x – 1 ve ( fog –1)–1 ( x ) = 4x – 1
( gof –1 ) ( x ) fonksiyonunu bulunuz.
olduğuna göre, g ( 3 ) kaçtır?

NOT
^f – 1h – 1 = f
^fogh –1 = g–1 of – 1
f ( x ) = 3x + 2 ve g ^x h =
x+1
^fogohh –1 = h–1 og – 1 of – 1 dir. 2.
3
olduğuna göre,

( f  –1og –1 ) –1 ( x ) fonksiyonunu bulunuz.

ÇÖZÜM

( fog ) –1 = g –1 of  –1 olduğuna göre,


–1
( fog –1) (x) = 4x – 1

⇒ ( ( g – 1) – 1 of – 1) ( x ) = 4x – 1

⇒ ( gof  – 1 ) ( x ) = 4x – 1 3. f(2) = 5

⇒ g ( f –1( x ) ) = 4x – 1 dir. h–1 ( 3 ) = 2


derece yayınları

g –1 ( 3 ) = 7 olduğuna göre,
f ^x h = 2x – 1 ise f –1 ^x h =
x+1
olduğuna göre,
2
( foh–1og )–1 ( 5 ) ifadesinin değeri kaçtır?

gc m = 4x – 1 bulunur.
x+1
2

x+1
= 3 & x = 5 tir.
2
Buna göre, x = 5 için g ( 3 ) = 4 . 5 – 1 = 19 bulunur.

4. f, g : R → R

ÖRNEK 2 g (  x ) = 3x – 5 ve ( fog–1)–1 ( x ) = 6x – 17

f, g: R → R olduğuna göre, f ( x ) fonksiyonunu bulunuz.


–1
f ( x ) = x – 3 ve ( gof –1) ( x ) = 4 – x olduğuna göre,
g ( x ) fonksiyonunu bulunuz.

ÇÖZÜM
–1 –1
( gof –1 ) = ( f –1) og–1 = fog –1 olduğuna göre,
–1 +
( gof –1 ) ( x ) = ( fog –1 ) ( x ) = 4 – x tir. 5. a, b, c ∈ Z

f ^x h = ve g ^x h =
ax + b 3x + 1
( fog –1 ) ( x ) = f ( g–1 ( x ) ) = g–1( x ) – 3 tür. (f(x) = x – 3)
c 4
⇒ g –1 ( x ) – 3 = 4 – x fonksiyonları veriliyor.
–1
⇒ g –1 ( x ) = 7 – x ( fog –1) ( x ) = x olduğuna göre, a + b + c toplamı-
–1 nın en küçük değeri kaçtır?
( g–1) = g olduğuna göre, g ( x ) = 7 – x bulunur.

x+7 x+4
1. 2. x + 1 3. 7 4. 5. 8
4 2

64
VE

Ters Fonksiyon Yardımıyla İşlemler


SIRA SİZDE
ÖRNEK 1
( gof ) (x ) = 5x – 2 ve ^f –1 ogh ^xh =
x+1
( fog ) ( x ) = 3x – 4 ve ( gof –1 ) ( x ) = 5x + 1 1. olduğuna
3
göre, ( gog ) ( 2 ) kaçtır?
olduğuna göre, ( gog ) ( 5 ) kaçtır?

ÇÖZÜM

Verilen fonksiyonları birbiriyle bileşkeye alalım.


2. ( f –1og–1)–1 ( x ) = 3x + 1 ve ( fog–1) ( x ) = x + 3 oldu-
ğuna göre, ( fof ) ( 5 ) kaçtır?
E
I
(gof–1) o ^fogh = go f–1 of og
= goIog
= gog dir.

Buna göre,

[ ( gof –1) o ( fog ) ] ( x ) = ( 5x + 1 ) o ( 3x – 4 )


ddeerreeccee y a yy ıınnl laar rı ı

⇒ ( gog ) ( x ) = 5 . ( 3x – 4 ) + 1
⇒ ( gog ) ( x ) = 15x – 19 dur.
3. ( fog ) ( 2x – 1 ) = f ( 3x – 1 ) olduğuna göre,
x = 5 için ( gog ) ( 5 ) = 15.5 – 19 = 56 bulunur.
g ( 5 ) kaçtır?

ÖRNEK 2

f –1 ( x + 3 ) = g ( 3x – 2 ) olduğuna göre,

( fog ) ( 7 ) kaçtır?

4. f –1 ( 5x + 1 ) = f ( ( fog ) ( 3x – 2 ) ) ve g ( 4 ) = 5

olduğuna göre, ( fofof ) ( 5 ) kaçtır?

ÇÖZÜM

Verilen eşitliğin her iki tarafını soldan f ile bileşkeye alalım.

f –1 ( x + 3 ) = g ( 3x – 2 ) ⇒ ( fof –1 ) ( x + 3 ) = ( fog ) ( 3x – 2 )

⇒ I ( x + 3 ) = ( fog ) ( 3x – 2 )
^g–1 ohofh ^x + 2h = g–1 c m ve h ( 3 ) = 0
x–2
⇒ x + 3 = ( fog ) ( 3x – 2 ) dir.
5.
5
olduğuna göre, f –1 ( 3 ) kaçtır?
( fog ) ( 3x – 2 ) = x + 3 olduğuna göre,

x = 3 için, ( fog ) ( 7 ) = 6 bulunur.

1. 3 2. 19 3. 8 4. 11 5. 4

65
VE

Ters Fonksiyon Yardımıyla İşlemler


SIRA SİZDE
ÖRNEK 1

y Yandaki şekilde y = f ( x ) 1. y Yandaki şekilde y = f ( x )


y = f(x) y = f(x)
fonksiyonunun grafiği ve- fonksiyonunun grafiği
4
3
rilmiştir. verilmiştir. Buna göre,
3
f ( 2a – 1 ) = f–1 ( 3 )
–2 –2
x
olduğuna göre, a kaçtır?
x O
O 2

f –1 ^3h + f –1 ^4h
Buna göre, ifadesinin değeri kaçtır?
f – 1 ^0h

ÇÖZÜM

Grafik incelenirse,
f ( – 2 ) = 0 ⇒ f –1 ( 0 ) = – 2 ( f ( x ) = y ⇔ f –1 ( y ) = x )

f ( 0 ) = 3 ⇒ f  –1 ( 3 ) = 0
f ( 2 ) = 4 ⇒ f  –1 ( 4 ) = 2 dir.

f –1 ^3h + f –1 ^4h 0+2


Buna göre, = – 1 bulunur.
f – 1 ^0h
=
–2 2. y Yandaki şekilde
y = f –1 ( x ) fonksiyonu-
derece yayınları

ÖRNEK 2 3 nun grafiği verilmiştir.

y Yandaki şekilde 1
3
y = f ( x ) ve x
y = f(x) –1 O 1 3
2 y = g ( x ) fonksiyon-
y = f –1(x)
larının grafikleri
–3 x
f–1 ^1h + f ^0h
–2 O 2 verilmiştir.
Buna göre, ifadesinin değeri kaçtır?
f–1 ^–1h
–3
y = g(x)

f –1 ^– 3h + ( gof ) ^–2h
^f –1 ogh ^2h
Buna göre, ifadesinin değeri
kaçtır?

ÇÖZÜM

f ( – 3 ) = – 3 ⇒ f –1 ( – 3 ) = – 3
f(–2) = 0
3. y Yandaki şekilde
f ( 2 ) = a olsun.
y = g(x)
y = f ( x ) ve y = g ( x )
f(2) = a ⇒ f –1( a ) = 2 olur. 4
3 fonksiyonlarının
g(–2) = 3
2 grafikleri verilmiştir.
g(0) = 2
g(2) = f(2) = a x
–2 O
f –1 ^– 3h + ( gof ) ^–2h – 3 + g ^0h y = f(x)
^f–1 ogh ^2h
Buna göre,
f –1 ^ah
=
Buna göre, ( gof –1 ) ( 3 ) + ( fog –1 ) ( 2 ) ifadesinin de-
–3+2 1 ğeri kaçtır?
= = – bulunur.
2 2

1 4
1. – 2. 3. 8
2 3

66
VE

Fonksiyonların Bileşkesi ve
Ters Fonksiyon ( Karma ) SIRA SİZDE

ÖRNEK 1
1. f : R → R olmak üzere, f ( x ) = 3 – x olduğuna göre,
Tanımlı olduğu aralıkta, ^fofo … of h ^xh
14442443
13 tane
f ^x h =
2x + 3
fonksiyonu veriliyor. fonksiyonunu bulunuz.
5x – 2

Buna göre, ^fofofo ... of h ^x h fonksiyonunu bulunuz.


1 444 2 44 43
7 tane

ÇÖZÜM

f ^x h = & f –1 ^x h =
2x + 3 2x + 3
dir. ( Tersi kendisine eşit. )
5x – 2 5x – 2
^fof –1h ^xh = ^f –1 ofh ^xh = I ^xh = x tir. 2. f ^x h =
3x – 2
olduğuna göre,
4x – 3
f( x ) = f–1 ( x ) olduğu için ( fof ) ( x ) = I ( x ) = x olur. ^fofofo ... of h ^2h
1 4 44 2 4 44 3
Buna göre, ^fofof … fof h ^xh = f ^xh olur. 21 tane
144424443 ifadesinin değeri kaçtır?
7 tane

& ^fofo...of h ^x h & f ( x ) =


2x + 3
bulunur.
1442443 5x – 2
7 tane
ddeerreeccee y a yy ıınnl laar rı ı

ÖRNEK 2

( fog ) ( x ) = 3x + 1
3. ( fog ) ( x ) = 2x + 5
( goh ) ( x ) = x – 1
( goh ) ( x ) = x + 3
olduğuna göre, f ( 1) – 3h ( 2 ) ifadesinin değeri
olduğuna göre, f ( 4 ) – 2h ( 1 ) ifadesinin değeri kaçtır?
kaçtır?

