GÜMRÜK İŞLEMLERİ

Türk Gümrük Mevzuatı

Gümrük, yabancı ülkelerden gelen ve kendi kanun ve tarifelerinde yazılı

esaslara göre vergiye tabi tutulan bütün eşya ve kişilerin muayene ve
kontrol edildiği hat ve bölgedir.
Kıyı kesiminde denize doğru 8-10 kilometrelik, ortak nehirlerde ise nehirlerin
karasularından sayılan o ülkeye ait kısım o ülkenin gümrük bölgesi olarak
adlandırılır. Merkez teşkilatı ana hizmet birimlerinden oluşmaktadır.

Türkiye Gümrük Bölgesi

Türkiye Cumhuriyeti topraklarını kapsar. Türkiye karasuları, iç suları ve hava

sahası gümrük bölgesine dahildir.
Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde yer almalarına rağmen serbest bölgeler
Türkiye gümrük bölgesi dışında tutulmaktadır. Özel kanunlar ile kurulan
serbest bölgeler gümrük mevzuatı hükümlerinin geçerli olmadığı bölgelerdir
Bir ülkenin siyasal sınırları aynı zamanda gümrük hattını da oluşturmaktadır.
Ülkenin denizlerle çevrili bölgesinde bu sınır sahillerden başlamaktadır.

En önemli ve ağırlıklı ögesi gümrük mevzuatıdır.

Gümrük mevzuatı ile ilgili hükümler genellikle Dünya Ticaret Örgütü
(DTÖ) ve Dünya Gümrük Örgütünün (DGÖ) kararlarına dayanmaktadır.
Dünya Ticaret Örgütü daha çok genel anlamda dış ticaretin kurallarını
kabulederken, Dünya Gümrük Örgütü daha çok gümrük uygulamalarını
düzenler ve üye ülkelerde tek düzeliğin sağlanmasını amaçlamaktadır.
Gümrüklerde uygulanan mevzuatı da;
Gümrük Mevzuatı: Gümrük Kanunu, Gümrük Yönetmeliği ve diğer mevzuat,
(tarife, kıymet vb
Kaçakçılık, Dış Ticaret ve Kambiyo Mevzuatları,
Mali Mevzuat: Katma Değer Vergisi Kanunu, Özel Tüketim Vergisi Kanunu,
Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun ve diğer mali mevzuat
Diğer Mevzuat: Sağlık, Çevre ve Petrol vb mevzuat şeklinde
sınıflandırabiliriz.
Türk gümrük mevzuatı: Uluslararası Anlaşmalar, Kanunlar, Bakanlar Kurulu
Kararları, Tüzükler, Yönetmelikler, Genelgeler ve Tebliğlerden oluşmaktadır.

Gümrük Rejimleri
1)Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi:
Türkiye’ye gelen eşyaya, ticaret politikası önlemlerinin uygulanması, eşyanın ithali için
öngörülen diğer işlemlerin tamamlanması ve kanunen ödenmesi gereken vergilerin
tahsili ve diğer mali yükümlülüklerin yerine getirilmesiyle tamamlanan rejim türüdür.
Halk arasında ithalat rejimi olarak da bilinen aslında serbest dolaşıma giriş rejimidir.

2) Transit Rejimi:
İthalat vergileri ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmayan ithal edilmemiş eşya
ile ihracatla ilgili gümrük işlemleri tamamlanmış eşyanın, gümrük gözetimi altında
Türkiye Gümrük Bölgesi içinde bir noktadan diğerine taşınmasıdır. Eşyanın yabancı bir
ülkeden gelip yabancı bir ülkeye, yabancı bir ülkeden Türkiye'ye, Türkiye'den yabancı
bir ülkeye, bir iç gümrükten diğer bir iç gümrüğe taşınmasıdır.
3) Gümrük Antrepo Rejimi:
Gümrük gözetimi altında bulunan eşyanın veya izin verildiği durumlarda ihraç
eşyasının konulduğu genel ve özel antrepolardır. Gümrük antrepoları, genel ve özel
antrepo olmak üzere ikiye ayrılır. Genel antrepolar; A, B ve F tipleri, özel antrepolar; C,
D ve E tipleri bulunmaktadır.

4) Dahilde İşleme Rejimi:

İthal edilmeyen eşyanın vergileri teminata bağlanmak suretiyle veya bu amaçla
serbest dolaşıma giren ya da eşdeğer eşyanın, Türkiye’de daha fazla işlem görerek,
işlem görmüş ürünlerin elde edilmesi ve özel hükümler saklı kalmak kaydıyla, elde
edilen ürünlerin ihraç edilmesinin esas olduğu, ihracatın gerçekleşmesi halinde
teminatın veya alınan vergilerin geri verildiği bir rejim türüdür.

