Kahulugan ng wika
Friday, September 04, 2020 8:25 AM
ANO ANG WIKA?
Ang salitang wika ay nagmula sa salitang Latin
sa lengua, na ang literal na kahulugan ay
"dila", kaya't magkasintunog ang dila at wika.
Ito raw ay simbolong salita ng mga kaisipan,
saloobin, behikulo o paraan ng paghahatid ng
ideya, opinion, pananaw, lohika o mga
kabatirang ginagawa sa proseso na maaring
pagsulat o pasalita.
AYON PALIWANAG
KAY/KI
NA:
Ang wika ay masistemang
balangkas ng sinasalitang
Henry tunog na pinipili at
Gleason isinasaayos sa paraang
arbitraryo (pinagkasunduan)
upang magamit ng mga taong
kabilang sa isang kultura.
Ang wika ay isang likas at
Edward makataong pamamaraan ng
Sapir paghahatid ng mga kaisipan,
damdamin at mithiin.
Ang wika ay isang sistema ng
Caroll mga sagisag na binubuo at
tinatanggap ng lipunan na
ginagamit sa komunikasyon.
Ang wika ay isang kalipunan
Todd ng mga sagisag na ginagamit
(1987) sa komunikasyon at hindi
lamang ito binibigkas kundi
ito’y isinisulat din
Pamela
C. Ang wika ay isang kalipunan
Constant ng mga salita at ang
ino pamamaraan ng pagsasama-
sama ng mga ito para
magkaunawaan o makapag-
usap ang isang grupo ng mga
tao
Galileo
S. Zafra
Wika Page 1
LINGGWISTIKS
• Siyentipikong pag-aaral at pag-unawa ng
wika. Kabilang sa mga pinag-aaralan sa
larangang ito ay ang semantika,
ponolohiya, at balarila
• Linggwista – tawag sa taong dumadaan
sa maka-agham na pag-aaral ng wika at
mga proseso nito.
• Dr. Cecilio Lopez – Ama ng
Linggwistikang Pilipino
• Linggwistiks Unibersal – ito ay isang
padron (pattern) na sistematikong
dumadaloy sa lahat ng wika sa buong
mundo
KAHALAGAHAN NG WIKA
1. Instrumento ng Komunikasyon
• Hindi na mahalaga ang mataas na
kaalaman sa wika, sapat na ang
nagkakaunawaan gamit ang wika
2. Nagbubuklod ng bansa
• Wika ang naging dahilan upang magkaisa
ang mga tao, umunlad at makamit ang
kalayaan.
3. Nag-iingat at nagpapalaganap ng
kaalaman
• Paglalakbay, pagsasalin, pagtatala, at
midyum ng karunungan
4. Lumilinang ng malikhaing pag-iisip
• Nagpapalawak ng ating imahinasyon,
pagpapakita ng emosyon at leybel ng
wika.
Sunday, October 18, 2020 2:10 PM
KATANGIAN NG WIKA
1. Ang wika ay isang sistema
• Konsistent at sistematiko
• Ponema – pinakamaliit nay unit ng
makabuluhang tunog
• Morpema – makabuluhang pagsasama ng
tunog upang makalikha ng mga salita
• Semantika – bumabagay sa iba pang
mga salita upang makabuo ng mga
pangungusap
• Sintaksis – makabuluhang pagsasama ng
mga salita na naging basehan sa
pagpapakahulugan sa paggamit ng wika.
TUNGKULIN NG WIKA
2. Ang wika ay binubuo ng mga tunog
• Ang mga tunog ay nagagawa sa
pamamagitan ng mga sangkap sa
pagsasalita
3. Ang wika ay arbitraryo
• Ang mga nabuong mga salita at mga
kahulugan ay pinagkasunduan ng mga
taong kapangkat sa isang kultura
• Arbitraryo – ang bawat wika ay may
kani-kanoyang set ng palatunugan,
leksikal, gramatikal na istruktura na
ikinaiba sa ibang wika
4. Ang wika ay pantao
• Wikang pantao na kakaiba sa wikang
panghayop
• Naililipat o naisasalin ang kultura ng
mga tao sa pamamagitan ng wikang
pantao.
Wika Page 2
5. Ang wika ay buhay
• Nagbabago ang kahulugan at gamit nito
6. Ang wika ay naglalarawan ng kultura ng
bansa
• Sa pamamagitan ng wika, nasasalamin ang
kultura ng isang bansa.
7. Ang wika ay naglalantad ng saloobin ng
tao
• Naipapahayag ng tao ang kaniyang
saloobin sa paraang pasulat man o
pasalita
1. Pagkontrol sa kilos at gawi ng iba
• Pakikiusap, pag-uutos, pagmumungkahi,
pagtanggi, pagbibigay babala
2. Pagbabahagi ng damdamin
• Pagpuri, pakikiramay, paglibak, paninisi,
pagsalungat, pagpapahayag
3. Pagbibigay o pagkuha ng impormasyon
• Pag-uulat, pagpapaliwanag, pagtukoy,
pagtatanong at pagsasagot
4. Pagpapanatili sa pakikipagkapwa at
pagkakaroon ng interaksyon sa kapwa
• Pagbati, pagpapakilala, pagbibiro,
pagpapasalamat, paghingi ng paumanhin
5. Pangarap at paglikha
• Pagkukuwento, pagsasadula, pagsasatao,
paghula
BATAYANG KONSTITUSYUNAL SA

