Causatives

CAUSATIVES: (Ettirgen yapılar)

Causative, yani ettirgen yapıyı, işimizi başkasına yaptırmayı amaçladığımız zamanlarda kullanırız. İş, bizim veya
başkalarının isteği üzerine, diğer insanlar tarafından gerçekleştirilir. Yapmak değil de yaptırmak, onarmak değil de
onartmak...vb türü ifadeler ettirgen (causative) çatıdadırlar. Causative yapıda cümleler oluşturmanın belli başlı yöntemleri
aşağıda anlatılmaya çalışılmıştır:

A. have / get + obj + V3 :

Genelde bir ödeme karşılığında alınan hizmet söz konusu olduğunda kullanılan en yaygın yapıdır.
e.g. I had my car washed. (Arabamı yıkattım)
e.g. John will have his house painted. (John evini boyatacak.)
e.g. She wants to have her roof repaired. (Çatısını onartmak istiyor)

Yukarıdaki örneklerden de anlayabileceğiniz gibi, zamanların kullanımında asıl fiil olarak have veya get vardır
ve tüm zaman ve diğer tür çekimler buhave veya get fiili üzerinden yapılır.

Aşağıda örnek bir eylemin farklı zamanlardaki “have” çekimlerine ve sondaki past participle (V3) fiile dikkat edin:

I have my lunch prepared. (Öğle yemeğimi hazırlatırım.)

I am having my lunch prepared. (...hazırlatıyorum.)
I had my lunch prepared. (...hazırlattım)
I was having my lunch prepared. (...hazırlatıyordum.)
I have had my lunch prepared. (...hazırlattım / ...hazırlatmış oldum)
I had had my lunch prepared. (...hazırlatmıştım.)
I will have my lunch prepared. (...hazırlatacağım.)
I am going to have my lunch prepared. (...hazırlatacağım / ...hazırlatmak üzereyim.)
I will have my lunch prepared. (...hazırlatacağım.)
I will be having my lunch prepared. (...hazırlatıyor olacağım.)
I will have had my lunch prepared. (...hazırlatmış olacağım.) ...gibi.

Sıra sizde !! Aşağıdaki cümleleri causative yapıda yeniden yazın. Bir örnek verilmiştir:

e.g. Sarah is cutting her hair  Sarah is having her hair cut. .
e.g..Bill is cutting his hair ..........................................................................................................................
e.g..Sue took a photograph ..........................................................................................................................
e.g..Bill was cleaning his shoes ..........................................................................................................................

 Have yerine get fiilini de kullanabiliriz. Get daha az resmidir. Daha fazla emir ifadesi ve çaba anlamı içerir.

e.g. I got my car washed. (Arabamı yıkattım)

e.g. John will get his house painted. (John evini boyatacak.)
e.g. The commander got all his men gathered for roll call. (Komutan tüm adamlarını içtimaya çıkarttı)
e.g. Get this done at once! (Bunu bir an önce yaptır / hallet)

 Modal (kiplik kullanımında da aynı mantık vardır: Have fiili odaklanmamız gereken kelimedir. Tüm değişikliler bu
kelimeye uygulanır.

e.g. You should have your hair cut immediately. (Saçını bir an önce kestirmelisin)
e.g. She can’t have had his ex-husband beaten. (Eski kocasını dövdürmüş olamaz)
e.g. The governor must have all the city evacuated at once. (Vali tüm şehri hemen tahliye ettirmek zorunda.)

ingilizce.ka@outlook.com Atilla Kadak © 2021

 Causatives

e.g. Why don’t you get your teeth cleaned? Your mouth stinks badly. (Neden dişlerini temizletmiyorsun. Ağzın berbat
kokuyor.) .
e.g. You see? You ought to have had this done. But you didn’t. (Gördün mü? Bunu yaptırman gerekiyordu. ...)

