Antydepresanty

Created by Roman Stefański 19:52 2023-09-17
/conversion/tmp/activity_task_scratch/691943323.doc
ANTYDEPRESANTY
Kryteria Diagnostyczne Dużej Depresji wg DSM-IV
 występowanie w ciągu 2-ch tygodni więcej lub 5 objawów które doprowadziły do
znacznej zmiany w funkcjonowaniu chorego
 co najmniej jednym z objawów musi być nastrój depresyjny (punkt 1), albo utrata
zainteresowań lub utrata odczuwania przyjemności (punkt 2)
1. Nastrój depresyjny obecny przez większość dnia
2. Wyraźne zmniejszenie zainteresowania codzienną aktywnością i utrata
odczuwania przyjemności przez większość dnia
3. Znacząca zmiana masy ciała – zmniejszenie lub zwiększenie
4. Bezsenność lub nadmierna senność
5. Pobudzenie lub spowolnienie psychoruchowe
6. Zmęczenie lub poczucie utraty energii
7. Brak poczucia własnej wartości lub nadmierne poczucie winy
8. Zmniejszona zdolność do koncentracji
9. Nawracające myśli o śmierci lub o samobójstwie
CECHY I OBJAWY ENDOGENNEGO ZESPOŁU DEPRESYJNEGO

Cechy i objawy podstawowe (osiowe)
Cecha Objawy
Obniżenie podstawowego  smutek, przygnębienie, przykre przeżywanie ogółu wydarzeń
nastroju (depresja)  anhedonia
 zobojętnienie
Obniżenie napędu  spowolnienie myślenia i tempa wypowiedzi
psychoruchowego  poczucie obniżonej sprawności pamięci i intelektu (pseudodemencja)
 abulia
 spowolnienie czynności ruchowych – zahamowanie ruchowe
 utrata energii życiowej, siły, poczucie ciągłego zmęczenia fizycznego
Zaburzenie rytmu  hiposomnia (wczesne budzenie się, sen płytki, przerywany)
okołodobowego i objawy  hipersomnia (z sennością w ciągu dnia)
somatyczne  zaburzenia rytmu dobowego samopoczucia („rano gorzej, wieczorem
lepiej”)
 bóle głowy (potyliczne)
 wysychanie w jamie ustnej
 zaparcia
 spadek masy ciała (co najmniej 3 kg w ciągu miesiąca)
Lęk  poczucie napięcia, zagrożenia, trwożliwe ozcekiwanie
 niepokój, podniecenie ruchowe
Cechy i objawy wtórne
Depresyjne zaburzenia myślenia  poczucie winy (urojenia grzeszności, winy, kary)
 negatywna ocena własnej osobowości, zdrowia, szans na wyleczenie
(urojenia hipochondryczne, nihilistyczne)
 negatywna ocena własnej sytuacji, przyszłości, przeszłości (urojenia
klęski, katastrofy)
 zniechęcenie do życia, myśli i tendencje samobójcze
Zaburzenia aktywności złożonej  zmniejszenie liczby i zakresu zainteresowań
 obniżenie (brak) zdolności do pracy
 osłabienie kontaktów z otoczeniem, izolowanie się
 samozaniedbanie
1
CZYNNIKI OCENY RYZYKA SAMOBÓJSTWA W ENDOGENNYM

ZESPOLE DEPRESYJNYM
1. Czynniki psychopatologiczna:
a. głębokie przygnębienie, poczucie beznadziejności
b. niska samoocena, poczucie winy
c. lęk, niepokój, bezsenność
d. myśli lub zamiary samobójcze
2. Cechy demograficzne:
a. wiek>45 roku życia
b. płeć męska
c. status rodzinny: owdowiała(y), rozwiedziona(y)
3. Czynniki socjalne:
a. samotność, niemożność liczenia na pomoc innych
b. zła sytuacja materialna, utrata pracy, źródeł utrzymania
4. Dane z wywiadu:
a. próby samobójcze w przeszłości
b. samobójstwa osób bliskich (krewnych, osób znaczących dla pacjenta)
5. Inne czynniki:
a. nadużywanie alkoholu
b. zaburzenia osobowości
c. przewlekłe choroby somatyczne
d. dolegliwości bólowe
CHOROBY SOMATYCZNE ORAZ INNE STANY, KTÓRYM MOŻE

TOWARZYSZYĆ DEPRESJA
1. Endokrynopatie i inne schorzenia przemiany materii:
a. nadczynność i niedoczynność tarczycy i przytarczyc
b. choroba (zespół) Cushinga
c. choroba Addisona
d. niewydolność płata przedniego przysadki
e. cukrzyca
f. porfiria
2. Okres okołoporodowy, przerwanie ciąży
3. Okres przedmiesiączkowy, klimakterium
4. Choroby narządów miąższowych:
a. uszkodzenie wątroby (z niewydolnością)
b. uszkodzenie nerek (z niewydolnością)
5. Infekcje wirusowe: AIDS, grypa, wirusowe zapalenie wątroby
6. Choroby układowe:
a. reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty (systemowy)
b. łuszczyca
7. Nowotwory złośliwe, a szczególnie głowy trzustki, phaeochromocytoma
8. Hemodializa pozaustrojowa w niewydolności nerek
9. Zabiegi chirurgiczne: przeszczepy narządów i tkanek,zabiegi na otwartym sercu
10. Choroby przewlekłe (nieuleczalne)
11. Niedobory witamin (wit. B12, wit. B1, kwas foliowy)
12. Przewlekłe infekcje: gruźlica, kiła, malaria, mononukleoza
13. Przewlekłe zatrucie (tal, ołów)
2
SCHORZENIA ORGANICZNE OUN, KTÓRYM MOŻE TOWARZYSZYĆ

DEPRESJA
1. Procesy zwyrodnieniowo-zanikowe mózgu:
a. choroba Alzheimera, zwyrodnienie wątrobowo-soczewkowe
b. pląsawica Huntingtona, choroba Parkinsona
c. stwardnienie rozsiane
2. Guzy mózgu (zwłaszcza płata czołowoego i skroniowego)
3. Stany pourazowe (zwłaszcza uszkodzenie płata czołowego i skroniowego)
4. Choroby naczyniowe mózgu:
a. miażdżyca naczyń mózgowych, niewydolność krążenia mózgowego
b. stany poudarowe, krwiak nadoponowy i podtwardówkowy
5. Padaczka (zwłaszcza z ogniskiem w płacie skroniowym)
6. Inne schorzenia: wodogłowie, defekty genetyczne
LEKI I INNE SUBSTANCJE WYKAZUJĄCE WPŁYW DEPRESJORODNY

1. Leki hipotensyjne (rezerpina, alfa-metyldopa, klonidyna, leki beta-adrenolityczne,
guanetydyna, dihydralazyna)
2. Antagoniści kanału wapniowego (werapamil, nifedypina)
3. Leki wpływające na receptor opioidowy (naltrekson, buprenorfina)
4. Leki przeciwgruźlicze (cykloseryna, etionamid, izoniazyd)
5. Leki o działaniu dopaminergicznym (w tym przeciwparkinsonowskie): lewodopa,
amantadyna, bromokryptyna, pirybedyl
6. Leki przeciwnowotworowe (winkrystyna, winblastyna)
7. Neuroleptyki (butyrofenony, chlorpromazyna, flufenazyna, tetrabenazyna i inne)
8. Steroidy nadnerczowe, ACTH
9. Hormmonalne środki antykoncepcyjne (progesteron + estrogeny)
10. Leki o działaniu przeciwserotoninowym (metysergid)
11. Leki przeciwhistaminowe (cymetydyna)
12. Środki hamujące syntezę katecholamin (disulfiram, alfa-metylo-P-tyrozyna)
13. Środki wywierające wpływ cholinergiczny (fizostygmina, prekursory acetylocholiny
np. cholina, dwumetyloaminoetanol, związki fosforoorganiczne np. pestycydy.
14. Leki o wpływie GABA-ergicznym (pochodne kw. walproinowego, benzodiazepiny)
15. Środki o działaniu amfetaminopodobnym
KLASYFIKACJA CHORÓB AFEKTYWNYCH

1. Choroba afektywna dwubiegunowa (psychoza maniakalno-depresyjna)
W przebiegu choroby występują zespoły depresyjne i maniakalne:
- oddzielone okresami zdrowia (remisji)
- pojawiające się naprzemiennie bez okresów remisji
1. Choroba afektywna jednobiegunowa (depresja nawracająca)
W przebiegu choroby występują wyłącznie zespoły depresyjne, oddzielone okresami
znacznej poprawy lub zdrowia, brak stanów maniakalnych
2. Dystymia (przewlekła subdepresja)
Depresja o małym nasileniu, utrzymująca się przewlekle (dłużej niż 2 lata)
3. Psychoza schizoafektywna
Zaburzenia afektywne, najczęściej dwubiegunowe, w których przebiegu obok
depresji lub manii występują cechy schizofrenii: zespół paranoidalny lub
katatoniczny.
3
KLASYFIKACJA FARMAKOLOGICZNA LEKÓW

PRZECIWDEPRESYJNYCH
podział ze względu na mechanizm działania
ANTYDEPRESANTY
Nazwa Sedacja
Działanie Okres Blokowanie wychwytu
antycholinergiczne a
półtrwania zwrotnego
[h] NA 5-HT DA
TRÓJCYKLICZNE ANTYDEPRESANTY
Imipramina średnia średnia 10-20 ++ ++ 0
Dezipramina niska niska 12-75 +++ + 0
Trimipramina wysoka średnia 8-20 + + 0
Protryptylina niska średnia 55-125 +++ + 0
Nortryptylina średnia niska 15-35 ++ ++ 0
Amitryptylina wysoka wysoka 20-35 ++ ++ 0
Doksepina wysoka wysoka 8-24 ++ ++ 0
Klomipramina niska niska 19-37 ++ ++++ 0
ANTYDEPRESANTY II-GIEJ GENERACJI (ATYPOWE)
Amoksapina b
niska średnia 8-10 ++ + 0
Maprotylina średnia średnia 27-58 +++ 0 0
Trazodon średnia niska 6-13 0 ++ 0
Bupropion niska niska 8-14 0/+ 0/+ ++
Wenlafaksyna brak brak 3-11 ++ ++++ 0
SELEKTYWNE BLOKERY WYCHWYTU ZWROTNEGO SEROTONINY (SSRI)
Fluoksetyna brak brak 24-96 0 ++++ 0
Sertralina brak brak 26 0 ++++ 0
Paroksetyna brak brak 24 + ++++ 0
Citalopram brak brak 33 0 ++++ 0
S-Citalopram brak brak 15 0 ++++ 0
Fluwoksamina brak brak 2-5 0 ++++ 0
DUAL-ACTION ANTIDEPRESSANTS
Nefazodon niska brak 3-4 0 ++++ 0
Mirtazapina wysoka niska 20-40 ++ ++++ 0
Duloksetyna niska niska 11-16 +++ +++ 0
INHIBITORY MAO
Fenelzyna niska brak 2-4c 0 0 0
Izokarboksazyd brak brak 1-3 c
0 0 0
Tranylcypromina brak brak 1-3c 0 0 0
SELEKTYWNE BLOKERY WYCHWYTU ZWROTNEGO NORADRENALINY
Reboksetyna brak niska 13 ++++ 0 0
Atomoksetyna brak niska 5 ++++ 0 0
a
uchość w ustach, niewyraźne widzenie, tachykardia, zatrzymanie moczu, zaparcia
b
również efekt przeciwpsychotyczny wskutek blokady receptorów dopaminergicznych
0 = brak efektu; + = słaby efekt; ++ = średni efekt; +++ = silny efekt; ++++ = maksymalny
c
okres półtrwania nie koreluje z długością utrzymywania się efektu klinicznego
4
5
1. Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (leki nieselektywnie hamujące wychwyt