WIKA
Sunday, October 18, 2020 2:47 PM

○ Samantalang nililinang, ito ay dapat payabungin

1. Wikang Pambansa
• Isang wikang magiging daan ng
pagkakaisa at pag-unlad bilang
simbolo ng kaunlaran ng isang bansa.
• Kinikilalang pangkalahayang midyum
ng komunikasyon sa isang bansa.
Kadalasan, ito ang wikang ginagamit
sa pang-araw-araw na pamumuhay ng
lahat ng mamamayan ng isang bansa.
• Suriang Wikang Pambansa – itinatag
noong Nobyembre 13, 1936 ng Batas
Pambansa Blg. 184 (binuo ng
Saligang Batas Pambansang
Asamblea)
○ Pinili ang Tagalog bilang
batayan ng bagong pambansang
wika dahil:
a. Mas marami ang
nakapagsasalita at nakauunuwa
ng Tagalog kumpara sa ibang
wika
b. Mas madaling matutuhan ang
Tagalog kumpara sa ibang
wikain sapagkat sa wikang ito,
kung ano ang bigkas ay siyang
sulat
c. Tagalog ang ginagamit sa
Maynila at ang Maynila ang
sentro ng kalakalan sa Pilipinas
d. Ang wikang Tagalo ay may
hostorikal na basehan sapagkat
ito ang wikang ginamit sa
himagsikan na pinamunuan ni
Andres Bonifacio
e. May mga aklat na
panggramatika at diksyunaryo
ang wikang Tagalog
at payamanin pa salig sa mga umiiral na wika sa
Pilipinas at sa iba pang mga wika. Bilang
pambansang wika, Filipino ang sumisimbolo sa
ating pambansang pagkakakilanlan.
○ Nagbabandila sa mundo na tayo ay hindi alipin.
○ Sumasagisag sa ating kalayaan.
○ Pamana ng mga ninuno at yaman ng lahi.
 Walong Pangunahing Wika sa Pilipinas:
- Tagalog - Bikol
- Cebuano - Samar-Leyte o Waray
- Ilokano - Pampango o Kapampangan
- Hilgaynon - Pangasinan o Pangalatok
 Napapalawak sa pamamagitan ng paglalahok ng
mga salitang mula sa iba pang katutubong wika
sa Pilipinas.
HALIMBAWA:
- Adlaw – Araw - Bana – Asawang lalaki
- Agawa - Agawin - Balay – Bahay
- Amay – Ina/Nanay - Dako – Malaki
- Baba – Ama/Tatay - Ebon - Itlog
1. Wikang Opisyal
 Wikang itinalaga ng tiyak na institusyon para
maging wika ng opisyal na pakikipagtalastasan
pakikipagtransaksyon, halimbawa ay sa mga
sangay ng pamahalaan o sa isang kompanya o sa
isang organisasyon.
 Ginagamit sa opisyal na komunikasyon ng estado
sa kaniyang mga mamamayan at ibang bansa sa
daigdig
 Hulyo 4, 1946 - Kumikilala sa pambansang wika
na maging isa sa Wikang Opisyal ng Pilipinas

• Sa unang bahagi ng Artikulo XIV,

Seksiyon 6 ng Konstitusyon ng 1987,
nakasaad na:

“Ang Wikang Pambansa ng Pilipinas

ay Filipino”

Wika Page 3
Sunday, October 18, 2020 2:53 PM

 Ayon sa Artikulo IV, Seksyon 7, nakasaad na:

“Ang mga wikang opisyal ng Pilipinas ay Filipino, at hangga’t

walang ibang
itinatadhana ang batas, Ingles ang isa pa.”

 Dalawang opisyal na wika ng Pilipinass, ang Filipino at Ingles.

May tiyak at magkahiwalay na gamit ang Filipino at Ingles.

FILIPINO INGLES
 opisyal na wika sa pag-akda  opisyal na wika ng Pilipinas
ng mga batas at mga sa pakikipag-usap sa mga
dokumento ng pamahalaan. banyagang nasa Pilipinas at
 wikang gagamitin sa mga pakikipagkomunikasyon sa
talakay at diskurso sa loob iba’t ibang bansa sa daigdig.
ng bansa.
 itinuturing na lingua franca
HALIMBAWA: ng daigdig
- talumpati ng pangulo
- mga deliberasyon sa
kongreso at senado

 lingua franca o tulay ng

komunikasyon sa bansa.

1. Wikang Panturo
 Wikang ginagamit na midyum o daluyan ng pagtuturo at
pagkatuto sa sistema ng edukasyon.
 Ang wikang panturo ang wikang opisyal na ginagamit sa
pormal na edukasyon. Ito ang wikang ginagamit sa pagtuturo
at pag-aaral sa mga eskuwelahan at ang wika sa pagsulat ng
mga aklat at kagamitan sa pagtuturo sa silid-arala
 Sa ikalawang bahagi ng artikulo XIV, Seksiyon 6, nakasaad
na:


“Alinsunod sa tadhana ng batas at sang-ayon sa nararapat

na maaaring ipasiya ng Kongreso, dapat magsagawa ng mga
hakbangin ang Pamahalaan upang ibunsod at puspusang
itaguyod ang paggamit ng Filipino bilang midyum ng opisyal
na komunikasyon at bilang wika ng pagtuturo sa sistemang
pang-edukasyon.” – Manuel Luis Molina Quezon

Wika Page 4
MONOLINGGUWALISMO, BILINGGUWALISMO,

MULTILINGGUWALISMO
Sunday, October 18, 2020 2:55 PM

A. Monolingguwalismo a. Geographical Proximity – ang pagkakaroon ng dalawang

 Ang tawag sa pagpapatupad ng iisang wika magkalapit na komunidad na may magkaibang wika ay
sa isang bansa. maaaring magdulot ng isang billinguwal na lipunan
 Iisang wika ang ginagamit na wikang b. Historical Factors – tumutukoy sa mga pangangailangan
panturo sa lahat ng larangan o asignatura ng tao particular na sa paghahanap ng mga impormasyon
 May iisang wika ding umiiral bilang wika ng o mga gawaing pananaliksik
edukasyon, wika ng komersyo, wika ng
negosyo, at wika ng pakikipagtalastasan sa c. Migration – paglipat-lipat ng tirahan ay nagbubunsod din
ng pagkatuto ng ibang wika
pang araw-araw na buhay

