Jawapan f4 Module&More

Module &
MORE
Matematik
JAWAPAN
Bab 1
B
BA Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu
1 Pemboleh Ubah
Quadratic Functions and Equations in One Variable
Analisis Soalan SPM
Fungsi dan Persamaan Kuadratik
1.1
Kertas 2017 2018
Quadratic Functions and Equations 1 3

2 3 3
NOTA IMBASAN
d
1. Ungkapan kuadratik: 4. Bentuk-bentuk graf bagi fungsi kuadratik:
Bh
Quadratic expression: Shapes of quadratic function graph:
a, b dan c ialah pemalar, a ≠ 0 (a) a  0 (b) a  0
a, b and c are constants, a ≠ 0
y y Titik maksimum
Maximum point
x ialah pemboleh ubah
dn
ax + bx + c
2 x is a variable
x
c O
Kuasa tertinggi bagi pemboleh
c
iS
ubah x ialah 2 O
x
The highest power of variable x is 2
Titik minimum
Contoh / Example: Minimum point
(a) 3x2
(b) 4x2 + 5
ng Paksi simetri
Axis of symmetry
(c) 2x2 + 3x + 4
la
(d) –5x2 + 7x + 9
5. Persamaan kuadratik:
Pe
2. Fungsi kuadratik: Quadratic equation:

Quadratic function:
ax2 + bx + c = 0
f(x) = ax + bx + c
2
n
Contoh / Example:
(a) x2 – 6x + 5 = 0
ta
Contoh / Example:
(a) f(x) = 15x2 + 10x (b) 2x2 + 3x – 7 = 0
(b) f(x) = –x2 + 5 (c) x2 – 3x = 0
i
rb
(c) f(x) = 3x2 – x – 5 (d) 3x2 – 7x – 11 = 0

(a) f(x) = – 5 x2 + 5x – 12
2
ne
6. Punca bagi persamaan kuadratik merupakan nilai

pemboleh ubah, x, yang memuaskan persamaan
3. Ciri-ciri fungsi kuadratik: kuadratik tersebut.
Pe
Characteristics of quadratic functions: A root of quadratic equation is the value of variable, x, which
• graf berbentuk melengkung satisfies the quadratic equation.
curved shape of the graph
• mempunyai titik minimum atau titik maksimum
has minimum point or maximum point Hubungan bagi suatu fungsi kuadratik ialah hubungan banyak
• paksi simetri graf adalah selari dengan paksi-y dan kepada satu.
The relation of a quadratic function is many-to-one relation.
melalui titik minimum atau titik maksimum
the axis of symmetry of the graph is parallel to the y-axis and
passes through minimum point or maximum point
NOTA
1 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
01 MODULE MATH TG4 2P.indd 1 28/11/2019 9:16 AM

Matematik Tingkatan 4 Bab 1 Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah
1. Tandakan (3) bagi ungkapan kuadratik dalam satu pemboleh ubah dan (7) jika bukan. Kemudian, berikan
sebab anda. 1
BAB
Mark (3) for the quadratic expression in one variable and (7) if not. Hence, give your reason.
Ungkapan / Expression 3/7 Sebab / Reason

1
Contoh
3 Mempunyai satu pemboleh ubah, x dan kuasa tertinggi bagi x ialah 2.
Has one variable, x and the highest power of x is 2.
1 x2 – x
Mempunyai dua pemboleh ubah, x dan y.
2 3x2 – y 7 Has two variables, x and y.
x2 + 5x – 9 Bukan dalam bentuk ungkapan kuadratik.
d
3 x
7 Not in the form of quadratic expression.
Bh
(a) (y + 3)(y – 2)
3 Mempunyai satu pemboleh ubah, y dan kuasa tertinggi bagi y ialah 2.
= y2 + y – 6
dn
w2 + 4 1 4
(b) = w2 + 3 Mempunyai satu pemboleh ubah, w dan kuasa tertinggi bagi w ialah 2.
3 3 3
iS
(c) pq2 – p + 9 7 Mempunyai dua pemboleh ubah, p dan q.
g2 + 5g
(d) 7 Bukan dalam bentuk ungkapan kuadratik.
ng
g–1
(e) 4x3 – 4x2 7 Kuasa tertinggi bagi x ialah 3.

la
Pe
(f) –10a2 3 Mempunyai satu pemboleh ubah, a dan kuasa tertinggi bagi a ialah 2.
2. Padankan hubungan berikut bagi setiap fungsi, f yang memetakan set P kepada set Q. Kemudian, kenal pasti
hubungan fungsi tersebut. 1
n
Match the following relations of each of the following functions, f that mapped set P to set Q. Hence, identify the relation of
ta
the function.
Fungsi
i
Function
f(x) = x2 f(x) = x2 + 2
rb
Rajah anak P Q P Q
panah
ne
f f
Arrow diagram –2
–4
–1 0
–2 6
1
Pe
0
2 18
1 4
4
2
Hubungan
Relation
Banyak kepada satu Banyak kepada satu
Berdasarkan jadual di atas, fungsi kuadratik mempunyai imej yang sama daripada dua objek yang berbeza.
Oleh itu, hubungan bagi suatu fungsi kuadratik ialah hubungan banyak kepada satu .
From the table above, quadratic function has the same image from two different objects. Thus, the relation of a quadratic
function is many-to-one relation .
© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 2

3. Lengkapkan jadual di bawah bagi setiap fungsi kuadratik berikut. 1

Complete the table below for each of the following quadratic functions.
BAB
Fungsi kuadratik Bentuk graf Titik maksimum / Titik minimum
a b c
Quadratic function Shape of the graph Maximum point / Minimum point
Contoh
1
Titik minimum
f(x) = 3x2 + 5x + 6 3 5 6 Minimum point
(a) f(x) = 2x2 + 3x + 7 2 3 7 Titik minimum
d
(b) f(x) = –7x2 – 4x + 5 –7 –4 5 Titik maksimum
Bh
(c) f(x) = –x2 – x –1 –1 0 Titik maksimum
dn
(d) f(x) = 10x2 – 7 10 0 –7 Titik minimum
(e) f(x) = –9x2 + 2x – 4 –9 2 –4 Titik maksimum
iS
4. Lukis paksi simetri dan nyatakan persamaan paksi simetri bagi setiap fungsi kuadratik yang berikut. 2
Contoh
(a)
ng
Draw the axis of symmetry and state equation of axis of symmetry of each of the following quadratic functions.
(b)
1
la
f(x) f(x)
f(x) 15
4
Pe
4
2 10
2
x 5
n
–1 O 1 2 3
x
–4 –2 O 2 4
ta
–2 x
O 2 4 6 8
–2
Persamaan paksi simetri:
i
Persamaan paksi simetri:

rb
Persamaan paksi simetri: Equation of axis of symmetry: Equation of axis of symmetry:

Equation of axis of symmetry:
x=1 x=4
ne
x = –1
2 (c) (d)
f(x) f(x)
Pe
f(x)
(0, 3) (8, 3)
1 ,0
– 5 , 0
2 2 x
x O (–15, 10) (–5, 10)
O
x
O
Persamaan paksi simetri: Persamaan paksi simetri: Persamaan paksi simetri:

Equation of axis of symmetry: Equation of axis of symmetry: Equation of axis of symmetry:
x=4 x=1 x = –10

5. Lakarkan kesan perubahan nilai a ke atas graf fungsi kuadratik. Kemudian, perihalkan perubahan itu. 3
Sketch the effect of changing the value of a on the graphs of quadratic functions. Hence, describe the changes.
BAB
Contoh
1 2 3 2 5
(a) f(x) = x2 → f(x) = x (b) f(x) = x → f(x) = x2
1 f(x) = 2x2 → f(x) = 5x2 2 2 2
1 f(x)
f(x) = 5x2 f(x) f(x)
f(x) = 5 x2
f(x) = x2 2
f(x) = 2x2
1 2
f(x) =
2
x f(x) = 3 x2
d
x 2
O x x
O O
Bh
Nilai a bertambah, graf menjadi
lebih sempit. Nilai a berkurang, graf menjadi Nilai a bertambah, graf menjadi
The value of a increases, the graph lebih lebar. lebih sempit.
dn
becomes narrower.
2 f(x) = –7x2 → f(x) = –4x2 (c) f(x) = –12x2 → f(x) = –8x2 (d) f(x) = –3x2 → f(x) = –5x2
iS
f(x)
f(x) f(x)
x
f(x) = –4x2 O x
O x
f(x) = –8x2 f(x) = –3x2 O
ng
la
f(x) = –7x2
Pe
f(x) = –12x2 f(x) = –5x2

semakin lebar.
The value of a increases, the graph Nilai a bertambah, graf menjadi Nilai a berkurang, graf menjadi
becomes wider. semakin lebar. lebih sempit.
n
ta
6. Lakarkan kesan perubahan nilai b ke atas fungsi kuadratik. Kemudian, nyatakan perubahan paksi simetri
fungsi kuadratik. 3
i
Sketch the effect of changing the value of b on the graphs of quadratic functions. Hence, state the changing of axis of
rb
symmetry of the quadratic function.

Contoh
(a) f(x) = x2 → f(x) = x2 – 4x (b) f(x) = x2 → f(x) = x2 + 7x
ne
1 f(x) = x → f(x) = x + 5x
2 2
f(x) f(x) f(x)

f(x) = x2
Pe
f(x) = x2
f(x) = x2
x
O x x
O O
f(x) = x2 + 5x f(x) = x2 – 4x f(x) = x2 + 7x
Nilai a  0 dan b  0, maka paksi

simetri berada di sebelah kiri
Nilai a  0 dan b , 0, maka paksi Nilai a  0 dan b  0, maka paksi
paksi-y.
The values of a  0 and b  0, thus the
simetri berada di sebelah kanan simetri berada di sebelah kiri
axis of symmetry is on the left of y-axis. paksi-y. paksi-y.

2 f(x) = –x2 → f(x) = –x2 – 2x (c) f(x) = –x2 → f(x) = –x2 + 5x (d) f(x) = –x2 → f(x) = –x2 – 4x
BAB
f(x)
f(x) f(x)
f(x) = –x2 – 2x f(x) = –x2 – 4x
f(x) = –x2 + 5x
1
x
O f(x) = –x2 x
x O
O
f(x) = –x2
f(x) = –x2
Nilai a , 0 dan b , 0, maka paksi
d
paksi-y. Nilai a , 0 dan b . 0, maka paksi Nilai a , 0 dan b , 0, maka paksi
Bh
The values of a , 0 and b , 0, thus the simetri berada di sebelah kanan simetri berada di sebelah kiri
dn
7. Lakarkan kesan perubahan nilai c ke atas fungsi kuadratik. Kemudian, nyatakan pintasan-y bagi fungsi tersebut.
Sketch the effect of changing the value of c on the graphs of quadratic functions. Hence, state the y-intercept of the quadratic
function. 3
iS
Contoh
(a) f(x) = x2 → f(x) = x2 – 5 (b) f(x) = –x2 → f(x) = –x2 + 4
f(x) = x → f(x) = x + 3
2 2
f(x) = x2 + 3
f(x) ng f(x) f(x)
la
f(x) = x2 + 4
f(x) = x2
f(x) = x2 x
x O
Pe
x O
O
f(x) = x2 – 5
f(x) = x2
n
Pintasan-y = 3
ta
y-intercept = 3 Pintasan-y = –5 Pintasan-y = 4

i
rb
8. Hitung nilai c dalam setiap fungsi kuadratik berikut yang melalui titik P. 3
Calculate the value of c in each of the following quadratic function that passes through point P.
Contoh
ne
(a) f(x) = x2 + 3x – c, P(–2, 6) (b) f(x) = x2 – 2x + c, P(0, 5)

f(x) = x – 4x + c,
2
Gantikan nilai
P(1, 4) x = 1 dan f(x) = (–2)2 + 3(–2) – c
Pe
f(x) = 4 ke dalam
6=4–6–c Titik P(0, 5) berada di paksi-y,
Penyelesaian: fungsi kuadratik.
Substitute the c = –8 maka nilai c = 5.
f(x) = (1)2 – 4(1) + c values of x = 1
4=1–4+c and f(x) = 4 into
the quadratic
c=7 function. (c) f(x) = –2x2 + 5x – c, P(4, –5) (d) f(x) = 3x2 + c, P(2, –9)
Tip f(x) = –2(4)2 + 5(4) – c f(x) = 3(2)2 + c
Nilai c adalah pintasan-y bagi graf –5 = –32 + 20 – c –9 = 12 + c
fungsi kuadratik. c = –7 c = –21
The value of c is y-intercept of graph of
quadratic function.

9. Selesaikan setiap yang berikut. 4

Solve each of the following.
BAB
(a) Rajah di bawah menunjukkan sebuah trapezium. (b) Puan Hanim menjual sebungkus nasi lemak
The diagram shows a trapezium.
1 (x – 2) cm
1
 
pada harga RM m + 1 dan sebungkus nasi
2
goreng pada harga RM(2m – 2). Dia menjual
12m bungkus nasi lemak dan (5m + 13) bungkus
x cm nasi goreng pada minggu lepas. Bentukkan satu
fungsi kuadratik bagi hasil jualan, J(m), yang
diperoleh Puan Hanim pada minggu lepas.
(x + 6) cm
Puan Hanim sells a pack of nasi lemak at RM  12 m + 1
d
Bentukkan satu fungsi kuadratik bagi luas, A(x),
and a pack of fried rice at RM(2m – 2). She sold 12m
Bh
trapezium itu. packs of nasi lemak and (5m + 13) packs of fried rice
Form a quadratic function for the area, A(x), of the last week. Form a quadratic function for the total sales,
trapezium. J(m), obtained by Puan Hanim last week.
dn
A(x) = × (x – 2) + (x + 6) × x
2 J(m) = 12m  12 m + 1 + (5m + 13)(2m – 2)
1
= × (2x + 4) × x = 6m2 + 12m + 10m2 – 10m + 26m – 26
2
iS
1 = 16m2 + 28m – 26
= × 2(x + 2) × x
2
= x2 + 2x ng
la
(c) Rajah di sebelah menunjukkan sebuah papan iklan berbentuk segi
(3p + 1) m
empat tepat di tepi sebuah lebuh raya. Kos mencetak iklan ialah
Pe
RM(45p – 3) per m2.

The diagram shows a rectangular advertisement board at the side of a
2m
highway. The printing cost is RM(45p – 3) per m2.
(i) Bentukkan satu fungsi kuadratik bagi kos, K(p), untuk
mencetak iklan papan tanda tersebut.
n
Form a quadratic function of the cost, K(p) to print an advertisement on

ta
the board.
i
Luas papan iklan

rb
= 2(3p + 1)
= (6p + 2) m2
ne
K(p) = (45p – 3)(6p + 2)

= 270p2 + 90p – 18p – 6
Pe
= 270p2 + 72p – 6
(ii) Jika kos mencetak ialah RM1 250, bentukkan satu persamaan kuadratik bagi mewakili kos
mencetak iklan pada papan itu.
If the printing cost is RM1 250, form a quadratic equation to represent the printing cost of the advertisement on
the board.
K(p) = 1 250
270p2 + 72p – 6 = 1 250
Ungkapkan persamaan dalam
270p2 + 72p – 1 256 = 0 bentuk ax2 + bx + c = 0.

10. Tandakan punca-punca bagi setiap graf fungsi kuadratik berikut dengan tanda ⊗. 1
Mark the roots of each of the following graphs of quadratic functions with sign ⊗.
BAB
Contoh
(a) (b)
f(x) f(x) f(x)
1
f(x) = – 1 x2 + 5 x + 3
f(x) = x – x – 12
2
6 2 2 x
10 O
–4 –3 –2 –1 1
x 4 –2
–4 –2 O 2 4
–10 2 –4
f(x) = 0.78x2 + 2.74x – 1.6
d
–20 x –6
–2 O 2 4 6
Bh
11. Tentukan sama ada nilai x yang diberikan adalah punca bagi setiap persamaan kuadratik yang berikut. 3
Determine whether the given value for x is the root for each of the following quadratic equations.
dn
Contoh
(a) x2 – x – 12 = 0; (x = –3) (b) 2y2 − 15y – 8 = 0; (y = 8)
x + x − 5 = 0; (x = 2)
2
Apabila x = –3, Apabila y = 8,
iS
Penyelesaian: Gantikan x = 2
Substitute x = 2 Sebelah kiri = (–3)2 − (–3) − 12 Sebelah kiri = 2(8)2 − 15(8) − 8
Apabila x = 2, = 9 + 3 – 12 = 128 − 120 – 8
Sebelah kiri = (2)2 + 2 − 5
=4+2–5
ng
= 0 = sebelah kanan
Maka, −3 ialah punca bagi
= 0 = sebelah kanan
Maka, 8 ialah punca bagi
= 1 ≠ sebelah kanan
persamaan x2 – x – 12 = 0. persamaan 2y2 − 15y – 8 = 0.
la
Maka, 2 bukan punca bagi
persamaan x2 + x − 5 = 0. (c) 2g2 – 7g + 3 = 0; (g = 2) (d) 8h2 + 4h = 9; (h = –2)
Pe
Apabila g = 2, Apabila h = –2,

Sebelah kiri = 2(2)2 − 7(2) + 3 Sebelah kiri = 8(–2)2 + 4(–2)
= 8 – 14 + 3 = 32 − 8
Punca persamaan kuadratik ialah nilai
n
pemboleh ubah yang memuaskan = –3 = 24

persamaan kuadratik itu. ≠ sebelah kanan ≠ sebelah kanan
ta
Root of a quadratic equation is a value of the

variable that satisfies the quadratic equation. Maka, 2 bukan punca bagi Maka, −2 bukan punca bagi
i
persamaan 2g2 – 7g + 3 = 0. persamaan 8h2 + 4h = 9.

rb
12. Tentukan punca bagi setiap persamaan kuadratik berikut menngunakan kaedah pemfaktoran. 3
ne
Determine the roots of each of the following quadratic equations using factorisation method.
Contoh
Sudut
Kalkulator
Pe
3x(x + 5) = –2(2x + 3)
3x 2 + 19x + 6 = 0
Penyelesaian: Tekan:
Kembangkan.
3x(x + 5) = –2(2x + 3) Expand. MODE MODE MODE 1  2
3x2 + 15x = –4x – 6
a? 3 =
3x2 + 15x + 4x + 6 = 0 b? 1 9 =
Ungkapkan persamaan dalam bentuk ax2 + bx + c = 0.
3x2 + 19x + 6 = 0 Express the equation in the form ax + bx + c = 0.
2
c? 6 =
(3x + 1)(x + 6) = 0 x1 = –0.333333333 ab/c –1 3
3x +1 +x
3x + 1 = 0 atau x + 6 = 0 (×) (+) =
x +6 +18x
1 x2 = –6
x = – x = –6 3x2 +6 +19x
3

(a) 2x2 – 18x = 0 (b) 5x – 3 = 1

2
(c) x(4x + 1) – 2 = 10 – 12x
BAB
14x
4x2 + x – 2 = 10 – 12x
2x(x – 9) = 0 5x2 – 3 = 14x 4x2 + x + 12x – 2 – 10 = 0
x = 0 atau x = 9 5x – 14x – 3 = 0
2
4x2 + 13x – 12 = 0
1 (x – 3)(5x + 1) = 0 (4x – 3)(x + 4) = 0
x = 3 atau x = – 1 x = 3 atau x = –4
5 4
(d) x + 2 = –3x + 14 (e) 1 x(8x + 32) = –2(x + 6) (f) (x + 2)(3x – 1) = 6

x 4
2x2 + 8x = –2x – 12 3x2 – x + 6x – 2 – 6 = 0
d
x(x + 2) = –3x + 14 3x2 + 5x – 8 = 0
x2 + 2x = –3x + 14 2x2 + 8x + 2x + 12 = 0
(x – 1)(3x + 8) = 0
Bh
x + 2x + 3x – 14 = 0
2 2x2 + 10x + 12 = 0
x + 5x + 6 = 0
2 x = 1 atau x = – 8
x2 + 5x – 14 = 0 3
(x – 2)(x + 7) = 0 (x + 2)(x + 3) = 0
x = 2 atau x = –7 x = –2 atau x = –3
dn
iS
Menyelesaikan persamaan kuadratik juga bermaksud
13. Selesaikan setiap persamaan kuadratik yang berikut. menentukan punca-punca persamaan itu.
Solve each of the following quadratic equations. 3 Solving quadratic equation also intends to determine the equation.
(a) –
2y2
3
= (y – 3)
ng
(b) 2y(y − 1) = −5y + 2 (c) (x2 – 2) – x = 5x
2
2y 2 − 2y = −5y + 2
2y 2 = −3(y − 3) 2[(x 2 − 2) − x] = 5x
la
2y + 3y – 2 = 0
2
2y 2 = −3y + 9 2x 2 – 4 − 2x = 5x
(2y − 1)(y + 2) = 0
2y + 3y − 9 = 0
2
2x 2 − 7x − 4 = 0
Pe
(2y − 3)(y + 3) = 0 y = 1 atau y = −2 (2x + 1)(x – 4) = 0

2
y = 3 atau y = −3 x = – 1 atau x = 4
2 2
n
ta
14. Lakarkan graf bagi setiap fungsi kuadratik yang berikut. 3

i
Sketch a graph for each of the following quadratic functions.

rb
Contoh
 Tandakan semua titik pintasan pada satah Cartes
ne
f(x) = x2 + 4x – 5 dan lukis satu parabola yang melalui semua titik itu.
Mark all the intercepts on the Cartesan plane and
draw a parabola that passes through all the points.
Penyelesaian:
 Tentukan bentuk graf dengan
Pe
f(x)
Nilai a = 1  0, graf berbentuk  menggunakan nilai a.
Value of a = 1. 0, shape of graph ∪ Determine the shape of graph
using the value of a.
Apabila / When f(x) = 0,

 Cari pintasan-x, apabila
x2 + 4x – 5 = 0 f(x) = 0. x
Find the x-intercept, when –5 O 1
(x – 1)(x + 5) = 0
f(x) = 0.
x = 1 atau x = –5
Apabila / When x = 0,  Cari pintasan-y, jika
5
f(0) = 02 + 4(0) – 5 wujud, apabila x = 0.
Find the y-intercept, if
= –5 exist, when x = 0.

(a) f(x) = x2 – 9x + 14
f(x)
BAB
Nilai a = 1  0, graf berbentuk .
Apabila f(x) = 0, 14
x2 – 9x + 14 = 0 1
(x – 2)(x – 7) = 0
x = 2 atau x = 7
Apabila x = 0,
f(0) = 02 + 9(0) + 14 x
O 2 7
= 14
d
Bh
(b) f(x) = x2 – 4x + 4
f(x)
Nilai a = 1  0, graf berbentuk .
Apabila f(x) = 0,
dn
x2 – 4x + 4 = 0 Mempunyai satu 4
nilai punca.
(x – 2)(x – 2) = 0
iS
x = 2 atau x = 2
Apabila x = 0,
f(0) = 02 + 4(0) + 4
= 4 ng O 2
x
la
3 2 12
(c) f(x) = – x + x+3
Pe
5 5
f(x)
3
Nilai a = –  0, graf berbentuk . belah
Darab kedua-dua
5 persamaan dengan –5.
Apabila f(x) = 0, 3
n
3 2 12
– x + x+3= 0
ta
5 5
3x – 12x – 15 = 0
2
x
(x + 1)(x – 5) = 0 O
i
–1 5
rb
x = –1 atau x = 5
Apabila x = 0,
ne
3 12
f(0) = – (0)2 + (0) + 3 = 3
5 5
(d) f(x) = –x2 – 5
Pe
f(x)
Nilai a = 1 , 0, graf berbentuk .
Apabila x = 1, O
x
1
Apabila f(x) = 0, f(1) = –12 – 5
–x2 – 5 = 0 = –6
Graf tidak bersilang
–x2 = 5 pada paksi-x.
x2 = –5
–5
Apabila x = 0, –6
f(0) = –(0)2 – 5 Titik maksimum bersilang
pada paksi-y.
= –5

15. Selesaikan setiap yang berikut.

BAB
(a) Rajah di bawah menunjukkan sebuah segi tiga (b) Rajah di bawah menunjukkan dua buah bulatan,
bersudut tepat. 4 A dan B. Jika jumlah perimeter bulatan A dan B
1 The diagram below shows a right-angled triangle.
ialah 440 cm, cari nilai j. 4
7
(3k – 1) cm The diagram shows two circles, A and B. If the total
perimeter of circle A dan B is 440 cm, find the value
(k + 2) cm
7
of j.
(2k + 3) cm 22
3Guna / Use p = 4
d
Cari nilai k. 7 2j 2
Find the value of k. j
Bh
B
Menggunakan teorem Pythagoras A

(2k + 3)2 + (k + 2)2 = (3k – 1)2
dn
4k + 12k + 9 + k2 + 4k + 4 = 9k2 – 6k + 1
2
2π(2j2) + 2πj = 440
7
–4k2 + 22k + 12 = 0
4 22 j2 + 2 22 j – 440 = 0
iS
2k2 – 11k – 6 = 0 7 7 7
(2k + 1)(k – 6) = 0 88j + 44j – 440 = 0
2
k = – 1 atau k = 6 2j2 + j – 10 = 0
2
Jarak adalah sentiasa positif, maka k = 6 cm
ng (2j + 5)(j – 2) = 0
j = – 5 atau j = 2
la
2
\ j . 0, j = 2 cm
Pe
(c) Rajah di bawah menunjukkan harga buah anggur

(i) W(n) = 5n(3n – 8)
yang dijual di Kedai Buah Segar. Puan Chen telah
= 15n2 – 40n
n
membeli (3n – 8) kg buah anggur di kedai itu. 5

The diagram shows the price of grapes sold in Kedai
ta
Buah Segar. Puan Chen has bought (3n – 8)kg grapes at (ii) W(n) = 80
the fruit stall. 15n2 – 40n = 80
i
15n2 – 40n – 80 =0
rb
3n2 – 8n – 16 =0
(n – 4)(3n + 4) =0
ne
n–4 = 0 atau 3n + 4 = 0
n = 4 n =– 4
3
Pe
Apabila n = 4,
jumlah jisim anggur yang dibeli
(i) Bentukkan satu fungsi kuadratik yang = 3n – 8
mewakili jumlah bayaran, W(n), buah anggur = 3(4) – 8
yang dibeli Puan Chen, dalam RM. = 4 kg
Form a quadratic function that represents the total
payment, W(n), of grapes bought by Puan Chen, in
RM.
(ii) Hitung jumlah jisim, dalam kg, anggur yang
dibeli Puan Chen jika dia membayar RM80.
Calculate the total mass, in kg, of grapes bought by
Puan Chen if she paid RM80.

(d) Rajah di bawah menunjukkan kedudukan dua (e) Seorang pengusaha sewa basikal mempunyai
BAB
penerjun, A dan B pada ketinggian berbeza. jumlah masa sewaan basikal sebanyak 180 jam
The diagram shows the positions of two divers, A and B setiap minggu apabila sebuah basikal dikenakan
on different height. 5 BUKAN
RUTIN kadar sewa RM8 per jam. Pengusaha itu akan
memperoleh pertambahan 12 jam bagi setiap 1
pengurangan kadar sewa sebanyak RM1. 6
An entrepreneur of rental bicycle has the total hours of
B 180 hours per week when a bicycle is rented for RM8
per hour. The entrepreneur will receive an additional of
7.5 m 12 hours for every decrease RM1 in rental rate.
A (i) Bentukkan satu persamaan kuadratik bagi
5m jumlah sewaan mingguan, dalam RM, yang
d
diperoleh jika dia mengurangkan kadar
Bh
sewa.
Form a quadratic equation for the weekly total
rental, in RM, obtained if he reduces the rental rate.
(i) Berdasarkan graf tinggi-masa di bawah, Katakan x ialah pengurangan setiap RM1
dn
tentukan graf yang manakah mewakili setiap bagi kadar sewa per jam dan S(x) ialah
penerjun itu? Kemudian, nyatakan nilai p jumlah sewaan mingguan.
dan nilai q.
iS
Based on the graphs of height-time below,
determine which graph reperesents each of the Jumlah sewaan mingguan,
divers? Then, state the value of p and of q. = Kadar sewa per jam × Bilangan jam
Tinggi, h (m)
Height, h (m)
Tinggi, h (m)
Height, h (m)
ng = (8 – x) × (180 + 12x)
= 1 440 + 96x – 180x – 12x2
p = –12x2 – 84x + 1 440
la
h(t) = –16t2 + p
q
h(t) = –16t2 + q
Pe
Masa, t (s) Masa, t (s) (ii) Jika pengusaha itu memperoleh jumlah
O Time, t (s) O Time, t (s)
sewaan mingguan sebanyak RM1 224 selepas
n
Penerjun Penerjun mengurangkan kadar sewa, cari kadar sewa

B A
Diver Diver sebuah basikal per jam pada minggu itu.
ta
p = 7.5
q= 5 If the entrepreneur obtained the weekly total rental
of RM1 224 after reducing the rental rate, find the
i
rental rate of a bicycle per hour in that week.

rb
(ii) Hitung masa yang diambil, dalam saat, oleh

kedua-dua penerjun mencecah air.
Calculate the time taken, in second, by both divers
ne
S(x) = 1 224
to reach water.
–12x2 – 84x + 1 440 = 1 224
12x2 + 84x – 216 = 0
Persamaan bagi penerjun A: h = –16t2 + 5
Pe
x2 + 7x – 18 = 0
–16t2 + 5 = 0
(x – 2)(x + 9) = 0
t 2 = –5 x – 2 = 0 atau x+9=0
–16
t = 0.56 x = 2 x = –9
Persamaan bagi penerjun B: h = –16t2 + 7.5 Pengurangan kadar sewa per jam = RM2
–16t2 + 7.5 = 0 Maka, kadar sewa sebuah basikal per jam
= RM8 – RM2
t 2 = –7.5 = RM6
–16
t = 0.68

PRAKTIS SPM 1
BAB
1 Kertas 1 Kertas 2
1. Seketul batu dibaling tegak ke atas dari suatu
1. 5 – 2(3 – y)2 = SPM titik O pada sebuah pentas. Jarak antara batu itu
2014
SPM A 5 + y2
2016 dengan tanah mengufuk selepas t saat dibaling
B –13 + 2y2 diberi oleh s = –5t2 + 14t + 3. Cari masa apabila
C 9 – 6y + y2 batu itu tiba di permukaan tanah.
D –13 + 12y – 2y2 A piece of stone is thrown upwards from a point O of a
d
stage. The distance between the stone and the ground at
2. Antara berikut, graf yang manakah mewakili t seconds after thrown is given by s = –5t 2 + 14t + 3. Find
Bh
perubahan graf bagi fungsi y = 3x2 kepada the time when the stone hit the ground.
y = 3x2 – 5x? Apabila batu itu tiba di permukaan tanah, s = 0.
Which of the following represents the change of graph of
function y = 3x2 to y = 3x2 – 5x? Maka, –5t2 + 14t + 3 = 0
dn
A f(x) C f(x) 5t2 – 14t – 3 = 0
f(x) = 3x2 f(x) = 3x2 – 5x (5t + 1)(t – 3) = 0
iS
5t + 1 = 0 , t – 3= 0
x
O
t= – 1 , t= 3
5
x
O Oleh sebab t . 0, maka batu itu tiba di permukaan
f(x) = 3x2 – 5x
f(x) = 3x2 ng tanah pada t = 3.
la
B f(x) D f(x)
f(x) = 3x 2
f(x) = 3x2 – 5x
Pe
x
O
x
O
n
f(x) = 3x2
f(x) = 3x2 – 5x
ta
2. Selesaikan persamaan kuadratik berikut:

3. Rajah di bawah menunjukkan graf bagi dua fungsi
SPM Solve the following quadratic equation:
2016
i
kuadratik. 2 x
rb
The diagram shows the graphs of two quadratic – =

4x – 3 5x – 1
functions.
2 x
ne
f(x) – =
4x – 3 5x – 1
f(x) = ax2 + c –2(5x – 1) = x(4x – 3)
–10x + 2 = 4x2 – 3x
Pe
f(x) = –x2 + 1 4x2 + 7x – 2 =0

x
O (x + 2)(4x – 1) = 0
x+2=0 atau 4x – 1 = 0
1
x = –2 x=
Apakah nilai a dan c yang mungkin? 4
What are the possible values of a and c?
1
A a=– ,c=2
2
B a = –2, c = 2
C a = 1, c = 3
D a = –1, c = 2

3. Rajah di bawah menunjukkan empat bulatan 4. Diberi fungsi kuadratik f(x) = –2x2 – 7x + 4.
SPM dalam sebuah segi empat tepat. It is given a quadratic function f(x) = –2x2 – 7x + 4.
BAB
2018
The diagram shows four circles in a rectangle. (a) Hitung punca-punca bagi fungsi kuadratik
itu.
Calculate the roots of the quadratic function.
(x + 20) cm (b) Kemudian, lakarkan graf bagi fungsi itu. 1
Then, sketch the graph of the function.
(5x – 40) cm
(a) –2x2 – 7x + 4 = 0
Diberi luas bagi segi empat tepat tersebut ialah 2x2 + 7x – 4 = 0
7.84 m2. Cari diameter, dalam cm, bagi satu (2x – 1)(x + 4) = 0
bulatan. 2x – 1 = 0 atau x + 4 = 0
Given that the area of the rectangle is 7.84 m2. Find the
d
diameter, in cm, of a circle. x = 1 x = –4
2
Bh
(5x – 40)(x + 20) = 78 400 (b) a = –2  0, maka graf berbentuk .
5x2 + 100x – 40x – 800 = 78 400 Apabila x = 0,
5x2 + 60x – 800 – 78 400 =0 f(0) = –2(0)2 –7(0) + 4
5x2 + 60x – 79 200 =0
dn
= 4
x2 + 12x – 15 840 =0 f(x)
(x – 120)(x + 132) =0
iS
x = 120, x = –132 (tidak diterima)
Maka, diameter bagi satu bulatan 4

= x + 20
= 120 + 20
ng x
= 140 cm –4 O 1
la
2
Pe
Sudut KBAT
n
ta
Rajah di bawah menunjukkan sebuah silinder dengan Jawapan / Answer:

diameter (5x – 1) cm. Diberi isi padu bagi silinder itu
i
V = pj2t
rb
ialah 2 156 cm3. Cari nilai x.

