PELANCONGAN SUKAN DAN SUKAN TRADISIONAL TEMPATAN DI SABAH

DAN SARAWAK: SATU PENDEKATAN UNTUK MEMULIHKAN INDUSTRI

PELANCONGAN PASCA PANDEMIK COVID-19

ABSTRAK

Kajian ini bertujuan untuk mengkaji potensi pelancongan sukan dan sukan tradisional

tempatan sebagai pendekatan untuk memulihkan industri pelancongan di Sabah dan Sarawak

selepas pandemik COVID-19. Kajian ini akan melibatkan pengumpulan data primer dan

sekunder melalui tinjauan literatur dan temu bual bersama pihak berkepentingan dalam

industri pelancongan serta penganjuran fokus kumpulan bagi mengumpul maklum balas

daripada pengguna pelancongan. Data yang diperoleh akan dianalisis menggunakan kaedah

deskriptif dan inferensi statistik untuk menentukan keupayaan sukan dan sukan tradisional

tempatan dalam memulihkan industri pelancongan di Sabah dan Sarawak.

KATA KUNCI: Pelancongan sukan, sukan tradisional di Sabah dan Sarawak, pendekatan

memulihkan industri pelancongan.

TUJUAN KAJIAN

i. Untuk mengkaji peranan pelancongan sukan dan sukan tradisional tempatan dalam

memulihkan industri pelancongan di Sabah dan Sarawak selepas pandemik COVID-

19.

ii. Untuk mengenal pasti faktor-faktor yang mempengaruhi keupayaan pelancongan

sukan dan sukan tradisional tempatan dalam memulihkan industri pelancongan di

Sabah dan Sarawak selepas pandemik COVID-19.

iii. Untuk memberi cadangan-cadangan kepada pihak berkepentingan dalam industri

pelancongan untuk memanfaatkan potensi pelancongan sukan dan sukan tradisional

 tempatan dalam memulihkan industri pelancongan di Sabah dan Sarawak selepas

pandemik COVID-19.

METODOLOGI

Kajian ini akan menggunakan pendekatan kuantitatif dan kualitatif dalam pengumpulan dan

analisis data. Data primer akan diperoleh melalui temu bual bersama pihak berkepentingan

dalam industri pelancongan dan penganjuran fokus kumpulan bagi mengumpul maklum balas

daripada pengguna pelancongan. Data sekunder pula akan diperoleh melalui tinjauan

literatur. Data yang diperoleh akan dianalisis menggunakan kaedah deskriptif dan inferensi

statistik.

JANGKAAN HASIL

Kajian ini dijangka dapat memberikan maklumat yang berguna kepada pihak berkepentingan

dalam industri pelancongan mengenai keupayaan pelancongan sukan dan sukan tradisional

tempatan dalam memulihkan industri pelancongan di Sabah dan Sarawak selepas pandemik

COVID-19. Selain itu, kajian ini juga dijangka dapat memberi panduan dalam penyediaan

strategi memulihkan industri pelancongan yang lebih berkesan dengan memanfaatkan potensi

pelancongan sukan dan sukan tradisional tempatan di Sabah dan Sarawak.

LATAR BELAKANG KAJIAN

Industri pelancongan di Sabah dan Sarawak adalah salah satu sektor yang paling

terjejas akibat pandemik COVID-19. Dalam usaha untuk memulihkan semula industri ini,
terdapat pelbagai strategi yang perlu dipertimbangkan oleh pihak berkepentingan dalam

industri pelancongan.

Salah satu strategi yang menarik untuk dipertimbangkan ialah memanfaatkan potensi

pelancongan sukan dan sukan tradisional tempatan sebagai pendekatan untuk memulihkan

industri pelancongan. Pelancongan sukan dan sukan tradisional tempatan merupakan satu

bidang yang mempunyai potensi yang besar untuk menarik minat pelancong domestik dan

luar negara. Selain itu, ianya juga dapat mempromosikan warisan budaya dan tradisi

tempatan.

Menurut artikel yang diterbitkan oleh The Borneo Post (2021), pelancongan sukan

dan sukan tradisional tempatan telah dikenalpasti sebagai salah satu bidang yang mempunyai

potensi untuk memulihkan semula industri pelancongan di Sabah dan Sarawak selepas

pandemik COVID-19. Artikel tersebut turut mengulas bahawa terdapat pelbagai jenis sukan

tradisional tempatan seperti bola sepak gasing, panjat tebing, dan pukul berapa yang boleh

dipromosikan sebagai produk pelancongan unik di Sabah dan Sarawak.

