Choroby płuc

Płuca są narządem parzystym .

Lewe płuco składa się z dwóch, a prawe z trzech

płatów.

Płuca sterują pracą całego układu oddechowego

i stanowią jego centralną częścią.

Ich funkcja to przede wszystkim wymiana

gazowa

Obydwa płuca pokryte sa opłucną.

Nienowotworowe choroby tkanki płucnej

Choroby obturacyjne i restrykcyjne

Choroby obturacyjne

• Charakteryzuje je utrudnienie wentylacji, które

wynika z utraty elastyczności tkanki płucnej
(rozedma) lub ze zwężenia dróg oddechowych
(astma, zapalenie oskrzeli).
• W chorobach tych całkowita pojemność
oddechowa płuc może być prawidłowa, ale
obniżeniu ulega szybkość przepływu powietrza w
czasie wydechu.
Najważniejsze choroby obturacyjne płuc

• Rozedma płuc
• Przewlekłe zapalenie oskrzeli
• Astma oskrzelowa
• Zapalenie oskrzelików
• Rozstrzenie oskrzeli
Rozedma płuc

To trwałe powiększenie przestrzeni powietrznych płuc na odcinku

dystalnym w stosunku do oskrzelików końcowych z jednoczesnym
uszkodzeniem (zniszczeniem) przegród międzypęcherzykowych

Patogeneza rozedmy:
Istotną rolę odgrywa zaburzenie równowagi między
enzymami proteolitycznymi i ich inhibitorami

Spadek aktywności inhibitorów proteaz i jednoczesny

wzrost aktywności proteaz prowadzi do niszczenia
przegród międzypęcherzykowych → rozedma
 Związek między paleniem
papierosów a rozedmą

• reaktywne formy tlenu

powstające przy paleniu tytoniu
inaktywują antyproteazy
• Powstaje zaburzenie między
proteazami i antyproteazami oraz
między czynnikami
oksydacyjnymi i
antyoksydacyjnami
• W pęcherzykach płucnych
wzrasta liczba neutrofilów i
makrofagów wydzielających
proteazy trawiące przegrody
międzypęcherzykowe
Płuca palacza i osoby niepalącej
Rodzaje rozedmy płuc

Rozedma centriacinarna
(centrilobularna) – charakteryzuje
się występowaniem zmian Rozedma panacinarna
morfologicznych w odcinku (panlobularna)
proksymalnym gronka (w dotyczy całego gronka
oskrzelikach oddechowych) a nie w
pęcherzykach

Rozedma paraseptalna – zmiany

dotyczą głównie dystalnego odcinka
gronka, a nie jego części
proksymalnej. Niekiedy powstają
duże przestrzeni powietrza
(rozedma balonowata)pod opłucną
lub na obwodzie płacików, w
sąsiedztwie obszarów niedodmy lub
ognisk zwłóknienia tkanki płucnej.
W rozedmie panacinarnej…

• Makroskopowo – płuca są blade,

nadmiernie upowietrzone (brzegi
zachodzą na siebie i przykrywają
sylwetkę serca)
• Mikroskopowo – przegrody
międzypęcherzykowe są ścieńczałe i
popękane, powstają duże przestrzenie
powietrzne zajmujące obszar kilkunastu
lub kilkudziesięciu pęcherzyków.
Zmniejsza się liczba naczyń włosowatych
(były w przegrodach)
Kliniczne objawy rozedmy płuc

Oglądanie:
▪ Klatka piersiowa beczkowata – nieruchoma oddechowo
▪ Żebra ułożone horyzontalnie
▪ Wypełnione dołki nadobojczykowe
▪ Utrudnione oddychanie przy wdechu (przez zaciśnięte usta)
▪ Ruchy paradoksalne dolnego odcinka klatki piersiowej
▪ Małe żyły w obrębie łuku żebrowego
Kliniczne objawy rozedmy płuc

Opukiwanie:
▪ Niskie ustawienie i niewielka ruchomość oddechowa dolnych
granic płuc
▪ Bębenkowy odgłos opukowy
▪ Zmniejszone lub zniesione bezwzględne stłumienie serca
▪ Brzeg wątroby poniżej łuku żebrowego – skutek niskiego
ustawienia przepony
Kliniczne objawy rozedmy płuc

