NORMY PRAWNE

Norma prawna jest to taka norma postępowania, która została w odpowiedniej formie
ustanowiona albo uznana przez kompetentny podmiot władzy publicznej.

1. Normy sankcjonowane i normy sankcjonujące.

Normy sankcjonowane i normy sankcjonujące tworzą dwa zbiory norm prawnych
wyróżnionych ze względu na fakt, że w przeważającej ilości przypadków niezrealizowanie
normy prawnej spotyka się z określoną reakcją organów państwa.

Normy sankcjonowane, czyli normy typu podstawowego, nakazują swoim adresatom jakieś
zachowanie, natomiast normy sankcjonujące normy typu podstawowego nakazują zupełnie
innym adresatom (np. sądom) w okolicznościach, gdy przekroczona została norma
sankcjonowana, działanie sankcjonujące za naruszenie normy podstawowej.

Norma sankcjonowana i norma w stosunku do niej sankcjonująca tworzą parę powiązaną

funkcjonalnie (normy sprzężone), co nie jest tożsame z występowaniem między nimi więzi
o charakterze logicznym.

Obie te normy posiadają konkretnych adresatów, odmienne okoliczności zastosowania i

zawierają nakazy dokonania zupełnie odmiennych czynów.

2. Normy kompetencyjne
Norma kompetencyjna jest to norma prawna udzielająca kompetencji do dokonania
czynności konwencjonalnej doniosłej prawnej.

Schemat normy kompetencyjnej

‘’Jeżeli w okolicznościach W podmiot A dokona w sposób S czynności C jako czynności
konwencjonalnej C1 to podmiot B powinien w tych okolicznościach zachować się w sposób
C2.’’
W okoliczności, które muszą towarzyszyć podmiotowi A w wykonywaniu czynności
konwencjonalnej
A podmiot, który w sposób S
C substrat materialny czynności konwencjonalnej
Ck czynność konwencjonalna
B adresat normy kompetencyjnej
Cm czynność merytoryczna

Normy niemające charakteru norm kompetencyjnych zwane są normami

merytorycznymi.

Typy norm kompetencyjnych:

1) normy kompetencji prawodawczej;
2) normy kompetencji do zaktualizowania czyjegoś obowiązku prawnego.
 Norma kompetencji prawodawczej nakazuje, aby w każdym przypadku, gdy
określony organ państwa (np. parlament, Rada Ministrów) w określonej dziedzinie spraw
poprzez wydanie przepisów w określonej formie (np. w formie ustawy lub rozporządzenia)
ustanowi jakieś normy postępowania - każdy podmiot, którego to dotyczyć może,
przestrzegał tych norm jako obowiązujących norm prawnych.

Ilustrację realizacji normy kompetencyjnej do zaktualizowania czyichś obowiązków

stanowi przypadek sporządzenia testamentu. Sporządzenie testamentu i śmierć testatora,
który jest podmiotem uzyskującym kompetencję do określonej czynności konwencjonalnej,
tj. do rozrządzenia swym majątkiem na wypadek śmierci w określonej formie, aktualizuje
obowiązek sądu - adresata rozważanej normy kompetencyjnej - uwzględnienia woli
spadkodawcy w orzeczeniu o dziale spadku.

3. Normy wyznaczające zobowiązanie/uprawnienie.

Są to normy, które wyznaczają adresatom obowiązek szczególnej treści, a mianowicie
zobowiązuje do określonego zachowania - świadczenia pozytywnego lub negatywnego - na
rzecz jakichś określonych podmiotów.
Te normy prawne wyznaczają rodzajowo swych adresatów, zwanych zobowiązanymi
oraz recypientów świadczeń, zwanych uprawnionymi.

Normy wyznaczające zobowiązanie/uprawnienie wiążą się najczęściej domyślnie z

normą udzielającą kompetencji do występowania do odpowiednich organów państwa, w
szczególności do sądów, o ochronę prawną w przypadkach, gdy należne świadczenie będące
przedmiotem zobowiązania/uprawnienia nie zostało spełnione.

SANKCJA

Sytuacja przymusowa powstaje dla kogoś wówczas, kiedy w danym układzie świata
stoi on przed koniecznością wyboru jakichś przyszłych stanów rzeczy, z których każdy jest
dlań niekorzystny. Wybór więc sprowadza się do zrealizowania stanu rzeczy uznanego za
mniejsze zło.

Sankcja jest to reakcja na przekroczenie normy postępowania.

Sankcja przybiera postać sankcji skupionej, gdy jest wymierzana w sposób zorganizowany i
zinstytucjonalizowany.

Sankcja ma charakter sankcji rozsianej, gdy polega na spontanicznej, niezorganizowanej

reakcji negatywnej na przekroczenie normy, np. w postaci bojkotu towarzyskiego.

Typy sankcji prawnych:

1) sankcja egzekucji,
2) sankcja karna,
3) tzw. sankcja nieważności
Sankcja egzekucji polega na zmuszeniu adresata normy do zrealizowania na jego koszt
nakazanego stanu rzeczy, np. zmuszenie do wydania rzeczy, usunięcie budynku
wzniesionego bez zezwolenia na koszt zobowiązanego.

Sankcja karna (represyjna, penalna) jest dolegliwością wymierzaną za dokonanie czynu

zabronionego. Podstawowy katalog takich czynów zawiera kodeks karny.
Kara polega przede wszystkim na pozbawieniu osoby, która dokonała przestępstwa,
cennych dla niej dóbr: wolności
- w przypadku kary pozbawienia wolności, dóbr majątkowych
- w przypadku kary grzywny, dobrego imienia - w przypadku podania wyroku do
publicznej wiadomości.

Tzw. sankcja nieważności stanowi reakcję na czynność konwencjonalną doniosłą

prawnie dokonaną z naruszneiem jej reguł sensu.

SYSTEM PRAWA

Określony zbiór norm postępowania może nosić przymiot prawa, jeżeli:

1) zawiera normy postępowania charakteryzujące się szczególnymi cechami,
2) jest porządkowany w taki sposób, by tworzyć całość zasadnie zwaną
systemem.

Cechy formalnie poprawnego systemu prawa:

1) spójność,
2) zupełność,
3) kwalifikowalność jako system otwarty (zamknięty).

SPÓJNOŚĆ

Wyrażenie ,,spójny system prawa’’ występuje w prawoznawstwie w dwóch

znaczeniach.

W pierwszym znaczeniu spójny wewnętrznie system prawa to system prawa wolny od

niezgodności.
Rodzaje niezgodności norm:
1) niezgodności formalne (logiczne);
2) niezgodności prakseologiczne.

Niezgodność formalna powstaje w przypadku sprzeczności norm albo w przypadku

przeciwieństwa norm.

Normy sprzeczne to takie dwie normy, z których jedna w pewnych przynajmniej

okolicznościach nakazuje swemu adresatowi czynić to, czego druga w tychże
okolicznościach czynić mu zakazuje.
*wstawka z logiki: zdanie sprzeczne => zdanie i jego negacja

Lex posterior derogat legi priori - norma która powstała później, deroguje normę prawną,
która powstała wcześniej