ÇÖZÜM

( fog ) ( x ) = 3x + 1 fonksiyonunun her iki tarafını sağdan


g –1 ( x ) ile bileşkeye alalım.
((fog) og–1) ^x h = ^3x + 1h og–1 ^xh
4. f –1 c m = x2 – 3x + 2
x+1
f ^x h – 1 2
f ^x h = 3 g–1 ^x h + 1& g–1 ^x h = olur. ... ( 1 )
3 ( gof ) ( x ) = 2x2 – 3x + 4
( goh ) ( x ) = x – 1 fonksiyonunda her iki tarafı soldan olduğuna göre, g ( 1 ) kaçtır?
g –1 ( x ) ile bileşkeye alalım.
g –1 o ( goh ) ( x ) = g –1( x ) o ( x – 1 ) olur.
h ( x ) = g –1 ( x – 1 ) olur.
x yerine x + 1 yazılırsa 5. Tanımlı olduğu aralıklarda,
h ( x + 1 ) = g –1( x ) bulunur. g ^xh + 1
g ( x ) = ax + b ve f ^x h =
4 – g ^xh

Bu eşitlik ( 1 ) de yerine yazılırsa

h ^x + 1h =
f( x ) – 1 fonksiyonları verilmiştir.
olur.
3
g ^xh + 1
Buna göre, 3h ( x + 1 ) = f ( x ) – 1 ^fofo...of h ^xh =
4 – g ^x h
ve g ( 1 ) = 3
1442443
⇒ f ( x ) – 3h ( x + 1 ) = 1 dir. 9 tane

olduğuna göre, a . b kaçtır?


x = 1 için f ( 1 ) – 3h ( 2 ) = 1 bulunur.

4 7
1. 3 – x 2. 3. 5 4. 4 5. –
5 4

67
VE

Fonksiyonların Bileşkesi ve

10. SINIF
Ters Fonksiyon ( Karma ) SIRA SİZDE

ÖRNEK 1
Fonksiyonlar
f:R – {2} → R – {2}
1. ( fog ) ( x ) = 3 g ( x ) + 5
( gof ) ( x ) = 3 – 2f ( x )
f ^x h =
2x – 7
olduğuna göre, f ( 2 ) + g –1( 5 ) toplamı kaçtır?
x–2
fonksiyonu veriliyor.

( fof ) ( k – 3 ) 3
= olduğuna göre, k kaçtır?
( fof ) ( k + 1) 7
TYT MATEMATİK (I. OTURUM) 9. SINIF MATEMATİK
SAYILAR 10. SINIF MATEMATİK
ÜSLÜ-KÖKLÜ SAYILAR 2. f : R → R olmak üzere,
ÇÖZÜM 11. SINIF MATEMATİK
I. DERECEDEN DENKLEM EŞİTSİZLİKLER & MUTLAK DEĞER f ( 3x + 2 ) = f –1 (2x – 4 )
ÇARPANLARA 2x – 7AYIRMA ÖZDEŞLİKLER
f ^x h = & f –1 ^xh =
2x – 7 olduğuna göre, f ( f ( 2 ) ) ifadesinin değeri kaçtır?
12. SINIF MATEMATİK
ORAN-ORANTI olur.
x – 2 & PROBLEMLER x–2
MANTIK, KÜMELER TYT MATEMATİK SET-1 (I. OTURUM)
f ( x ) = f –1( x ) olduğu için ( fof ) ( x ) = I( x ) = x tir.
FONKSİYONLAR
POLİNOMLAR ( fof ) ( k – 3 ) k – 3 3 TYT MATEMATİK SET-2 (I. OTURUM)
Buna göre,
PERMÜ. KOMBİN. = =
( fofBİNOM
) ( k + OLASILIK
1) k + 1İSTATİSTİK
7
TYT MATEMATİK SORU BANKASI (I. OTURUM)
& 7k – 21= 3k(II.
AYT MATEMATİK + 3OTURUM)
TYT-AYT GEOMETRİ SET-1 (I. OTURUM)
4k = 24 DENKLEM - EŞİTSİZLİK & PARABOL
II.&DERECEDEN 3. f : R → R ve g : R → R olmak üzere,
derece yayınları

TYT-AYT GEOMETRİ SET-2


–1 (II. OTURUM)
–1
TRİGONOMETRİ
& k = 6 bulunur. ( g of ) ( x ) = 3g (x) – 2
KARMAŞIK SAYILAR & DİZİLER TYT-AYT GEOMETRİ SORU xBANKASI (I - II. OTURUM)
+2
ÜSTEL VE LOGARİTMİK FONKSİYONLAR g(x) =
3
LİMİT & SÜREKLİLİK AYT MATEMATİK SORU BANKASI (II. OTURUM)
olduğuna göre, f ( 2 ) kaçtır?
TÜREV
İNTEGRALÖRNEK 2

f , g ve h birer fonksiyon olmak üzere,


TYT-AYT GEOMETRİ (I - II. OTURUM)
( fog –1) ( x ) = 2x + 5
ÜÇGENLER
( foh ) ( x ) = 2x – 3
ÇOKGENLER & DÖRTGENLER VE ÖZEL DÖRTGENLER
VE DAİRE göre, ( h –1og –1 ) ( x ) fonksiyonunu bulu-
olduğuna
ÇEMBER
DOĞRUNUN
nuz. VE ÇEMBERİN ANALİTİĞİ & DÖNÜŞÜMLER 4. Gerçek sayılarda tanımlı f ve g fonksiyonları için,
UZAY GEOMETRİ VE KATI CİSİMLER
^gof h–1 c m = f –1 c m
4x + 1 2x – 1
5 3
eşitliği veriliyor.
ÇÖZÜM
Buna göre, g ( 7 ) kaçtır?
( foh ) –1 ( x ) = ( h–1of – 1 ) ( x ) tir.
x+3
( foh ) ( x ) = 2x – 3 ⇒ ( foh ) – 1 ( x ) = ( h – 1 o f – 1 ) ( x ) =
2
Buna göre,

( h – 1of – 1 ) o ( fog – 1 ) ( x ) = c m o ( 2x + 5 )
x+3
S
O
N
DERECE 2
5. f ( 4x – 3 ) = 8x + 6
U
Ç YAYINLARI2x + 5 + 3
⇒ ( h – 1og – 1 ) ( x ) =
2 ( g – 1of – 1 ) – 1 ( x ) = 2 g ( x ) + 3a – 6
Bahçekapı
⇒ ( h – 1ogMah.
– 1 ) ( x )2473.
= x + 4Sok.
bulunur.
olduğuna göre, a kaçtır?
No: 51/1 - 2 Etimesgut /ANKARA
Cep: (0 549) 390 30 90
1. 10 2. – 4 3. 4 4. 9 5. 6

68
VE

TESTLER

TEST KAPAĞI
derece yayınları

69
VE
Fonksiyon Kavramı ve Fonksiyonda Değer Bulma

1. A = { 1946 sayısının rakamları } ve 4. Gerçek sayılar kümesinde tanımlı,


B = { x | x sesli harf } 3 – x, x < 0
f ^xh = * fonksiyonu veriliyor.
kümeleri veriliyor. Buna göre, aşağıdaki bağıntılardan 2x + 1, x ≥ 0
hangisi ya da hangileri A dan B ye tanımlı bir fonk-
Buna göre, fonksiyonun görüntü kümesi aşağıdakiler-
siyon belirtir?
den hangisidir?
I. { ( 19, a ), ( 4, m ), (6, e ), ( 1, ö ) }
II. { ( 1, i ), ( 4, e ), (9, ü), ( 6, a) } A) ( – ∞, 3 ) B) ( 3, ∞ ) C) [ 1, ∞ )
III. { (94, a ), ( 46, e ), (19, ö ), ( 61, i ), (16, u ), (9, o ) } D) ( 1, ∞ ) E) [ 1, 3 )
IV. { ( 4, a ), ( 6, ö ), ( 1, e ), ( 9, i ), ( 4, u ) }
V. { ( a, 1 ), ( e, 9 ), ( i, 4 ), ( ö, 6 ) }

A) Yalnız I B) Yalnız II C) II ve III


D) I, IV ve V E) III, IV ve V

5. f : A → B, f (x ) = x2 – 2x fonksiyonu veriliyor.

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi ya da hangileri


doğrudur?

I. A = ( – 2 , 3 ] ise B = [ – 1, 8 ) dir.

2. Aşağıda verilen bağıntılardan hangisi ya da hangileri II. A = { – 1, 0, 1 } ise fonksiyonun görüntü kümesin-
bir fonksiyon belirtir? deki elemanların toplamı 2 dir.
derece yayınları

III. B = ( – 3, 3 ) ise A = [ 1, 3 ) kümesi olabilir.


I. f : R → R, f (x) = 3 x – 5

II. g :  Z → Z+, g ( x ) = | x | + 2 A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II


D) II ve III E) I, II ve III
III. h :  Z → Z+, h ^xh =
x+1
3

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

f ^x h =
D) II ve III E) I, II ve III x+a
6. fonksiyonunun en geniş tanım kümesi
2x – 3a
R – { – 3 } olduğuna göre, f ( a +1 ) kaçtır?

3 1
A) – B) – C) 0
4 4
1 3
D) E)
4 4

3. Aşağıda verilen fonksiyonlardan hangisi ya da hangi-


lerinin görüntü kümesi doğru olarak verilmiştir?

I. f : R + → A, f ( x ) = x – 3 ise, A = [ – 3, ∞ ) dur.

II. f : R – → B, f ( x ) = x2 + 1 ise, B = ( 1, ∞ ) dur.


7. Uygun koşullarda tanımlı
III. f : [ – 3, 2 ) → C, f ( x ) = x + 1 ise, C = [ – 2, 3 ) tür.
3f ^xh + 2
f ^xh = olduğuna göre, f ( x ) fonksiyonu
IV. f : [ – 1, 2 ] → D, f ( x ) = x 2 ise, D = [ 1, 4 ) tür. x–5
aşağıdakilerden hangisidir?
V. f : [ – 4, 3 ] → E, f ( x ) = x 2 + 2x ise, E = [ 8, 15 ] tir.
2x x 2
A) B) C)
A) I ve II B) II ve III C) I ve III x+8 x–5 5–x
D) IV ve V E) III, IV ve V 2 x+2
D) E)
x–8 x–8

70
VE
Test

8. Aşağıdaki fonksiyonlardan hangisi ya da hangileri 12. f : R → R


∀a, b ∈ R için f ( a . b ) = f ( a ) . f ( b ) eşitliğini sağlar? f ( 5x+1 ) = 2ax ve f (125 ) = 16
I. f ( x ) = 3x olduğuna göre, a kaçtır?
3
II. f (x ) = x
A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 10
III. f ( x ) = 5x

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III

9. 5 –3
13. f ( x ) = x3 + 3x2 + 3x + 2

olduğuna göre, f ^3 5 – 1h kaçtır?


f(x) = 2x – 2 f(x) = 2x – 2
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8

a b
Yukarıda f makinasına ait iki girdi ve çıktı verilmiştir.
derece yayınları

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi ya da hangileri


doğrudur?

I. a . b = 64 tür.
II. f  ( – 2 ) = – 6 dır.
III. f makinasından çıkan sayı – 2 ise makinaya giren
sayı 0 dır.
1
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III 14. f : R – (– 2 " R – #6 -
2
D) I ve II E) II ve III
f c m=
x+2 x–7
x+5 x+3
olduğuna göre, f ( – 2 ) kaçtır?