22 5x – 1 2
The diagram shows a cylinder with a diameter of (5x – 1) cm.
Given the volume of the cylinder is 2 156 cm3. Find the
2 156 =
7 2
 (14) 
ne
value of x. 2 156 (5x – 1)2

22 =
(Guna/Use p = ) 44 22
7 25x2 – 10x + 1
Pe
49 =
4
196 = 25x – 10x + 1
2
25x2 – 10x –195 = 0

5x2 – 2x – 39 = 0
14 cm
(x – 3)(5x + 13) = 0
x – 3 = 0 atau 5x + 13 = 0
+ x = 3 x=–
13
5
Maka, x = 3
+
+ KBAT Ekstra

Module &
MORE
Mathematics
ANSWERS
Chapter 1
B
BA Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu
1 Pemboleh Ubah
Quadratic Functions and Equations in One Variable
Analisis Soalan SPM
Fungsi dan Persamaan Kuadratik
1.1
Kertas 2017 2018
Quadratic Functions and Equations 1 3

2 3 3
.
hd
NOTA IMBASAN
1. Ungkapan kuadratik: 4. Bentuk-bentuk graf bagi fungsi kuadratik:

Quadratic expression: Shapes of quadratic function graph:
.B
a, b dan c ialah pemalar, a ≠ 0 (a) a  0 (b) a  0
a, b and c are constants, a ≠ 0
y y Titik maksimum
dn
Maximum point
x ialah pemboleh ubah
ax2 + bx + c x is a variable
x
c O
Kuasa tertinggi bagi pemboleh
S
c
ubah x ialah 2 O
x
The highest power of variable x is 2
gi
Titik minimum
Contoh / Example: Minimum point
(a) 3x2
Paksi simetri
an
(b) 4x2 + 5 Axis of symmetry
(c) 2x2 + 3x + 4
(d) –5x2 + 7x + 9
l
5. Persamaan kuadratik:
Pe
2. Fungsi kuadratik: Quadratic equation:

Quadratic function:
ax2 + bx + c = 0
f(x) = ax + bx + c
2
n
Contoh / Example:
(a) x2 – 6x + 5 = 0
ta
Contoh / Example:
(a) f(x) = 15x2 + 10x (b) 2x2 + 3x – 7 = 0
(b) f(x) = –x2 + 5 (c) x2 – 3x = 0
bi
(c) f(x) = 3x2 – x – 5 (d) 3x2 – 7x – 11 = 0

(a) f(x) = – 5 x2 + 5x – 12
2
er
6. Punca bagi persamaan kuadratik merupakan nilai

pemboleh ubah, x, yang memuaskan persamaan
kuadratik tersebut.
n
3. Ciri-ciri fungsi kuadratik:

Characteristics of quadratic functions: A root of quadratic equation is the value of variable, x, which
satisfies the quadratic equation.
Pe
• graf berbentuk melengkung

curved shape of the graph
• mempunyai titik minimum atau titik maksimum
has minimum point or maximum point Hubungan bagi suatu fungsi kuadratik ialah hubungan banyak
• paksi simetri graf adalah selari dengan paksi-y dan kepada satu.
The relation of a quadratic function is many-to-one relation.
melalui titik minimum atau titik maksimum
the axis of symmetry of the graph is parallel to the y-axis and
passes through minimum point or maximum point
NOTA

1. Tandakan (3) bagi ungkapan kuadratik dalam satu pemboleh ubah dan (7) jika bukan. Kemudian, berikan
sebab anda. 1
BAB
Mark (3) for the quadratic expression in one variable and (7) if not. Hence, give your reason.
Ungkapan / Expression 3/7 Sebab / Reason

1
Contoh
3 Mempunyai satu pemboleh ubah, x dan kuasa tertinggi bagi x ialah 2.
Has one variable, x and the highest power of x is 2.
1 x –x2
Mempunyai dua pemboleh ubah, x dan y.
.
2 3x2 – y 7 Has two variables, x and y.
hd
x2 + 5x – 9 Bukan dalam bentuk ungkapan kuadratik.
3 x
7 Not in the form of quadratic expression.
.B
(a) (y + 3)(y – 2)
3 Mempunyai satu
Has one variable, pemboleh
y and ubah,
the highest poweryofdan
y is kuasa
2. tertinggi bagi y ialah 2.
= y2 + y – 6
dn
w2 + 4 1 4
(b) = w2 + 3 Has one variable,
Mempunyai satuw and the highest
pemboleh power
ubah, w ofdan
w iskuasa
2. tertinggi bagi w ialah 2.
3 3 3
S
(c) pq2 – p + 9 7 Has two variables,
Mempunyai duap pemboleh
and q. ubah, p dan q.
(d)
g2 + 5g
g–1
7 Not in thedalam
Bukan
gi
form ofbentuk
quadratic expression.kuadratik.
ungkapan
an
(e) 4x3 – 4x2 7 The highest
Kuasa powerbagi
tertinggi of x isx3.ialah 3.
l
Pe
(f) –10a2 3 Mempunyai satu

Has one variable, pemboleh
a and ubah,
the highest poweraofdan
a is kuasa
2. tertinggi bagi a ialah 2.
2. Padankan hubungan berikut bagi setiap fungsi, f yang memetakan set P kepada set Q. Kemudian, kenal pasti
n
hubungan fungsi tersebut. 1

Match the following relations of each of the following functions, f that mapped set P to set Q. Hence, identify the relation of
ta
the function.
Fungsi
f(x) = x2 f(x) = x2 + 2
bi
Function
Rajah anak P Q P Q
er
panah f f
Arrow diagram –2
–4
–1 0
–2 6
n
0 1
2 18
4
Pe
1
4
2
Hubungan Many-to-one Many-to-one

Relation
Banyak kepada satu Banyak kepada satu
Berdasarkan jadual di atas, fungsi kuadratik mempunyai imej yang sama daripada dua objek yang berbeza.
Oleh itu, hubungan bagi suatu fungsi kuadratik ialah hubungan banyak kepada satu .
From the table above, quadratic function has the same image from two different objects. Thus, the relation of a quadratic
function is many-to-one relation .

3. Lengkapkan jadual di bawah bagi setiap fungsi kuadratik berikut. 1

Complete the table below for each of the following quadratic functions.
BAB
Fungsi kuadratik Bentuk graf Titik maksimum / Titik minimum
a b c
Quadratic function Shape of the graph Maximum point / Minimum point
Contoh
1
Titik minimum
f(x) = 3x2 + 5x + 6 3 5 6 Minimum point
.
(a) f(x) = 2x2 + 3x + 7 2 3 7 Minimum
Titik point
minimum
hd
(b) f(x) = –7x2 – 4x + 5 –7 –4 5 Maximum
Titik point
maksimum
.B
(c) f(x) = –x2 – x –1 –1 0 Maximum
Titik point
maksimum
dn
(d) f(x) = 10x2 – 7 10 0 –7 Minimum point
Titik minimum
(e) f(x) = –9x2 + 2x – 4 –9 2 –4 Maximum point

Titik maksimum
S
gi
4. Lukis paksi simetri dan nyatakan persamaan paksi simetri bagi setiap fungsi kuadratik yang berikut. 2
Draw the axis of symmetry and state equation of axis of symmetry of each of the following quadratic functions.
an
Contoh
(a) (b)
1 f(x) f(x)
f(x)
l
4 15
Pe
4
2 10
2
x 5
n
–1 O 1 2 3
x
–4 –2 O 2 4
ta
–2 x
O 2 4 6 8
–2
Persamaan paksi simetri: Persamaan paksi simetri:
bi
Persamaan paksi simetri: Equation of axis of symmetry: Equation of axis of symmetry:

Equation of axis of symmetry:
x=1 x=4
er
x = –1
2 (c) (d)
n
f(x) f(x) f(x)

Pe
(0, 3) (8, 3)
1 ,0
– 5 , 0
2 2 x
x O (–15, 10) (–5, 10)
O
x
O
Persamaan paksi simetri: Persamaan paksi simetri: Persamaan paksi simetri:

Equation of axis of symmetry: Equation of axis of symmetry: Equation of axis of symmetry:
x=4 x=1 x = –10

5. Lakarkan kesan perubahan nilai a ke atas graf fungsi kuadratik. Kemudian, perihalkan perubahan itu. 3
Sketch the effect of changing the value of a on the graphs of quadratic functions. Hence, describe the changes.
BAB
Contoh
1 2 3 2 5
(a) f(x) = x2 → f(x) = x (b) f(x) = x → f(x) = x2
1 f(x) = 2x2 → f(x) = 5x2 2 2 2
1 f(x)
f(x) = 5x2 f(x) f(x)
f(x) = 5 x2
f(x) = x 2
2
f(x) = 2x2
.
hd
1 2
f(x) =
2
x f(x) = 3 x2
x 2
O x x
O O
.B
lebih sempit. The value
Nilai of a decreases,graf
a berkurang, the graph
menjadi The value
Nilai of a increases,graf
a bertambah, the graph
menjadi
becomes wider. becomes narrower.
dn
The value of a increases, the graph lebih lebar. lebih sempit.
becomes narrower.
2 f(x) = –7x2 → f(x) = –4x2 (c) f(x) = –12x2 → f(x) = –8x2 (d) f(x) = –3x2 → f(x) = –5x2
S
f(x)
f(x) f(x)
x
O
f(x) = –4x2
f(x) = –8x2
gi O
x
f(x) = –3x2 O
x
l an
f(x) = –7x2
Pe
f(x) = –12x2 f(x) = –5x2

semakin lebar. The value of a increases, the graph The value of a decreases, the graph
The value of a increases, the graph Nilai a wider.
becomes bertambah, graf menjadi Nilai a narrower.
becomes berkurang, graf menjadi
becomes wider. semakin lebar. lebih sempit.
n
ta
6. Lakarkan kesan perubahan nilai b ke atas fungsi kuadratik. Kemudian, nyatakan perubahan paksi simetri
fungsi kuadratik. 3
Sketch the effect of changing the value of b on the graphs of quadratic functions. Hence, state the changing of axis of
bi
symmetry of the quadratic function.

Contoh
er
(a) f(x) = x2 → f(x) = x2 – 4x (b) f(x) = x2 → f(x) = x2 + 7x

1 f(x) = x → f(x) = x + 5x
2 2
f(x) f(x) f(x)

n
f(x) = x2
f(x) = x2
f(x) = x2
Pe
x
O x x
O O
f(x) = x2 + 5x f(x) = x2 – 4x f(x) = x2 + 7x
Nilai a  0 dan b  0, maka paksi The value of a>0 and b<0, thus the axis The value of a>0 and b>0, thus the axis
simetri berada di sebelah kiri of symmetry
Nilai a  0isdan
on the
b ,right paksi of
of y-axis.
0, maka symmetry
Nilai a  0isdan
on the
b left0,ofmaka
y-axis.paksi
paksi-y.
The values of a  0 and b  0, thus the
simetri berada di sebelah kanan simetri berada di sebelah kiri

2 f(x) = –x2 → f(x) = –x2 – 2x (c) f(x) = –x2 → f(x) = –x2 + 5x (d) f(x) = –x2 → f(x) = –x2 – 4x
BAB
f(x)
f(x) f(x)
f(x) = –x2 – 2x f(x) = –x2 – 4x
f(x) = –x2 + 5x
1
x
O f(x) = –x
2
x
x O
O
.
f(x) = –x2
hd
f(x) = –x2
Nilai a , 0 dan b , 0, maka paksi
The values of a<0 and b>0, thus the axis The values of a<0 and b<0, thus the axis
of symmetry is on the right of y-axis. of symmetry is on the left of y-axis.
paksi-y. Nilai a , 0 dan b . 0, maka paksi Nilai a , 0 dan b , 0, maka paksi
.B
The values of a , 0 and b , 0, thus the simetri berada di sebelah kanan simetri berada di sebelah kiri
dn
7. Lakarkan kesan perubahan nilai c ke atas fungsi kuadratik. Kemudian, nyatakan pintasan-y bagi fungsi tersebut.
Sketch the effect of changing the value of c on the graphs of quadratic functions. Hence, state the y-intercept of the quadratic
function. 3
S
Contoh
(a) f(x) = x2 → f(x) = x2 – 5 (b) f(x) = –x2 → f(x) = –x2 + 4
gi
f(x) = x2 → f(x) = x2 + 3
f(x) f(x) f(x)
f(x) = x2 + 3
an
f(x) = x2 + 4
f(x) = x2
f(x) = x 2
x
l
x O
Pe
x O
O
f(x) = x2 – 5
f(x) = x2
n
Pintasan-y = 3
y-intercept = -5 y-intercept
Pintasan-y= 4= 4
ta
y-intercept = 3 Pintasan-y = –5
bi
8. Hitung nilai c dalam setiap fungsi kuadratik berikut yang melalui titik P. 3
Calculate the value of c in each of the following quadratic function that passes through point P.
er
Contoh
(a) f(x) = x2 + 3x – c, P(–2, 6) (b) f(x) = x2 – 2x + c, P(0, 5)
f(x) = x – 4x + c,
2
Gantikan nilai
n
P(1, 4) x = 1 dan f(x) = (–2)2 + 3(–2) – c

f(x) = 4 ke dalam
6=4–6–c Point P(0,P(0,
Titik 5) is 5)
on the y-axis,
berada dithus the
paksi-y,
Pe
Penyelesaian: fungsi kuadratik. value of c = 5.

Substitute the c = –8 maka nilai c = 5.
f(x) = (1)2 – 4(1) + c values of x = 1
4=1–4+c and f(x) = 4 into
the quadratic
c=7 function. (c) f(x) = –2x2 + 5x – c, P(4, –5) (d) f(x) = 3x2 + c, P(2, –9)
Tip f(x) = –2(4)2 + 5(4) – c f(x) = 3(2)2 + c
Nilai c adalah pintasan-y bagi graf –5 = –32 + 20 – c –9 = 12 + c
fungsi kuadratik. c = –7 c = –21
The value of c is y-intercept of graph of
quadratic function.


BAB
(a) Rajah di bawah menunjukkan sebuah trapezium. (b) Puan Hanim menjual sebungkus nasi lemak
The diagram shows a trapezium.
1 (x – 2) cm
1
 
pada harga RM m + 1 dan sebungkus nasi
2
goreng pada harga RM(2m – 2). Dia menjual
12m bungkus nasi lemak dan (5m + 13) bungkus
x cm nasi goreng pada minggu lepas. Bentukkan satu
fungsi kuadratik bagi hasil jualan, J(m), yang
.
hd
diperoleh Puan Hanim pada minggu lepas.
(x + 6) cm
Bentukkan satu fungsi kuadratik bagi luas, A(x),

Puan Hanim sells a pack of nasi lemak at RM  12 m + 1
and a pack of fried rice at RM(2m – 2). She sold 12m
.B
trapezium itu. packs of nasi lemak and (5m + 13) packs of fried rice
Form a quadratic function for the area, A(x), of the last week. Form a quadratic function for the total sales,
trapezium. J(m), obtained by Puan Hanim last week.
dn
1
A(x) = × (x – 2) + (x + 6) × x
2 J(m) = 12m  12 m + 1 + (5m + 13)(2m – 2)
1
= × (2x + 4) × x = 6m2 + 12m + 10m2 – 10m + 26m – 26
S
2
1 = 16m2 + 28m – 26
= × 2(x + 2) × x
2
= x2 + 2x
gi
an
(c) Rajah di sebelah menunjukkan sebuah papan iklan berbentuk segi
(3p + 1) m
empat tepat di tepi sebuah lebuh raya. Kos mencetak iklan ialah
l
Pe
RM(45p – 3) per m2.

The diagram shows a rectangular advertisement board at the side of a
2m
highway. The printing cost is RM(45p – 3) per m2.
(i) Bentukkan satu fungsi kuadratik bagi kos, K(p), untuk
n
mencetak iklan papan tanda tersebut.

Form a quadratic function of the cost, K(p) to print an advertisement on
ta
the board.
Area of advertisement board

Luas papan iklan
bi
= 2(3p + 1)
= (6p + 2) m2
er
K(p) = (45p – 3)(6p + 2)

n
= 270p2 + 90p – 18p – 6

= 270p2 + 72p – 6
Pe
(ii) Jika kos mencetak ialah RM1 250, bentukkan satu persamaan kuadratik bagi mewakili kos
mencetak iklan pada papan itu.
If the printing cost is RM1 250, form a quadratic equation to represent the printing cost of the advertisement on
the board.
K(p) = 1 250
270p2 + 72p – 6 = 1 250
Express the equation
Ungkapkan persamaan in the form
dalam
270p2 + 72p – 1 256 = 0 ofbentuk
ax2 + bx = 0.+ c = 0.
ax+2 +c bx

10. Tandakan punca-punca bagi setiap graf fungsi kuadratik berikut dengan tanda ⊗. 1
Mark the roots of each of the following graphs of quadratic functions with sign ⊗.
BAB
Contoh
(a) (b)
f(x) f(x) f(x)
1
f(x) = – 1 x2 + 5 x + 3
f(x) = x – x – 12
2
6 2 2 x
10 O
–4 –3 –2 –1 1
x 4 –2
–4 –2 O 2 4
.
hd
–10 2 –4
f(x) = 0.78x2 + 2.74x – 1.6
–20 x –6
–2 O 2 4 6
.B
11. Tentukan sama ada nilai x yang diberikan adalah punca bagi setiap persamaan kuadratik yang berikut. 3
dn
Determine whether the given value for x is the root for each of the following quadratic equations.
Contoh
(a) x2 – x – 12 = 0; (x = –3) (b) 2y2 − 15y – 8 = 0; (y = 8)
x + x − 5 = 0; (x = 2)
2
S
When x = –3,
Apabila When y = 8,
Apabila
Penyelesaian: Gantikan x = 2
Substitute x = 2 Sebelah kiri = (–3)2 − (–3) − 12
Left side Left kiri
Sebelah side = 2(8)2 − 15(8) − 8
gi
Apabila x = 2, = 9 + 3 – 12 = 128 − 120 – 8
Sebelah kiri = (2)2 + 2 − 5 = 0 = sebelah
right sidekanan = 0 = sebelah
right sidekanan
an
=4+2–5
Thus,
Maka, -3 is−3
a root
ialahof punca
the equation
bagi Thus,
Maka, 8 is8aialah
root ofpunca
the equation
bagi
= 1 ≠ sebelah kanan xpersamaan
2 - x -12 = 0. 2y 2 - 15y - 8 = 0. 2
x2 – x – 12 = 0. persamaan 2y − 15y – 8 = 0.
Maka, 2 bukan punca bagi
l
persamaan x2 + x − 5 = 0. (c) 2g2 – 7g + 3 = 0; (g = 2) (d) 8h2 + 4h = 9; (h = –2)
Pe
When g = 2,
Apabila When h = –2,
Apabila
Sebelah kiri = 2(2)2 − 7(2) + 3
Left side Sebelah kiri = 8(–2)2 + 4(–2)
Left side
= 8 – 14 + 3 = 32 − 8
n
Punca persamaan kuadratik ialah nilai

pemboleh ubah yang memuaskan = –3 = 24
persamaan kuadratik itu. ≠ sebelah
right sidekanan right sidekanan
≠ sebelah
ta
Root of a quadratic equation is a value of the

variable that satisfies the quadratic equation. Thus,
Maka, 2 is2not a rootpunca
bukan of the equation
bagi Thus,
Maka, -2 is
−2notbukan
a root punca
of the equation
bagi
2g 2 - 7g +3 = 0. 2
persamaan 2g – 7g + 3 = 0. 8h 2 - 4h = 9.
persamaan 8h2 + 4h = 9.
bi
12. Tentukan punca bagi setiap persamaan kuadratik berikut menngunakan kaedah pemfaktoran. 3
er
Determine the roots of each of the following quadratic equations using factorisation method.
Contoh
Sudut
n
Kalkulator
3x(x + 5) = –2(2x + 3)
Pe
3x 2 + 19x + 6 = 0
Penyelesaian: Tekan:
Kembangkan.
3x(x + 5) = –2(2x + 3) Expand. MODE MODE MODE 1  2
3x2 + 15x = –4x – 6
a? 3 =
3x2 + 15x + 4x + 6 = 0 b? 1 9 =
Ungkapkan persamaan dalam bentuk ax2 + bx + c = 0.
3x2 + 19x + 6 = 0 Express the equation in the form ax + bx + c = 0.
2
c? 6 =
(3x + 1)(x + 6) = 0 x1 = –0.333333333 ab/c –1 3
3x +1 +x
3x + 1 = 0 atau x + 6 = 0 (×) (+) =
x +6 +18x
1 x2 = –6
x = – x = –6 3x 2
+6 +19x
3

(a) 2x2 – 18x = 0 (b) 5x – 3 = 1

2
(c) x(4x + 1) – 2 = 10 – 12x
BAB
14x
4x2 + x – 2 = 10 – 12x
2x(x – 9) = 0 5x2 – 3 = 14x 4x + x + 12x – 2 – 10 = 0
2
x = 0 atau
or x = 9 5x2 – 14x – 3 = 0 4x2 + 13x – 12 = 0
1 (x – 3)(5x + 1) = 0 (4x – 3)(x + 4) = 0
or x = – 1
x = 3 atau x = 3 atau
or x = –4
5 4
.
(d) x + 2 = –3x + 14 (e) 1 x(8x + 32) = –2(x + 6) (f) (x + 2)(3x – 1) = 6
hd
x 4
2x2 + 8x = –2x – 12 3x2 – x + 6x – 2 – 6 = 0
x(x + 2) = –3x + 14 3x2 + 5x – 8 = 0
x2 + 2x = –3x + 14 2x2 + 8x + 2x + 12 = 0
(x – 1)(3x + 8) = 0
.B
x + 2x + 3x – 14 = 0
2 2x2 + 10x + 12 = 0
x + 5x + 6 = 0
2 or x =
x = 1 atau – 8
x2 + 5x – 14 = 0 3
(x – 2)(x + 7) = 0 (x + 2)(x + 3) = 0
dn
x = 2 atau or x = –3
x = –2 atau
or x = –7
S
Menyelesaikan persamaan kuadratik juga bermaksud
13. Selesaikan setiap persamaan kuadratik yang berikut. menentukan punca-punca persamaan itu.
Solve each of the following quadratic equations.
2y2
3
gi
(b) 2y(y − 1) = −5y + 2
Solving quadratic equation also intends to determine the equation.
(c) (x2 – 2) – x = 5x
an
(a) – = (y – 3) 2
3 2y 2 − 2y = −5y + 2
2y 2 = −3(y − 3) 2[(x 2 − 2) − x] = 5x
2y 2 + 3y – 2 = 0
2y 2 = −3y + 9 2x 2 – 4 − 2x = 5x
l
(2y − 1)(y + 2) = 0
2y + 3y − 9 = 0
2
2x 2 − 7x − 4 = 0
Pe
(2y − 3)(y + 3) = 0 y = 1 atauor y = −2 (2x + 1)(x – 4) = 0

2
y = 3 atauor y = −3 x = – 1 atauor x = 4
2 2
n
ta
14. Lakarkan graf bagi setiap fungsi kuadratik yang berikut. 3

Sketch a graph for each of the following quadratic functions.
bi
Contoh
 Tandakan semua titik pintasan pada satah Cartes
er
f(x) = x2 + 4x – 5 dan lukis satu parabola yang melalui semua titik itu.
Mark all the intercepts on the Cartesan plane and
draw a parabola that passes through all the points.
Penyelesaian:
n
 Tentukan bentuk graf dengan

f(x)
Nilai a = 1  0, graf berbentuk  menggunakan nilai a.
Pe
Value of a = 1. 0, shape of graph ∪ Determine the shape of graph

using the value of a.
Apabila / When f(x) = 0,

 Cari pintasan-x, apabila
x2 + 4x – 5 = 0 f(x) = 0. x
Find the x-intercept, when –5 O 1
(x – 1)(x + 5) = 0
f(x) = 0.
x = 1 atau x = –5
Apabila / When x = 0,  Cari pintasan-y, jika
5
f(0) = 02 + 4(0) – 5 wujud, apabila x = 0.
Find the y-intercept, if
= –5 exist, when x = 0.

(a) f(x) = x2 – 9x + 14
f(x)
BAB
The value
Nilai a =of1a 0, shape
= 10,>graf of graph .
berbentuk
Apabila
When f(x) = 0, 14
x2 – 9x + 14 = 0 1
(x – 2)(x – 7) = 0
x = or x = 7
2 atau
Apabila
When x = 0,
f(0) = 02 + 9(0) + 14
.
x
hd
O 2 7
= 14
.B
(b) f(x) = x2 – 4x + 4
f(x)
The value
Nilai a =of1a 0, shape
= 10,> graf of graph .
berbentuk
dn
Apabila
When f(x) = 0,
x2 – 4x + 4 = 0 Mempunyai satu 4
nilai punca.
(x – 2)(x – 2) = 0
S
x = or Has
2 atau x =one2 root.
When x = 0,
Apabila
f(0) = 02 + 4(0) + 4
= 4
gi x
an
O 2
3 2 12
l
(c) f(x) = – x + x+3
Pe
5 5
f(x)
3
The value
Nilaiofaa=
= –  0, graf
shapeberbentuk
of Darab U. . belah
graphkedua-dua
5 persamaan dengan –5.
Apabila
When f(x) = 0,
n
3
3 12 Multiply both sides of the
– x2 + x+3= 0 equation with -5.
ta
5 5
3x2 – 12x – 15 = 0
x
(x + 1)(x – 5) = 0 –1 O 5
bi
x = –1 atau
or x = 5
Apabila
When x = 0,
er
3 12
f(0) = – (0)2 + (0) + 3 = 3
5 5
n
(d) f(x) = –x2 – 5

f(x)
shape of graph .
Pe
The value
Nilaiofaa=
= 1 , 0, graf berbentuk
Apabila
When x = 1,
O
x
When 1
Apabila f(x) = 0, f(1) = –12 – 5
–x2 – 5 = 0 = –6
Graf tidak bersilang
–x2 = 5 pada paksi-x.
Graph does not
x2 = –5 intercept at x-axis.
–5
Apabila
When x = 0, –6
f(0) = –(0)2 – 5 Titik maksimum bersilang
pada paksi-y.
Maximum point
= –5 intercept at y-axis.


BAB
(a) Rajah di bawah menunjukkan sebuah segi tiga (b) Rajah di bawah menunjukkan dua buah bulatan,
bersudut tepat. 4 A dan B. Jika jumlah perimeter bulatan A dan B
1 The diagram below shows a right-angled triangle.
ialah 440 cm, cari nilai j. 4
7
(3k – 1) cm The diagram shows two circles, A and B. If the total
perimeter of circle A dan B is 440 cm, find the value
(k + 2) cm
7
.
of j.
hd
(2k + 3) cm 22
3Guna / Use p = 7
4
Cari nilai k. 2j 2
Find the value of k. j
.B
B
Using the Pythagoras'

Menggunakan theorem
teorem Pythagoras A
dn
(2k + 3)2 + (k + 2)2 = (3k – 1)2
4k + 12k + 9 + k2 + 4k + 4
2
= 9k2 – 6k + 1 2π(2j2) + 2πj = 440
7
–4k2 + 22k + 12 =0 22 22 440
S
2k2 – 11k – 6 =0 4 j +2
2
j– =0
7 7 7
(2k + 1)(k – 6) =0 88j2 + 44j – 440 = 0
k = – 1 atau
2
or k =6
gi 2j2 + j – 10 = 0
an
Distance is always positive,positif,
thus k =maka
6 cm k = 6 cm (2j + 5)(j – 2) = 0
Jarak adalah sentiasa
j = – 5 atau or j = 2
2
l
\ j . 0, j = 2 cm
Pe
(c) Rajah di bawah menunjukkan harga buah anggur

(i) W(n) = 5n(3n – 8)
yang dijual di Kedai Buah Segar. Puan Chen telah
= 15n2 – 40n
n
membeli (3n – 8) kg buah anggur di kedai itu. 5

The diagram shows the price of grapes sold in Kedai
ta
Buah Segar. Puan Chen has bought (3n – 8)kg grapes at (ii) W(n) = 80
the fruit stall. 15n2 – 40n = 80
15n2 – 40n – 80 =0
bi
3n2 – 8n – 16 =0
(n – 4)(3n + 4) =0
er
n–4 or 3n + 4 = 0
= 0 atau
n = 4 n =– 4
3
n
When n=4,n = 4,
Apabila
Pe
the total jisim

jumlah mass of grapesyang
anggur bought
dibeli
(i) Bentukkan satu fungsi kuadratik yang = 3n – 8
mewakili jumlah bayaran, W(n), buah anggur = 3(4) – 8
yang dibeli Puan Chen, dalam RM. = 4 kg
Form a quadratic function that represents the total
payment, W(n), of grapes bought by Puan Chen, in
RM.
(ii) Hitung jumlah jisim, dalam kg, anggur yang
dibeli Puan Chen jika dia membayar RM80.
Calculate the total mass, in kg, of grapes bought by
Puan Chen if she paid RM80.

