Làm rõ câu nói của Hồ Chí Minh:"Vì lợi ích mười năm trồng cây, vì lợi ích trăm

năm trồng người". Trồng người theo TTHCM là chăm lo bồi dưỡng thế hệ mai sau
cho cách mạng. Các em hãy làm rõ câu nói trên của Bác và Vận dụng TTHCM về con
người trong giáo dục đạo đức cho Sinh Viên.

Bài làm
Trong Bài nói chuyện tại lớp học chính trị của các giáo viên cấp II, cấp III toàn
miền Bắc (ngày 13/9/1958), Hồ Chí Minh đã đưa ra thông điệp: “Vì lợi ích mười năm
thì phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người. Chúng ta phải đào tạo ra
những công dân tốt và cán bộ tốt cho nước nhà”.
Bằng những từ ngữ rất mộc mạc lại dễ hiểu, Bác Hồ đã thể hiện một tư tưởng rất
mới lạ. Đó là tư tưởng “trồng cây” đi đôi với quan điểm “trồng người”, thống nhất cả
hình thức và nội dung, thể hiện được nhân sinh quan cách mạng triệt để của Người.
Bác có cách nói, cách so sánh rất hữu ý. Trước hết, nói về cách so sánh, liên tưởng
trong câu nói này của Bác. Ai cũng biết muốn trồng cây có kết quả thì phải chọn được
giống tốt, đất tốt, phải quan tâm chăm sóc, nhưng sự chăm sóc cũng phải đúng cách
và khoa học, thì cây mới sinh trưởng tốt được.
Việc trồng người cũng như vậy; nó là cả một quá trình và liên quan đến nhiều yếu
tố như môi trường, phương pháp giáo dục v.v... Lấy một cái cụ thể (trồng cây) để nói
về một khái niệm trừu tượng (trồng người), Bác đã giúp cho người nghe hình dung
một cách dễ hiểu hơn rất nhiều lần một bài giảng dài dòng về ý nghĩa, mục đích, tầm
quan trọng v.v... của sự nghiệp giáo dục thế hệ trẻ. Trồng cây hay trồng người cũng
đều là ''trồng'' cả. Nhưng nếu trồng cây là vì lợi ích “mười năm”, thì trồng người lại là
vì lợi ích “trăm năm”. Sự khác biệt ở đây là sự khác biệt về chất; trồng cây là vì lợi
ích trước mắt, trồng người là vì lợi ích lâu dài. Và như vậy, nó đòi hỏi sự bền bỉ hơn,
tốn nhiều công sức hơn; đồng thời cái mà người ta thu hoạch được từ công việc trồng
người không phải là ngày một, ngày hai, mà gắn liền với sự tồn vong, phát triển của
cả một dân tộc, qua nhiều thế hệ...
Nói cách khác, giáo dục thế hệ trẻ theo tư tưởng của Hồ Chủ tịch là vun trồng,
chăm sóc, bồi dưỡng, đào tạo cho đời sau những con người, lớp người khoẻ khoắn, cả
về thể chất và tinh thần.
Cũng như người nông dân trồng cây vậy, là để có những cây, những rừng tươi
tốt...Điều này có nghĩa là việc “Trồng người” là công việc trăm năm, không thể nóng
vội một sớm một chiều, không phải một lúc là xong, cũng không phải tùy tiện, đến
đâu hay đến đó. Nhớ lại ngày xưa, Quản Trọng - một nhà chính trị và nhà tư tưởng
lớn của Trung Quốc, tướng quốc nước Tề, giúp vua Hoàn Công, làm nên nghiệp bá
cũng từng đưa ra kế sách: “Kế sách cho một năm, lấy việc trồng lúa làm đầu. Kế sách
cho mười năm, lấy việc trồng cây làm đầu. Kế sách cho trọn đời, lấy việc trồng người
làm đầu. Lúa, thì trồng một gặt một. Cây, thì trồng một hái mười. Người, thì trồng
một gặt trăm”
Việc trồng cây được Bác phát động vào thời điểm cuối năm 1959 đầu năm 1960
xuất phát từ ý tưởng văn hóa dân tộc: “Một năm khởi đầu từ mùa xuân, một đời khởi
đầu từ tuổi trẻ”. Trong lúc cả nước hân hoan phấn khởi lập thành tích chào mừng
Đảng ta tròn 30 tuổi, Bác đã phát động phong trào “Tết trồng cây”. Bác cũng chỉ
rõ:“Chúng tôi đề nghị tổ chức một ngày “Tết trồng cây”. Việc này tốn kém ít mà lợi
ích rất nhiều. Đây cũng là một cuộc thi đua dài hạn nhưng nhẹ nhàng mà tất cả mọi
người, từ các cụ phụ lão đến các cháu thiếu nhi đều có thể hăng hái tham gia”. (Trích
báo Nhân dân, ngày 28/11/1959). Qua đó cũng thấy được tầm quan trọng và hiệu quả
thiết thực của việc trồng cây, không những xây dựng kinh tế mà còn phát triển văn
hóa xã hội, giáo dục đạo đức lối sống của con người.
 Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, “trồng người” chính là chăm sóc, rèn luyện, bồi
dưỡng, giáo dục, đào tạo con người, nhằm chuẩn bị nguồn nhân lực phục vụ cho sự
xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Bác quan niệm, “trồng người” là một trách nhiệm nặng
nề nhưng rất vẻ vang, là công việc “trăm năm”, không thể nóng vội “một sớm, một
chiều”, mà tất yếu phải trải qua một quá trình lâu dài, gắn với các giai đoạn phát triển
của cách mạng.
Khẳng định vai trò quyết định của con người trong sự nghiệp cách mạng, Hồ Chí
Minh đã nói đến “lợi ích trăm năm” của việc đào tạo, giáo dục con người nhằm thực
hiện mục tiêu “xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ
và giàu mạnh”.
“Trồng người” còn là giáo dục, đào tạo con người phát triển toàn diện về chính trị,
tư tưởng, đạo đức, văn hóa, chuyên môn kỹ thuật. Hồ Chí Minh đề cao vai trò của
giáo dục, coi giáo dục là biện pháp cơ bản trong sự nghiệp “trồng người”. Bởi con
người là vốn quý nhất, nhân tố quyết định thành công của sự nghiệp cách mạng. Như
thế có nghĩa là nói rằng con người là yếu tố quan trọng trong việc phát triển đất nước.
Do đó, Bác đặc biệt quan trọng việc phát triển giáo dục. Ngoài ra, Bác cũng đã từng
nói “trong bầu trời không gì quý bằng nhân dân, trong thế giới không gì mạnh bằng
lực lượng đoàn kết của nhân dân”. Vì vậy, “vô luận điều gì, đều do người làm ra, và
từ nhỏ đến to, từ gần đến xa, đều thế cả. Người cho rằng “việc dễ mấy không có nhân
dân liệu cũng xong”. Điều đó khẳng định nhân dân là yếu tố quyết định thành công
của cách mạng.
Hơn nữa, con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực cách mạng; phải coi trọng,
chăm sóc, phát huy nhân tố con người. Là một nhà cách mạng, cả cuộc đời người hy
sinh phấn đấu cho lý tưởng nhằm giải phóng con người, xây dựng chế độ xã hội chủ
nghĩa, theo Bác: “Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội thì phải có con người xã hội chủ
nghĩa. Con người xã hội chủ nghĩa là con người có tư tưởng chủ nghĩa xã hội”. Mọi
chủ trương đường lối, chính sách của Đảng, Chính phủ đều vì lợi ích chính đáng của
con người. Bác cũng cho rằng nội dung cơ bản của giáo dục là phải đào tạo ra những
con người xây dựng chủ nghĩa xã hội “vừa hồng vừa chuyên”. Đây là một tư tưởng
then chốt của Người về giáo dục. Người luôn đánh giá cao vai trò của các thầy giáo,
cô giáo đối với xã hội.
Người nhấn mạnh, trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta, mỗi thầy
giáo, cô giáo phải là chiến sĩ trên mặt trận đó. Nhiệm vụ của nền giáo dục cách mạng
là: “phục vụ tổ quốc, phục vụ nhân dân, phục vụ đường lối chính trị của Đảng và
Chính phủ, gắn liền với sản xuất và đời sống của nhân dân”. Giáo dục phải tạo ra
những người lao động mới. Đó là những người yêu nước nồng nàn, có đạo đức trong
sáng, có ý chí vươn lên...và đặt biệt là có sức khỏe để trở thành những người chủ
tương lai của đất nước.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt biệt chú trọng phương châm giáo dục thiết thực cụ thể.