A) 3 B) 5 C) 7 D) 9 E) 11

10. f ( x ) = x + 5, g ( x ) = 3x – 7 ve f ( 2a ) = g ( a +1 ) oldu-
ğuna göre, a kaçtır?

A) 9 B) 12 C) 14 D) 16 E) 18

2x + 1 1 15. f ( x + y ) = f ( x ) + f (y ) + 2 ve f ( 3 ) = – 3
11. f (x) = ve f ( –1) = olduğuna göre, a kaçtır?
a+3 2 olduğuna göre, f ( 18 ) kaçtır?

A) – 5 B) – 4 C) – 3 D) – 2 E) – 1 A) – 5 B) – 6 C) – 7 D) – 8 E) – 9

1. B 2. C 3. B 4. C 5. E 6. A 7. D 8. B 9. E 10. A 11. A 12. B 13. C 14. E 15. D

71
VE
Fonksiyonlarda Değer Bulma

1. f ( x, y ) = max _ x 3 , y 2 i 5. Tanımlı olduğu değerler için,

f b l=6 – ve f b l = a
g ( x, y ) = min (2 x , 3 – y ) x+3 x–2 1
2–x 2x + 6 2
olduğuna göre, f [ f (1, 2 ), g ( 1, – 1 ) ] değeri kaçtır? olduğuna göre, a kaçtır?

A) 2 B) 3 C) 6 A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10
D) 2 2 E) 2 6

2.
fb
f: R → R x2 – 2l 4
6. x = 2x – x + 3 olduğuna göre, f ( 6 ) kaçtır?
f(x2 + 2 ) = x . f (x ) – 5
olduğuna göre, f ( 38 ) kaçtır? A) 10 B) 12 C) 14 D) 15 E) 17

A) – 80 B) – 85 C) – 90 D) – 95 E) – 100
derece yayınları

7. f: R → R
3. 3f (x ) + f ( – x ) = x3 + 5x 3
f c x 3 + 5x m = c x 3 + 5x m – 2 c x 3 + 5x m + 4
3 3 3
olduğuna göre, f ( 2 ) kaçtır?
olduğuna göre, f ( – 1 ) kaçtır?
A) 3 B) 6 C) 9 D) 12 E) 15
A) 3 B) 5 C) 7 D) 9 E) 11

4. f: R → R

f ( x 2 + 3x ) = 9 – 2x2 – 6x 8. f ( x2 + 2x ) = x4+ 4x3 + 4x2 + 2

olduğuna göre, f ( 5 ) kaçtır? olduğuna göre, f ( 1 ) kaçtır?

A) – 2 B) – 1 C) 0 D) 1 E) 2 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

72
VE
Test

9. f ( x ) = 2x – 5 ve f (ax + b ) = bx + a 13. f : R → R , f ( x ) = 32x+1 fonksiyonu veriliyor.


olduğuna göre, f ( a + b ) kaçtır? f ( 2x – 1 ) = 27.f (x + 1 )
olduğuna göre, eşitliğini sağlayan x değeri kaçtır?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
1 3 5 7 9
A) B) C) D) E)
2 2 2 2 2

14. f ( x ) = ax + b
10. f ( a + b ) = 3 [ f ( a ) + f ( b ) ] – a ve f ( 40 ) = 10
g ( x ) = 2x – 3
olduğuna göre, f ( 10 ) kaçtır?
fonksiyonları veriliyor.
1 3 5 7 9 f ( 2x – 3 ) = g ( ax + b )
A) B) C) D) E)
2 2 2 2 2
eşitliğinin sağlanabilmesi için a ve b arasındaki ba-
ğıntı aşağıdakilerden hangisi gibi olmalıdır?

A) 3a + b – 3 = 0 B) 3a + b + 3 = 0
C) a + 3b – 3 = 0 D) a + 3b + 3 = 0
derece yayınları

E) 3a – b – 3 = 0

11. f : R → R , f ( x ) = x3 – 3x2 + 3x – 1

olduğuna göre, f ( 2x + 1 ) fonksiyonu aşağıdakilerden


hangisidir?
15. f : R → R , f ( x + 1 ) = f ( x ) + x ve f ( 2 ) = m veriliyor.
A) x 3 B) 2x3 C) 4x3 f ( 5 ) = 12
D) 6x3 E) 8x3 olduğuna göre, m kaçtır?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

12. f , g : R → R – { 0 } ve

f (x + 3 ) = g ( 3x + 9 )
16. f ( x – 1 ) = f ( x ) . ( x +1 ) ve f ( 0 ) = 120
f ( 3x )
olduğuna göre, değeri kaçtır?
g ( 9x ) olduğuna göre, f ( 6 ) kaçtır?

A) 1 B) 3 C) 6 D) 9 E) 18 1 1 1 1 1
A) B) C) D) E)
60 42 35 20 15

1. E 2. D 3. C 4. B 5. B 6. D 7. B 8. C 9. D 10. C 11. E 12. A 13. D 14. A 15. C 16. B

73
VE
Fonksiyonların Birbiri Türünden Yazılması ve Fonksiyon Çeşitleri

1. f ( x ) = 2x+1 olduğuna göre, f ( 2x ) fonksiyonunun 5. Aşağıdakilerden hangisi örten bir fonksiyondur?


f ( x – 1 ) türünden eşiti aşağıdakilerden hangisidir?
A) f : N → N , f ( x ) = x + 2
2
f (x –1) B) g : Z → R , G ( x ) = 2x + 3x
A) f ( x – 1 ) B) 2f ( x – 1 ) C)
2 C) h : R → ( 0, ∞ ), h ( x ) = x2 + 3
D) f2 (x – 1 ) E) 2f2 ( x – 1 )
D) k : { 0, 1, 2 } → [ 0, 4 ], k ( x ) = x2
E) r : Z → Z , r ( x ) = x + 3

2. f c x + m = x2 +
1 1
x x2

olduğuna göre, f ( 3x ) fonksiyonunun f ( 2x ) fonksiyo-


nu türünden eşiti aşağıdakilerden hangisidir?

3f (2x) + 5 f (2x) + 5
A) B)
2 2
6. A = { x | x tek rakam }
9f (2x) + 10 9f (2x) – 10
C) D) B = { 1, 3, 5, a, 4 }
4 4
3f (2x) + 10 x+1
E) olmak üzere, A dan B ye tanımlı f (x) = fonk-
4 2
siyonu bire bir olduğuna göre, a kaçtır?

A) – 3 B) – 2 C) 2 D) 6 E) 7
derece yayınları

3. f ( x – 1 ) = 3x – 2 olduğuna göre, f ( x – 2 ) fonksiyonu-


nun f ( 2x + 1 ) fonksiyonu türünden eşiti aşağıdakiler-
den hangisidir?

f (2x + 1) – 4 f (2x + 1) – 9
A) B)
2 2
f (2x + 1) - 14 f (2x + 1) + 1
C) D) 7. y Yandaki şekilde
2 2
f (2x + 1) + 9 gerçek sayıların bir
E) alt kümesinden
2
4
3 gerçek sayılar
5
kümesine tanımlı
–4 –1 x
–3 O 2 4 y = f ( x ) fonksiyo-
–2
4. f: A → B ye tanımlı f fonksiyonu için –3 nunun grafiği
verilmiştir.
A = { x, y, z }
y = f(x)
B = { 1, 2, 3 }

olduğuna göre, aşağıdakilerden hangisi içine bir fonk- Buna göre, aşağıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?

siyondur? I. Görüntüsü – 2 olan iki farklı değer vardır.

A) f = { ( x, 1 ), ( y, 1 ) } II. Fonksiyon ( 0, 4 ) aralığında bire birdir.

B) f = { ( x, 1 ), ( x, 2 ), ( y,1 ), ( z, 2 ) } III. Fonksiyon tanımlı olduğu en geniş aralıkta örten-


dir.
C) f = { ( x, 1 ), ( y, 2 ), ( z,3 ) }
D) f = { ( x, 1 ), ( y, 2 ), ( z, 2 ) } A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

E) f = { ( x, 1 ), ( x, 2 ) } D) I ve III E) II ve III

74
VE
Test 1

8. A = { x | x bir rakam } olmak üzere, 12. f birim fonksiyon olmak üzere,


f : A → A fonksiyonu bire birdir. f ( x + 1 ) . f ( x + 3 ) = ax2 + bx + c

Buna göre, f ( 0 ) + f ( 1 ) + f ( 2 ) toplamının alabileceği olduğuna göre, f ( a . b . c ) kaçtır?


en büyük değer kaçtır?
A) 3 B) 4 C) 6 D) 8 E) 12
A) 27 B) 26 C) 24 D) 20 E) 18

fc x + m= gc 2
2 x 4
13.
x m + x2 + 2
x +2 x

9. f ( x ) = x2 ( a + x ) – b ( x – c ) ve fonksiyonu veriliyor.
g birim fonksiyon olduğuna göre, f ( 1) kaçtır?
g (x ) = x3 + ( c + 1 ) x2 + 2x + 4

fonksiyonları eşit olduğuna göre, a kaçtır? A) 2 B) 1 C) 0 D) – 1 E) – 2

A) – 2 B) – 1 C) 1 D) 2 E) 3
derece yayınları

14. f sabit fonksiyon olmak üzere,


f ( 5 ) + f ( 8 ) + f ( 13 )

10. f ( x + 1 ) = ax2 + bx + c ve g ( x ) = x2 – 2x + 3 f ( 17 )

fonksiyonları veriliyor. f ( x ) = g ( x ) olduğuna göre, ifadesinin değeri kaçtır?


a – b + c kaçtır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
A) 3 B) 6 C) 9 D) 18 E) 27

15. f sabit fonksiyon olmak üzere,


11. f birim fonksiyon olmak üzere,
f ( 1) + f ( 2 ) + f ( 3 ) + f ( 4 ) + … + f (12 )
=4
f ( 2x + a ) = f ( x ) + f ( x – 3a + 8 ) 6

olduğuna göre, a kaçtır? olduğuna göre, f ( 1 ) . f ( 2 ) . f ( 3 ) ifadesinin değeri kaç-


tır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 10

1. E 2. C 3. C 4. D 5. E 6. C 7. A 8. C 9. B 10. A 11. B 12. E 13. E 14. C 15. D

75
VE
Fonksiyon Çeşitleri

1. a ∈ Z olmak üzere, 2x - 5 - ax
5. f (x) =
x+b
f: R – {0} → R
fonksiyonu sabit fonksiyondur.
f ( x ) = xa+1900 + a + 1901 fonksiyonu sabit fonksiyon f ( 5 ) . f ( b ) . f ( 7 ) = 125 olduğuna göre, a . b çarpımı
olduğuna göre, f ( a – 3 ) kaçtır? kaçtır?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 A) 3 B) 2 C) 1 D) – 1 E) – 2

2. f sabit, g birim fonksiyondur.

f ( x + 1) – g ( 5 ) 1
=
2f (x – 3) + g (4) 3
olduğuna göre, f ( 29 ) kaçtır?