(d) Rajah di bawah menunjukkan kedudukan dua (e) Seorang pengusaha sewa basikal mempunyai
BAB
penerjun, A dan B pada ketinggian berbeza. jumlah masa sewaan basikal sebanyak 180 jam
The diagram shows the positions of two divers, A and B setiap minggu apabila sebuah basikal dikenakan
on different height. 5 BUKAN
RUTIN kadar sewa RM8 per jam. Pengusaha itu akan
memperoleh pertambahan 12 jam bagi setiap 1
pengurangan kadar sewa sebanyak RM1. 6
An entrepreneur of rental bicycle has the total hours of
B 180 hours per week when a bicycle is rented for RM8
per hour. The entrepreneur will receive an additional of
7.5 m 12 hours for every decrease RM1 in rental rate.
.
hd
A (i) Bentukkan satu persamaan kuadratik bagi
5m jumlah sewaan mingguan, dalam RM, yang
diperoleh jika dia mengurangkan kadar
sewa.
.B
Form a quadratic equation for the weekly total
rental, in RM, obtained if he reduces the rental rate.
dn
(i) Berdasarkan graf tinggi-masa di bawah, Let x be the
Katakan ialahdecrease
x RM1 in hourly
pengurangan rentalRM1
setiap
tentukan graf yang manakah mewakili setiap rate and
bagi S(x) sewa
kadar be the total weekly
per jam totalS(x)
dan rental.
ialah
penerjun itu? Kemudian, nyatakan nilai p jumlah sewaan mingguan.
dan nilai q.
S
Based on the graphs of height-time below,
The total of
Jumlah weekly mingguan,
sewaan rental,
determine which graph reperesents each of the
gi
divers? Then, state the value of p and of q. Rental rate
= Kadar sewaperper
hour X Number
jam of hours
× Bilangan jam
= (8 – x) × (180 + 12x)
Tinggi, h (m) Tinggi, h (m)
= 1 440 + 96x – 180x – 12x2
an
Height, h (m) Height, h (m)
p = –12x2 – 84x + 1 440

h(t) = –16t2 + p
q
l
h(t) = –16t2 + q
Pe
Masa, t (s) Masa, t (s) (ii) Jika pengusaha itu memperoleh jumlah
O Time, t (s) O Time, t (s)
sewaan mingguan sebanyak RM1 224 selepas
n
Penerjun Penerjun mengurangkan kadar sewa, cari kadar sewa

B A
Diver Diver sebuah basikal per jam pada minggu itu.
ta
p = 7.5
q= 5 If the entrepreneur obtained the weekly total rental
of RM1 224 after reducing the rental rate, find the
bi
rental rate of a bicycle per hour in that week.

(ii) Hitung masa yang diambil, dalam saat, oleh
kedua-dua penerjun mencecah air.
er
Calculate the time taken, in second, by both divers S(x) = 1 224

to reach water.
–12x2 – 84x + 1 440 = 1 224
n
12x2 + 84x – 216 = 0

Persamaan Equation
bagi penerjun A: h = –16t2 + 5
of diver A
x2 + 7x – 18 = 0
–16t2 + 5 = 0
Pe
(x – 2)(x + 9) = 0
t 2 = –5 or
x – 2 = 0 atau x+9=0
–16
t = 0.56 x = 2 x = –9
The decrease of rental

Pengurangan kadarrate
sewaperper
hourjam
= RM2
= RM2
PersamaanEquation of diver BB: h = –16t2 + 7.5
bagi penerjun
–16t + 7.5 = 0
2 Maka, kadar
Thus, rental ratesewa sebuah
of a bicycle perbasikal
hour per jam
= RM8 – RM2
t 2 = –7.5 = RM6
–16
t = 0.68

PRAKTIS SPM 1
BAB
1 Kertas 1 Kertas 2
1. Seketul batu dibaling tegak ke atas dari suatu
1. 5 – 2(3 – y)2 = SPM titik O pada sebuah pentas. Jarak antara batu itu
2014
SPM A 5 + y2
2016 dengan tanah mengufuk selepas t saat dibaling
B –13 + 2y2
.
diberi oleh s = –5t2 + 14t + 3. Cari masa apabila
hd
C 9 – 6y + y2 batu itu tiba di permukaan tanah.
D –13 + 12y – 2y2 A piece of stone is thrown upwards from a point O of a
stage. The distance between the stone and the ground at
2. Antara berikut, graf yang manakah mewakili t seconds after thrown is given by s = –5t 2 + 14t + 3. Find
.B
perubahan graf bagi fungsi y = 3x2 kepada the time when the stone hit the ground.
y = 3x2 – 5x? When the batu
Apabila stone hits the ground,
itu tiba s = 0.
di permukaan tanah, s = 0.
Which of the following represents the change of graph of
dn
function y = 3x2 to y = 3x2 – 5x? Thus,
Maka, –5t2 + 14t + 3 = 0
A f(x) C f(x) 5t2 – 14t – 3 = 0
f(x) = 3x2 f(x) = 3x2 – 5x (5t + 1)(t – 3) = 0
S
5t + 1 = 0 , t – 3= 0
x
O
t= – 1 , t= 3
5
O
x
f(x) = 3x2
gi Oleh
Since tsebab 0,stone
t .the
> 0, thus
tanah pada t = 3.
maka batu
hits itu tibaatdit =permukaan
the ground 3.
an
f(x) = 3x – 5x
2
B f(x) D f(x)
f(x) = 3x 2
l
f(x) = 3x2 – 5x
Pe
x
O
x
O
n
f(x) = 3x2
f(x) = 3x2 – 5x
ta
2. Selesaikan persamaan kuadratik berikut:

3. Rajah di bawah menunjukkan graf bagi dua fungsi
SPM Solve the following quadratic equation:
2016
bi
kuadratik. 2 x
The diagram shows the graphs of two quadratic – =
4x – 3 5x – 1
functions.
2 x
er
f(x) – =
4x – 3 5x – 1
f(x) = ax2 + c –2(5x – 1) = x(4x – 3)
n
–10x + 2 = 4x2 – 3x
4x2 + 7x – 2 =0
Pe
f(x) = –x2 + 1
x
O (x + 2)(4x – 1) = 0
x+2=0 or 4x – 1 = 0
atau
1
x = –2 x=
Apakah nilai a dan c yang mungkin? 4
What are the possible values of a and c?
1
A a=– ,c=2
2
B a = –2, c = 2
C a = 1, c = 3
D a = –1, c = 2

3. Rajah di bawah menunjukkan empat bulatan 4. Diberi fungsi kuadratik f(x) = –2x2 – 7x + 4.
SPM dalam sebuah segi empat tepat. It is given a quadratic function f(x) = –2x2 – 7x + 4.
BAB
2018
The diagram shows four circles in a rectangle. (a) Hitung punca-punca bagi fungsi kuadratik
itu.
Calculate the roots of the quadratic function.
(x + 20) cm (b) Kemudian, lakarkan graf bagi fungsi itu. 1
Then, sketch the graph of the function.
(5x – 40) cm
(a) –2x2 – 7x + 4 = 0
Diberi luas bagi segi empat tepat tersebut ialah 2x2 + 7x – 4 = 0
.
7.84 m2. Cari diameter, dalam cm, bagi satu
hd
(2x – 1)(x + 4) = 0
bulatan. or
2x – 1 = 0 atau x+4=0
Given that the area of the rectangle is 7.84 m2. Find the
diameter, in cm, of a circle. x = 1 x = –4
2
.B
(5x – 40)(x + 20) = 78 400 thus shape
(b) a = –2  0, maka of graph .
graf berbentuk
5x2 + 100x – 40x – 800 = 78 400 When x = x0,= 0,
Apabila
5x2 + 60x – 800 – 78 400 =0
dn
f(0) = –2(0)2 –7(0) + 4
5x2 + 60x – 79 200 =0 = 4
x2 + 12x – 15 840 =0 f(x)
(x – 120)(x + 132) =0
S
x = 120, x (not accepted)
= –132 (tidak diterima)
gi
Thus,
Maka, thediameter
diameter ofbagi
a circle
satu bulatan 4
= x + 20
an
= 120 + 20
x
= 140 cm –4 O 1
2
l
Pe
Sudut KBAT
n
ta
Rajah di bawah menunjukkan sebuah silinder dengan Jawapan / Answer:

diameter (5x – 1) cm. Diberi isi padu bagi silinder itu V = pj2t
bi
ialah 2 156 cm3. Cari nilai x.

22 5x – 1 2
The diagram shows a cylinder with a diameter of (5x – 1) cm.
Given the volume of the cylinder is 2 156 cm3. Find the
2 156 =
7

2
(14) 
er
value of x. 2 156 (5x – 1)2

22 =
(Guna/Use p = ) 44 22
n
7 25x2 – 10x + 1
49 =
4
Pe
196 = 25x – 10x + 1

2
25x2 – 10x –195 = 0

5x2 – 2x – 39 = 0
14 cm
(x – 3)(5x + 13) = 0
x – 3 = 0 atau or 5x + 13 = 0
+ x = 3 x=–
13
5
Thus, x = 3
Maka,
+
+ KBAT Ekstra

B
BA Fungsi dan Persamaan Kuadratik dalam Satu Pemboleh Ubah
1 Quadratic Functions and Equations in One Variable
PRAKTIS SPM 1
Kertas 1 3. Bentuk graf f(x) = ax2 + c adalah lebih sempit daripada bentuk
graf f(x) = –x2 + 1, maka a , –1.
1. 5 – 2(3 – y)2 The shape of graph f(x) = ax2 + c is narrower than the shape of graph
= 5 – 2(9 – 6y + y2) f(x) = –x2 + 1, then a , –1.
= 5 – 18 + 12y – 2y2
= –13 + 12y – 2y2 c mestilah lebih besar daripada 1.
.
hd
Jawapan / Answer : D c must be grater than 1.
2. y = 3x2 – 5x Oleh itu, nilai yang mungkin ialah a = –2 dan c = 2.

Thus, the possible values are a = –2 and c = 2.
a . 0 dan b , 0, maka bentuk graf ∪ dan paksi simetri berada di
.B
sebelah kanan paksi-y.
a . 0 and b , 0, then the shape of graph ∪ and the axis of symmetry Jawapan / Answer : B
is on the right of y-axis.
dn
f(x)
f(x) = 3x2
S
x
O
f(x) = 3x2 – 5x
gi
an
Jawapan / Answer : B
l
Pe
n
ta
bi
n er
Pe
© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

Module &
MORE
Matematik
JAWAPAN
Bab 2
B
BA
Asas Nombor
2 Number Bases
Analisis Soalan SPM

Asas Nombor
2.1
Kertas 2017 2018
Number Bases 1 3 3
2
NOTA IMBASAN
d
1. Asas nombor adalah satu sistem nombor yang 4. Nilai digit bagi nombor dalam suatu asas adalah
Bh
merangkumi digit 0 hingga 9. pendaraban digit dengan nilai tempat yang mewakili
Number base is a number system inclusive digit 0 until 9. digit itu.
Nombor
Number
ab Asas
Digit value of a number in a base is the multiplication of the
digit and the place value represented by the digit.
Base
n
Contoh / Example:
Contoh / Example: Nilai digit bagi 3 dalam nombor 325
Sd
(a) 56 dibaca sebagai lima asas enam. Digit value of 3 in number 325
56 is read as five base six. = 3 × 51 = 15
(b) 2167 dibaca sebagai dua satu enam asas tujuh.
2167 is read as two one six base seven. 5. Nilai nombor bagi nombor dalam suatu asas adalah
hasil tambah setiap nilai digit dalam nombor tersebut
i
2. Digit-digit dalam asas:
Digits in bases:
ng dan ia juga adalah bersamaan dengan nilai nombor
tersebut dalam asas sepuluh.
Asas nombor Digit Number values of a number in a base is the sum of each digit
la
Number bases Digit value in the number and it is equivalent to the number value
in base ten.
Asas 2 / Base 2 0, 1
Pe
Nilai nombor bagi 325 / Number values of 325

Asas 3 / Base 3 0, 1, 2 = 3 × 51 + 2 × 50 = 15 + 2 = 1710
Asas 4 / Base 4 0, 1, 2, 3
6. Kaedah menukar nombor daripada satu asas kepada
Asas 5 / Base 5 0, 1, 2, 3, 4 asas yang lain:
n
Asas 6 / Base 6 0, 1, 2, 3, 4, 5 Methods to convert number from one base to another:

ita
Asas 7 / Base 7 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6 Asas p Asas 10 Asas q

Asas 8 / Base 8 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 Base p Base 10 Base q
rb
Asas 9 / Base 9 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8
• Nilai nombor • Nilai tempat
Asas 10 / Base 10 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
ne
Number values Place value

3. Nilai tempat bagi suatu asas ialah an dengan keadaan a • Nilai asas
ialah asas dan n ialah kuasa, n = 0, 1, 2, ... . Base value
Pe
Place value of a base is a where a is the base and n is the power,

n
n = 0, 1, 2, ... . Asas 2 Penukaran secara terus Asas 8

Contoh/ Example : Base 2 Direct conversion Base 8
Nilai tempat
Asas nombor Place value
an
Number base 7. Penambahan dan penolakan nombor dalam pelbagai
a2 a1 a0
asas boleh dihitung menggunakan
Asas 2 / Base 2 2n 4 2 1 Addition and subtraction of numbers in various bases can be
Asas 3 / Base 3 3n 9 3 1 computed using
• bentuk lazim / vertical form
Asas 6 / Base 6 6n 36 6 1
• penukaran kepada asas 10
Asas 9 / Base 9 9 n
81 9 1 conversion to base 10
NOTA

Matematik Tingkatan 4 Bab 2 Asas Nombor
1. Nyatakan asas nombor bagi setiap nombor berikut. 1

State the number base of each of the following number.
Contoh
(a) 3034 (b) 245 (c) 11012
4527
Penyelesaian: Asas 4 Asas 5 Asas 2
Asas 7 / Base 7
BAB
(d) 37528 (e) 12203 (f) 852719 (g) 23156
2
Asas 8 Asas 3 Asas 9 Asas 6
d
Bh
2. Nyatakan nilai tempat bagi setiap digit dalam nombor berikut. 2
State the place value of each digit in the following numbers.
Contoh
n
(a) 101112
63417
Sd
Penyelesaian: Nombor
1 0 1 1 1
Number
Nombor Nilai tempat
6 3 4 1 24 23 22 21 20
Number Place value
i
Nilai tempat
Place value
73 72 71 70 ng
la
(b) 21123 (c) 120334
Pe
Nombor Nombor
2 1 1 2 1 2 0 3 3
Number Number
Nilai tempat Nilai tempat
33 32 31 30 44 43 42 41 40
Place value Place value
n
(d) 1025 (e) 454526

ita
Nombor Nombor
1 0 2 4 5 4 5 2
Number Number
rb

52 51 50 64 63 62 61 60
ne
(f) 102037 (g) 4578

Pe
Nombor Nombor
1 0 2 0 3 4 5 7
Number Number
74 73 72 71 70 82 81 80
(h) 684259 (i) 783210

Nombor Nombor
6 8 4 2 5 7 8 3 2
Number Number
94 93 92 91 90 103 102 101 100

3. Nyatakan nilai digit bagi digit yang bergaris. 2

State the value of the underlined digit.
Contoh
2 30426
1 3678
63 62 61 60
Nilai tempat Nilai digit bagi digit yang bergaris
82 81 80 Place value = digit itu × nilai tempat bagi digit itu 3 0 4 2
BAB
3 6 7 The value of the underlined digit

= the digit × place value of the digit 3 × 63 = 648
6 × 81 = 48
2 Asas 2 / Base 2
d
(a) 11012 (b) 10112 (c) 1012 (d) 110102
Bh
23 22 21 20 23 22 21 20 22 21 20 24 23 22 21 20
1 1 0 1 1 0 1 1 1 0 1 1 1 0 1 0
1×2 =4 2
1×2 =2 1
1×2 =1 0
0×2 =0 2
n
Asas 3 / Base 3
Sd
(a) 2013 (b) 1123 (c) 10023 (d) 112013
32 31 30 32 31 30 33 32 31 30 34 33 32 31 30
2 0 1 1 1 2 1 0 0 2 1 1 2 0 1
i
2 × 3 = 18 2
2×3 =2 0 ng
Asas 4 / Base 4
0×3 =0 1
1 × 3 = 814
la
(a) 3124 (b) 1234 (c) 21034 (d) 210324
42 41 40 42 41 40 43 42 41 40 44 43 42 41 40
Pe
3 1 2 1 2 3 2 1 0 3 2 1 0 3 2
3 × 4 = 48 2
3×4 =3 0
1 × 4 = 16
2 2 × 44 = 512
Asas 5 / Base 5
n
(a) 1425 (b) 32145 (c) 24135 (d) 240325

ita
52 51 50 53 52 51 50 53 52 51 50 54 53 52 51 50
rb
1 4 2 3 2 1 4 2 4 1 3 2 4 0 3 2
4 × 51 = 20 3 × 53 = 375 4 × 52 = 100 2 × 50 = 2
ne
Asas 6 / Base 6
(a) 1056 (b) 2536 (c) 31046 (d) 53426
Pe
62 61 60 62 61 60 63 62 61 60 63 62 61 60
1 0 5 2 5 3 3 1 0 4 5 3 4 2
1 × 6 = 36 2
5 × 6 = 30
1
1 × 6 = 36
2
2×6 =2 0
Asas 7 / Base 7
(a) 5167 (b) 6327 (c) 46057 (d) 61247
72 71 70 72 71 70 73 72 71 70 73 72 71 70
5 1 6 6 3 2 4 6 0 5 6 1 2 4
1×7 =7 1
2×7 =2 0
6 × 7 = 294
2
6 × 7 = 2 058
3

Asas 8 / Base 8
(a) 4428 (b) 61248 (c) 32458 (d) 604278
82 81 80 83 82 81 80 83 82 81 80 84 83 82 81 80
4 4 2 6 1 2 4 3 2 4 5 6 0 4 2 7
4 × 81 = 32 2 × 81 = 16 5×8 =5 0
6 × 8 = 24 576
4
BAB
Asas 9 / Base 9
(a) 3789 (b) 4639 (c) 56279 (d) 61059
92 91 90 92 91 90 93 92 91 90 93 92 91 90 2
d
3 7 8 4 6 3 5 6 2 7 6 1 0 5
8×9 =8 0
4 × 9 = 324
2
5 × 9 = 3 645
3
1 × 9 = 81
2
Bh
4. Nyatakan nilai nombor bagi setiap asas nombor berikut. 3
State the number values of each of the following number bases.
Tip
n
Contoh
Mencari nilai nombor adalah sama
Sd
4318 seperti menukar nombor pelbagai
Penyelesaian: asas kepada asas 10.
Finding number values are the same as
Nombor / Number 4 3 1 converting number from various bases to
base 10.
i
Nilai tempat / Place value 82 ng 81 80
Nilai digit / Digit value 4 × 82 = 256 3 × 81 = 24 1 × 80 = 1 Nilai nombor adalah hasil tambah nilai digit
nombor tersebut.
Nilai nombor (4 × 8 ) + (3 × 8 ) + (1 × 8 )
2 1 0
la
Number values are the sum of digit values
Number values = 256 + 24 + 1 = 281 of the number.
Pe
(a) 11012 (b) 12213

Nombor Nombor
1 1 0 1 1 2 2 1
n
Number Number
ita
23 22 21 20 33 32 31 30
Nilai digit 1 × 23 1 × 22 0 × 21 1 × 20 Nilai digit 1 × 33 2 × 32 2 × 31 1 × 30
rb
Digit value =8 =4 =0 =1 Digit value = 27 = 18 =6 =1

(1 × 23) + (1 × 22) + (0 × 21) (1 × 33) + (2 × 32) + (2 × 31)
Nilai nombor + (1 × 20) Nilai nombor + (1 × 30)
ne
Number values Number values

= 8 + 4 + 0 + 1 = 1310 = 27 + 18 + 6 + 1 = 5210
Pe
(c) 3214 (d) 34345

Nombor Nombor
3 2 1 Number
3 4 3 4
Number
42 41 40 Place value
53 52 51 50
Place value
Nilai digit 3 × 42 2 × 41 1 × 40 Nilai digit 3 × 53 4 × 52 3 × 51 4 × 50
Digit value Digit value = 375 = 100 = 15 =4
= 48 =8 =1
(3 × 53) + (4 × 52) + (3 × 51)
Nilai nombor (3 × 4 ) + (2 × 4 ) + (1 × 4 ) Nilai nombor + (4 × 50)
2 1 0
Number values = 48 + 8 + 1 = 57 Number values

10 = 375 + 100 + 15 + 4 = 49410

(e) 43026 (f) 5347

Nombor Nombor
4 3 0 2 5 3 4
Number Number
63 62 61 60 72 71 70
BAB
Nilai digit 4 × 63 3 × 62 0 × 61 2 × 60 Nilai digit 5 × 72 3 × 71 4 × 70

Digit value = 864 = 108 =0 =2 Digit value = 245 = 21 =4
(4 × 63) + (3 × 62) + (0 × 61)
Nilai nombor (5 × 7 ) + (3 × 7 ) + (4 × 7 )
2 1 0
2 Nilai nombor + (2 × 60)
Number values Number values = 245 + 21 + 4 = 27010
= 864 + 108 + 0 + 2 = 97410
d
(g) 778 (h) 51769
Bh
Nombor Nombor
7 7 5 1 7 6
Number Number
n
81 80 93 92 91 90
Sd
Nilai digit Nilai digit 5 × 93 1 × 92 7 × 91 6 × 90
7 × 81 = 56 7 × 80 = 7
Digit value Digit value = 3 645 = 81 = 63 =6
(5 × 93) + (1 × 92) + (7 × 91)
Nilai nombor (7 × 8 ) + (7 × 8 )
1 0
Nilai nombor + (6 × 90)
i
Number values = 56 + 7 = 6310 ng Number values
= 3 645 + 81 + 63 + 6 = 3 79510
la
5. Tukarkan setiap nombor dalam asas sepuluh berikut kepada asas yang dinyatakan dalam kurungan
menggunakan kaedah pembahagian nombor dengan nilai tempat. 3
Pe
Convert each of the following numbers in base ten to the stated base in brackets by using the method of division of number
with place value.
Contoh
n
1910 (Asas 4 / Base 4)

Hasil bahagi.
ita
The quotient.
Penyelesaian:
Nilai tempat / Place value 43 = 64 42 = 16 41 = 4 40 = 1 Maka,/ Thus,
rb
Pembahagian 19 , 64 19 . 16 3,4 3.1 1910 = 1034

Division 1 0 3 Letak nilai 0 apabila nilai yang dibawa
ne
16 19 1 3 adalah kurang daripada nilai tempat.

– 16 – 3 Put the value of 0 when the brought
value is less than the place value.
3 0
Pe
(a) 4810 (Asas 5 / Base 5)

Nilai tempat 53 = 125 52 = 25 51 = 5 50 = 1 Maka,
Pembahagian 48 , 125 48 . 25 23 . 5 3.1 4810 = 1435
1 4 3
25 48 5 23 1 3
– 25 – 20 – 3
23 3 0

(b) 25610 (Asas 7 / Base 7)

Nilai tempat 73 = 343 72 = 49 71 = 7 70 = 1 Maka,
Pembahagian 256 , 343 256 . 49 11 . 5 4.1 25610 = 5147
5 1 4
49 256 7 11 1 4
BAB
– 245 – 7 – 4
11 4 0
2
(c) 70310 (Asas 8 / Base 8)
d
Nilai tempat 84 = 4 096 83 = 512 82 = 64 81 = 8 80 = 1 Maka,
Bh
Pembahagian 703 , 4 096 703 . 512 191 . 64 63 . 8 7.1 94110 = 12778
1 2 7 7
512 703 64 191 8 63 1 7
– 512 – 128 – 56 – 7
n
191 63 7 0
Sd
(d) 94110 (Asas 9 / Base 9)
Nilai tempat 94 = 6 561 93 = 729 92 = 81 91 = 9 90 = 1 Maka,
i
Pembahagian 941 , 6 561 941 . 729
ng 212 . 81 50 . 9 5.1 94110 = 12559
1 2 5 5
la
729 941 81 212 9 50 1 5
– 729 – 162 – 45 – 5
212 50 5 0
Pe
n
menggunakan kaedah pembahagian nombor mengikut nilai asas. 3

ita
according to base value.
Contoh
rb
2 15 (a) 3010 (Asas 2 / Base 2)

Nombor dalam asas dua
1 1510 (Asas 2 / Base 2) 2 7 –1 diperoleh dengan menulis
= 111102 2 30
baki dari bawah ke atas.
ne
1510 = 11112 2 3 –1 Number in base two is 2 15 –0

obtained by writing the
2 1 –1 remainder from bottom to
2 7 –1
0 –1 upward. 2 3 –1
Pe
2 1 –1
0 –1
2 1210 (Asas 3 / Base 3) (b) 2210 (Asas 3 / Base 3) (c) 1810 (Asas 3 / Base 3)
= 1103 = 2113 3 22 = 2003 3 18
3 12
3 4 –0 3 7 –1 3 6 –0
3 1 –1 3 2 –1 3 2 –0
0 –1 0 –2 0 –2

3 3210 (Asas 4 / Base 4) (d) 4310 (Asas 4 / Base 4) (e) 12010 (Asas 4 / Base 4)
= 2004 4 32 = 2234 4 43 = 13204 4 120
4 8 –0 4 10 –3 4 30 –0
4 2 –0 4 2 –2 4 7 –2
0 –2 0 –2 4 1 –3
BAB
0 –1
4 16710 (Asas 5 / Base 5) (f) 3310 (Asas 5 / Base 5) (g) 35010 (Asas 5 / Base 5)
2 = 1135 = 24005
= 11325 5 167 5 33 5 350
d
5 33 –2 5 6 –3 5 70 –0
5 6 –3 5 1 –1 5 14 –0
Bh
5 1 –1 0 –1 5 2 –4
0 –1 0 –2
n
5 7110 (Asas 6 / Base 6) (h) 4610 (Asas 6 / Base 6) (i) 56710 (Asas 6 / Base 6)
Sd
= 1556 6 71 = 1146 6 46 = 23436 6 567
6 11 –5 6 7 –4 6 94 –3
6 1 –5 6 1 –1 6 15 –4
i
0 –1 ng 0 –1 6 2
0
–3
–2
la
6 14410 (Asas 7 / Base 7) (j) 48710 (Asas 7 / Base 7) (k) 9510 (Asas 7 / Base 7)
Pe
= 2647 7 144 = 12647 7 487 = 1647 7 95

7 20 –4 7 69 –4 7 13 –4
7 2 –6 7 9 –6 7 1 –6
n
0 –2 7 1 –2 0 –1
0 –1
ita
7 7910 (Asas 8 / Base 8) (l) 41310 (Asas 8 / Base 8) (m) 245310 (Asas 8 / Base 8)
rb
= 1178 8 79 = 6358 8 413 = 46258 8 2453

ne
8 9 –7 8 51 –5 8 306 –5
8 1 –1 8 6 –3 8 38 –2
0 –1 0 –6 8 4 –6
Pe
0 –4
8 99910 (Asas 9 / Base 9) (n) 80010 (Asas 9 / Base 9) (o) 317910 (Asas 9 / Base 9)
= 13309 9 999 = 10789 9 800 = 43229 9 3179
9 111 –0 9 88 –8 9 353 –2
9 12 –3 9 9 –7 9 39 –2
9 1 –3 9 1 –0 9 4 –3
0 –1 0 –1 0 –4

7. Tukarkan setiap nombor berikut kepada asas yang dinyatakan dalam kurungan. 3
Convert each of the following numbers to the stated base in the brackets.
Contoh Tip
22013 (Asas 5 / Base 5) Asas m → Asas 10 → Asas n
Base m → Base 10 → Base n
Penyelesaian:
BAB
Nilai digit 2 × 33 2 × 32 0 × 31 1 × 30  Tukar nombor 5 73
Digit value = 54 = 18 =0 =1 kepada asas 10.
Convert the
5 14 – 3
Nilai nombor dalam asas 10 54 + 18 + 0 + 1 number to base 5 2 –4
Number values in base 10 = 7310 10.
0 –2
2
d
Maka, / Thus,
 Tukar nombor dalam asas 10 tersebut kepada
Bh
22013 = 7310 = 2435 asas 5.
Convert the number in base 10 to base 5.
(a) 13234 (Asas 7 / Base 7)
n
7 123
Sd
Nilai digit 1 × 43 3 × 42 2 × 41 3 × 40 7 17 –4
Digit value = 64 = 48 =8 =3 7 2 –3
Nilai nombor dalam asas 10 64 + 48 + 8 + 3 0 –2
Number values in base 10 = 12310
i
Maka, 13234 = 12310 = 2347
ng
la
(b) 53116 (Asas 9 / Base 9)
9 1195
Pe
Nilai digit 5 × 63 3 × 62 1 × 61 1 × 60
9 132 –7
Digit value = 1 080 = 108 =6 =1
9 14 –6
Nilai nombor dalam asas 10 1 080 + 108 + 6 + 1 9 1 –5
n
0 –1
Maka, 53116 = 119510 = 15679
ita
(c) 20067 (Asas 3 / Base 3) 3 692

rb
Nilai digit 2×7 3

0×7 2
0×7 1
6×7 0 3 230 –2
Digit value 3 76 –2
ne
= 686 =0 =0 =6
3 25 –1
Nilai nombor dalam asas 10 686 + 0 + 0 + 6
Number values in base 10 = 69210 3 8 –1
Pe
3 2 –2
Maka, 20067 = 69210 = 2211223 0 –2
(d) 6879 (Asas 8 / Base 8)

8 565
Nilai digit 6 × 92 8 × 91 7 × 90 8 70 –5
Digit value = 486 = 72 =7 8 8 –6
Nilai nombor dalam asas 10 486 + 72 + 7 8 1 –0
Number values in base 10 = 56510 0 –1
Maka, 6879 = 56510 = 10658

8. Tukarkan setiap nombor asas dua yang berikut kepada nombor asas lapan. 3
Convert each of the following numbers in base two to a number in base eight.
Contoh Satu digit dalam asas dua adalah
setara dengan tiga digit dalam
asas lapan.
110102 One digit in base two is equivalent to
three digits in base eight.
Penyelesaian:
BAB
Kaedah 1: Asas 2 → Asas 10 → Asas 8 / Method 1: Base 2 → Base 10 → Base 8

Nilai digit 1 × 24 1 × 23 0 × 22 1 × 21 0 × 20
Digit value = 16 =8 =0 =2 =0 8 26
2 8 3 –2
Nilai nombor (asas 10) 16 + 8 + 0 + 2 + 0
= 2610 0 –3
d
Number values (base 10)
Bh
∴ 110102 = 2610 = 328
Kaedah 2: Asas 2 → Asas 8 / Method 2: Base 2 → Base 8

 Asingkan nombor asas 2 kepada kumpulan tiga digit
n
Nombor asas 2 bermula dari kanan ke kiri.
0 1 1 0 1 0 Sort out the number in base 2 to group of three digits
Number in base 2
Sd
starts from the right to the left.
Nilai tempat / Place value 22 21 20 22 21 20 110102 = 011 0102
 Hitung hasil tambah nilai digit setiap kumpulan tersebut.
Nilai digit / Digit value 0 2 1 0 2 0 Calculate the sum of digit values of each group.
 Gabungkan nombor yang diperoleh dalam  sebagai
Nilai digit (asas 10) 0+2+1 0+2+0 nombor dalam asas 8.
i
Digit values (base 10)
∴ 110102 = 328
= 3 = 2 ng Combine the numbers obtained in  as a number in
base 8.
la
(a) 11102 (b) 100012
Pe
Nombor asas 2 Nombor asas 2

0 0 1 1 1 0 0 1 0 0 0 1
Number in base 2 Number in base 2
22 21 20 22 21 20 22 21 20 22 21 20
n

ita
Nilai digit Nilai digit

0 0 1 4 2 0 0 2 0 0 0 1
Digit value Digit value
Nilai digit (asas 10) 0 + 0 + 1 4+2+0 Nilai digit (asas 10) 0 + 2 + 0 0+0+1
rb
Digit values (base 10)= 1 =6 Digit values (base 10) = 2 =1

ne
∴ 11102 = 168 ∴ 100012 = 218
(c) 110112 (d) 1100112

Pe

0 1 1 0 1 1 1 1 0 0 1 1
22 21 20 22 21 20 22 21 20 22 21 20
0 2 1 0 2 1 4 2 0 0 2 1
Digit values (base 10)= 3 =3 Digit values (base 10) = 6 =3
∴ 110112 = 338 ∴ 1100112 = 638