5) Gümrük Kontrolü Altında İşleme Rejimi:

İthal edilmemiş eşyanın, ithalat vergilerine veya ticaret politikası önlemlerine tabi
tutulmaksızın, niteliğini veya durumunu değiştiren işlemlere tabi tutulmaları ve bu
işlemlerden elde edilen ürünlerin tabi oldukları gümrük vergileri üzerinden serbest
dolaşıma girmeleri ile ilgili işlemlerin tümüdür.

6) Geçici İthalat Rejimi:

İthal edilmemiş eşyanın ithalat vergilerinden tamamen ya da kısmen muaf olarak ve
ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın, Türkiye içinde kullanılması ve bu
kullanım sırasındaki olağan yıpranma dışında herhangi bir değişikliğe uğramaksızın
yeniden ihracına olanak sağlayan bir rejim türüdür.

7) Hariçte İşleme Rejimi:

Serbest dolaşımdaki eşyanın hariçte işleme faaliyetlerine tabi tutulmak üzere Türkiye
Gümrük Bölgesinden geçici olarak ihracı ve bu faaliyetler sonucunda elde edilen
ürünlerin ithalat vergilerinden tam veya kısmi muafiyet suretiyle yeniden serbest
dolaşıma girişine ilişkin hükümlerin uygulandığı bir rejimdir.

8) İhracat Rejimi:
Serbest dolaşımda bulunan eşyanın ihraç amacıyla Türkiye Gümrük Bölgesi dışına
çıkışına ilişkin hükümlerin uygulandığı rejimdir. Uluslararası veya ikili anlaşmalar,
kanun, tüzük ve kararnamelerle konulmuş yasaklama ve kısıtlama hükümleri saklı
kalmak üzere, her türlü eşyanın Türkiye'den ihracı serbesttir.

Hali hazırda, daha kabul edilmeyen yeni Gümrük Kanunu taslağında; yukarıda
saydığımız rejim başlıklarının toplandığını rejimlere ekleme, çıkarma , 8 rejimin 3 ana
başlık altında toplandığını ve sadeleştirildiğini görmekteyiz. Yeni taslak kanun
kapsamında yer alan gümrük rejimleri aşağıdaki gibidir.

Gümrük Tarifesi

Gümrük tarifesi, geniş anlamda dış ekonomi politikasının, dar anlamda ise dış ticaret
politikasının en eski ve en çok kullanılan araçlarından biridir. Gümrük tarifesi
ifadesinde iki temel kavram vardır. Bunlar gümrük ve tarifedir. Gümrük, belli bir malın
gümrük sınırını geçişinde ödenen vergi ve harçlardır. Tarife ise, uluslararası ticarete
konu olan bütün mallara uygulanan vergileri belirleyen listeleri de kapsayan geniş
kapsamlı bir tanımdır. Gümrük vergileri, gümrük yükümlülüğünün doğduğu tarihte
yürürlükte olan gümrük tarifesine göre hesaplanır.

Gümrük Tarifesi;

a) Bakanlar Kurulunca kabul edilen Türk Gümrük Tarife Cetvelini,

b) Tamamen veya kısmen Türk Gümrük Tarife Cetveline dayanan veya bu cetvele alt
açılımlar ekleyen ve eşya ticaretine ilişkin tarife önlemlerinin uygulanması için tespit
edilen diğer cetvelleri,

c) Türk Gümrük Tarifesinin kapsadığı eşyaya uygulanacak;

- Gümrük vergi oranlarını,

- Tarım politikası veya işlenmiş tarım ürünleriyle ilgili özel düzenlemeler çerçevesinde
alınan ithalat vergilerini,

d) Türkiye'nin bazı ülkeler veya ülke grupları ile yaptığı tercihli bir tarife uygulaması
gerektiren anlaşmalarda yer alan tercihli tarife uygulamalarını,

e) Türkiye tarafından tek taraflı olarak bazı ülkeler, ülke grupları veya toprak parçaları
için tanınan tercihli tarife uygulamalarını,

f) İthalat vergilerinde, bazı eşyaya şartlı olarak uygulanacak muafiyet veya indirim
uygulamalarını,

g) Yukarıdakilerin dışında kalan diğer tarife uygulamalarını, kapsar. (Gümrük Kanunu

15. Madde)
Türk Gümrük Tarife Cetveli'nde kullanılan 12 rakamlı kod;

TGTC'de kullanılan 12 rakamlı kodun ismi Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu

(GTİP)'dur. Bu kodun ilk 6 rakamı Dünya Gümrük Örgütü'ne üye tüm ülkelerce
kullanılan Armonize Sistem (Harmonized System-HS) Nomanklatürü kodunu, 7-8 inci
rakamlar Avrupa Birliği ülkeleri tarafından kullanılan Kombine Nomanklatür
(Combined Nomenclature-CN) kodunu, 9-10 uncu rakamlar farklı vergi
uygulamalarımız nedeniyle açılan pozisyonları gösteren kodlarını, 11-12 inci
rakamlar ise istatistik kodlarını göstermek için kullanılmaktadır.

Örnek: 540761 90 90 11
AS Nom.kodu Cn Kodu Milli alt açılım kodu İstatistik Kodu