MGA BANSANG d. Relihiyon – nagtataglay rin ng malaking salik tungo sa

MONOLINGGWAL: pagkatuto ng ibang wika
- Pransya sa - Hapon sa
e. Public/International Relations – tumutukoy sa mga
Wikang Wikang
ugnayang panlabas ng isang bansa tungo sa ekonomikong
French Hapones
pag-unlad nito
- Inglatera sa - Korea sa
Wikang Ingles Wikang
c. Multilingguwalismo
Koreano
 Kakayahan ng isang indibidwal na makapagsalita at
makaunawa ng iba’t ibang wika.
B. Bilingguwalismo
 Isa ang Pilipinas sa itinuturing na Multilinggwal na
 Kakayahan ng isang indibidwal
bansa, mahigit 150 ang buhay na wika sa ating bansa
makapagsalita ng dalawang wika.
 Hindi na Bilinggwal, kundi Multilinggwal ang ipinairal na
 Billingguwal – isang taong may sapat na
patakarang pangwika sa edukasyon
kakayahan sa isa sa apat na markong
o BPE à MTB-MLE
kasanayang pangwikang kinabibilangan ng o Mother-Tounge Based Multilingual Education (MTB-
pakikinig, pagsasalita, pagbasa, at pagsulat MLE) – ay nangangahulugan ng paggamit ng unang wika ng
sa isa pang wika maliban sa kaniyang unang mga estudyante sa isang particular na lugar.
wika.
 Paggamit o pagkontrol ng tao sa dalawang  Wikang Panturo sa MTE-MLE pagkalipas ng isang tao
wika na tila ba ang dalawang ito ang
- Ybanag - Yakan
kaniyang katutubong wika.
- Ivatan - Surigaonon
 Balanced Bilingual – nagagamit ng mga - Sambal - Aklanon
bilingguwal ang dalawang wika ng halos - Kinaray-a
hindi na matukoy kung alin sa dalawa ang
Layunin ng Multilingguwalismo:
una at ang pangalawang wika
 Isinasaad sa Kautusang Kagawaran Blg 25
 Unang gamitin ang mga wikang katutubo / wika /
(Department Order No, 25) ang
dialekto ng tahanan bilang pangunahing wika ng
pagkakaroon ng BPE. pagkatuto at pagtuturo na susundan ng Filipino o wikang
 Bilinggwal na Patakaran sa Edukasyon pambansa bago ang wikang Ingles.
(BPE) – nagtatakda na ang gagamiting
midyum sa pagtuturo ay Filipino at Ingles  Tumatayong paraan ng pagtataguyod, pagpapanatili,
sa Primarya at Sekundarya. pangangalaga sa dibersidad ng kultura at wika sa buong
mundo.
Bakit nagkakaroon ng
Bilinggwalismo?

Wika Page 5
MGA BARAYTI NG WIKA
Sunday, October 18, 2020 2:58 PM

 Ang ating wika ay may iba’t-ibang barayti. Ito ay  Maaaring gumagamit ng mga jargons – mga
sanhi ng pagkakaiba ng uri ng lipunan na ating tanging bokabularyo ng isang particular na
ginagalawan, heograpiya, antas ng edukasyon, pangkat ng gawain.
okupasyon, edad at kasarian at uri ng pangkat
MGA HALIMBAWA:
etniko na ating kinabibilangan
Uri ng Barayti ng Wika Accountancy Medicine
1. Dayalek/Dayalekto
Account Diagnosis
 Nalilikha ng dimensiyong heograpiko.
 Salitang gamit ng mga tao ayon sa partikular na Debit Emergency
rehiyon o lalawigan na kanilang kinabibilangan Revenue Therapy
HALIMBAWA: Gross Income Prescription
- Tagalog Bakit?
- Batangas Bakit ga? 4. Ekolek
- Ilocos Bakit ngay?  Kadalasang ginagamit sa loob ng ating tahanan
- Pangasinan Bakit ey?  Ito ang mga salitang madalas na namumutawi
sa bibig ng mga bata at mga matatanda,
 Tatlong Uri ng Dayalek malimit itong ginagamit sa pang araw-araw na
- Dayalek na heograpiko (batay sa espasyo) pakikipag-talastasan
- Dayalek na tempora (batay sa panahon) MGA HALIMBAWA:
- Dayalek na sosyal (batay sa katayuan) - Palikuran  kubeta o banyo
2. Idyolek - Pamingganan  lalagyan ng plato
 Bawat indibidwal ay may sariling istilo ng - Mamshue  ina o nanay
pamamahayag at pananalita na naiiba sa bawat isa - Mamita  lola
gaya ng pagkakaroon ng personal na paggamit ng - Papshie  ama o tatay
wika 5. Etnolek
MGA HALIMBAWA:  Nagdedebelop mula sa mga salita ng mga
a. “Hindi ka naming tatantanan!” ni Mike etnolonggwistang grupo
Enriquez  Taglay nito ang mga wikang naging bahagi nang
b. “Di umano” ni Jessica Soho pagkakakilanlan ng bawat pangkat etniko
c. “Vaklang tohh” ni Vice Ganda MGA HALIMBAWA:
d. “Magandang Gabi Bayan” ni Noli de Castro - Layladek Sika  salitang iniirog kita ng mga
e. “Ang buhay ay weather weather lang” ni grupong Kankanaey
Kuya Kim - Kalipay  tuwa, ligaya, saya
3. Sosyolek - Palangga  iniirog, sinisinta, minamahal
 Tinatawag na sosyalek 6. Pidgin
 Ginagamit ng isang particular na grupo  Walang pormal na estraktura
 Ang mga salitang ito ay may kinalaman sa  Binansagang nobody’s native language ng mga
katayuang sosyo ekonomiko at kasarian ng dayuhan
indibidwal na gumagamit ng naturang salita