Người luôn nhắc nhở những người làm công tác giáo dục “nhận thức tầm quan trọng
của giáo dục, coi giáo dục là sự nghiệp của quần chúng, là nhiệm vụ của toàn Đảng,
toàn dân”. Trong công tác quản lí giáo dục, người đã chỉ thị “phải đi sâu vào việc điều
tra nghiên cứu, tổng kết kinh nghiệm. Chủ trương phải cụ thể, thiết thực đúng đắn; kết
hợp chặt chẽ chủ trương chính sách của trung ương với tình hình thực tế và kinh
nghiệm quý báu, phong phú của quần chúng, của cán bộ và của địa phương”.
Tư tưởng Hồ Chí Minh là tài sản tinh thần quý báu của dân tộc ta, có ý nghĩa
chiến lược quan trọng, định hướng cho sự nghiệp xây dựng, phát triển con người Việt
Nam hôm nay và mai sau. Tư tưởng nhân văn của Người luôn hướng về cộng đồng,
con người Việt Nam: “Tôi chỉ có một ham muốn, ham muốn tột bậc làm sao cho dân
ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành...”. Từ quan điểm vì con người
đến quan điểm về chiến lược "trồng người" là một bước phát triển hợp logic của tư
tưởng triết học Hồ Chí Minh. Để thực hiện chiến lược kinh tế - xã hội thì chiến lược
con người phải đi trước một bước. Từ rất sớm, Người đã nêu ra một luận điểm nổi
tiếng: "Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội thì trước hết cần có những con người xã hội
chủ nghĩa". Do đó, "vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì
phải trồng người". Trước khi đi xa, trong Di chúc, Người căn dặn "Bồi dưỡng thế hệ
cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết". Để vận dụng đúng
đắn, sáng tạo tư tưởng của Người, trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước hiện nay, Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm đến việc xây dựng, phát triển con
người Việt Nam về mọi mặt.
Theo đó, “trồng người” là yêu cầu khách quan, vừa cấp bách, lâu dài của công
cuộc đổi mới. Trong suốt quá trình thực hiện Đổi mới nước ta đã đạt được những
thành tựu vô cùng to lớn. Vị thế của đất nước ngày càng được nâng cao và ổn định.
Nhưng đó không phải là mục tiêu mà chúng ta mong muốn. Mà mục tiêu thực sự đó
chính là đưa đất nước hoàn thành sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước
như kế hoạch đã đề ra.Đồng thời song song với nó là quá trình nâng cao chất lượng
con người để tạo tiền đềphát triển. Bởi lẽ, con người là nhân tố quyết định thành công
của sự nghiệp Đổi mới.
Trên cơ sở vận dụng khoa học và sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ
Chí Minh về con người tại hội nghị lần IV của ban chấp hành Trung ương khóa VII,
Đảng ta đã đề ra và thông qua nghị quyết về việc phát triển con người Việt Nam với
tư cách là “động lực của sự nghiệp xây dựng xã hội mới đồng thời là mục tiêu của chủ
nghĩa xã hội. Đó là “con người phát triển cao về trí tuệ, cường tráng về thể chất,
phong phú về tinh thần, trong sáng về đạo đức”.
Phát triển con người Việt Nam toàn diện – đó cũng chính là động lực, là mục tiêu
nhân đạo của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa mà chúng ta đã và đang từng
bước tiến hành. Bởi lẽ, người lao động nước ta ngày nay càng đóng một vai trò quan
trọng trong mọi lĩnh vực đời sống xã hội và trong sự phát triển nền kinh tế thị trường,
có sự quản lí của nhà nước, theo định hướng xã hội chủ nghĩa, thì chất lượng người
lao động là nhân tố quyết định
Tư tưởng Hồ Chí Minh về “trồng người” là tài sản tinh thần quý báu của dân tộc
ta, gồm nhiều nội dung cơ bản, có ý nghĩa định hướng cho chiến lược xây dựng, phát
triển con người Việt Nam hiện đại. Vận dụng sáng tạo tư tưởng của Người, Đảng và
Nhà nước ta đã xây dựng chiến lược phát triển con người Việt Nam về mọi mặt, đáp
ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đường lối, chính sách của Đảng
đã khẳng định nguồn lực con người là quý báu nhất, con người là trung tâm trong quá
trình phát triển xã hội; lấy việc phát huy nguồn lực con người làm yếu tố cơ bản cho
sự phát triển nhanh và bền vững; nâng cao dân trí, bồi dưỡng và phát huy nguồn lực
con người là nhân tố quyết định thắng lợi của cách mạng Việt Nam’

Vận dung TTHCM về con người trong giáo dục đạo đức cho sinh viên

Hồ Chí Minh đã nói: “Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà… Nước
nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh, một phần lớn là do thanh niên”. Trong đó, học sinh,
sinh viên là những người đang nắm trong tay tri thức cùng với những hiểu biết về tiến
bộ xã hội nói chung và sự phát triển đất nước nói riêng. Về mặt số lượng, sinh viên là
một lực lượng không nhỏ. Họ là lớp người đang được đào tạo toàn diện và đầy đủ
nhất, bao gồm các chuyên ngành học trên khắp các lĩnh vực tự nhiên, xã hội, khoa
học…
 Công cuộc xây dựng và phát triển đất nước không thể thiếu thế hệ học sinh, sinh
viên. Họ chính là những chủ nhân tương lai của đất nước, những người mang sức trẻ,
lòng quyết tâm, nhiệt huyết và tài năng của mình dựng xây đất nước “đàng hoàng
hơn, to đẹp hơn”.
