KASAYSAYAN NG MEDIA SA

PILIPINAS
 Kasaysayan ng Media sa Pilipinas
Naging malaking ambag sa kulturang Filipino ang pag-usbong at pag-unlad ng midya.
Gamit ang wika, pinapadali nito ang paghahatid ng mensahe at lalo pang pinabilis ang
pagpaparating at paglaganap ng impormasyon sa pamamagitan ng makabagong
teknolohiya. Sa araw-araw na pakikipagsalamuha ng tao siya ay pinaliligiran ng midya;
sa pakikinig ng radyo, panonood ng telebisyon pagiging aktibo sa internet, at marami
pang iba. Ginagamit din ang midya sa pamamagitan ng iba’t ibang midyum tulad ng
cellphone, mga social networking sites at iba pang uri ng mga elektronikong kagamitan.
Naging malaking bahagi na ito sa pangaraw-araw na gawain na siya namang
humhulma sa kabuuang transaksiyon ng tao sa lipunan.

(1637) SUCCESOS FELICES

Nagsimula ang pamamahayag sa Pilipinas sa
paglathala ni Tomas Pinpin, isang Pilipinong
manlilimbag ng Sucesos Felices, isang polyeto
(newsletter) sa Maynila.
Natutuhan ni Pinpin ang sining ng paglilimbag
buhat sa mga prayle at mga intsik ngunit di niya
nailagay kung kailan ang tiyak na petsa ang unang
pagkakalimbag nito.
Inilathala niya sa kastila ang pangunahing mga
kuwento ukol sa mga tagumpay ng La Naval laban
sa mga Dutch sa Ternate.
Nagtagal ito hangggang 1809.

(1799) AVISO AL PUBLICO

Isang Hojas Volantes or “flying sheets” ang Aviso
Al Publico (Notices to the Public) na lumitaw
noong Pebrero 27, 1799.
Sinasabing ang sukat nito ay gaya ng isang
malaking kwaderno.
Ito ay tungkol sa kampanya laban sa mga Muslim
at pagkabihag ng mga pirata sa Sulu ng mga
hukbong kastila sa pangunguna ni Jose Gomez.
 UNANG PAHAYAGAN NA LUMABAS NG PALAGIAN
(1811) DEL SUPERIOR GOVIERNO
Ang kauna-unahang pahayagan sa Pilipinas
na lumabas ng palagian sa patnugot ni
Governador-Heneral Manuel Fernandez de
Folgueras noong Agosto 8, 1811.
Siya ang naging patnugot at naglathala dito ng
mga gawain ng Spanish Cortes, pati digmaan
ng Espanya at Pransya.
Dahil sa higpit ng sensura ng mga kastila
hinggil sa mga lathalaing nakasisira sa kanila,
ang pahayagang ito ay umiral lamang sa
maikling panahon at pagkatapos ng
labinlimang labas kusa na itong namatay.

(1846) LA ESPERANZA
Disyembre 1, 1846 ay kinilalang unang
pahayagang pang araw-araw maliban lamang sa
araw ng lunes ang La Esperanza sa patnugot nina
Felipe Lacorte at Evarisco Calderon. Malaking
bahagi nito ay ang mga talakayang pampilosopiya,
panrelihiyon, at pangkasaysayan. Tumagal lamang
ito ng tatlong taon.

(1889) LA SOLIDARIDAD
Unang lumabas noong ika-15 ng Pebrero. 1889 sa
Madrid Spain na ginastusan ni Dr.Pablo Riazares
mula sa patnugot ni Graciano Lopez Jaena.
Ang pahayagang ito ay inilimbag ang mga talumpati
ng mga liberal na Espanyol ukol sa bansa. Isang
palagabi at lingguhang pahayagan, ito ang
nagsisilbing opisyal na pahayagan ng ng kilusang
Propaganda. Ang Comite de Propaganda ang
nagsusuporta sa pondo ng pahayagan.
Huminto ang paglilimbag ng La Solidaridad noong Nobyembre 15, 1895, kung saan
nakalimbag ang pahayagan ng pitong (7) bolyum at 160 na mga isyu.