Contoh
(a) 11002 001 100 2
Asas 2 Asas 8
101110112 Base 2 Base 8
= 148
1 48
Penyelesaian: 0002 08
BAB
Kaedah: Penukaran secara terus 0012 18
Method: Direct conversion (b) 111012 011 101 2
Abaikan 0 di depan.
0102 28
= 358
Neglect 0 in front. 0112 38 3 58
010 111 011 2 2
2 7 38 Rujuk kepada jadual. 1002 48
d
Refer to the table.
= 2738 1012 58 (c) 1001112 100 111 2
Bh
1102 68 = 478
4 78
1112 78
(d) 1110112 (e) 1100000102 110 000 010 2 (f) 11010102
n
111 011 2 001 101 010 2
= 738 7 38 = 6028 6 0 28 = 1528 1 5 28
Sd
10. Tukarkan setiap nombor asas lapan yang berikut kepada nombor asas dua.
i
3
ng
Convert each of the following numbers in base eight to a number in base two.
Contoh
la
1308
Penyelesaian:
Pe
Kaedah 1: Asas 8 → Asas 10 → Asas 2 / Method 1: Base 8 → Base 10 → Base 2 2 88

2 44 –0
Nilai digit 1 × 82 3 × 81 0 × 80
= 64 = 24 =0
n
2 11 –0
Nilai nombor (asas 10) 64 + 24 + 0
ita
Number values (base 10) 2 5 –1

= 8810
2 2 –1
∴ 1308 = 8810 = 10110002 2 1 –0
rb
0 –1
ne
Nombor asas 8
1 3 0
Number in base 8
Pe
Nilai tempat (asas 2)

22 21 20 22 21 20 22 21 20
Place value (base 2)
0 × 22 0 × 21 1 × 20 0 × 22 1 × 21 1 × 20 0 × 22 0 × 21 0 × 20
Nilai nombor (asas 10) =0 =0 =1 =0 =2 =1 =0 =0 =0
Digit value (base 10)
0+0+1=1 0+2+1=3 0+0+0=0
Digit dalam asas 2
001 011 000
Digit in base 2
∴ 1308 = 10110002

(a) 5268
Nombor asas 8
5 2 6
Number in base 8
22 21 20 22 21 20 22 21 20
BAB
1 × 22 0 × 21 1 × 20 0 × 22 1 × 21 0 × 20 1 × 22 1 × 21 0 × 20
4+0+1=5 0+2+0=2 4+2+0=6
2
Digit dalam asas 2
101 010 110
d
Digit in base 2
Bh
∴ 5268 = 1010101102
(b) 7348
n
Nombor asas 8
7 3 4
Number in base 8
Sd
22 21 20 22 21 20 22 21 20
1 × 22 1 × 21 1 × 20 0 × 22 1 × 21 1 × 20 1 × 22 0 × 21 0 × 20
i
4+2+1=7
ng 0+2+1=3 4+0+0=4
la
Digit dalam asas 2
111 011 100
Digit in base 2
Pe
∴ 7348 = 1110111002
11. Tukarkan setiap nombor asas lapan yang berikut kepada nombor asas dua. 3
n
Contoh
ita
(a) 168
2168 Asas 8 Asas 2 = 11102
Base 8 Base 2
1 68
rb
Penyelesaian:
08 0002 001 1102
Kaedah: Penukaran secara terus
18 0012
ne
Method: Direct conversion

(b) 328
2 1 6 8 28 0102
Rujuk kepada jadual. = 110102 3 28
010 001 1102 Refer to the table. 38 0112
Pe
48 1002 011 0102

Abaikan 0 di depan.
= 100011102 Neglect 0 in front.
58 1012
(c) 558
68 1102 = 1011012 5 58
78 1112 101 1012
(d) 748 (e) 1018 (f) 2428

= 1111002 7 48 = 10000012 1 0 18 = 101000102 2 4 28
111 1002 001 000 0012 010 100 0102

12. Hitung setiap operasi tambah berikut. 3

Calculate each of the following addition.
Contoh
2 4547 + 3657 4+5=9→9>7
1 1223 + 213 2+1=3→3>3 Penyelesaian: Maka, tolak 7. / Thus, minus 7.
∴9–7=2
Penyelesaian: Maka, tolak 3. / Thus, minus 3. 1 1 1 Bawa 1 ke nilai tempat seterusnya.
∴3–3=0 Bring 1 to the next place value.
4 5 47
BAB
1 1 Bawa 1 ke nilai tempat seterusnya.
1 2 23 Bring 1 to the next place value. + 3 6 57
+ 2 13 1 1 5 27
1 + 5 + 6 = 12 → 12 > 7
2 2 03 Maka, tolak 7. / Thus, minus 7. 2
1+2+2=5→5>3 1+4+3=8→8>7 ∴ 12 – 7 = 5
Maka, tolak 3. / Thus, minus 3. Maka, tolak 7. / Thus, minus 7. Bawa 1 ke nilai tempat
d
∴5–3=2 ∴8–7=1 seterusnya.
1+1=2→2,3 Bawa 1 ke nilai tempat seterusnya. Bawa 1 ke nilai tempat seterusnya. Bring 1 to the next place value.
Bh
Bring 1 to the next place value. Bring 1 to the next place value.
1223 + 213 = 2203 4547 + 3657 = 11527
n
Asas 2 / Base 2
Sd
(a) 1012 + 1002 (b) 11012 + 1102 (c) 10012 + 112 (d) 11012 + 10012
= 10012 = 100112 = 11002 = 101102
1 1 1 1 1 1 1
1 0 12 1 1 0 12 1 0 0 12 1 1 0 12
i
+ 1 0 02 + 1 1 02 + 1 12 + 1 0 0 12
1 0 0 12 1 0 0 1 12
ng 1 1 0 02 1 0 1 1 02
la
Asas 3 / Base 3
(a) 2013 + 2123 (b) 10213 + 1023 (c) 12213 + 103 (d) 22103 + 21023
Pe
= 11203 = 12003 = 20013 = 120123

1 1 1 1 1 1 1 1
2 0 13 1 0 2 13 1 2 2 13 2 2 1 03
+ 2 1 23 + 1 0 23 + 1 03 + 2 1 0 23
n
1 1 2 03 1 2 0 03 2 0 0 13 1 2 0 1 23
ita
Asas 4 / Base 4
rb
(a) 2034 + 1124 (b) 13014 + 2104 (c) 20034 + 134 (d) 30124 + 10204
= 3214 = 21114 = 20224 = 100324
ne
1 1 1 1
2 0 34 1 3 0 14 2 0 0 34 3 0 1 24
+ 1 1 24 + 2 1 04 + 1 34 + 1 0 2 04
Pe
3 2 14 2 1 1 14 2 0 2 24 1 0 0 3 24
Asas 5 / Base 5
(a) 3405 + 1325 (b) 21045 + 3205 (c) 12435 + 345 (d) 41405 + 13425
= 10225 = 24245 = 13325 = 110325
1 1 1 1 1 1 1
3 4 05 2 1 0 45 1 2 4 35 4 1 4 05
+ 1 3 25 + 3 2 05 + 3 45 + 1 3 4 25
1 0 2 25 2 4 2 45 1 3 3 25 1 1 0 3 25

Asas 6 / Base 6
(a) 2416 + 1356 (b) 14506 + 246 (c) 32056 + 1436 (d) 41326 + 25546
= 4206 = 15146 = 33526 = 111306
1 1 1 1 1 1 1 1
2 4 16 1 4 5 06 3 2 0 56 4 1 3 26
+ 1 3 56 + 2 46 + 1 4 36 + 2 5 5 46
BAB
4 2 06 1 5 1 46 3 3 5 26 1 1 1 3 06
Asas 7 / Base 7
2 (a) 4157 + 637 (b) 3617 + 2427 (c) 24537 + 1667 (d) 52037 + 45417
= 5117 = 6337 = 26527 = 130447
d
1 1 1 1 1 1 1
4 1 57 3 6 17 2 4 5 37 5 2 0 37
Bh
+ 6 37 + 2 4 27 + 1 6 67 + 4 5 4 17
5 1 17 6 3 37 2 6 5 27 1 3 0 4 47
n
Asas 8 / Base 8
Sd
(a) 4518 + 1068 (b) 51768 + 3518 (c) 61258 + 178 (d) 34718 + 16368
= 5578 = 55478 = 61448 = 53278
1 1 1 1
4 5 18 5 1 7 68 6 1 2 58 3 4 7 18
+ 1 0 68 + 3 5 18 + 1 78 + 1 6 3 68
i
5 5 78 5 5 4 78 ng 6 1 4 48 5 3 2 78
Asas 9 / Base 9
la
(a) 6289 + 2319 (b) 41079 + 5289 (c) 53709 + 4139 (d) 87359 + 20869
Pe
= 8609 = 46369 = 57839 = 118329

1 1 1 1 1
6 2 89 4 1 0 79 5 3 7 09 8 7 3 59
+ 2 3 19 + 5 2 89 + 4 1 39 + 2 0 8 69
n
8 6 09 4 6 3 69 5 7 8 39 1 1 8 3 29
ita

rb
Contoh
(a) 1324 + 1024
ne
43015 + 2435
Penyelesaian: 1324 → 3 010
 Tukar asas 5 kepada asas 10.  Tukar hasil tambah 1024 → + 1 810
Pe
Lakukan penambahan dalam asas 10. kepada asas 5 semula.

Convert base 5 to base 10. Perform Convert the sum to 4 810
addition in base 10. base 5 back.
1
5 649 4 48
43015 → 5 7 610 4 12 –0
5 129 –4
2435 → + 7 310 4 3 –0
5 25 –4
6 4 910 5 5 –0 0 –3
5 1 –0
∴ 43015 + 2435 = 100445 1324 + 1024 = 3004
0 –1

(b) 16047 + 3527 (c) 17459 + 8179
1 1 1 1
16047 → 6 4 110 17459 → 1 3 3 710
3527 → + 1 8 410 8179 → + 6 6 410
8 2 510 2 0 0 110
BAB
7 825 9 2001
7 117 –6 9 222 –3
7 16 –5 9 24 –6 2
7 2 –2 9 2 –6
d
0 –2 0 –2
Bh
16047 + 3527 = 22567 17459 + 8179 = 26639
14. Hitung setiap operasi tolak berikut. 3
n
Calculate each of the following subtraction.
Sd
Contoh
2 8149 – 3569
1 10012 – 1012 Penyelesaian: Pemindahan dalam asas 9.
Transfer in base 9.
Penyelesaian: 9
i
Pemindahan dalam asas 2. 7 0 9
–
0
1 0 0 12
1 0 12
2
Transfer in base 2. ng 8 1 49
– 3 5 69
 49 , 69
Gunakan nilai tempat seterusnya
dalam asas 9.
Use the next place value in base 9.
4 4 79
la
1 0 02  12 – 12 = 02 ∴ 99 + 49 – 69 = 79
 02 – 02 = 02  09 , 59
 79 – 39
Pe
Gunakan nilai tempat seterusnya dalam asas 9.

 02 , 12 = 49
Gunakan nilai tempat seterusnya dalam asas 2. ∴ 99 + 09 – 59 = 49
∴ 22 – 12 = 12
n
∴ 8149 – 3569 = 4479

∴ 10012 – 1012 = 1002
ita
Asas 2 / Base 2
rb
(a) 1002 – 102 (b) 11112 – 1002 (c) 100012 – 10012 (d) 111012 – 10112
= 102 = 10112 = 10002 = 100102
ne
0 2 0 2 0 2
1 0 02 1 1 1 12 1 0 0 0 12 1 1 1 0 12
– 1 02 – 1 0 02 – 1 0 0 12 – 1 0 1 12
Pe
1 02 1 0 1 12 1 0 0 02 1 0 0 1 02
Asas 3 / Base 3
(a) 2203 – 1013 (b) 11023 – 2123 (c) 20123 – 10013 (d) 122013 – 20103
= 1123 = 1203 = 10113 = 101213
1 3
0
3
0 3 2 0 1 23 1 3
2 2 03 1 2 2 0 13
1 1 0 23 – 1 0 0 13
– 1 0 13 – 2 0 1 03
– 2 1 23
1 0 1 13
1 1 23 1 0 1 2 13
1 2 03

Asas 4 / Base 4
(a) 2134 – 1204 (b) 13304 – 2324 (c) 22134 – 10324 (d) 31024 – 22304
= 334 = 10324 = 11214 = 2124
1 4 4 1 4 4
2 2 4 2 0 4
2 1 34 2 2 1 34
1 3 3 04 3 1 0 24
– 1 2 04 – 1 0 3 24
– 2 3 24 – 2 2 3 04
BAB
3 34 1 1 2 14
1 0 3 24 2 1 24
Asas 5 / Base 5
2
(a) 2345 – 1205 (b) 12045 – 3025 (c) 21445 – 4235 (d) 40235 – 14335
= 1145 = 4025 = 12215 = 20405
d
0 5 1 5 4
2 3 45
Bh
3 5 5
1 2 0 45 2 1 4 45
– 1 2 05 4 0 2 35
– 3 0 25 – 4 2 35 – 1 4 3 35
1 1 45 4 0 25 1 2 2 15 2 0 4 05
n
Asas 6 / Base 6
Sd
(a) 4036 – 1526 (b) 13246 – 3456 (c) 245046 – 12016 (d) 401236 – 53456
= 2116 = 5356 = 233036 = 303346
3 6 6 6 5 6 6
4 0 36 0 2 1 6 2 4 5 0 46 3 6 0 1 6
i
1 3 2 46 4 0 1 2 36
– 1 5 26
2 1 16
– 3 4 56
ng – 1 2 0 16
2 3 3 0 36
– 5 3 4 56
5 3 56 3 0 3 3 46
la
Asas 7 / Base 7
Pe
(a) 6407 – 1257 (b) 15447 – 6137 (c) 30427 – 21067 (d) 62537 – 35167
= 5127 = 6317 = 6337 = 24347
3 7 0 7 2 7 3 7 5 7 4 7
6 4 07 1 5 4 47 3 0 4 27 6 2 5 37
n
– 1 2 57 – 6 1 37 – 2 1 0 67 – 3 5 1 67
ita
5 1 27 6 3 17 6 3 37 2 4 3 47
Asas 8 / Base 8
rb
(a) 5278 – 1608 (b) 24618 – 3758 (c) 33748 – 12568 (d) 75068 – 43158
= 3478 = 20648 = 21168 = 31718
ne
4 8 8 6 8 4 8
3 5 8
5 2 78 3 3 7 48 7 5 0 68
2 4 6 18
– 1 6 08 – 1 2 5 68 – 4 3 1 58
– 3 7 58
Pe
3 4 78 2 1 1 68 3 1 7 18
2 0 6 48
Asas 9 / Base 9
(a) 6289 – 2319 (b) 15639 – 4279 (c) 42259 – 17379 (d) 85549 – 21639
= 3879 = 11359 = 23779 = 63819
5 9 5 9 9 9
3 1 1 9 4 9
6 2 89 1 5 6 39 4 2 2 59 8 5 5 49
– 2 3 19 – 4 2 79 – 2 1 6 39
– 1 7 3 79
3 8 79 1 1 3 59 6 3 8 19
2 3 7 79


Contoh
(a) 4035 – 2145
2013 – 1103
9
0 10 10
Penyelesaian: 4035 → 1 0 310
BAB
 Tukar asas 3 kepada asas 10.  Tukar hasil tolak 2145 → – 5 910
Lakukan penolakan dalam asas 10. kepada asas 3 semula.
Convert base 3 to base 10. Perform Convert the difference 4 410
subtraction in base 10. to base 3.
2
5 44
d
2013 → 1 910 3 7 5 8 –4
1103 → – 1 210 3 2 –1
Bh
5 1 –3
710 0 –2 0 –1
∴ 2013 – 1103 = 213 4035 – 2145 = 1345
n
Sd
(b) 35426 – 1256 (c) 67108 – 2348
4 10
35426 → 8 5 410 67108 → 3 5 2 810
i
1256 → – 5 310 2348 → – 1 5 610
8 0 110
ng 3 3 7 210
la
6 801 8 3372
6 133 –3 8 421 –4
Pe
6 22 –1 8 52 –5
6 3 –4 8 6 –4
0 –3 0 –6
n
ita
35426 – 1256 = 34136 67108 – 2348 = 64548
(d) 53617 – 4247 (e) 3224 – 1034

rb
8 10 4 10
53617 → 1 9 0 510 3224 → 5 810
ne
4247 → – 2 1 410 1034 → – 1 910

1 6 9 110 3 910
Pe
7 1691
7 241 –4 4 39
7 34 –3 4 9 –3
7 4 –6 4 2 –1
0 –4 0 –2
53617 – 4247 = 46347 3224 – 1034 = 2134


(a) Bilangan pelanggan yang makan di sebuah (b) Harga bagi sepasang kasut sukan dan kasut kulit
restoran pada suatu minggu ialah 31246 orang. masing-masing ialah RM1147 dan RM1108. Lina
Berapakah purata bilangan pelanggan yang membeli 3 pasang kasut sukan dan 4 pasang
makan di restoran tersebut pada minggu itu kasut kulit. Berapakah jumlah harga yang perlu
BAB
jika restoran dibuka pada setiap hari. Berikan dibayar oleh Lina? Berikan jawapan anda dalam
jawapan anda dalam asas enam. 4 asas lapan. 4
The number of customers who had their meal in a The prices of a pair of sport shoes and a pair of leather
restaurant in a week was 31246. What is the average shoes are RM1147 and RM1108 respectively. Lina buys
2 of the number of customers who had their meal in the 3 pairs of sport shoes and 4 pairs of leather shoes. What
restaurant in the week if the restaurant was opened is the total amount needs to pay by Lina? Give your
d
daily. Give your answer in base six. answer in base eight.
Bh
3 × 63 1 × 62 2 × 61 4 × 60 Harga sepasang kasut sukan:
Nilai digit
= 648 = 36 = 12 = 4 1 × 72 1 × 71 4 × 70
Nilai digit
Nilai nombor 648 + 36 + 12 + 4 = 49 =7 =4
n
dalam asas 10 = 70010 Nilai nombor 49 + 7 + 4
Sd
dalam asas 10 = 6010
Purata bilangan pelanggan
700 Harga sepasang kasut kulit:
= 6 100
7 hari
i
6 16 –4 1 × 82 1 × 81 0 × 80
= 100 orang
= 2446 orang
6 2 –4
ng Nilai digit
= 64
64 + 8 + 0
=8 =0
0 –2 Nilai nombor
la
Pe
Jumlah harga 8 468

= 60 × 3 + 72 × 4 8 58 –4
= RM468
8 7 –2
= RM7248
n
0 –7
ita
(c) Rayensh ingin meletakkan kata laluan pada telefon pintar miliknya menggunakan kod 4 digit. Dia
ingin menggunakan tarikh hari perkahwinannya, iaitu 311213 sebagai kata laluan tersebut. Dengan
rb
menganggap tarikh tersebut sebagai nombor dalam asas empat dan menggunakan nombor 0 hingga 9,
bantu Rayensh mencipta kata laluan tersebut. 5
ne
Rayensh wants to put a password on his smartphone using 4 digits code. He wants to use his wedding date, which
is 311213 as the password. By assuming the date as a number in base four and using numbers 0 to 9, help Rayensh
to create the password.
Pe
Nombor 0 hingga 9 bermaksud nombor dalam asas sepuluh.
3 × 45 1 × 44 1 × 43 2 × 42 1 × 41 3 × 40
Nilai digit
= 3 072 = 256 = 64 = 32 =4 =3
3 072 + 256 + 64 + 32 + 4 + 3
Nilai nombor dalam asas 10 = 343110
Maka, kata laluan tersebut ialah 3431.

(d) Jadual di sebelah menunjukkan markah yang diperoleh Joanne

Subjek Markah
bagi lima subjek. 6
Subject Marks
The table shows the marks obtained by Joanne in five subjects.
(i) Subjek yang manakah adalah markah tertinggi dan markah Bahasa Melayu 3304
terendah?
Which subjects are the highest mark and the lowest mark? Bahasa Inggeris
22003
English
BAB
Subjek Markah
Matematik
2206
Bahasa Melayu 6010 Mathematics
Bahasa Inggeris 7210 Sejarah

759 2
History
Matematik 8410
d
Pendidikan Moral
1637
Bh
Sejarah 6810 Moral Studies
Pendidikan Moral 9410
n
Maka, subjek dengan markah tertinggi ialah Pendidikan Moral dan dengan markah terendah ialah
Bahasa Melayu.
Sd
(ii) Pihak sekolah akan memberikan anugerah kecemerlangan kepada murid yang berjaya mendapat
purata markah lebih daripada 1258 bagi kelima-lima subjek itu. Adakah Joanne layak mendapat
anugerah tersebut?
i
ng
The school will give excellence awards to students who successfully obtaining average marks of more than 1258
for five of the subjects. Does Joanne eligible to receive the award?
1258 = 8510 Oleh itu, Joanne tidak layak mendapat anugerah

la
Purata markah Joanne tersebut kerana purata markahnya kurang
daripada 85.
Pe
60 + 72 + 84 + 68 + 94
= = 75.6
5
n
ita
PRAKTIS SPM 2
rb
ne
Kertas 1 3. 1110102 – 11112 =

2014
A 1110112
1. Cari nilai p supaya p8 = 100112. B 1011012
Pe
Find the value of p such that p8 = 100112. C 1010112

2013
A 198 C 298 D 1010012
B 238 D 338
4. Tukarkan 100010012 kepada nombor dalam asas
2. Ungkapkan 2 + 2 + 1 sebagai nombor dalam asas
5 3
2015
lapan.
dua. Convert 100010012 to a number in base eight.
2014
Express 25 + 23 + 1 as a number in base two. A 2018
A 10010012 B 2108
B 1010012 C 2118
C 1001012 D 2218
D 101012

5. 110112 – 11012 = 9. 11011012 – 110112 = 10m00n02.

2015
A 1102 C 11102
2018
Cari nilai m dan nilai n.
B 10102 D 110102 Find the value of m and of n.
A m = 0, n = 1
6. Nyatakan nilai digit 2 bagi nombor 432135 dalam B m = 1, n = 0
2016
asas sepuluh. C m = 0, n = 0
State the value of digit 2 in the number 432135 in base D m = 1, n = 1
BAB
ten.
A 200 10. Diberi bahawa Q5 = 5768, cari nilai Q.
B 150 Given that Q5 = 5768, find the value of Q.
2018
2 C 100 A 4 301 C 3 412
D 50 B 3 012 D 4 310
d
7. Cari nilai p yang memenuhi 11p15 = 16610. 11. x7 – 20437 = 44557
Bh
Find the value of p that satisfies 11p15 = 16610. Apakah x?
2017
A 0 C 2 What is x?
B 1 D 3 A 7531
B 7431
n
8. Hitung beza antara 101110112 dengan 10011002. C 6431
Calculate the difference between 101110112 and
Sd
2017 D 6531
10011002.
A 110011112 12. Diberi bahawa 3n56 = 13314, cari nilai n.
B 11011112 Given that 3n56 = 13314, find the value of n.
C 1011112 A 2 C 4
i
D 1001112 ng B 3 D 5
la
Sudut KBAT
Pe
Rajah di dibawah menunjukkan suatu bulan dalam sebuah kalender.

The diagram below shows a month in a calender.
n
Ahad Isnin Selasa Rabu Khamis Jumaat Sabtu

Sunday Monday Tuesday Wednesday Thursday Friday Saturday
ita
1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13
rb
14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27
ne
28 29 30 31
Jika sistem hari ditukar kepada asas tujuh bermula dengan hari Ahad, apakah nombor dalam asas tujuh yang
Pe
mewakili 24 hari bulan?

If the day system is changed to base seven that starts with Sunday, what is the number in base seven that representing date of 24?
Jawapan / Answer :
Ahad Isnin Selasa Rabu Khamis Jumaat Sabtu Maka, nombor dalam asas
07 17 27 37 47 57 67 tujuh yang mewakili 24 hari
bulan ialah 337.
107 117 127 137 147 157 167
207 217 227 237 247 257 267 +
307 317 327 337 347 357 367 +
KBAT
407 417 427 437 + Ekstra

Module &
MORE
Mathematics
ANSWERS
Chapter 2
B
BA
Asas Nombor
2 Number Bases
Analisis Soalan SPM

Asas Nombor
2.1
Kertas 2017 2018
Number Bases 1 3 3
2
.
hd
NOTA IMBASAN
1. Asas nombor adalah satu sistem nombor yang 4. Nilai digit bagi nombor dalam suatu asas adalah
merangkumi digit 0 hingga 9. pendaraban digit dengan nilai tempat yang mewakili
.B
Number base is a number system inclusive digit 0 until 9. digit itu.
Nombor ab Asas
Digit value of a number in a base is the multiplication of the
digit and the place value represented by the digit.
dn
Number
Base Contoh / Example:
Contoh / Example: Nilai digit bagi 3 dalam nombor 325
(a) 56 dibaca sebagai lima asas enam. Digit value of 3 in number 325
S
56 is read as five base six. = 3 × 51 = 15
(b) 2167 dibaca sebagai dua satu enam asas tujuh.
5. Nilai nombor bagi nombor dalam suatu asas adalah
2.
2167 is read as two one six base seven.
Digit-digit dalam asas:

gi hasil tambah setiap nilai digit dalam nombor tersebut
dan ia juga adalah bersamaan dengan nilai nombor
an
Digits in bases:
tersebut dalam asas sepuluh.
Asas nombor Digit Number values of a number in a base is the sum of each digit
Number bases Digit value in the number and it is equivalent to the number value
in base ten.
l
Asas 2 / Base 2 0, 1
Pe
Nilai nombor bagi 325 / Number values of 325

Asas 3 / Base 3 0, 1, 2 = 3 × 51 + 2 × 50 = 15 + 2 = 1710
Asas 4 / Base 4 0, 1, 2, 3
6. Kaedah menukar nombor daripada satu asas kepada
Asas 5 / Base 5 0, 1, 2, 3, 4
n
asas yang lain:

Asas 6 / Base 6 0, 1, 2, 3, 4, 5 Methods to convert number from one base to another:
ta
Asas 7 / Base 7 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6 Asas p Asas 10 Asas q

Asas 8 / Base 8 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 Base p Base 10 Base q
bi
Asas 9 / Base 9 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8
• Nilai nombor • Nilai tempat
Asas 10 / Base 10 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
er
Number values Place value

3. Nilai tempat bagi suatu asas ialah an dengan keadaan a • Nilai asas
ialah asas dan n ialah kuasa, n = 0, 1, 2, ... . Base value
n
Place value of a base is an where a is the base and n is the power,

Penukaran secara terus
Pe
n = 0, 1, 2, ... . Asas 2 Asas 8

Contoh/ Example : Base 2 Direct conversion Base 8
Nilai tempat
Asas nombor Place value
an
Number base 7. Penambahan dan penolakan nombor dalam pelbagai
a2
a1 a0
asas boleh dihitung menggunakan
Asas 2 / Base 2 2n
4 2 1 Addition and subtraction of numbers in various bases can be
Asas 3 / Base 3 3n 9 3 1 computed using
• bentuk lazim / vertical form
Asas 6 / Base 6 6n 36 6 1
• penukaran kepada asas 10
Asas 9 / Base 9 9n
81 9 1 conversion to base 10
NOTA

1. Nyatakan asas nombor bagi setiap nombor berikut. 1

State the number base of each of the following number.
Contoh
(a) 3034 (b) 245 (c) 11012
4527
Penyelesaian: Base 4
Asas Asas
Base 5 Asas
Base 2
Asas 7 / Base 7
BAB
(d) 37528 (e) 12203 (f) 852719 (g) 23156
.
2
hd
Base 8
Asas Base 3
Asas Base 9
Asas Base 6
Asas
.B
2. Nyatakan nilai tempat bagi setiap digit dalam nombor berikut. 2
State the place value of each digit in the following numbers.
dn
Contoh
(a) 101112
63417
Penyelesaian: Nombor
S
1 0 1 1 1
Number
Nombor Nilai tempat
6 3 4 1
gi
Number 24 23 22 21 20
Place value
Nilai tempat
73 72 71 70
Place value
an
(b) 21123 (c) 120334
l
Pe
Nombor Nombor
2 1 1 2 1 2 0 3 3
Number Number
33 32 31 30 44 43 42 41 40
n
ta
(d) 1025 (e) 454526

Nombor Nombor
1 0 2 4 5 4 5 2
bi
Number Number
52 51 50 64 63 62 61 60
er
(f) 102037 (g) 4578

n
Nombor Nombor
1 0 2 0 3 4 5 7
Pe
Number Number
74 73 72 71 70 82 81 80
(h) 684259 (i) 783210

Nombor Nombor
6 8 4 2 5 7 8 3 2
Number Number
94 93 92 91 90 103 102 101 100

3. Nyatakan nilai digit bagi digit yang bergaris. 2

State the value of the underlined digit.
Contoh
2 30426
1 3678
63 62 61 60
Nilai tempat Nilai digit bagi digit yang bergaris
8 2
81
8 0
Place value = digit itu × nilai tempat bagi digit itu 3 0 4 2
BAB
3 6 7 The value of the underlined digit

= the digit × place value of the digit 3 × 6 = 648
3
6 × 81 = 48
.
2
hd
Asas 2 / Base 2
(a) 11012 (b) 10112 (c) 1012 (d) 110102
.B
23 22 21 20 23 22 21 20 22 21 20 24 23 22 21 20
1 1 0 1 1 0 1 1 1 0 1 1 1 0 1 0
dn
1 × 22 = 4 1 × 21 = 2 1 × 20 = 1 0 × 22 = 0
Asas 3 / Base 3
(a) 2013 (b) 1123 (c) 10023 (d) 112013
S
32 31 30 32 31 30 33 32 31 30 34 33 32 31 30
2
2 × 3 = 18 2
0 1 1
2×3 =2 0
1 2
gi 1
0×3 =0 1
0 0 2 1
1 × 3 = 81 4
1 2 0 1
an
Asas 4 / Base 4
(a) 3124 (b) 1234 (c) 21034 (d) 210324
l
42 41 40 42 41 40 43 42 41 40 44 43 42 41 40
Pe
3 1 2 1 2 3 2 1 0 3 2 1 0 3 2
3 × 4 = 48 2
3×4 =3 0
1 × 4 = 16
2 2 × 44 = 512
n
Asas 5 / Base 5
(a) 1425 (b) 32145 (c) 24135 (d) 240325
ta
52 51 50 53 52 51 50 53 52 51 50 54 53 52 51 50
bi
1 4 2 3 2 1 4 2 4 1 3 2 4 0 3 2
4 × 5 = 20 1
3 × 5 = 375
3
4 × 5 = 100
2
2×5 =2 0
er
Asas 6 / Base 6
(a) 1056 (b) 2536 (c) 31046 (d) 53426
n
62 61 60 62 61 60 63 62 61 60 63 62 61 60
Pe
1 0 5 2 5 3 3 1 0 4 5 3 4 2
1 × 6 = 36 2
5 × 6 = 30
1
1 × 6 = 36
2
2×6 =2 0
Asas 7 / Base 7
(a) 5167 (b) 6327 (c) 46057 (d) 61247
72 71 70 72 71 70 73 72 71 70 73 72 71 70
5 1 6 6 3 2 4 6 0 5 6 1 2 4
1×7 =7 1
2×7 =2 0
6 × 7 = 294
2
6 × 7 = 2 0583

Asas 8 / Base 8
(a) 4428 (b) 61248 (c) 32458 (d) 604278
82 81 80 83 82 81 80 83 82 81 80 84 83 82 81 80
4 4 2 6 1 2 4 3 2 4 5 6 0 4 2 7
4 × 8 = 32
1
2 × 8 = 16
1 5 × 80 = 5 6 × 84 = 24 576
BAB
Asas 9 / Base 9
(a) 3789 (b) 4639 (c) 56279 (d) 61059
.
2
hd
92 91 90 92 91 90 93 92 91 90 93 92 91 90
3 7 8 4 6 3 5 6 2 7 6 1 0 5
8×9 =8 0
4 × 9 = 324
2
5 × 9 = 3 645
3
1 × 9 = 81
2
.B
4. Nyatakan nilai nombor bagi setiap asas nombor berikut. 3
dn
State the number values of each of the following number bases.
Tip
Contoh
Mencari nilai nombor adalah sama
4318 seperti menukar nombor pelbagai
S
Penyelesaian: asas kepada asas 10.
Finding number values are the same as
Nombor / Number 4 3 1 converting number from various bases to
Nilai tempat / Place value 82

gi
81 80
base 10.
an
Nilai digit / Digit value 4 × 82 = 256 3 × 81 = 24 1 × 80 = 1 Nilai nombor adalah hasil tambah nilai digit
nombor tersebut.
Nilai nombor (4 × 82) + (3 × 81) + (1 × 80) Number values are the sum of digit values
Number values = 256 + 24 + 1 = 281 of the number.
l
Pe
(a) 11012 (b) 12213

Nombor Nombor
1 1 0 1 1 2 2 1
n
Number Number
ta
23 22 21 20 33 32 31 30
Nilai digit 1 × 23 1 × 22 0 × 21 1 × 20 Nilai digit 1 × 33 2 × 32 2 × 31 1 × 30
bi
Digit value =8 =4 =0 =1 Digit value = 27 = 18 =6 =1

(1 × 2 ) + (1 × 2 ) + (0 × 2 )
3 2 1
(1 × 3 ) + (2 × 3 ) + (2 × 3 )
3 2 1
er
Nilai nombor + (1 × 20) Nilai nombor + (1 × 30)

Number values Number values
= 8 + 4 + 0 + 1 = 1310 = 27 + 18 + 6 + 1 = 5210
n
(c) 3214 (d) 34345

Pe
Nombor Nombor
3 2 1 Number
3 4 3 4
Number
42 41 40 Place value
53 52 51 50
Place value
Nilai digit 3 × 42 2 × 41 1 × 40 Nilai digit 3 × 53 4 × 52 3 × 51 4 × 50
Digit value Digit value = 375 = 100 = 15 =4
= 48 =8 =1
(3 × 5 ) + (4 × 5 ) + (3 × 5 )
3 2 1
Nilai nombor (3 × 4 ) + (2 × 4 ) + (1 × 4 ) Nilai nombor + (4 × 50)

2 1 0
Number values = 48 + 8 + 1 = 5710 Number values

= 375 + 100 + 15 + 4 = 49410

(e) 43026 (f) 5347

Nombor Nombor
4 3 0 2 5 3 4
Number Number
63 62 61 60 72 71 70
BAB
Nilai digit 4 × 63 3 × 62 0 × 61 2 × 60 Nilai digit 5 × 72 3 × 71 4 × 70

Digit value = 864 = 108 =0 =2 Digit value = 245 = 21 =4
(4 × 6 ) + (3 × 6 ) + (0 × 6 )
3 2 1
.
Nilai nombor (5 × 7 ) + (3 × 7 ) + (4 × 7 )
2 1 0
2 Nilai nombor + (2 × 60)
hd
Number values Number values = 245 + 21 + 4 = 27010
= 864 + 108 + 0 + 2 = 97410
(g) 778 (h) 51769
.B
Nombor Nombor
7 7 5 1 7 6
Number Number
dn
81 80 93 92 91 90
Nilai digit Nilai digit 5 × 93 1 × 92 7 × 91 6 × 90
S
7 × 81 = 56 7 × 80 = 7
Digit value Digit value = 3 645 = 81 = 63 =6
(5 × 93) + (1 × 92) + (7 × 91)
Nilai nombor (7 × 8 ) + (7 × 8 )
Number values = 56 +
1
7 = 63 10
0
gi Nilai nombor + (6 × 90)

Number values
= 3 645 + 81 + 63 + 6 = 3 79510
an
l
menggunakan kaedah pembahagian nombor dengan nilai tempat. 3
Pe
with place value.
Contoh
n
1910 (Asas 4 / Base 4)

Hasil bahagi.
ta
The quotient.
Penyelesaian:
Nilai tempat / Place value 43 = 64 42 = 16 41 = 4 40 = 1 Maka,/ Thus,
bi
Pembahagian 19 , 64 19 . 16 3,4 3.1 1910 = 1034

Division 1 0 3 Letak nilai 0 apabila nilai yang dibawa
er
16 19 1 3 adalah kurang daripada nilai tempat.