zwrotny monoamin – głównie NA i 5-HT)
- TLPD o zrównoważonym działaniu na NA i 5-HT (np., amitryptylina, imipramina,
doksepina)
- TLPD o przeważającym działaniu na NA (np., dezypramina, protryptylina,
maprotylina)
- TLPD o przeważającym wpływie na układ 5-HT (np., klomipramina)
zahamowanie wychwytu zwrotnego NA i 5- efekt przeciwdepresyjny
HT
blokada receptora muskarynowego M1 zamazane widzenie, suchość w ustach,
tachykardię, zatrzymanie moczu, wzmożenie
ciśnienia śródgałkowego (niebezpieczne
przy jaskrze), upośledzenie pamięci i
procesów poznawczych
blokada receptora histaminowego H1 sedacja, senność, i (prawdopodobnie)
zwiększenie masy ciała
blokada receptora adrenergicznego 1 ortostatyczne spadki ciśnienia
Wszystkie powyższe działania niepożądane są szczególnie nasilone u osób starszych
2. Inhibitory monoaminooksydazy
- inhibitory nieselektywne hamujące aktywność MAO-A (5-HT, NA) i MAO-B (DA)
[są nieodwracalnymi inhibitorami MAO i działają nie tylko na aminy endogenne, ale
też egzogenne (np., tyramina), które znajdują się w dużych ilościach w niektórych
pokarmach (piwo, sery pleśniowe, sery żółte, czerwone wino, wątróbki, niektóre
rodzaje orzechów) – w normalnych warunkach są one metabolizowane w ścianie
jelita przez MAO-A. Po spożyciu dostatecznie dużej ilości tych pokarmów następuje
przedostanie tyraminy do krwioobiegu, blokują miejsca wychwytu NA w
zakończeniach n. współczulnych i w OUN – więcej NA w szczelinie synaptycznej
jak i zwiększony jej wyrzut do naczyń krwionośnych - nagły skok ciśnienia
tętniczego krwi; tyramina ma również własne działanie smpatykomimetyczne!!!!!!]
– fenelzyna, pargylina, izokarboksazyd
- inhibitory selektywne hamujące aktywność MAO-A w sposób odwracalny
[odwracalny, selektywny inhibitor MAO-A działa także w neuronach układu
pokarmowego - pod wpływem dużego stężenia amin egzogennych w pożywieniu
moklobemid odłącza się od MAO-A która w ten sposób może rozkładać aminy
egzogenne (np. tyraminę). W tym samym czasie działanie moklobemidu na MAO w
ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym nie zmienia się!!!] – moklobemid
zahamowanie rozkładania monoamin efekt przeciwdepresyjny
Zwiększone stężenie DA w zwojach ortostatyczne spadki ciśnienia tętniczego
współczulnych w których DA ma działanie krwi
hamujące – zmniejszenie aktywności Ach
(głównego przekaźnika aktywującego w tym
układzie) – redukcja przewodnictwa w
zwojach współczulnych i całego tonusu
współczulnego – gwałtowne spadki RR)
nasilenie przewodnictwa 5-HT w pniu bezsenność
mózgu
nasilenie aktywności 5-HT prowadzi do zaburzenia seksualne
6
zwiększenia przewodnictwa
dopaminergicznego w układzie
mezolimbicznym i w neuronach w rdzeniu
kręgowym
3. Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI)

Leki te nasilają transmisję 5-HT w OUN poprzez blokadę transporterów 5-HT.
Przykłady SSRI: sertralina, paroksetyna, citalopram, fluwoksamina,
fluoksetyna.
blokowanie wychwytu zwrotnego efekt przeciwdepresyjny
serotoniny, pośrednia stymulacja 5-HT1A
zwiększoną aktywność serotoninergiczna w akatyzja i niepokój ruchowy
zwojach podstawy poprzez 5-HT2
nasilenie przewodnictwa doznania lękowe
serotoninergicznego w hipokampie i w korze
limnicznej poprzez 5-HT2
nasilenie przewodnictwa bezsenność
serotoninergicznego w pniu mózgu poprzez
5-HT2
nasilenie aktywności 5-HT w układzie zaburzenia seksualne
mezolimbicznym i w neuronach w rdzeniu
kręgowym poprzez 5-HT2
pobudzenie receptorów 5-HT3 w ośrodku nudności, wymioty i biegunkę
wymiotnym w mózgu i w przewodzie
pokarmowym
4. Czteropierścieniowe leki przeciwdepresyjne

Leki te (mianseryna i mirtazapina) działają dwutorowo: nasilają aktywność 5-HT i NA
poprzez blokadę z jednej strony hamujących alfa2 heteroreceptorów na zakończeniach
neuronów serotoninergicznych, a z drugiej hamujących alfa2 adrenoreceptorów na
zakończeniach neuronów noradrenergicznych. Mirtazapina jest skuteczniejsza od
mianseryny pod względem zwiększania aktywności serotoninergicznej, ponieważ
mianseryna słabiej hamuje receptory postsynaptyczne w neuronach serotoninergicznych.
Mianseryna
blokada presynaptycznych 2 efekt przeciwdepresyjny
adrenoreceptorów i postsynaptycznych 5-
HT2 receptorów
blokada receptora histaminowego H1 sedacja, senność i (prawdopodobnie)
Mirtazapina
blokada presynaptycznych 2 efekt przeciwdepresyjny i przeciwlękowy
adrenoreceptorów, postsynaptycznych 5-HT2
receptorów a także pośrednia stymulacja 5-
HT1A receptorów
7
blokada receptora histaminowego H1 sedacja, senność, i (prawdopodobnie)
blokada receptora serotoninowego 5-HT3 brak zaburzeń w funkcjonowaniu przewodu

pokarmowego (nudności, biegunek)
4. Inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny

Leki tej grupy (wenlafaksyna, milnacypran) blokują selektywnie transportery NA i 5-
HT, ale nie mają powinowactwa do adrenoreceptorów, receptorów histaminowych H1 oraz
receptorów cholinergicznych typu 1. Zaletą tych leków jest to, że ich mechanizm działania
jest podobny do klasycznych leków trójpierścieniowych, nie wywołują jednak
niepożądanych działań adrenergicznych, histaminowych czy cholinergicznych.
zahamowanie wychwytu zwrotnego NA i 5- efekt przeciwdepresyjny (podobnie jak w
HT przypadku TLPD)
w niskich dawkach terapeutycznych wzrasta nudności, niepokój, zaburzenia seksualne,
aktywność serotoninergiczna bezsenność (podobnie jak SSRI)
średnie i wysokie dawki powodują nadciśnienie tętnicze oraz nasilenie objawów
zwiększoną aktywność układu spotykanych przy niskich dawkach
współczulnego (bezsenność, niepokój, nudności i bóle
8
głowy)
nasilenie przewodnictwa w układzie ciężkie nudności
dopaminergicznym
6. Inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny

Leki z tej grupy (reboksetyna, wiloksazyna) hamują wychwyt zwrotny noradrenaliny,
zwiększając jej stężenie w szczelinie synaptycznej. Dochodzi do adaptacyjnego
zmniejszenia się populacji postsynaptycznych beta2-receptorów i hamowania
presynaptycznych alfa2 adrenoceptorów.
zahamowanie wychwytu zwrotnego efekt przeciwdepresyjny
noradrenaliny
nasilenie obwodowej aktywności ukł. sporadycznie tachykardia
współczulnego
nasilenie ośrodkowej aktywności układu bezsenność
współczulnego
7. Atypowe leki przeciwdepresyjne
Trazodon
zahamowanie wychwytu zwrotnego 5-HT i efekt przeciwdepresyjny
stymulacja postsynaptycznych receptorów 5-
HT2
blokada receptorów histaminowych H1 sedacja i senność
czynny metabolit leku (mCPP – m- lęk
chlorophenyl piperazine) w wypadku
stosowania dużych dawek
Tianeptyna
Nasila wychwyt zwrotny 5-HT, nie ma bezpośredniego wpływu na wychwyt, uwalnianie
lub wiązanie innych neuroprzekaźników ani na aktywność MAO. Hamuje aktywność osi
podwzgórze-przysadka-nadnercze
Nefazodon
zahamowanie wychwytu zwrotnego efekt przeciwdepresyjny
serotoniny i blokada postsynaptycznych
receptorów 5-HT2
słabe hamowanie wychhwytu zwrotnego NA niewielkie wahania ciśnienia tętniczego
i blokada 1-adrenoreceptorów
nasilenie aktywności 5-HT w pniu mózgu bezsenność
czynny metabolit leku (mCPP) w wypadku lęk
stosowania dużych dawek
9
PATOFIZJOLOGIA DEPRESJI
Dzisiaj już wiemy, że depresja nie jest schorzeniem tylko wynikającym z deficytu NA, DA
czy 5-HT w szczelinie synaptycznej.
Depresja jest indukowanym przez stres odwracalnym, strukturalnym schorzeniem OUN

obejmującym atrofię i zanik neuronów w wyniku zmniejszonej ekspresji niektórych
czynników neurotropowych niezbędnych do utrzymania komórek nerwowych przy życiu.
Innymi słowy, depresja jest zaburzeniem plastyczności i/lub zdolności utrzymania się przy
życiu prawidłowo funkcjonujących neuronów w wielu strukturach OUN, a w szczególności
w HIPOKAMPACH.
Farmakoterapia i psychoterapia ma wywierać korzystny wpływ na zmiany adaptacyjne w

systemach neuronalnych, które utraciły swoją plastyczność komórkową.
1. Teoria deficytu monoamin

Reserpina – hamowanie magazynowania monoamin w pęcherzykach synaptycznych –
objawy depresji u ludzi
Hipoteza ta zakłada, że:

 obniżenie nastroju (prawdopodobnie związane z układem 5-HT i DA)
 aktywności i motywacji (prawdopodobnie związane z układem NA i DA)
są efektem zmniejszenia przewodnictwa w wymienionych układach neuroprzekaźnikowych,
leżących w rejonach mózgu odpowiedzialnych za procesy emocjonalne.
The acute actions of antidepressant treatment are mediated by blockade of monoamine

transporters for 5-hydroxytryptamine (5-HT) (SERT) or for noradrenaline (NA) (NAT). Examples of
selective inhibitors for these transporters are the antidepressants fluoxetine and desipramine.
Blockade of monoamine breakdown by inhibition of monoamine oxidase (MAOI) is another
mechanism of acute antidepressant action. The synthesis of 5-HT and NA can be inhibited by p-
chlorophenylalanine (PCPA) or -methyl-p-tyrosine (AMPT), respectively. These agents act as
competitive inhibitors of the 5-HT and NA rate-limiting synthetic enzymes, tryptophan hydroxylase
and tyrosine hydroxylase, respectively. The storage of monoamines in synaptic vesicles is disrupted
by reserpine. Monoamines released into the synapse activate pre and postsynaptic receptor binding
sites. Postsynaptic 5-HT receptors include 5-HT1A and 5-HT2A and NA receptors include 1-
adrenergic receptor (1AR); this represents a partial list of the many 5-HT and NA receptor
10
subtypes. Presynaptic autoreceptors, including 5-HT1A and 5-HT1B (5-HT1A is localized on cell bodies
and 5-HT1B to terminals) and 2AR, inhibit the firing rate of monoamine neurons.
Leki przeciwdepresyjne a hipoteza monoaminowa:

 Leki przeciwdepresyjne normalizują deficyt neuroprzekaźników monoaminowych,
co ma prowadzić do ustąpienia objawów depresji.
 Bezpośredni efekt podania leków przeciwdepresyjnych polega na nasileniu
przewodnictwa w układzie 5-HT i NA w mózgu.
 Różne grupy leków doprowadzają w różny sposób do zwiększenia ilości
neuroprzekaźników w szczelinie synaptycznej:
 inhibitory monoaminooksydazy (MAOI) hamują ich rozkład
 leki trójpierścieniowe, SSRI, wenlafaksyna, reboksetyna i inne hamują
wychwyt zwrotny tych substancji
 mianseryna i mirtazapina zwiększaja presynaptyczne wydzielanie
noradrenaliny a postsynaptycznie modulują działanie serotoniny
Jednak nie obserwowano objawów depresji u zdrowych osób poddanych procedurom

prowadzącym do:
 deficytu 5-HT (eliminacja z diety tryptofanu, prekursora 5-HT) lub
 deficytu NA (podanie małych dawek -metyl-p-tyrozyny, kompetytywnego
inhibitora hydroksylazy tyrozynowej niezbędnej do syntezy NA).
Poddanie wyżej opisanym procedurom osób chorych na depresję znajdujących się w
stadium remisji prowadziło nawrotu depresji.
WNIOSKI: deficyt monoamin nie prowadzi u zdrowych osób do rozwoju depresji !!!!!
Tak więc, teoria deficytu monoamin nie tłumaczy w pełni patofizjologii depresji.
Dodatkowym czynnikiem podważającym zasadność teorii deficytu monoamin jest fakt iż:
 nie wszystkie antydepresanty podwyższają poziom monoamin
 efekt przeciwdepresyjny leków podwyższających poziom monoamin pojawia się po
kilku tygodniach a nawet miesiącach ich stosowania, mimo że leki te podwyższaja
poziom monoamin szybko w ciągu pierwszych godzin-dni leczenia
2. Teoria adaptacji receptorowych

Wyjaśniają adaptacje receptorowe powstające w odpowiedzi na wzmożone uwalnianie
monoamin indukowane lekami przeciwdepresyjnymi
Receptory -adrenergiczne i 5-HT2

