Professional Documents
Culture Documents
Chuong 1
Chuong 1
15/03/2023
• Sự tách biệt giữa lao động trí óc và lao động
chân tay. Tri thức xuất hiện với tính cách là
một tầng lớp xã hội, có vị thế xã hội xác
định.
• Những người xuất sắc trong tầng lớp này đã
hệ thống hóa các tri thức nhân loại dưới
dạng các quan điểm, các học thuyết lý
luận,… có tính hệ thống, giải thích được
các quy luật vận động, phát triển của một
đối tượng nhất định, được xã hội công nhận
là các nhà thông thái, các triết gia.
b. Khái niệm Triết học.
Triết học là gì ?
Ở phương Tây:
Talét, Hêraclít, Xôcrát, Đêmôcrít, Platôn,
Arixtốt,…
c. Vấn đề đối tượng của triết học trong lịch sử.
- Ở phương Tây, ngay từ khi ra đời, triết học đã
được xem là “Nền triết học tự nhiên”, bao hàm
trong nó tri thức của tất cả các lĩnh vực.
- Ở thời kỳ Hy Lạp Cổ đại, nền triết học tự
nhiên với “các hình thức muôn hình muôn vẻ của
nó đã có mầm mống và đang nảy nở hầu hết tất
cả các loại thế giới quan sau này” (Ph.Ănghen).
- Ở Tây Âu thời Trung cổ, khi
quyền lực của Giáo hội bao trùm mọi lĩnh
vực đời sống xã hội thì triết học trở thành
nô lệ của thần học. Nền triết học tự nhiên bị
thay bằng nền triết học kinh viện.
- Triết học thời kỳ phục hưng, giai cấp tư
sản cần KH-KT để phát triển, Triết học, văn học,
nghệ thuật từng bước thoát khỏi ách thống trị của
thần học. Chủ nghĩa duy vật được khôi phục, chủ
nghĩa nhân văn, nhân đạo phát triển
- Từ thế kỷ XIX đến nay: Hoàn cảnh kinh tế -
xã hội và sự phát triển mạnh mẽ của khoa học
vào đầu thế kỷ XIX đã dẫn đến sự ra đời của triết
học Mác.
Đoạn tuyệt triệt để với quan niệm triết học là
“khoa học của các khoa học”, triết học Mác xác
định đối tượng nghiên cứu của mình là:
Tiếp tục giải quyết mối quan hệ giữa tồn tại
và tư duy, giữa vật chất và ý thức trên lập trường
duy vật triệt để và nghiên cứu những quy luật
chung nhất của tự nhiên, xã hội và tư duy:
+ Những vấn đề về thế giới
+ Những vấn đề về con người, xã hội loài
người
+ Vị trí, vai trò của con người trong thế giới
d.Triết học - hạt nhân lý luận của thế giới quan
Định nghĩa: Thế giới quan là toàn bộ những
quan điểm về thế giới và về vị trí của con người trong
thế giới đó.
Thế giới quan quy định các nguyên tắc, thái độ,
giá trị trong định hướng nhận thức và hoạt động thực
tiễn của con người.
Thành phần chủ yếu của thế giới quan là tri
thức, niềm tin và lý tưởng. Trong đó tri thức là cơ
sở trực tiếp hình thành thế giới quan, nhưng nó
chỉ gia nhập thế giới quan khi đã được kiểm
nghiệm trong thực tiễn và trở thành niềm tin.
Thế nào là thế giới quan
Thế giới quan là gì và có những loại hình (hình
thức) nào?