(1896) KALAYAAN
Ang kauna-unahang rebolusyonaryong pahayagan ng Kataastaasang Kagalang-
galanganng Katipunan ng mga Anak ng Bayan. Na itinayo noong ika-18 ng Enero,
1896. Naglalayon itong ipahayag sa lahat, ang kasamaan at kasakiman ng mga prayle
at mga kastilang opisyal upang makapag-organisa ng rebolusyon. Nakalathala rin sa
mga artikulo ng pahayagan ang ilang ebedensya upang makahikayat nang
mambabasa. Itinuring itong isa sa pinakamahalagang pahayagan sa kasaysayan ng
Pilipinas.
(1890) TELEGRAPH AND TELEPHONE
Ang unang telegraph at telephone sa Pilipinas
ay itinayo sa Manila na pagmamay-ari ng isang
Amerikano. Pagdaan ng pitong (7) taon ay
mayroon ng 65 na pang gobyernong opisina ang
gumagamit ng telegraph, 49 ang sa Luzon, 9 sa
Panay,4 Negros, at 3 sa Cebu.

(1919) DALAGANG BUKID

Ang kauna-unahang pelikulang Pilipino na
nalikha na ipinalabas sa diresiyon ni Jose
Nepomuceno sa produksiyon ng Malayan
Movies.
Ang Dalagang Bukid ang isa sa mga
pinakapopular na sarsuela na isinulat ni
Hermogenes E. Iligan. Una itong
ipinalabas sa Teatro Zorilla noong 1917,
mahigit isang taon bago ito isalin o
ginawang pelikula.
Ang pelikulang ito y halintulad sa
pangunguna ng pag-ibig laban sa lahat,
na kung saan ipinakita sa tema na hindi
lahat ng kaligayahan ng tao sa mundo ay
nakukuha sa silaw ng salapi.
(1907) MAGASIN
LIPANG KALABAW
Ang magasing Lipang Kalabaw ay
tumatalakay sa mga isyu ng politika,
lipunan at kultura. Naging kontrobersyal
ang magsing ito dahil sa mga karikatura
ng mga kilalang personalidad ng
panahong iyon. Ang mga karikarurang ito
ay iginuhit ni Jorhe Pineda.
Tumigil ang operasyon ng magasin noong
1909 dahil sa mga reklamo ng mga
opisyal ng pamahalaan na parati nitong
tinutuligsa. Si Gobernador Leonard Wood sa mga tinuligsang pulitiko.
Nailathala ito sa tatlong magkakaibang panahon: 1907-1909, 1922-1924, 1947-1948
dahil sa paulitt-ulit na pagpapatigil dito. May mga komiks din na nailathala dito bilang
isang “page filler” na tumutuligsa sa pamumuno ng mga Amerikano.

(1920) KOMIKS
Ang mga unang komiks ng Pilipinas ay lumabas simula ng 1920 bilang page filler sa
mga magasin. Dalawa sa mga magsing ito ay ang Telembang at Lipang kalabaw. Na
nagtataglay ng mga satirikong cartoons laban sa mga Amerikano at pederelista. Ang
dalawang magasing ito ay itinuturing na nagpasimula sa mga komiks sa Pilipinas.

(1922) LIWAYWAY (Magasin)

Naunang nakilala bilang “Photo News”
ito’y naglalaman ng mga larawan,
balita, salaysayin, sanaysay, prosa at
tula. Ang mga maikling kuwento at
sunod-sunod na mga nobela ay naging
paraan upang maging mapalago ang
kamalayan ng mga Pilipino.
(1924) RADYO
Ang radyo sa Pilipinas ay nagsimula
Manila taong 1924 bilang KZKZ (AM) na
pagmamay-ari ni Henry Herman Sr.
Pagkalipas ng limang taon nagkaroon na
ng isang radio station ang Cebu. Ngunit sa
pananakop ng mga Hapon ay ipinasara
ang lahat ng radio stations maliban sa
KZRH na binago ang pangalan bilang
PIAM. Ang PIAM ay ang ginamit ng mga
Hapon bilang midyum sa paghahatid ng
balita.

