Tożsamość zawodowa i praca psychologa

Michał Urbankiewicz; Psychologia M1

Czy istnieje stałe „ja”? Czy jako ludzie, posiadamy niezmienną część naszej natury, naszego
charakteru czy osobowości? A może nie ma granic tego, kim możemy się stać? Czy pod wpływem
wciąż zdobywanej wiedzy oraz trenowania umiejętności pozostajemy wciąż tymi samymi osobami,
którymi byliśmy przed podjęciem działań w kierunku rozwoju?

Czy zagłębiając się w medytacji i stając się obserwatorem naszych myśli lub nawet obserwatorem
obserwatora, wciąż jesteśmy tym samym „ja”?

Jedno z błędnych przekonań na temat „bycia sobą” to przekonanie, że istnieje stałe „ja”, które albo
kiedyś odkryjemy, albo ustalimy raz na zawsze. W rzeczywistości chodzi raczej o to, aby każdego dnia,
na nowo, podejmować decyzję, aby być sobą – czyli żyć w zgodzie z naszym życiowym celem,
wartościami oraz być w kontakcie z naszymi uczuciami.

CHŁOPIEC: To jestem ja?

KOBIETA: Oczywiście. Ty, wyłącznie ty.
CHŁOPIEC: Co to znaczy "ja"?
KOBIETA: To znaczy, że ani nie ja, ani nikt inny.
CHŁOPIEC: I jakby mnie nie było, toby nie było mnie?

Sławomir Mrożek, Utwory sceniczne nowe

 Nazywam się Michał Urbankiewicz i jestem studentem pierwszego roku studiów Psychologii
na Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi. W niniejszej pracy będę poruszał temat
tożsamości zawodowej i pracy psychologa.

Moją pracę rozpocznę od słownikowej definicji słowa tożsamość, której warianty posłużą mi
jako punkty odniesienia do całości pracy. Następnie postaram się w kilku zdaniach podsumować moją
pracę.

tożsamość

1. «fakty, cechy, dane personalne pozwalające zidentyfikować jakąś osobę»

2. «w odniesieniu do pojedynczego człowieka: świadomość siebie»

3. «w odniesieniu do społeczności: świadomość wspólnych cech i poczucie jedności»

4. «identyczność»

Słownik języka polskiego PWN

1. Cechy.

Zawód psychologa, jako zawód zaufania społecznego charakteryzuje się konkretnymi

cechami. Dobry psycholog to osoba, która oprócz tego, że w swojej pracy kieruje się
umiejętnościami słuchania, klarownego wyjaśniania problemów oraz proponowania
rozwiązań, jest również empatyczna, akceptująca i ciepła. Ponadto psycholog powinien
przestrzegać zasad etyki zawodowej. Osoby podejmujące się niejako służby wobec
społeczeństwa, powinny cechować się wysoką integralnością moralną, odpowiedzialnością i
motywacją do rozwoju własnego.
Oprócz ogólnie cenionych cech psychologa, warto, aby osoba podejmująca się tego
zawodu dążyła do rozwoju samoświadomości (o czym będę pisał dalej), nieustannie
podnosiła własne kwalifikacje oraz nie ustawała w budowaniu najlepszej wersji samej siebie.

2. Świadomość siebie.

Definicja samoświadomości (świadomości samego siebie) mówi o jako zdawaniu

sobie sprawy z doświadczanych aktualnie doznań, emocji, potrzeb, myśli, swoich możliwości,
czy ograniczeń, autokoncentracja uwagi. Jest to także pojmowanie, „idea samego siebie”.
Umiejętność ta jest niezbędna w pracy psychologa, ponieważ „jak mógłbym przekazać drugiej
osobie coś, czego sam nie posiadam”? Osoby wybierające profesję psychologa, powinny
regularnie ćwiczyć swoją samoświadomość, korzystając z różnorodnych technik. Takie
działania mogą pomóc jeszcze lepiej wykonywać swój zawód.
Dzięki autokoncentracji uwagi, łatwiej jest psychologowi słuchać i wychwytywać
zdania, tematy, emocje, z których pacjent może nie zdawać sobie sprawy. W przypadku
występowania bardzo silnych emocji i reakcji, konieczna będzie również samokontrola, aby
efektywnie móc być wsparciem i zastosować odpowiednie narzędzia.
 Wysoka samoświadomość może pomóc psychologowi również zadbać o siebie, kiedy
na przykład uświadomi sobie swoje własne ograniczenia w pomaganiu danej osobie i dzięki
temu będzie mógł w porę wycofać się ze współpracy. Dzięki autokoncentracji uwagi, łatwiej
jest psychologowi słuchać i wychwytywać zdania, tematy, których

3. Świadomość wspólnych cech i poczucie jedności.

To, co może ułatwić współpracę pomiędzy psychologiem, a pacjentem, to

zdecydowanie świadomość wspólnych cech, czyli takich, które upodabniają do siebie te dwie
osoby. Nie mam na myśli takiego samego koloru włosów czy sposobu ubierania się, ale raczej
cech, które mogą pomóc zbudować relacje i pomogą pacjentowi zbudować zaufanie do
psychologa. Cechami takimi mogą być na pewno: bycie człowiekiem, doświadczenia życiowe,
podobny wiek czy pełnione role społeczne (np. bycie ojcem/matką). Naturalnie świadomość
wspólnych cech może przyczynić się do powstawania poczucia jedności tychże dwóch osób.
Przez jedność rozumiem poczucie, gdzie pacjent i psycholog są w „jednej drużynie” i mają
wspólny cel, mianowicie znaleźć rozwiązanie problemu, z którym przychodzi pacjent.

4. Identyczność.

Uważam, że jedną z najważniejszych cech dobrego psychologa jest empatia. Empatia

jako zdolność odczuwania stanów psychicznych innych osób, jest źródłem zrozumienia,
możliwości wczucia się w sytuację drugiej osoby oraz nawiązania z nią bliższego kontaktu. Nie
ma możliwości bycia empatycznym osoba, która nie ma świadomości siebie, a co za tym idzie
świadomości własnych uczuć, ich pojawiania się, narastania i przemijania. Myślę, że bez
względu na to jak różnimy się od siebie pod wieloma względami, to właśnie uczucia, które
odczuwamy jako jednostki ludzkie sprawiają, że jesteśmy identyczni. Mimo różnic w sposobie
przeżywania poszczególnych emocji, każdy z nas zna strach, smutek, radość czy gniew.
Częścią tożsamości psychologa według mnie, jest więc poczucie bycia identycznym ze swoim
pacjentem – identycznym w kontekście posiadania emocji, jak i samego człowieczeństwa, o
czym pisałem wcześniej.

Podsumowując – do opracowania tematu jakim jest Tożsamość zawodowa i praca psychologa

wykorzystałem definicję słownikową pojęcia tożsamość i na bazie wariantów tej definicji stworzyłem
opis osoby, którą według mnie jest osoba wykonująca zawód psychologa. Uważam, że poczucie
indywidualnej tożsamości zawodowej psychologa, jest bezpośrednio zależne od poziomu
samoświadomości oraz gotowości do nieustannej pracy nad sobą. Dzięki temu osoba taka może
skutecznie i efektywnie pełnić tę bardzo ważną i odpowiedzialną funkcję.

Świadomość odpowiedzialności i kredytu zaufania, jakim jest obdarzony zawód psychologa,

powinny przyświecać każdej działalności podejmowanej zawodowo przez każdą osobę, która
decyduje się pełnić ten zawód. Własne doskonalenie i nieustanny rozwój oraz mocno ugruntowane
zasady moralne również powinny być atrybutami dobrego psychologa.