Professional Documents
Culture Documents
ภาพถ่ายหน้าจอ 2023-08-26 เวลา 1.03.38 PM
ภาพถ่ายหน้าจอ 2023-08-26 เวลา 1.03.38 PM
ภาพถ่ายหน้าจอ 2023-08-26 เวลา 1.03.38 PM
ให้เป็นมอเตอร์ไซค์ไฟฟ้า (รุ่นที่ 2)
โดย
หน่ วยปฏิบัตกิ ารวิจยั การประยุกต์ ใช้ งานอิเล็กทรอนิกส์ กาลังและการจัดการพลังงาน
1
KKT Motobike
2
กำหนดกำรอบรม
วันเสาร์ ที่ 26 สิ งหาคม 2566
8.00-8.30น. ลงทะเบียนและพิธีเปิ ดงาน
8.30-10.30น. พื้นฐานรถมอเตอร์ไซค์ไฟฟ้า หลักการทางานของอุปกรณ์ต่างๆ และเทคโนโลยีที่เกี่ยวข้อง
10.30-12.00น. การวิเคราะห์เลือกใช้มอเตอร์ไฟฟ้าและแบตเตอรี่ สาหรับรถมอเตอร์ไซค์ดดั แปลง
และกรณี ศึกษาเทคนิคการดัดแปลงมอเตอร์ไซค์ไฟฟ้า 1
12.00-13.00น. พักรับประทานอาหารกลางวัน
13.00-14.00น. กรณี ศึกษาเทคนิคการดัดแปลงมอเตอร์ไซค์ไฟฟ้า 2
14.00 -17.00น. มาตรฐานการทดสอบกรมขนส่งทางบก และมาตรฐานการทดสอบวัดค่าทางไฟฟ้า
วันอาทิตย์ ที่ 27 สิ งหาคม 2566
8.00-8.30น. ลงทะเบียน
8.30-10.30น. หลักการเบื้องต้นในการวัดประสิ ทธิภาพรถมอเตอร์ไซค์ไฟฟ้า การวัดแรงม้า แรงบิด กระแสไฟ และแรงดัน
10.30-12.00น. การเตรี ยมการนารถไฟฟ้าขึ้นเครื่ องไดโน่ การยึดรถ การปรับระยะฐานล้อ และการติดตั้งเครื่ องวัดกระแส และแรงดัน
ขั้นตอนการทาการวัดผลบนไดโน่ การเร่ งความเร็ วรถ การใช้งานโปรแกรมเพื่อเก็บค่าต่าง ๆ (Sampling) และการ
แสดงผลที่หน้าจอ (Graph & Data Table)
12.00-13.00น. พักรับประทานอาหารกลางวัน
13.00-14.30น. การแปรความหมายกราฟ และการอ่านค่ากราฟ และค่าทางสถิติต่างๆ
14.30 -17.00น. การปรับตั้งค่าไดโน่ให้ได้มาตราฐาน (Calibration) 3
แบบทดสอบก่อนการอบรม
4
The research group of Power Electronic Applications and
Energy Management (PEAEM)
5
Our facilities (component to system levels)
6
Our facilities (component to system levels)
7
Training Courses
8
Training Courses
• อบรมเชิงปฏิบัตกิ ารการควบคุมมอเตอร์ สาหรับยานยนต์ ไฟฟ้ า (ฟรี30ท่ าน)
9
Training Courses
• โครงการอบรมติดตั้งและทดสอบสถานีอดั ประจุสาหรับยานยนต์ ไฟฟ้ าและความปลอดภัย (ฟรี30ท่ าน)
10
Training Course
• โครงการอบรมเชิงปฏิบตั กิ ารเทคนิคการดัดแปลงมอเตอร์ไซค์ให้เป็ นมอเตอร์ไซค์ไฟฟ้ า (ฟรี30ท่ าน)
(กาหนดการจัดกิจกรรมระหว่างเดือน ก.ค.-ส.ค.)