(1944) DAWN OF FREEDOM

Ang Dawn of Freedom ay isang pelikula na
nagpapakita ng pagkatalo ng mga Americano
at ang pelikulang ito ay isa ring propaganda
upang ipakita ang mga benepisyo sa panahon
ng pananakop ng mga Hapon sa Pilipinas sa
direksiyon ni Gerardo de Leon.

(1946) BOLINAO ELECTRONICS CORPORATION

Noong 13 Hunyo 1946, itinatag ng Americanong inhinyero na si James Lindenberg ang
Bolinao Electronics Corporation (BEC), isang kompanya na gumagawa at bumubuo ng
mga kasangkapan para sa radio transmission. Noon taong 1949, lumapit si Lindenberg
sa Kongreso ng Filipinas upang hingin ang pahintulot na magtatag at magpatakbo ng
isang himpilan ng telebisyon. At noong 14 Hunyo 1950, naaprobahan ang kaniyang
kahilingan sa pamamagitan ng Republic Act No. 511 at 512, na nakasaad ang mga
responsabilidad sa publiko ng isang himpilan ng telebisyon, tulad ng pagpapalaganap
ng makabuluhang kaalaman lalo na sa mahahalagang isyung pampubliko. Ngunit dahil
sa kakulangan sa materyales at mahigpit na patakaran sa pag-aangkat ng mga
dayuhang produkto, itinuon na lamang ng BEC ang atensiyon sa pagsasahimpapawid
sa radyo.
Taong 1952 nang binili ni Antonio Quirino ang BEC, na naghahangad ding magtatag ng
isang himpilan ng telebisyon, ang BEC ay pinalitan ang pangalan bilang Alto
Broadcasting System (ABS). Si Lindenberg ang naging punong tagapamahala ng
himpilan. Noong 23 Oktubre 1953, ang DZAQ-TV 3 sa ilalim ng pamunuan ng ABS ay
unang sumahimpapawid at ipinakilála bilang ang kauna-unahang himpilan ng telebisyon
sa bansa. Kayâ namang itinuturing ang BEC bilang pinag-ugatan ng television
broadcasting sa Filipinas at si Lindenberg bilang ama ng Telebisyong Filipino.
Noong 1958, ang ABS ay nabili nina Eugenio Lopez, Sr. at ang noo’y pangalawang
pangulo na si Fernando Lopez na siyáng may-ari ng Chronicle Broadcasting Network
(CBN), isang radio network). Paglipas ng ilang taon, pormal na pinagsanib ang
dalawang korporasyon at tinawag na ABS-CBN Broadcasting Corporation. Sa
kasalukuyan, ang ABS-CBN ang isa sa mga kilalá at nangungunang kompanya sa
larangan ng midya sa bansa.

(1950) GOLDEN AGE OF THE PHILIPPINE CINEMA

Dito nakilala ang mga magagandang pelikula,
magagaling na mga artista, direktors,
manunulat, musicians, producers at iba pang
filmmakers. Mas nakilala rin dito ang mga
kulturang Pilipino na ipinalabas bilamg
pelikula na umani ng mga parangal sa loob at
labas ng bansa.

Tayo ay naninirahan sa mundong makabago kung saan parte na ng ating pang-araw-

araw na buhay ang pagkakaroon ng midya, mapa-pamahayagan, radyo, telebisyon, o
internet man na siyang nagsisilbing daan upang maging updated sa mga balita o
pangyayari.

Paano nga ba nagsimulang umusbong ang Midya sa ating bansa? Narito ang isang
timeline ng Kasaysayan ng Midya ng Pilipinas ayon kay Masorong:
 DZAQ-TV Channel 3
(1953)

The very first television broadcast established in the

Philippines by Judge Antonio Quirino with the help of the
leading broadcast company in the United States, Radio
Corporation of America(RCA).