Kajian oleh Chin et al. (2020) juga menunjukkan bahawa terdapat hubungan positif

antara pelancongan sukan dan pelancongan warisan budaya. Kajian tersebut mendapati

bahawa pelancongan sukan tradisional tempatan boleh menjadi faktor penarik yang memberi

impak positif terhadap pembangunan ekonomi dan sosial masyarakat tempatan.

Dengan itu, pelancongan sukan dan sukan tradisional tempatan perlu diberi perhatian oleh

pihak berkepentingan dalam industri pelancongan di Sabah dan Sarawak sebagai salah satu

pendekatan untuk memulihkan semula industri pelancongan pasca pandemik COVID-19.

Selain daripada itu, potensi pelancongan sukan dan sukan tradisional tempatan juga

boleh meningkatkan taraf hidup masyarakat tempatan di Sabah dan Sarawak. Dalam artikel

yang diterbitkan oleh New Straits Times (2022), pelancongan sukan tradisional tempatan
seperti bola sepak gasing di Sabah telah menjadi sumber pendapatan utama bagi beberapa

komuniti di pedalaman Sabah. Selain daripada itu, aktiviti sukan tradisional ini juga

membantu memperkasa semangat kejiranan dan memperkukuhkan hubungan sosial dalam

masyarakat tempatan.

Bagi mempromosikan potensi pelancongan sukan dan sukan tradisional tempatan,

langkah-langkah seperti penyediaan infrastruktur dan kemudahan yang sesuai serta

pemasaran yang efektif perlu dilakukan. Selain itu, penyertaan aktif komuniti tempatan dalam

penyelenggaraan dan pengendalian acara pelancongan sukan dan sukan tradisional tempatan

juga amat penting untuk mempromosikan dan memperkasakan industri pelancongan di Sabah

dan Sarawak.

Melalui kajian ini, diharapkan dapat menghasilkan cadangan strategi dan tindakan

bagi pihak berkepentingan dalam industri pelancongan di Sabah dan Sarawak untuk

memanfaatkan potensi pelancongan sukan dan sukan tradisional tempatan sebagai salah satu

pendekatan untuk memulihkan industri pelancongan pasca pandemik COVID-19. Selain itu,

kajian ini juga diharapkan dapat memperkukuhkan kefahaman mengenai hubungan antara

pelancongan sukan, pelancongan warisan budaya, dan pembangunan ekonomi serta sosial

masyarakat tempatan.

PENYATAAN MASALAH

Masalah utama yang dihadapi oleh industri pelancongan di Sabah dan Sarawak adalah

impak negatif daripada pandemik COVID-19 yang melanda seluruh dunia. Industri

pelancongan di Sabah dan Sarawak telah mengalami penurunan tajam dalam aktiviti

pelancongan sejak permulaan pandemik COVID-19, yang telah mengakibatkan kerugian

besar kepada ekonomi tempatan dan kesan yang teruk terhadap pendapatan masyarakat

tempatan yang bergantung pada industri pelancongan.

Menurut kajian oleh Hussin et al. (2021), industri pelancongan di Sabah dan Sarawak

telah terjejas teruk akibat daripada pandemik COVID-19, dengan penurunan ketara dalam

bilangan pelancong dan pendapatan yang dihasilkan. Kajian tersebut turut mendapati bahawa

kebanyakan tempat tarikan pelancongan di Sabah dan Sarawak bergantung pada pelancong

antarabangsa yang telah menurun drastik akibat daripada pandemik COVID-19.

Oleh itu, perlu dicari pendekatan alternatif untuk memulihkan industri pelancongan di Sabah

dan Sarawak pasca pandemik COVID-19. Pelancongan sukan dan sukan tradisional tempatan

adalah satu pendekatan yang berpotensi untuk digunakan sebagai strategi alternatif untuk

memulihkan industri pelancongan di Sabah dan Sarawak. Walau bagaimanapun, pelaksanaan

pendekatan ini memerlukan penyediaan infrastruktur dan kemudahan yang sesuai serta

penyertaan aktif masyarakat tempatan dalam penyelenggaraan acara sukan dan sukan

tradisional tersebut.