11
EV Conversion
12
EV Conversion
13
University-Industry Collaboration
Nissan, donated EV(Nissan Leaf)
14
Project: Eco-friendly EV for public transportation in EEC
15
Contents
16
• ทีม่ าและความสาคัญ
17
ที่มา : EVAT
18
• พื้นฐานรถมอเตอร์ไซค์ไฟฟ้า หลักการทางานของอุปกรณ์ต่างๆ และเทคโนโลยีที่เกี่ยวข้อง
1 Charger
Controllers 2
3 Motor
BMS/Battery 4
5 Inverter
Converter 6
Power Systems for EV 19 19
1 Charger
โ มดการอัด การใช้งาน ลัก แ ล่งจ่าย กระแ อัด แรงดันอัด ชั่วโมงในการอัด
ประจุ กระแ ปะจุ (A) ประจุไฟฟ้า ประจุไฟฟ้า
(V) (Hr)
ที่มา: DOE Energy Effeciency and Renewable Energy Vehicle Technologies Program
20
20
ระบบป้องกันอันตรายจาก
ไฟฟ้ารั่ว (Residual Current
Device: RCD)
22
22
Sensor
23
23
3 Motor
Synchronous motor ประสิ ทธิภาพสู งกว่าแบบ ราคาของ Permanent Magnets Nissan Leaf, Soul EV
- Brushless DC (BLDC) Induction Motor มีน้ าหนัก แพง การควบคุมที่ซบั ซ้อน และ Toyota Prius
เบากว่า ประสิ ทธิ ภาพสู งกว่า
Motor ความเร็ วรอบสู ง แรงบิดสู ง
- Permanent Magnet
Synchronous Motor (PMSM)
Asynchronous motor มีราคาถูกกว่า ทนกว่า การ มีประสิ ทธิ ภาพน้อยกว่า PMSM Tesla Model S, Tesla
- Induction Motor ควบคุมง่ายกว่า และมี มีCopper Loss ที่ขดลวด Rotor Model X, Toyota
เสถียรภาพมากกว่า PMSM ทาให้ร้อนได้ง่าย RAV4, GM EV1
25
25
•Brushless DC Motor (BLDC)
Inner rotor
มอเตอร์ ไฟฟ้ ากระแสตรงไร้ แปรงถ่ าน
outer rotor
27
https://www.lucas-tvs.com/hub-motor/ 28
4 Battery/BMS
แบตเตอรี่ แบ่งเป็ น 2 ประเภทหลัก คือ
1) แบตเตอรี่ แบบใช้ครั้งเดียวทิ้ง หรื อ แบตเตอรี่ ชนิดปฐมภูมิ (primary batteries)
2) แบตเตอรี่ แบบชาร์จไฟใหม่ได้ หรื อ แบตเตอรี่ ชนิดทุติยภูมิ (rechargeable batteries)
29
นิยามความหมาย คาสาคัญต่างๆ
นิยาม หน่ วย ความหมาย
ความจุต่อน้ าหนัก(specific energy density) Wh/kg พลังงานไฟฟ้าต่อน้ าหนัก(ความสามารถในการเก็บความจุพลังงาน)
ความจุต่อปริ มาตร(Volumetic energy density) Wh/L พลังงานไฟฟ้าต่อปริ มาตร(ความสามารถในการเก็บความจุพลังงาน)