 Down-regulacja receptorów 1 w wielu strukturach limnicznych oraz down-
regulacja sprzężonego z nimi przekaźnika II rzędu cAMP (patrz rysunek powyżej) w
odpowiedzi na przewlekłe podawanie antydepresantów.
 Down-regulacja 5-HT2 w odpowiedzi na przewlekłe podawanie antydepresantów.
HIPOTEZA: efekt przeciwdepresyjny większości antydepresantów zależy od down-

regulacji 1 i 5-HT2; zwiększona wrażliwość tych receptorów może prowadzić do depresji.
PROBLEM:
1. Nie wszystkie antydepresanty powodują down-regulację 1 i 5-HT2
11
2. Down-regulacja 1 i 5-HT2 pojawia się po 3-5 dniach podawania antydepresantów;
efekt terapeutyczny antydepresantów pojawia się po kilku tygodniach a nawet
miesiącach
3. Przewlekłe elektrowstrząsy powodują up-regulacje receptorów 5-HT2
4. Antagoniści 1 nie są skutecznymi lekami przeciwdepresyjnymi – wręcz przeciwnie,
u niektórych wywołują objawy depresji
Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, iż wywołane przewlekłym podawaniem

antydepresantów zwiększone uwalnianie monoamin prowadzi wprawdzie do down-regulacji
receptorów 1 i 5-HT2, jednak funkcjonalny efekt wyjściowy mediowany przez te receptory
jest ciągle pobudzający, głównie dzięki utrzymującej się up-regulacji cAMP. cAMP z kolei
wpływa na funkcjonowanie kinaz białkowych, które aktywując różne czynniki
transkrypcyjne (np., CREB) mogą wpływać na ekspresję różnych genów.
In the absence of antidepressant treatment, basal levels of noradrenaline (NA) are low and beta-
adrenergic receptor (AR) stimulation of cAMP formation is correspondingly low. Upon increased
synaptic levels of NA, for example, after acute antidepressant treatment, there is an increase in
AR-stimulation of cAMP formation. Repeated, chronic antidepressant treatment leads to down-
regulation of the number of AR sites, and a reduction of cAMP formation relative to acute antide-
pressant treatment. However, synaptic levels of NA remain elevated, and this allows for sustained
activation of AR stimulation of cAMP relative to levels in the absence of drug treatment. This
hypothetical model requires testing, but it is supported by reports demonstrating that antidepressant
treatment up-regulates the cAMP cascade, and target genes of this second messenger pathway.
Receptory 5-HT1A
Różne leki przeciwdepresyjne w różny sposób zwiększają wrażliwość postsynaptycznych
receptorów 5-HT1A:
 Wielokrotne podania IMAO i SSRI – zwiększają wrażliwość postsynaptycznych 5-
HT1A w mechanizmie desensytyzacji presynaptycznych autoreceptorów
kontrolujących uwalnianie 5-HT (desensytyzacja presynaptycznych 5-HT1A –
wzmożone uwalnianie 5-HT)
12
 Wielokrotne podania TCA i elektrowstrząsów – zwiększają wrażliwość
postsynaptycznych 5-HT1A w hipokampach
HIPOTEZA: wzrost 5-HT1A transmisji serortoninergicznej w hipokampach jest

mechanizmem działania leków przeciwdepresyjnych; zmniejszona wrażliwość tych
receptorów może prowadzić do depresji
Dodatkowy argument wspierający: up-regulacja neurogenezy hipokampalnej wywoływana
przez SSRI jest mediowana poprzez receptory 5-HT1A
PROBLEM:
Bezpośredni częściowi agoniści 5-HT1A (buspiron, gepiron) nie wywołują silnego efektu
przeciwdepresyjnego (może dlatego że są tylko częściowymi agonistami??)
3. Neuroplastyczność
Depresja jest wynikiem zmian neuroplastyczności różnych struktur OUN będących
neurobiologicznym substratem nastroju. Hipoteza ta jest wzmocniona dowodami z badań
pośmiertnych chorych na depresję:
 Osłabienie neurogenezy hipokampalnej u dorosłych
 Atrofia neuronów piramidowych hipokampa
 Redukcja gęstości gleju i wielkości neuronów kory prefrontalnej
 Nasilenie transmisji synaptycznej
Towarzyszą temu zmiany morfologiczne obserwowane w badaniach neuroobrazujących
chorych na depresję w następujących strukturach OUN:
1. Hipokamp
2. Kora prefrontalna
3. Jądra migdałowate (amygdala)
Antydepresanty wywołują up-regulację kaskady cAMP

Up-regulacja kaskady cAMP obejmuje:
 Nasilenie łączenia pobudzającego białka G z cyklazą adenylową
 Zwiększenie poziomu zależnej od cAMP kinezy białkowej
 Zwiększenie poziomu CREB (jednego z wielu czynników transkrypcyjnych)
Zmiany te obserwowano w hipokampach i korze frontalnej.
Up-regulacja kaskady cAMP-CREB pod wpływem przewlekłej terapii antydepresyjnej
czasowo pokrywa się z pojawieniem się efektu terapeutycznego antydepresantów !!!!!!
Dowody na istotną rolę kaskady cAMP-CREB w mechanizmie działania leków

przeciwdepresyjnych:
1. ROLIPRAM – inhibitor fosfodiesterazy typ 4, blokuje metabolizm cAMP tym
samym wykazując działanie przeciwdepresyjne w modelach zwierzęcych i w
badaniach klinicznych – trwają prace nad opracowaniem związków rolipram-
podobych bez niepożądanych działań ubocznych
2. W modelach zwierzęcych, zwiększenie ekspresji CREB metodą viral-mediated gen
transfer w określonych strukturach OUN wywołuje efekt przeciwdepresyjny
13
Acute antidepressant treatment increases synaptic levels of NA and 5-HT, leading to activation of
postsynaptic receptors, including 1-adrenergic receptor (1AR), 1-adrenergic receptor (1AR), 5-
HT7 and 5-HT2A. This leads to regulation of postreceptor, intracellular signal transduction and
expression of target genes. One of the signal transduction pathways regulated by chronic
antidepressant treatment is the cAMP response element binding protein (CREB) cascade that is
increased at several levels. This includes up-regulation of stimulatory G protein (Gs) coupling to
adenylyl cyclase, particulate levels of cAMP-dependent protein kinase (PKA), and the function and
expression of the CREB. CREB is a common target for both 5-HT and NA and different types of
antidepressants, because it is regulated by receptors coupled to the cAMP pathway (eg, AR, 5-
HT4,6,7) and receptors that activate Ca2+-dependent protein kinases (eg, 5-HT2A, 1AR). Activation of
CREB increases the expression of target genes, such as brain-derived neurotrophic factor
(BDNF), that exert trophic actions on target neurons and thereby increase cell survival and function.
Gi/o; inhibitory G protein.
Antydepresanty wywołują up-regulację BDNF

BDNF jest jednym z najważniejszych czynników neurotroficznych w OUN. Czynniki te
odgrywają istotna rolę nie tylko w procesie różnicowania i wzrostu neuronów w fazie
rozwoju i dojrzewania OUN, są również niezbędne dla przetrwania i prawidłowego
funkcjonowania już istniejących neuronów w mózgu dorosłego osobnika.
1. Zwiększoną ekspresję BDNF obserwowano po przewlekłych podaniach
antydepresantów z różnych grup. Iniekcje BDNF do hipokampów wywoływały
działanie przeciwdepresyjne w zwierzęcych modelach depresji.
2. Z kolei ekspozycja na stres powodowała dramatyczną down-regulację BDNF w
hipokampie, która może prowadzić do atrofii i śmierci hipokampalnych komórek
nerwowych – pamiętajmy, iż u chorych na depresję objętość hipokampa jest
znacznie zmniejszona!!!!!
14
3. Jest możliwe, iż niektóre antydepresanty mają własne działanie neurotroficzne,
podobne do tego jakie wywiera BDNF
A molecular and cellular model for the action of antidepressants and the pathophysiology of stress-
related disorders. Chronic stress decreases the expression of BDNF in the hippocampus,
contributing to atrophy or death of neurons in the hippocampus. Elevated levels of glucocorticoids
also decrease survival of these neurons, as do many other insults. Antidepressants increase the
expression of BDNF and prevent the down regulation of BDNF elicited by stress, increasing
neuronal survival or helping repair or protect neurons from further damage.
Antydepresanty nasilają neurogenezę u dorosłych

Neurogeneza jest swoim zasięgiem ograniczona do 2-ch regionów mózgu. Jednym z nich
jest hipokamp.
1. Nowo powstałe neurony dojrzewają i migrują do warstwy komórek ziarnistych,
przejmując ich charakterystykę i funkcję. Antydepresanty potęgują ten
proces!!!!!!!!!
2. W kontraście, stres wywołuje szybkie zahamowanie neurogenzy hipokampalnej
Eksperymentalne zahamowanie neurogenezy hipokampalnej poprzez napromieniowanie czy

mutację odpowiedniego genu, znosi efekt przeciwdepresyjny antydepresantów w modelach
przedklinicznych depresji – jest to pierwszy dowód eksperymentalny potwierdzający iż
efekt terapeutyczny antydepresantów zależy od ich zdolności indukowania neurogenezy
hipokampalnej
Obecnie poszukiwane są czynniki transkrypcyjne oraz czynniki wzrostu regulujące

neurogenezę hipokampalną u dorosłych.
15
The hippocampus is one of two brain regions where neurogenesis occurs in the adult brain. Neural
progenitor cells are found in the subgranular zone (SCZ) of the hippocampus, which is located
between the granule cell layer (CCL) and the hilus. These cells divide and give rise to new cells that
then differentiate, migrate into the existing granule cell layer and extend axons and dendrites.
Newborn neurons in the adult hippocampus take on the physiological characteristics of existing
neurons that send projections via the mossy fibre pathway (MFP) to the CA3 pyramidal cell layer.
The rate of neurogenesis and survival of new neurons can be up- or down-regulated by a number of
environmental, endocrine and pharmacological stimuli as indicated. Stress decreases and
antidepressant treatment increases neurogenesis in adult hippocampus. ECT, electroconvulsive
therapy.
16
TRÓJPIERŚCIENIOWE LEKI PRZECIWDEPRESYJNE

(TCA)
TCA są skuteczne w leczeniu depresji dużej, wywierają działanie przeciwlękowe i
analgetyczne. Potwierdzono skuteczność imipraminy w leczeniu w lęku napadowym z
agorafobią.
Żadne inne leki przeciwdepresyjne nie przewyższają szybkością i siłą swojego działania
przeciwdepresyjnego TCA – leki te jednak są bezpieczniejsze w stosunku do TCA.
Prototypem TCA jest imipramina i jej pośredni produkt przemiany materii dezypramina.
Podobnie amitryptylina i jej pośredni produkt przemiany materii nortryptylina.
Jeśli wybieramy TCA – imipramina i amitryptylina są lekami pierwszego rzutu
Ograniczenia kliniczne TCA:

1. Efekt przeciwdepresyjny pojawia się z opóźnieniem po kilku tygodniach stosowania
2. Wywierają, w porównaniu z nowszymi lekami przeciwdepresyjnymi sporo działań
niepożądanych
3. W przypadku przedawkowania, TCA są kardiotoksyczne i mogą prowadzić do
zgonu
Znajdują zastosowanie w leczeniu:

1. Ostrych epizodów dużej depresji i w ich zapobieganiu (trzeba pamiętać iż około 1/3
pacjentów opornych na inne antydepresanty, skutecznie reaguje na TCA)
2. Dystymii (leczenie długoterminowe) – chociaż trzeba pamiętać iż SSRI są równie
skuteczne i mniej toksyczne
3. Choroby afektywnej dwubiegunowej w połączeniu ze stabilizatorami nastroju
4. Zespołów bólowych towarzyszących neuropatiom obwodowym, postherpetic
neuralgia, migrenom, fibromyalgii, chronicznemu zmęczeniu.
Nazwa Biologiczny Dawka max Profil działania Uwagi