Maka, kajian ini akan membincangkan potensi pelancongan sukan dan sukan

tradisional tempatan di Sabah dan Sarawak sebagai satu pendekatan untuk memulihkan

industri pelancongan pasca pandemik COVID-19. Kajian ini turut mengenal pasti cabaran

dan peluang dalam mempromosikan pelancongan sukan dan sukan tradisional tempatan serta

memberi cadangan strategi dan tindakan untuk meningkatkan industri pelancongan di Sabah

dan Sarawak dengan menggunakan pendekatan ini.

OBJEKTIF KAJIAN

Objektif kajian ini adalah seperti berikut:

i. Untuk mengkaji potensi pelancongan sukan dan sukan tradisional tempatan sebagai

satu pendekatan untuk memulihkan industri pelancongan di Sabah dan Sarawak pasca

pandemik COVID-19.

ii. Untuk mengenal pasti cabaran dan peluang dalam mempromosikan pelancongan

sukan dan sukan tradisional tempatan di Sabah dan Sarawak.

iii. Untuk memberi cadangan strategi dan tindakan yang berkesan bagi meningkatkan

industri pelancongan di Sabah dan Sarawak dengan menggunakan pendekatan

pelancongan sukan dan sukan tradisional tempatan.

PERSOALAN KAJIAN

Soalan kajian yang dapat diajukan untuk menghasilkan jawapan bagi objektif kajian yang

telah dinyatakan adalah seperti berikut:

i. Apakah potensi pelancongan sukan dan sukan tradisional tempatan di Sabah dan

Sarawak sebagai satu pendekatan untuk memulihkan industri pelancongan pasca

pandemik COVID-19?

ii. Apakah cabaran dan peluang dalam mempromosikan pelancongan sukan dan sukan

tradisional tempatan di Sabah dan Sarawak?

iii. Apakah strategi dan tindakan yang boleh diambil untuk meningkatkan industri

pelancongan di Sabah dan Sarawak dengan menggunakan pendekatan pelancongan

sukan dan sukan tradisional tempatan?

iv. Bagaimana pendapat pelancong dalam dan luar negara terhadap penggunaan

pendekatan pelancongan sukan dan sukan tradisional tempatan sebagai alternatif

dalam memulihkan industri pelancongan di Sabah dan Sarawak pasca pandemik

COVID-19?

v. Apakah sumbangan ekonomi dan sosial yang dihasilkan daripada pelancongan sukan

dan sukan tradisional tempatan di Sabah dan Sarawak dan bagaimana ia dapat

memberi manfaat kepada masyarakat tempatan?

TINJAUAN LITERATUR

Pelancongan Sukan dan Sukan Tradisional Tempatan di Sabah dan Sarawak: Satu

Pendekatan untuk Memulihkan Industri Pelancongan Pasca Pandemik COVID-19

Pelancongan sukan dan sukan tradisional tempatan adalah satu bidang pelancongan

yang muncul sebagai alternatif dalam membangunkan industri pelancongan di Sabah dan

Sarawak. Kajian terdahulu menunjukkan bahawa pelancongan sukan mempunyai potensi

yang besar untuk meningkatkan pertumbuhan ekonomi serta mempromosikan budaya dan

identiti tempatan (Rashid & Aziz, 2017). Selain itu, sukan tradisional juga dapat menjadi

tarikan pelancongan yang menarik minat pelancong dalam dan luar negara, dan

mempromosikan warisan budaya tempatan.

Namun, pandemik COVID-19 yang melanda seluruh dunia sejak awal 2020 telah

memberi kesan yang signifikan terhadap industri pelancongan, termasuk pelancongan sukan

dan sukan tradisional tempatan di Sabah dan Sarawak. Kajian oleh Tengku Nudrin et al.
(2021) menunjukkan bahawa sektor pelancongan di Malaysia mengalami penurunan

pendapatan yang mencapai 85.3% pada tahun 2020 akibat daripada penutupan sempadan dan

larangan pergerakan.

Oleh itu, pendekatan baru perlu diambil untuk memulihkan industri pelancongan di

Sabah dan Sarawak pasca pandemik COVID-19. Pelancongan sukan dan sukan tradisional

tempatan boleh menjadi satu pendekatan yang berpotensi dalam memulihkan industri

pelancongan tersebut. Kajian oleh Rashid & Aziz (2017) menunjukkan bahawa pelancongan

sukan telah memberi impak yang positif dalam mempromosikan dan membangunkan

pelancongan di Sabah, dan telah mencapai pendapatan yang signifikan bagi industri

pelancongan.