กาลังไฟฟ้าต่อน้ าหนัก(specific power density) W/kg กาลังไฟฟ้าต่อน้ าหนัก(ความสามารถในการใช้งาน ขณะจ่าย/ขณะชาร์จ )
กาลังไฟฟ้าต่อปริ มาตร(Volumetic power density) W/L กาลังไฟฟ้าต่อปริ มาตร(ความสามารถในการใช้งาน ขณะจ่าย/ขณะชาร์จ )
ความหมายของ W และ Wh
หน่วย W (watt) คือหน่วยของกาลังไฟฟ้า(power) มักใช้เรี ยกเมื่อขณะใช้ งานอุปกรณ์ ไฟฟ้ า เช่น เมื่อต่อเแหล่ง
จ่ายไฟฟ้าจากแบตเตอรี่ ป้อนให้กบั หลอดไฟฟ้าขนาด 10W นั้นหมายความว่าแบตเตอรี่ จะจ่ายกาลังไฟฟ้าให้กบั หลอด
ไฟฟ้ามีเท่ากับ 10W
หน่วย Wh (watt-hour) คือหน่วยของพลังงานไฟฟ้า(energy) ใช้บอกถึงความสามารถในการเก็บความจุ
พลังงานของแบตเตอรี่ หรื อแหล่งจ่ายไฟฟ้า เช่นแบตเตอรี่ มีความจุเท่ากับ 10kWh นัน่ หมายความว่าแบตเตอรี่ มีสามารถ
ในการเก็บความจุพลังงานสู งสุ ดไม่เกิน 10kWh นอกจากนี้มกั ใช้เรี ยกในการอ่านค่ามิเตอร์ของการไฟฟ้าซึ่ง 1 หน่วยการ
ใช้ไฟฟ้าจะมีค่าเท่ากับ 1,000Wh หรื อ 1kWh 30
นิยามความหมาย คาสาคัญต่างๆ
31
นิยามความหมาย คาสาคัญต่างๆ
นิยาม หน่ วย ความหมาย
Energy Efficiency % อัตราส่ วนระหว่างพลังงานที่จ่ายต่อพลังงานที่สะสมไว้ (ไฟฟ้าที่ชาร์จนามาใช้กี่ %)
Self-Discharge rate %/yea อัตราส่ วนของพลังงานสู ญสี ยไปเมื่อไม่ได้ใช้งาน (เสี ยพลังงานไปเมื่อไม่ได้ใช้งานเป็ นเวลาต่อ
r 1ปี )
State of charge (SOC) % อัตราส่ วนของระดับการเก็บประจุหรื อการชาร์จไฟของแบตเตอรี่
Depth of Discharge (DOD) % อัตราส่ วนของการนาเอาความจุที่มีอยูอ่ อกมาใช้งาน
Capacity Ah ค่าความจุกระแสไฟฟ้าแบตเตอรี่
Voltage V แรงดันแบตเตอรี่
C-Rate C ความสามารถในการจ่ายหรื อชาร์จกระแสเมื่อเทียบกับความจุไฟฟ้า (ค่า C-Rate
มากยิง่ จ่ายหรื อชาร์จได้เร็ ว)
Cycle life Cycle จานวนครั้งที่สามารถชาร์จแบตเตอรี่ ได้ (จานวนครั้งสู งสุ ดที่สามารถชาร์จแบตเตอรี่ ได้)
32
33
33
พลังงานไฟฟ้าต่อนา้ หนัก
กาลังไฟฟ้าต่อนา้ หนักหรือปริมาตรสูงขึน้
มีความปลอดภัยสูงมากขึน้
ราคาถูก
ที่มา:ศูนย์เทคโนโลยีพลังงานแห่งชาติ
34
BMS (Battery management system)
36
5 Converter
37
37
Converter
AC/DC
On board charger
38
38
6 Inverter
39
39
Inverter
DC/AC
Three-Phase
40
40
ไดอะแกรมของมอเตอร์ไซค์ไฟฟ้า
Controllers
-MCU (motor control Unit)
*Battery -Inverter & sensor other