MGA HALIMBAWA:
- OMG! It’s so mainit naman ditto
- May amats na ako ‘tol
- Sige ka, jojombagin kita!
- Wa facelak girlash mo sis

Wika Page 6
 Sunday, October 18, 2020 3:04 PM

MGA HALIMBAWA: MGA HALIMBAWA:

PORMAL PIDGIN Propesyon o Tawag sa binibigyan ng

Larangan serbisyo
Ang panindang damit ay Ako tinda damit
maganda. maganda. - Guro - Estudyante
Kayo na ang bumili ng alak Kayo bili alak akin. - Doktor at Nars - Pasyente
para sa akin. - Abogado - Kilyente
Nakakita ako ng Ako kita ganda - Pari - Parokyano
magandang babae. babae.
- Tindero/Tindera - Suki

6. Creole - Drayber/Kondukt - Pasahero

 Wikang unang naging pidgin at kalaunan ay or
naging likas na wika (nativized) - Artista - Tagahanga
 Nadebelop dahil sa mga salitang pinaghalo-halo
dahil sa mga indibidwal mula sa magkaibang Register sa Iba’t Ibang Larangan
lugar halimbawa dito ay ang pinaghalong salita
Ekonomik Politika Edukasyon Literatur
ng Tagalog at Espanyol na tinatawag na
s e
Chavacano, halong Arican at Espansyol na
Palenquero at halong Portuguese at Espanyol na Kita Pamahalaan Pagsusulit Akda
tinatawag na Annobonese. Ito ang pinagka iba Konsumo Batas Enrollment Prosa
ng Pidgin at Creole.
Kalakal Kongreso Klase Awit
MGA HALIMBAWA: Puhunan Senado Class Mitolohiy
- Mi nombre  Ang pangalan ko Record a
- Di donde lugar to?  Taga saan ka?
- Buenas dias  Magandang umaga Pamilihan Korte Kurikulum Awtor
- Buenas tardes  Magandang hapon Pananalapi Eleksiyon Kampus Salaysay
Produkto Korapsyon Akademiks Tauhan
7. Register
 Mga salitang siyentipiko o teknikal na
nagtataglay ng iba’t – ibang kahulugan sa iba’t-
ibang larangan

MGA HALIMBAWA:

a. Spin
- Ang spin sa washing machine ay
nangangahulugan ng mabilis na pag-ikot ng
makina upang mapiga o matanggal ang tubig sa
mga damit.
- Sa paggawa ng sinulid, nangangahulugan ang
spin ng paghahabi ng hibla o fiber upang maging
sinulid.

b. Kapital
- Puhunan
- Punong Lungsod o Kabisera

 Bawat propesyon ay may register o mag

espesyalisadong salitang ginagamit

Wika Page 7
LINGGWISTIKONG KOMUNIDAD
Sunday, October 18, 2020 3:08 PM
 iba’t ibang uri ng mga wikang ginagamit sa komunidad sa paglipas ng panahon. Nagkakaintindihan
sila sa tuntunin nito at naibabahagi ng bawat isa ang parehong pagpapahalaga at damdamin sa
paggamit nila sa pkikitungo sa bawat isa.
Linggwistika
Ito ay sangay na siyang nag-
aaral ng wika, at kung paano ito
nakakaapekto, kasabay ang mga
kultura dito, at kung saan ito
nagmula.
Mga Salik sa Linggwistikong Komunidad
 May kaisahan sa paggamit ng wika at
naibabahagi ito sa iba. Ibigsabihin ng
wika ay Homogenous.
 Nakapag bahagi ang kasapi sa tuntunin ng
wika at interprasyon nito.
 May kaisahan sa pagpapahalaga at palagay
hingin sa gamit ng wika.
MGA HALIMBAWA:
- Sektor  mga manggagawa
- Yunit  koponan ng basketball,
organisasyon ng mag-aaral
- Grupong Pormal  bible study group
- Grupong Impormal  barkada
 Homogenous - Ito ay nangangahulugan na
may mga salitang magkakapareha ngunit
dahil sa mga paraan ng pagpagbaybay at
mga intonasyon at o punto ay nagkakaroon
ng bagong kahulugan ang mga salita.
HALIMBAWA
Kamay
- Illokano  Ima
- Bikolano  kamot
- Kapampangan  gamat
 Heterogenous - tumutukoy sa
pagkakaiba-iba ng wikang ginagamit ng
mga pangkat ng tao dahil sa pagkakaiba
nila ng edad, kasarian, tirahan, gawain, at
iba pang salik.
Komunidad
Ito ay pangkaraniwang tumutukoy sa isang yunit ng
panlipunan o pakikipagkapwa na mas malaki kaysa sa
isang tahanan, mag-anak, o pamamahay na may
pinagsasaluhang karaniwang mga pagpapahalaga at may
matibay na pagsasamahang panlipunan.
Dalawang Uri ng Heterogenous
a. Barayting Permanente
• Dayalekto – Ito ang barayting batay sa
pinanggalingang lugar, panahon, at katayuan sa
buhay ng isang tao.
• Idyolek – Ito ang barayting kaugnay ng
personal na kakanyahan ng bawat indibiduwal
na gumagamit ng wika.
b. Barayting Pansamantala
• Register – Ito ang barayting bunga ng
sitwasyon at disiplina o larangang
pinaggagamitan ng wika.
• Istilo – Ito ang barayting batay sa bilang at
katangian ng kinakausap, at relasyon ng
nagsasalita sa kinakausap
• Midyum – ito ang barayting batay sa
pamamaraang gamit sa komunikasyon,
maaaring pasalita o pasulat.
 Unang Wika - tinatawag din bilang katutubong
wika. Ito ay arteryal na wika na natututunan natin
mula ng tayo ay ipinanganak. Batayan para sa
pagkakakilanlang sosyolinggwistika ang unang wika.
Bukod dito, ang unang wika ang wikang madalas
nating ginagamit sa pakikipagtalastasan sa loob ng
bahay.
HALIMBAWA:
• Filipino para sa mga Pilipino
• Ingles para sa mga Amerikano
 Pangalawang Wika – Ayon sa dalubwika, ay
tumutukoy sa alinmang wikang natutuhan ng isang
tao matapos niyang maunawaang lubos at magamit
ang kanyang sariling wika.
Wika Page 8
GAMIT NG WIKA SA LIPUNAN
Sunday, October 18, 2020 3:14 PM
1. Interaksiyonal
 Ginagamit ito sa pagpapanatili ng mga relasyong sosyal, katulad ng