– 16 – 3 Put the value of 0 when the brought
value is less than the place value.
3 0
n
Pe
(a) 4810 (Asas 5 / Base 5)

Place value
Nilai tempat 53 = 125 52 = 25 51 = 5 50 = 1 Thus,
Maka,
Pembahagian
Division 48 , 125 48 . 25 23 . 5 3.1 4810 = 1435
1 4 3
25 48 5 23 1 3
– 25 – 20 – 3
23 3 0

(b) 25610 (Asas 7 / Base 7)

Place value
Nilai tempat 73 = 343 72 = 49 71 = 7 70 = 1 Thus,
Maka,
Pembahagian
Division 256 , 343 256 . 49 11 . 5 4.1 25610 = 5147
5 1 4
49 256 7 11 1 4
BAB
– 245 – 7 – 4
11 4 0
.
2
hd
(c) 70310 (Asas 8 / Base 8)
Nilai tempat
Place value 84 = 4 096 83 = 512 82 = 64 81 = 8 80 = 1 Thus,
Maka,
.B
Pembahagian 703 , 4 096 703 . 512 191 . 64 63 . 8 7.1 703
94110 = 12778
Division
1 2 7 7
512 703 64 191 8 63 1 7
dn
– 512 – 128 – 56 – 7
191 63 7 0
S
(d) 94110 (Asas 9 / Base 9)
Nilaivalue
Place tempat
Pembahagian
Division
94 = 6 561
941 , 6 561
93 = 729
941 . 729 gi 92 = 81
212 . 81
91 = 9
50 . 9
90 = 1
5.1
Thus,
Maka,
94110 = 12559
an
1 2 5 5
729 941 81 212 9 50 1 5
– 729 – 162 – 45 – 5
l
Pe
212 50 5 0
n
menggunakan kaedah pembahagian nombor mengikut nilai asas. 3

ta
according to base value.
Contoh
bi
2 15 (a) 3010 (Asas 2 / Base 2)

Nombor dalam asas dua
1 1510 (Asas 2 / Base 2) 2 7 –1 diperoleh dengan menulis
= 111102 2 30
baki dari bawah ke atas.
er
1510 = 11112 2 3 –1 Number in base two is 2 15 –0

obtained by writing the
2 1 –1 remainder from bottom to
2 7 –1
n
0 –1 upward. 2 3 –1
2 1 –1
Pe
0 –1
2 1210 (Asas 3 / Base 3) (b) 2210 (Asas 3 / Base 3) (c) 1810 (Asas 3 / Base 3)
= 1103 = 2113 3 22 = 2003 3 18
3 12
3 4 –0 3 7 –1 3 6 –0
3 1 –1 3 2 –1 3 2 –0
0 –1 0 –2 0 –2

3 3210 (Asas 4 / Base 4) (d) 4310 (Asas 4 / Base 4) (e) 12010 (Asas 4 / Base 4)
= 2004 4 32 = 2234 4 43 = 13204 4 120
4 8 –0 4 10 –3 4 30 –0
4 2 –0 4 2 –2 4 7 –2
0 –2 0 –2 4 1 –3
BAB
0 –1
.
16710 (Asas 5 / Base 5) (f) 3310 (Asas 5 / Base 5) (g) 35010 (Asas 5 / Base 5)
2
hd
= 11325 5 167 = 1135 5 33 = 24005 5 350
5 33 –2 5 6 –3 5 70 –0
5 6 –3 5 1 –1 5 14 –0
.B
5 1 –1 0 –1 5 2 –4
0 –1 0 –2
dn
5 7110 (Asas 6 / Base 6) (h) 4610 (Asas 6 / Base 6) (i) 56710 (Asas 6 / Base 6)
= 1556 = 1146 = 23436
S
6 71 6 46 6 567
6 11 –5 6 7 –4 6 94 –3
6 1
0
–5
–1 gi 6 1
0
–1
–1
6
6
15
2
–4
–3
an
0 –2
6 14410 (Asas 7 / Base 7) (j) 48710 (Asas 7 / Base 7) (k) 9510 (Asas 7 / Base 7)
l
Pe
= 2647 7 144 = 12647 7 487 = 1647 7 95

7 20 –4 7 69 –4 7 13 –4
7 2 –6 7 9 –6 7 1 –6
n
0 –2 7 1 –2 0 –1
0 –1
ta
7 (l) 41310 (Asas 8 / Base 8) (m) 245310 (Asas 8 / Base 8)

bi
7910 (Asas 8 / Base 8)

= 1178 8 79 = 6358 8 413 = 46258 8 2453
er
8 9 –7 8 51 –5 8 306 –5
8 1 –1 8 6 –3 8 38 –2
n
0 –1 0 –6 8 4 –6
0 –4
Pe
8 99910 (Asas 9 / Base 9) (n) 80010 (Asas 9 / Base 9) (o) 317910 (Asas 9 / Base 9)
= 13309 9 999 = 10789 9 800 = 43229 9 3179
9 111 –0 9 88 –8 9 353 –2
9 12 –3 9 9 –7 9 39 –2
9 1 –3 9 1 –0 9 4 –3
0 –1 0 –1 0 –4

7. Tukarkan setiap nombor berikut kepada asas yang dinyatakan dalam kurungan. 3
Convert each of the following numbers to the stated base in the brackets.
Contoh Tip
22013 (Asas 5 / Base 5) Asas m → Asas 10 → Asas n
Base m → Base 10 → Base n
Penyelesaian:
BAB
Nilai digit 2 × 33 2 × 32 0 × 31 1 × 30  Tukar nombor 5 73
Digit value = 54 = 18 =0 =1 kepada asas 10.
Convert the
5 14 – 3
.
Nilai nombor dalam asas 10 54 + 18 + 0 + 1 number to base 5 2 –4
2
hd
Number values in base 10 10.
= 7310 0 –2
Maka, / Thus,
 Tukar nombor dalam asas 10 tersebut kepada
22013 = 7310 = 2435
.B
asas 5.
Convert the number in base 10 to base 5.
dn
(a) 13234 (Asas 7 / Base 7)
7 123
Nilai digit 1 × 43 3 × 42 2 × 41 3 × 40 7 17 –4
S
Digit value = 64 = 48 =8 =3 7 2 –3
Nilai nombor dalam asas 10 64 + 48 + 8 + 3 0 –2
Number values in base 10
Thus, 13234 = 12310 = 2347

Maka,
= 12310
gi
an
(b) 53116 (Asas 9 / Base 9)
l
9 1195
Pe
Nilai digit 5 × 63 3 × 62 1 × 61 1 × 60
9 132 –7
Digit value = 1 080 = 108 =6 =1
9 14 –6
Nilai nombor dalam asas 10 1 080 + 108 + 6 + 1 9 1 –5
Number values in base 10
n
= 119510 0 –1
Thus, 53116 = 119510 = 15679
ta
Maka,
(c) 20067 (Asas 3 / Base 3)

bi
3 692
Nilai digit 2×7 3
0×7 2
0×7 1
6×7 0 3 230 –2
er
Digit value = 686 =0 =0 =6 3 76 –2

3 25 –1
Nilai nombor dalam asas 10 686 + 0 + 0 + 6
3 8 –1
n

3 2 –2
Pe
Thus, 20067 = 69210 = 2211223

Maka, 0 –2
(d) 6879 (Asas 8 / Base 8)

8 565
Nilai digit 6 × 92 8 × 91 7 × 90 8 70 –5
Digit value = 486 = 72 =7 8 8 –6
Nilai nombor dalam asas 10 486 + 72 + 7 8 1 –0
Number values in base 10 = 56510 0 –1
Thus, 687 = 565 = 1065
Maka, 9 10 8

Contoh Satu digit dalam asas dua adalah
setara dengan tiga digit dalam
asas lapan.
110102 One digit in base two is equivalent to
three digits in base eight.
Penyelesaian:
BAB
Kaedah 1: Asas 2 → Asas 10 → Asas 8 / Method 1: Base 2 → Base 10 → Base 8

Nilai digit 1 × 24 1 × 23 0 × 22 1 × 21 0 × 20
8 26
.
Digit value = 16 =8 =0 =2 =0
2
hd
8 3 –2
Nilai nombor (asas 10) 16 + 8 + 0 + 2 + 0
= 2610 0 –3
Number values (base 10)
.B
∴ 110102 = 2610 = 328
dn
 Asingkan nombor asas 2 kepada kumpulan tiga digit
Nombor asas 2 bermula dari kanan ke kiri.
0 1 1 0 1 0 Sort out the number in base 2 to group of three digits
Number in base 2
starts from the right to the left.
Nilai tempat / Place value 22 21 20 22 21 20 110102 = 011 0102
S
 Hitung hasil tambah nilai digit setiap kumpulan tersebut.
Nilai digit / Digit value 0 2 1 0 2 0 Calculate the sum of digit values of each group.
Nilai digit (asas 10)

Digit values (base 10)
0+2+1
= 3
0+2+0
= 2 gi  Gabungkan nombor yang diperoleh dalam  sebagai
nombor dalam asas 8.
Combine the numbers obtained in  as a number in
base 8.
an
∴ 110102 = 328
l
(a) 11102 (b) 100012
Pe

0 0 1 1 1 0 0 1 0 0 0 1
n
22 21 20 22 21 20 22 21 20 22 21 20
ta

0 0 1 4 2 0 0 2 0 0 0 1
bi
Digit values (base 10) = 1 =6 Digit values (base 10) = 2 =1
er
∴ 11102 = 168 ∴ 100012 = 218
(c) 110112 (d) 1100112

n

0 1 1 0 1 1 1 1 0 0 1 1
Pe

22 21 20 22 21 20 22 21 20 22 21 20
0 2 1 0 2 1 4 2 0 0 2 1
Digit values (base 10) = 3 =3 Digit values (base 10) = 6 =3
∴ 110112 = 338 ∴ 1100112 = 638

Contoh
(a) 11002 001 100 2
Asas 2 Asas 8
101110112 Base 2 Base 8
= 148
1 48
Penyelesaian: 0002 08
BAB
Kaedah: Penukaran secara terus 0012 18
Method: Direct conversion (b) 111012 011 101 2
Abaikan 0 di depan.
0102 28
= 358
.
Neglect 0 in front. 0112 38 3 58
2
hd
010 111 011 2
2 7 38 Rujuk kepada jadual. 1002 48
Refer to the table.
= 2738 1012 58 (c) 1001112 100 111 2
.B
1102 68 = 478
4 78
1112 78
dn
(d) 1110112 111 011 2 (e) 1100000102 110 000 010 2 (f) 11010102 001 101 010 2
= 738 7 38 = 6028 6 0 28 = 1528 1 5 28
S
gi
10. Tukarkan setiap nombor asas lapan yang berikut kepada nombor asas dua.
3
an
Contoh
1308
l
Penyelesaian:
Pe
Kaedah 1: Asas 8 → Asas 10 → Asas 2 / Method 1: Base 8 → Base 10 → Base 2 2 88

2 44 –0
Nilai digit 1 × 82 3 × 81 0 × 80
= 64 = 24 =0
n
2 11 –0
Nilai nombor (asas 10) 64 + 24 + 0
ta
Number values (base 10) 2 5 –1

= 8810
2 2 –1
∴ 1308 = 8810 = 10110002
bi
2 1 –0
0 –1
er
Nombor asas 8
1 3 0
Number in base 8
n

22 21 20 22 21 20 22 21 20
Pe

0 × 22 0 × 21 1 × 20 0 × 22 1 × 21 1 × 20 0 × 22 0 × 21 0 × 20
0+0+1=1 0+2+1=3 0+0+0=0
Digit dalam asas 2
001 011 000
Digit in base 2
∴ 1308 = 10110002

(a) 5268
Nombor asas 8
5 2 6
Number in base 8
22 21 20 22 21 20 22 21 20
BAB
1 × 22 0 × 21 1 × 20 0 × 22 1 × 21 0 × 20 1 × 22 1 × 21 0 × 20
.
4+0+1=5 0+2+0=2 4+2+0=6
2
hd
Digit dalam asas 2
101 010 110
Digit in base 2
.B
∴ 5268 = 1010101102
(b) 7348
dn
Nombor asas 8
7 3 4
Number in base 8
S
22 21 20 22 21 20 22 21 20
Nilai nombor (asas 10)

1 × 22
=4
1 × 21
=2
1 × 20
=1
gi0 × 22
=0
1 × 21
=2
1 × 20
=1
1 × 22
=4
0 × 21
=0
0 × 20
=0
an
4+2+1=7 0+2+1=3 4+0+0=4
Digit dalam asas 2
111 011 100
Digit in base 2
l
Pe
∴ 7348 = 1110111002
11. Tukarkan setiap nombor asas lapan yang berikut kepada nombor asas dua. 3
n
ta
Contoh
(a) 168
2168 Asas 8 Asas 2 = 11102
Base 8 Base 2
1 68
bi
Penyelesaian:
08 0002 001 1102
Kaedah: Penukaran secara terus
18 0012
er
Method: Direct conversion

(b) 328
2 1 6 8 28 0102
Rujuk kepada jadual. = 110102 3 28
n
010 001 1102 Refer to the table. 38 0112

48 1002 011 0102
Abaikan 0 di depan.
Pe
= 100011102 Neglect 0 in front.

58 1012
(c) 558
68 1102 = 1011012 5 58
78 1112 101 1012
(d) 748 (e) 1018 (f) 2428

= 1111002 7 48 = 10000012 1 0 18 = 101000102 2 4 28
111 1002 001 000 0012 010 100 0102


Contoh
2 4547 + 3657 4+5=9→9>7
1 1223 + 213 2+1=3→3>3 Penyelesaian: Maka, tolak 7. / Thus, minus 7.
∴9–7=2
Penyelesaian: Maka, tolak 3. / Thus, minus 3. 1 1 1 Bawa 1 ke nilai tempat seterusnya.
∴3–3=0 Bring 1 to the next place value.
4 5 47
BAB
1 1 Bawa 1 ke nilai tempat seterusnya.
1 2 23 Bring 1 to the next place value. + 3 6 57
+ 2 13 1 1 5 27
.
1 + 5 + 6 = 12 → 12 > 7
2 2 03 2
hd
Maka, tolak 7. / Thus, minus 7.
1+2+2=5→5>3 1+4+3=8→8>7 ∴ 12 – 7 = 5
Maka, tolak 3. / Thus, minus 3. Maka, tolak 7. / Thus, minus 7. Bawa 1 ke nilai tempat
∴5–3=2 ∴8–7=1 seterusnya.
1+1=2→2,3 Bawa 1 ke nilai tempat seterusnya. Bawa 1 ke nilai tempat seterusnya. Bring 1 to the next place value.
.B
Bring 1 to the next place value. Bring 1 to the next place value.
1223 + 213 = 2203 4547 + 3657 = 11527
dn
Asas 2 / Base 2
(a) 1012 + 1002 (b) 11012 + 1102 (c) 10012 + 112 (d) 11012 + 10012
S
= 10012 = 100112 = 11002 = 101102
1 1 1 1 1 1 1
1 0 12 1 1 0 12 1 0 0 12 1 1 0 12
+ 1 0 02 + 1 1 02
gi + 1 12 + 1 0 0 12
an
1 0 0 12 1 0 0 1 12 1 1 0 02 1 0 1 1 02
Asas 3 / Base 3
l
(a) 2013 + 2123 (b) 10213 + 1023 (c) 12213 + 103 (d) 22103 + 21023
Pe
= 11203 = 12003 = 20013 = 120123

1 1 1 1 1 1 1 1
2 0 13 1 0 2 13 1 2 2 13 2 2 1 03
+ 2 1 23 + 1 0 23 + 1 03 + 2 1 0 23
n
1 1 2 03 1 2 0 03 2 0 0 13 1 2 0 1 23
ta
Asas 4 / Base 4
bi
(a) 2034 + 1124 (b) 13014 + 2104 (c) 20034 + 134 (d) 30124 + 10204
= 3214 = 21114 = 20224 = 100324
er
1 1 1 1
2 0 34 1 3 0 14 2 0 0 34 3 0 1 24
n
+ 1 1 24 + 2 1 04 + 1 34 + 1 0 2 04
3 2 14 2 1 1 14 2 0 2 24 1 0 0 3 24
Pe
Asas 5 / Base 5
(a) 3405 + 1325 (b) 21045 + 3205 (c) 12435 + 345 (d) 41405 + 13425
= 10225 = 24245 = 13325 = 110325
1 1 1 1 1 1 1
3 4 05 2 1 0 45 1 2 4 35 4 1 4 05
+ 1 3 25 + 3 2 05 + 3 45 + 1 3 4 25
1 0 2 25 2 4 2 45 1 3 3 25 1 1 0 3 25

Asas 6 / Base 6
(a) 2416 + 1356 (b) 14506 + 246 (c) 32056 + 1436 (d) 41326 + 25546
= 4206 = 15146 = 33526 = 111306
1 1 1 1 1 1 1 1
2 4 16 1 4 5 06 3 2 0 56 4 1 3 26
+ 1 3 56 + 2 46 + 1 4 36 + 2 5 5 46
BAB
4 2 06 1 5 1 46 3 3 5 26 1 1 1 3 06
Asas 7 / Base 7
.
2
hd
(a) 4157 + 637 (b) 3617 + 2427 (c) 24537 + 1667 (d) 52037 + 45417
= 5117 = 6337 = 26527 = 130447
1 1 1 1 1 1 1
4 1 57 3 6 17 2 4 5 37 5 2 0 37
.B
+ 6 37 + 2 4 27 + 1 6 67 + 4 5 4 17
5 1 17 6 3 37 2 6 5 27 1 3 0 4 47
dn
Asas 8 / Base 8
(a) 4518 + 1068 (b) 51768 + 3518 (c) 61258 + 178 (d) 34718 + 16368
S
= 5578 = 55478 = 61448 = 53278
1 1 1 1
4 5 18 5 1 7 68 6 1 2 58 3 4 7 18
+ 1 0 68
5 5 78
+ 3 5 18
5 5 4 78 gi + 1 78
6 1 4 48
+ 1 6 3 68
5 3 2 78
an
Asas 9 / Base 9
(a) 6289 + 2319 (b) 41079 + 5289 (c) 53709 + 4139 (d) 87359 + 20869
l
Pe
= 8609 = 46369 = 57839 = 118329

1 1 1 1 1
6 2 89 4 1 0 79 5 3 7 09 8 7 3 59
+ 2 3 19 + 5 2 89 + 4 1 39 + 2 0 8 69
n
8 6 09 4 6 3 69 5 7 8 39 1 1 8 3 29
ta

bi

Contoh
(a) 1324 + 1024
er
43015 + 2435
Penyelesaian: 1324 → 3 010
n
 Tukar asas 5 kepada asas 10.  Tukar hasil tambah 1024 → + 1 810
Lakukan penambahan dalam asas 10. kepada asas 5 semula.
Pe
Convert base 5 to base 10. Perform Convert the sum to 4 810

addition in base 10. base 5 back.
1
5 649 4 48
43015 → 5 7 610 4 12 –0
5 129 –4
2435 → + 7 310 4 3 –0
5 25 –4
6 4 910 5 5 –0 0 –3
5 1 –0
∴ 43015 + 2435 = 100445 1324 + 1024 = 3004
0 –1

(b) 16047 + 3527 (c) 17459 + 8179
1 1 1 1
16047 → 6 4 110 17459 → 1 3 3 710
3527 → + 1 8 410 8179 → + 6 6 410
8 2 510 2 0 0 110
BAB
7 825 9 2001
7 117 –6 9 222 –3
.
7 16 –5 9 24 –6 2
hd
7 2 –2 9 2 –6
0 –2 0 –2
.B
16047 + 3527 = 22567 17459 + 8179 = 26639
dn
Contoh
S
2 8149 – 3569
1 10012 – 1012 Penyelesaian: Pemindahan dalam asas 9.
gi
Transfer in base 9.
Penyelesaian: 9
0 2 Pemindahan dalam asas 2. 7 0 9
Transfer in base 2. 8 1 49  49 , 69
1 0 0 12 Gunakan nilai tempat seterusnya
an
– 1 0 12 – 3 5 69 dalam asas 9.
1 0 02  12 – 12 = 02 4 4 79 ∴ 99 + 49 – 69 = 79
l
 02 – 02 = 02  09 , 59
 79 – 39
Pe
Gunakan nilai tempat seterusnya dalam asas 9.

 02 , 12 = 49
Gunakan nilai tempat seterusnya dalam asas 2. ∴ 99 + 09 – 59 = 49
∴ 22 – 12 = 12
n
∴ 8149 – 3569 = 4479

∴ 10012 – 1012 = 1002
ta
Asas 2 / Base 2
bi
(a) 1002 – 102 (b) 11112 – 1002 (c) 100012 – 10012 (d) 111012 – 10112
= 102 = 10112 = 10002 = 100102
er
0 2 0 2 0 2
1 0 02 1 1 1 12 1 0 0 0 12 1 1 1 0 12
– 1 02 – 1 0 02 – 1 0 0 12 – 1 0 1 12
n
1 02 1 0 1 12 1 0 0 02 1 0 0 1 02
Pe
Asas 3 / Base 3
(a) 2203 – 1013 (b) 11023 – 2123 (c) 20123 – 10013 (d) 122013 – 20103
= 1123 = 1203 = 10113 = 101213
1 3
0
3
0 3 2 0 1 23 1 3
2 2 03 1 2 2 0 13
1 1 0 23 – 1 0 0 13
– 1 0 13 – 2 0 1 03
– 2 1 23
1 0 1 13
1 1 23 1 0 1 2 13
1 2 03

Asas 4 / Base 4
(a) 2134 – 1204 (b) 13304 – 2324 (c) 22134 – 10324 (d) 31024 – 22304
= 334 = 10324 = 11214 = 2124
1 4 4 1 4 4
2 2 4 2 0 4
2 1 34 2 2 1 34
1 3 3 04 3 1 0 24
– 1 2 04 – 1 0 3 24
– 2 3 24 – 2 2 3 04
BAB
3 34 1 1 2 14
1 0 3 24 2 1 24
.
Asas 5 / Base 5
2
hd
(a) 2345 – 1205 (b) 12045 – 3025 (c) 21445 – 4235 (d) 40235 – 14335
= 1145 = 4025 = 12215 = 20405
0 5 1 5 4
2 3 45
.B
3 5 5
1 2 0 45 2 1 4 45
– 1 2 05 4 0 2 35
– 3 0 25 – 4 2 35 – 1 4 3 35
1 1 45 4 0 25 1 2 2 15
dn
2 0 4 05
Asas 6 / Base 6
(a) 4036 – 1526 (b) 13246 – 3456 (c) 245046 – 12016 (d) 401236 – 53456
S
= 2116 = 5356 = 233036 = 303346
3
4 0 36
– 1 5 26
6
–
0
6
2
1 3 2 46
3 4 56
6
1 6
gi –
2 4 5 0 46
1 2 0 16
–
3
5
6
4 0 1 2 36
5 3 4 56
6
0
6
1 6
an
2 1 16 2 3 3 0 36
5 3 56 3 0 3 3 46
Asas 7 / Base 7
l
Pe
(a) 6407 – 1257 (b) 15447 – 6137 (c) 30427 – 21067 (d) 62537 – 35167
= 5127 = 6317 = 6337 = 24347
3 7 0 7 2 7 3 7 5 7 4 7
6 4 07 1 5 4 47 3 0 4 27 6 2 5 37
n
– 1 2 57 – 6 1 37 – 2 1 0 67 – 3 5 1 67
ta
5 1 27 6 3 17 6 3 37 2 4 3 47
Asas 8 / Base 8
bi
(a) 5278 – 1608 (b) 24618 – 3758 (c) 33748 – 12568 (d) 75068 – 43158
= 3478 = 20648 = 21168 = 31718
er
4 8 8 6 8 4 8
3 5 8
5 2 78 3 3 7 48 7 5 0 68
2 4 6 18
n
– 1 6 08 – 1 2 5 68 – 4 3 1 58
– 3 7 58
3 4 78 2 1 1 68 3 1 7 18
Pe
2 0 6 48
Asas 9 / Base 9
(a) 6289 – 2319 (b) 15639 – 4279 (c) 42259 – 17379 (d) 85549 – 21639
= 3879 = 11359 = 23779 = 63819
5 9 5 9 9 9
3 1 1 9 4 9
6 2 89 1 5 6 39 4 2 2 59 8 5 5 49
– 2 3 19 – 4 2 79 – 2 1 6 39
– 1 7 3 79
3 8 79 1 1 3 59 2 3 7 79 6 3 8 19


Contoh
(a) 4035 – 2145
2013 – 1103
9
0 10 10
Penyelesaian: 4035 → 1 0 310
BAB
 Tukar asas 3 kepada asas 10.  Tukar hasil tolak 2145 → – 5 910
Lakukan penolakan dalam asas 10. kepada asas 3 semula.
Convert base 3 to base 10. Perform Convert the difference 4 410
subtraction in base 10. to base 3.
.
2
hd
5 44
2013 → 1 910 3 7 5 8 –4
– 1 210 3 2 –1
.B
1103 → 5 1 –3
710 0 –2 0 –1
dn
∴ 2013 – 1103 = 213 4035 – 2145 = 1345
(b) 35426 – 1256 (c) 67108 – 2348
S
4 10
35426 → 8 5 410 67108 → 3 5 2 810
1256 → – 5 310
8 0 110 gi 2348 → – 1 5 610
3 3 7 210
an
6 801 8 3372
l
6 133 –3 8 421 –4
Pe
6 22 –1 8 52 –5
6 3 –4 8 6 –4
0 –3 0 –6
n
ta
35426 – 1256 = 34136 67108 – 2348 = 64548

bi
(d) 53617 – 4247 (e) 3224 – 1034
8 10 4 10
3224 →
er
53617 → 1 9 0 510 5 810

4247 → – 2 1 410 1034 → – 1 910
n
1 6 9 110 3 910
Pe
7 1691
7 241 –4 4 39
7 34 –3 4 9 –3
7 4 –6 4 2 –1
0 –4 0 –2
53617 – 4247 = 46347 3224 – 1034 = 2134


(a) Bilangan pelanggan yang makan di sebuah (b) Harga bagi sepasang kasut sukan dan kasut kulit
restoran pada suatu minggu ialah 31246 orang. masing-masing ialah RM1147 dan RM1108. Lina
Berapakah purata bilangan pelanggan yang membeli 3 pasang kasut sukan dan 4 pasang
makan di restoran tersebut pada minggu itu kasut kulit. Berapakah jumlah harga yang perlu
BAB
jika restoran dibuka pada setiap hari. Berikan dibayar oleh Lina? Berikan jawapan anda dalam
jawapan anda dalam asas enam. 4 asas lapan. 4
The number of customers who had their meal in a The prices of a pair of sport shoes and a pair of leather
.
restaurant in a week was 31246. What is the average shoes are RM1147 and RM1108 respectively. Lina buys
2
hd
of the number of customers who had their meal in the 3 pairs of sport shoes and 4 pairs of leather shoes. What
restaurant in the week if the restaurant was opened is the total amount needs to pay by Lina? Give your
daily. Give your answer in base six. answer in base eight.
.B
The price
Harga of a pair kasut
sepasang of sportsukan:
shoes:
Digit value 3 × 63 1 × 62 2 × 61 4 × 60
Nilai digit
= 648 = 36 = 12 = 4 1 × 72 1 × 71 4 × 70
Digit value
dn
Nilai digit
Number
Nilai values
nombor 648 + 36 + 12 + 4 = 49 =7 =4
in base 10
dalam asas 10 = 70010 Number
Nilai values
nombor 49 + 7 + 4
in base 10
S
Average number of customers
Purata bilangan pelanggan
700 The price
Harga of a pair kasut
sepasang of leather shoes:
kulit:
6 100
=
days
7 hari
customers
= 100 orang
6
6
16
2
–4
–4 gi Digit value
Nilai digit
1 × 82
= 64
1 × 81
=8
0 × 80
=0
an
customers
= 2446 orang
0 –2 Number
Nilai values
nombor 64 + 8 + 0
in base 10
l
Pe
Total price
Jumlah harga 8 468
= 60 × 3 + 72 × 4 8 58 –4
= RM468
8 7 –2
= RM7248
n
0 –7
ta
(c) Rayensh ingin meletakkan kata laluan pada telefon pintar miliknya menggunakan kod 4 digit. Dia
bi
ingin menggunakan tarikh hari perkahwinannya, iaitu 311213 sebagai kata laluan tersebut. Dengan
menganggap tarikh tersebut sebagai nombor dalam asas empat dan menggunakan nombor 0 hingga 9,
bantu Rayensh mencipta kata laluan tersebut.
er
5
Rayensh wants to put a password on his smartphone using 4 digits code. He wants to use his wedding date, which
is 311213 as the password. By assuming the date as a number in base four and using numbers 0 to 9, help Rayensh
n
to create the password.