Osłuchiwanie:
▪ Szmery oddechowe ciche, osłabione
▪ Mogą być obecne suche rzężenia
▪ Ciche tony serca

U chorych z rozedmą stopniowo rozwija się nadciśnienie płucne i serce płucne

Diagnostyka rozedmy płuc

• RTG płuc
• TK płuc
• Gazometria, która
pozwala rozpoznać i
kontrolować zaburzenia
równowagi kwasowo-
zasadowej
• Spirometria, która mierzy
objętość i pojemność
płuc i przepływ powietrza
Główne przyczyny zgonu chorych z rozedmą:

Niewydolność
Przewlekła oddechowa,
niewydolność (pogłębiająca się
prawokomorowa hipoksja i kwasica
prowadzą do śpiączki)
Najważniejsze choroby obturacyjne płuc

• Rozedma płuc
• Przewlekłe zapalenie oskrzeli
• Astma oskrzelowa
• Zapalenie oskrzelików
• Rozstrzenie oskrzeli
Przewlekłe zapalenie oskrzeli

• Przewlekłe zapalenie oskrzeli rozpoznaje się wtedy gdy kaszel z

nadmierną ilością śluzowej lub ropnej wydzieliny utrzymuje się co
najmniej 3 miesiące przez przynajmniej dwa kolejne lata.

Wyróżniamy:
- przewlekłe zapalenie oskrzeli proste (z wydzieliną śluzową),
- śluzowo-ropne,
- obturacyjne (z utrudnieniem wentylacji) i
- astmatyczne (z objawami astmy)
Przyczyny i następstwa przewlekłego zapalenie oskrzeli

• Przyczyny:
- palenie papierosów
- zanieczyszczenia powietrza przez pyły i dymy (smog)

• Następstwa:
- przewlekła obturacyjna choroba płuc
- serce płucne i prawokomorowa niewydolność krążenia
- metaplazja płaskonabłonkowa → neoplazja
wewnątrznabłonkowa → RAK
Objawy przewlekłego
zapalenie oskrzeli

• Pierwsze objawy
– nadmierna produkcja śluzu w dużych
oskrzelach (przerost gruczołów śluzowych
indukowany przez proteazy neutrofilów)
- hiperplazja komórek kubkowych w małych
oskrzelach i oskrzelikach i gromadzenie się w
nich gęstego śluzu

• Następnie:
- zmiany zapalne i rozplem włóknistej tkanki
łącznej
- wtórne zakażenia bakteryjne i wirusowe
powodujące zaostrzenie choroby
• Makroskopowo:
– śluzowo-ropna wydzielina w
oskrzelach i oskrzelikach
- obrzęk i zaczerwienienie błony
śluzowej

• Mikroskopowo:
- cechy przewlekłego zapalenia w
postaci nacieku limfocytów
- znaczne pogrubienie warstwy
gruczołów śluzowych w tchawicy i
oskrzelach
- światło pęcherzyków zwężone na
skutek włóknienia i rozplemu
metaplazmatychnych komórek
kubkowych W świetle oskrzeli wysięk włóknikowo- ropny (granulocyty
obojętnochłonne, w części obumarłe i obumierające, fragmenty
martwiczej tkanki, włóknik)
Objawy kliniczne

• Przewlekły kaszel z odpluwaniem śluzowo-ropnej wydzieliny

• Duszność wysiłkowa
• Hipoksemia i sinica
• Serce płucne i niewydolność serca
Najważniejsze choroby obturacyjne płuc

• Rozedma płuc
• Przewlekłe zapalenie oskrzeli
• Astma oskrzelowa
• Zapalenie oskrzelików
• Rozstrzenie oskrzeli
Astma oskrzelowa

• Astma oskrzelowa (dychawica oskrzelowa) to przewlekłe zapalenie

dróg oddechowych przebiegające z nawrotowymi atakami
duszności i kaszlu z towarzyszącym czasowym i odwracalnym
skurczem oskrzeli.
• Ataki występują zwykle w nocy lub wczesnym rankiem i wywołane
są przez bodźce nie wywołujące zwykle odpowiedzi u osób
zdrowych