Başka örnekler: Boşluklara siz de causative cümle örnekleri yazmaya çalışın.

e.g...............................................................................................................................................................................................
e.g...............................................................................................................................................................................................
e.g...............................................................................................................................................................................................

Sıra sizde !! Aşağıdaki cümleleri İngilizce’ye çevirin:

e.g. Arabamı bugün yıkatmam gerekiyor  .......................................................................................................................

e.g. Arabamı yarın yıkatmanız gerekiyor  .......................................................................................................................

Tıpkı passive cümlelerde olduğu gibi causative cümlelerde de işi asıl yapan kişiyi by edatıyla, V3 arkasından
belirtebiliriz:
e.g. I should get my car repaired by this guy as soon as possible.
e.g. You could have got these pipes fixed by any plumber. But you haven’t, yet. Look! They are leaking again !

Siz de içinde agent (işin yaptırıldığı kişi) bulunan iki örnek causative cümle yazın:

e.g.....................................................................................................................................................................................................
e.g.....................................................................................................................................................................................................

Causative yapılar, sadece bilinçli olarak yaptırılan işlerden değil, istendik olmayan durumlardan söz ederken de
kullanılabilir. Aşağıdaki örnekleri inceleyin:

e.g. Gary was in a fight last night. He had his nose broken.
e.g. Jane had her handbag stolen in Italy last week.

B. have / make / let + somebody + V / get + somebody + to V :

Bu yapıda araya nesne yerine, işin yaptırıldığı kişi (agent) gelir ve fiilin yalın hali (infinitive) kullanılır. Have yerine make ve
let kelimeleri de yaygın olarak kullanılabilir. Get kullanıldığında fiilin önünde to da (to-infinitive) yer alır:

e.g. Have your students read all the text on technology. (Öğrencilerinize teknoloji ile ilgili yazıyı okutun.)
e.g. He is always having her do his private tasks. I think he uses her badly. (Ona hep özel işlerini yaptırıyor. Onu fena
halde kullandığını düşünüyorum.)
e.g. Make him wash my car ! (Ona arabamı yıkat)
e.g. The governor made the residers evacuate the town. (Vali yerel halkı köyden tahliye ettirdi.)
e.g. The governor had made the residers evacuate the town before the attack was launched by the enemy forces.
e.g. Why didn’t you make him suffer pain? He deserved that. (Neden ona acı çektirmedin? Bunu haketti.)

Sıra sizde !! have, make ve let kullanarak birer ettirgen cümle yazın:

e.g...............................................................................................................................................................................................
e.g...............................................................................................................................................................................................
e.g...............................................................................................................................................................................................

ingilizce.ka@outlook.com Atilla Kadak © 2021

 Causatives

 let, birisine bir şey yapmaya izin vermek anlamını barındırır:

e.g. Let it be ! (Öyle olmasına izin ver.)

e.g. I won’t let you see your friends unless you finish your homework! (Ödevlerini bitirmezsen arkadaşlarını görmene izin
vermem. / görüştürmem.)

e.g. We should let everybody express themselves.

 get sb. to V yapısı, ikna etme anlamı da taşır:

e.g. You should get your sister to sing on the stage. She has an excellent voice !
e.g. Why can’t you get your children to keep silence for a while?

C. be made + to V : (passive causative)

Make fiili passive (edilgen) yapıda olabilir ve bu durumda fiil öncesi to gelebilir. Bu durumda; birisi tarafından bir iş
yaptırılma söz konusudur. Cümlenin baş kısmı passivedir ama cümlenin genelinde causative bir anlam vardır:
e.g. A: I was made to clean all the bedrooms. (Tüm yatak odaları bana temizletildi.)
B: You shouldn’t be made to do all the house chores. You are not the only one here. (Tüm işler sana yaptırılmamalı.)

Sıra sizde !! Yukarıdaki yapıyı kullanarak passive causative bir cümle yazın:

e.g...............................................................................................................................................................................................

ingilizce.ka@outlook.com Atilla Kadak © 2021