A) 16 B) 19 C) 23 D) 27 E) 29
derece yayınları

6. f birim fonksiyondur.

f (7) + f (a - 2)
= f (b) - f (1)
3
olduğuna göre, 3b – a ifadesinin değeri kaçtır?

A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10
3. Bir f makinesine giren her sayı sıfır olarak çıkmakta-
dır.

f ( x ) = ax2 – bx + 3x – x2

olduğuna göre, a + b toplamı kaçtır?

A) – 4 B) – 2 C) 0 D) 2 E) 4

1 3x + 2 - ax
7. f : R – ( 2 " R ve f (x) =
4. f ( x ) = 2ax –5+ x2 – bx2 +c 2 2x - 1

fonksiyonu sıfır fonksiyonu olduğuna göre, b . c çar- fonksiyonu sabit fonksiyon olduğuna göre, f ( a ) kaçtır?
pımı kaçtır? 3 1 1
A) – 2 B) – C) – 1 D) – E)
2 2 2
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

76
VE
Test 2
2x + ax + b 12. f birim, g sabit fonksiyon olmak üzere,
8. f (x) =
x+5
fonksiyonu sabit fonksiyondur.
f ( x2 + 3x + 1 ) = x2 + ( b – 1) x + 1
f ( 15 ) + f ( 30 ) + f ( 45 ) = f ( 60 ) – 4
g ( x ) = d . ( 2 – x ) + bx
olduğuna göre, a + b toplamı kaçtır?
olduğuna göre, d kaçtır?
A) – 2 B) – 4 C) – 8 D) – 10 E) – 14
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

9. f ( x ) = a . (3 – x ) + b ( x2 + x ) – 5x2 + 4
13. f birim, g sabit fonksiyon olmak üzere,
fonksiyonu sabit fonksiyon olduğuna göre, f ( 2 ) kaçtır?
f ( x2 + ax  ) + 3 = g ( x ) + bx2 – 3x
A) 9 B) 12 C) 15 D) 17 E) 19
f (a) + g (5)
olduğuna göre, ifadesinin değeri kaçtır?
f (6)
1 1 1
A) 0 B) C) D) E) 1
5 3 2
derece yayınları

10. f : R – { 5 } → R
2x + 5 - 3ax
f (x) =
x-5 14. f (x) = ax3–x5-x 2+ a fonksiyonu R den R ye tanımlı
fonksiyonu sabit fonksiyon olduğuna göre, a .f ( x )
olduğuna göre, a nın alabileceği değerler kümesi
ifadesinin değeri kaçtır?
aşağıdakilerden hangisidir?
1 1
A) – 1  B) – C) 0 D) E) 1
2 2 A) { 5 } B) { – 2 } C) { – 5, 3 }
D) { 2, 5 } E) { – 3 }

11. f ( 3 2ax+4 ) = 96x+b


15. f ( x ) = ax3 – 5x2 + x3 + bx2 + ax + b
fonksiyonu birim fonksiyon olduğuna göre, a + b
fonksiyonu doğrusal fonksiyon olduğuna göre,
toplamı kaçtır?
f ( a + b ) kaçtır?
A) 9 B) 8 C) 5 D) 3 E) 1
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 6

1. B 2. B 3. E 4. C 5. A 6. C 7. A 8. E 9. E 10. A 11. B 12. C 13. A 14. D 15. A

77
VE
Fonksiyon Çeşitleri

f ( x ) + f ( x – 2 ) = 4x + 6 olduğuna göre, f c m fonksi-


1. f doğrusal bir fonksiyondur. x
5.
2
f ( – 2 ) = 6 ve f ( 1 ) = 9 olduğuna göre, f ( 0 ) kaçtır? yonu aşağıdakilerden hangisidir?

A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8 x+3 x+5 x+7


A) B) C)
2 2 2
D) x + 3 E) x + 5

2. f doğrusal bir fonksiyondur.


f ( 5 ) = 8 ve görüntüsü 6 olan eleman 3 olduğuna
göre, fonksiyonun kuralı aşağıdakilerden hangisidir?
6. f gerçek sayılar kümesinde tanımlı bir fonksiyondur.
A) – x + 13 B) x – 2 C) x + 1
f ( 2x + 1 ) – 3f ( x ) = x + 9 olduğuna göre, f ( 3 ) kaçtır?
D) x + 3 E) 2x – 2
A) – 8 B) – 6 C) – 4 D) – 2 E) 0
derece yayınları

3. f ( x ) = ax3 + b ( 2x2 + x ) + ( a – c ) x + 3 – b
fonksiyonu doğrusal bir fonksiyondur. f ( 1 ) = 5 oldu- 7. f ( x ) = ( a 2 – 4 ) x 5 + ( a + b + 4 ) x 3 + 2x 2 + bx 2 + 4
ğuna göre, c kaçtır? fonksiyonu çift fonksiyon olduğuna göre, a . b çarpı-
mının en büyük değeri kaçtır?
A) – 2 B) – 1 C) 0 D) 1 E) 2
A) – 12 B) – 2 C) 0 D) 4 E) 8

8. f ( x ) fonksiyonunun grafiği y eksenine göre


4. Gerçek sayılar kümesinde tanımlı,
simetriktir.
f ( x ) = mx + n ve g ( x ) = mx – 3x + 5
2f ( x + 2 ) = f ( 3x – 1 ) + 2x 2 + 1
fonksiyonları veriliyor.
olduğuna göre, f c m kaçtır?
7
g sabit fonksiyon ve g ( 2 ) = f ( 5 ) olduğuna göre,
4
f ( – 1 ) kaçtır?
9 5 11
A) 1 B) 2 C) D) E)
8 4 8
A) – 13  B) – 10 C) – 3 D) – 2 E) – 1

78
VE
Test 3

9. a bir rakam ve f ( x ) tek fonksiyondur. 13. f ( x ) çift, g ( x ) tek fonksiyon olmak üzere, aşağıdaki-
f ( x ) = x5 – a + ( a + b ) x 2 + a – 2b + c lerden hangileri tek fonksiyon olabilir?

olduğuna göre, c nin alabileceği değerlerin toplamı I. f ( x ) + g ( x )


kaçtır? II. f ( x ) – g ( x )

A) – 60 B) – 36 C) – 24 D) – 20 E) – 6 III. f ( x ) . g ( x )
f ^xh
, g^ x h ≠ 0
g^ x h
IV.

A) I ve II B) I ve III C) II ve III
D) II ve IV E) III ve IV

10. f ( x ) tek fonksiyondur.


f ( x ) = 4f ( – x ) + 5 x 3 + 10 x
14. ∀ a ∈ R için, f ( x ) = a eşitliğini sağlayan x değerleri
olduğuna göre, – f ( – x ) fonksiyonu aşağıdakilerden
birbirinin toplama işlemine göre tersi olduğuna göre,
hangisidir?
f ( x ) fonksiyonu ile ilgili aşağıdakilerden hangileri doğ-
A) x3 + 2x B) –x3 – 2x C) 2x 3 +x rudur?

D) x3 + 4x E) –x3 – 4x I. f tek fonksiyondur.


II. f çift fonksiyondur.
derece yayınları

III. f ( x ) + f ( – x ) = 0
IV. f ( x ) fonksiyonunun grafiği y eksenine göre
simetriktir.

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) II ve IV
11. f ( x ) fonksiyonunun grafiği orijine göre simetriktir.
A ( 3 , a + 1 ) noktası f fonksiyonu üzerindedir.
f ( – 3 ) = 7 olduğuna göre, a kaçtır?

A) – 8  B) – 6 C) 2 D) 4 E) 6
2x + 3 , x < 2
15. f (x) = *
x+a ,x ≥ 2

fonksiyonu veriliyor. f ( 1 ) – f ( 4 ) = f ( 6 ) olduğuna göre,


f ( a ) kaçtır?

A) 2 B) 1 C) 0 D) – 1 E) – 2

12. f ( x ) fonksiyonu tek, g ( x ) fonksiyonu çift fonksiyon-


dur.
x2 + 1 , x < 0
h(x) =
f ( – 3 ) + g( x ) + x 16. f (x) = *
f ( x ) – g( – x ) – 3 2x + 2 , x ≥ 0
olduğuna göre, h ( 3 ) kaçtır? olduğuna göre, f ( x ) = 10 eşitliğini sağlayan x de-
f( 3) – f( 3) ğerlerinin toplamı kaçtır?
A) 1 B) C) 0 D) E) – 1
g( 3 ) g( 3 )
A) – 2 B) – 1 C) 0 D) 1 E) 2

1. E 2. D 3. A 4. A 5. E 6. A 7. D 8. C 9. A 10. A 11. A 12. E 13. E 14. E 15. E 16. D

79
VE
Fonksiyonlarda Dört İşlem ve Fonksiyonların Grafikleri

f ( x ) = x – 2 ve ^3f – 2gh ^xh =


1. f = { ( 1, 4 ), ( 2, 3 ), ( 4, 2 ) } x +1
5.
3
g = { ( 0, 1 ) , ( 2, 1 ), ( 1, 3 ) }
olduğuna göre, g ( x ) fonksiyonu aşağıdakilerden
olduğuna göre, ( 2f – 3g ) fonksiyonu aşağıdakilerden hangisidir?
hangisidir?
4x 8x – 19 8x + 5
A) { ( 1, 8 ) , ( 2, 6 ), ( 4, 4 ) } A) B) C)
3 6 6
B) { ( 0, – 3 ) , ( 2, – 3 ), ( 1, – 9 ) }
8x – 13 10x – 17
C) { ( 0 , – 3) , ( 2, 6 ) } D) E)
3 6
D) { ( 1, – 1 ) , ( 2, 3 ) }
E) { ( 1, 8 ) , ( 1, – 9 ) }

2. f ( x ) = x 2 + 1 ve g ( x ) = – 3x olduğuna göre,
( f + 2g ) ( 1 ) – ( f . g ) ( 2 )
ifadesinin değeri kaçtır?