• Powtarzające się ataki mogą doprowadzić do rozwoju rozedmy i

serca płucnego
Rodzaje astmy oskrzelowej

• Astma zewnątrzpochodna – wywołana reakcją nadwrażliwości

typu I na różnorakie alergeny (tzw. astma atopowa z
podwyższonym mianem IgE)

• Astma wewnątrzpochodna – wywołana przez mechanizmy

nieimmunologiczne np. infekcje wirusowe, bakteryjne i grzybicze;
stres; ćwiczenia fizyczne, zimno, niektóre leki
 Genetyczna predyspozycja
do nadwrażliwości typu I
(astma atopowa z
Przyczyny nadprodukcja IgE)
astmy
oskrzelowej Przewlekłe zapalenie i
nadreaktywność oskrzeli z
następczymi zmianami
strukturalnymi ścian oskrzeli
Astma atopowa najczęściej występuje u dzieci w wyniki
kontaktu z pyłkami kwiatowymi, kurzem, sierścią zwierząt
lub niektórymi składnikami pokarmowymi
W jej rozwoju uczestniczą głównie eozynofile, mastocyty i
limfocyty T oraz różne mediatory zapalenia (leukotrieny,
histamina, prostaglandyna D2, czynnik aktywujący płytki,
niektóre cytokiny i tlenek azotu)

Astma nieatopowa wywołana jest najczęściej przez

infekcje (zwykle wirusowe) dróg oddechowych.
Rozwijające się zapalenie prawdopodobnie obniża próg
reakcji nerwu błędnego w ścianie oskrzeli, co prowadzi do
nadreaktywności jego zakończeń.
• Makroskopowo:
- zamknięcie światła oskrzeli przez gęsty śluz

• Mikroskopowo:
- w śluzie widoczne są komórki złuszczonego nabłonka
- pogrubienie błony podstawnej nabłonka oskrzeli
- obrzęk i naciek z eozynofilów, mastocytów i innych komórek w
błonie oskrzeli
- przerost mięśni ściany oskrzeli
- zwiększone rozmiary gruczołów śluzowych w błonie podśluzowej
Objawy kliniczne

Duszność głównie wydechowa z męczącym

kaszlem i okresami przerwy występująca
nagle, często w nocy trwająca od kliku
minut do kilku godzin

W ciężkiej postaci atak może trwać dłużej

niż dobę co może skutkować zgonem z
powodu niewydolności oddechowej
Rozstrzenie oskrzeli

• Definicja
• Rozstrzenie to nieodwracalne Obraz z TK
cylindryczne (najczęściej),
wrzecionowate lub workowate
poszerzenia światła oskrzeli i
oskrzelików spowodowane
uszkodzeniem ich ścian (włókien
elastycznych i warstwy mięśniowej)
przez przewlekłe stany zapalne ze
zmianami martwiczymi
Przyczyny powstawania

• Zamknięcie światła oskrzeli przez gęsty śluz (mukowiscydoza,

przewlekłe zapalenie bakteryjne, wirusowe lub grzybicze, guzy
nowotworowe, ciała obce)
• Wrodzone zmiany w budowie rzęsek komórek migawkowych
powodujące ich unieruchomienie z następowym utrudnieniem
oczyszczania dróg oddechowych
Objawy kliniczne

• Kaszel z odpluwaniem dużej ilości cuchnącej ropnej wydzieliny

• Gorączka

Następnie…
• Duszność
• Sinica
• Serce płucne
• Niekiedy skrobiawica i przerzutowe ropnie mózgu
Śródmiąższowe rozlane (restrykcyjne)
choroby płuc
 Śródmiąższowe rozlane
choroby płuc
• to grupa przewlekłych chorób ze
zmianami głównie w obrębie
elementów składowych przegród
międzypęcherzykowych.
• Zaawansowane zmiany prowadzą
do zniszczenia tkanki płucnej i
pojawienia się zmian
bliznowatych
Tomografia komputerowa o wysokiej rozdzielczości płuc
(płuco typu plaster miodu), pacjenta z idiopatycznym włóknieniem płuc, widoczny
zmniejszenia całkowitej objaw plastra miodu.
pojemności płuc i utlenowania
krwi a w konsekwencji serca Autorstwa IPFeditor - Praca własna, CC BY-SA 3.0,
płucnego z PNPK https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=27886837
Do rozlanych śródmiąższowych chorób płuc
zalicza się:

Pylicę Sarkoidozę

Samoistne Kolagenowe
włóknienie choroby
naczyń naczyń
pylice

• To choroby płuc spowodowane przewlekłym

wdychaniem pyłów nieorganicznych i
organicznych oraz dymów i par.
• Do najważniejszych pylic mineralnych
należą:
- pylica węglowa
- pylica krzemowa
- pylica azbestowa
 Patogeneza pylicy

• Rozwój pylicy zależy:

- od rozmiarów, kształtu i
właściwości fizykochemicznych
wdychanych cząsteczek
- ilości cząstek pozostających w
drogach oskrzelowych
- współdziałania innych czynników
drażniących
Cząstki o średnicy 1 do 5 μm stanowią największe zagrożenie,
ponieważ osiadają w drobnych drogach oddechowych i
pęcherzykach płucnych
pylica węglowa

• Asymptomatyczna pylica węglowa

– objawia się zwiększoną liczbą
makrofagów płucnych obładowanych
pyłem węglowym oraz odkładaniem
się czarnego pyłu w tkance
śródmiąższowej płuc wzdłuż naczyń
limfatycznych i węzłach chłonnych
okołooskrzelowych.
pylica węglowa węzła chłonnego
Nie ma większego znaczenia
klinicznego.
Występuje u większości górników,
palaczy papierosów i mieszkańców
miast
Pylica węglowa

• Pylica węglowa prosta

- Występuje pod postacią rozsianych czarnych
plamek i guzków węglowych o średnicy kilku
milimetrów, w których widoczne są liczne
makrofagi obładowane pyłem węglowym Pylica węglowa płuc
i niewielkiego stopnia włóknienie z następczą
rozedmą centrilobularną
Zmiany te nie wpływają na
wydolność oddechową lub
obniżają ją w niewielkim
stopni
Pylica węglowa

• Powikłana pylica węglowa

- Występują liczne duże (2-10cm)
czarne, bliznowate guzy o
nieregularnym obrysie,
zbudowanych z gęstych pasm
kolagenu z ziarnami pyłu
węglowego

Zmiany takie powstają po

długoletniej ekspozycji na pył
węglowy
Pylica węglowa płuc
Pylica krzemowa

• Powstaje na skutek wdychania kryształów krzemionki przez wiele

lat (pracownicy kamieniołomów)
• Manifestuje się systematycznie choć powoli postępującymi
zmianami włóknistymi
• Zmiany mają postać włóknistych twardych bliznowatych guzów
zbudowanych ze szkliwiejącego kolagenu wysyconego krzemionką
• Zmiany mogą ulegać martwicy
• Obecne makrofagi produkujące cytokiny i inne mediatory
zapalenia
Pylica azbestowa

• Prowadzi do rozlanego włóknienia płuc i

opłucnej
• Patogennie działają igły azbestowe (150μm)
• Uważana jest za stan pzredrakowy
• Częściej wywołuje międzybłoniaka –
nowotwór złośliwy opłucnej
• Może być przyczyna raka krtani
Pylica azbestowa - objawy

• Postępujące masywne włóknienie może być

przyczyną:
- niewydolności oddechowej
- nadciśnienia płucnego
- serca płucnego

Azbest jest inicjatorem i promotorem w procesie

karcynogenezy.
pięciokrotnie zwiększa ryzyko występowania raka
płuc
a u palaczy 55 krotnie
sarkoidoza

• Jest chorobą uogólnioną

manifestującą się występowaniem
ziarniniaków
nabłokowatokomórkowych (bez
martwicy) w płucach i węzłach
chłonnych wnęk płuc oraz w innych
tkankach i narządach (oko, skóra,
ślinianki)
Etiologia choroby – zaburzenia układu
immunologicznego
Sarkoidozę płucną dzieli się na pięć stadiów, w zależności
od zmian, jakie są widoczne na zdjęciu rtg.