*Motor
Charger, M23
Converter
41
• การวิเคราะห์เลือกใช้มอเตอร์ไฟฟ้าและแบตเตอรี่ สาหรับรถมอเตอร์ไซค์ดดั แปลง
้
ขันตอนการดั ่
ดแปลงรถจักรยานยนต ์จากเครืองยนต ์สันดาปให ้เป็ นฟฟฟ้ า
1. ตรวจสอบโครงสร้างและอุปกรณ์ต่างๆ ของรถที่นามาดัดแปลง
7. ทดสอบการใช้รถจักรยานยนต์ไฟฟ้า
42
• การวิเคราะห์เลือกใช้มอเตอร์ไฟฟ้าและแบตเตอรี่ สาหรับรถมอเตอร์ไซค์ดดั แปลง
43
• การวิเคราะห์เลือกใช้มอเตอร์ไฟฟ้าและแบตเตอรี่ สาหรับรถมอเตอร์ไซค์ดดั แปลง
44
การวิเคราะห์เลือกใช้มอเตอร์ไฟฟ้า
45
1. กรณี ตอ้ งการให้ได้ความเร็ วสู งสุ ด ด้วยการขับรถในทางระนาบ(มุมเป็ น0)
คํานวณหาแรงต ้านทานการหมุน
กรณีทางไต่ ระดับ แรงฉุดหรื อลากให้ รถมีความเร็วคงที่
FRR = GVW x cos (θ) x Crr
GVW หรื อ gross vehicle weight คือ น้ าหนักรถรวมผูโ้ ดยสารเท่ากับมวลรวมคูณค่านิจความโน้มถ่วงโลก ,Crr หรื อ
Rolling resistance coefficient คือ สัมประสิ ทธิ์ความต้านการเคลื่อนที่ระหว่างล้อยางกับผิวถนนที่ให้รถมีความเร็ ว
คงที่และ g คือ ค่าอัตราความโน้มถ่วงโลก เท่ากับ 9.81 m/s2
โดย cos (θ) แทนค่าแฟกเตอร์ที่นา้ หนักรถกดลงที่ลอ้ ยางสู่ ถนนผิวลาดยางและสภาพดี
เมื่อ θ เท่ากับ 0º ค่า Cos(0º) = 1
จะได้ค่า FRR
FRR = 155 x 9.81 x1 x 0.012
FRR = 18.25 N
46
1. กรณี ตอ้ งการให้ได้ความเร็ วสู งสุ ด ด้วยการขับรถในทางระนาบ(มุมเป็ น0)
้ นลาดเอี
คํานวณหาแรงต ้านทานในการขึนพื ้ ยง
47
1. กรณี ตอ้ งการให้ได้ความเร็ วสู งสุ ด ด้วยการขับรถในทางระนาบ(มุมเป็ น0)
่ ้ความเร่งในการหมุนฟปถึงความเร็วสูงสุด
คํานวณหาแรงทีใช
48
1. กรณี ตอ้ งการให้ได้ความเร็ วสู งสุ ด ด้วยการขับรถในทางระนาบ(มุมเป็ น0)
แรงต ้านอากาศ
- แรงต้ านอากาศ(Air dag force, FAD)
แรงต้านอากาศคือแรงต้านอากาศที่พ้นื ที่ส่วนหน้าของรถ(Af, m2)ปะทะกับอากาศที่มีความ
หนาแน่น (ρ, air density, kg/m3) โดยมีค่าสัมประสิ ทธิ์แรงเสี ยดทานอากาศ (Cd)รถมีความเร็ ว
(V, m/s) แรงต้านอากาศจากรถคานวณได้จาก
FAD =(1/2) ρCdAfV2
รถมีความเร็ วที่ 80 km/h หรื อ 22.22 m/s และมีพารามิเตอร์ดงั ต่อไปนี้
ค่าสัมประสิ ทธิ์แรงเสี ยดทานอากาศ (Cd)= 0.5
อากาศที่มีความหนาแน่น (ρ) = 1.2 kg/m3
พื้นที่ส่วนหน้าของรถ(Af) = 0.54 m2