Ang kauna-unahang Television Broadcast na umusbong sa

Pilipinas sa pamumuno ni Judge Antonio Quirino sa tulong
ng nangungunang broadcast company sa US, ang Radio
Corporation of America (RCA). Taong October 23, 1953 ang tsanel na ito ang kauna-
unahang naging broadcast ng telebisyon na itinatag sa Pilipinas ni Judge Antonio
Quirino sa tulong naman ng nangungunang kumpanya ng broadcast sa Estados
Unidos, Radio Corporation of America (RCA). Ang TV sa Pilipinas ay ipinakilala noong
1953 ng DZAQ-TV Channel 3 (ngayon ay DWWX-TV Channel 2) ng High Broadcasting
System (ngayon ay ABS-CBN), pagmamay-ari nina James Lindenberg at Antonio
Quirino. Noong 1958, sinundan ito ng Channel 9 ng DZXL-TV ng Chronicle
Broadcasting Network, pagmamay-ari nina Eugenio Lopez Sr. at Fernando Lopez. Sa
dekadang iyon, ang mga live na programa ng musika, dula at de-latang programa mula
sa ibang mga bansa ay kabilang sa pangunahing mga item sa pagprograma ng mga
istasyon ng TV sa Pilipinas. Sa pagpapakilala noong 1953, ang Pilipinas ang unang
bansa sa Timog Silangang Asya at ang pangalawa sa Asya (pagkatapos ng Japan) na
nagpakilala sa broadcast ng TV.

MARCOS' REGIME: CENSORSHIP AND CRONIES

(1965)

Ferdinand Marcos, ordered the closure of all

newspapers and broadcasting stations when he
declared martial law and abolished Congress in 1972.
He wanted to deprive media oligarchs from power,
hauled journalists and publishers off to prison. When
some newspapers outlets reopened under strict
government supervision. Media was owned by either
Marcos’ relatives or friends or his “cronies”.Surveyed by military censors and instructed
by mass media media to not cover controversial and critical stories.
Sa panahong ito sa panunungkulan ng dating Pangulong Ferdinand Marcos, ay inatas
niyang ipasasara ang lahat ng mga pahayagan at istasyon ng pag-broadcast. Nang
ideklara niya ang batas militar at winawasak ang Kongreso noong 1972. Nais niyang
alisin ang kapangyarihan ng mga oligarka, "isang uri ng pamahalaan kung saan ang
kapangayarihang pampolitika ay karaniwang nakasalalay sa isang maliit na pangkat ng
mga piniling tao mula sa isang bahagi ng lipunan (maaaring pinagkaiba sa paraan ng
kayamanan, pamilya o kapangyarihang pang-militar)" ng media.
Hinakot ang mga mamamahayag at publisher sa bilangguan. Nang ang ilang mga
pahayagan ay muling nagbukas sa ilalim ng mahigpit na pangangasiwa ng gobyerno.
Ang media ay pagmamay-ari ng alinman sa mga kamag-anak o kaibigan ni Marcos o
kanyang mga "cronies". Inihatid ng mga sensor ng militar at inatasan ng mass media na
huwag sakupin ang mga kontrobersyal at kritikal na kwento.

JINGLE SONGHITS
(1970)

A smaller version of magazine was published which

catered the various interests of Filipino for being inclined
to music. It featured some popular songs during that era.
Ang isang maliit na bersyon ng magazine ay nai-publish
sa panahong ito na kung saan ay nagkaroon ng silbi at
nabuhayan ng interes ang mga Filipino para sa pagiging
mahilig sa musika. Sa panahong yaon ay nagtatampok
ito ng ilang mga tanyag na kanta tulad ng "Bridge Over
Troubled Water" ni Simon & Garfunkel, "(They Long to
Be) Close to You"ng The Carpenters, "American
Woman" ng The Guess Who at marami pang iba. Isang magasin na naglalaman ng
mga sikat na kanta noong 1970’s.
 MARTIAL LAW SUPPRESSED PRESS FREEDOM
(1972)

President Ferdinand Marcos suppressed press

freedom, forcing the journalists underground and jailing
some of them. Some journalists were only allowed to
write about pro-dictatorship and pro- government.
Sa panahong ito ay mahigpit na ipinagbabawal at
pinigilan ni Pangulong Ferdinand Marcos ang kalayaan
sa pamamahayag, dumating sa punto na ipinakulong
ang ilan sa kanila. Ang ilang mamamahayag ay
pinayagan lamang na magsulat tungkol sa maka-diktadurang gobyerno at sa gobyerno.
Sa taong ito ipinasara ang ilan sa
mga midya outlet na pag-aari ng pribadong sector. Pinapayagan lamang ang mga
mamamahayag magsulat ng mga balita na maka-gobyerno.

