PANITIKAN SA PANAHON NG AMERIKANO  Mga Impluwensya sa Pananakop ng mga Amerikano

 Kaligirang Kasaysayan 1. Pagpapatayo ng mga paaralan

Ang mga Pilipinong mapanghimagsik ay nagwagi laban sa mga
Kastila na sumakop sa atin nang higit sa tatlong daang taon.
Naiwagayway ang ating bandila noong ika-12 ng Hunyo 1898,
tanda ng pagkakaroon natin ng kalayaan. Nahirang si Hen. Emilio
Aguinaldo noon bilang unang pangulo ng Republika ng Pilipinas,
subalit ang kalagayang ito’y naging panandalian lamang sapagkat
biglang lumusob ang mga Amerikano.
Nagkaroon ng digmaang Pilipino - Amerikano na siyang naging sanhi
ng pagsuko ni Hen. Miguel Malvar noong 1903. Gayun pa man, ang
kilusang pangkapayapaan ay nagsimula noong pang 1900.
2. Binago ang sistema ng edukasyon
3. Pinaunlad ang kalusugan at kalinisan
4. Ipinagamit ang wikang Ingles
5. Pagpapalahok sa mga Pilipino sa pamamalakad ng
pamahalaan
6. Kalayaan sa pagpapahayag na may hangganan
 Mga Pahayagan
1. EL GRITO DEL PUEBLO (Ang Sigaw/Tinig ng Bayan) itinatag ni
Pascual Poblete noong 1900

 Katangian ng Panitikan 2. EL NUEVO DIA (Ang Bagong Araw) itinatag ni Sergio Osmena
noong 1900
1. Hangaring makamit ang kalayaan 3. EL RENACIMIENTO (Muling Pagsilang) itinatag ni Rafael Palma
2. Marubdob na pagmamahal sa bayan noong 1900
3. Pagtutol sa kolonyalismo at imperialismo
4. Manila Daily Bulletin - 1900
 Diwang Nanaig sa Panahon ng Amerikano
 3 Pangkat ng mga Manunulat
1. Nasyonalismo
1. Maka-Kastila
2. Kalayaan sa pagpapahayag
3. Paglawak ng karanasan 2. Maka-Ingles
3. Maka-Tagalog
4. Paghanap at paggamit ng bagong pamamaraan
  Mga Dulang Ipinatigil 3. MACARIO ADRIATICO – obra-maestra-alamat LA PUNTA DE
SALTO ( Ang Pook na Pamulaan )
1. KAHAPON, NGAYON AT BUKAS - ni Aurelio Tolentino
2. TANIKALANG GINTO - ni Juan Abad
4. EFIFANIO DELOS SANTOS - nakilala sa tawag na DON
3. MALAYA - ni Tomas Remegio
4. WALANG SUGAT - ni Severino Reyes PANYONG; kilala bilang mahusay na mananalambuhay

PANITIKAN SA KASTILA 5. PEDRO AUNARIO – sumulat ng DECALOGO DEL

1. CECILIO APOSTOL - may pinakamabuting tulang papuri kay Jose
Rizal ; OBRA-MAESTRA- A Rizal
PANITIKAN SA TAGALOG
2. FERNANDO MA. GUERRERO - unang hari ng panulaan sa Kastila;
OBRA-MAESTRA- Crisalidas (Mga Higad)
3. JESUS BALMORI – “Batikuling”; OBRA-MAESTRA- El Recuerdo y el
Olvido; nahirang siyang “poeta laureado” sa wikang Kastila
4. MANUEL BERNABE - makatang liriko
PROTOCIONISMO
- Ang “FLORANTE AT LAURA” ni Francisco Balagtas at
“URBANA AT FELIZA”ni Modesto de Castro ang naging
inspirasyon naman ng mga manunulat sa Tagalog.
- Inuri ni Julian Balmaceda sa tatlo (3) ang mga makatang
Tagalog. Narito ang mga sumusunod:

5. CLARO M. RECTO - Obra-maestra- BAJO LOS COCOTEROS ( Sa - MAKATA NG PUSO

Lilim ng Niyugan)  Lope K. Santos;
 Inigo Ed Regalado;
6. TRINIDAD PARDO DE TAVERA - ang nagpasok ng titik W at K sa
 Carlos Gatmaitan;
abakadang Pilipino
 Pedro Gatmaitan;
IBA PANG MANUNULATSA WIKANG KASTILA  Jose Corazon de Jesus;
 Cirio H. Panganiban;
 Deogracias A. Rosario;
1. ADELINA GURREA – kauna-unahang makatang babae sa  Ildefonso Santos;
Pilipinas na magaling sa Kastila; Obra-maestra- EL NIDO  Amado V. Hernandez;
 Nemecio Carabana;
2. ISIDRO MARPORI –obra-maestra- AROMAS DEL ENSUENO (  Mar Antonio
Halimuyak ng Pangarap)
- MAKATA NG BUHAY : 6. INIGO ED REGALADO – Odalager; OBRA-MAESTRA-
 Lope K. Santos; Damdamin
 Jose Corazon de Jesus;
ANG DULANG TAGALOG
 Florentino Collantes;
 Patricio Mariano; 1. SEVERINO REYES – Lola Basyang; Ama ng Dulang Tagalog;
 Carlos Gatmaitan; OBRA-MAESTRA - Walang Sugat
 Amado V. Hernandez
2. AURELIO TOLENTINO – ipinagmamalaking mandudula ng
- MAKATA NG DULAAN : Kapampangan; OBRA-MAESTRA - Luhang Tagalog at
 Aurelio Tolentino; Kahapon, Ngayon at Bukas
 Patricio Mariano,
 Severino Reyes; 3. HERMOGENES ILAGAN - nagtayo ng samahang “COMPANA
 Tomas Remegio ILAGAN” na nagtanghal ng maraming dula sa kalagitnaang
Luzon
1. LOPE K. SANTOS – Ama ng Balarilang Tagalog; OBRA-
MAESTRA - Banaag at Sikat 4. PATRICIO MARIANO - sumulat ng “NINAY” at “ANAK NG
DAGAT” na siya niyang OBRA-MAESTRA
2. JOSE CORAZON DE JESUS - Huseng Batute; OBRA- MAESTRA
- Isang Punungkahoy 5. JULIAN CRUZ-BALMACEDA - “Bunganga ng Pating” ang siya
niyang OBRA-MAESTRA
3. FLORENTINO COLLANTES - Kuntil Butil; OBRA- MAESTRA -
Lumang Simbahan

4. AMADO V. HERNANDEZ - Makata ng mga Manggagawa;

MGA OBRA-MAESTRA - Isang Dipang Langit; Mga Ibong
Mandaragit; Luha ng Buwaya; Bayang Malaya; Ang Panday

5. VALERIANO HERNANDEZ-PENA - Tandang Anong at Kintin

Kulirat; OBRA-MAESTRA - Nena at Neneng
PANITIKANG FILIPINO SA INGLES IBA PANG PANITIKAN

1. JOSE GARCIA VILLA – “Doveglion”; pinakatanyag na 1. PEDRO BUKANEG - Ama ng Panitikang Iloko; Bukanegan-
Pilipinong manunulat sa Ingles kasingkahulugan ng Balagtasan

2. JORGE BACOBO – sinulat - ”Filipino Contact with America”; 2. CLARO CALUYA - Prinsipe ng mga Makatang Iloko; kilala sa
A Vision of Beauty pagiging makata at nobelista

3. ZOILO GALANG – sumulat ng kauna-unahang nobelang 3. LEON PICHAY – kinilala bilang “pinakamabuting
Pilipino sa wikang Ingles na pinamagatang “A Child of BUKANEGERO”
Sorrow”
4. JUAN CRISOSTOMO SOTO - ama ng Panitikang
4. ZULUETA DE COSTA - nagkamit ng unang gantimpala sa Kapampangan; Crisostan-kasingkahulugan ng Balagtasan
tulang “Like the Molave”
5. ERIBERTO GUMBAN - Ama ng panitikang Bisaya
5. NVM GONZALES - may-akda ng “My Islands” at “Children of
the Ash Covered Loom”. Ang huli ay isinalin sa iba’t ibang
wika sa India

6. ANGELA MANALANG GLORIA - umakda ng “April Morning”;

nakilala sa pagsulat ng mga tulang liriko noong panahon ng
Komomwelt

7. ESTRELLA ALFON – ipinalalagay na pinakapangunahing

manunulat na babae sa Ingles bago magkadigma. Sinulat
niya ang “MAGNIFICENCE” at “GRAY CONFETTI”

8. ARTURO ROTOR – may-akda ng “THE WOUND AND THE

SCAR”- kauna-unahang aklat na nalimbag sa Philippine Book
Guild