รถมีความเร็ ว(V) = 22.22 m/s
จะได้ค่าแรงต้านอากาศ
FAD =(1/2) x 1.2 x 0.5 x 0.54 x (22.22)2
FAD = 80N 49
รวมแรงทั้งสี่ เงื่อนไขทั้งหมด จะคานวณได้ค่าแรงผลักหรื อลากรถ ซึ่งต่อไปจะใช้ในการนาไป
คานวณหาแรงบิด (torque) ที่ลอ้ ขับเคลื่อนต่อไป
FTT= FRR+ FGR+ FAC+ FAD
FTT= 18.25 + 0 + 114.8 + 80
FT T= 213.05 N
- การคานวณหาแรงบิดที่ล้อ
คานวณหาแรงบิดที่ลอ้ แล้วแรงบิดจะเกี่ยวข้องกับพารามิเตอร์จากรัศมีของล้อรวมยางรวมถึงค่าความ
ต้านทานระหว่างเพลากับลูกปื นด้วย W= FTT x RWx RF
โดย Wคือแรงบิดที่ลอ้ ยาง(N.m)
RFคือแฟคเตอร์การเสี ยดทานระหว่างเพลากับลูกปื นกาหนดให้เป็ น1
RWคือรัศมีของล้อยาง(m) ;เมื่อล้อเส้นผ่านศูนย์กลาง17นิ้ว 17/0.03937 = 0.4318 m+ขอบยาง 0.0952m
หรื อรัศมีของล้อรวมยางคือ(ม.)=0.2635m.
ดังนั้นแรงบิดที่ลอ้ ยาง
W=213.05x0.2635x1
W= 56.14 Nm 50
- การเลือกขนาดมอเตอร์
เมื่อได้แรงบิดที่ลอ้ ยางที่ความเร็ วที่ออกแบบไว้จาเป็ นต้องมีระบบเกียร์เพื่อมาช่วยปรับแรงบิด
และความเร็ วในย่านการทางานที่ตอ้ งการในกรณี น้ ีพบว่าหากใช้แรงบิด553.05ต้องการกาลังที่
เพลาของมอเตอร์
Pm=max x
เมื่อPmคือกาลังที่เพลาของมอเตอร์(W)
maxคือแรงบิดกาลังที่เพลาของมอเตอร์(Nm)
คือความเร็ วเชิงมุม(rad/s)
กรณี น้ ีลอ้ หมุนหนึ่งรอบได้ระยะทาง1.6548m (R=รัศมีของล้อรวมยางคือ 0.2635m)ความเร็ ว
ของรถมอเตอร์ไซค์ไฟฟ้าปกติ(ค่าเฉลี่ยความเร็ วทัว่ ไปในการขับขี่) 60km/hหรื อ63.25rad/s
Pm= 56.14 x63.25
𝑉 = 2𝜋𝑅𝑓 Pm= 3.55 kW
𝜔 = 𝑉/𝑅
𝜔 = 2𝜋𝑓
ความสัมพันธ์ระหว่างความเร็วเชิงเส้น และความเร็วเชิงมุม 51
2. กรณี ขบั รถในทางไต่ระดับ(มุมเป็ น6)
52
สรุ ปการวิเคราะห์เลือกใช้มอเตอร์ไฟฟ้า
53
• การวิเคราะห์เลือกใช้แบตเตอรี่
*วิธีการคานวณตามexcel แนบ
54
Ex แบตเตอรี่ ขนาด 72 V มีค่าความจุไฟฟ้า(capacity) 40Ah มีค่า C-rate of charge
เท่ากับ 0.5C และค่า C-rate of discharge เท่ากับ 3C ให้หาระยะเวลาในการ charge และ
discharge
C-rate กระแสสูงสุด ระยะเวลา กาลังไฟฟ้ าสูงสุด
Charge (C-rate of 40Ah x 0.5C = 40Ah/20A = 72Vx20A =
charge เท่ากับ 0.5C ) 20A 0.5h 1,440W
การคานวณหากระแสสู งสุ ด
ของแบตเตอรี่ = 120 A จึงเลือก
สายไฟขนาด 16 𝑚𝑚2 ที่
สามารถทนกระแสได้ 132 A