Trong Thư gửi các học sinh, Hồ Chí Minh đã viết: “Non sông Việt Nam có trở
nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với
các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập
của các em”’
Đối với xã hội, các ban ngành, đoàn thể, nhà trường.
Giáo dục đạo đức, lối sống cho thanh niên hiện nay là trách nhiệm của cả hệ
thống chính trị, của mỗi gia đình và toàn xã hội. Trước hết, tập trung thực hiện có
hiệu quả các giải pháp dưới dây:
Một là, thường xuyên chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng, lối sống trong sạch,
lành mạnh cho thanh niên.
Đây là giải pháp cơ bản nhằm xây dựng, hình thành nhân cách con người mới xã
hội chủ nghĩa cho thanh niên nói chung và học sinh, sinh viên nói riêng.
Trước hết cần quan tâm giáo dục những vấn đề cơ bản về chủ nghĩa Mác- Lênin, tư
tưởng, đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh, nhằm xây dựng cho thanh niên thế giới
quan, phương pháp luận đúng đắn.
Hai là, phải kết hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong việc giáo
dục, rèn luyện đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên.
Đây là vấn đề có ý nghĩa quan trọng nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp của các tổ
chức, các lực lượng cùng chăm lo giáo dục, rèn luyện đạo đức, lối sống cho thanh
niên trí thức, hình thành phẩm chất cao đẹp của con người mới XHCN.
Trước hết, trong gia đình, ông bà, cha mẹ phải thật sự mẫu mực, làm gương về đạo
đức, yêu thương, chăm lo bồi dưỡng thế hệ trẻ. Để giáo dục đạo đức cho thanh niên,
mỗi gia đình cần giữ gìn đạo đức, nề nếp gia phong, phát huy các giá trị đạo đức
truyền thống, làm cho các giá trị đó ngày càng toả sáng, góp phần bồi dưỡng tư tưởng
tình cảm cao đẹp cho thế hệ con cháu.
Nhà trường không chỉ dạy chữ, dạy nghề mà còn là nơi dạy người. Giáo dục lý
tưởng, đạo lý làm người là nội dung giáo dục hàng đầu trong nhà trường hiện nay
và phải đặc biệt coi trọng.
Các tổ chức, đoàn thể, các đơn vị lực lượng vũ trang cần quan tâm định hướng tạo
môi trường thuận lợi để thanh niên phấn đấu, rèn luyện, trưởng thành. Cấp uỷ đảng,
chính quyền, mặt trận, đoàn thể, nhất là Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh cần
tổ chức nhiều hoạt động phong phú, đa dạng để thu hút, tập hợp thanh niên, rèn luyện
thanh niên theo các chuẩn mực đạo đức cách mạng.
Phải nêu gương về đạo đức. Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “một tấm gương sống còn có
giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền”. Hồ Chí Minh cho rằng, hơn bất cứ
một lĩnh vực nào khác, trong việc xây dựng một nền đạo đức mới, đạo đức cách mạng
phải đặc biệt chú trọng “đạo làm gương”. Để làm được như vậy, mỗi cán bộ Đảng
viên phải thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần, kiệm, liêm, chính, chí
công vô tư, hết lòng phụng sự nhân dân, phụng sự Tổ quốc, gia đình phải thật sự mẫu
mực,… Có như vậy, học sinh, sinh viên, thanh niên mới trông vào đó làm gương để
phấn đấu, cố gắng, rèn luyện. Bên cạnh đó cũng cần phải chú ý, phát hiện, xây dựng
những điển hình người tốt, việc tốt rất gần gũi trong đời thường, trong các lĩnh vực
lao động, sản xuất, trong chiến đấu, trong học tập,… Đồng thời dư luận xã hội cũng
cần lên án, phê phán chống lại những biểu hiện tiêu cực, lối sống không lành mạnh,
những hành vi trái pháp luật và trái đạo đức.