A) – 34 B) – 14 C) 10 D) 14 E) 26
derece yayınları

6. f ( x ) = x 4 + x 3 – 2x 2 + 4
fonksiyonu veriliyor. ( f + g ) ( x ) fonksiyonunun grafiği
y eksenine göre simetrik olduğuna göre, g ( x ) fonk-
3. f ( x ) = 4x – 1 ve g ( x ) = 3 – 12x olmak üzere, siyonu aşağıdakilerden hangisi olabilir?

h ^xh = c m ^xh + 3x
g
f A) x 3 + 1 B) – 2x 3 – 4 C) – x 3 + 14
fonksiyonu aşağıdakilerden hangisidir? D) – x 4 + 2x 2 – 4 E) – x 4 + 2x 2

A) 3x + 1 B) 3x – 3 C) 4x + 2
D) – 5 x + 4 E) – 2x + 3

4. A = { 1, 2, 3, 4 } ve B = { – 1, 0, 1, 4, 5 }
kümeleri veriliyor.
f: A → R, f(x) = x ve g : B → R, g ( x ) = x 2

f+g
olduğuna göre, fonksiyonu aşağıdakilerden
2g – 6
hangisidir? 7. f = { ( a, 1 ) , ( 3, 0 ) , ( b + 1, c ) }
g = { ( – 3, 2 ), ( 0, 1 ), ( 1, 4 ), ( 2, 5 ) }
A) 'c 1, – m, c 4, m1 B) 'c 1, – m1
1 9 1
2 13 2 fonksiyonları veriliyor.
( f + g ) = { ( – 3, 3 ), ( 2, 6 ) } olduğuna göre, a + b + c
C) 'c 4, m1 D) 'c – , 1 m , c , 4 m1
9 1 9
13 2 13 toplamının alabileceği değerlerin çarpımı kaçtır?

E) 'c 1, m , c 4, m1
1 13
A) – 3 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
2 9

80
VE
Test
1
8. A = { – 1, 0, 1 } ve B = ( - 1, 0, 2 kümeleri veriliyor. 11. Aşağıdaki grafikte bir su deposundan kullanılan su
2 miktarının zamana göre değişimi verilmiştir.
f : A → B , f = { ( x, y ) : 2x + 3y = xy, x ∈ A, y ∈ B }
Kullanılan su (L)
bağıntısının grafiği aşağıdakilerden hangisidir?
15
A) y B) y

1 1
Zaman
–1 10
1
x x (gün)
O 1
–1 O
2 –1 –1 Her gün eşit miktarda su kullanılan depoda kalan su
miktarını gösteren grafik aşağıdakilerden hangisi ola-
bilir?
C) y D) y

A) Kalan su (L) B) Kalan su (L)


1 1
2 1 150
2 x
1 x 130 120
–1 O
–1 O
–1 100
–1
Zaman Zaman
20 (gün) 10 (gün)

E) y

1 C) Kalan su (L) D) Kalan su (L)

–1
x 100 96
O 1
90 84
derece yayınları

–1
Zaman Zaman
15 (gün) 8 (gün)

E) Kalan su (L)

108
96

Zaman
12 (gün)
9. y Yandaki şekilde
y = f ( x ) fonksiyonu-
y = f(x)
nun grafiği verilmiştir.
3 f ( m + 3 ) = 5 olduğu-
na göre, m kaçtır?
–2 x
O 1

A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4 12. Sıcaklık (°C) Yanda 220 °C ye


ayarlanmış bir
220
fırındaki sıcaklık
100
değişimi doğrusal
grafik ile gösteril-
20 miştir.
Zaman (sn)
O 120

10. ( – 2, 9 ) ve ( 3, – 1 ) noktalarından geçen y = f ( x ) Fırın ısısı 220 °C ye ulaştıktan 5 dk sonra fırına yeme-
doğrusal fonksiyonu ( m, – m ) noktasından geçtiğine ği koyacak olan Merve Hanım’ın, fırını çalıştırdıktan
göre, m kaçtır? sonra kaç dakika beklemesi gerekir?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10

1. D 2. E 3. B 4. A 5. B 6. C 7. B 8. D 9. A 10. E 11. D 12. E

81
VE
Fonksiyon Grafiği
Z
1. Aşağıdakilerden hangisi y = 2x3 fonksiyonunun gra- ]x + 1 , x <- 1
fiğidir? ]
3. f (x) = [ x , - 1≤ x < 1
y ]
A) y B) ]x - 1 , x ≥ 1
16
\

2
fonksiyonunun grafiği aşağıdakilerden hangisidir?
O x
x
O 2 1
A) B)
y y

1 1
C) y D) y –1 x –1 x
O1 O 1
16 –1
16
O x
2
x
O 2

C) D) y
y
E) y
16

1 1
2 x x
–1 O1 –1 O1
x
O 1 2 –1 –1

FEN LİSESİ
derece yayınları

E) y

1 , x <0
2. f (x) = * 1
x + 1, x ≥ 0 –1 x
O1
–1
fonksiyonunun grafiği aşağıdakilerden hangisidir?

A) y B) y

1
1
1 x
O –1 x
O
4. y

C) y D) y
2
x
–5 O 1 3 5
1 x
O 1
x
–1 –1 O
Yukarıdaki şekilde y = f ( x ) fonksiyonunun grafiği ve-
rilmiştir. Buna göre,

f ( 1) + f ( 3 ) + f ( 5 )
E) y
f( – 5) + f(0)
ifadesinin değeri kaçtır?
1
x
–1 O A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

82
VE
Test 1

5. y Yandaki şekilde 8. y Yandaki şekilde


y = f(x) grafiği verilen y = f ( x ) fonksi-
4 4
y = f(x) yonunun grafiği
2 fonksiyonunun verilmiştir. Buna
O
tanım kümesi x göre, | f ( x )|   = 2
–10 1 4 7
O –2
x aşağıdakilerden eşitliğini sağla-
–2 2 4
–3
hangisidir? y = f(x) yan kaç farklı x
–2
değeri vardır?

A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
A) [ – 2, 4 ) B) ( – 2, 4 ] C) ( – 2, 4 )
D) ( – 2, 4 ) – { 0 } E) [ – 2, 4 ) – { 0 }

6. y Yandaki şekilde 9. y Yandaki şekilde


y = f(x) grafiği verilen y = f ( x ) fonksiyo-
4 y = f ( x ) fonksiyo- 4 nunun grafiği
y = f(x)
nunun görüntü verilmiştir.
1 kümesindeki tam –5 O 2 x
derece yayınları

–2 –1 –2 4
O 1 3
x sayıların toplamı
–1 kaçtır?
–2 –4

f (  x – 1 ) + a.f ( – 2x ) = f ( 3 – x ) olduğuna göre, a de-


A) 10 B) 9 C) 8 D) 7 E) 6 ğeri aşağıdakilerden hangisi olabilir?

1 3 5
A) B) 1 C) D) 2 E)
2 2 2

7. y Yandaki
şekilde
6
y = f(x)
4
y = f(x) fonksiyonunun
grafiği
10. y Yandaki şekilde
verilmiştir.
–1 0 5 y = f ( 1 – 4x )
x y = f(1 – 4x)
–4 –3 –2 2 4 6 fonksiyonunun
–1
–2 3 grafiği verilmiştir.
–5 1
x Buna göre, f ( – 3 )
–2 O 1
kaçtır?
3
Buna göre, f (x) = - eşitliğini sağlayan kaç farklı
2
x değeri vardır?
A) – 5 B) – 2 C) 1 D) 0 E) 3
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

1. D 2. D 3. B 4. C 5. E 6. C 7. B 8. D 9. B 10. D

83
VE
Fonksiyonun Grafiği

1. y 3. y

y=f(3x+2)

2
4
–4 4
x
2 –3 O 3
–3 x
–2 O 1
y = f(x+1)
–2

Yukarıdaki şekilde y = f ( x + 1 ) fonksiyonunun grafiği


verilmiştir.

Yukarıdaki şekilde y = f ( 3x + 2 ) fonksiyonunun gra- Buna göre, f ( a ) = 2 eşitliğini sağlayan a tam sayıla-
fiği verilmiştir. rının toplamı kaçtır?

f( 5) - f( 2) A) 7 B) 5 C) 3 D) 1 E) 0
Buna göre, ifadesinin değeri kaçtır?
f(- 7)

3 1 1
A) - B) – 1 C) - D) E) 1
2 2 2 derece yayınları

4. y

1
y = f(x)
–5 2 x
2. y –2 O 3
y=f(2x–1) –1
–2
4

–2
x Yukarıdaki şekilde y = f ( x ) fonksiyonunun grafiği ve-
0 3 5
–2
rilmiştir.
–4 Buna göre,
I. 3m + 1 sayısının görüntüsü 4 ise m = – 1 dir.
II. y = f ( x ) fonksiyonunun [ – 2, 2 ] aralığındaki
Yukarıdaki şekilde y = f ( 2x – 1 ) fonksiyonunun grafi-
görüntü kümesi [ – 1, 4 ] tür.
ği verilmiştir. f ( m – 2 ) = – 4 olduğuna göre, m kaçtır?
III. y = f ( x ) fonksiyonunun görüntü kümesi [ – 2, 1 ]
A) – 3 B) – 2 C) – 1 D) 1 E) 2 olan tanım kümesinin alt aralığındaki tam sayıların
toplamı – 15 tir.
ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III

84
VE
Test 2

5. y 8. y

y = f(x) y = f(x)
2
–4 –3
O 7 8 x
2 x O
4
–1

Yukarıdaki şekilde y = f ( x ) fonksiyonunun grafiği ve-


Yukarıdaki şekilde y = f ( x ) fonksiyonunun grafiği ve-
rilmiştir.
rilmiştir. f ( f  ( x ) ) = 0 olduğuna göre, x kaçtır?
f ( x – 1 ) = 0 koşulunu sağlayan x değerlerinin topla-
A) – 1 B) 0 C) 1 D) 2 E) 4 mı kaçtır?

A) 13 B) 11 C) 10 D) 7 E) 8

6. y

7
y=f(2x+1)
derece yayınları

x
–3 O 1 3 5

Yukarıdaki şekilde y = f ( 2x + 1 ) fonksiyonunun grafi-


ği verilmiştir. Buna göre, y = f ( x ) fonksiyonunun gra- 9. f : [ – 3, 2 ] → [ – 1, 4 ] aralığında tanımlı bire bir ve örten
fiğinin x eksenini kestiği noktaların apsisleri toplamı y = f ( x ) fonksiyonu aşağıdakilerden hangisi olabilir?
kaçtır?
y y
A) B)
A) 0 B) 1 C) 3 D) 5 E) 9
4 4

x –3 O x
–3 O 2 –1 2

7. y y y
C) D)
5
4 4 4
3
–3 O –3 O
2 x x
–1 2 2
–1
–4 6 x
–1 O1

y = f(x)
E) y

Yukarıdaki şekilde y = f ( x ) fonksiyonunun grafiği ve- 4

rilmiştir. Buna göre, f ( x ) = 3 denkleminin kaç farklı –3 O x


kökü vardır? 2
–1

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

1. B 2. A 3. A 4. C 5. B 6. E 7. E 8. A 9. E

85
VE
Fonksiyonun Grafiği

1. 3.
y y

4 y = f(x)
y = f(x)
2

1 x
O 2
–2 1 2
x
–1 0 –2
–1
y = g(x) y = g(x)

Yukarıdaki şekilde y = f ( x ) ve y = g ( x ) fonksiyonları- Yukarıdaki şekilde y = f ( x ) ve y = g ( x ) fonksiyonla-


nın grafikleri verilmiştir. rının grafikleri verilmiştir. Buna göre, aşağıdakilerden
Bu fonksiyonların görüntülerinin eşit olduğu değer a hangileri doğrudur?
ise f ( – a + 1 ) kaçtır? I. f ( x + 2 ) = 0 denklemini sağlayan x değeri – 2 dir.