- Pagbati sa iba’t ibang okasyon - Pasasalamat

- Panunukso - Pagpapalitan ng kuro-kuro
- Pagbibiro tungkol sa isang particular na isyu
- Pang-iimbita - Paggamit ng mga salitang pang-teenager
- Liham-pangkaibigan - Gay Language
- Jargon
- Palitang ritwalistik
- Dayalektong rehiyunal

2. Instrumental
• Tumutukoy sa tao para maisagawa ang mga gusto niyang gawin
• Tumtutugon sa mga pangangailangan ng tao gaya ng pakikipag-ugnayan sa iba
• Maisasagawa niya ang anuman at mahihingi ang iba’t ibang bagay sa tulong ng wika
• Magagamit ang wika sa;

- Pagpaparangal - Pakikiusap
- Berbal na pagpapahayag - Liham pangangalakal
- Pagmumungkahi - Pagpapakita ng mga patalastas tungkol sa isang produkto
- Paghingi at Pag-utos

3. Regulatoryo
 May gamit ding regulatori ang wika na nangangahulugang nagagamit ito sa pagkontrol sa mga ugali o asal
ng ibang tao, sitwasyon o kaganapan
 Nasa anyo ito ng iba’t ibang pangungusap na ;

- Padamdam - Paghingi ng paumanhion

- Pagmumura - Pagpapahayag ng mga pansariling damdamin (tuwa, galit, gulat,
- Pansariling hinanakit)
pahayag

 Kabilang dito ang:

- Pagbibigay ng mga patakaran o palisi at mga gabay o - Pagbibigay ng pahintulot at/o

panuntunan pagbabawal
- Pag-aaproba at/o di-pagpapatibay - Pagpuri at/o pambabatikos
- Pagbibigay paalala at babala - Pagsang-ayon at/o di-pagsang-ayon
- Pagbibigay panuto

4. Personal
 Pagpapahayag ng personalidad at damdamin ng isang indibidwal
 Paglalahad ng sariling opinion at kuro-kuro sa paksang pinag-uusapan

HALIMBAWA:
- Pagsulat ng talaarawan at journal
- Pagpapahayag ng pagpapahalaga sa anumang anyo ng panitikan

Wika Page 9
Sunday, October 18, 2020 3:17 PM

5. Heuristiko
 Ginagamit ito ng tao upang matuto at magtamo ng mga tiyak na kaalaman tungkol sa mundo,
sa mga akademiko at/o propersyunal na sitwasyon
 Pagbibigay o paghahanap ng kaalaman

- Pagtatanong - Panunuri
- Pakikipagtalo - Sarbey
- Pagbibigay-depinisyon - Pananaliksik

6. Impormatibo
 Ang wika ay instrument upang ipaalam ang iba’t ibang kaalaman at insight tungkol sa mundo
 Ang wika ay ginagamit upang magibigay ng impormasyon/datos sa paraang pasulat at pasalita

- Pag-uulat - Pagsagot
- Panayam - Pagtuturo
- Pagtuturo - Pagsusulat ng pamanahunang papel o tesis
- Pagpapaliwanag

7. Imahinasyon
 Likas sa mga Pilipino ang pagkamalikhain sa pamamagitan ng wika napapagana ang
imahinasyon ng tao.
 Nakaukit sa isipan ng tao ang kanyang mga pangarap na nagsisilbing gabay sa kanyang
hinaharap
 Nakakasulat ang tao ng:
- Tula
- Maikling Kuwento
- Sanaysay