• Stadia te to:
• stadium 0: zmiany niewidoczne na zdjęciu rentgenowskim,
średnica grudek nie przekracza 2 mm,
• stadium 1: zmiany występują w węzłach chłonnych wnękowych,
nie obejmują płuc,
• stadium 2: zmiany występują w węzłach chłonnych oraz płucach,
• stadium 3: zmiany występują tylko w płucach,
• stadium 4: zmiany występujące w obrębie płuc prowadzą do ich
zwłóknienia.
Objawy kliniczne

• niewydolność oddechowa,
• kaszel
• ból w klatce piersiowej.
 Niedodma płuc

• Względna
bezpowietrzność płuc
• Niedodma znacznego
stopnia predysponuje
do infekcji i utrudnia
wymianę gazową
 Niedodma resorpcyjna

Niedodma - Niedodma
podział kontrakcyjna

Niedodma
kompresyjna
Choroby infekcyjne płuc
Zapalenie płuc

Jest to proces
zapalny, który Większość
dotyczy pęcherzyków przypadków ma
płucnych i/lub zrębu etiologię infekcyjną.
płuca.
Zapalenie płuc -podział

Czynniki
etiologiczne

bakteryjne wirusowe grzybicze

Zapalenie płuc -podział

Cechy kliniczne

Ostre
wewnątrzszpitalne zachłystowe przewlekłe nekrotyzujące
zewnątrzszpitalne

typowe atypowe
Zapalenie płuc -podział

Mikroskopową
lokalizację i
rozległość zmian

Zrazikowe
płatowe pęcherzykowe śródmiąższowe
(odoskrzelowe)
Zrazikowe zapalenie płuc

Zwane też odoskrzelowym

Najczęściej spotykany typ
Zapalenie ropne
zapalenia
Powstaje w następstwie
nierównoczesnego
bakteryjnego zapalenia
oskrzeli i oskrzelików

Wczesna faza zapalenia płuc

przyczyny

• Do zapalenia płuc dochodzi zwykle u

osób z obniżoną odpornością:
- dzieci
- osoby w podeszłym wieku
- osoby z wyniszczającymi chorobami
- chorzy z cukrzycą
- osoby poddane immunosupresji
- osoby z nabytymi niedoborami
odporności
Płatowe zapalenie płuc

• Jest ostrym procesem, w którym zmiany obejmują cały płat lub

całe płuco
• jest zazwyczaj wywołane przez bakterię Streptococcus
pneumoniae
• .Rozwija się nagle, w sposób dość gwałtowny, zazwyczaj u osób o
bardzo niskiej odporności organizmu.
 Stadium
Stadium
zwątrobienia
nawału
Płatowe zapalenie czerwonego
płuc dzieli się
zazwyczaj na
cztery stadia:
Stadium
Stadium
zwątrobienia
zwątrobienia
żółtego i
szarego
rozejścia
Stadium nawału

• nawał (congestion) -
wysięk surowiczy w
pęcherzykach płucnych
z pojedynczymi
neutrofilami, często
widoczne liczne
bakterie
zwątrobienie czerwone
(red hepatization)

- w świetle pęcherzyków
płucnych włóknik,
erytrocyty, granulocyty,
nie ma hemosyderyny,
często dołącza się
włóknikowe zapalenie
opłucnej
zwątrobienie szare (gray
hepatization)

• – w świetle
pęcherzyków obecny
zorganizowany wysięk
włóknikowo- ropny,
niszczenie erytrocytów,
towarzyszące zapalenie
opłucnej
(pleuropneumonia)
 Liczne erytrocyty i delikatne
Zwątrobienie żółte i nitki włóknika
rozejscie

• Włóknik ulega strawieniu

przez enzymy
proteolityczne neutrofilów
i fagocytozie przez
makrofagi,
• Zmiana ulega organizacji i
przekształceniu w tkankę
łączną Zawieszone w sieci włókn
neutrofile