THE ELECTRONIC AGE

(1980)

Broadcast or storage media that take advantage of

electronic technology. They may include television,
radio, Internet, fax, CD-ROMs, DVD, and any other
medium that requires electricity or digital encoding of
information. The term 'electronic media' is often used
in contrast with print media.
Broadcast o storage media ay nagkaroon ng
kalamangan ang teknolohiyang elektronik. Dito
pumapasok sa panahong ito ang silbi at gamit ng telebisyon, radyo, Internet, fax, CD-
ROM, DVD, at anumang iba pang medium na nangangailangan ng kuryente o digital na
pag-encode ng impormasyon. Ang salitang 'electronic media' ay madalas na ginagamit
na kaibahan sa print media.
Ang electronic age ay ang pag-imbento ng transistor ay nagsimula sa elektronikong
panahon. Ginagamit ng mga tao ang lakas ng mga transistor na humantong sa
transistor radio, electronic circuit, at mga computer. Sa panahon na ito, ang
komunikasyon sa malayuan ay naging mas mahusay at mas napapadali ang
paghahatid ng impormasyon o balita.

FILM PRODUCTION COMPANIES STARTED

(1990 - 2000)

After the 1986 Philippine Edsa Revolution, the

Philippine film industry became freer and early
independent studio producers blossomed into the
leaders of film production today. ABS-CBN and GMA
started their own production company.
Matapos ang Rebolusyong Edsa ng Pilipinas noong
1986, ang industriya ng pelikula sa Pilipinas ay
umusbong at naging mas malaya. At ang mga
maagang independiyenteng tagagawa ng studio ay namulaklak at namayagpag maging
ang mga direktor o mga pinuno ng paggawa ng pelikula ngayon. Ang ABS-CBN at GMA
ay nagsimula ng kanilang sariling kumpanya ng produksyon.

EMAIL COMMUNICATIONS STARTED

Email communications were introduced in several sectors,

primarily within multinational companies operating in the
country like IBM, Motorola and Texas Instrument.
Ang mga komunikasyon sa email ay ipinakilala sa maraming
mga sektor, pangunahin sa loob ng mga multinasyunal na
kumpanya na nagpapatakbo sa bansa tulad ng IBM, Motorola
at Texas Instrument.
Ang kasaysayan ng email ay umaabot sa higit sa 50 taon, na nagsasama ng isang
umuusbong na hanay ng mga teknolohiya at pamantayan na nagtapos sa mga
sistemang email na ginagamit ngayon.
Nagsimulang ipakilala ang Electronic mail bilang midyum ng komunikasyon particular
na ng mga kompanya
 LOCAL ONLINE MEDIA
(1994)

Benjie Tan, who was working for ComNet, a company that supplied Cisco routers to the
Philnet project, established the Philippine's first
connection to the Internet at a PLDT network center
in Makati City. Shortly thereafter, he posted a short
message to the Usenet newsgroup
soc.culture.filipino to alert Filipinos overseas that a
link had been made. As of March 29, 1994 at 1:15
am Philippine time, unfortunately 2 days late due to
slight technical difficulties, the Philippines is now
connected.
Malaki ang naging ambag ni G. Benjie Tan sa panahong yaon sa kadahilanang siya ay
nagtatrabaho para sa ComNet, ito ay isang kumpanya na nagtustos ng mga router ng
Cisco sa proyekto ng Philnet. Unang itinatag ang koneksyon ng Pilipinas sa Internet sa
isang PLDT network center sa Makati City. Dahil sa kagustuhang mas
mapakikinabangan ng nakararami at magkaroon ng mas malawak na saklaw,
makalipas ang ilang sandali, nag-post siya ng isang maikling mensahe sa Usenet
newsgroup soc.cultural.filipino na alertuhan ang mga Pilipino sa ibang bansa na
nagawa ang isang link. Hanggang Marso 29, 1994 ng 1:15 am oras ng Pilipinas, sa
kasamaang palad 2 araw na huli dahil sa bahagyang mga paghihirap sa teknikal, ang
Pilipinas ay konektado ngayon.