A) – 2 B) – 1 C) 1 D) 2 E) 4 II. f ( x – 3 ) + g ( x + 1 ) = – 4 tür.

3f ( 3 ) – g (- 1)
III. = 2 dir.
f( 5)

IV. f ( g (a – 1 ) + 3 ) = 2 ise, f ( a ) = 0 dır.


derece yayınları

2 (f . g) (3)
V. = - 5 tir.
(f - g) (1)

A) I, II ve IV B) I, II ve IV C) II ve IV
D) II, III ve IV E) III ve V

2. y

4 y = f(2x+1)

4. y
–2 y=f(2x–1)
x
O 2 3

x
–3 O 1 4

Yukarıdaki şekilde y = f ( 2x + 1 ) fonksiyonunun gra-


fiği verilmiştir. y = f ( 2x – 1 ) fonksiyonunun grafiği verilmiştir.
Buna göre, y = f ( x ) fonksiyonunun sıfırları toplamı f ( m + 2 ) = 0 eşitliğini sağlayan m değerlerinin top-
kaçtır? lamı kaçtır?

A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4 A) – 7 B) – 5 C) 0 D) 3 E) 8

86
VE
Test 3

5. y 7. y
y=f(x)
5 y=f(x)

6
2
4
3
x
–5 –2 O 1 6
–6 O 1 2
x
–5 –2 –1 3 45
–3
–2

f : R → R fonksiyonunun grafiği verilmiştir.


Yukarıdaki şekilde y = f ( x ) fonksiyonunun grafiği ve-
f ( x ) = k eşitliğini sağlayan 3 farklı x değeri olduğu- rilmiştir.
na göre, k nin değer aralığı aşağıdakilerden hangisi-
dir? –1 ≤ f(x) < 4

eşitsizliğini sağlayan kaç tane x tam sayısı vardır?


A) ( – 5, 6 ) B) ( – 2, 3 ] C) ( – 3, 5 )
D) [ – 2, 6 ] E) ( 1, 6 ) A) 1 B) 3 C) 5 D) 8 E) 9

FEN LİSESİ
derece yayınları

6. y 8. y

3
y = f(x)
O
–1 2 7 x x
O –4 1 3
–5
y=f(x)

Yukarıdaki şekilde y = f ( x ) fonksiyonunun grafiği ve- Yukarıdaki şekilde y = f ( x ) fonksiyonunun grafiği ve-
rilmiştir. rilmiştir.
Buna göre, f ( x ) ≤ 0 eşitsizliğini sağlayan x tam sa- x . f ( x ) > 0 eşitsizliğini sağlayan kaç tane tane x tam
yılarının toplamı kaçtır? sayı değeri vardır?

A) 5 B) 7 C) 10 D) 12 E) 17 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

FEN LİSESİ FEN LİSESİ

1. C 2. C 3. C 4. B 5. C 6. D 7. D 8. D

87
VE
Bileşke Fonksiyon

5. f ^x h = ve g ^x + 1h = 2x – 3
x –1
f ^x h = 2x + 4 ve g ^x h =
x–3
1. olduğuna göre,
5 2
fonksiyonları veriliyor.
( gof ) ( 1 ) kaçtır?
( fog ) ( A ) = { – 2, – 1, 0, 1 } olduğuna göre,
2 4 2 3 1 A kümesindeki elemanların toplamı kaçtır?
A) B) C) D) E)
7 7 3 5 5
A) 10 B) 9 C) 8 D) 7 E) 6

2. g ( x ) = 5x + 2 ve ( gof ) ( x ) = 2f ( x ) + x
olduğuna göre, f ( x ) fonksiyonu aşağıdakilerden han-
6. ( gof ) (x ) = g (x ) – 2 ve f ( 4 ) = 3
gisidir?
olduğuna göre, g ( 4 ) – g ( 3 ) ifadesinin değeri kaçtır?
x–2
A) x B) C) x – 2 A) 0 B) 1 C) 2 D) 4 E) 5
3

x+5
D) E) x + 5
2
derece yayınları

7. ( fog ) ( 2x – 1 ) = 6x + 7 ve g ( 5 ) = 4
3. f ( x ) = 5x – 7
eşitlikleri veriliyor.
( gof ) ( x ) = 3f ( x ) + 2
Buna göre, f ( 4 ) kaçtır?
fonksiyonları veriliyor. Buna göre, ( fog ) ( 2 ) kaçtır?
A) 37 B) 34 C) 31 D) 28 E) 25
A) 18 B) 21 C) 24 D) 27 E) 33

4. f ve g , R de tanımlı fonksiyonlardır.
8. g ( x ) = 2 – x ve f ( x ) = 3x + a
f ( x – 2 ) = x 3 – 1 ve g ( x + 2 ) = x 2 + 4
( fog ) ( x ) – ( gof ) ( x ) = 6
olduğuna göre, ( gof  ) ( 0 ) kaçtır?
olduğuna göre, a kaçtır?
A) 13 B) 20 C) 29 D) 40 E) 53
A) 2 B) 1 C) 0 D) – 1 E) – 2

88
VE
Test

( fog ) ( x ) = 3x + 5 ve g ^x h =
2x – 1 13. f ( x 2 – x ) = – 2x 2 + 2x – 2
9. olduğuna göre,
3x + 5
f ( 5 ) kaçtır? olduğuna göre, ( fof ) ( 2 ) kaçtır?

A) 2 B) 1 C) 0 D) – 1 E) – 2 A) – 2 B) 0 C) 6 D) 10 E) 12

10. f ( x ) ve g ( x ) fonksiyonları için,


14. Gerçek sayılarda tanımlı f ve g fonksiyonları için,
^fogh ^xh =
3x – 4
dir.
x+2
f ^x h = g c m ve ( fog ) ( x ) = 3x 2 – 2
x
g ( x ) birim fonksiyon olduğuna göre, f ( 4 ) kaçtır? 3

1 4 7 eşitlikleri veriliyor.
A) B) C) D) 4 E) 3
2 3 5 Buna göre, ( fof ) ( 6 ) kaçtır?

A) 6 B) 8 C) 9 D) 10 E) 12
derece yayınları

11. Tanımlı olduğu aralıkta,

f ^x – 1h =
x+1
3x – 4 15. f ( x ) = | 2x | + 3 ve g ( x ) = | x –1 | – 1
fonksiyonu verilmiştir. fonksiyonları veriliyor.
( fofof ) ( m ) = 2 olduğuna göre, m kaçtır? ( fog ) ( x ) = 9

4 17 23 eşitliğini sağlayan x değerlerinin toplamı kaçtır?


A) B) 2 C) D) 4 E)
5 3 11
A) – 4 B) – 2 C) 0 D) 2 E) 4

f ^xh = ve f ^3x . g ^xh + 2h = 4g ^xh + 5x


x+1
12.
3
olduğuna göre, ( gog ) ( x ) fonksiyonu aşağıdakiler-
den hangisidir? 16. f : R → R
( fof ) ( x ) = 4x – 12
x+5 5x – 1 24x – 1 olduğuna göre, f ( 1 ) in alabileceği değerlerin toplamı
A) B) C)
24x x–4 x + 15
kaçtır?

5x – 1 x + 10
D) E) A) 14 B) 10 C) 8 D) 2 E) 0
24x – 4 12x – 3

1. D 2. B 3. E 4. C 5. A 6. C 7. E 8. B 9. D 10. B 11. A 12. C 13. D 14. D 15. D 16. C

89
VE
Bir Fonksiyonun Tersi
1. Bir f fonksiyonu "Her gerçek sayıyı kendisinin 2 faz- 5. f ( x ) doğrusal bir fonksiyondur.
lasının, kendisinin 3 eksiğine bölümüne götürüyor." f  – 1( 8 ) = 1 ve f ( – 2 ) = – 1
şeklinde tanımlanıyor. Buna göre, bu fonksiyonun ter-
olduğuna göre, f ( – 1 ) kaçtır?
si aşağıdakilerden hangisidir?
A) 6 B) 5 C) 4 D) 3 E) 2
x–3 x+2 2x + 1
A) B) C)
x+2 x–3 x–3

3x – 1 3x + 2
D) E)
x–2 x–1

4.f ^xh + 1
olduğuna göre, f –1 ( 3 ) değeri kaçtır?
2 – f ^xh
6. x=

A) 15 B) 13 C) – 4 D) – 13 E) – 15

2. I. f ( x ) = 1 – x
II. g ( x ) = 2x + 1

III. h ^xh =
3x – 5
x–3
Yukarıda verilen fonksiyonlardan hangisinin ya da
hangilerinin tersi kendisine eşittir?
f : R – ' 1 " R – "2 ,
1
7.
2
derece yayınları

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

f ^x h =
D) I ve II E) I ve III mx + 6
nx – 1
olduğuna göre, m + n toplamı kaçtır?

A) 13 B) 12 C) 11 D) 9 E) 6

3. f ^x – 2h =
2x + 3
x +1

olduğuna göre, f –1( x ) fonksiyonu aşağıdakilerden


hangisidir?

3x – 7 7 – 3x 7 – 3x
A) B) C) 8. ( fog ) ( x ) = 4x + 1 ve ( gof ) ( x ) = 3 . f ( x ) + 2
x–2 2– x x–2
olduğuna göre, f –1 ( 5 ) kaçtır?
3 – 2x –x + 3
D) E)
x–2 x–2 A) 2 B) 3 C) 5 D) 7 E) 10

4. f ^xh = ve f ^5h = f –1 ^2h


x –m
x–2 9. f ( x ) = 2x + 4 ve g ( x ) = 3 – 4x
olduğuna göre, m kaçtır? olduğuna göre, ( fog –1) ( – 3 ) kaçtır?