Wika Page 10
KASAYSAYAN NG WIKANG PAMABANSA
Sunday, October 18, 2020 3:18 PM
A. PANAHON NG MGA KATUTUBO
Teorya tungkol sa mga Taong Unang Nanirahan sa
Pilipinas
 Teoryang Pandarayuhan – nagsimula sa
pagkakategorya ng pinagmulan ng lahing Pilipino
ayon kay J. Montano.
o Tatlong grupo na nagpasimula ng lahing
Pilipino:
- Negrito
- Indonesyo
- Malay
Paraan at Sistema ng Pagsulat ng mga Katutubo
 Ang Ginamit na Panulat ng mga Katutubo
o Lanseta - dulo ng mautulis na bakal
o Matutulis na kawayan
 Mga Ginamit na Sulatan ng mga Katutubo
o Mga biyas ng kawayan
o Dahon ng palaspas
o Balot ng punong kahoy
 Padre Chirino – may sariling Sistema ng pagsulat
ang mga katutubo noon at ito ay tinawag na
Baybayin
o Baybayin – tawag sa paraan ng pagsulat ng
mga katutubo.
- Ang salitang baybayin sa kasalukuyang
wikang Filipino ay nangangahulugang
pagbigkas ng mga titik
- Sa kasalukuyan ang simbolo ng
baybayin ay nasa Unicode at kilala sa
tawag na Tagalog Sign Virama.
- Binubuo ito ng labing-pitong (17) titik;
□ tatlong (3) patinig at
□ labing-apat (14) na katinig
 Paraan ng Pagsulat ng mga Katutubo
 Abiguda – pagparehas ng katinig at patinig
o Sa pagsulat naman ng isang katinig na
nagtatapos sa patinig na “E” o “I”,
naglalagay ng kudlit sa ibabaw (‘).
o Sa pagsulat naman ng isang katinig na
nagtatapos sa patinig na “O” o “U”,
naglalagay ng kudlit sa ilalim (,)
Wika Page 11
A. PANAHON NG MGA KASTILA
LAYUNIN: Ikintal sa isip at puso ng mga Pilipino
ang kristiyanismo
 Tatlong Pangunahing rason ng pagsakop ng mga
Espanyol sa Pilipinas:
1. God – upang ipalaganap ang kristiyanismo sa
bawat nasasakupan
2. Gold – upang mas maging mayaman sila sa
pamamagitan ng mga bansang sinasakop
3. Glory – upang mapalawak ang teritoryo at maging
makapangyarihan bilang isang bansa.
• Haring Felipe II – Ipinag-utos niya para sa
ikadadali ng pag-aaral at pagkaunawa sa wikang
Pilipino mga lubusang naipino na hatiin ang
kapuluan sa apat ayon sa mga orden na naririto
sa Pilipinas
• Agustino
• Pransiskano
• Dominiko
• Heswita
• Alpabetong Romano (Abecedario) - Ito ay
binubuo ng 29 na letra at hango sa Romanong
paraan ng pagbigkas at pagsulat.
• Nagtatag ang hari ng mga paaralang magtuturo
ng wikang Kastila sa mga Pilipino ngunit ito ay
tinutulan ng mga prayle
○ Ang mga misyonerong espanyol mismo ang
nag-aral ng mga wikang katutubo
○ Nagsulat ang mga prayle ng mga
diksyonaryo at aklat-panggramatika,
katekismo at kumpensyonal
• Inutos ng hari na gamitin ang wikang katutubo
ngunit hindi ito nasunod:
○ Gobernador Tello – nagmumungkahi na
turuan ang mga Indio ng wikang Espanyol
○ Carlos I at Felipe II – naniniwala na
dapat maging billinguwal ang mga Pilipino.
○ Carlo I – ituro anf Doktrina Kristiyana
gamit ang wikang Espanyol
Sunday, October 18, 2020 3:20 PM
• Marso 2, 1634 – muling inulit ni Haring Felipe II ang
utos tungkol sa pagtuturo ng wikang Kastila sa lahat
ng katutubo.
• Hindi naging matagumpay ang mga kautusang
nabanggit kung kaya si Carlos II ay naglagda
ng isang dekrito na inuulit ang mga probisyon
sa mga nabanggit na batas. Nagtakda rin siya
ng parusa para sa mga hindi susunod dito.
• Disyembre 29, 1792, nilagdaan ni Carlos IV ang isa
pang dekrito na nag-uutos na gamitin ang wikang
Kastila sa mga paaralang itatatag sa lahat ng mga
pamayanan ng Indio.
• Ang dating baybayin ay napalitan ng
Alpabetong Romano na binubuo naman ng 20
titik,
○ Limang (5) patinig
 a, e, i, o, u
○ Labing-limang (15) katinig
 b, k ,d, g, h, l,m, n, ng, p, r, s, t, w,
y ni Emilio Aguinaldo bilang pangulo noong 23
A. PANAHON NG REBOLUSYONG PILIPINO
Pagtataguyod ng La Solidaridad
A. PANAHON NG MGA AMERIKANO
 Nailathala ang pahayagang propagandista na
pinangunahan ng La Solidaridad noong Pebrero 19,
1889
 La Solidaridad – isang peryodikong mga aritkulong
tumatalakay sa reporma ng Pilipinas
 Pinangunahan nina;
○ Jose Rizal
○ Graciano Lopez Jaena
○ Marcelo Del Pilar
 Wikang Espanyol ang ginamit sa pagsulat
 “Isang Bansa, Isang Diwa” – kaisipang sumibol sa
mga maghihimagsik laban sa mga Espanyol
○ Pinili ang Tagalog sa pagsusulat ng mga
sanaysay, tula, kuwento, liham at talumpati.
○ Masidhing damdamin laban sa mga Espanyol
ang pangunahing paksa ang kanilang sinulat
Wika Page 12
Katipunan
• Ang layunin nito ay ang ganap na kasarinlan
sa pamamagitan ng armadong paraan na
pinangunahan ni Andres Bonifacio
• Wikang Tagalog ang ginamit sa kautusan at
pahayagan ng katipunan
Konstitusyon ng Biak-na-Bato
• Noong 1899, ginawang opisyal na wika ang
Tagalog, ngunit walang isinasaad na ito ang
magiging wikang pambansa ng republika
• Kauna-unahang republikang naitatag sa
Pilipinas ng maghihimagsik na si Emilio
Aguinaldo at kapuwa kasapi sa Katipunan
Unang Republika
• Ang pagtatag ng Republika ng Pilipinas ang
naging pinakamahalagang pangyayari sa
himagsikan ng mga Pilipino laban sa
pamamahala ng mga Espanyol
• Hunyo 12, 1898 – ipinahayag ang kalayaan ng
Pilipinas
• Ang pamahalaang diktatoryal ay pinalitan ng
pamahalaang rebolusyonaryo na pinamunuan
Hunyo 1898
• Isinaad sa konstitusyon na ang paggamit ng
Wikang Tagalog ay opsiyonal
Almirante Dewey
• Pagkatapos ng kolonyalistang Espanyol,
dumating ang mga Amerikano sa pamumuno
ni Dewey
Wikang Ingles
• Sa panahong iyon, ginamit ang wikang Ingles
bilang;
○ Wikang Panturo
○ Wikang Pantalastasan
• Ginamit nilang instrumento ang edukasyon
na sistema ng publikong paaralan at
pamumuhay na demokratiko.
• Thomasites – mga sundalong kinikilalang
unang guro at tagapagturo ng Ingles