międzynarodowa/ okres Okno psychotropowego
nazwy preparatów półtrwania terapeutyczne
AMITRYPTYLINA 24 h 300 mg A +++ Podstawowy i często
Amitriptylinum draż. nortriptyliny 150 – 200 mg B ++ stosowany lek
10 mg i 25 mg, amp. 50 (aktywny C+ przeciwdepresyjny,
mg/2 ml metabolit) 26 Ach +++ szczególnie przydatny w
h leczeniu ciężkich stanów
depresyjnych, w tym z lękiem
i niepokojem.
Ze względu na silne działanie
cholinolityczne znaczna
częstość objawów
ubocznych.
DEZYPRAMINA 18 h 200 mg A +++ Lek przeciwdepresyjny
Pertylyl draż 25 mg 100-150 mg B– stosowany zwykle wówczas,
C +++ gdy zawiodły inne TLPD
Ach +
DIBENZEPINA 12 h 720 mg A +++ Lek przeciwdepresyjny
Noveri tabl. o 240-480 mg B+ stosowany najczęściej wtedy,
zmodyfikowanym C +++ gdy zawiodły inne TLPD
uwalnianiu 240 mg Ach ++
17
DOKSEPINA 17 h 300 mg A+ Lek przydatny w terapii
Doxepin kaps. 10 i 25 100-200 mg B ++ łagodnych stanów
mg, amp. 50 mg/2 ml C+ depresyjnych o różnych
Ach ++ przyczynach, wykazuje
wyraźne działanie sedatywne,
wpływ cholinolityczny
wyraźny
IMIPRAMINA 22 h 300 mg A +++ Podstawowy i często
Imipramin draż. 10 i 25 150-200 mg B+ stosowany lek
mg, amp. 25 mg/2 ml C ++ przeciwdepresyjny,
Ach ++ szczególnie przydatny w
leczeniu ciężkich stanów
depresyjnych, w tym z
zahamowaniem ruchowym.
KLOMIPRAMINA 17-28 h 300 mg A +++ Podstawowy i często
Anafranil amp. 25 mg/2 150-200 mg B ++ stosowany lek, również w
ml, draż. 10 i 25 mg, C+ depresjach o dużym
tabl. o przedł. Ach ++ nasileniu. Stosowany też w
uwalnianiu 75 mg zespołach natręctw.
OPIPRAMOL 6-9 h 300 mg A +? Pozycja jako leku
Pramolan draż 50 mg 150-200 mg B ++ przeciwdepresyjnego
C- wątpliwa, zaliczany raczej do
leków anksjolitycznych
MAPROTYLINA 43 h 300 mg A ++ Hamuje wychwyt zwrotny
Ludiomil tabl. 25 i 75 100-150 mg B+ NA, słabe ośrodkowe
mg, amp. 25 mg/5 ml C+ działanie alfa1-adrenergiczne,
Ach ++ nie wpływa na wychwyt
zwrotny 5-HT, działa
przeciwhistaminowo i
przeciwcholinergicznie.
PROFIL WPŁYWU PRZECIWDEPRESYJNEGO: A - działanie przeciwdepresyjne w sensie ścisłym; B –
działanie anksjolityczne, uspokajające; C – działanie „odhamowujące” (wzmagające napęd); Ach – działanie
cholinolityczne. SIŁA DZIAŁANIA: - brak; + słabe; ++ średnie; +++ silne
ZASADY STOSOWANIE TRÓJPIERŚCIENIOWYCH LEKÓW

PRZECIWDEPRESYJNYCH
1. Leczenie należy rozpoczynać od dawek małych (1/4 do 1/3 dawki terapeutycznej) w
tabletkach lub wstrzyknięciach domięśniowych i zwiększać je do wysokości tzw. okna
terapeutycznego
2. Przy dobrej reakcji chorego na lek pierwsze przejawy poprawy pojawiają się po 10-14
dniach terapii, zaś pełna poprawa (ustąpienie depresji) po 4-6 tyg.
3. Brak wyraźnych zmian po 3 tygodniach jest wskazaniem do zastosowania dawki max,
brak efektu terapeutycznego po 6-8 tygodniach kuracji uprawnia do zmiany metody
leczenia
4. Około 25% chorych na depresję nie reaguje na poszczególne leki przeciwdepresyjne;
wśród osób, które przebyły wiele zespołów depresyjnych, odsetek ten jest większy
5. Po uzyskaniu poprawy stanu klinicznego leczenie należy kontynuować przez następne
kilka tygodni (w dawkach, które przyniosły efekt, lub nieco mniejszych) w celu
zapobieżenia ponownemu pojawieniu się objawów leczonego zespołu depresyjnego
6. Dawkę leku należy zmniejszać stopniowo. Nagłe przerwanie stosowania leków
przeciwdepresyjnych (zarówno TCA jak i innych) może spowodować pojawienie się
zaburzeń określanych mianem „zespołu abstynencyjnego” w postaci złego
samopoczucia, bezsenności, lęku, niepokoju ruchowego, bólów głowy, jadłowstrętu,
nudności, wymiotów, niekiedy hipomanii lub manii.
18
OBJAWY NIEPOŻĄDANE PO ZASTOSOWANIU TLPD

1. Objawy niepożądane wynikające z działania antycholinegicznego:
a. zamazane widzenie, suchość w ustach, tachykardia, zatrzymanie moczu,
wzmożenie ciśnienia śródgałkowego (niebezpieczne przy jaskrze),
b. upośledzenie pamięci i procesów poznawczych (by uniknąć wybierać leki o
niewielkim działaniu antycholinergicznym, np. nortryptylina, klomipramina,
dezipramina)
2. Objawy niepożądane wynikające z działania antyhistaminowego:
a. Sedacja (może być korzystna u osób z niepokojem – podawać amitryptylinę
czy doksepinę), senność, i (prawdopodobnie) zwiększenie masy ciała
3. Objawy niepożądane wynikające z blokowania receptora 1:
a. ortostatyczne spadki ciśnienia
4. Komorowe zaburzenia rytmu serca, zatrzymanie akcji serca
PRZECIWWSKAZANIA DO STOSOWANIA TLPD

1. Jaskra (z zamkniętym kątem przesączania)
2. Znaczne zaburzenia rytmu serca (tachyarytmia, migotanie przedsionków)
3. Ostra niewydolność naczyń wieńcowych, okres bezpośrednio po zawale
4. Znaczne nadciśnienie tętnicze krwi i znaczna hipotonia
5. Znaczna nadczynność gruczołu tarczowego
6. Choroba Addisona
7. Ciężkie uszkodzenie narządów miąższowych (wątroby i nerek) oraz układu
krwiotwórczego
8. Zespoły depresyjne przebiegające z zaburzeniami świadomości
9. Zatrucia alkoholem, barbituranami, narkotykami, lekami psychotropowymi, lekami
o działaniu cholinolitycznym i adrenergicznym
10. Konieczność stosowania niektórych leków ze względu na występujące schorzenia
somatyczne
11. Nadwrażliwość na leki
PRZECIWWSKAZANIA WZGLĘDNE (zachować dużą ostrożność)

1. Schorzenia ukł. krążenia, w tym choroby niedokrwiennej serca, zaburzeń układu
przewodzącego, nadciśnie i miażdżycy
2. Schorzenia przemiany materii
3. Przerost gruczołu krokowego
4. Zaburzenia układu krzepnięcia i krwawienia
5. Organiczne uszkodzenia OUN (zwłaszcza padaczka)
6. Wyniszczenie, niedożywienie, zły stan ogólny
7. Zachować ostrożność u osób w wieku podeszłym oraz w ciąży (unikać stosowania w
1. trymestrze ciąży i okresie poprzedzającym poród – ryzyko zaburzeń krążenia i
zespołu abstynencyjnego u noworodka)
POWIKŁANIA LECZENIA TCA

1. Psychiczne:
1.1 lęk, niepokój, podniecenie psychoruchowe
1.2 zaostrzenie objawów psychotycznych (głównie zespołu paranoidalnego w
przebiegu schizofrenii)
1.3 zespół antycholinergiczny ośrodkowy (majaczenie, przymglenie świadomości)
1.4 zmiana fazy depresyjnej w maniakalną
19
1.5 „zespół abstynencyjny” przy nagłym odstawienu TLPD dłużej stosowanych
2. Neurologiczne:
2.1 napady drgawkowe (u 0.5-1% leczonych)
2.2 silne drżenie mięśniowe, mioklonie
2.3 zespoły parkinsonowskie
2.4 napadowe dyskinezy
3. Somatyczne:
3.1 znaczny spadek RR (często ortostatyczny), ryzyko utraty przytomności
3.2 nagły wzrost RR (u chorych z nadciśnieniem), ryzyko udaru
3.3 zaburzenia przewodnictwa mięśnia sercowego
3.4 niedotlenienie m. sercowego
3.5 tachykardia, migotanie przedsionków, zatrzymanie moczu, wzrost ciśnienia
śródgałkowego (u chorych na jaskrę)
3.6 powikłania występujące rzadko (zwiększenie aktywności transaminaz,
leukopenia z granulocytozą, trombocytopenia, zmiany krzepliwości krwi)
ZESPÓŁ ANTYCHOLINERGICZNY OŚRODKOWY

Efekt cholinolitycznego działania niektórych leków na OUN może pojawić się, gdy są
stosowane: atropina, TCA, leki przeciwparkinsonowskie cholinolityczne, neuroleptyki
wykazujące wpływ cholinolityczny (chlorprotyksen, lewomepromazyna, klozapina,
tiorydazyna). Ryzyko zespołu wzrasta przy łączeniu dwóch lub więcej leków
cholinolitycznych.
Objawy
1. Nasilone zaburzenia wegetatywne (wysychanie błon śluzowych, suchość skóry,
zaburzenia akomodacji, utrudnione oddawanie moczu (zatrzymanie moczu))
2. Zaburzenia myślenia i zachowania (niepokój, zaburzenia snu (często inwersja snu),
upośledzenie koncentracji uwagi, pamięci, precyzji myślenia,u chorych z depresją
niekiedy poprawa nastroju, przypominająca stan hipomanii)
3. Przymglenie świadomości, majaczenie (o obrazie typowym)
Postępowanie lecznicze
 Przerwać stosowanie leku, który spowodował zaburzenia
 W ciężkich zaburzeniach (nasilone majaczenie) – podawać fizostygminę
 Po ustąpieniu zaburzeń można powrócić do stosowania leku, ale w mniejszej
dawce, lepiej jednak stosować leki niewykazujące działania
cholinolitycznego
ZATRUCIA TCA
Bardzo toksyczna dawka TCA jest jedynie 3-5 razy większa od max dobowej dawki
terapeutycznej. Zatrucia TCA należą do najcięższych, którymi zajmują się oddziały
toksykologiczne.
Objawy zatrucia po 1-2 g TCA Objawy zatrucia > 2 g TCA
1. Zaburzenia świadomości:  Szybkie narastanie objawów
majaczenie, zamroczenie, śpiączka zatrucia
2. Ataksja, hiperrefleksja, mioklonie,  Bardzo ciężki stan ogólny:
drgawki zaburzenia krążeniowo-
3. Zaburzenia rytmu serca oddechowe, napady drgawkowe
4. Zaburzenia oddychania gromadne
5. Hipertermia
20
Postępowanie lecznicze
Należy prowadzić na oddziale zatruć lub intensywnej pomocy medycznej
INTERAKCJE FARMAKOKINETYCZNE TCA

Leki zwiększające Leki zmniejszające TCA zwiększają TCA zmniejszają
stężenie TCA w stężenie TCA w stężenie następują- stężenie następują-
surowicy krwi surowicy krwi cych leków: cych leków:
Cymetydyna Barbiturany Hydantoiny Lewodopa
Diltiazem Karmabazepina Doustne
Etanol na ostro Etanol przewlekle antykoagulanty
SSRI Fenytoina
Haloperidol
Labetalol
Methylfenidat
Doustne środki
antykoncepcyjne
Fenotiazyny
Werapamil
INTERAKCJE FARMAKODYNAMICZNE TCA

NAZWA LEKU NASTĘPSTWA INTERAKCJI
Alkohol Nasilenie ośrodkowego działania depresyjnego

Amfetamina Nasilenie działania amfetaminy
Androgeny Urojenia, wrogość
Bepredil Nasilenie działania antyarytmogennego
Disulfiram Ostre, mózgowe zespoły organiczne
Estrogeny nasilenie działań niepożądanych i powikłań powodowanych
przez leki przeciwdepresyjne; nasilenie lub osłabienie
działania przeciwdepresyjnego TCA
Guanetydyna, guanadrel, Osłabienie działania hipotensyjnego
klonidyna
Insulina Nasilenie efektu hipoglikemicznego
Fenytoina Obniżenie progu drgawkowego, osłabienie działania
przeciwdepresyjnego
Doustne leki Nasilenie efektu hipoglikemicznego
przeciwcukrzycowe
I-MAO Nasilenie działania terapeutycznego i toksycznego obu grup
leków; przełom nadciśnieniowy; delirium; drgawki; gorączka;
zespół serotoninowy
Hormony tarczycy Nasilenie działania terapeutycznego i toksycznego obu grup
leków; pobudzenie OUN, tachykardia
Leki cholinolityczne Zwiększenie ośrodkowego i obwodowego działania
(atropina, benzatropina, cholinolitycznego, ryzyko zaburzeń świadomości (ośrodkowy
triheksyfenidyl) zespół antycholinergiczny)
Leki sedatywne Zwiększenie działania sedatywnego
(barbiturany, BDZ)
Metyldopa Osłabienie lub zniesienie działania hipotensyjnego,
tachykardia, pobudzenie OUN
21
Sympatykomimetyki Nasilenie efektów farmakologicznych sympatykomimetykó
działających bezpośrednio; osłabienie efektów
farmakologicznych sympatykomimetykó działających
pośrednio
Lit Obniżenie progu drgawkowego
„OKNO TERAPEUTYCZNE” WYBRANYCH TLPD

amitryptylina 100-250 g/ml
dezypramina 150-300 g/ml
doksepina 100-250 g/ml
imipramina 150-300 g/ml
nortryptylina 50-150 g/ml
protryptylina 75-250 g/ml
NAJCZĘSTSZE BŁĘDY POPEŁNIANE W TOKU FARMAKOTERAPII