Ba là, phát huy vai trò tự học tập, tự du dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của
thanh niên.
Phát huy vai trò của thanh niên trong tự học tập, tự tu dưỡng đạo đức lối sống là
biện pháp quan trọng giúp họ nhanh chóng tiến bộ, trưởng thành. Đó còn là điều kiện
quyết định kết quả rèn luyện của mỗi cá nhân. Trước hết phải hình thành cho thanh
niên nhu cầu, động cơ phấn đấu, rèn luyện đúng đắn, làm cho mỗi người có ý thức
làm chủ, ham học hỏi, cầu tiến bộ, vươn lên tự khẳng định mình. Cần tạo mọi điều
kiện thuận lợi để thanh niên phấn đấu, rèn luyện; đồng thời phải thường xuyên theo
dõi, kiểm tra, đánh giá kết quả, định hướng phấn đấu cho thanh niên. Quan tâm đáp
ứng những nhu cầu chính đáng của thanh niên về vật chất, tinh thần.

Đối với mỗi cá nhân cần phải:

Mỗi thanh niên phải xác định rõ trách nhiệm trước Tổ quốc và nhân dân, sống
có lý tưởng, có hoài bão, khát khao vươn tới cái mới, cái tiến bộ, “không phải là hỏi
nước nhà đã cho mình những gì. Mà phải tự hỏi mình đã làm gì cho nước nhà?”
Trong học tập, rèn luyện phải kết hợp giữa lý luận với thực hành, học tập với
lao động; bồi dưỡng tri thức lý luận và văn hóa, khoa học - kỹ thuật. Theo Chủ tịch
Hồ Chí Minh, thanh niên phải vừa có đức, vừa có tài. Bởi vì, người có đức mà không
có tài thì làm việc gì cũng khó; người có tài mà không có đức sẽ trở nên vô dụng. Hơn
nữa, chính sự dốt nát là một trong những nguyên nhân cơ bản kìm hãm sự phát triển.
Bản thân mỗi người tự giác rèn luyện, biết tự kiềm chế, biết vượt qua những cám
dỗ và tiêu cực xã hội, những biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân, ích kỷ, thực dụng; cần
phải tự tin vào chính mình, giữ vững niềm tin trong cuộc sống.
Phải chống mọi biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân, chống tư tưởng háo danh,
hám lợi. “Chống tâm lý ham sung sướng và tránh khó nhọc. Chống thói xem khinh
lao động, nhất là lao động chân tay. Chống lười biếng xa xỉ. chống cách sinh hoạt ủy
mị. Chống kiêu ngạo, giả dối, khoe khoang.
Học tập, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, những tư tưởng tiến bộ, khoa học kỹ
thuật hiện đại,.. Tuy nhiên phải tiếp thu có chọn lọc, phù hợp với bản sắc văn hóa của
Việt Nam; đồng thời phải phát huy tích cực những nét đẹp văn hóa truyền thống đã
được lưu giữ ngàn đời của dân tộc, đó là tinh thần yêu nước, là tình thương yêu con
người, là nét đẹp trong văn hóa ứng xử giữa người với người, là đức tính cần cù, sáng
tạo, yêu lao động, là lòng quyết tâm, ý chí vượt qua thử thách, vượt qua mọi khó khăn
gian khổ như Bác Hồ đã dạy: “gian nan rèn luyện mới thành công”.
Thực hiện tốt một số giải pháp giáo dục rèn luyện đạo đức cách mạng cho thanh
niên trong thời kỳ CNH, HĐH, hội nhập kinh tế thế giới là góp phần đào tạo,
giáo dục thế hệ thanh niên vừa "hồng", vừa "chuyên", chủ nhân tương lai đưa nước
nhà vững bước tiến cùng các dân tộc tiên tiến, xứng đáng với mong ước của Bác Hồ
kính yêu.