Mosaic Communications(MOSCOM)

The first commercial Internet service provider was launched by Mosaic

Communications(MOSCOM), making it possible for the
Filipinos to go online. Mosaic Communications
reiterates its claim that it is the first commercial
Philippine Internet service provider (ISP).
Ang unang komersyal na tagapagbigay ng serbisyo sa
Internet ay inilunsad ng Mosaic Communication
(MOSCOM), na ginagawang posible para sa mga
Pilipino na mag-online. Muli namang binigyang diin ng
Mosaic Communication ang pag-angkin nito na ito ang unang komersyal at tagabigay
ng serbisyo sa Internet sa Pilipinas (ISP). Mosaic Communications (MOSCOM) (1994),
Ang kauna-unahang Commercial Internet Service provider.
 PHILIPPINE NETWORK FOUNDATION

It is a consortium of various academic institutions, private companies, and government

agencies which made the Philippines become officially connected to the world of
Internet.
Ito ay isang kasunduan ng iba`t ibang mga institusyong
pang-akademiko, mga pribadong kumpanya, at mga
ahensya ng gobyerno na ginawang opisyal na konektado
ang Pilipinas sa mundo ng Internet.
Ang Philippine Network Foundation (PHNET), Inc. ay isang
samahan ng mga institusyon na nagtatag at nagpapatakbo
ng network ng computer area sa buong Pilipinas na
tinatawag na PHNET, dating kilala bilang proyekto ng Philnet ng Department of Science
and Technology (DOST), na may access sa Internet.

PHILIPPINES AS SOCIAL MEDIA CAPITAL OF THE WORLD

(2011)

Filipinos have been highlighted in the online world especially with its heavy usage of
social media. Philippines was named "social media
capital of the world" as 93.9% of the population area are
heavy Facebook users.
Ang mga Pilipino ay na-highlight sa online world lalo na
sa mabigat nitong paggamit ng social media.
Pinangalanang "social media capital of the world" ang
Pilipinas dahil ang 93.9% ng area ng populasyon ay
mabibigat na gumagamit ng Facebook.
Philippine Network Foundation (1994), Pagsama-sama ng iba’t ibang institusyon
mapapribadong kumpanya o mga ahensya ng gobyerno man na naging daan upang
opisyal na nakilahok ang Pilipinas sa mundo ng Internet.
Pilipinas bilang Social Media Capital ng Mundo (2011), Sinabing 93.9% ng populasyon
ng bansa ang pangunahing gumagamit ng Facebook.

THE INFORMATION AND DIGITAL AGE

(2017)

During the Information Age, the digital industry creates a knowledge-based society
surrounded by a high-tech global economy that spans over its influence on how the
manufacturing throughout and the service sector
operate in an efficient and convenient way. Therefore
this evolution of technology in daily life and social
organization has led to the fact that the modernization
of information and communication processes has
become the driving force of social evolution.
Sa panahon ng Information age, ang digital na
industriya ay lumilikha ng isang lipunang nakabatay sa
kaalaman na napapaligiran ng isang high-tech na
pandaigdigang ekonomiya na sumasaklaw sa impluwensya nito sa kung paano gumana
ang pagmamanupaktura sa buong sektor ng serbisyo sa isang mahusay at
maginhawang paraan. Samakatuwid ang ebolusyon na ito ng teknolohiya sa pang-
araw-araw na buhay at organisasyong panlipunan ay humantong sa katotohanang ang
paggawa ng makabago ng mga proseso ng impormasyon at komunikasyon ay naging
puwersa ng ebolusyon sa lipunan.
 Mga Sanggunian:

Masorong, Sittie. (No date). “History of Philippine Media.” Retrieved from

https://www.timetoast.com/timelines/history-of-philippine-media-3426d4fc-
f3bb-418a-9835-0ce1633586e

Selwyn Clyde M. Alojipan, Selwin. 2001, "Defending MosCom's Claim (Was: 1ID
Internet Timeline)". Retrieved from: http://archives.free.net.ph/message/2