• Pambansang Sistema ng Edukasyon:
○ Magiging tama ang edukasyon ng
mamamayan, masaklaw at magtuturo sa
mga Pilipino ng pamamahala sa sariling
bayan
○ Mabibigyan sila ng isang wikang
nauunawaan ng lahat para sa mabising
pakikipagtalastasan
Jacob Schurman
• Ang namuno sa komisyong naniniwalang kailangan
ang Ingles sa edukasyong Primarya
• Nagtatag ng lupon si Mc Kinely na pinamumunuan
ni Schurman na ang layunin ay alamin ang
pangangailangan ng mga Pilipino
• Batas Blg. 74
○ Isang pambayang paaralan ang
kailangan ng mga Pilipino
○ Mas pinili ng mga lider-Pilipino na
gamitin bilang wikang panturo ang
Ingles
 Hindi naging madali para sa mga
nagsipagturo ang paggamit agad
ng Ingles, at hindi nila maiwasang
gumamit ng bernakular sa
kanilang pagtuturo
□ Inirekomenda ang paggamit
ng bernakular bilang wikang
panturo
□ Nailimbag ang mga librong
pamprimarya:
 Ingles-Ilokano
 Ingles-Tagalog
 Ingles-Bisaya
 Ingles-Bikol
Wika Page 13
Bise Gobernador Heneral George Butte
 Naniniwalang epektibong gamitin ang mga
wikang bernakular sa pagtuturo sa mga Pilipino
sa unang apat na taong pag-aaral
 Hindi kailanman magiging wikang pambansa ng
mga Pilipino ang Ingles sapagkat hindi ito ang
wika ng tahanan
 Labag man sa initus ni McKinley na gamiting
wikang panturo ang mga wikabg bernakular sa
mga paaralan ay nanatili pa rin ang Ingles na
wikang panturo at pantulong naman ang wikang
rehiyonal
 Ipinatupad ang patakarang alinsunod sa ilang
patakarang ipinatupad ng mga mananakop na
Kastila. Ang mga ito ay ang pagyakap sa
Kristiyanismo at ang pagiging sibilisado ng
mga pamayanan.
Surian ng Wikang Pambansa (SWP)
 Inaprubahan ng Kongreso ang Batas
Komonwelt Blg. 184 na lumikha ng Surian ng
Wikang Pambansa na nataasang gumawa ng
pag-aaral ng mga katutubong wika at pumili ng
isa na magiging batayan ng wikang pambansa
 Novebyembre 13, 1947 – inilikha ng unang
Pambansang Asamblea ang Surian ng Wikang
Pambansa, na pinili ang Tagalog bilang batayan
ng isang bagong pambansang wika.
 Naimpluwensyahan ang pagpili sa Tagalog ng
mga sumusunod;
 Sinsalita ang Tagalog ng napakaraming tao at
ito ang wikang pinakanauunawaan sa lahat ng
mga rehiyon ng Pilipinas.
 Hindi ito nahahati sa mga mas maliliit at hiwa-
hiwalay na wika, tulad ng Bisaya
 Ang tradisyong pampanitikan nito ang
pinakamayaman at ang pinakamaunlad at
malawak (sinasalamin ang dayalektong Toskano
ng Italyano)
 Ito ang wika ng Maynila, ang kabiserang
pampolitika at pang-ekonomiya ng Pilipinas
 Ito ang wika ng Himagsikan at ng Katipunan–
dalawang mahahalgang pangyayari sa
kasaysayan ng Pilipinas
 Disyembre 30, 1937 – sa pamamagitan ng
Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134 ng
Pangulong Quezon, ang Wikang Pambansa ay
ibabatay sa Tagalog
Sunday, October 18, 2020 3:22 PM
 Abril 1, 1940 – ipinalabas ang Kautusang
Tagapagpaganap na nagtadhana ng paglilimbag
ng isang balarila at isang diksyunaryo sa
Wikang Pambansa
 Hunyo 7, 1940 – pinagtibay ng Batas-
Komonwelt Blg. 570 na nagtadhana na simula
sa Hulyo 4, 1946, ang wikang pambansa ay isa
sa mga opisyal na wika ng bansa.
A. PANAHON NG MGA HAPON
Greater East Asia Co-Prosperity Sphere
 Pagbuklurin ang mga bansa sa Asya
 Tanggalin ang impluwensya ng mga Anglo-
Amerikano sa kabuhayang pampilitikal at
panlipunan ng mga Pilipino.
“Ang Asya ay para sa Asyano” at
“Ang Pilipinas ay para sa mga
Pilipino”
Gintong Panahon ng Wikang Filipino
 Sa panahong ito mas malaya ang mga Pilipino
sa pagsulat ng panitikan at pagsanib ng kultura
at kaugalian at paniniwlang Pilipino kaysa noong
Panahon ng mga Amerikano
 Mahuhusay na maikling kwento sa panahong ito
gaya ng:
o Lupang Tinubuan ni Narciso Reyes
o Uhaw ang Tigang na Lupa ni Liwayway Arceo
o Ang Lungsod, Nayon, at Dagat-dagatan ni
N.V.M Gonzales
 Sinunog ang mga aklat na nakalathala sa
wikang Ingles upang masiguro na hindi
mababahiran ng kanluraning ideya ang mga
panitikang linilikha
 Ordinansa Militar Blg. 13
 Pinamumunuan ni Jorge B. Vargas noong Hulyo
24, 1942
Wika Page 14
 Nagsasaad na ang Niponggo at Tagalog ang
siyang opisyal na mga wika
o Gobyerno Militar – nagturo ng Niponggo sa mga
guro ng mga pambayang paaralan upang ito ang
gamiting midyum sa pagtuturo.
o Katakana – isang uri ng pagsulat sa bansang
Hapon.
