Hoofdstuk 5: België als federale staat

1. Federalisme

- 1830 onafhankelijk, grondwet macht bij Belgische parlement en Belgische regering.

Federaties komen om uiteenlopende redenen tot stand:

1) Centripetaal federalisme

Def. federalisme waarin voorheen onafhankelijke staten samen macht afstana aan een
gemeenschappelijk, centraal machtsorgaan bv. Duitsland, VS

2) Centrifugaal federalisme

Def. federalisme waarin voormagie unitaire staten bevoegdheden afstaan aan verschillende
deelgebieden bv. België (Waals, Vlaams) , Spanje (Catalonië)

- Eisen meer regionale autonomie uit aanwezigheid van

 Verschillende talen of religies binnen de staat
 Of bestaan van duidelijke aanwijsbare economische verschillen
 Soms vallen deze samen dus dan nog sterker (bv. Catalonië veel sterker economisch en
meerderheid spreekt Catalaans)

Verschillen regio’s land hebben geleid tot proces federalisering. Waarbij bevoegdheden centrale
macht (unitaire België) worden overgeheveld naar verschillende deelstaten of regio’s. zo botsen
visies.

1) Officieel gebruikt van talen was vrij maar elite en burgerij spraken voornamelijk Frans.
Stilaan Vlaamse beweging klonken eisen tweetaligheid luider.
2) Na WOI tweede reeks taalwetten begin eentaligheid. Nederlands= bestuurs- onderwijs en
gerechtstaal in Vlaanderen. Toepassing wel niet vaak
3) Na WOII een derde reeks taalwetten en dit beginstel regionale eentaligheid.

4) In 1963 taalgrens definitief België werd opgedeeld in 4 taalgebieden:

- Nederlands taalgebied
- Frans taalgebied
- Duits taalgebied
- Tweetalig gebied Brussel hoofdstad

 In Vlaanderen idee van culturele zelfstandigheid

 Wallonië sterven naar economische zelfstandigheid

Zo groeide bij beide tegelijkertijd gedachte dat eenheidsstaat voorbijgestreefd was

1
 2. De staatshervorming en de huidige situatie
Tussen 1970 en 2001 werd Belgische staat omgevormd tot federale. 5 staats hervorming voor
culturele autonomie (Vlaanderen) en economische autonomie ( Walen)

Gemeenschappen

- Vlaamse gemeenschap omvat de inwoners van het Nederlands taalgebied en de

Nederlandstalige Brusselaar
- Franse gemeenschap omvat de inwoners van het frans taalgebied en de Franstalige
Brusselaars
- Duitstalige gemeenschap omvat de inwoners van het Duitse taalgebied.

Gewesten

- Vlaamse gewest zijn de vijf Vlaamse provincies

- Waalse gewest zijn de vijf Waalse provincies
- Het Brussels hoofdstedelijk gewest zijn de 19 gemeentes van het 2 talig Brusselse gebied

- Voor Vlaanderen zijn gewest en gemeenschap gefuseerd: dus één partij en één regering
In het Vlaamse parlement 118 van Vlaamse gewest en 6 uit Brussels hoofdstedelijk gewest
en vergaderen in Brussel

- Niet zo bij Wallonië daar Waalse gewest en gemeenschap eigen parlement en regering
In parlement van de Franse gemeenschap zetelen 75 verkozenen van het Waals gewest en
19 Franstalige verkozenen van het Brussels hoofdstedelijk gewest in Brussel. Het parlement
van het Waals gewest heeft 75 volksvertegenwoordigers in Namen zetelen.

 We spreken dus van een asymmetrisch federalisme

2
Het parlement van de Duitstalige gemeenschap telt 25 verkozenen in Eupen vergaderen.

In het parlement van het Brussel hoofdstedelijk gewest telt 72 Franstalige en 17 Nederlandstalige
Brusselse verkozenen en zetelt in Brussel.

Norm op Brussels niveau = ordonnantie

3 de bevoegdheden in het federale België

P 57 tot 61!

Sinds federalisering van België beleidsniveau meer en meer naar gemeenschappen en gewesten.
Bedoeling= homogene bevoegdheidspakketten. Maar moeilijk want Vlaams en Franstalligverschillen
van mening. Wie over wat bevoegd is kan niet volledig bepaald worden.

Wanneer een bv. een gewestregering iets wilt doen met BTW mag dat niet want dat is voor de
federale regering waardoor je een bevoegdheidsconflict krijgt.

Faciliteitengemeenten= gemeenten die zich aan weerszijden van de taalgrens in de Vlaamse rand
rond Brussel bevinden kregen vanaf 1962 een bijzonder taalstatuut waarbij de inwoners van deze
gemeenten beroep konden doen op taalfaciliteiten (bv onderwijs in het Frans, bestuursdocumenten
in het Frans, … )

4 de verschillende bestuursniveaus

Soort staat
Aantal provincies
Aantal gemeentes
Tot 1970 nu
Unitaire staat Federale staat
 Uitvoerende macht  Gewesten
Belgische regering  Gemeenschappen
 Wetgevende macht = hebben hun eigen
Belgische parlement regering parlement
9 11
+- 2500 581

3
5 de federale overheid
A Samenstelling van de regering De Croo.

naam (vice-) Minister van partij

eersteminister
Open-
De Croo Eersteminister VLD

Dermagne Vice- Economie en werk PS

eersteminister

Gilkinet Viste- mobiliteit Ecolo

eersteminister

Peteghem Vice- Financiën CD&V

eersteminister

Vandenbroucke Vice- Sociale zaken en vooruit

eersteminister volksgezondheid

Clarinval Vice- middenstand MR

eersteminister

De Stutter Vice- minister Ambenarenzaken, groen

overheidsbedrijven,…

4
 Van Vice- justitie Open VLd
Quickenborne eersteminister

Lalieux / Pensioenen, PS
maatschappelijke
integratie,…

Dedonder / defensie Ps

Khattabi / Klimaat, leefmilieu Ecolo

Van der / energie groen

Straeten

CD&V
Verlinden / Binnenlandse zaken

B bevoegdheden en werking van de federale overheid

Federale uitvoerende macht uitgeoefend door federale regering.

Tenminste 15 ministers. Evenveel Franse als Vlaamse ministers = paritaire.

De regering voert de wetten uit. En neemt deel aan de wetgevende macht want kan wetsontwerpen
en voorstellen indienen bij het parlement.

5
6 de Vlaamse overheid
A samenstelling van de regering

Minister president = Jan Jambon

naam Minister Vlaams minister partij

president / van…
Viceminister-
president
Jambon Minister Buitenlands beleid NVA
president van de en cultuur
Vlaamse
regering

Crevits Viceminister - Welzijn, CD & V

president volksgezondheid,…

Somers Viceminister- Binnenlands Open VLD

president bestuur, gelijke
kansen

Weyts Viceminister- Onderwijs, sport NVA

president

Demir / Enerige en NVA

tourisme

Dalle / Brussel, jeugd en CD & V

media

6
 Diependaele / Financien en NVA
begroting

Brouns / Economie, werk,… CD&V

Peeters / Mobiliteit en Open VLD

openbare werken

b. bevoegdheden en werking van de Vlaamse overheid

zie vanaf P. 68