1. Stosowanie zbyt małych dawek TLPD
2. Stosowanie leku zbyt krótko, przedwczesne zakończenie leczenia przed całkowitym
ustąpieniem wszystkich objawów depresji
3. Ograniczenie się wyłącznie do farmakoterapii
NAJCZĘSTSZE PRZYCZYNY NIESKUTECZNOŚCI LECZENIA

DEPRESJI (LEKOOPORNOŚĆ)
1. Stosowanie niewłaściwie dobranych leków przeciwdepresyjnych
2. Stosowanie niewłaściwych dawek (najczęściej zbyt małych) leków przeciwdepresyjnych
lub zbyt krótki okres leczenia
3. Pomijanie w procesie terapii depresji oceny stanu somatycznego i występujących
schorzeń oraz stosowanych w związku z tym leków, które mogą osłabiać lub znosić
efekt przeciwdepresyjny
22
SELEKTYWNE BLOKERY WYCHWYTU SEROTONINY

(SSRI)
Nazwa Biologiczny okres Dawka Profil działania Uwagi
międzynarodowa/ półtrwania maksymalna psychotropowego
nazwy preparatów Biologiczny okres Okno w depresji
półtrwania terapeutyczne
metabolitów
CITALOPRAM ok. 33 h max 60 mg profil SSRI są przydatne
Cipramil tabl. 20 zrównoważony głównie w leczeniu w
mg demetylocitalopram w leczeniu warunkach
do 100 h depresji ambulatoryjnych
najczęściej 20 mg łagodnych i średnio
ESCITALOPRAM* Ok. 30 h Max 20 mg Leczenie dużych nasilonych stanów
Lexapro tabl. 5 i 10 zaburzeń depresyjnych bez
mg Demetylocitalopram w leczeniu depresyjnych. tendencji
do 100 h depresji Leczenie zespołu samobójczych.
najczęściej 10 mg lęku napadowego z Stosowane też u
agorafobią lub bez chorych z
niej. przeciwwskazaniami
FLUOKSETYNA ok. 90 h max 80 mg u części leczonych do
Prozac kaps. 20 mg wpływ trójpierścieniowych
Bioxetin tabl. 20 mg norfluoksetyna do w leczeniu stymulujący, leków
Seronil kaps. 20 14 dni depresji 20 mg „odhamowujący” przeciwdepresyjnych.
mg, tabl. powl. 10 Należy zachować
mg dużą ostrożność w
Fluoksetyna syrop stosowaniu
20 mg/5 ml fluoksetyny u
FLUWOKSAMINA ok. 15 h max 300 mg u części chorych chorych z nasilonym
Fevarin tabl. 50 mg działanie lękiem i niepokojem.
i 100 mg 100-300 mg, sedatywne Przydatność SSRI w
leczenie zaczynać leczeniu ciężkich
od 100 mg stanów depresyjnych
PAROKSETYNA ok. 20 h max 50 mg u części chorych z myślami i
Seroxat tabl. powl. działanie tendencjami
20 mg 20-50 mg, sedatywne samobójczymi jest
leczenie zaczynać ograniczona (mogą
od 20 mg być stosowane
SERTRALINA ok. 26 h max 200 mg profil wyłącznie w
Zoloft tabl. 50 i 100 zrównoważony warunkach
mg; konc. do demetylosertralina leczenie zaczynać szpitalnych).
sporządzania 66 h od 50 mg,
roztworu 20 mg/ml zwiększać dawkę
co tydzień o 50
mg
* ENANCJOMERY Wiele antydepresantow to preparaty chiralne (mieszanina 2-chstereoizomerów
stanowiących swoje lustrzane odbicie, które nazywa się enancjomerami). Taka mieszaninę okresla się mianem
racematu. Udowodniono, że biotransformacja leku chiralnego do pojedynczego stereoizomeru może wpływać
na jego działanie kliniczne (wieksza skuteczność kliniczna, lepsza tolerancja, poprawa właściwości
farmakokinetycznych i farmakodynamicznych, zmniejszone ryzyko wystąpienia interakcji, zmniejszona
toksyczność, wygodniejsze dawkowanie, oraz prawdopodobnie mniejsze koszty leczenia)
CITALOPRAM – jest racemicznym lekiem przeciwdepresyjnym składającym się z R- i S-enancjomerów.
S-CITALOPRAM – jest pierwszym lekiem enancjomerycznym, pochodnym leku racemicznego, który
dostępny jest w praktyce klinicznej. S-CITALOPRAM cechuje się taką sama skutecznością jak lek pierwotny,
przy możliwości zmniejszenia dawki, mniejszym nasileniu niektórych działań niepożądanych oraz
zmniejszeniem ryzyka interakcji z innymi lekami.
23
WSKAZANIA DO STOSOWANIA SSRI:

1. Duża depresja
2. Dystymia
3. Choroby lękowe:
a. lęk napadowy
b. zespół natręctw (OCD)
c. lęk uogólniony (GAD)
d. zespół stresu pourazowego (PTSD)
e. zespół fobii
OBJAWY NIEPOŻĄDANE
ZESPÓŁ SEROTONINOWY
Terminem ty określa się przejaw nasilonego przekaźnictwa 5-HT w OUN i na obwodzie,
sporadycznie obserwowany przy stosowaniu następujących leków: SSRI, nieselektywnych
inhibitorów MAO, tryptofanu. Ryzyko pojawienia się zespołu wzrasta przy łączeniu leków
o działaniu serotoninergicznym: IMAO + tryptofan, SSRI + tryptofan, SSRI + IMAO, SSRI
+ klomipramina.
Im bardziej selektywny i specyficzny SSRI, tym większe prawdopodobieństwo
wystąpienia zespołu serotoninowego!!!!!!
Objawy zespołu serotoninowego:
1. Kognitywne (dezorientacja, splątanie, hipomania)
2. Behawioralne (pobudzenie, niepokój)
3. Autonomiczne (gorączka, dreszcze, pocenie się, biegunka, nadciśnienie,
tachykardia)
4. Nerwowo-mięśniowe (atakcja, wygórowanie odruchów ścięgnowych i okostnowych,
miokonie)
Postępowanie lecznicze:
1. Odstawić leki, które wywołały zespół (zespół ustępuje po 24-48 h)
2. W razie potrzeby podtrzymywanie podstawowych funkcji życiowych
ZESPÓŁ ODSTAWIENIA
Można uzależnić się od SSRI. Zespół odstawienia pojawia się u około 60% osób leczonych
SSRI. Pojawia się w kilka dni po zaprzestaniu przyjmowania SSRI i trwa do 3-4 tygodni.
Wyjątkiem jest fluoksetyna (długi okres półtrwania) – objawy pojawiają się po 1-2
tygodniach od zaprzestania przyjmowania i trwają dłużej (> 2-3 tyg).
Objawy zespołu odstawienia:
1. Objawy móżdżkowe (zawroty głowy, niepewność postawy, ataksja)
2. Objawy żołądkowo-jelitowe (nudności, wymioty, biegunka)
3. Zaburzenia czuciowe (parestezje, odczuwanie szoku elektrycznego – sensation of
electric shoks)
4. Zaburzenia snu (bezsenność, realistyczne sny)
5. Objawy psychologiczne (lęk, agitacja, płaczliwość, drażliwość)
6. Inne, rzadziej spotykane (nadreaktywność, depersonalizacja, depresja, problemy z
pamięcią, splątanie, obniżenie koncentracji, powolne myslenie)
Objawy te znikają po ponownym włączeniu SSRI
ZABURZENIA SEKSUALNE
Problem ten dotyczy 80% chorych przyjmujących SSRI. Manifestuje się zaburzeniami
orgazmu, erekcji, ejakulacji oraz zmniejszeniem popędu seksualnego.
24
Postępowanie: zmienić SSRI na inny lek przeciwdepresyjny (np., bupropion), z
powodzeniem można stosować Viagrę.
WPŁYW NA CIĄŻĘ I KARMIENIE PIERSIĄ

Fluoksetyna, fluwoksamina, paroksetyna i sertralina – są bezpieczne i mogą być
przyjmowane w czasie ciązy. Nieco bardziej kontrowersyjny jest citalopram – chociaż
ciągle uważa się go za lek względnie bezpieczny w czasie ciąży.
Poziom SSRI w surowicy krwi noworodków karmionych mlekiem matki przyjmującej
antydepresanty wynosi 1-3% jego stężenia w surowicy krwi matki.
PRZEGLĄD PREPARATÓW
FLUOKSETYNA
Pierwszy SSRI wprowadzony na rynek w 1988. Swoją skutecznością przeciwdepresyjną
porównywalna z TCA – zdecydowanie lepszy profil bezpieczeństwa.
Oprócz leczenia dużej depresji fluoksetyna jest stosowana w leczeniu: dystymii,
alkoholowych zespołów odstawienia, prawie wszystkich chorób lękowych.
2002 – wykazano jej skuteczność w leczeniu premenstrual dysphoric disorder.
2004 – razem z olanazapiną zatwierdzona przez FDA do leczenia epizodów depresji w
chorobie afektywnej dwubiegunowej (preparat Symbyax)
Farmakokinetyka
Okres półtrwania 2-3 dni, okres półtrwania jej aktywnego metabolitu norfluoksetyny 6-10
dni. (Pozostałe SSRI nie mają aktywnych metabolitów i ich okres półtrwania jest krótszy i
wynosi około 1 dnia). Komercyjnie jest dostępna fluoksetyna, która może być przyjmowana
raz na tydzień (preparat Prozac Weekly)
Początek działania przeciwdepresyjnego pojawia się po 4-6 tygodniach stosowania i narasta
przez kolejne 2 miesiące. Lek można uznać za nieskuteczny dopiero po 8 tygodniach
stosowania. W przypadku konieczności zmiany leku rekomendowany jest a 5-week drug-
free interval.
Objawy niepożądane
Lek, agitacja, bezsenność, zespół serotoninowy. W wyjątkowych przypadkach fluoksetyna
może powodować psychozy i napady manii.
Opisano frontal lobe amotivatiobnal syndrome charakteryzujący się: apatią, brakiem
motywacji, obojętnością, brakiem inicjatywy – może właśnie te własciowości fluoksetyny
są wykorzystywane w leczeniu OCD ??????
Fluokestyna hamuje izoenzymy 1A2, 2C9, 2C19, 2D6 i 3A4 cytochromu P 450 – może
podwyższać stężenie innych leków w surowicy krwi (np. podwaja stężenie kofeiny we
krwi!!!!!)
Hamowanie izoenzymów cytochromu P450 (CYP P450) przez SSRI

Lek CYP P450 CYP P450 CYP P450 CYP P450 CYP P450
1A2 2C9 2C19 2D6 3A4
Citalopram 0 0 0 + 0
Escitalopram 0 0 0 + 0
Fluoksetyna + ++ +/++ +++ +/++
Paroksetyna + + + +++ +
Sertralina + + + +/++ +
Fluwoksamina + ++ ++ +++ ++
25
Interakcje lekowe fluoksetyny

