TÜRK EĞİTİM SİSTEMİ VE OKUL

YÖNETİMİ
BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR YÜKSEKOKULU
BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR BÖLÜMÜ
ARŞ. GÖR. DR. ALİ ÇEVİK

1
 EĞİTİM SİSTEMİNDE İNSANİ, FİNANSAL VE FİZİKİ
KAYNAKLAR

EĞİTİMDE İNSAN KAYNAKLARI

Eğitim sisteminin en önemli unsuru, insan kaynağıdır. Çünkü eğitim

sisteminin başarısı, insanların niteliğine bağlıdır. Hiçbir eğitim sistemi, onun
içinde görev alan insanların niteliklerinin üstünde bir hizmet ve ürün üretemez.

2
 Türk eğitim sisteminde, Cumhuriyetten bugüne eğitimle ilgili yasalarda
yer alan “meslekte esas olan öğretmenliktir” ilkesine bağlı olarak eğitimde temel
uzmanlık alanı, öğretmenlik görülmüştür.

Eğitimde uzmanlık alanlarıyla ilgili olarak en kapsamlı çalışma, XI. Milli

Eğitim Şurası’nda (1982) gerçekleştirilmiştir. Bu şuranın temel gündemini,
“milli eğitim hizmetinde görevli öğretmen ve eğitim uzmanlarının durum ve
sorunları” oluşturmuştur.
3
 ÖĞRETMENLERİN YETİŞTİRİLMESİ

Öğretmen yetiştirme, eğitimde en çok tartışılan konulardan biri olup

Kasım 2010’da toplanan 18. Milli Eğitim Şurasında bu konu ilk gündem
maddesi olarak yer almıştır.
2014 yılında toplanan 19. Milli Eğitim Şurasında ele alınan dört temel
alandan biri öğretmen niteliğinin artırılması olmuştur. Öğretmen eğitimi ve
öğretmenlerin yetiştirilmesi konusu, iki başlıkta ele alınır: Hizmet öncesi
öğretmen eğitimi ve hizmet içi öğretmen eğitimi.

4
Hizmet öncesi eğitim: Öğretmenlere kazandırılması gereken özellik ve
yeterliliklerdir.

Hizmet içi eğitim: Öğretmenlerin mesleki yaşantıları içinde performans ve

verimliliklerini arttırmak için mesleki bilgi ve becerilerini geliştirmeye dönük
her türlü eğitsel etkinlikleri kapsar.

5
 EĞİTİM VE OKUL YÖNETİCİLERİNİN YETİŞTİRİLMESİ
Türkiye’de eğitim yöneticiliği konusu, Yedinci Milli Eğitim
Şurasından (1957) başlayarak çeşitli şuralara konu olmuş, ilk defa en
kapsamlı olarak 14. Milli Eğitim Şurasında (1993) bu konuda bazı kararlar
alınmıştır.

Türkiye’de 1953 yılında Türkiye Ortadoğu Amme İdare

Enstitüsü’nün kurulmasıyla bu kurum bünyesinde, 1979-1980 öğretim
yılından itibaren “eğitim yönetimi uzmanlık programları” açılmıştır.
6
 EĞİTİM VE OKUL YÖNETİCİLERİNİN YETİŞTİRİLMESİ

13.08.2009 tarihinde yayınlanan bu yönetmeliğe göre müdürlük

atamalarında valiliklerce il genelinde her adayın bilgi sahibi olmasını
sağlayacak şekilde ve başvuru tarihinden en az on gün önce atama yapılacak
eğitim kurumlarının adları, tipleri, şartlarını gösteren duyuru yapılır.

7
 EĞİTİM VE OKUL YÖNETİCİLERİNİN YETİŞTİRİLMESİ

Resmi Gazete ’de 4 Ağustos 2013 tarihinde yayınlanan yönetmelikle

birlikte müdür yardımcılığı için yazılı sınav, müdürlük için yazılı sınavın
yanında sözlü sınav da getirilmiştir. Yazılı sınavdan 100 üzerinden 70
alanlar başarılı sayılır. Yazılı sınavın %70’i, sözlü sınav puanının %30’u
esas alınarak atama yapılır.

8
 EĞİTİMDE BAŞLICA FİNANSMAN TÜRLERİ
Eğitimin finansmanında çeşitli kaynaklardan yararlanılmaktadır.
Bunlardan belli başlı olanları, vergiler, harçlar, diğer gönüllü katkı ve
bağışlardır.
Vergiler: Vergi, devletin egemenlik hakkına dayanarak kamu hizmetlerinin
finansmanı için birey ve kurumlardan kanunla aldığı karşılıksız para
tutarları olarak tanımlanır. Eğitim hizmetlerinin vergilerle finansmanı, daha
çok fiziksel mekânların oluşturulması, araç-gereçlerin temini ve personel
giderlerinin karşılanması yoluyla olmaktadır.

9
 EĞİTİMDE BAŞLICA FİNANSMAN TÜRLERİ

Harçlar: Vergilere benzer mali yükümlülüklerden biri olup genelde

kamu hizmetini doğrudan alanların ödemekle yükümlü oldukları parasal
tutarlardır. Yükseköğrenim hizmetinden yararlanmaları karşılığında
üniversite öğrencilerden alınan katkı payları, bu harçlara örnek olarak
verilebilir.