Pe
Numbers
Nombor00tohingga
9 mean 9
numbers in basenombor
bermaksud 10. dalam asas sepuluh.
Digit value 3 × 45 1 × 44 1 × 43 2 × 42 1 × 41 3 × 40
Nilai digit
= 3 072 = 256 = 64 = 32 =4 =3
Number values in base 10 3 072 + 256 + 64 + 32 + 4 + 3
Numbernombor
Nilai values in base
dalam10 asas 10
= 343110
Thus,
Maka, thekata
password is 3431.
laluan tersebut ialah 3431.

(d) Jadual di sebelah menunjukkan markah yang diperoleh Joanne

Subjek Markah
bagi lima subjek. 6
Subject Marks
The table shows the marks obtained by Joanne in five subjects.
(i) Subjek yang manakah adalah markah tertinggi dan markah Bahasa Melayu 3304
terendah?
Which subjects are the highest mark and the lowest mark? Bahasa Inggeris
22003
English
BAB
Subject
Subjek Marks
Markah
Matematik
2206
Bahasa Melayu 6010 Mathematics
.
2
hd
English
Bahasa Inggeris 7210 Sejarah
759
History
Mathematics
Matematik 8410
Pendidikan Moral
History 1637
.B
Sejarah 6810 Moral Studies
Pendidikan Moral
Moral Studies 9410
dn
Thus, the subject
Maka, subjekwith the highest
dengan marks
markah is Moral Studies
tertinggi and the subject
ialah Pendidikan with the
Moral danlowest marks
dengan is Bahasa
markah Melayu. ialah
terendah
Bahasa Melayu.
S
(ii) Pihak sekolah akan memberikan anugerah kecemerlangan kepada murid yang berjaya mendapat
purata markah lebih daripada 1258 bagi kelima-lima subjek itu. Adakah Joanne layak mendapat
anugerah tersebut?
gi
The school will give excellence awards to students who successfully obtaining average marks of more than 1258
an
for five of the subjects. Does Joanne eligible to receive the award?
1258 = 8510 Hence,

Oleh Joanne is not eligible
itu, Joanne tidak to receive
layak the awardanugerah
mendapat because
The average marksJoanne
of Joanne her average marks
tersebut keranaare lower
puratathan 85.
markahnya kurang
Purata markah
l
daripada 85.
Pe
60 + 72 + 84 + 68 + 94
= = 75.6
5
n
ta
PRAKTIS SPM 2
bi
er
Kertas 1 3. 1110102 – 11112 =

2014
A 1110112
n
1. Cari nilai p supaya p8 = 100112. B 1011012

Find the value of p such that p8 = 100112. C 1010112
Pe
2013
A 198 C 298 D 1010012
B 238 D 338
4. Tukarkan 100010012 kepada nombor dalam asas
2. Ungkapkan 25 + 23 + 1 sebagai nombor dalam asas 2015
lapan.
dua. Convert 100010012 to a number in base eight.
2014
Express 2 + 2 + 1 as a number in base two.
5 3 A 2018
A 10010012 B 2108
B 1010012 C 2118
C 1001012 D 2218
D 101012

5. 110112 – 11012 = 9. 11011012 – 110112 = 10m00n02.

2015
A 1102 C 11102
2018
Cari nilai m dan nilai n.
B 10102 D 110102 Find the value of m and of n.
A m = 0, n = 1
6. Nyatakan nilai digit 2 bagi nombor 432135 dalam B m = 1, n = 0
2016
asas sepuluh. C m = 0, n = 0
State the value of digit 2 in the number 432135 in base D m = 1, n = 1
BAB
ten.
A 200 10. Diberi bahawa Q5 = 5768, cari nilai Q.
B 150 Given that Q5 = 5768, find the value of Q.
.
2018
2 C 100 A 4 301 C 3 412
hd
D 50 B 3 012 D 4 310
7. Cari nilai p yang memenuhi 11p15 = 16610. 11. x7 – 20437 = 44557
.B
Find the value of p that satisfies 11p15 = 16610. Apakah x?
2017
A 0 C 2 What is x?
B 1 D 3 A 7531
dn
B 7431
8. Hitung beza antara 101110112 dengan 10011002. C 6431
Calculate the difference between 101110112 and
2017 D 6531
10011002.
S
A 110011112 12. Diberi bahawa 3n56 = 13314, cari nilai n.
B 11011112 Given that 3n56 = 13314, find the value of n.
C
D
1011112
1001112 gi A 2
B 3
C 4
D 5
an
Sudut KBAT
l
Pe
Rajah di dibawah menunjukkan suatu bulan dalam sebuah kalender.

The diagram below shows a month in a calender.
n
Ahad Isnin Selasa Rabu Khamis Jumaat Sabtu

Sunday Monday Tuesday Wednesday Thursday Friday Saturday
ta
1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13
bi
14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27
er
28 29 30 31
Jika sistem hari ditukar kepada asas tujuh bermula dengan hari Ahad, apakah nombor dalam asas tujuh yang
n
mewakili 24 hari bulan?

If the day system is changed to base seven that starts with Sunday, what is the number in base seven that representing date of 24?
Pe
Jawapan / Answer :
Sunday
Ahad Monday
Isnin Tuesday
Selasa Wednesday
Rabu Thursday
Khamis Friday
Jumaat Saturday
Sabtu Thus,
Maka, the number
nomborin base 7 that asas
dalam
represents
tujuh yang 24 days is 337. 24 hari
mewakili
07 17 27 37 47 57 67
bulan ialah 337.
107 117 127 137 147 157 167
207 217 227 237 247 257 267 +
307 317 327 337 347 357 367 +
407 417 427 437 + KBAT Ekstra

B
BA Asas Nombor
2 Number Bases
PRAKTIS SPM 2
Kertas 1
1. 010 011 2 8. 101110112 – 10011002

2 38 = 11011112
= 238 2
.
0 2 0 0 2
Jawapan / Answer : B 1 0 1 1 1 0 1 12
hd
– 1 0 0 1 1 0 02
2. 25 + 23 + 1 1 1 0 1 1 1 12

= 1 × 25 + 0 × 24 + 1 × 23 + 0 × 22 + 0 × 21 + 1 × 20
= 1010012
.B
9. 11011012 – 110112
= 10100102
dn
3. 1110102 – 11112
= 1010112 0 2 0 2
1 1 0 1 1 0 12
0
2
0
1
2
2
0 2
– 1 1 0 1 12
S
1 1 1 0 1 02 1 0 1 0 0 1 02
– 1 1 1 12
1 0 1 0 1 12 ∴ m = 1, n = 1
gi

Jawapan / Answer : D
Jawapan / Answer : C
an
10. 5768 = 5 × 82 + 7 × 81 + 6 × 80
4. 010 001 001 = 320 + 56 + 6
2 1 18 = 38210
l
= 2118
Pe
5 382
5 76 – 2
5. 110112 – 11012 5 15 – 1
= 11102 5 3 –0
n
0 –3
2
0 0 2
ta
1 1 0 1 12 ∴ 5768 = 38210 = 30125

– 1 1 0 12
1 1 1 02 Jawapan / Answer : B
bi
Jawapan / Answer : C 11.

x7 – 20437 = 44557
x7 = 44557 + 20437
er
6. 54 53 52 51 50 1 1
4 4 5 57
4 3 2 1 3 + 2 0 4 37
n
2 × 52 = 50 6 5 3 17

Pe
Jawapan / Answer : D ∴ x7 = 65317
7. 5 166 Jawapan / Answer : D

5 33 –1
12. 13314 = 1 × 43 + 3 × 42 + 3 × 41 + 1 × 40
5 6 –3 = 64 + 48 + 12 + 1
5 1 –1 = 12510 6 125
0 –1 6 20 –5

13314 = 12510 = 3256 6 3 –2
16610 = 11315
∴ n=2 0 –3
∴ p=3
Jawapan / Answer : A

Module &
MORE
Matematik
JAWAPAN
Bab 3
B
BA
Penaakulan Logik
3 Logical Reasoning
Analisis Soalan SPM

Pernyataan
3.1
Kertas 2017 2018
Statements 1
2 3 3
NOTA IMBASAN
d
1. Pernyataan adalah suatu ayat yang boleh ditentukan 4. Pernyataan majmuk adalah gabungan dua
Bh
sama ada benar atau palsu tetapi bukan kedua-duanya. pernyataan yang menggunakan ‘dan’ atau ‘atau’.
Oleh itu, pernyataan dibahagikan kepada Jadual di bawah menunjukkan nilai kebenaran bagi
Statement is a sentence such that it can be determined either pernyataan majmuk.
true or false but not both. Hence, statement is divided into Compound statement is a combination of two statements
(i) pernyataan benar / true statement using ‘and’ or ‘or’. The table below shows the truth value of
dn
Contoh / Example: compound statements.
• BB
81 = 9 p q p dan / and q
• Bulatan bukan sebuah poligon.
iS
Circle is not a polygon. Benar / True Benar / True Benar / True
(ii) pernyataan palsu / false statement Benar / True Palsu / False Palsu / False
• 1+1=1 ng Palsu / False Benar / True Palsu / False
2 3 5
• Hasil tambah sudut pedalaman sebuah sisi Palsu / False Palsu / False Palsu / False
empat ialah 180°.
la
The sum of interior angles of a quadrilateral is 180°. p q p atau / or q
Benar / True Benar / True Benar / True
Pe
2. Pengkuantiti merupakan penerangan terhadap

bilangan objek yang terlibat dalam suatu pernyataan. Benar / True Palsu / False Benar / True
Terdapat dua jenis pengkuantiti: Palsu / False Benar / True Benar / True
A quantifier explains the number of objects involved in a
Palsu / False Palsu / False Palsu / False
n
statement. There are two quantifiers:

(i) Pengkuantiti ‘semua’ merujuk kepada setiap objek. 5. Terdapat dua pernyataan dalam bentuk implikasi:
ta
Quantifier ‘all’ refers to each object. There are two statements in the form of implication:
(ii) Pengkuantiti ‘sebilangan’ merujuk kepada (i) ‘jika p, maka q’ / ‘if p, then q’
bi
beberapa objek. • Pernyataan p ialah antejadian

Quantifier ‘some’ refers to several objects. Statement p is an antecedent
r
• Pernyataan q ialah akibat

ne
3. Penafian suatu pernyataan dilakukan dengan Statement q is a consequent

menggunakan ‘tidak’ atau ‘bukan’. (ii) ‘p jika dan hanya jika q’ adalah terdiri daripada
Negation of a statement is done by using ‘no’ or ‘not’. ‘jika p, maka q’ dan ‘jika q, maka p’.
Pe
‘p if and only if q’ is formed from ‘if p, then q’ and ‘if q, then

Simbol p’.
p ~p
Symbol
6. Jadual berikut menunjukkan akas, songsangan
Nilai kebenaran Benar / True Palsu / False dan kontrapositif bagi suatu implikasi, dan nilai
Truth value kebenarannya.
Palsu / False Benar / True The table shows the converse, inverse and contrapositive of
an implication, and its truth values.

Matematik Tingkatan 4 Bab 3 Penaakulan Logik
Pernyataan Akas Songsangan Kontrapositif

Statement Converse Inverse Contrapositive
p q
Jika p, maka q Jika q, maka p Jika ~p, maka ~q Jika ~q, maka ~p
If p, then q If q, then p If ~p , then ~q If ~q, then ~p
Benar / True Benar / True Benar / True Benar / True Benar / True Benar / True
Benar / True Palsu / False Palsu / False Benar / True Benar / True Palsu / False
Palsu / False Benar / True Benar / True Palsu / False Palsu / False Benar / True
Palsu / False Palsu / False Benar / True Benar / True Benar / True Benar / True
7. Contoh penyangkal adalah suatu nilai atau objek yang membuktikan bahawa sesuatu
d
BAB
pernyataan itu adalah palsu.
Bh
Counter-example is a value or an object to prove that a statement is false. NOTA
3
dn
1. Tentukan sama ada setiap ayat berikut adalah pernyataan atau bukan pernyataan. Berikan sebab. 1
Determine whether each of the following sentences is a statement. Give a reason.
iS
Pernyataan /
Ayat Sebab
Sentence Bukan pernyataan Reason
A statement / Not a statement
Contoh
ng
Pernyataan Tip
Kerana ia benar.
1 4.9 ÷ 5 = 0.98 A statement
la
Because it is true. Ayat tanya, ayat seruan
dan ayat perintah
2 Wah, banyaknya duit kamu! Bukan pernyataan Kerana ini adalah bukan pernyataan.
Pe
Wow, you have a lot of money! Not a statement ayat seruan. Question sentence,
Because it is an exclamation sentence and
exclamation sentence. instruction sentence are
not statements.
3 –9  –10 Pernyataan Kerana ia adalah
n
A statement palsu.
ta
Because it is false.
bi
(a) (–700) × 7 = –4 900 Pernyataan Kerana ia benar.

r
ne
(b) (2n – 5)2 Bukan pernyataan Kerana ditentukan oleh nilai n.
(c) Tolong senyap.

Pe
Please be quiet.
Bukan pernyataan Kerana ini adalah ayat arahan.
(d) y = x–2 ialah fungsi kuadratik.

y = x–2 is a quadratic function.
Pernyataan Kerana ia adalah palsu.
5x – 3
(e) >3 Bukan pernyataan Kerana ditentukan oleh nilai x.
6
(f) Pantulan termasuk dalam
transformasi isometri. Pernyataan Kerana ia benar.
Reflection is included in isometric
transformation.

2. Tentukan sama ada pernyataan berikut adalah benar atau palsu. Buktikan sekiranya palsu. 2
Determine whether the following statement is true or false. Prove if it is false.
Contoh
Gantikan (a) (x + y)2 = x2 + y2, x, y  R (b) BB
3
27 = 3
(x – a)(x – a) = x – a pemboleh ubah
2 2
dengan suatu
nilai untuk Palsu Benar
Penyelesaian: membuktikan (1 + 1)2 = 4
Palsu / False pernyataan ini
palsu. 12 + 12 = 2
(4 – 2)(4 – 2) = 4
Substitute the (1 + 1)2 ≠ 12 + 12
4 – 2 = 12
2 2
variable with a
(4 – 2)(4 – 2) ≠ 42 – 22 value to prove
the statement (c) {Gandaan bagi 4}  {Gandaan (d) {Gandaan bagi 5}  {Faktor
is false.
bagi 2} bagi 20} = {5, 10}
BAB
{Multiples of 4}  {Multiples of 2} {Multiples of 5}  {Factors of 20}
= {5, 10}
Bh
Nombor nyata, R ialah sebarang nombor
Benar Palsu
nisbah atau nombor bukan nisbah.
Real numbers, R is any rational number or {5, 10, 15, 20, ..}  {1, 2, 4, 5, 3
irrational number.
10, 20} = {5, 10, 20}
dn
3. Bina satu pernyataan benar dan satu pernyataan palsu dengan menggunakan maklumat yang diberikan. 2
Construct a true statement and a false statement by using the given information.
iS
Contoh
(a) 18, + , 28, <, –8 (b) 0.5, +, 1, =, 1
9, 0, >, −, 1 2
Penyelesaian:
ng
Pernyataan benar:
–8 + 18 < 28
Pernyataan benar:
0.5 + 1 = 1
Pernyataan benar: 9 – 1 > 0 Pernyataan palsu: 2
la
True statement Pernyataan palsu:
28 + 18 < –8
Pernyataan palsu: 1 – 0 > 9 0.5 + 1 = 1
False statement 2
Pe
(c) {0, 10}, = , ∩, {100, 10}, {10} (d) >, ÷, 7, 16, 2 (e) 4, ×, 3, 12, =
Pernyataan benar: Pernyataan benar: Pernyataan benar:
n
{0, 10} ∩ {100, 10} = {10} 16 ÷ 2 > 7 4 × 3 = 12

ta
Pernyataan palsu: Pernyataan palsu: Pernyataan palsu:

{0, 10} ∩ {10} = {100, 10} 7 > 16 ÷ 2 12 × 3 = 4
bi
4. Lengkapkan pernyataan dengan “Semua” atau “Sebilangan” untuk menjadikannya pernyataan benar. 1
r
Complete the following statements with the quantifier “All” or “Some” to make it a true statement.
ne
Contoh
(a) Semua gandaan bagi 6 ialah nombor
1 Semua bulatan mempunyai lengkok.
Pe
genap.
All circles have curve. All multiples of 6 are even numbers.
2 Sebilangan bulatan mempunyai jejari 3 cm.

Some circles have radius of 3 cm. (b) Sebilangan trapezium mempunyai dua bucu
bersudut tegak.
Some trapeziums have two right-angled at
• “semua” boleh juga digantikan dengan “setiap” atau
the vertices.
“sebarang” berdasarkan konteks.
“all” can be replaced with “each” or “only” based on context.
(c) Sebilangan garis lurus mempunyai kecerunan
• “sebilangan” boleh digantikan dengan “beberapa”, “satu
daripada” atau “sebahagian” berdasarkan konteks. negatif.
“some” can be replaced with “few”, “one of” or “part” based on context. Some straight lines have negative gradient.

5. Tentukan sama ada setiap pernyataan yang berikut adalah benar atau palsu. 2
Determine whether each of the following statements is true or false.
Contoh 1 Semua imej bagi pantulan akan memantul ke sebelah kanan. Palsu
All images of reflection will be reflected to the right. False
2 Sebilangan nombor genap boleh dibahagi tepat dengan 3. Benar

Some even numbers can be divided by 3 completely. True
(a) Semua nombor yang dikuasa dua mempunyai hasil nilai positif.
Benar
All the squares numbers have positive values in result.
(b) Sebilangan pentagon mempunyai nilai sudut pedalaman 108°.
Benar
Some pentagons have the value of interior angle of 108°.
d
BAB
(c) Sebilangan imej dalam translasi mempunyai bentuk yang sama dengan objek.
Bh
Palsu
Some of the images in translation have the same shape with the object.
3 (d) Semua gandaan 2 boleh dibahagi tepat dengan 4.

Palsu
All multiples of 2 can be divided by 4 completely.
dn
6. Bina satu penafian bagi pernyataan berikut dengan menggunakan perkataan “tidak” atau “bukan”. Kemudian,
tentukan nilai kebenaran penafian tersebut. 2
iS
Contruct a negation of the statements by using the word “no” or “not”. Then, determine the truth value of the negation.
p ~p
Contoh 2 ialah nombor genap. (benar)

2 is an even number. (true)
ng 2 bukan nombor genap. (palsu)
2 is not an even number. (false)
la
(a) BBB
3
125 adalah sama dengan 53. (palsu) 3
BBB
125 adalah tidak sama dengan 53. (benar)
Pe
BBB
3
125 is equal to 53.
(b) Bulatan ialah sebuah poligon. (palsu) Bulatan bukan sebuah poligon. (benar)
A circle is a polygon.
n
ta
(c) Semua rombus ada sepasang garis selari. (benar) Bukan semua rombus ada sepasang garis selari. (palsu)
All rhombuses have a pair of parallel lines.
bi
7. Bina pernyataan baru dengan menggabungkan dua pernyataan berikut menggunakan perkataan “dan” dan
r
“atau”. 1
ne
Construct a new statement by combining the two statements using the word “and” and “or”.
Pernyataan Pernyataan dengan “dan” Pernyataan dengan “atau”

Statement Statement with “and” Statement with “or”
Pe
Contoh 7 – 9 = –2; –7 – 9 = –12 7 – 9 = –2 dan –7 – 9 = –12. 7 – 9 = –2 atau –7 – 9 = –12.

7 – 9 = –2 and –7 – 9 = –12. 7 – 9 = –2 or –7 – 9 = –12.
4 6
(a) ialah pecahan tak wajar;
3 5
ialah pecahan tak wajar. 4 6 4 6
4
is an improper fraction;
6
is an 3 dan 5 ialah pecahan tak wajar. 3 atau 5 ialah pecahan tak wajar.
3 5
improper fraction.
(b) 21  28; –21  –28 21  28 dan –21  –28 21  28 atau –21  –28

8. Tentukan dua pernyataan, p dan q, daripada pernyataan majmuk yang diberikan. Kemudian, tentukan nilai
kebenaran pernyataan majmuk tersebut. 1 2
Determine the two statements, p and q, from the given compound statement. Then, determine the truth value of the compound
statement.
Pernyataan majmuk Nilai kebenaran

p q
Compound statement Truth value
Contoh Benar / True

1 000 = 103 BBBBB
3
1 000 = 10
1 1 000 = 103 dan / and Benar dan Benar = Benar
BBBBB
3
1 000 = 10. (benar / true) (benar / true) True and True = True
2 Faktor bagi 5 ialah 1 atau Faktor bagi 5 ialah 2. Benar / True
BAB
2. Faktor bagi 5 ialah 1. (benar)
Factor of 5 is 1. (true) (palsu) Benar atau Palsu = Benar
Factor of 5 is 1 or 2.
Bh
Factor of 5 is 2. (false) True or False = True
3 15 ialah nombor ganjil Palsu / False 3

dan 51 ialah nombor 15 ialah nombor ganjil. 51 ialah nombor perdana.
(benar) (palsu) Benar dan Palsu = Palsu
dn
perdana.
True and False = False
15 is an odd number and 51 15 is an odd number. (true) 51 is a prime number. (false)
is a prime number.
iS
(a) 0.00703 = 7.03 × 103 dan
/ and 7 030 = 7.03 × 10–3. 0.00703 = 7.03 × 10 7 030 = 7.03 × 10–3
3
Palsu
(palsu) ng (palsu)
(b) –64 = (–4)3 dan / and

–64 = (–4) × (–4) × (–4)
la
–64 = (–4) × (–4) × (–4) –64 = (–4)3 (benar) Benar
(benar)
Pe
(c) 12.5 mempunyai tiga

angka bererti dan 0.125
mempunyai empat 12.5 mempunyai tiga angka 0.125 mempunyai empat
n
angka bererti. Palsu

bererti. (benar) angka bererti. (palsu)
12.5 have three significant
ta
figures and 0.125 have four

significant figures.
bi
(d) tan 45° = 1 atau / or

sin 30° = 0.3.
r
tan 45° = 1(benar) sin 30° = 0.3 (palsu) Benar

ne
Pe
(e) 5 bukan integer atau

25 ialah kuasa dua
sempurna. 25 ialah kuasa dua
5 bukan integer. (benar) Benar
5 is not an integer or 25 is a sempurna. (benar)
perfect square.
(f) Silinder atau kon

mempunyai tapak
berbentuk poligon. Silinder mempunyai tapak Kon mempunyai tapak
Palsu
Cylinder or cone has a berbentuk poligon. (palsu) berbentuk poligon. (palsu)
polygonal base.

9. Bentukkan implikasi “jika p, maka q” dengan antejadian dan akibat yang diberikan. 1
Form implication “if p, then q” with the antecedent and consequent given.
Contoh
(a) Antejadian / Antecedent: (b) Antejadian / Antecedent:
Antejadian / Antecedent: 9 + k =12 p dan q ialah nombor genap.
a=3 Akibat / Consequent: p and q are even numbers.
Akibat / Consequent: k=9 Akibat / Consequent:
a3 = 27 Hasil tambah p dan q ialah
nombor genap.
Penyelesaian: Sum of p and q is even number.
Implikasi / Implication: Implikasi / Implication:
Jika a = 3, maka a3 = 27. Jika 9 + k =12, maka k = 9. Implikasi / Implication:
d
BAB
If a = 3, then a = 27.
3 Jika p dan q ialah nombor
genap, maka hasil tambah p
Bh
dan q ialah nombor genap.
3
10. Kenal pasti antejadian dan akibat bagi setiap implikasi yang berikut. 1
Identify the antecedent and consequent for each of the following implication.
dn
Implikasi / Implication Antejadian / Antecedent Akibat / Consequent
iS
Contoh Jika 2m – 3 = 1, maka m = 2.
If 2m – 3 = 1, then m = 2. 2m – 3 = 1 m=2
(a) Jika segi tiga ABC ialah segi tiga sama sisi, Segi tiga ABC ialah segi tiga Setiap sudut pedalaman
ng
maka setiap sudut pedalaman ialah 60°. sama sisi. segi tiga sama sisi ialah 60°.
If a triangle ABC is an equilateral triangle, then
each interior angle is 60°.
la
(b ) Jika –a3 = –8, maka a ialah integer positif. –a3 = –8 a ialah integer positif
Pe
If –a = –8, then a is a positive integer.

3
11. Bina satu pernyataan dalam bentuk “jika dan hanya jika” bagi setiap pasangan implikasi yang berikut. 1
Construct a statement in the form of “if and only if” for each of the following pairs of implications.
n
Implikasi 1: Jika p, maka q Implikasi 2: Jika q, maka p p jika dan hanya jika q
ta
Implication 1: If p, then q Implication 2: If q, then p p if and only if q
Contoh Jika a + b = 2, maka a + b > 0. Jika a + b > 0, maka a + b = 2. a + b = 2 jika dan hanya jika
bi
If a + b = 2, then a + b > 0. If a + b > 0, then a + b = 2. a + b > 0.

r
ne
(a) Jika 9 × 10n ialah bentuk piawai, Jika n ialah integer, maka 9 × 10n 9 × 10n ialah bentuk piawai jika
maka n ialah integer. ialah bentuk piawai. dan hanya jika n ialah integer.
If 9 × 10n is a standard form, then n is If n is an integer, then 9 × 10n is a
Pe
an integer. standard form.
(b) Jika a + b = 180°, maka a dan b Jika a dan b ialah sudut a + b = 180° jika dan hanya jika a
ialah sudut penggenap. penggenap, maka a + b = 180°. dan b adalah sudut penggenap.
If a + b = 180°, then a and b are If a and b are supplementary
supplementary angles. angles, then a + b = 180°.
(c) Jika suatu garis lurus mempunyai Jika kecerunan suatu garis lurus Suatu garis lurus mempunyai
kecerunan positif, maka lebih besar daripada 0, maka kecerunan positif jika dan
kecerunannya lebih besar daripada kecerunannya adalah positif. hanya jika kecerunannya lebih
0. If the gradient of a straight line is besar daripada 0.
If a straight line has a positive gradient, greater than 0, then it has a positive
then the gradient is greater than 0. gradient.

12. Kenal pasti dua implikasi bagi setiap pernyataan gabungan yang berikut. 1
Determine two implications for each of the following compound statements.
p jika dan hanya jika q Implikasi 1 Implikasi 2

p if and only if q Implication 1 Implication 2
Contoh
a = –1 jika dan hanya jika a3 = –1. Jika a = –1, maka a3 = –1. Jika a3 = –1, maka a = –1.
a = –1 if and only if a3 = –1.
(a) ABC ialah sebuah segi tiga bersudut Jika ABC ialah segi tiga bersudut Jika AC 2 = AB 2 + BC 2, maka ABC
tegak jika dan hanya jika tegak, maka AC 2 = AB2 + BC 2. ialah segi tiga bersudut tegak.
BAB
AC2 = AB2 + BC2.
ABC is a right-angled triangle if and only
Bh
if AC 2 = AB 2 + BC 2.
3
(b) j = 7 cm jika dan hanya jika Jika j = 7 cm, maka 2j = 44 cm. Jika 2j = 44 cm, maka j = 7 cm.
2pj = 44 cm.
dn
j = 7 cm if and only if 2j = 44 cm.
(c) 8 ialah nombor genap jika dan Jika 8 ialah nombor genap, Jika 8 boleh dibahagi tepat
iS
hanya jika 8 boleh dibahagi tepat maka 8 boleh dibahagi tepat dengan 2, maka 8 ialah nombor
dengan 2. dengan 2. genap.
8 is an even number if and only if 8 can ng
be divided by 2 completely.
(d) x = 3 jika dan hanya jika 5x – 2 = 13. Jika x = 3, maka 5x – 2 = 13. Jika 5x – 2 = 13, maka x = 3.
la
x = 3 if and only if 5x – 2 = 13.
Pe
13. Nyatakan akas, songsangan dan kontrapositif bagi implikasi berikut. 1

State the converse, inverse and contrapositive of the following implications.
Implikasi Akas Songsangan Kontrapositif

n
Implication Converse Inverse Contrapositive

ta
Contoh
Jika 3 q = 4, maka q = 64. Jika q = 64, maka 3 q = 4. Jika 3 q ≠ 4, maka q ≠ 64. Jika q ≠ 64, maka 3 q ≠ 4.
bi
If q = 4, then q = 64.
3
If q = 64, then 3 q = 4. If 3
q ≠ 4, then q ≠ 64. If q ≠ 64, then 3 q ≠ 4.
r
ne
(a) Jika mAB = mPQ, maka Jika garis lurus AB dan Jika mAB ≠ mPQ, maka garis Jika garis lurus AB dan
garis lurus AB dan garis lurus PQ adalah lurus AB dan garis lurus garis lurus PQ adalah
garis lurus PQ adalah selari, maka mAB = mPQ. PQ adalah tidak selari. tidak selari, maka
Pe
selari. mAB ≠ mPQ.

If mAB = mPQ, then the
straight line AB and
straight line PQ are
parallel.
(b) Jika s + t = 90°, maka Jika s dan t adalah sudut Jika s + t ≠ 90°, maka s Jika s dan t adalah bukan
s dan t adalah sudut pelengkap, maka dan t adalah bukan sudut sudut pelengkap, maka
pelengkap. s + t = 90°. pelengkap. s + t ≠ 90°.
If s + t = 90°, then s and
t are complementary
angles.

14. Nyatakan pernyataan p, pernyataan q, akas, songsangan dan kontrapositif daripada pernyataan yang diberikan.
Kemudian, tentukan nilai kebenaran setiap pernyataan tersebut. 2
State the statement p, statement q, converse, inverse and contrapositive from the given statements. Then, determine the truth
value of each of the statements.
Pernyataan Nilai kebenaran

Statement Truth value
Contoh
p : −3  −5 p : −3  −5 Benar / True
q : 35 q : 35 Palsu / False
Pernyataan : Jika −3  −5, maka 3  5. Statement : If −3  −5, then 3  5. Palsu / False
d
BAB
Akas : Jika 3  5, maka −3  −5. Converse : If 3  5, then −3  −5. Benar / True
Bh
Songsangan : Jika −3  −5, maka 3  5. Inverse : If −3  −5, then 3  5. Benar / True
3 Kontrapositif : Jika 3  5, maka −3  −5. Contrapositive : If 3  5, then −3  −5. Palsu / False
dn
(a) p : a5 ÷ a–3 = a2 Palsu
q : a5 × a–3 = a2 Benar
iS
Pernyataan : Jika a5 ÷ a–3 = a2, maka a5 × a–3 = a2. Benar
Statement : If , a5 ÷ a–3 = a2, then a5 × a–3 = a2.
Akas / Converse : Jika a5 × a–3 = a2, maka a5 ÷ a–3 = a2. Palsu
Songsangan / Inverse
ng
: Jika a5 ÷ a–3 ≠ a2, maka a5 × a–3 ≠ a2. Palsu
Kontrapositif / Contrapositive : Jika a5 × a–3 ≠ a2, maka a5 ÷ a–3 ≠ a2. Benar
la
(b) p : (a – b)2 = a2 + 2ab + b2 Palsu
Pe
q : (a + b) = a – 2ab + b
2 2 2
Palsu
Pernyataan : Jika (a – b)2 = a2 + 2ab + b2, maka Benar
(a + b)2 = a2 – 2ab + b2.
n
Statement : If (a – b)2 = a2 + 2ab + b2, then (a + b)2 = a2 – 2ab + b2.

ta
Akas / Converse : Jika (a + b)2 = a2 – 2ab + b2, maka (a – b)2 = a2 + 2ab + b2. Benar
Songsangan / Inverse : Jika (a – b) ≠ a + 2ab + b , maka(a + b) ≠ a – 2ab + b .
2 2 2 2 2 2
Benar
bi
Kontrapositif / Contrapositive : Jika (a + b) ≠ a – 2ab + b , maka (a – b) ≠ a + 2ab + b .