56
57
Suzuki step
58
59
60
61
62
63
64
Suzuki step new vertion
MOTOR
BATTERY
MAX SPEED
- 80 KM./H
CHARGING TIME
- 6.4 HOURS
Distance
- 96km
65
กรณี ศึกษาเทคนิคการดัดแปลงมอเตอร์ไซค์ไฟฟ้า
66
กรณี ศึกษาเทคนิคการดัดแปลงมอเตอร์ไซค์ไฟฟ้า
67
มาตรฐานการทดสอบกรมขนส่ งทางบก และมาตรฐานการทดสอบวัดค่าทางไฟฟ้า
มาตรฐานสากล ม า ต ร ฐ า นใ น ป ร ะ เ ท ศฟ ท ย
68
Workshop
จงหาขนาดกาลังไฟฟ้ าสู งสุ ดของมอเตอร์ (Power max)
1 ขนาดพื้นที่หน้าหัวลาก (m2) 1.5 x 2 0.6
2 น้ าหนักรวมผูโ้ ดยสาร (kg) 155
3 วิง่ ในทางระนาบ (q) องศาดีกรี 0
4 สัมประสิ ทธิ์ ความต้านการเคลื่อนที่ระหว่างล้อกับราง (Crr) 0.012
5 ความเร็ วสู งสุ ด V2 (km/h) 70
*
6 กาหนดให้รถมีสมรรถนะเร่ งจากหยุดนิ่งเป็ นความเร็ วสู งสุ ดได้ในเวลา (วินาที ) 30
*
7 ค่าสัมประสิ ทธิ์ แรงเสี ยดทานอากาศ (Cd) 0.5
8 อากาศที่มีความหนาแน่น (ρ) kg/m3 1.2
9 แฟคเตอร์การเสี ยดทานระหว่างเพลากับลูกปื นกาหนดให้เป็ น 1
ล้อเส้นผ่านศูนย์กลาง16นิว 16/0.03937 = 0.4318 m+ขอบยาง 0.0952m หรื อ
้
* 10 รัศมีของล้อรวมยางคือ(ม.)= (0.4318 m+ขอบยาง 0.0952m )/2 =0.2032 0.2032
11 ค่าอัตราเร่ งความโน้มถ่วงโลก เท่ากับ m/s2 9.81
* 12 ความเร็ วต้นของรถ V1 (km/h) 30
* 13 ความเร็ วของรถมอเตอร์ไซค์ไฟฟ้าปกติ(ค่าเฉลี่ยความเร็ วทัว่ ไปในการขับขี่) 45
69
Reference
http://www.mea.or.th/profile/3253
https://www.eaanywhere.com/news/EV-Charging-Mode-and-Safety-Level_61
https://www.mots.go.th/more_news.php?cid=504&filename=index
https://web.dlt.go.th/statistics/
https://avt.inl.gov
https://www.roboteq.com/index.php/roboteq-products-and-services/ac-induction-motor-controllers
WerachetKhan-ngern, Ph.D, KMITL, Thailand
มาตรฐานที่เกีย่ วข้ องกับรถจักรยานยนต์ ไฟฟ้ า, ในโครงการแข่ งขันรถจักรยานยนต์ ไฟฟ้ าดัดแปลงเพื่อธุรกิจแห่ ง
อนาคต, 2564
กรมการขนส่ งทางบก
สามาคมยานยนต์ ไฟฟ้ าไทย
การไฟฟ้ าฝ่ ายผลิตแห่ งลระเทศไทย (กฟผ.)
70
70
Thank You
Wason Tanjaroen
Faculty of Engineering at Sriracha,
Kasetsart University at Sriracha, Chonburi,
THAILAND
Email: wason@eng.src.ku.ac.th
+66(0)86-706-5992
71