3. TGQ triết
TGQ là toàn
học
bộ những quan
niệm, quan
2. TGQ tôn
điểm về thế
giáo
giới, về con
người và vị trí,
vai trò của con
người trong thế 1. TGQ huyền
giới ấy thoại
Vì sao nói:
“Triết học là hạt nhân lý luận của
thế giới quan”
Thứ Bản thân triết học chính là thế giới quan
nhất
Trong số các loại thế giới quan phân chia theo
các cơ sở khác nhau thì thế giới quan triết học
Thứ bao giờ cũng là thành phần quan trọng, đóng
hai vai trò là nhân tố cốt lõi
Triết học bao giờ cũng có ảnh hưởng và chi
Thứ phối các thế giới quan khác như: thế giới quan
ba tôn giáo, thế giới quan kinh nghiệm, thế giới
quan thông thường…,
Thế giới quan triết học quy định mọi quan
Thứ
tư
niệm khác của con người
TGQ DVBC là đỉnh cao của TGQ do nó dựa trên
quan niệm duy vật về vật chất và ý ý thức, trên các
15/03/2023
nguyên lý, quy luật của biện chứng
Vai trò của thế giới quan: TGQ có vai trò đặc
biệt quan trọng trong cuộc sống của con người và
xã hội:
Thứ nhất Thứ hai
Thế giới quan là tiền đề quan
Tất cả những vấn đề
trọng để xác lập phương thức tư
được triết học đặt ra
duy hợp lý và nhân sinh quan
và tìm lời giải đáp
tích cực; là tiêu chí quan trọng
trước hết là những
đánh giá sự trưởng thành của
vấn đề thuộc thế giới
mỗi cá nhân cũng như của từng
quan.
cộng đồng xã hội nhất định.
Triết
15/03/2023
học là hạt nhân thế giới quan. Triết học là học
thuyết về TGQ
Thế giới quan duy vật biện chứng được coi
là đỉnh cao của các loại thế giới quan đã từng có
trong lịch sử. Bao gồm tri thức khoa học, niềm tin
khoa học và lý tưởng cách mạng.
2. Vấn đề cơ bản của triết học
a. Nội dung vấn đề cơ bản của triết học
Vấn đề cơ bản của các khoa học: đóng vai
trò là nền tảng, mang tính định hướng để giải
quyết những vấn đề mà ngành khoa học ấy
nghiên cứu
TẬN
NHÂN
LỰC
TRI
THIÊN
MỆNH
Ba hình thức cơ bản của chủ nghĩa duy vật:
+Chủ nghĩa duy vật chất phác, sơ khai
+Chủ nghĩa duy vật siêu hình
+Chủ nghĩa duy vật biện chứng (cao nhất)
CNDVBC
CNDVSH (những năm 40 XIX)
CNDV chất phác, (TK XVII-XVIII)
Do C.Mác &
sơ khai (thời Cổ
Quan niệm thế Ph.Ănghen sáng lập
đại) – V.I.Lênin phát
giới như một cổ
máy khổng lồ, triển: Khắc phục
Quan niệm về hạn chế của CNDV
thế giới mang các bộ phận biệt
lập tĩnh tại. Tuy trước đó => Đạt tới
tính trực quan, trình độ: DV triệt
cảm tính, chất còn hạn chế về
để trong cả TN &
phác nhưng đã phương pháp XH; biện chứng
lấy bản thân luận siêu hình, trong nhận thức; là
giới tự nhiên máy móc nhưng công cụ để nhận
để giải thích đã chống lại quan thức và cải tạo TG
TG. điểm DT tôn giải
Hình thức cao nhất
15/03/2023
thích về TG. của CNDV
Tinh thần khách
Duy tâm quan có trước và
khách tồn tại độc lập với
quan con người (Platon;
Chủ Hêghen)
nghĩa
duy Thừa nhận tính thứ
tâm nhất của ý thức
Duy tâm từng người cá
chủ quan nhân -
G.Berkeley,
15/03/2023 Hume, G.Fichte)
Đặc điểm
Khả tri luận Bất khả tri luận Hoài nghi luận
HÊGHEN
PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT LÀ GÌ ?
PH. ĂNGGHEN
Đặc trưng cơ bản của PBCDV.
- PBCDV được xây dựng trên nền tảng của
thế giới quan duy vật triệt để, khoa học
- PBCDV vừa là lý luận, vừa là phương pháp
+ Vì nó là học thuyết về các mối liên hệ, học
thuyết về sự vận động và phát triển
+ Vì nó là hệ thống về những yêu cầu đòi
hỏi con người phải thực hiện trong nhận thức và trong
hoạt động thực tiễn
- PBCDV không chỉ giải thích các mối liên hệ,
sự vận động, phát triển trong thế giới mà nó đã trở
thành công cụ để nhận thức và cải tạo thế giới
Tóm lại:
- Triết học trang bị thế giới quan và phương
pháp luận chung nhất.
- Triết học có vai trò định hướng cho chúng
ta trong nhận thức và hoạt động thực tiễn.