2 2 2 2 2 2
Benar
r
(c) p : Lilitan bulatan adalah 2πj. Benar

ne
q : Luas permukaan bulatan adalah 2πj . 2

Palsu
Pernyataan : Jika lilitan sebuah bulatan adalah 2πj, maka luas Palsu
Pe
permukaan bulatan adalah 2πj2.

Statement : If circumference of a circle is 2πj , then surface area of the
circle is 2πj 2.
Akas / Converse : Jika luas permukaan bulatan adalah 2πj 2, maka Benar
lilitan sebuah bulatan adalah 2πj.
Songsangan / Inverse : Jika lilitan sebuah bulatan adalah bukan 2πj, maka Benar
luas permukaan bulatan adalah bukan 2πj 2.
Kontrapositif / Contrapositive : Jika luas permukaan bulatan adalah bukan 2πj 2, Palsu
maka lilitan sebuah bulatan adalah bukan 2πj.

(d) p : PR2 + RQ2 = PQ2 Benar

q : ∆PQR adalah segi tiga bersudut tegak. Benar
Pernyataan : Jika dalam ∆PQR, PR2 + RQ2 = PQ2, maka ∆PQR adalah Benar
segi tiga bersudut tegak.
Statement : If in ∆PQR, PR2 + RQ2 = PQ2, then ∆PQR is a right-angled
triangle.
Akas / Converse : Jika ∆PQR adalah segi tiga bersudut tegak, maka Benar
PR2 + RQ2 = PQ2.
Songsangan / Inverse : Jika dalam ∆PQR, PR2 + RQ2 ≠ PQ2, maka ∆PQR Benar
BAB
adalah bukan segi tiga bersudut tegak.
Bh
Kontrapositif / Contrapositive : Jika ∆PQR adalah bukan segi tiga bersudut tegak, Benar
maka PR2 + RQ2 ≠ PQ2.
3
dn
15. Tentukan nilai kebenaran bagi setiap pernyataan berikut. Jika palsu, berikan satu contoh penyangkal untuk
menyokong jawapan anda. 2
Determine the truth value of each of the following statements. If false, give a counter-example to support your answer.
iS
Contoh
(a) Semua persamaan kuadratik mempunyai dua
Jika q  R, maka q3  q. nilai punca.
If q  R , then q3  q. ng All quadratic equations have two roots.
Penyelesaian: Palsu.
Palsu. / False. x2 + 4 = 0
la
Apabila / When q = –1, x2 = –4
(–1)3 = –1 = q Persamaan kuadratik tidak mempunyai nilai
Pe
punca.
(b) Jika ∠ABC dan ∠CBD adalah sudut penggenap, (c) {nombor perdana} ⊂ {nombor ganjil}
maka ABD adalah satu garis lurus. {prime numbers} ⊂ {odd numbers}
n
If ∠ABC and ∠CBD are supplementary angles, then

Palsu.
ta
ABD is a straight line.

{Nombor perdana} = {2, 3, 5, ...}
Benar. {Nombor ganjil} = {1, 3, 5, ...}
bi
2  {nombor ganjil}
r
16. Bina pernyataan yang dikehendaki dalam kurungan bagi setiap berikut. Kemudian, tentukan nilai kebenaran
ne
pernyataan yang dibina itu. Berikan satu contoh penyangkal sekiranya pernyataan itu palsu. 2
Construct the statement required in the brackets for each of the following. Then, determine the truth value of the constructed
statement. Give a counter-example if the statement is false.
Pe
Contoh
(a) Sebilangan faktor bagi 24 (b) Nilai ekstrem mempengaruhi
48 ialah gandaan 6. [penafian] ialah gandaan 2. [penafian] median. [penafian]
48 is a multiple of 6. [negation] Some of factors of 24 are multiples Extreme value affects median.
of 2. [negation] [negation]
Penyelesaian:
48 bukan gandaan 6. (palsu)
48 is not multiple of 6. (false) Bukan sebilangan faktor bagi Nilai ekstrem tidak
48 boleh dibahagi tepat dengan 6. 24 ialah gandaan 2. (palsu) mempengaruhi median.
48 can be divided by 6 completely. 1 dan 3 ialah faktor bagi 24 (benar)
48 ÷ 6 = 8 tetapi bukan gandaan 2.

(c) Jika EF ialah garis menegak, (d) Jika p – 6  0, maka p  0. (e) Jika y = ax2 + bx + c
maka mEF = –1 [akas] [songsangan] mempunyai titik maksimum,
If EF is a vertical line, then If p – 6  0, then p , 0. [inverse] maka a  0. [kontrapositif]
mEF = –1. [converse] If y = ax2 + bx + c has a maximum
Jika p – 6  0, maka p  0. point, then a  0. [contrapositive]
Jika mEF = –1, maka EF ialah
garis menegak. (palsu) (palsu)
Apabila p = 2, 2 – 6 = –4 < 0. Jika a  0, maka
Apabila kecerunan bernilai –1,
y = ax2 + bx + c tidak
garis lurus adalah condong ke
mempunyai titik maksimum.
kiri.
(benar)
d
BAB
Bh
Hujah
3
3.2 Argument
dn
NOTA IMBASAN
1. Hujah ialah proses membuat kesimpulan berdasarkan pernyataan-pernyataan yang diberi. Pernyataan yang diberi
iS
dikenali sebagai premis.
An argument is a process of making a conclusion based on given statements. The statement is known as premise.
2. Terdapat dua jenis hujah:

There are two types of arguments:
ng
(a) Hujah deduktif ialah proses membuat kesimpulan khusus berdasarkan premis-premis umum.
Deductive argument is a process of making a specific conclusion based on general premises.
la
(b) Hujah induktif ialah proses membuat kesimpulan umum berdasarkan premis-premis khusus.
Inductive argument is a process of making a general conclusion based on specific premises.
Pe
3. Terdapat tiga kategori bagi hujah deduktif yang sah:

There are three categories for valid deductive arguments:
Bentuk I / Form I Bentuk II / Form II Bentuk III / Form III

n
Premis 1 Semua A adalah B. Jika p, maka q. Jika p, maka q.

ta
Premise 1 All A are B. If p, then q. If p, then q.

Premis 2 C ialah A. p adalah benar. Bukan q adalah benar.
bi
Premise 2 C is A. p is true. Not q is true.

Kesimpulan C ialah B. q adalah benar. Bukan p adalah benar.
r
Conclusion C is B. q is true. Not p is true.

ne
4. Bagi mengenal pasti suatu hujah deduktif itu adalah munasabah, tentukan nilai kebenaran setiap premis dan
Pe
kesimpulannya.
To identify a deductive argument is sound, determine the truth value of each premise and the conclusion.
Munasabah Premis 1, premis 2 dan kesimpulan adalah benar.

Sound Premise 1, premise 2 and conclusion are true.
Sah
Valid
Hujah Tidak munasabah Salah satu premis adalah tidak benar.
Deduktif Not sound One of the premises is not true.
Deductive
Argument
Tidak sah Tidak munasabah Semua hujah tidak sah adalah tidak munasabah.
Invalid Not sound All invalid arguments are not sound.

5. Kekuatan hujah induktif dapat ditentukan daripada tahap kemungkinan kesimpulan itu benar dengan andaian bahawa
semua premis adalah benar.
The strength of an inductive argument can be determined from the probability level of the conclusion is true, assuming that all premises are
true.
Meyakinkan Semua premis adalah benar.
Cogent All premises are true.
Kuat
Strong
Hujah Tidak meyakinkan Salah satu premis adalah tidak benar.
Induktif Uncogent One of the premises is not true.
Inductive
Argument
Lemah Tidak meyakinkan Semua hujah yang lemah adalah tidak meyakinkan.
Weak Uncogent All weak arguments are uncogent.
BAB
Bh
3
NOTA
dn
17. Tentukan sama ada setiap hujah berikut ialah hujah deduktif atau hujah induktif. 1
iS
Determine whether each of the following arguments is a deductive argument or inductive argument.
Contoh
Semua segi empat sama mempunyai empat sudut 90°. PQRS ialah segi empat sama. Jadi,
ng
PQRS mempunyai empat sudut 90°. Hujah deduktif
All squares have four 90° angles. PQRS is a square. Therefore, PQRS has four 90° angles. Deductive argument
la
(a) Semua integer ialah nombor bulat. 99 ialah integer. 99 ialah nombor bulat.
Hujah deduktif
Pe
All integers are whole numbers. 99 is an integer. 99 is a whole number.
(b) Hasil tambah sudut pedalaman segi tiga sama sisi ialah 180°. Hasil tambah sudut
pedalaman segi tiga sama kaki ialah 180°. Hasil tambah sudut pedalaman segi tiga
n
bersudut tirus ialah 180°. Maka, hasil tambah sudut pedalaman sebuah segi tiga
ialah 180°. Hujah induktif
ta
The sum of interior angles of an equilateral triangle is 180°. The sum of interior angles of an
isosceles triangle is 180°. The sum of interior angles of an acute-angled triangle is 180°. Then,
bi
the sum of interior angles of a triangle is 180°.
(c) Isi padu sebuah kubus ialah x3, dengan keadaan x ialah panjang sisi kubus. Jika
r
ne
x = 4 cm, maka isi padu kubus ialah 64 cm3. Hujah deduktif

Volume of a cube is x3, where x is the side length of the cube. If x = 4 cm, then the volume of
the cube is 64 cm3.
Pe
(d) 29, 26, 23, 20, ...

29 = 29 – 3(0)
26 = 29 – 3(1)
23 = 29 – 3(2) Hujah induktif
...

29 – 3n, dengan keadaan / where n = 0, 1, 2, …
(e) 12 = 22 + 4(2), 21 = 32 + 4(3), 32 = 42 + 4(4), … . Maka, pola nombor 12, 21, 32, ...
boleh diungkap sebagai n2 + 4n, apabila n = 2, 3, 4, …. Hujah induktif
12 = 22 + 4(2), 21 = 32 + 4(3), 32 = 42 + 4(4), … . Then, the number pattern of 12, 21, 32, ...
can be expressed as n2 + 4n, when n = 2, 3, 4, ….

18. Tentukan keesahan dan kemunasabahan bagi setiap hujah berikut. Berikan justifikasi anda. 3
Determine the validity and soundness of each of the following arguments. Give your justification.
Contoh
(a) Premis 1: Jika sebuah bulatan mempunyai
Premis 1: Semua nombor perdana adalah nombor diameter 14 cm, maka jejari bulatan
ganjil. tersebut ialah 7 cm.
Premise 1: All prime numbers are odd numbers. Premise 1: If a circle has a diameter of 14 cm, then the
Premis 2: 7 adalah nombor perdana. radius of the circle is 7 cm.
Premise 2: 7 is a prime number. Premis 2: Sebuah bulatan mempunyai diameter
Kesimpulan: 7 adalah nombor ganjil. 14 cm.
Conclusion: 7 is an odd number. Premise 2: A circle has a diameter of 14 cm.
Kesimpulan: Jejari bulatan tersebut ialah 7 cm.
Penyelesaian: Conclusion: The radius of the circle is 7 cm.
d
BAB
Sah tetapi tidak munasabah. Hujah deduktif dalam
Bh
Bentuk I tetapi premis 1 tidak benar. Sah dan munasabah. Hujah deduktif dalam
Valid but not sound. Deductive argument in Form I but Bentuk II dan semua premis dan kesimpulan
3 premise 1 is not true. adalah benar.
dn
(b) Premis 1: Jika x = –4, maka x2 = –16. (c) Premis 1: Jika a  90°, maka a ialah sudut tirus.
Premise 1: If x = –4, then x2 = –16. Premise 1: If a  90°, then a is an acute angle.
iS
Premis 2: x ≠ –4 Premis 2: a bukan sudut tirus.
Premise 2: x ≠ –4 Premise 2: a is not an acute angle.
Kesimpulan: x2 ≠ –16 Kesimpulan: a  90°.
Conclusion: x2 ≠ –16 ng Conclusion: a  90°.
Tidak sah dan tidak munasabah. Sah tetapi tidak munasabah. Hujah deduktif
x = –4 dalam bentuk III tetapi premis 1 adalah tidak
la
x2 = 16 benar.
Pe
(d) Premis 1: Jika 9x = 1, maka x = 0. (e) Premis 1: Semua segi tiga mempunyai 3 sisi.
Premise 1: If 9x = 1, then x = 0. Premise 1: All triangles have 3 sides.
Premis 2: 9x = 1 Premis 2: ABC ialah segi tiga.
Premise 2: 9x = 1 Premise 2: ABC is a triangle.
n
Kesimpulan: x = 0 Kesimpulan: ABC mempunyai 3 sisi.

Conclusion: x = 0 Conclusion: ABC has 3 sides.
ta
Sah dan munasabah. Hujah deduktif dalam Sah dan munasabah. Hujah deduktif dalam
bi
Bentuk II dan semua premis dan kesimpulan Bentuk I dan semua premis dan kesimpulan
adalah benar. adalah benar.
r
ne
19. Bentukkan suatu hujah deduktif yang sah bagi setiap situasi berikut. 2
Form a valid deductive argument for each of the following situations.
Contoh
Pe
Premis 1: Semua nombor bulat ialah integer.

Semua nombor bulat ialah integer. 7 ialah nombor Premise 1: All whole numbers are integers.
bulat. Premis 2: 7 ialah nombor bulat.
7 ialah integer. Premise 2: 7 is a whole number.
All whole numbers are integers. 7 is a whole number. 7 is Kesimpulan: 7 ialah integer.
an integer. Conclusion: 7 is an integer.
(a) Jika P ialah silinder, maka isi padu P ialah pj 2t = 120 Premis 1: Jika P ialah silinder, maka isi padu P ialah
cm3. P ialah silinder. Isi padu P ialah pj 2t = 120 cm3. pj 2t = 120 cm3.
If P is a cylinder, then the volume of P is pj t = 120 cm . Premis 2: P ialah silinder.
2 3
P is a cylinder . The volume of P is pj 2t = 120 cm3. Kesimpulan: Isi padu P ialah pj 2t = 120 cm3.

(b) Semua poligon adalah dalam 2-dimensi. ABCD ialah Premis 1: Semua poligon adalah dalam 2-dimensi.
sebuah poligon. ABCD adalah dalam 2-dimensi. Premis 2: ABCD ialah sebuah poligon.
All polygons are in 2-dimensional. ABCD is a polygon. Kesimpulan: ABCD adalah dalam 2-dimensi.
ABCD is in 2-dimensional.
q q
(d) Jika q  8, maka 8 ialah pecahan tidak wajar. Premis 1: Jika q  8, maka 8 ialah pecahan tidak
q
wajar.
8 bukan pecahan tidak wajar. q , 8.
q q q
If q  8, then is an improper fraction. is not an Premis 2: 8 bukan pecahan wajar.
8 8
improper fraction. q , 8. Kesimpulan: q  8
BAB
20. Nyatakan kesimpulan bagi hujah deduktif berikut untuk membentuk suatu hujah yang sah. 3
Bh
State the conclusion of the following deductive argument to form a valid argument.
Contoh
(a) Premis 1: Semua pentagon ada 5 sisi. 3
Premis 1: Jika m > 0, maka m ialah integer positif. Premise 1: All pentagons have 5 sides.
dn
Premise 1: If m > 0, then m is a positive integer. Premis 2: Bentuk P ialah sebuah pentagon.
Premis 2 / Premise 2 : 100 > 0. Premise 2: Shape P is a pentagon.
Penyelesaian: Kesimpulan: Bentuk P ada 5 sisi.
iS
Kesimpulan: 100 ialah integer positif.
Conclusion: 100 is a positive integer.
(b) Premis 1: Jika 6y = 18, maka x = 3.

Premise 1: If 6y = 18, then x = 3.
ng (c) Premis 1: Jika a2 + b2 = c2, maka c ialah hipotenus.
Premise 1: If a 2 + b 2 = c 2, then c is hypotenuse.
Premis 2 / Premise 2: x ≠ 3 Premis 2 / Premise 2: 32 + 42 = 52
la
Kesimpulan: 6y ≠ 18 Kesimpulan: 5 ialah hipotenus.
Pe
n
21. Lengkapkan hujah deduktif berikut untuk membentuk suatu hujah yang sah. 3
ta
Complete following deductive argument to form a valid argument.

Contoh
bi
(a) Premis 1 / Premise 1:

Premis 1: Semua faktor bagi 10 ialah faktor bagi 50. Semua segi tiga mempunyai tiga sudut.
Premise 1: All factors of 10 are factors of 50.
r
ne
Premis 2: M ialah faktor bagi 10. Premis 2: PQR ialah segi tiga.
Premise 2: M is a factor of 10. Premise 2: PQR is a triangle.
Kesimpulan: M ialah faktor bagi 50. Kesimpulan: PQR mempunyai tiga sudut.
Pe
Conclusion: M is a factor of 50. Conclusion: PQR has three angles.
(b) Premis 1: Jika k  0, maka 9k  –8. 23

Premise 1: If k  0, then 9k  –8.
(c) Premis 1 : Jika = 1, maka a = 2.
a3
Premise 1:
Premis 2 / Premise 2: 9k . –8
Premis 2 / Premise 2: a ≠ 2
Kesimpulan / Conclusion: k  0 23
Kesimpulan / Conclusion: 3 ≠ 1
a

22. Tentukan sama ada setiap hujah yang berikut adalah kuat atau lemah. Seterusnya, tentukan sama ada hujah
yang kuat itu meyakinkan atau tidak meyakinkan. 3
Determine whether each of the following arguments is strong or weak. Then, determine whether the strong argument is
cogent.
Contoh
(a) Premis 1: 2 ialah faktor bagi 15.
Premis 1: Kerusi di kelas adalah berwarna putih. Premise 1: 2 is a factor of 15.
Premise 1: Chairs in the classroom are white. Premis 2: 3 ialah faktor bagi 15.
Premis 2: Kerusi di pejabat sekolah adalah Premise 2: 3 is a factor of 15.
berwarna putih. Premis 3: 5 ialah faktor bagi 15.
Premise 2: Chairs in the school office are white. Premise 3: 5 is a factor of 15.
Premis 3: Kerusi di perpustakaan adalah berwarna Premis 4: 15 ialah faktor bagi 15.
d
BAB
putih. Premise 4: 15 is a factor of 15.

Premise 3: Chairs in the library are white. Kesimpulan: Semua nombor bulat yang boleh
Bh
Premis 4: Kerusi di dewan adalah berwarna putih. membahagi 15 dengan tepat ialah
Premise 4: Chairs in the hall are white.
3 faktor bagi 15.
Kesimpulan: Semua kerusi di sekolah adalah Conclusion: All whole numbers that can divide 15
berwarna putih. completely are factors of 15.
dn
Conclusion: All chairs in the school are white.
Hujah ini kuat tetapi tidak meyakinkan kerana
Penyelesaian:
premis 1 adalah palsu walaupun kesimpulannya
iS
Hujah ini lemah kerana walaupun premis benar
benar.
tetapi kesimpulan mungkin palsu.
This argument is weak because although the premises are
true, but the conclusion is probably false. ng
(b) Premis 1: 3 × 5 = 15 (c) Premis 1: 3 ialah faktor bagi 30.
la
Premise 1: 3 × 5 = 15 Premise 1: 3 is a factor of 30.
Premis 2: 6 × 5 = 30 Premis 2: 5 ialah faktor bagi 30.
Pe

Kesimpulan: Semua gandaan 5 berakhir dengan 0 Kesimpulan: Semua faktor 30 ialah nombor
atau 5. ganjil.
n
Conclusion: All the multiples of 5 are ended with 0 or 5. Conclusion: All the factors of 30 are odd numbers.
ta
Hujah ini kuat dan meyakinkan kerana kesemua Hujah ini lemah kerana walaupun premis benar
premis dan kesimpulan adalah benar. tetapi kesimpulan adalah palsu.
r bi
ne
(d) Premis 1: 58 ÷ 54 ÷ 52 = 52 (e) Premis 1: 3 ialah nombor perdana.

Premise 1: 58 ÷ 54 ÷ 52 = 52 Premise 1: 3 is a prime number.
Pe
Premis 2: 7 ÷ 75 (–2)
÷7 =7
7 0
Premis 2: 5 ialah nombor perdana.
Premise 2: 75 ÷ 7(–2) ÷ 77 = 70 Premise 2: 5 is a prime number.
Premis 3: 9(–4) ÷ 9(–3) ÷ 92 = 9(–3) Premis 3: 7 ialah nombor perdana.
Premise 3: 9(–4) ÷ 9(–3) ÷ 92 = 9(–3) Premise 3: 7 is a prime number.
Kesimpulan: ep ÷ eq ÷ er = ep – q – r Kesimpulan: Semua nombor perdana ialah
Conclusion: ep ÷ eq ÷ er = ep – q – r
nombor ganjil.
Conclusion: All prime numbers are odd numbers.
Hujah ini kuat dan meyakinkan kerana kesemua
premis dan kesimpulan adalah benar. Hujah ini lemah kerana walaupun premis benar
tetapi kesimpulan adalah palsu.

23. Bentukkan satu kesimpulan induktif bagi setiap hujah berikut. 3

Form an inductive conclusion of each of the following arguments.
Contoh
(a) Diberi bahawa / Given that, (b) Diberi bahawa / Given that,
Diberi bahawa / Given that, –1, 3, 7, 11, … –8, –1, 18 , 55, …
1, 16, 81, 256, …
–1 = 4(0) – 1 –8 = 13 – 9
1 = 14
3 = 4(1) – 1 –1 = 23 – 9
16 = 24
7 = 4(2) – 1 18 = 33 – 9
81 = 34
11 = 4(3) – 1 55 = 43 – 9
256 = 44
...
...

...
BAB
Penyelesaian:
4n – 1, n = 0, 1, 2, 3, … n3 – 9, n = 1, 2, 3, 4, …
n4, n = 1, 2, 3, 4, …
Bh
3
(c) Diberi bahawa / Given that, (d) Pola / Pattern (e) Pola / Pattern
7, 8, 11, 16, … –2, 7, 22, 43, … 0.25, 0.1111..., 0.0625, 0.04, ...
dn
7 = 7 + 02 0.25 = 1
–2 = 3(1)2 – 5 4
8 = 7 + 12 7 = 3(2)2 – 5
iS
0.1111 = 1
11 = 7 + 22 22 = 3(3)2 – 5 9
16 = 7 + 32 43 = 3(4)2 – 5
0.0625 = 1
ng 16
...
...

0.04 = 1
7 + n2, n = 0, 1, 2, 3, … 3n2 – 5, n = 1, 2, 3, 4, … 25
la
...

1 , n = 1, 2, 3, 4, …
Pe
(n + 1)2

n
ta
(a) Bilangan sisi bagi sebuah poligon, (b) Jika x ialah nombor nyata, maka x2 lebih
The number of side of a polygon, kurang daripada atau sama dengan x3.
360°
bi
n= If x is a real number, then x2 is less than or

sudut peluaran equal to x3.
r
360° Nana
n=
ne
exterior angle
Adakah pernyataan Nana di atas adalah benar?
Cari bilangan sisi bagi sebuah poligon jika sudut Tunjukkan bukti anda. 4
peluarannya ialah 72°. Nyatakan nama bagi Is Nana’s statement true? Show your proof.
Pe
poligon ini. 4
Find the number of sides of a polygon if the exterior Kenyataan Nana adalah palsu.
angle is 72°. State the name of this polygon. x = –1
(–1)2 = 1 Berikan satu contoh
penyangkal
360° (–1)3 = –1
n=
sudut peluaran (–1) > (–1)
2 3
n = 360°
72°
= 5
Ia ialah sebuah pentagon.

(c) Pada suatu acara amal, jumlah kutipan derma, dalam RM, untuk rumah anak-anak yatim telah
bertambah mengikut rumus C(t) = (t + 12)2 dengan keadaan t ialah bilangan jam. 5
In a charity event, the total donation, in RM, for orphanage has increase according to a formula C(t) = (t + 12)2 where
t is the number of hours.
(i) Buat satu kesimpulan deduktif mengenai jumlah kutipan derma selepas 8 jam.
Make a deductive conclusion on the total donation after 8 hours.
C(8) = (8 + 12)2
= RM400
(ii) Pada jam ke berapakah kutipan derma berjumlah RM625?

At which hour the total donation is RM625?
d
BAB
(t + 12)2 = 625
Bh
t + 24t + 144 – 625 = 0
2
t2 + 24t – 481 = 0
3 t = 13 , t = –37 (tidak diterima)
dn
Maka, kutipan derma berjumlah RM625 pada jam ke-13.
iS
(d) Jadual di sebelah menunjukkan statistik kemalangan jalan
Tahun Bilangan kemalangan
raya di sebuah negara dari tahun 2015 hingga 2018 yang Year Number of accidents
membentuk satu pola nombor. 6
ng
The table shows the road accident statistics in a country from 2015 2015 477 200
–3 500
to 2018, that form a number pattern.
2016 473 700
(i) Bentukkan satu rumus umum bagi bilangan kemalangan –3 500
la
jalan raya. 2017 470 200
Form a general formula for the number of road accidents. –3 500
2018 466 700
Pe
Katakan n ialah bilangan tahun dari tahun 2015.

477 200 = 480 700 – 3 500(1)
473 700 = 480 700 – 3 500(2)
n
470 200 = 480 700 – 3 500(3)

466 700 = 480 700 – 3 500(4)
ta
...

Maka, bilangan kemalangan jalan raya dari tahun 2015 boleh dirumuskan dengan
bi
480 700 – 3 500n, n = 1, 2, 3, …

r
(ii) Jika bilangan kemalangan jalan raya dalam negara tersebut bagi 10 tahun akan mengikut pola
ne
nombor di atas, berapakah jangkaan bilangan kemalangan pada tahun 2022? Kemudian, hitung
perbezaan bilangan kemalangan pada tahun 2022 dengan 2018.
Pe
If the number of road accidents in the country for the next 10 years followed the number pattern above, what is
the expected number of accidents in 2022? Then, calculate the difference between the number of accidents in
2022 and 2018.
2015 hingga 2022 adalah bersamaan dengan 8 tahun.

Jangkaan bilangan kemalangan pada tahun 2022
= 480 700 – 3 500(8)
= 452 700
Perbezaan bilangan kemalangan pada tahun 2022 dengan 2018
= 466 700 – 452 700
= 14 000

PRAKTIS SPM 3
Kertas 2 2. (a) Nyatakan sama ada ayat berikut ialah suatu
SPM pernyataan atau bukan.
2015
State whether the following sentence is a statement
1. (a) Tentukan sama ada akas yang berikut adalah
or not.
SPM benar atau palsu.
2013
Determine whether the following converse is true or
false. 7–y=3
BAB
Jika x  4, maka x  9. (b) Tulis dua implikasi bagi pernyataan majmuk
If x  4, then x  9.
Bh
berikut.
Write down two implications for the following
(b) Tulis Premis 2 untuk melengkapkan hujah compound statement. 3
berikut.
dn
Write down Premise 2 to complete the following Isi padu sebuah kubus ialah s3 cm3 jika dan
argument. hanya jika sisi kubus ialah s cm.
The volume of a cube is s3 cm3 if and only if the
iS
Premis 1: Jika y = mx – 4 ialah persamaan cube is s cm.
linear, maka m ialah kecerunan
bagi garis lurus.
Premise 1: If y = mx – 4 is a linear equation, ng
then m is a gradient of the straight (c) Tulis Premis 2 untuk melengkapkan hujah di
line.
bawah.
Premis 2: / Premise 2: ......................................
la
Write down Premise 2 to complete the arguments
Kesimpulan: 3 ialah kecerunan bagi garis below.
lurus.
Pe
Conclusion: 3 is a gradient of the straight line. Premis 1: Semua nombor perdana ialah
nombor yang boleh dibahagi
tepat dengan dirinya sendiri
(c) Diberi isi padu suatu hemisfera ialah 2 pj3
n
atau 1 sahaja.
3 Premise 1: All prime numbers are numbers
ta
dengan keadaan j ialah jejari. Buat satu

that can be exactly divisible by
kesimpulan bagi hujah deduktif untuk isi padu themselves or 1 only.
sfera dengan jejari 9 cm.
bi
Premis 2: / Premise 2: ......................................

2 3
Given that the volume of the sphere is pj where j is Kesimpulan: 7 boleh dibahagi tepat dengan
3
r
the radius. Make a conclusion of deductive argument 7 dan 1 sahaja.

ne
Conclusion: 7 can be exactly divisible by 7 and

for the volume of the sphere with radius 9 cm.
1 only.
Pe
(a) Benar
(b) y = 3x – 4 ialah persamaan linear. (d) Bilangan subset bagi suatu set dengan m unsur
ialah 2m. Buat satu kesimpulan bagi hujah
(c) Isi padu hemisfera
deduktif untuk bilangan subset set A = {0, 2,
= 2 p(9)3 22, 222, 2 222}.
3 The number of subset for a set with m elements is
= 486p cm3 2m. Make a conclusion of deductive argument for the
number of subsets for set A = {0, 2, 22, 222, 2 222}.

(a) Bukan pernyataan. (a) (i) Pernyataan benar

(b) Implikasi I: Jika isi padu sebuah kubus ialah (ii) Pernyataan palsu
s3 cm3 , maka sisi kubus itu ialah
s cm. (b) (i) T1 = 102 – 1 (102) – 1 (102)
4 2
Implikasi II: Jika sisi sebuah kubus ialah s cm, = 100 – 25 + 50
maka isi padu kubus itu ialah s3 cm3. = 25(6 – )
(c) 7 ialah nombor perdana T2 = 22 × 25(6 – )
(d) Bilangan subset set A = 2m T3 = 32 × 25(6 – )
= 25 Maka, Tn = 25n2(6 – ) cm2 dengan n = 1,
= 32 2, 3
d
BAB
(ii) T6 = 25 × 62 × (6 – )
Bh
= 900(6 – ) cm2
3
dn
4. (a) Tentukan sama ada pernyataan majmuk yang
berikut adalah benar atau palsu.
3. (a) Nyatakan sama ada pernyataan-pernyataan
iS
Determine whether the following compound
SPM yang berikut ialah pernyataan benar atau statement is true or false.
2016
pernyataan palsu.
State whether the following statements are true ng 4 + 4 = 8 atau 4 × 4 = 8
statement or false statement. 4 + 4 = 8 or 4 × 4 = 8
(i) { } ⊂ {2, 3, 5}
(b) Tulis songsangan bagi implikasi yang berikut.
la
(ii) {a} ⊂ {a, e, i} = {a, e, i}
Write down the inverse for the following implication.
(b) Rajah di bawah menunjukkan tiga corak
Pe
pertama daripada suatu jujukan corak. Jika 2x + 5 = 9, maka x = 2.

Lengkung yang terterap dalam setiap segi If 2x + 5 = 9, then x = 2.
empat sama itu ialah lengkok bagi satu sukuan
bulatan.
n
(c) Tulis dua implikasi berdasarkan pernyataan

The diagram below shows the first three patterns of
majmuk yang berikut.
ta
a sequence of patterns. The curve inscribed in each

Write down two implications based on the following
square is the arc of a quadrant compound statement.
bi
x2 = 9 jika dan hanya jika x = 3.

r
x2 = 9 if and only if x = 3.
ne
(d) Tulis kesimpulan untuk melengkapkan hujah

Pe
yang berikut.
Diberi panjang setiap segi empat sama ialah Write down conclusion to complete the following
10 cm. argument.
Given the length of each square is 10 cm.
(i) Buat satu kesimpulan bagi hujah induktif Premis 1: Semua segi empat sama
untuk luas kawasan tidak berlorek. mempunyai empat sisi yang
Make a conclusion of inductive argument for sama panjang.
the area of the unshaded region. Premise 1: All squares have four sides of equal
(ii) Seterusnya, hitung luas kawasan tidak length.
berlorek untuk corak ke-6. Premis 2: ABCD ialah segi empat sama.
Premise 2: ABCD is a square.
Hence, calculate the area of the unshaded
region for the 6th pattern. Kesimpulan: / Conclusion: ..............................