 Executive Order no. 10
 Inilathala ni Pangulong Jose P. Laurel noong
1943
 Isinaad ang pagtuturo ng Tagalog sa lahat ng
mga paaralang elementarya (publiko at pribado)
 Pagsasanay ng mga guro sa wikang Tagalog
 Ipinakilala bilang asignaturo ang pag-aaral ng
wikang Tagalog sa kurikulum ng mga paaralan
 Executive Order no. 44
 Inilathala ni Pangulong Jose P. Laurel noong
1943
 Isinatupad ang restorasyon ng Unibersidad ng
Pilipinas na naatasang payabungin ang Wikang
Pambansa at itaguyod ang nasyonalismo.
 Saligang Batas 1943, Artikulo IX, Seksyon
2:
 “Dapat magsagawa ng mga hakbang ang
pamahalaan tungo sa pagpapaunlad at
pagpapalaganap ng Tagalog bilang Pambansang
Wika”
 Sang-ayon ito sa isa sa mga Propaganda ni
Pangulong Laurel na
• “Isang watawat, isang bansa, isang wika”
Sunday, October 18, 2020 3:23 PM
KALIBAPI (Kapisanan ng Paglilingkod sa
Bagong Pilipinas)
 Pinamumunuan ni Benigno S. Aquino Sr. (isang
pulitikal na partido)
 Pagpapabuti ng edukasyon at moral na
rehenerasyon
 Pagpapalakas at pagpapaunlad ng
pangkabuhayan sa Pilipinas sa pamamatnubay
ng Imperyong Hapones
 Palaganapin ang Wikang Pilipino sa buong
kapuluan (sa tulong na rin ng Surian ng Wikang
Pambansa)
A. PANAHON NG PAGSASARILI HANGGANG
SA KASALUKUYAN
Panahon ng Liberasyon
 Hulyo 4, 1945 – ito ang simula ng panahon ng
liberasyon hanggang sa tayo ay magsarili
 Batas Komonwelt Blg. 570
o Ang Wikang Pambansa ay magiging isa na sa
mga wikang opisyal ng Pilipinas (Tagalog at
Ingles) simula sa Hulyo 4, 1946.
Panahon ng Pagbangon
 Sumentro sa mga gawaing pang-ekonomiya ang
mga Pilipino
 Dumagsa ang mga banyagang kapitalista na
karamiha’y Amerikano
 Kautusang Pangkagawaran Blg. 7
o Pinalitan ang tawag sa wikang pambansa, mula
Tagalog ay ginawang wikang Pilipino
o Ipinalabas ni Jose B. Romero, dating kalihim
ng edukasyon at nilagdaan ni Kalihim
Alejandro Roces
o Noong taong aralan 1963 – 1964, sinimulang
ilimbag ang mga sertipiko at diploma sa
pagtatapos sa wikang Pilipino
o Ito ay base sa Kautusang Tagapagpaganap Blg.
60 na nilagdaan ni dating Pangulong Diosdado
Macapagal
Wika Page 15
Pangulong Ferdinand E. Marcos
 Kautusang Tagapagpaganap Blg. 96
o Pangalanan sa Pilipino ang lahat ng gusali, edipsiyo,
tanggapan ng pamahalaan
 Memorandum Sirkular Blg. 172
o Ang mga ulong-liham ng mga tanggapan ng
pamahalaan ay isulat sa Pilipino
o Nilagdaan ni Kalihim Tagapagpaganap Rafael Salas
 Memorandum Sirkular Blg. 199
o Nagtatagubilin sa lahat ng kawani ng pamahalaan
dumalo sa seminar sa Pilipinong pangunahan ng
Surian ng Wikang Pambansa
o Batas Komonwelt Blg. 184
○ Nilikha ng Batasang pambansa ang batas na
ito, kung saan opisyal na naglikha ng Surian
ng Wikang Pambansa
o Kautusang Pangkagawaran Blg. 25
○ Mula sa Kagawaran ng Edukasyon at Kultura
sa pamumuno ni Kalihim Juan L. Manuel
○ Panuntunan sa pagpapatupad ng Patakarang
Edukasyong Bilingguwal
Saligang Batas 1987
 Corazon C. Aquino
○ Nagsulong ng paggamit ng wikang Filipino
○ Bumuo ng bagong batas ang Constitutional
Commision
- Executive Order No. 335 – nag aatas sa
lahat ng kawani at ahensiya ng
pamahalaan na magsagawa ng hakbang
na kailangan para sa layuning magamit
ang Filipino sa mga opisyal na
transaksiyon
 Artikulo XIV – Wika
○ Sek. 6. – Ang wikang pambansa ay Filipino.
Samantalang nalilinang, dapat payabungin at
pagyamanin pa salig sa umiiral na mga wika ng
Pilipinas at sa iba pang mga wika.
Sunday, October 18, 2020 3:24 PM

○ Sek. 7. – Ukol sa mga layunin ng komunikasyon

at pagtuturo, ang mga wikang opisyal ng
Pilipinas ay Filipino at hangga’t walang
itinatadhana ang batas, Ingles. Ang mga wika
ng rehiyon ay pantulong na mga wikang opisyal
sa mga rehiyon at magsisilbing opisyal na
pantulong na midyum ng pagtuturo.
Dapat itaguyod nang kusa at opsiyonal ang
Kastila at Arabic.

○ Sek. 8. – Ang Konstitusyong ito ay dapat

ipahayag sa Filipino at Ingles at dapat isalin
sa mga pangunahing wikang panrehiyon,
Arabic, at Kastila.

○ Sek. 9. – Dapat magtatag ang Kongreso ng

isang komisyon ng wikang pambansa na
binubuo ng mga kinatawan ng iba’t-ibang mga
rehiyon at mga disiplina na magsasagawa,
mag-uugnay at magtataguyod ng mga
pananaliksik para sa pagpapaunlad,
pagpapalaganap at pagpapanatili sa Filipino at
iba pang mga wika.

Wika Page 16