10
 EĞİTİMDE BAŞLICA FİNANSMAN TÜRLERİ

Kredi ve Burslar: Düşük gelirli veya geliri olmayan vatandaşların

eğitim hizmetinden faydalanabilmesi ve herkes için fırsat eşitliğinin
sağlanmasının bir gereği olarak devlet, ihtiyacı olan öğrencilere krediler ve
burslar vererek kişisel finansman için destek olmaktadır. Çok sınırlı olsa da
bankacılık sektörü ve özel finansman kurumları da kredi ve burslar
verebilmektedir.

11
 EĞİTİMDE BAŞLICA FİNANSMAN TÜRLERİ
İlköğretimin Finansman Kaynakları
1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu’nun 7. Maddesinde “ilköğretim
görmek her Türk vatandaşının hakkı” olarak görülmekte; 222 sayılı
İlköğretim ve Eğitim Kanunu’nun 2. Maddesinde “İlköğretim, ilköğrenim
kurumlarında verilir, öğrenim çağında bulunan kız ve erkek çocuklar için
mecburi, devlet okullarında parasızdır. 222 sayılı İlköğretim ve Eğitim
Kanunu’nun 76. Maddesinde ilköğretime ait gelir kaynakları şunlardır.

12
 EĞİTİMDE BAŞLICA FİNANSMAN TÜRLERİ
İlköğretimin Finansman Kaynakları
Devlet gelirlerinin %3’ünden az olmamak üzere yapılacak yardımlar
Özel idare bütçelerinin %20’si ödenekler
Köy bütçelerine gelen gelirlerin %10’u ödenekler
Her türlü mal, para bağışları ve vasiyetler

13
 EĞİTİMDE BAŞLICA FİNANSMAN TÜRLERİ
İlköğretimin Finansman Kaynakları
Ayrıca sonradan çıkarılan veya değiştirilen çeşitli kanunlarla da kesintisiz
zorunlu eğitim hizmetlerinde kullanılmak üzere kaynak sağlanmaktadır. Bu
kaynaklar da özetle şunlardır:
4306 sayılı Kanunu’nun geçici 1. Maddesinde RTÜK (Radyo Televizyon
Üst Kurulu) tarafından yayın kuruluşlarının reklam gelirlerinden alınan
paylar

14
 EĞİTİMDE BAŞLICA FİNANSMAN TÜRLERİ
İlköğretimin Finansman Kaynakları
 488 sayılı Kanun uyarınca bazı makbuz ve değerli kâğıtlar üzerinden
alınan damga vergisinin %25’inin ilköğretime aktarılması
492 sayılı Kanun gereği tahsili yapılan harçlardan söz konusu kanunda
belirtilen sınırlar dâhilinde alınan harçların %25’ inin ilköğretime
aktarılması
6802 sayılı Kanun çerçevesinde tahsil edilen şans oyunları vergisinin
%25’ inin ilköğretime aktarılması

15
 EĞİTİMDE BAŞLICA FİNANSMAN TÜRLERİ
Ortaöğretimin Finansman Kaynakları
222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu ve 1739 sayılı Milli Eğitim Temel
Kanunu, ortaöğretimin finansman kaynaklarına açık olarak yer vermiştir.

İl özel idareleri bütçesinden ayrılan kaynaklar

Mesleki Eğitim Geliştirme ve Yaygınlaştırma Fonundan ayrılan kaynaklar
(3308 sayılı yasa gereğince)

16
 EĞİTİMDE BAŞLICA FİNANSMAN TÜRLERİ
Ortaöğretimin Finansman Kaynakları

Eğitim, Gençlik, Spor ve Sağlık Hizmetleri Vergisi (3418 sayılı yasa

gereğince)
Eğitime katkı payı (4306 sayılı yasa gereğince)
Dernek gelirleri (okul yaptırma, onarım ve öğrenci koruma dernekleri
vb).

17
 EĞİTİMDE BAŞLICA FİNANSMAN TÜRLERİ
Yükseköğretimin Finansman Kaynakları
Yükseköğretimin finansal kaynakları, çok çeşitli olup 2547 sayılı yasada
şöyle ifade edilmiştir.

Bütçeden ayrılan kaynaklar

Kurumlarca yapılacak yardımlar
Alınacak harç ücretleri

18
 EĞİTİMDE BAŞLICA FİNANSMAN TÜRLERİ
Yükseköğretimin Finansman Kaynakları

Yayın ve satış gelirleri

Taşınır ve taşınmaz mallardan sağlanan gelirler
Döner sermaye işletmelerinden elde edilecek karlar
Bağışlar, vasiyetler ve diğer gelirler

19
 EĞİTİMDE BAŞLICA FİNANSMAN TÜRLERİ

Eğitimde İnsan ve Fiziki Kaynaklarla İlgili Sorunlar

Genel bütçeden eğitime ayrılan kaynakların yetersizliği

Giderlerin çoğunu cari harcamaların oluşturması
Yatırımlar için ayrılan kaynakların yetersizliği
Bütçe dışı kaynaklardan elde edilen gelirlerin yetersizliği

20
 EĞİTİMDE BAŞLICA FİNANSMAN TÜRLERİ

Eğitimde İnsan ve Fiziki Kaynaklarla İlgili Sorunlar

Mevcut okul ve derslik sayılarının yetersizliği

Araç-gereç ve teknolojik yönden yetersizlikler
Aile ve toplumun gönüllü katkı ve bağışlarının yetersizliği
Var olan kapasite ve kaynakların etkin kullanılamaması

21
DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER

22