II. TRIẾT HỌC MÁC-LÊNIN VÀ VAI TRÒ CỦA
T.HỌC MÁC-LÊNIN TRONG ĐỜI SỐNG XÃ HỘI
1. Sự ra đời và phát triển của Tr.h Mác - Lênin
a. Những điều kiện lịch sử của sự ra đời tr.h Mác
CNTB ở Tây Âu
XUẤT
KinhHiỆN
Chủ MỘT
tế chính
nghĩa trịSỐ
xã hội
Tiền
Triết đềcổ
học LÝđiển
LUẬNĐức
HỌC THUYẾT
cổ điển
không TiẾN
Anh
tưởng Pháp BỘ CHỦ NGHĨA MÁC
ĐÃ ĐỦ ĐIỀU KIỆN
NHỮNG Tiền
Quy luật bảođềtoàn
THÀNH TỰU
và ĐỂ XUẤT HIỆN
Thuy
Thuyếtếttiến
tế bào
hoá
KHOA HỌC TỰ NHIÊN
chuyển hoá năng lượng
b. Những thời kỳ chủ yếu trong sự hình
thành và phát triển của Triết học Mác
* Thời kỳ quá độ từ chủ nghĩa duy tâm và
dân chủ cách mạng sang chủ nghĩa duy vật và
chủ nghĩa cộng sản (1841 - 1844)
C.MÁC ĂNGGHEN
+ Bàn về vấn đề Do Thái +Lược thảo phê phán
+ Góp phần phê phán triết khoa kinh tế chính trị
học pháp quyền Hêghen + Tình cảnh nước Anh
+ Lời nói đầu (Niên giám + Tômát Cáclây
Đức – Pháp) 1843 + Quá khứ và hiện tại
chuyển sang
CNDV và CNCS
1842 hai ông là nhà duy tâm triết học và dân chủ cách mạng về chính trị
CNTB
Cuối XIX đầu XX LÊNIN
TỰ DO
CẠNH TRANH CHỦ NGHĨA ĐẾ QUỐC
CNXHKH
15/03/2023
Dưới góc độ người sáng lập
Triết học Mác - Lênin trở thành TGQ, PPL khoa học của
GCCN và các lực lượng tiến bộ trên thế giới
Ngày nay, triết học Mác - Lênin đang đứng ở đỉnh cao
của tư duy triết học nhân loại, là hình thức phát triển cao
nhất trong số các hình thức triết học từng có lịch sử
15/03/2023
b. Đối tượng của triết học Mác – Lênin
Đó là giải quyết vấn đề cơ bản của triết học
trên lập trường duy vật biện chứng và nghiên cứu
những quy luật vận động, phát triển chung nhất
của tự nhiên, xã hội và tư duy.
Triết học Mác -
Lênin phân biệt rõ
ràng đối tượng của Triết học Mác -
triết học và đối Lênin có mối quan
tượng của các hệ gắn bó chặt chẽ
khoa học cụ thể với các khoa học cụ
thể
15/03/2023
c. Chức năng của triết học Mác - Lênin
* Chức năng thế giới quan
Thế giới quan là toàn bộ những quan điểm
về thế giới và về vị trí của con người trong thế
giới đó.
* Nhân sinh quan (???)
THẾ GIỚI
QUAN
NSQ
Triết học là hạt nhân lý luận của thế giới
quan.
Triết học Mác đem lại thế giới quan duy vật
biện chứng, là hạt nhân thế giới quan cộng sản.
* Chức năng phương pháp luận
Phương pháp luận là lý luận về phương pháp,
là hệ thống những quan điểm, những nguyên tắc
xuất phát có vai trò chỉ đạo việc sử dụng các phương
pháp trong hoạt động nhận thức và hoạt động thực
tiễn nhằm đạt kết quả tối ưu.
Triết học Mác - Lênin thực hiện chức năng
phương pháp luận chung nhất, phổ biến nhất
cho nhận thức và hoạt động thực tiễn.
3. Vai trò của triết học Mác trong đời sống
xã hội và trong sự nghiệp đổi mới ở VN hiện nay
a. Triết học Mác - Lênin là thế giới quan,
phương pháp luận khoa học và cách mạng cho
con người trong nhận thức và thực tiễn