FIZYKA – ĆWICZENIA (30H) ETI – SEMESTR II

DYNAMIKA: DYNAMIKA PUNKTU MATERIALNEGO. SIŁA BEZWŁADNOŚCI

I. CEL ĆWICZENIA
Nabycie umiejętności praktycznego rozwiązywania zadań i problemów dotyczących dynamiki.

II. ROZWIĄZANIA ZADAŃ Z ĆWICZEŃ 7

Zadanie 1. Obliczyć siłę, jaką należy działać na ciało o masie 100 kg przez 10 s, aby uzyskało ono prędkość
4 m/s.

Dane:
m = 100 kg
t = 10 s
V = 4 m/s
V0 = 0 m/s (ponieważ prędkość początkowa ciała wynosiła 0 m/s)
Szukane:
F=?

Z równania (3.3) mamy, że: 𝐹⃗ 𝑡 = 𝑚𝑉

⃗⃗
Stąd:
𝑚 𝑚
𝑚 ∙ 𝑉 100𝑘𝑔 ∙ 4 𝑠 10𝑘𝑔 ∙ 4 𝑠 𝑘𝑔 ∙ 𝑚
𝐹= = = = 40 = 40𝑁
𝑡 10𝑠 𝑠 𝑠2

Odpowiedź: Na ciało należy działać siłą 40N.

III. MATERIAŁ NAUCZANIA

Dynamika jest to dział mechaniki obejmujący badania ruchu ciał materialnych pod wpływem działających
na nie sił [Encyklopedią Fizyki. Tom I, PWN, Warszawa 1972, s. 422]. Opiera się ona na trzech zasadach podanych przez
I. Newtona, zwanych zasadami dynamiki.

3.1. SIŁA BEZWŁADNOŚCI [3]

Siła bezładności występuje tylko w układach poruszających się z przyśpieszeniem tzn. w układach
nieinercjalnych. Jest przeciwnie skierowana do przyśpieszenia, jej wartość jest iloczynem masy ciała
znajdującego się w tym układzie i przyśpieszenia tego układu:

Fb = m a (3.1)

Siła bezwładności występuje np. w ruszającym z miejsca lub hamującym samochodzie, w czasie ruszania
lub zatrzymywania się windy, w ruchu gdzie zmienia się kierunek prędkości jak np. na zakrętach. W ruchu po
okręgu występuje przyśpieszenie dośrodkowe, a więc siła bezwładności (zwana wówczas siłą odśrodkową)
będzie skierowana od środka okręgu wzdłuż jego promienia i jej wartość jest iloczynem masy ciała
i przyspieszenia dośrodkowego:

𝑽𝟐
𝑭𝒐𝒅 = 𝒎 ∙ (3.2)
𝒓

Uwaga dla obserwatora niezwiązanego z ruchem przyśpieszonym (stojącego na zewnątrz układu), siły
bezwładności nie występują.
FIZYKA – ĆWICZENIA (30H) ETI – SEMESTR II
DYNAMIKA: DYNAMIKA PUNKTU MATERIALNEGO. SIŁA BEZWŁADNOŚCI

Przykład 1. Winda rusza w dół z przyspieszeniem 5 m/s2, w której znajduje się człowiek o masie 70 kg.
Obliczyć siłę, z jaką naciska on na podłogę windy.
Dane:
a = 5 m/s2
m = 70 kg
g = 9,81 m/s2
Szukane:
N=?

Siła bezwładności występująca w czasie przyśpieszenia windy, gdy ona rusza w dół, działa do góry i
zmniejsza ciężar ciała o iloczyn jego masy przez przyspieszenie windy, a więc o siłę:
Fb = m ∙ a = 70 kg ∙ 5 m/s2 = 350 N

Nacisk człowieka na podłogę windy będzie więc wynosić:

N = G – Fb = m ∙ g – m ∙ a = m (g – a) = 70 kg (9,81 m/s2 – 5 m/s2) = 70 kg ∙ 4,81 m/s2 = 336,7 N

Odp. Człowiek naciska na windę z siłą 336,7 N.

Uwaga do zadania! Gdyby winda spadała swobodnie z przyśpieszeniem ziemskim g wtedy na podłogę
windy człowiek nie wywierałby żadnego nacisku, byłby w stanie nieważkości. Stan nieważkości jest wtedy, gdy
ciężar ciała zostaje zrównoważony przez siłę bezwładności. Przeciążenie natomiast ma miejsce wtedy, gdy do
ciężaru danego ciała dodaje się siła bezwładności.

IV. ZADANIA DO SAMODZIELNEGO ROZWIĄZANIA

Zadanie 1. Winda rusza w górę z przyspieszeniem 4 m/s2, w której znajduje się człowiek o masie 50 kg.
Obliczyć siłę, z jaką naciska on na podłogę windy.

Zadanie 2 (powtórzeniowe). Oblicz przyspieszenie, z jakim będą poruszały się sanie o masie 20 kg pchane
siłą 5N skierowaną pod kątem 30° do poziomu (rys. 1). Przyjmij, że przyśpieszenie ziemskie wynosi 9,81 m/s2,
a współczynnik tarcia 0,5.

F = 5N
30°

m = 20 kg

V. LITERATURA
[1]
Halliday D., Resnick R., Walker J., Podstawy fizyki, t. 1,2,3,4 i 5, PWN, Warszawa (wszystkie roczniki).
[2]
Bobrowski C., Fizyka – krótki kurs, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa (wszystkie roczniki).
[3]
Meldizon J., Fizyka. Materiały pomocnicze, Wydawnictwo PL, Lublin 2015.
[4]
Jędrzejewski J., Kruczek W., Kujawski A., Zbiór zadań z fizyki, tom 1, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne,
Warszawa (wszystkie roczniki).
[5]
Orear J., Fizyka, tomy 1–2, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 2015.
[6]
Jaśkowska A., Meldizon J., Zadania do ćwiczeń rachunkowych z fizyki, cz. 1, Wydawnictwa Uczelniane
Politechniki Lubelskiej, Lublin 1997.