1 3 7 A) 7 B) 6 C) 5 D) 4 E) 3
A) B) C) D) 10 E) 15
2 2 2

90
VE
Test

10. f : ( – ∞ , 3 ) → (  – 4 , ∞ ) 14. y y = f(x) Yandaki şekilde y = f ( x )


2
f ( x ) = x – 6x + 5 fonksiyonunun grafiği
4 verilmiştir.
olduğuna göre, f  –1(x) fonksiyonu aşağıdakilerden
hangisidir? Buna göre y = f–1( x )
fonksiyonunun grafiği
–3 x
A) – 3 – x + 4 B) 3 – x + 4 O aşağıdakilerden hangi-
sidir?
C) 3 + x + 4 D) 3 – x – 4

E) – 3 – x– 4
A) y B) y

4
x
O 4
–3 x
–3 O

C) y D) y
x
4 –3 O

fc m = 2x + g c m ve g ( 3 ) = 12
x+1 2x – 1 –4
11. –3 x
2 3 O

olduğuna göre, f  –1 ( 22 ) kaçtır? E) y

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
4 x
O
derece yayınları

–3

12. f : A → B,
2x – 6
f ( x ) = 2x2 – 8x + 11 ve f –1 ( x ) = +2
2 15. Aşağıda grafikleri verilen fonksiyonlardan hangisinin
olduğuna göre, A kümesi aşağıdakilerden hangisidir? tersi bir fonksiyon belirtir?

A) y B) y

A) [ 2, ∞ ) B) ( – ∞ , 2 ] C) ( – ∞, 2 )
x
O
D) [ – 2, ∞ ) E) ( – ∞ , – 2 )
x
O

C) y D) y

O x

3f ^x h – 4 O
x

7 – 2f ^x h
13. x= eşitliği veriliyor. Uygun tanım aralığında,

E) y
f–1 ( 3 ) = 4a – 11
olduğuna göre, a kaçtır?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 x
O

1. E 2. E 3. C 4. C 5. E 6. D 7. E 8. C 9. A 10. B 11. B 12. A 13. D 14. A 15. B

91
VE
Ters Fonksiyon Yardımıyla İşlemler

1. ^fogh ^xh = ve g ^xh = x – 2


x+3 5. f ( 3x + 1 ) = 6x – 2 ve (fog ) ( x ) = 5x + 4
2x – 1
olduğuna göre, g – 1 ( 2x ) fonksiyonu aşağıdakilerden
olduğuna göre, f ( x ) aşağıdakilerden hangisidir? hangisidir?

2x – 1 2x + 3 x+5 x x–4 5x
A) B) C) A) B) C)
x+3 x–5 2x + 3 2 2 2

x+3 2x – 1 4x – 8 3x + 1
D) E) D) E)
2x – 1 2x + 3 5 2

2. f c m=
1 2x – 1
x+1 x+1
olduğuna göre, f ( x ) fonksiyonu aşağıdakilerden
6. f ^xh = 3x – 1 ve ^fogh – 1 ^xh =
x – 14
hangisidir? 6

A) 2 – x B) 3x – 1 C) 4x + 5 olduğuna göre, g–1( – 1 ) kaçtır?

D) 3x – 3 E) 2 – 3x A) – 3 B) – 2 C) – 1 D) 0 E) 1
derece yayınları

3. f c m=2– x
4x – 1
2x + 1 7. f –1 ( 2 ) = 5
olduğuna göre, f ( x – 1) fonksiyonu aşağıdakilerden g  ( 5 ) = 3
hangisidir? h –1 (a + 1 ) = 4
( fog –1 oh ) –1( 2 ) = 4
4x 3–x 5x – 12
A) B) C)
1 – 2x 2+x 2x – 6 olduğuna göre, a kaçtır?

1 3 5
2x + 1 x–5 A) B) 1 C) D) 2 E)
D) E) 2 2 2
x+7 2x + 1

4. f ^ x – 1h = 2x ve g ( x ) = x – 3 8. f ( x ) = x – 2 fonksiyonu veriliyor.
olduğuna göre, ( gof ) ( x ) fonksiyonu aşağıdakilerden g(5) = 1
hangisidir? olduğuna göre, ^^f – 1 ogh o f – 1 h ^3h kaçtır?
–1

A) 2x2 – 3 B) 2x2 – 2 C) 2x2 + 4x – 1 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5


D) 2x2 + 1 E) 2x2 + 3

92
VE
Test 1
f ^x h – 3
^gof –1h ^xh = –
2
9. ^f – 1 og – 1h ^xh =
–1
13.
2f ^xh + 1 x–3

olduğuna göre, g ( x ) fonksiyonu aşağıdakilerden olduğuna göre, ( fog –1) ( x ) fonksiyonu aşağıdakiler-
hangisidir? den hangisidir?

x+3 x–3 x–3 2x – 3 3x – 2 x+2


A) B) C) A) B) C)
2x – 1 2x + 1 1 – 2x x x 3
x –3 x+3
D) E) –3 3x – 2
2x – 1 x–2 D) E)
x+2 x+2

14. ( fog  – 1) ( 3x + 1 ) = f ( 4x – 3 )
10. a ^fog –1h –1
o ^gof –1h –1 k
^x + 3h = mx – 6 + 2x – n olduğuna göre, g ( – 7 ) kaçtır?

olduğuna göre, m + n toplamı kaçtır? A) – 1 B) – 2 C) – 3 D) – 4 E) – 5

A)  – 10 B) – 8 C) – 6 D) – 4 E) – 2
derece yayınları

^fog – 1 h – 1 ^xh = ve f ^xh = 1+ x


1 + 3x
15.
2
olduğuna göre, g(x) fonksiyonu aşağıdakilerden
11. a ∈R+ olmak üzere, hangisidir?

f ( 3x – 5 ) = 6x + 12 ve ( gof –1)–1 ( x ) = 2g – 1(x ) + a 2 – 3 3x + 2 3x + 4


A) 3x + 2 B) C)
olduğuna göre, a kaçtır? 2 2

A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1 3x + 4 x+2
D) E)
4 3

^gof – 1h ^xh = 2x – 3 ve g – 1 ^xh =


3x + 1
16.
2
olduğuna göre, f ( x ) fonksiyonu aşağıdakilerden
12. f ( x ) = 2x – 4 ve g ( x ) = ( a + 1 ) x + 3 hangisidir?

fonksiyonları veriliyor. 4x + 1 3x + 1
A) 3x – 4 B) C)
( gof ) –1 ( 2 ) = 4 olduğuna göre, a kaçtır? 3 4

1 5 2 x+4 x+4
A) – B) – C) 3 D) E) 4 D) E)
2 4 3 3 4

1. C 2. E 3. C 4. C 5. D 6. A 7. D 8. C 9. B 10. A 11. A 12. B 13. B 14. B 15. C 16. D

93
VE
Ters Fonksiyon Yardımıyla İşlemler ve Fonksiyonların Birbiri Türünden Yazılması

^f –1 ogoh –1h ^xh =


1. ( fog ) ( 2x + 1 ) = f ( 4x – 5 ) x–3
5. ve ( hog –1) ( x ) = 3x + 1
–1
4
olduğuna göre, g ( – 5 ) değeri kaçtır?
olduğuna göre, f ( 0 ) kaçtır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
1 2 4 5
A) B) C) 1 D) E)
3 3 3 3

6. ^fogh ^xh =
x+1
ve ( gof –1) ( x ) = 2x – 5
2. f ( x ) = 2x – 3 ve g –1( x ) = x + 5 3
–1
olduğuna göre, ( fog –1) ( x ) fonksiyonu aşağıdakiler- olduğuna göre, ( gog ) ( 6 ) kaçtır?
den hangisidir?
1 1 1 1
A) – B) – C) – D) – E) – 1
5 4 3 2
x–3 x+2 x–5
A) B) C)
5 3 2

x–7 2x – 4
D) E)
2 3
derece yayınları

7. ( fog —1 ) ( x ) = x + 3
( foh ) ( x ) = 2x – 1
olduğuna göre, ( goh ) ( x ) fonksiyonu aşağıdakiler-
3. ^f –1 ogh ^x + 5h = 3x + 7 den hangisidir?

A) 2x B) 2x – 2 C) 2x – 4
g–1 ^x h =
2x – 1
5 D) 2x – 5 E) 2x – 7
olduğuna göre, f ( – 5 ) kaçtır?

A) – 3 B) – 2 C) – 1 D) 2 E) 3

8. f ve g gerçek sayılarda tanımlı iki fonksiyondur.


f ( x ) = x 2 – 4x – 3
( fog ) ( x ) = x 2 + 2x – 6
olduğuna göre, g ( x ) fonksiyonu aşağıdakilerden
( fofog –1) (2x – 5 ) = f –1 c m ve g ( 3 ) = – 1
x+1 hangisi olabilir?
4.
3
olduğuna göre, ( fofof ) ( 3 ) kaçtır? A) x + 2 B) x + 4 C) 1 – x
D) 2 – x E) x – 3
A) – 2 B) – 1 C) 0 D) 1 E) 2

94
VE
Test 2

9. f: R – {1} → R – {1} 13. f fonksiyonu tanımlı olduğu aralıkta

f ^x h =
x+3
f c m=
mx + 2 3x – 1
x –1 x+3 nx + 1
fonksiyonu veriliyor.
şeklinde verilmiştir.
Buna göre, ^fofofo...of h ^2h değeri kaçtır?
1 44
4 2 44 43 f –1( 3 ) = 1 olduğuna göre, 4m + 3n toplamı kaçtır?
101 tane

7 9 A) 0 B) 2 C) 7 D) 11 E) 21
A) 3 B) C) 4 D) E) 5
2 2

14. f ( x ) = 3x – 1 olduğuna göre,


10. x . f ( 2x + 1 ) = 2g – 1 ( x – 1 ) + ax2 – 8
f(x – 1) + f(x + 1)
( gof ) ( 5 ) = 1
fonksiyonunun f ( x ) fonksiyonu türünden eşiti aşağı-
olduğuna göre, a kaçtır?
dakilerden hangisidir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
5f ^x h 8f ^x h 10 f ^x h
A) B) C)
3 9 3
D) 9f ( x ) E) 10f ( x )
derece yayınları

^fogh ^xh =
x–2
11. 15. f ( x ) = 3x + 7 olduğuna göre, f ( 2x ) fonksiyonunun
5
^gohh ^xh = 2x + 3
f ( 4x – 1 ) fonksiyonu türünden eşiti aşağıdakilerden
hangisidir?
olduğuna göre, h ( 1 ) – 5f ( 5 ) ifadesinin değeri kaçtır?
f ^4x – 1h – 10 f ^4x – 1h + 10
A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1 A) B)
2 2

f ^4x – 1h – 15 f ^4x – 1h + 15
C) D)
2 2

f ^4x – 1h – 20
E)
2

12. Tanımlı olduğu aralıkta f fonksiyonu,

f c m=
x2 + 1 x4 + 1 16. f ( x ) = 2x + 3 + g ( x ) olduğuna göre,
x x2 f(x + 1) – g(x + 1)
şeklinde verilmiştir. fonksiyonunun f ( x ) – g ( x ) fonksiyonu türünden eşiti
Buna göre, f  –1 (x) fonksiyonu aşağıdakilerden hangi- aşağıdakilerden hangisidir?
si olabilir?
A) f ( x ) – g ( x ) B) f ( x ) – g ( x ) + 1
A) – x + 2 B) x+4 C) – x – 2
C) f ( x ) – g ( x ) + 2 D) f ( x ) – g ( x ) + 3
D) x–2 E) 2x + 1
E) f ( x ) – g ( x ) + 4

