Professional Documents
Culture Documents
Farmakoterapia U Osob W Starszym Wieku
Farmakoterapia U Osob W Starszym Wieku
Farmakoterapia U Osob W Starszym Wieku
u osó
osób w starszym wieku
Katedra i Zakł
Zakł ad Farmakologii Klinicznej
Uniwersytetu Medycznego im. Piastó
Piastów Śl ąskich
Wieczorowska-Tobis K.: Pol. Arch. Med. Wewn., 118, 2008
we Wrocł
Wrocł awiu
Wedł
Według Światowej Organizacji Zdrowia Ocena pacjenta starszego
(WHO) istnieje podział
podział ludzi Wieczorowska-Tobis K.: Geriatria, 2010
umożliwia:
· rozpoznanie możliwie wszystkich najważniejszych problemów zdrowotnych,
farmakokinetyki
środowiskowych i socjalnych pacjenta
· planowanie terapii z ustaleniem priorytetów kolejności rozwiązywania
problemów, z uwzględnieniem opinii pacjenta (jego opiekuna) i realnych
możliwości sprostania założonym celom oraz zasobów opieki zdrowotnej i
społecznej i
· kwalifikację lub dyskwalifikację do zabiegów chirurgicznych
· racjonalizację farmakoterapii w celu zapobiegania geriatrycznym zespołom
jatrogennym
· zaplanowanie i skoordynowanie leczenia farmakologicznego z terapią
pozafarmakologiczną (modyfikacja stylu życia, rodzaj aktywizacji fizycznej i
farmakodynamiki
psychicznej, zalecenia dietetyczne, postępowanie rehabilitacyjne)
· planowanie opieki długoterminowej
· zmniejszenie zbędnych konsultacji wąsko-specjalistycznych
· wyrównanie zaburzeń funkcjonalnych leków
· racjonalizację kosztów leczenia
Farmakokinetyka u osó
osób w starszym wieku Farmakokinetyka u osó
osób w starszym wieku
wchł
wchłanianie wchł
wchłanianie
l wzrost pH soku żołądkowego (atroficzne zapalenie błony l upośledzenie wchłaniania leków
śluzowej żołądka, stosowanie leków hamujących wydzielanie kwasu absorbowanych za pomocą transportu
solnego)
czynnego, np.: witaminy B1, B6, preparatów
l zmniejszenie wydzielania soku żołądkowego
wapnia, żelaza
l zwolnienie perystaltyki przewodu
pokarmowego
l zwiększenie dostępności biologicznej leków
l zmniejszenie powierzchni wchłaniania
podlegających metabolizmowi pierwszego
l zmniejszenie przepływu krwi przez przewód przejścia np.: propranololu, werapamilu,
pokarmowy nifedypiny, molsydominy, labetalolu,
l zwiększenie suchości w jamie ustnej nefazodonu, azotanów
Farmakokinetyka u osó
osób w starszym wieku
Farmakokinetyka u osó
osób w starszym wieku
dystrybucja
wchł
wchłanianie
l zmniejszenie masy tkanek
Farmakokinetyka u osó
osób w starszym wieku Farmakokinetyka u osó
osób w starszym wieku
dystrybucja metabolizm
Farmakokinetyka u osó
osób w starszym wieku
Farmakokinetyka u osó
osób w starszym wieku
metabolizm
metabolizm
l zmniejszenie klirensu wątrobowego i przedłużenie
biologicznego biologicznego okresu półtrwania leków l procesy metaboliczne II fazy (wiązanie leków
metabolizowanych całkowicie lub głównie w wątrobie lub ich metabolitów z kwasem glukuronowym,
podczas procesów I fazy, takich jak: barbiturany, siarkowym, acetylacja) nie ulegają istotnym
fenylbutazon, paracetamol, teofilina, chinidyna, zmianom u osób w podeszłym wieku
pochodne benzodiazepiny (diazepam,
chlordiazepoksyd, flurazepam)
Proces starzenia a ryzyko niedożywienia
Uwaga
Starzenie fizjologiczne
l zmiany w regulacji pragnienia i poboru płynów
l wraz z wiekiem zmniejsza się zdolność l zmiany w regulacji głodu i poboru pokarmów
l gorsze kompensowanie zawartości energetycznej pokarmów
wątroby do regeneracji uszkodzeń l zaburzenia odczuwania sytości – zmiany poziomu leptyny, cholecystokininy,
opóźnione opróżnianie żołądka
spowodowanych alkoholem lub wirusowym l zmiejszone wydatkowanie energii – mniejsza aktywność fizyczna, zwolnienie