Alprazolam Zwiększenie stężenia alprazolamu we krwi; nasilony efekt sedatywny
Antykoagulanty Zwiększone ryzyko krwawienia
Beta-blokery Zwiększenie stężenia beta-blokerów we krwi, bradykardia, zatrzymanie
akcji serca
Buspiron Zmniejszona odpowiedź terapeutyczna na buspiron
Karbamazepina Zwiększenie stężenia karbamazepiny we krwi
Dekstrometorfan Halucynacje wzrokowe
Haloperidol Zwiększenie stężenia haloperidolu we krwi; objawy pozapiramidowe
Lit Neurotoksyczność: splatanie, ataksja, zawroty głowy, drżenie, drgawki
IMAO Splątanie, nudności, podwójne widzenie, hipomania, nadciśnienie,
drżenie, zespół serotoninowy
Fenytoina Zwiększenie stężenia fenytoiny we krwi
TCA Zwiększenie stężenia TCA we krwi
Terfenadyna Arytmie, spłycenie oddechu, ortostatyczne spadki RR
Trazodon Bóle głowy, sedacja, zawroty głowy
Tryptofan Agitacja, niepokój ruchowy, nudności, kłopoty z koncentracją
Kwas Zwiększenie stężenia walproinianu we krwi
walproinowy
SERTRALINA
Drugi SSRI dopuszczony do kliniki. Wskazania jak reszta SSRI. Dodatkowo dopuszczona
do leczenia premenstrual dysphoric disorder.
W porównaniu z fluoksetyną 4-5 razy mocniej blokuje transportery 5-HT i jest w tym
efekcie bardziej selektywna – częstsze występowanie zespołu serotoninowego i objawów
ubocznych związanych z hiperfunkcja 5-HT.
Stały poziom we krwi możliwy do osiągnięcia po 4-7 dniach stosowania.
Interakcje lekowe sertraliny
Diazepam Upośledzenie wydalania diazepamu z organizmu
Tolbutamid Upośledzenie wydalania tolbutamidu z organizmu
PAROKSETYNA
Trzeci SSRI dopuszczony do kliniki – szczególnie skuteczny w niwelowaniu objawów
lękowych. W porównaniu z fluoksetyną, paroksetyna jest bardziej selektywna w
blokowaniu transporterów 5-HT.
Spośród wszystkich SSRI, paroksetyna najbardziej jest kojarzona z występowaniem
psychoz, zespołu serotoninowego i zespołu odstawienia – najsilniejszy broker wychwytu 5-
HT + jakaś (?????) selektywność w stymulacji 5-HT2
Interakcje lekowe paroksetyny
Cymetydyna Zwiększenie stężenia paroksetyny we krwi
26
FLUWOKSAMINA
Dopuszczona do kliniki w 1995, pochodna fluoksetyny (strukturalnie).
Bez dodatkowych uwag!
Interakcje lekowe fluwoksaminy
Alprazolam Zwiększenie stężenia alprazolamu we krwi; nasilony efekt sedatywny
Astemizol Zwiększenie stężenia astemizolu we krwi
Beta-blokery Zwiększenie stężenia beta-blokerów we krwi (5x), bradykardia,
zatrzymanie akcji serca
Klozapina Zwiększenie stężenia klozapiny we krwi
Diazepam Upośledzenie wydalania diazepamu z organizmu
Diltiazem Bradykardia
Haloperidol Zwiększenie stężenia haloperidolu we krwi; objawy pozapiramidowe
Lit Neurotoksyczność: splatanie, ataksja, zawroty głowy, drżenie, drgawki
Metadon Zwiększenie stężenia metadonu we krwi
Terfenadyna Arytmie, spłycenie oddechu, ortostatyczne spadki RR
Teofilina Zwiększenie stężenia teofiliny we krwi
Tryptofan Agitacja, niepokój ruchowy, nudności, kłopoty z koncentracją
CITALOPRAM
W Europie dostępny w 1989, w Stanach dopuszczony w 1998. Dodatkowo zmniejsza
spożycie alkoholu u osób uzależnionych.
Uważa się, iż ma szybszy początek działania w porównaniu z innymi SSRI. Praktycznie nie
hamuje izoenzymów 1A2, 2C9, 2C19, 2D6 i 3A4 cytochromu P 450 – jest najbardziej
bezpieczny w stosowaniu z innymi lekami.
Jest metabolizowany w wątrobie do trzech metabolitów wykazujących cechy SSRI – są one
jednak mniej selektywne w porównaniu z citalopramem a ich poziom w surowicy krwi jest
niski.
Interakcje lekowe citalopramu
Fluwoksamina Zwiększenie stężenia citalopramu we krwi
Cymetydyna Zwiększenie stężenia citalopramu we krwi
ESCITALOPRAM
Wprowadzony na rynek w 2002, jest 2 x mocniejszy w porównaniu z citalopramem (patrz
wyjaśnienia na temat enancjomerów pod tabelą z SSRI) - 10 mg escitalopramu = 20 mg
citalopramu
27
INTERAKCJE Z INNYMI LEKAMI:

Ponad 90% leków jest metabolizowana w wątrobie (2 możliwe sytuacje):
 Dwa lub więcej leków konkuruje o dostęp do tego samego, metabolizującego je
układu enzymatycznego
 Jeden lek blokuje enzym metabolizujący inny lek, przez co uniemożliwia rozkład
tego ostatniego
Głównymi enzymami metabolizującymi leki w wątrobie są izoenzymy cytochromu P450
(CYP P450).
Lista substancji blokujących odwracalnie lub nieodwracalnie działanie tych enzymów jest
bardzo długa:
1. LEKI: cymetydyna, karbamazepina, hormony steroidowe, środki antykoncepcyjne,
liczne leki ziołowe
2. TRUCIZNY: węglowodory aromatyczne, pestycydy
3. Alkohol, kofeina, dym tytoniowy, niektóre warzywa (np. kapusta), dieta nisko- lub
bogatobiałkowa
Niektóre leki stymulują aktywność izoenzymów CYP P450 (np. barbiturany) – zmniejsza
się czas działania każdego leku metabolizowanego przez ten układ.
Wiele enzymów metabolizujących leki w wątrobie wykazuje polimorfizm genetyczny ( np.

nortryptylina podawana bliźniętom jedo- i dwujajowym: u bliźniąt homozygotycznych
stężenie leku było takie samo, u heterozygotycznych różne) – w całej populacji istnieją
podgrupy osób charakteryzujące się różną szybkością metabolizmu leków (problem
stwarzają poor metabolizers, u których działania niepożądane leków są bardziej nasilone.
Z około 30 izoenzymów wchodzących w skład cytochromu P450 szczególnie 4 są istotne w

metabolizowaniu leków psychotropowych: 1A2, 2C9, 2C19, 2D6 i 3A4.
Rozkład leków przeciwdepresyjnych przez enzymy wątrobowe

Izoenzym Metabolizowane leki przeciwdepresyjne Proces chemiczny
CYP P450
1A2 TCA: amitryptylina, imipramina, klomipramina demetylacja
2D6 TCA: imipramina, amitryptylina, nortryptylina hydroksylacja
Inne: paroksetyna, wenlafaksyna
Izoenzymy metabolizujące: fluoksetynę, sertralinę, fluwoksaminę, nefazodon i trazodon –
nieznane; leki te jednak wykazują silne powinowactwo do izoenzymów CYP P450 przez
co blokują metabolizm innych leków
NIEBEZPIECZEŃSTWO pojawia się wtedy, gdy chory przyjmuje jednocześnie lek

przeciwdepresyjny metabolizowany przez jeden z izoenzymów cytochromu P450 i
substancję o silnym powinowactwie do tego izoenzymu, która z kolei blokuje metabolizm
zażywanego leku
Interakcje lekowe, które wynikają z blokowania niektórych izoenzymów układu CYP P450
Izoenzymy Substraty Substancje blokujące
CYP P450
1A2 Fenacetyna Fluwoksamina
Kofeina *
Teofilina * (wenlafaksyna, nefazodon, mirtazapina)
Haloperidol *
TCA
28
2C9 Diazepam * Fluoksetyna
TCA Fluwoksamina
Warfaryna Sertralina
Fenytoina (wenlafaksyna, mirtazapina)
Tolbutamid *
2D6 Haloperidol
Tiorydazyna Fluoksetyna
Perfenazyna * Norfluoksetyna
Klozapina Paroksetyna
Risperidon Sertralina
TCA * (wenlafaksyna, mirtazapina)
PAroksetyna
Wenlafaksyna
Kodeina
-blokery
Antyarytmiki klasy 1C *
Werapamin
3A4 TCA Sertralina
Triazolam * Fluoksetyna
Alprazolam * Fluwoksamina
Midazolam Nefazodon
Karbamazepina * (wenlafaksyna, paroksetyna, mirtazapina)
Terfenadyna
Chinidyna
Lignokaina
* interakcje które z pewnością są istotne klinicznie
(…) w nawiasach nazwy leków które jedynie w wysokich dawkach blokują izoenzymy
UWAGA!!!! Na wzmożone działanie serotoninergiczne SSRI (ryzyko zespołu

serotoninowego) w wyniku interakcji z : IMAO, klomipraminą, tryptofanem, litem.
29
INHIBITORY MONOAMINOOKSYDAZY (IMAO)

Nieselektywne IMAO wprowadzono do lecznictwa ponad 40 lat temu: hamowały
nieodwracalnie MAO-A i MAO-B. W Polsce skreślone z lekospisu w latach 70-tych
(przestrzeganie ograniczeń dietetycznych, interakcje z innymi lekami, wysoka toksyczność).
Niewątpliwym postępem było wprowadzenie selektywnych inhibitorów MAO-A

(moklobemid – działanie odwracalne) lub MAO-B (selegilina) w leczeniu ch. Parkinsona.
MOKLOBEMID
Aurorix tabl. 150 mg i 300 mg
Okres biologicznego półtrwania 1-2 h, w 50% wiązany przez białka osocza
Wskazania: depresje o różnej etiologii (głównie o średnim nasileniu, z obniżonym napędem
psychoruchowym); zapobieganie nawrotom zaburzeń afektywnych jednobiegunowych;
przydatne w zaburzeniach dystymicznych
Przeciwwskazania: okres ciąży i laktacji; stosowanie moklobemidu nie wymaga
przestrzegania rygorystycznych ograniczeń dietetycznych
Dawkowanie: max 600 mg, 100-400 mg/d w 2-3 dawkach podzielonych. Dawki należy
zwiększać stopniowo. Stosować nie krócej niż 4-6 tyg.
Objawy uboczne
Lek nie wykazuje wyraźniejszego działania cholinolitycznego ani też wpływu na układ
krążenia
Interakcje:
Nazwa leku Następstwa interakcji
klomipramina wzmożenie działania serotoninergicznego
metoprolol wzmożenie działania hipotensyjnego metoprololu
opioidy nasilenie działania opioidów
cymetydyna wydłużenie okresu biologicznego półtrwania
moklobemidu
ograniczenia dietetyczne nie są niezbędne
30
CZTEROPIERŚCIENIOWE LEKI PRZECIWDEPRESYJNE

Mianseryna
Lek przeciwdepresyjny o średniej sile działania wskazany głównie u chorych, u których są
przeciwwskazania do TLPD (nie wywiera wpływu cholinolitycznego i wyraźniejszego
działania na narząd krążenia). Słabe działanie anksjolityczne, średnie działanie
„odhamowujące” (wzmagające napęd). Biologiczny okres półtrwania ok. 20 h.
Interakcje:
1. Działa synergicznie z lekami o działaniu hamującym na OUN.
2. Nie podawać z niewybiórczymi inhibitorami MAO (podawanie mianseryny należy
rozpocząć dopiero po 2-tygodniowej przerwie od momentu odstawienia
niewybiórczych inhibitorów MAO).
Działanie niepożądane:
1. Obserwowano w rzadkich przypadkach: skazy krwotoczne, drgawki, hipomanię,
hipotonię, zaburzenia czynności wątroby (w razie wystąpienia żółtaczki przerwać
leczenie), bóle stawowe, obrzęki, ospałość w pierwszych dniach leczenia.
2. Zaparcia, suchość w jamie ustnej, niewyraźne widzenie
3. Podczas leczenia może wystąpić granulocytopenia (agranulocytoza) w postaci takich
objawów jak: bóle gardła, zapalenie jamy ustnej i gardła, gorączka - należy wówczas
przerwać leczenie i oznaczyć liczbę leukocytów. Zwykle obserwowano powyższe
objawy u chorych w podeszłym wieku (po 4-6 tyg. leczenia). Po przerwaniu leczenia
reakcje tego typu ustępowały.
Dawkowanie:
Początkowo 30-40 mg/d w dawkach podzielonych, następnie stopniowo można zwiększać,
dostosowując dawki do stanu klinicznego chorego. Zwykle optymalna dawka terapeutyczna
wynosi 60-90 mg/d. Maksymalna dawka dobowa wynosi 180 mg/d.
Preparaty: Lerivon tabl. 10, 30 i 60 mg; Mianserin tabl. 10 mg
Mirtazapina
Stosowany w depresji o nasileniu umiarkowanym i ciężkim, szczególnie w depresji z
towarzyszącym lękiem i zaburzeniami snu. Jest skuteczna i dobrze tolerowana w leczeniu
zespołu stresu pourazowego, pierwotnego zespołu lękowego, ośrodkowego bólu
poudarowego, a także całego szeregu zaburzeń depresyjnych, w tym dystymii, nawracającej
krótkotrwałej depresji, choroby afektywnej sezonowej, zespołu napięcia
przedmiesiączkowego i depresji okresu menopauzy. Biologiczny okres półtrwania wynosi
20-40 h, co pozwala na stosowanie leku w jednej dawce dobowej.
Interakcje:
1. Uważa się, że ryzyko występowania interakcji pomiędzy mirtazapiną a innymi
lekami jest niewielkie ze względu na to, że jedynie łagodnie hamuje ona aktywność
układu cytochromu P-450.
2. Leku nie należy podawać pacjentom przyjmującym aktualnie inhibitory
monoaminooksydazy lub takim, którzy przyjmowali IMAO w okresie ostatnich 2
tyg.
1. Podczas krótkoterminowych (5 do 6 tyg.) kuracji mirtazapiną najczęściej
spotykanymi działaniami niepożądanymi są: suchość w ustach, senność/sedacja,
zwiększenie apetytu oraz przyrost masy ciała.
31
2. W rzadkich przypadkach mogą wystąpić: niedociśnienie (ortostatyczne), mania,
napady drgawkowe, drżenie, drgawki kloniczne, obrzęki i towarzyszący przyrost
masy ciała, ostry zanik szpiku kostnego (eozynofilia, granulocytopenia,
agranulocytoza, niedokrwistość aplastyczna i małopłytkowość), zwiększenie
aktywności aminotransferaz, zaparcia, nudności.
Dawkowanie:
Dawka początkowa 15 mg/d. Dawkę tę można następnie stopniowo zwiększać w zależności
od indywidualnych potrzeb. Korzystniejsze może być rozpoczynanie kuracji od dawki 30
mg/d, ponieważ pozwala to na szybszą poprawę zaburzeń snu, a przy tym nie wpływa na
profil tolerancji. Maksymalna dawka wynosi 45 mg/d. Zaleca się przyjmowanie mirtazapiny
w jednej dawce wieczornej.
Preparaty: Remeron tabl. 30 i 45 mg
INHIBITORY WYCHWYTU ZWROTNEGO SEROTONINY I