1. A 2. D 3. E 4. D 5. B 6. C 7. C 8. C 9. E 10. B 11. D 12. A 13. C 14. C 15. B 16. C

95
VE
Bileşke ve Ters Fonksiyonun Grafiği
1. y 4. Gerçek sayılarda tanımlı f ( x ) ve g ( x ) fonksiyonları-
5 nın grafikleri aşağıda verilmiştir.
y = f(x) Yandaki şekilde
3 y = f ( x ) fonksi-
y
2 yonunun grafiği
–4 x verilmiştir.
–2 O 3
3

1
Buna göre, ( fof ) ( – 4 ) + f – 1 ( 5 ) + f – 1 ( 3 ) toplamı kaç- –4 O
x

tır?
y = f(x)
–3
A) 2 B) 3 C) 6 D) 7 E) 9 –4

2. y
y = f(x) 3
2
4 Yandaki şekilde y = f ( x ) 2 x
O 1
fonksiyonunun grafiği
verilmiştir.
x
O 2 4 y = g(x)
derece yayınları

–3 Buna göre, ( fofog ) ( 2 ) + ( gof ) ( – 4 ) toplamı kaçtır?

3 5
f ^4h + f – 1 ^4h A) 1 B)
2
C) 2 D)
2
E) 3
^fofh ^2h
Buna göre, ifadesinin değeri kaçtır?

2 8
A) – B) – C) 0 D) 1 E) 2
3 3

3. y
y = f(x) 5. y
5
4 y = f(x)
2 y = g(x) 4

3
–3 x
O 4 5
–3
x
O 4

Yukarıdaki şekilde y = f ( x ) ve y = g ( x ) fonksiyonla-


Yukarıdaki şekilde y = f ( x ) fonksiyonunun grafiği ve-
rının grafikleri verilmiştir.
rilmiştir.
Buna göre, ( f + g ) ( 5 ) + ( fog ) ( – 3 ) toplamı kaçtır?
Buna göre, ( fofof ) ( – 3 ) kaçtır?
A) 7 B) 9 C) 11 D) 13 E) 15
A) – 1 B) 0 C) 3 D) 4 E) 7

96
VE
Test
6. y 9. y Yandaki şekilde
6 y = f ( 2x – 4 ) fonksi-
yonunun grafiği
2 4 verilmiştir.
x
–2 O
Buna göre, ( fofof ) ( 2 )
ifadesinin değeri
y = f(x+2)
4 x
kaçtır?
O 2 3
–1
Yukarıdaki şekilde y = f ( x + 2 ) fonksiyonunun grafiği y = f(2x–4)
verilmiştir. Buna göre, ( f o f ) ( 2 ) kaçtır?

A) – 2 B) – 1 C) 0 D) 1 E) 2 A) – 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 6

7. 10. y Yandaki şekilde


y
y = f(x) y = f ( 3x + 1 )
5
fonksiyonunun
6
grafiği verilmiştir.
2
4 1
4 x
2 –4 O 3

O1 3 5
derece yayınları

x
–3 –2 6 7 8 9 y = f(3x+1)
–1
–2

Buna göre, ( f –1 of –1) ( 2 ) ifadesinin değeri kaçtır?

A) 10 B) 9 C) 8 D) 7 E) 6
Yukarıdaki şekilde y = f ( x ) fonksiyonunun grafiği ve-
rilmiştir. Buna göre, ( fof ) ( x ) = 0 denklemini sağlayan
x değerlerinin toplamı kaçtır? 11.
y
y = f(x)
A) 6 B) 8 C) 10 D) 12 E) 16
3
2
–5 O 3 x
8. –2 3 6
y 2
–2
y = f(x+1)

–2
x
O 3 Yukarıdaki şekilde y = f ( x ) fonksiyonunun grafiği ve-
rilmiştir. Buna göre, aşağıdakilerden hangileri kesinlikle
doğrudur?
–5
–6 I. ( fofof ) ( 6 ) > 0
II. ( fof ) ( – 2 ) < 0
III. ( fof ) ( 6 ) = ( fof ) ( – 5 )
Yukarıdaki şekilde y = f ( x + 1 ) fonksiyonunun grafiği
verilmiştir. Buna göre, f ( 4 ) + f ( – 1 ) + f – 1 ( – 5 ) toplamı IV. ( fof ) ( a ) = 2 ise a, 3 farklı tam sayı değeri alır.
kaçtır?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
A) – 5 B) – 6 C) – 7 D) – 11 E) – 12 D) II, III ve IV E) I, II ve IV
FEN LİSESİ

1. C 2. B 3. C 4. D 5. C 6. C 7. D 8. A 9. A 10. A 11. C

97
VE
YENİ NESİL SORULAR

1. 2. Beş arkadaşın hafta sonunda yapacakları piknik


için isimlerini ve ihtiyaç malzemelerini yazdıkları
kâğıt aşağıda verilmiştir.

İsim Malzemeler
Ömer 1 kg dana eti
Naci 1 kg tavuk eti
Elif Mangal kömürü
Dilara Mangal
Sude 4 adet minder

Bir hastanenin kafeteryasında bulunan kahve Bu piknik ile ilgili görev dağılımı aşağıdaki gibidir.
makinesine kağıt para yerleştirilmekte ve yerleş-
• Herkes yalnız bir görev alacaktır.
tirilen paranın üstü alt bölmeye düşmektedir.
• Ömer dana etini, Elif mangalı getirecektir.
Bu makinenin para yerleştirilen bölmesi arızalan-
mıştır. Buna göre, pikniğe katılacakların ismi ile ge-
Kendisine kahve almak isteyen Okan Bey, ma- reken malzemelerin eşleştirilmesi durumun-
kinenin para bölümüne 5 TL yerleştirmiş ve pa- da elde edilebilecek fonksiyon sayısı kaçtır?
ranın olduğu gibi alt bölmeye düştüğünü görün- A) 15 B) 12 C) 9 D) 6 E) 3
ce sırasıyla cebindeki 10 TL, 20 TL ve 50 TL yi
derece yayınları

para bölümüne yerleştirmiş fakat yerleştirdiği her


paranın olduğu gibi alt bölmeye düştüğünü gör-
müştür.
Buna göre, kahve makinesinin arızalı olan
para bölümünün yaptığı bu işlem,

I. Birim
II. İçine
III. Sabit
3. Emir, beğendiği bir eşofmanı almak için para bi-
fonksiyon çeşitlerinden hangisine örnek oluş- riktirmeye karar veriyor ve hergün kumbarasına
turabilir? bir miktar para atıyor. x gün ve f ( x ) Emir’in

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II x. gün kumbaraya attığı TL cinsinden para mik-


tarı olmak üzere,
D) I ve III E) II ve III
]Z] 1 ,x = 1
]]
]]
f x ) = []
( 1 ,x = 2
]]
]]
]f ( x - 1) + f ( x - 2 ) , x > 2
\
biçiminde tanımlanıyor.

Emir’in 9. gün kumbaraya attığı para 34 TL dir.

Buna göre, 11. gün kumbaraya attığı para 8.


gün kumbaraya attığı paradan kaç TL fazla-
dır?

A) 21 B) 26 C) 42 D) 68 E) 110

98
VE
YENİ NESİL SORULAR

4. y 6. y
y=f(x)
f(n)

2
f(x)
–3
x x
x O 3 O n
d

g fonksiyonu n > 0 için y = f ( x ), y = f ( n ) ve


f fonksiyonu ( – ∞, 3 ) aralığında şekilde verilen
x = 0 doğrularının arasındaki bölgenin alanı şek-
taralı bölgenin alanı biçiminde tanımlanıyor.
linde tanımlanmıştır.
f ( – 3 ) = 24 olduğuna göre, f– 1 ( 54 ) değeri
Buna göre, ( gof ) ( 15 ) kaçtır?
kaçtır?

A) – 5 B) – 6 C) – 7 D) – 8 E) – 9 A) 36 B) 40 C) 42 D) 45 E) 48

derece yayınları

5. Aşağıdaki dik koordinat düzleminde f doğrusal


fonksiyonunun, g sabit fonksiyonunun ve h bi-
7. Aşağıdaki dik koordinat düzleminde f + g ve f . g
rim fonksiyonunun grafikleri verilmiştir.
fonksiyonlarının grafikleri verilmiştir.
y
y

y=(f.g)(x)
O 45° 30°
x

O d x
a b c

y=(f+g)(x)
Buna göre, f, g ve h fonksiyonlarına ait gra- Buna göre,
fiklerin çiziminde kullanılan renkler aşağıda-
I. ( a, b ) aralığında f ( x ) > 0 dır.
kilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
II. ( b, c ) aralığında g ( x ) > 0 dır.
III. ( c, d ) aralığında f ( x ) < g ( x ) dir.

A) ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur?


h g f
B) h f g A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

C) f g h D) I ve III E) II ve III

D) f h g
E) g h f

99 1. C 2. D 3. D 4. B 5. D 6. E 7. B
VE

Sayfa 28 – 1. soru Sayfa 28 – 2. soru Sayfa 28 – 3. soru


y y y

6
4
2 3
1
x x x
–2 –1 0 12 –1 0 1 –2 –1 0 1

Sayfa 31 – 1. soru Sayfa 36 – 1. soru Sayfa 36 – 2. soru

Gösterge (km) y y
y=x–3
y=300x+15000 y=x

5
15300
15000

x x
0 1 3 0 3
Zaman (gün) –3
1

–6

y=2x –6

Sayfa 36 – 3. soru Sayfa 36 – 4. soru Sayfa 37 – 1. soru


y y y

y=x +3
y=2x +1
5 y=5
4 y= 2 x
3
1
–2
0 1
x x x
–2 4 0 –3 0 1 3

–2 y=–2 y=–x +3
y= 4 –x
–4

Sayfa 37 – 2. soru Sayfa 62 – 1. soru Sayfa 62 – 2. soru


y y y = f–1(x) y

y= 2 x+ 1
y=–x
y= 4 4 x
4 –2 O

1 –2
x x
–2 0 –2 O

1
2
y = f–1(x)

100
VE

Notlar …
VE

Notlar …
VE

Notlar …
VE

Notlar …

You might also like