zapaleniem wątroby tempa metabolizmu
l osłabienie zmysłów węchu i smaku (mniejsza przyjemność odczuwana z
jedzenia)
Uwarunkowania socjo-ekonomiczne
l u osób w podeszłym wieku częściej występują l zła sytuacja materialna
l izolacja społeczna/samotność/okres żałoby
niedożywienie i choroby zaburzające czynność Starzenie patologiczne
l choroby przewlekłe
wątroby np. niewydolność serca wpływające na l zakażenia
zdolność tego narządu do metabolizowania l choroby nowotworowe, przewodu pokarmowego, choroby psychiczne
l polipragmazja
leków l zły stan uzębienia, protez
Farmakokinetyka u osó
osób w starszym wieku
Farmakokinetyka u osó
osób w starszym wieku
wydalanie
wydalanie
zmniejszenie:
l masy nerek
(z 250-270 g w wieku 40 lat do 180-200 g w wieku 80 lat)
l zmniejszenie klirensu nerkowego u pacjentów
l perfuzji nerek w następstwie miażdżycowego zwężenia światła naczyń
l filtracji kłębuszkowej odwodnionych np. z udarem lub innymi
(0,8-1,0 ml/min/rok, bez ↑ stężenia kreatyniny w surowicy ze względu na stopniowe Ż masy mięśni) zaburzeniami ruchowymi
l wydalania kanalikowego, wchłaniania zwrotnego
l zdolności nerek do zagęszczania (5% w ciągu dekady) i rozcieńczania moczu l zmniejszona wydolność oddechowa i częste
oraz regulacji pH
występowanie czynnej choroby płuc
(ograniczenie spożycia płynów powoduje mniejsze zmiany osmolarności w porównaniu z osobami
młodszymi, co przy jednoczesnym zmniejszeniu wrażliwości ośrodka pragnienia zwiększa
ryzyko odwodnienia)
Dawkowanie lekó
leków w niewydolnoś
niewydolności nerek
Farmakokinetyka u osó
osób w starszym wieku Jansen P.A.F., Brouwers R.B.J.:Clinical pharmacology in old persons
persons,, Scientifica
Scientifica,, 2012
wydalanie
Lek Klirens kreatyniny Postępowanie
ml/min
l zmniejszenie klirensu nerkowego leków kaptopril 10-30 12,5-25 mg/d – początek
terapii
wydalanych głównie przez nerki np.: 75-100 mg/d
enalapril 10-30 5 mg/d – początek terapii
antybiotyki aminoglikozydowe, digoksyna, 10 mg/d
cefazolin 30-50 500 mg co 12 h
enalapryl, kaptopryl, lizynopryl, niektóre 10-30 500 mg co 24 h
tolbutamid <50 połowa dawki – początek
cefalosporyny, penicyliny, kotrymoksazol, leki terapii
Niebezpieczeń
Niebezpieczeń stwa terapii u osó
osób w starszym
Niebezpieczeń
Niebezpieczeń stwa terapii u osó
osób w starszym
wieku zwią
związane ze zmianami włwłaściwoś
ciwości
wieku zwią
związane ze zmianami włwłaściwoś
ciwości
farmakodynamicznych lekó
leków
farmakodynamicznych lekó
leków
l zaburzenia rytmu serca, zaburzenia czynności
przewodu pokarmowego i OUN, podczas
stosowania glikozydów nasercowych l ryzyko krwawień z powodu nasilenia
l zaburzenia elektrolitowe, zwłaszcza hipokaliemia, działania leków hamujących krzepnięcie
podczas stosowania leków moczopędnych
l nasilenie działania i toksyczności leków
hamujących czynność OUN, zwłaszcza l znacznego stopnia hipoglikemia podczas
neuroleptyków, leków nasennych, stosowania zwykłych dawek leków
przeciwdepresyjnych, przeciwlękowych (pochodne przeciwcukrzycowych
benzodiazepiny)
Niebezpieczeń
Niebezpieczeń stwa terapii u osó
osób Niebezpieczeń
Niebezpieczeństwa terapii u osó
osób
w starszym wieku zwią
związane ze zmianami w starszym wieku zwią
związane ze zmianami
właściwoś
ciwości farmakodynamicznych lekóleków ciwości farmakodynamicznych lekó
właściwoś leków
suchy kaszel
od 65 do 75 lat – należy zmniejszać dawki leków o 10%
samoleczenie – preparat OTC z kodeiną
środki przeczyszczające
powyżej 85 lat – należy zmniejszać dawki leków o 30%
zaburzenia elektrolitowe