NORADRENALINY
Wenlafaksyna
Wewnątrzszpitalne i ambulatoryjne leczenie zaburzeń depresyjnych, także połączonych z
dolegliwościami lękowymi. Wenlafaksyna jest mieszaniną racemiczną dwóch aktywnych
enancjomerów. Zarówno wenlafaksyna, jak i jej główny aktywny metabolit - O-
demetylowenlafaksyna to silne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny i noradrenaliny
oraz słabe inhibitory wychwytu zwrotnego dopaminy. Po podaniu jednorazowym i w
przypadkach stosowania przewlekłego zmniejszają reaktywność -adrenergiczną. T1/2
wenlafaksyny wynosi 5 h, O-demetylowenlafaksyny 11 h. Wiązanie z białkami osocza ok.
30%.
Interakcje:
1. Zachować ostrożność podczas jednoczesnego stosowania cymetydyny
2. nie stosować wenlafaksyny jednocześnie z lekami przeciwdepresyjnymi z grupy
inhibitorów monoaminooksydazy (MAOI) ani w przypadkach, gdy stosowano
MAOI w ciągu ostatnich 2 tyg. poprzedzających terapię wenlafaksyną
3. Należy zachować ostrożność w przypadku stosowania innych leków wpływających
na OUN.
1. zaczerwienienie skóry, odczyny alergiczne, bóle głowy,
2. dyskomfort w nadbrzuszu, brak apetytu, zaparcia, wzdęcia, nudności, wymioty,
3. wahania nastroju, lęki, zawroty głowy, zaburzenia snu, osłabienie libido, niemoc
płciowa, zaburzenia ejakulacji i orgazmu, osłabienie, senność
4. drżenie mięśniowe, poty, suchość w ustach, mrowienie, pieczenie skóry, zaburzenia
widzenia, drgawki (nie obserwowano drgawek u osób leczonych preparatem o
przedłużonym uwalnianiu)
5. hipotonia ortostatyczna, wzrost ciśnienia tętniczego, zwiększenie stężenia
cholesterolu, odwracalne zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych.
6. Po przedawkowaniu: senność, drgawki, tachykardia lub bradykardia, śpiączka. Brak
specyficznego antidotum, hemodializa jest nieskuteczna, należy stosować leczenie
objawowe.
Dawkowanie:
Lek stosowany jest p.o. w trakcie lub po posiłku, zalecana dawka u dorosłych wynosi 75
mg/d w 2 dawkach podzielonych, po kilku tyg. leczenia dawka może zostać zwiększona do
32
150 mg/d w 2 dawkach. W przypadku preparatów o przedłużonym uwalnianiu początkowo
stosować 75 mg raz na dobę, w razie braku poprawy - 150 mg lub 225 mg raz na dobę;
tabletki połykać w całości. Lek należy odstawiać stopniowo w ciągu 2-3 tyg.
Preparaty: Efectin tabl. 37.5 i 75 mg; kaps. o przedłużonym uwalnianiu Effectin ER150 lub
Efectin ER 75
Milnacypran
Działa przeciwdepresyjnie i słabo uspokajająco, normalizuje zaburzenia snu i skraca okres
zasypiania oraz zmniejsza liczbę przebudzeń w nocy i wydłuża całkowity czas trwania snu.
Nie wpływa na czynności poznawcze. Nie wpływa również na przewodnictwo w m.
sercowym oraz nie powoduje zmian jego repolaryzacji. T1/2 wynosi ok. 8 h.
Interakcje:
1. Podczas jednoczesnego stosowania z solami litu, niewybiórczymi inhibitorami MAO
bądź inhibitorami MAO-A istnieje ryzyko wystąpienia zespołu serotoninowego. W
razie jego wystąpienia natychmiast przerwać podawanie milnacypranu.
2. Podczas jednoczesnego stosowania z inhibitorami MAO-B występuje ryzyko
nagłego wzrostu RR. Po zakończeniu leczenia niewybiórczymi inhibitorami MAO
lub wybiórczymi inhibitorami MAO-B zachować 2 tygodnie przerwy przed
podaniem milnacypranu, a po zakończeniu leczenia milnacypranem nie stosować
inhibitorów MAO przez tydzień.
3. Z sumatryptanem zwiększone ryzyko wzrostu RR i skurczu tętnic wieńcowych - nie
stosować sumatryptanu przez tydzień po zakończeniu leczenia milnacypranem.
4. Lek osłabia działanie przeciwnadciśnieniowe klonidyny.
5. Z podawanymi i.v., s.c. lub podjęzykowo sympatykomimetykami zwiększone
ryzyko nagłego wzrostu RR i wystąpienia zaburzeń rytmu serca (w razie
konieczności zmniejszyć dawkę sympatykomimetyku), z podawaną pozajelitowo
digoksyną ryzyko wystąpienia efektu hemodynamicznego.
6. Mimo że nie stwierdzono interakcji z alkoholem, zaleca się unikanie spożywania
napojów alkoholowych podczas leczenia milnacypranem.
Występują zazwyczaj tylko 1-2 tyg. po rozpoczęciu leczenia.
1. Zawroty głowy, nadmierne pocenie się, lęk, uderzenia gorąca, utrudnienia w
oddawaniu moczu.
2. Rzadko: nudności, wymioty, suchość w ustach, zaparcie, uczucie kołatania serca.
Może również wystąpić zespół serotoninowy w przypadku stosowania z niektórymi
lekami i niemające znaczenia klinicznego zwiększenie aktywności aminotransferaz.
Dawkowanie:
P.o. 50 mg 2 razy na dobę (rano i wieczorem), najlepiej podczas posiłku.
Preparaty: Ixel kaps. 25 i 50 mg.
INHIBITORY WYCHWYTU ZWROTNEGO

NORADRENALINY
Reboksetyna
Pochodna morfoliny, silny, wybiórczy inhibitor wychwytu zwrotnego noradrenaliny. W
niewielkim stopniu wpływa na zwrotny wychwyt serotoniny, nie wpływa na wychwyt
dopaminy. Nie ma znaczącego powinowactwa do receptorów adrenergicznych oraz
33
muskarynowych. T1/2 wynosi 13 h. U osób w podeszłym wieku lub z niewydolnością nerek
albo wątroby T1/2 ulega 2-3-krotnemu wydłużeniu.
Interakcje:
1. Nie stosować jednocześnie z inhibitorami MAO, azolowymi lekami
przeciwgrzybiczymi, antybiotykami makrolidowymi, fluwoksaminą ani innymi
lekami hamującymi aktywność cytochromu P-450.
2. Ostrożnie w skojarzeniu lekami o małym indeksie terapeutycznym
metabolizowanymi przez CYP3A4 i CYP2D6 (m.in. niektóre leki
przeciwarytmiczne, przeciwpsychotyczne, trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne,
cyklosporyna).
3. W skojarzeniu z alkaloidami sporyszu może nastąpić wzrost ciśnienia krwi, a
stosowana łącznie z diuretykami może nasilić ich efekt hipokaliemiczny. Nie nasila
wpływu alkoholu na czynności poznawcze.
Suchość błony śluzowej jamy ustnej, zaparcie, bezsenność, nadmierne pocenie się, zawroty
głowy. Rzadziej objawowy częstoskurcz, hipotonia ortostatyczna, parestezje, utrudnione
oddawanie moczu u mężczyzn, impotencja.
Dawkowanie:
P.o. Dorośli zwykle 4 mg 2 razy na dobę, maksymalnie do 12 mg/d. U chorych z
niewydolnością nerek lub wątroby 2 mg 2 razy na dobę, w razie dobrej tolerancji dawkę
można zwiększyć.
Preparaty: Edronax, tabl. 4 mg
ATYPOWE LEKI PRZECIWDEPRESYJNE

Trazodon
Stany depresyjne o różnej etiologii, w tym depresja przebiegająca z niepokojem. Zmniejsza
zahamowanie psychomotoryczne, korzystnie wpływa na nastrój, działa przeciwlękowo i
przywraca fizjologiczny rytm snu.
Interakcje:
1. Może nasilać działanie leków zwiotczających mięśnie szkieletowe oraz wziewnych
leków znieczulających.
2. Z pochodnymi fenotiazyny może nasilać działanie hipotensyjne. Równoległe
podawanie z guanetydyną, prazosyną, hydralazyną lub pochodnymi fenotiazyny
zwiększa ryzyko zaburzeń erekcji.
3. Może zwiększać stężenie we krwi digoksyny i fenytoiny oraz nasilać działanie
alkoholu, barbituranów i innych leków działających na OUN.
4. Nie stosować w skojarzeniu z inhibitorami MAO i przez 2 tyg. od ich odstawienia.
1. Senność, uczucie zmęczenia, bóle i zawroty głowy, osłabienie, nudności, suchość
błon śluzowych jamy ustnej.
2. Sporadycznie: bezsenność, brak apetytu, wymioty, zaparcia lub biegunka,
leukopenia o niewielkim nasileniu, obniżenie ciśnienia, zmniejszenie koncentracji,
splątanie, wysypka skórna oraz zespół serotoninergiczny (zwłaszcza podczas
stosowania trazodonu w skojarzeniu z innymi lekami psychotropowymi).
3. Rzadko: zaburzenia rytmu serca, zaburzenia przewodnictwa, zmiany morfologii
krwi (leukopenia, małopłytkowość i niedokrwistość) oraz zaburzenia czynności
wątroby. Priapizm (w razie jego wystąpienia należy zaprzestać stosowania leku).
34
4. Trazodon nie hamuje przewodnictwa dopaminergicznego w mózgu i nie nasila
objawów psychotycznych u chorych na schizofrenię. Częstość działań
niepożądanych związanych z działaniem cholinolitycznym (np. suchość w jamie
ustnej) jest zbliżona do częstości działań związanych z przyjmowaniem placebo.
5. Przedawkowanie: senność, utrata świadomości, nudności, wymioty, suchość błon
śluzowych jamy ustnej, zaburzenia oddychania, drgawki, zmiany w EKG; stosować
płukanie żołądka i leczenie objawowe.
Dawkowanie:
Podawać po posiłku, leczenie powinno trwać przynajmniej miesiąc. Pierwszą dawkę leku
najlepiej podać wieczorem przed snem. Zwykle 150-300 mg raz na dobę lub w 2 dawkach
podzielonych. W zależności od potrzeby stosuje się dawki 75-600 mg/dobę. U osób w
podeszłym wieku konieczne może być zmniejszenie dawek.
Preparaty: Trittico CR tabl. o przedł. działaniu 75 mg i 150 mg
Tianeptyna
Lek o działaniu przeciwdepresyjnym, anksjolitycznym i redynamizującym.
 Wybiórczo zwiększa wychwyt zwrotny serotoniny w neuronach kory mózgowej i
hipokampa, pobudza aktywność elektryczną komórek piramidowych w hipokampie,
przyspiesza odzyskanie przez nie aktywności po funkcjonalnym zahamowaniu w
wyniku stresu
 Tłumi reakcje osi podwzgórze-przysadka mózgowa-nadnercza, wzmagając
odporność na stres i zmniejszając jego szkodliwe następstwa.
 Poprawia uwagę, pamięć, i procesy uczenia się.
 Nie działa sedatywnie i psychostymulująco. Nie powoduje uzależnienia.
T1/2 wynosi 2,5 h. U pacjentów w podeszłym wieku i(lub) z niewydolnością nerek t1/2
eliminacji wzrasta o ok. 1 h.
Interakcje:
Nie stosować z nieselektywnymi inhibitorami MAO.
1. W niektórych przypadkach obserwowano: bóle brzucha, nudności, osłabienie,
wymioty, zaparcia, suchość błony śluzowej jamy ustnej, utratę apetytu, bóle
mięśniowo-stawowe, zawroty i bóle głowy, bezsenność lub senność, kołatania serca,
drżenia mięśni, utrudnienie oddychania.
Dawkowanie:
Dorośli: p.o. zwykle podaje się 37,5 mg/d w 3 dawkach podzielonych przed posiłkami. U
chorych w wieku po 70. rż. i(lub) z niewydolnością nerek dawkę należy zmniejszyć do 25
mg/d w 2 dawkach podzielonych. Lek stosuje się co najmniej przez 6 mies.
Preparaty: Coaxil tabl. 12.5 mg
Bupropion
Wybiórczy inhibitor wychwytu zwrotnego noradrenaliny i dopaminy. Zmniejsza objawy
zespołu abstynencji po zaprzestaniu palenia. Stosowany przez 7-9 tyg. Skutecznie
zapobiega nawrotom aplenia tytoniu. Stosuje się również w leczeniu depresji (preparat
Wellbutrin SR – niezarejestrowany w Polsce).
Interakcje:
Ostrożnie stosować z lekami wpływającymi na aktywność izoenzymu CYP2B6
(orfenadyna, cyklofosfamid, ifosfamid). Bupropion jest również inhibitorem (słabym)
izoenzymu CYP2D6 (leki metabolizowane przez ten izoenzym (beta blokery, leki
przeciwarytmiczne, SSRI, TLPD, neuroleptyki) – stosować najmniejsze dawki tych leków z
bupropionem. Ostrożnie z lewodopą.
35
Działania niepożądane:
Gorączka, objawy kardiowaskularne, bóle głowy, niepokój-bezsenność, suchość w jamie
ustnej, objawy wegetatywne, nudności, wymioty, obniżenie progu drgawkowego
Dawkowanie:
150 mg rano przez 3 dni, potem 2x 150 mg (rano, południe, odstęp 8 godz) przez co
najmniej 7 tygodni
ZYBAN, tabl. 150 mg
NEUROLEPTYKI
W leczeniu stanów depresyjnych zwłaszcza z dużym lękiem, niepokojem, urojeniami
znajdują zastosowanie niektóre leki neuroleptyczne. Leczenie neuroleptykami jest
zazwyczaj wstępem do kuracji lekami przeciwdepresyjnymi; po kilkunastu dniach
stosowania neuroleptyków dołącza się średnie dawki leków przeciwdepresyjnych.
Nazwa preparatu Zakres dawek dobowych Uwagi

