9.

7 Các mặt bậc hai

(Quadric Surfaces)
 1. Mặt bậc hai

Mặt bậc hai là đồ thị của phương trình bậc hai dạng

𝑨𝒙𝟐 + 𝑩𝒙𝟐 + 𝑪𝒛𝟐 + 𝑫𝒙𝒚 + 𝑬𝒚𝒛 + 𝑭𝒛𝒙 + 𝑮𝒙 + 𝑯𝒚 + 𝑰𝒛 = 𝟎

trong đó 𝑨, 𝑩, 𝑪, 𝑫, 𝑬, 𝑭, 𝑮, 𝑯, 𝑰 là các hằng số.

 2. Một số mặt bậc hai thường gặp

Mặt nón Mặt hyperboloid 1 tầng Mặt hyperboloid 2 tầng

2
𝑥2 𝑦2 𝑥2 𝑦2 𝑧2 𝑥2 𝑦2 𝑧2
𝑧 = 2+ 2 + − =1 + − = −1
𝑎 𝑏 𝑎2 𝑏 2 𝑐 2 𝑎2 𝑏 2 𝑐 2
 2. Một số mặt bậc hai thường gặp

Mặt ellipsoid Mặt cầu

𝑥2 𝑦2 𝑧2
+ + =1 𝑥 2 + 𝑦2 + 𝑧2 = 𝑟2
𝑎2 𝑏2 𝑐 2
 2. Một số mặt bậc hai thường gặp

Mặt ellipsoid Mặt cầu

𝑥2 𝑦2 𝑧2
+ + =1 𝑥 2 + 𝑦2 + 𝑧2 = 𝑟2
𝑎2 𝑏2 𝑐 2
 2. Một số mặt bậc hai thường gặp

Mặt paraboloid Mặt hyperboloid

𝑥2 𝑦2 𝑦2 𝑥2
𝑧= 2+ 2 z=𝑧 = −
𝑎 𝑏 𝑏2 𝑎2
 2. Một số mặt bậc hai thường gặp

Mặt trụ elliptic Mặt trụ parabololic Mặt trụ hyperbolic

𝑥2 𝑦2
+ =1 𝑦 = 𝑎𝑥 2 𝑦 2 − 𝑧 2 = 𝑎2
𝑎2 𝑏 2
 Bước 1 Tìm các giao tuyến

4. Cách vẽ hình mặt

bậc hai
Vẽ giao tuyến của mặt cong với các mặt phẳng
Bước 2 tọa độ 0𝑦𝑧

Vẽ giao tuyến của mặt cong với mặt phẳng 0𝑥𝑦

Bước 3 các mặt phẳng nằm ngang 𝑧 = 𝑘, 𝑘 là hằng số

Bước 4 Vẽ giao tuyến với mặt phẳng 0𝑥𝑧 (nếu cần)

 Ví dụ 1 Giao tuyến
• Vẽ đồ thị của pt 𝒛 = 𝒙𝟐 + 𝒚𝟐 1) 𝑧 = 𝑥 2 + 𝑦 2
và mp 0𝑦𝑧: 𝑥 = 0
là đường 𝑧 = 𝑦 2
 Ví dụ 1 Giao tuyến
• Mặt paraboloid 𝒛 = 𝒙𝟐 + 𝒚𝟐 2) 𝑧 = 𝑥 2 + 𝑦 2 và mp 0𝑥𝑦: 𝑧 = 0
𝑧 = 𝑥 2 + 𝑦2 𝑥 2 + 𝑦2 = 0
൝ ⇔ቊ
𝑧=0 𝑧=0
là gốc cực 0
2 2 2 2
3) ൝ 𝑧 = 𝑥 + 𝑦 ⇔ቊ 𝑥 + 𝑦 = 4
𝑧=4 𝑧=4
 Ví dụ 2 Giao tuyến
• Vẽ đồ thị của pt 𝒙𝟐 + 𝒚𝟐 = 𝟒 1) 𝑥 2 + 𝑦 2 = 4
và mp 0𝑦𝑧: 𝑥 = 0
là đường 𝑦 2 = 4 ⟺ 𝑦 = ±2
 Ví dụ 2 Giao tuyến
• Mặt trụ 𝒙𝟐 + 𝒚𝟐 = 𝟒 2 2 2 2
2) ൝ 𝑥 + 𝑦 = 4 ⇔ቊ𝑥 + 𝑦 =4
𝑧=0 𝑧=0

𝑥 2 + 𝑦2 = 4
3) ቊ
𝑧=𝑘
 Ví dụ 3 Giao tuyến
• Vẽ hình miền V là miền giới hạn 1) 𝑧 = 𝑥 2 + 𝑦 2
bởi mặt paraboloid 𝒛 = 𝒙𝟐 + 𝒚𝟐 và
𝟐 𝟐
và mp 0𝑦𝑧: 𝑥 = 0
mặt nón 𝒛 = 𝟐 − 𝒙 + 𝒚
là đường 𝑧 = 𝑦 2

2) 𝑧 = 2 − 𝑥 2 + 𝑦 2
và mp 0𝑦𝑧: 𝑥 = 0
là 2 đường thẳng
𝑧 = 2 − 𝑦 và 𝑧 = 2 + 𝑦
 Ví dụ 1 Giao tuyến
• Mặt paraboloid 𝒛 = 𝒙𝟐 + 𝒚𝟐 𝑧 = 𝑥2 + 𝑦2
3) ൝
𝑧 = 2 − 𝑥2 + 𝑦2
2 2
⟺ቊ𝑥 + 𝑦 = 1
𝑧=1