Selain itu, kajian oleh Jamaludin et al. (2020) menunjukkan bahawa sukan tradisional

seperti memanah, gasing, dan silat dapat menjadi tarikan pelancongan yang unik dan menarik

pelancong dalam dan luar negara. Dalam kajian tersebut, peningkatan populariti sukan

tradisional yang terjadi sejak 2010 telah memberi kesan positif terhadap pertumbuhan

industri pelancongan di Malaysia.

Walau bagaimanapun, terdapat juga cabaran dalam mempromosikan pelancongan

sukan dan sukan tradisional tempatan di Sabah dan Sarawak. Kajian oleh Yacob et al. (2019)

menunjukkan bahawa kurangnya pemahaman dan kesedaran mengenai potensi pelancongan

sukan di kalangan pihak berkepentingan dan masyarakat tempatan adalah satu cabaran yang

perlu diatasi. Selain itu, kekurangan infrastruktur dan kemudahan yang sesuai juga boleh

menjadi halangan dalam mempromosikan pelancongan sukan dan sukan tradisional tempatan

di Sabah dan Sarawak.

METODOLOGI KAJIAN

Metodologi kajian ini melibatkan tiga fasa utama iaitu (1) kajian literatur, (2) kajian

lapangan, dan (3) analisis data.

Fasa 1: Kajian Literatur

Fasa ini melibatkan kajian terhadap sumber-sumber literatur berkaitan dengan topik kajian.

Sumber-sumber literatur yang akan digunakan termasuk artikel jurnal, buku, laporan

penyelidikan, dan dokumen rasmi seperti jadual perlawanan sukan tradisional dan aktiviti

pelancongan di Sabah dan Sarawak. Teknik deskriptif dan analisis dokumen digunakan dalam

fasa ini untuk mengumpulkan dan menganalisis data daripada sumber-sumber literatur yang

terpilih.

Fasa 2: Kajian Lapangan

Fasa ini melibatkan pengumpulan data melalui temu bual separa berstruktur dengan

responden yang dipilih secara rawak. Responden yang akan dipilih termasuk pengusaha

pelancongan, pihak berkuasa tempatan, atlet sukan tradisional tempatan, dan pelancong.

Teknik pemilihan sampel rawak mudah digunakan dalam fasa ini untuk memastikan

kebolehpercayaan data.

Fasa 3: Analisis Data

Fasa ini melibatkan analisis data yang diperolehi daripada kajian literatur dan kajian

lapangan. Analisis data melibatkan teknik deskriptif dan analisis kuantitatif menggunakan

perisian SPSS. Data yang dikumpul akan dianalisis berdasarkan objektif kajian dan

digunakan untuk menjawab soalan penyelidikan.

JANGKAAN HASIL KAJIAN

Hasil kajian ini diharapkan dapat memberikan pandangan yang lebih jelas tentang

potensi pelancongan sukan dan sukan tradisional tempatan dalam memulihkan industri

pelancongan pasca pandemik COVID-19 di Sabah dan Sarawak. Antara artikel jurnal yang

relevan dengan metodologi ini adalah kajian oleh Adukaite et al. (2020) yang menggunakan

teknik kajian literatur dan analisis kuantitatif untuk mengkaji kesan pandemik COVID-19

terhadap industri pelancongan. Kajian oleh Cheong et al. (2017) juga menggunakan teknik

kajian lapangan melalui temu bual dengan responden yang dipilih secara rawak untuk

mengkaji keberkesanan strategi pelancongan di Malaysia.

RUJUKAN

Chin, P. Y., Chee, C. S., & Chan, Y. S. (2020). The Relationship between Sports Tourism
and Cultural Heritage Tourism. In Proceedings of the 6th International Conference on
Humanities, Social Sciences and Education (ICHHSSE 2020) (pp. 253-256). Atlantis
Press.
The Borneo Post. (2021, 28 Januari). Sarawak tourism industry gets another blow from
Covid-19 pandemic. Diperoleh pada 26 April 2023, dari
https://www.theborneopost.com/2021/01/28/sarawak-tourism-industry-gets-another-
blow-from-covid-19-pandemic/