w monoterapii w połączeniu
depresji z TLPD
CHLORPROTIKSEN 200-400 mg - Należy unikać łączenia z TLPD ze
Chlorprothixen tabl. 15 względu na potenacjalizację działania
mg i 50 mg cholinolitycznego.
FLUPENTIKSOL 1-3 mg -
Fluanxol tabl. 0.5 mg i 3
mg
LEWOMEPROMAZYNA 100-300 mg 50-150 mg W małych dawkach (25-50 mg),
Tisercin tabl. 25 mg, amp. stosowana również do korekty zaburzeń
25 mg/ml snu.
PERAZYNA - 100-300 mg Lek nie wykazuje wpływu
Perazyna tabl. 25 i 100 mg przeciwdepresyjnego, przydatna w
Pernazinum tabl. 25 i 100 terapii skojarzonej depresji
mg psychotycznej z lękiem i niepokojem.
Taxilan amp. 50 mg/2 ml
SULPIRYD 200-400 mg 100-300 mg
Sulpiryd kaps. 50 mg, 100
mg, tabl. 200 mg, syrop
25 mg/5 ml, 100 mg/5 ml
amp. 100 mg/2 ml
TIORYDAZYNA 200-400 mg - Należy unikać łączenia z TLPD ze
Thioridazin draż. 10 mg, względu na potencjalizację
25 mg, 100 mg niekorzystnego wpływu na układ
Thioridazin prolong. – krążenia.
tabl. o przedłużonym
uwalnianiu 200 mg
36
NOWE KIERUNKI ROZWOJU LEKÓW

PRZECIWDEPRESYJNYCH
Poszukiwanie „perfekcyjnych” antydepresantów TRWA !!!!!!!
Modafinil
Lek promujący czuwanie w ciągu dnia u osób z narkolepsją. Dodatkowo poprawia dobre
samopoczucie, zdolność koncentracji, zmniejsza zmęczenie i znużenie w ciągu dnia. Jest
pozbawiony działań ubocznych charakterystycznych dla psychostymulanów.
Był badany w depresji jako lek dodany do klasycznych antydepresantów – z dobrym
efektem. Podobnie jako lek dodany może być stosowana LAMOTRYGINA,
KWETIAPINA, ARIPIPRAZOL i niektóre omega-3 kwasy tłuszczowe.
Agoniści 5-HT1A
Buspiron jest skuteczny w leczeniu lęku uogólnionego i depresji. Skuteczność w leczeniu
depresji większa w połączeniu z SSRI.
Gepiron ER – skuteczny w leczeniu depresji w monoterapii
Antagoniści substancji P
Nowa klasa obiecujących leków w leczeniu lęku i depresji.
Substancja P jest poza tym zaangażowana w patomechanizm astmy, chorób zapalnych jelita,
wymiotów, łuszczycy, zespołów bólowych takich jak migrena czy fibromyalgia.
Substancja P należy do rodziny neurokinin (NK) i jest agonistą receptora neurokininowego
typ1 (NK1). Reguluje afekt i percepcję bólu – jest uwalniana w odpowiedzi na stres i ból.
Neurony zawierające substancję P zlokalizowano w śródmózgowiu, podwzgórzu, amygdala
i hipokampie.
Antagoniści receptora NK1 (substancji P) niwelują objawy stresu, bólu i depresji.
AREPITANT – antagonista NK1 jest w fazie prób klinicznych. Jego skuteczność
przeciwdepresyjna jest porównywalna z paroksetyną.
Dehydroepiandrosteron (DHEA)
DHEA jest glikokortykoidem wydzielanym przez nadnercza – jego rola fizjologiczna jest
nieznana. Sprzedawany jako suplement diety jest prekursorem estrogenu i testosteronu.
Szczyt wydzielania hormonu przypada na wiek 20-25 lat i stopniowo zmniejsza się do 10%
w wieku 70 lat.
Małe stężenia DHEA zwiększają ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. DHEA zapobiega
chorobom serca, nowotworom, cukrzycy, otyłości, starzeniu, demencji, SM, toczeń.
Poprawia dobre samopoczucie.
W podwójnie ślepej próbie z placebo DHEA wywierał silny efekt przeciwdepresyjny
porównywalny ze standardowo stosowanymi antydepresantami. Korzystnie wpływał na
negatywne symptomy schizofrenii. Nie miał wpływu na procesy kognitywne, zaburzenia
snu oraz objawy pozytywne schizofrenii. Może znaleźć zastosowanie w leczeniu dystymii
wieku średniego.
DHEA należy do grupy androgenów – w trakcie leczenia można się więc spodziewać
następujących działań niepożądanych: trądzik, łysienie typu męskiego, hirsutyzm, zmiana
37
głosu itp. Potencjalnie może być przyczyną raka piersi lub prostaty, powodować
uszkodzenie wątroby.
S-adenozylometionina (SAM)
Jest obecna w całym organizmie; odgrywa kluczowa rolę w reakcjach metabolicznych
obejmujących przenoszenie grup metylowych pomiędzy różnymi związkami. Powstaje w
organizmie w wyniku połączenia metioniny z ATP. Po oddaniu grupy metylowej, SAM jest
przekształcana do homocysteiny, która z kolei jest przekształcana do metioniny – koło się
zamyka.
Podawana dożylnie wywoływała działanie przeciwdepresyjne porównywalne z działaniem
TCA. Po podaniu doustnym wchłania się tylko w 1%. Z działań niepożądanych
obserwowano manię. Ponieważ podwyższony poziom homocysteiny zwiększa ryzyko
atherosclerosis i choroby naczyń wieńcowych – jest obawa, że SAM może predysponować
do powstania w/w chorób.
Omega-3 kwasy tłuszczowe

Rodzina omega-3 kwasów tłuszczowych obejmuje 2 związki:
 Eicosapentaenoic acid (EPA)
 Docosahexaenoic acid (DHA)
Badano wpływ DHA na objawy depresji – brak ewidentnego efektu terapeutycznego
(poprwa u 28% badanych vs. poprawa u 24% otrzymujących placebo)
Badano wpływ EPA na objawy depresji – EPA jest skuteczny jako lek dodany do
standardowej farmakoterapii depresji.
Omega-3 kwasy tłuszczowe są bardziej skuteczne w leczeniu choroby afektywnej
dwubiegunowej.
38

Antydepresanty

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Antydepresanty

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Created by Roman Stefański 19:52 2023-09-17

CECHY I OBJAWY ENDOGENNEGO ZESPOŁU DEPRESYJNEGO

CZYNNIKI OCENY RYZYKA SAMOBÓJSTWA W ENDOGENNYM

CHOROBY SOMATYCZNE ORAZ INNE STANY, KTÓRYM MOŻE

SCHORZENIA ORGANICZNE OUN, KTÓRYM MOŻE TOWARZYSZYĆ

LEKI I INNE SUBSTANCJE WYKAZUJĄCE WPŁYW DEPRESJORODNY

KLASYFIKACJA CHORÓB AFEKTYWNYCH

KLASYFIKACJA FARMAKOLOGICZNA LEKÓW

1. Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (leki nieselektywnie hamujące wychwyt

3. Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI)

4. Czteropierścieniowe leki przeciwdepresyjne

blokada receptora serotoninowego 5-HT3 brak zaburzeń w funkcjonowaniu przewodu

4. Inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny

6. Inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny

7. Atypowe leki przeciwdepresyjne

Depresja jest indukowanym przez stres odwracalnym, strukturalnym schorzeniem OUN

Farmakoterapia i psychoterapia ma wywierać korzystny wpływ na zmiany adaptacyjne w

1. Teoria deficytu monoamin

Hipoteza ta zakłada, że:

The acute actions of antidepressant treatment are mediated by blockade of monoamine

Leki przeciwdepresyjne a hipoteza monoaminowa:

Jednak nie obserwowano objawów depresji u zdrowych osób poddanych procedurom

2. Teoria adaptacji receptorowych

Receptory -adrenergiczne i 5-HT2

HIPOTEZA: efekt przeciwdepresyjny większości antydepresantów zależy od down-

Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, iż wywołane przewlekłym podawaniem

HIPOTEZA: wzrost 5-HT1A transmisji serortoninergicznej w hipokampach jest

Antydepresanty wywołują up-regulację kaskady cAMP

Dowody na istotną rolę kaskady cAMP-CREB w mechanizmie działania leków

Antydepresanty wywołują up-regulację BDNF

Antydepresanty nasilają neurogenezę u dorosłych

Eksperymentalne zahamowanie neurogenezy hipokampalnej poprzez napromieniowanie czy

Obecnie poszukiwane są czynniki transkrypcyjne oraz czynniki wzrostu regulujące

TRÓJPIERŚCIENIOWE LEKI PRZECIWDEPRESYJNE

Ograniczenia kliniczne TCA:

Znajdują zastosowanie w leczeniu:

Nazwa Biologiczny Dawka max Profil działania Uwagi

ZASADY STOSOWANIE TRÓJPIERŚCIENIOWYCH LEKÓW

OBJAWY NIEPOŻĄDANE PO ZASTOSOWANIU TLPD

PRZECIWWSKAZANIA DO STOSOWANIA TLPD

PRZECIWWSKAZANIA WZGLĘDNE (zachować dużą ostrożność)

POWIKŁANIA LECZENIA TCA

ZESPÓŁ ANTYCHOLINERGICZNY OŚRODKOWY

INTERAKCJE FARMAKOKINETYCZNE TCA

INTERAKCJE FARMAKODYNAMICZNE TCA

Alkohol Nasilenie ośrodkowego działania depresyjnego

„OKNO TERAPEUTYCZNE” WYBRANYCH TLPD

NAJCZĘSTSZE BŁĘDY POPEŁNIANE W TOKU FARMAKOTERAPII

NAJCZĘSTSZE PRZYCZYNY NIESKUTECZNOŚCI LECZENIA

SELEKTYWNE BLOKERY WYCHWYTU SEROTONINY

WSKAZANIA DO STOSOWANIA SSRI:

WPŁYW NA CIĄŻĘ I KARMIENIE PIERSIĄ

Hamowanie izoenzymów cytochromu P450 (CYP P450) przez SSRI

Interakcje lekowe fluoksetyny

INTERAKCJE Z INNYMI LEKAMI:

Wiele enzymów metabolizujących leki w wątrobie wykazuje polimorfizm genetyczny ( np.

Z około 30 izoenzymów wchodzących w skład cytochromu P450 szczególnie 4 są istotne w

Rozkład leków przeciwdepresyjnych przez enzymy wątrobowe

NIEBEZPIECZEŃSTWO pojawia się wtedy, gdy chory przyjmuje jednocześnie lek

UWAGA!!!! Na wzmożone działanie serotoninergiczne SSRI (ryzyko zespołu

INHIBITORY MONOAMINOOKSYDAZY (IMAO)

Niewątpliwym postępem było wprowadzenie selektywnych inhibitorów MAO-A

CZTEROPIERŚCIENIOWE LEKI PRZECIWDEPRESYJNE