(a) Benar Buat satu kesimpulan bagi hujah induktif

(b) Jika 2x + 5 ≠ 9, maka x ≠ 2. dengan melengkapkan pernyataan di bawah.
Make a conclusion of inductive argument by
(c) Implikasi 1: Jika x2 = 9, maka x = 3. completing the statement below.
Implikasi 2: Jika x = 3, maka x2 = 9.
Bilangan segi tiga dalam poligon dengan n sisi
(d) ABCD mempunyai empat sisi yang sama ialah ................................................................
panjang. The number of triangles in the polygon with n
sides is ..............................................................
(a) Palsu
(b) Implikasi 1: Jika 5n > 0, maka n > 0.

Implikasi 2: Jika n > 0, maka 5n > 0.
BAB
SPM berikut adalah benar atau palsu.
Bh
2017
(c) n − 2, n = 3, 4, 5, …
Determine whether the following statement is
true or false.
3
–3 > – 4 dan (−5)2 = −25
dn
−3 > − 4 and (−5)2 = −25
iS
(b) Tulis dua implikasi berdasarkan pernyataan di
bawah. 6. (a) (i) Tentukan sama ada pernyataan yang
Write down two implications based on the SPM berikut adalah benar atau palsu.
ng 2018
statement below. Determine whether the following statement is
true or false.
5n > 0 jika dan hanya jika n > 0
la
5n > 0 if and only if n > 0 Angka bererti bagi 0.0001437 ialah 4.
The significant figure of 0.0001437 is 4.
Pe
(c) Jadual di bawah menunjukkan bilangan sisi (ii) Tulis akas bagi implikasi yang berikut.
Write down the converse for the following
dan bilangan segi tiga dalam beberapa poligon. implication.
The table below shows the number of sides and
n
the number of triangles in some polygons.

Jika suatu sudut terletak antara 180°
ta
Bilangan Bilangan hingga 360°, maka sudut itu ialah sudut

Poligon sisi segi tiga refleks.
bi
Polygon Number of Number of If an angle lies between 180° and 360°, then
sides triangles the angle is a reflex angle.
r
ne
3 1 (b) Tulis Premis 2 untuk melengkapkan hujah

yang berikut.
Pe
Write down Premise 2 to complete the following

argument.
Premis 1: Jika p ialah nombor genap,

4 2 maka p boleh dibahagi tepat
dengan 2.
Premise 1: If p is an even number, then p is
divisible by 2.
Premis 2: / Premise 2: ......................................
5 3 Kesimpulan: 6 boleh dibahagi tepat dengan
2.
Conclusion: 6 is divisible by 2.

(c) Berdasarkan maklumat berikut, buat satu (ii) Nyatakan akas dan kontrapositif bagi
kesimpulan bagi hujah deduktif untuk luas implikasi yang berikut.
permukaan sfera yang mempunyai jejari 7 cm. State the converse and contrapositive of the
Based on the information, make a conclusion of following implication.
deductive argument for the surface area of sphere
with radius 7 cm. Jika k ialah nombor negatif, maka k5
ialah nombor negatif.
Luas permukaan sfera yang mempunyai If k is a negative number, then k 5 is a
jejari j cm ialah 4pj2. negative number.
The surface area of a sphere with radius j cm is
4pj2.
(c) Buat satu kesimpulan bagi hujah induktif
d
BAB
(a) (i) Benar untuk urutan nombor –6, –3, 2, 9, ... yang
Bh
(ii) Jika suatu sudut ialah sudut refleks, maka mengikut pola berikut:
Make a conclusion of inductive argument for the
3 sudut itu terletak antara 180° hingga 360°. sequence of numbers –6, –3, 2, 9, ... which follows
(b) 6 ialah nombor genap. the following pattern:
dn
–6 = (1)2 – 7
(c) 4p(7)2 = 196p –3 = (2)2 – 7
2 = (3)2 – 7
iS
9 = (4)2 – 7
…
ng
7. (a) Bentukkan suatu pernyataan benar dengan
la
BUKAN menggunakan pengkuantiti ‘semua’ atau (a) (i) Semua pentagon mempunyai lima sisi.
RUTIN
‘sebilangan’ berdasarkan objek dan ciri yang
Pe
diberikan bagi setiap yang berikut. (ii) Sebilangan faktor bagi 10 adalah faktor
Construct a true statement using the quantifier ‘all’ bagi 20.
or ‘some’ based on the given object and property in
each of the following.
(b) (i) Antejadian: 5 ialah nombor perdana.
(i) Objek: pentagon
n
Akibat: 5 hanya boleh dibahagi tepat

Object: pentagons
dengan 1 dan 5.
ta
Ciri: lima sisi

Property: five sides
(ii) Akas: Jika k5 ialah nombor negatif, maka k
bi
(ii) Objek: faktor bagi 10 ialah nombor negatif.

Object: factors of 10 Kontrapositif: Jika k5 bukan nombor
r
negatif, maka k bukan

ne
Ciri: faktor bagi 20

Property: factors of 20 nombor negatif.
(b) (i) Nyatakan antejadian dan akibat bagi

Pe
(c) n2 – 7, dengan keadaan n = 1, 2, 3, 4, …

implikasi yang berikut.
State the antecedent and consequent of the
following implications.
Jika 5 ialah nombor perdana, maka 5

hanya boleh dibahagi tepat dengan 1
dan 5.
If 5 is a prime number, then 5 can only be
divisible by 1 and 5.

Sudut KBAT
1. (a) Gambar rajah Venn di bawah menunjukkan 2. Diberi bahawa / Given that
set P, Q dan R.
The Venn diagram below shows sets P, Q and R. –4 = a(1)2 – b
5 = a(2)2 – b
P Q
20 = a(3)2 – b
R 41 = a(4)2 – b
...
(a) Cari nilai a dan b.
BAB

Find the values of a and b.
Bh
Berdasarkan gambar rajah Venn itu, tulis (b) Dengan menggunakan nilai a dan b yang
Based on the Venn diagram, write diperoleh, buat satu kesimpulan bagi hujah 3
(i) satu pernyataan benar, induktif untuk urutan nombor –4, 5, 20,
a true statement, 41, ... yang mengikut pola seperti yang
dn
(ii) satu pernyataan palsu. ditunjukkan di atas.
a false statement. By using the value of a and b obtained, make a
conclusion of inductive argument for the sequence
iS
of numbers –4, 5, 20, 41, ... which follows the
(b) Tulis kesimpulan untuk melengkapkan patterns as shown above.
hujah yang berikut.
Write conclusion to complete the ng
following (c) Cari perbezaan antara sebutan ke-15 dengan
argument. sebutan ke-12.
Find the difference between 15th term dan 12th
Premis 1: Semua gandaan 10 ialah gandaan term.
la
5.
Premise 1: All the multiples of 10 are multiples of Jawapan / Answer:
Pe
5.
Premis 2: 60 ialah gandaan 10. (a) a – b = –4 … 
Premise 2: 60 is the multiple of 10. 4a – b = 5 … 
Kesimpulan: Daripada : a = b – 4 … 
n
Conclusion: Gantikan  dalam :

ta
4(b – 4) – b = 5
Jawapan / Answer : 4b – 16 – b = 5
bi
3b = 21
(a) (i) R ⊂ Q b=7
r
Apabila b = 7,
(ii) P ⊂ Q
ne
a =7–4
[Jawapan lain yang sesuai juga diterima] = 3
Pe
(b) 3n2 – 7, dengan keadaan n = 1, 2, 3, ...
(c) Apabila n = 12, 3(12)2 – 7 = 425

(b) 60 ialah gandaan 5. Apabila n = 15, 3(15)2 – 7 = 668
Beza = 668 – 425

= 243
+
+
+ KBAT Ekstra

Module &
MORE
Mathematics
ANSWERS
Chapter 3
B
BA
Penaakulan Logik
3 Logical Reasoning
Analisis Soalan SPM

Pernyataan
3.1
Kertas 2017 2018
Statements 1
2 3 3
.
hd
NOTA IMBASAN
1. Pernyataan adalah suatu ayat yang boleh ditentukan 4. Pernyataan majmuk adalah gabungan dua
sama ada benar atau palsu tetapi bukan kedua-duanya. pernyataan yang menggunakan ‘dan’ atau ‘atau’.
.B
Oleh itu, pernyataan dibahagikan kepada Jadual di bawah menunjukkan nilai kebenaran bagi
Statement is a sentence such that it can be determined either pernyataan majmuk.
true or false but not both. Hence, statement is divided into Compound statement is a combination of two statements
dn
(i) pernyataan benar / true statement using ‘and’ or ‘or’. The table below shows the truth value of
Contoh / Example: compound statements.
• BB
81 = 9 p q p dan / and q
S
• Bulatan bukan sebuah poligon.
Circle is not a polygon. Benar / True Benar / True Benar / True
gi
(ii) pernyataan palsu / false statement Benar / True Palsu / False Palsu / False
• 1+1=1 Palsu / False Benar / True Palsu / False
2 3 5
an
• Hasil tambah sudut pedalaman sebuah sisi Palsu / False Palsu / False Palsu / False
empat ialah 180°.
The sum of interior angles of a quadrilateral is 180°. p q p atau / or q
l
Benar / True Benar / True Benar / True
Pe
2. Pengkuantiti merupakan penerangan terhadap

bilangan objek yang terlibat dalam suatu pernyataan. Benar / True Palsu / False Benar / True
Terdapat dua jenis pengkuantiti: Palsu / False Benar / True Benar / True
A quantifier explains the number of objects involved in a
n
statement. There are two quantifiers:

Palsu / False Palsu / False Palsu / False
(i) Pengkuantiti ‘semua’ merujuk kepada setiap objek. 5. Terdapat dua pernyataan dalam bentuk implikasi:
ta
Quantifier ‘all’ refers to each object. There are two statements in the form of implication:
(ii) Pengkuantiti ‘sebilangan’ merujuk kepada (i) ‘jika p, maka q’ / ‘if p, then q’
bi
beberapa objek. • Pernyataan p ialah antejadian

Quantifier ‘some’ refers to several objects. Statement p is an antecedent
• Pernyataan q ialah akibat
er
3. Penafian suatu pernyataan dilakukan dengan Statement q is a consequent

menggunakan ‘tidak’ atau ‘bukan’. (ii) ‘p jika dan hanya jika q’ adalah terdiri daripada
Negation of a statement is done by using ‘no’ or ‘not’.
n
‘jika p, maka q’ dan ‘jika q, maka p’.

‘p if and only if q’ is formed from ‘if p, then q’ and ‘if q, then
Pe
Simbol p’.
p ~p
Symbol
6. Jadual berikut menunjukkan akas, songsangan
Nilai kebenaran Benar / True Palsu / False dan kontrapositif bagi suatu implikasi, dan nilai
Truth value kebenarannya.
Palsu / False Benar / True The table shows the converse, inverse and contrapositive of
an implication, and its truth values.

Pernyataan Akas Songsangan Kontrapositif

Statement Converse Inverse Contrapositive
p q
Jika p, maka q Jika q, maka p Jika ~p, maka ~q Jika ~q, maka ~p
If p, then q If q, then p If ~p , then ~q If ~q, then ~p
Benar / True Benar / True Benar / True Benar / True Benar / True Benar / True
Benar / True Palsu / False Palsu / False Benar / True Benar / True Palsu / False
Palsu / False Benar / True Benar / True Palsu / False Palsu / False Benar / True
Palsu / False Palsu / False Benar / True Benar / True Benar / True Benar / True
.
hd
7. Contoh penyangkal adalah suatu nilai atau objek yang membuktikan bahawa sesuatu
BAB
pernyataan itu adalah palsu.
.B
Counter-example is a value or an object to prove that a statement is false. NOTA
3
dn
1. Tentukan sama ada setiap ayat berikut adalah pernyataan atau bukan pernyataan. Berikan sebab. 1
Determine whether each of the following sentences is a statement. Give a reason.
S
Pernyataan /
Ayat Sebab
Bukan pernyataan
Contoh
Sentence
gi
A statement / Not a statement
Reason
an
Pernyataan Tip
Kerana ia benar.
1 4.9 ÷ 5 = 0.98 A statement Because it is true. Ayat tanya, ayat seruan
dan ayat perintah
l
2 Wah, banyaknya duit kamu! Bukan pernyataan Kerana ini adalah bukan pernyataan.
Pe
Wow, you have a lot of money! Not a statement ayat seruan. Question sentence,
Because it is an exclamation sentence and
exclamation sentence. instruction sentence are
not statements.
3 –9  –10 Pernyataan Kerana ia adalah
n
A statement palsu.
ta
Because it is false.
bi
(a) (–700) × 7 = –4 900 Statement

Pernyataan Becauseia
Kerana it is true.
benar.
er
(b) (2n – 5)2 Not a pernyataan

Bukan statement Because
Keranait isditentukan
determined by the value
oleh nilai of
n. n.
n
(c) Tolong senyap. Not a pernyataan

statement Because it is adalah
an instruction sentence.
Please be quiet.
Bukan Kerana ini ayat arahan.
Pe
(d) y = x–2 ialah fungsi kuadratik. Statement Because it is false.

y = x–2 is a quadratic function.
Pernyataan Kerana ia adalah palsu.
5x – 3 Because it isditentukan
determined byoleh
the value
(e) >3 Not a pernyataan
Bukan statement Kerana nilai ofx.x.
6
(f) Pantulan termasuk dalam
transformasi isometri. Statement
Pernyataan Because ia
Kerana it isbenar.
true.
Reflection is included in isometric
transformation.

2. Tentukan sama ada pernyataan berikut adalah benar atau palsu. Buktikan sekiranya palsu. 2
Determine whether the following statement is true or false. Prove if it is false.
Contoh
Gantikan (a) (x + y)2 = x2 + y2, x, y  R (b) BB
3
27 = 3
(x – a)(x – a) = x – a pemboleh ubah
2 2
dengan suatu False
nilai untuk Palsu True
Benar
Penyelesaian: membuktikan (1 + 1)2 = 4
Palsu / False pernyataan ini
palsu. 12 + 12 = 2
(4 – 2)(4 – 2) = 4
Substitute the (1 + 1)2 ≠ 12 + 12
4 – 2 = 12
2 2
variable with a
.
(4 – 2)(4 – 2) ≠ 4 – 2
2 2 value to prove
hd
the statement (c) {Gandaan bagi 4}  {Gandaan (d) {Gandaan bagi 5}  {Faktor
is false.
bagi 2} bagi 20} = {5, 10}
BAB
{Multiples of 4}  {Multiples of 2} {Multiples of 5}  {Factors of 20}
= {5, 10}
.B
Nombor nyata, R ialah sebarang nombor True
Benar False
Palsu
nisbah atau nombor bukan nisbah.
Real numbers, R is any rational number or {5, 10, 15, 20, ..}  {1, 2, 4, 5, 3
dn
irrational number.
10, 20} = {5, 10, 20}
3. Bina satu pernyataan benar dan satu pernyataan palsu dengan menggunakan maklumat yang diberikan. 2
S
Construct a true statement and a false statement by using the given information.
Contoh
gi
(a) 18, + , 28, <, –8 (b) 0.5, +, 1, =, 1
9, 0, >, −, 1 2
True statement:
Pernyataan benar: True statement:
Pernyataan benar:
Penyelesaian:
an
–8 + 18 < 28 0.5 + 1 = 1
Pernyataan benar: 9 – 1 > 0 False statement:
Pernyataan palsu: 2
True statement
28 + 18 < –8 False statement:
Pernyataan palsu:
Pernyataan palsu: 1 – 0 > 9 1
l
0.5 + 1 =
False statement 2
Pe
(c) {0, 10}, = , ∩, {100, 10}, {10} (d) >, ÷, 7, 16, 2 (e) 4, ×, 3, 12, =
True statement:
Pernyataan benar: True statement:
Pernyataan benar: Pernyataan
True benar:
statement:
n
{0, 10} ∩ {100, 10} = {10} 16 ÷ 2 > 7 4 × 3 = 12

ta
False statement:
Pernyataan palsu: False statement:
Pernyataan palsu: False statement:
Pernyataan palsu:
{0, 10} ∩ {10} = {100, 10} 7 > 16 ÷ 2 12 × 3 = 4
bi
4. Lengkapkan pernyataan dengan “Semua” atau “Sebilangan” untuk menjadikannya pernyataan benar. 1
Complete the following statements with the quantifier “All” or “Some” to make it a true statement.
er
Contoh
(a) Semua gandaan bagi 6 ialah nombor
n
1 Semua bulatan mempunyai lengkok. genap.

All circles have curve. All
Pe
multiples of 6 are even numbers.
2 Sebilangan bulatan mempunyai jejari 3 cm.

Some circles have radius of 3 cm. (b) Sebilangan trapezium mempunyai dua bucu
bersudut tegak.
Some trapeziums have two right-angled at
• “semua” boleh juga digantikan dengan “setiap” atau
the vertices.
“sebarang” berdasarkan konteks.
“all” can be replaced with “each” or “only” based on context.
(c) Sebilangan garis lurus mempunyai kecerunan
• “sebilangan” boleh digantikan dengan “beberapa”, “satu
daripada” atau “sebahagian” berdasarkan konteks. negatif.
“some” can be replaced with “few”, “one of” or “part” based on context. Some straight lines have negative gradient.

5. Tentukan sama ada setiap pernyataan yang berikut adalah benar atau palsu. 2
Determine whether each of the following statements is true or false.
Contoh 1 Semua imej bagi pantulan akan memantul ke sebelah kanan. Palsu
All images of reflection will be reflected to the right. False
2 Sebilangan nombor genap boleh dibahagi tepat dengan 3. Benar

Some even numbers can be divided by 3 completely. True
(a) Semua nombor yang dikuasa dua mempunyai hasil nilai positif.
Benar
True
.
All the squares numbers have positive values in result.
hd
(b) Sebilangan pentagon mempunyai nilai sudut pedalaman 108°. True
Benar
Some pentagons have the value of interior angle of 108°.
BAB
(c) Sebilangan imej dalam translasi mempunyai bentuk yang sama dengan objek. False
.B
Palsu
Some of the images in translation have the same shape with the object.
3 (d) Semua gandaan 2 boleh dibahagi tepat dengan 4. False

Palsu
All multiples of 2 can be divided by 4 completely.
dn
6. Bina satu penafian bagi pernyataan berikut dengan menggunakan perkataan “tidak” atau “bukan”. Kemudian,
tentukan nilai kebenaran penafian tersebut. 2
S
Contruct a negation of the statements by using the word “no” or “not”. Then, determine the truth value of the negation.
p ~p
Contoh 2 ialah nombor genap. (benar) gi 2 bukan nombor genap. (palsu)

an
2 is an even number. (true) 2 is not an even number. (false)
(a) BBB
3
(false)
125 adalah sama dengan 53. (palsu) 3
BBB is not the
125 adalah samesama
tidak as 53.dengan
(true) 53. (benar)
l
Pe
BBB
3
125 is equal to 5 . 3
(false)
(b) Bulatan ialah sebuah poligon. (palsu) A circle isbukan
Bulatan not a polygon.
sebuah(true)
poligon. (benar)
A circle is a polygon.
n
Not all rhombuses have a ada

pair sepasang
of parallel garis
lines. selari.
(false) (palsu)
ta
(true)
(c) Semua rombus ada sepasang garis selari. (benar) Bukan semua rombus
All rhombuses have a pair of parallel lines.
bi
7. Bina pernyataan baru dengan menggabungkan dua pernyataan berikut menggunakan perkataan “dan” dan
“atau”. 1
er
Construct a new statement by combining the two statements using the word “and” and “or”.
Pernyataan Pernyataan dengan “dan” Pernyataan dengan “atau”

n
Statement Statement with “and” Statement with “or”

Pe
Contoh 7 – 9 = –2; –7 – 9 = –12 7 – 9 = –2 dan –7 – 9 = –12. 7 – 9 = –2 atau –7 – 9 = –12.

7 – 9 = –2 and –7 – 9 = –12. 7 – 9 = –2 or –7 – 9 = –12.
4 6
(a) ialah pecahan tak wajar;
3 5
ialah pecahan tak wajar. 4 6 4 6
and are improper fractions. or are improper fractions.
4
is an improper fraction;
6
is an 3 dan 5 ialah pecahan tak wajar. 3 atau 5 ialah pecahan tak wajar.
3 5
improper fraction.
(b) 21  28; –21  –28 21  28 and

dan –21  –28 or –21  –28
21  28 atau

8. Tentukan dua pernyataan, p dan q, daripada pernyataan majmuk yang diberikan. Kemudian, tentukan nilai
kebenaran pernyataan majmuk tersebut. 1 2
Determine the two statements, p and q, from the given compound statement. Then, determine the truth value of the compound
statement.
Pernyataan majmuk Nilai kebenaran

p q
Compound statement Truth value
Contoh Benar / True

1 000 = 10 3 BBBBB
3
1 000 = 10
1 1 000 = 103 dan / and Benar dan Benar = Benar
.
BBBBB
3
1 000 = 10. (benar / true) (benar / true) True and True = True
hd
2 Faktor bagi 5 ialah 1 atau Faktor bagi 5 ialah 2. Benar / True
BAB
2. Faktor bagi 5 ialah 1. (benar)
Factor of 5 is 1. (true) (palsu) Benar atau Palsu = Benar
Factor of 5 is 1 or 2.
.B
Factor of 5 is 2. (false) True or False = True
3 15 ialah nombor ganjil Palsu / False 3

dan 51 ialah nombor 15 ialah nombor ganjil. 51 ialah nombor perdana.
dn
perdana. (benar) (palsu) Benar dan Palsu = Palsu
True and False = False
15 is an odd number and 51 15 is an odd number. (true) 51 is a prime number. (false)
is a prime number.
S
(a) 0.00703 = 7.03 × 103 dan
/ and 7 030 = 7.03 × 10–3. 0.00703 = 7.03 × 10
gi
3
7 030 = 7.03 × 10–3 False
(false)
Palsu
(palsu)
(false) (palsu)
an
(b) –64 = (–4)3 dan / and
–64 = (–4) × (–4) × (–4) –64 = (–4) × (–4) × (–4)
(true)
–64 = (–4)3 (benar) True
Benar
(true)
(benar)
l
Pe
(c) 12.5 mempunyai tiga

angka bererti dan 0.125
mempunyai 12.5 has
empat 12.5 three significant
mempunyai tiga figures. 0.125 has
angka 0.125 4 significant figures.
mempunyai empat
n
angka bererti. (true) (false) False

Palsu
bererti. (benar) angka bererti. (palsu)
12.5 have three significant
ta
figures and 0.125 have four

significant figures.
bi
(d) tan 45° = 1 atau / or

sin 30° = 0.3.
(true) (false) True
er
tan 45° = 1(benar) sin 30° = 0.3 (palsu) Benar

n
(e) 5 bukan integer atau

Pe
25 ialah kuasa dua

sempurna. 25
25 is a ialah kuasa(true)dua
perfect square.
is not aninteger.
5 bukan integer. (true)
(benar) True
Benar
5 is not an integer or 25 is a sempurna. (benar)
(true)
perfect square.
(f) Silinder atau kon

mempunyai tapak
Cylinder has
Silinder a polygonal base.
mempunyai Cone hasmempunyai
tapak Kon a polygonal base.tapak
berbentuk poligon. False
Palsu
(false)
berbentuk poligon. (palsu) (false)
berbentuk poligon. (palsu)
Cylinder or cone has a
polygonal base.

9. Bentukkan implikasi “jika p, maka q” dengan antejadian dan akibat yang diberikan. 1
Form implication “if p, then q” with the antecedent and consequent given.
Contoh
(a) Antejadian / Antecedent: (b) Antejadian / Antecedent:
Antejadian / Antecedent: 9 + k =12 p dan q ialah nombor genap.
a=3 Akibat / Consequent: p and q are even numbers.
Akibat / Consequent: k=9 Akibat / Consequent:
a3 = 27 Hasil tambah p dan q ialah
nombor genap.
Penyelesaian:
.
Sum of p and q is even number.
hd
Implikasi / Implication: Implikasi / Implication:
Jika a = 3, maka a3 = 27. Jika
If 9 + k =12, maka
then k = 9. Implikasi / Implication:
BAB
If a = 3, then a3 = 27. Jika

If p andp q dan q ialah
are even numbers,nombor
then
the sum ofmaka
genap, p and qhasil
is even number.p
tambah
.B
dan q ialah nombor genap.
3
10. Kenal pasti antejadian dan akibat bagi setiap implikasi yang berikut. 1
dn
Identify the antecedent and consequent for each of the following implication.
Implikasi / Implication Antejadian / Antecedent Akibat / Consequent
S
Contoh Jika 2m – 3 = 1, maka m = 2.
If 2m – 3 = 1, then m = 2. 2m – 3 = 1 m=2
(a) Jika segi tiga ABC ialah segi tiga sama sisi, Segi
maka setiap sudut pedalaman ialah 60°.
tigaABC
Triangle
triangle.
sama sisi.
gi
ABC ialah
is an equilateral Each interior
segi tiga Setiap sudutangle
equilateral
segi triangle
tiga sama
of
pedalaman
sisiisialah
60o. 60°.
an
If a triangle ABC is an equilateral triangle, then
each interior angle is 60°.
–a3 = –8 a ialah integer
is a positive positif
integer
l
(b ) Jika –a3 = –8, maka a ialah integer positif.
Pe
If –a3 = –8, then a is a positive integer.
11. Bina satu pernyataan dalam bentuk “jika dan hanya jika” bagi setiap pasangan implikasi yang berikut. 1
Construct a statement in the form of “if and only if” for each of the following pairs of implications.
n
Implikasi 1: Jika p, maka q Implikasi 2: Jika q, maka p p jika dan hanya jika q
ta
Implication 1: If p, then q Implication 2: If q, then p p if and only if q
Contoh Jika a + b = 2, maka a + b > 0. Jika a + b > 0, maka a + b = 2. a + b = 2 jika dan hanya jika
bi
If a + b = 2, then a + b > 0. If a + b > 0, then a + b = 2. a + b > 0.

er
(a) Jika 9 × 10n ialah bentuk piawai, Jika n ialah integer, maka 9 × 10n 99 x×1010n nisialah
a standard form
bentuk if and only
piawai jika
maka n ialah integer. ialah bentuk piawai. if n is
dan hanyaan integer.
jika n ialah integer.
If 9 × 10n is a standard form, then n is If n is an integer, then 9 × 10n is a
n
an integer. standard form.

Pe
(b) Jika a + b = 180°, maka a dan b Jika a dan b ialah sudut a++ bb ==180o ifjika
180° and dan
only if a and jika
hanya b area
ialah sudut penggenap. penggenap, maka a + b = 180°. supplementary
dan b adalah angles.
sudut penggenap.
If a + b = 180°, then a and b are If a and b are supplementary
supplementary angles. angles, then a + b = 180°.
(c) Jika suatu garis lurus mempunyai Jika kecerunan suatu garis lurus A straight
Suatu line has
garis a positive
lurus gradient
mempunyai
kecerunan positif, maka lebih besar daripada 0, maka if and only if thepositif
kecerunan gradient is greater
jika dan
kecerunannya lebih besar daripada kecerunannya adalah positif. than 0. jika kecerunannya lebih
hanya
0. If the gradient of a straight line is besar daripada 0.
If a straight line has a positive gradient, greater than 0, then it has a positive
then the gradient is greater than 0. gradient.

12. Kenal pasti dua implikasi bagi setiap pernyataan gabungan yang berikut. 1
Determine two implications for each of the following compound statements.
p jika dan hanya jika q Implikasi 1 Implikasi 2

p if and only if q Implication 1 Implication 2
Contoh
a = –1 jika dan hanya jika a3 = –1. Jika a = –1, maka a3 = –1. Jika a3 = –1, maka a = –1.
a = –1 if and only if a3 = –1.
.
hd
If ABC
(a) ABC ialah sebuah segi tiga bersudut Jika is aialah
ABC right-angled
segi tigatriangle, If
bersudut Jika AC 2 = AB 2 + BC 2, maka
then ABC
tegak jika dan hanya jika then, AC = AB + BC .
tegak, maka 2 2 2
ialah segi tiga bersudut
is a right-angled triangle. tegak.
BAB
AC2 = AB2 + BC2.
ABC is a right-angled triangle if and only
.B
if AC 2 = AB 2 + BC 2.
3
(b) j = 7 cm jika dan hanya jika Jika
If j = 7 cm, maka
then 2j = 44 cm. Jika
If 2j = 44 cm, maka
then j = 7 cm.
dn
2pj = 44 cm.
j = 7 cm if and only if 2j = 44 cm.
S
(c) 8 ialah nombor genap jika dan Jika 8 even
If 8 is an ialah nombor
number, then 8 genap, If 8 can8be boleh
can be Jika divided bydibahagi
2 completely,
tepat
divided by
hanya jika 8 boleh dibahagi tepat maka 8 2boleh
completely. then 8 is an
dibahagi tepat dengan 2, even
makanumber.
8 ialah nombor
gi
dengan 2. dengan 2. genap.
8 is an even number if and only if 8 can
be divided by 2 completely.
an
If
(d) x = 3 jika dan hanya jika 5x – 2 = 13. Jika x = 3, maka
then 5x – 2 = 13. If
Jika 5x – 2 = 13, maka
then x = 3.
x = 3 if and only if 5x – 2 = 13.
l
Pe
13. Nyatakan akas, songsangan dan kontrapositif bagi implikasi berikut. 1

State the converse, inverse and contrapositive of the following implications.
Implikasi Akas Songsangan Kontrapositif

n
Implication Converse Inverse Contrapositive

ta
Contoh
Jika 3 q = 4, maka q = 64. Jika q = 64, maka 3 q = 4. Jika 3 q ≠ 4, maka q ≠ 64. Jika q ≠ 64, maka 3 q ≠ 4.
bi
If 3 q = 4, then q = 64. If q = 64, then 3 q = 4. If 3

q ≠ 4, then q ≠ 64. If q ≠ 64, then 3 q ≠ 4.
er
If straight
(a) Jika mAB = mPQ, maka Jika garislinelurus
AB and If mAB ≠ mPQ,then
AB dan Jika makastraight
garis Jika garislinelurus
If straight AB andAB dan
straightlurus
garis lurus AB dan garis line PQ are
PQ adalah lurus anddan
line ABAB garis
straight linelurus
PQ garis
straightlurus PQ notadalah
line PQ are
areadalah
not parallel. parallel, then maka
n
garis lurus PQ adalah parallel, then mAB = mPQ.

selari, maka PQ tidak selari. tidak selari,
selari. mAB ≠ mPQ.
Pe
If mAB = mPQ, then the

straight line AB and
straight line PQ are
parallel.
(b) Jika s + t = 90°, maka IfJika s dan
s and adalah sudut
t are tcomplementary Jika
If s + t ≠ 90°, makathen s Jika s dan
If s and adalah bukan
t aret not
s dan t adalah sudut angles,
pelengkap,then maka dan t adalah bukan sudut
and t are not complementary complementary
sudut pelengkap,angles,
makathen
pelengkap. s + t = 90°. pelengkap.
angles. s + t ≠ 90°.
If s + t = 90°, then s and
t are complementary
angles.

14. Nyatakan pernyataan p, pernyataan q, akas, songsangan dan kontrapositif daripada pernyataan yang diberikan.
Kemudian, tentukan nilai kebenaran setiap pernyataan tersebut. 2
State the statement p, statement q, converse, inverse and contrapositive from the given statements. Then, determine the truth
value of each of the statements.
Pernyataan Nilai kebenaran

Statement Truth value
Contoh
p : −3  −5 p : −3  −5 Benar / True
.
hd
q : 35 q : 35 Palsu / False
Pernyataan : Jika −3  −5, maka 3  5. Statement : If −3  −5, then 3  5. Palsu / False
BAB
Akas : Jika 3  5, maka −3  −5. Converse : If 3  5, then −3  −5. Benar / True
.B
Songsangan : Jika −3  −5, maka 3  5. Inverse : If −3  −5, then 3  5. Benar / True
3 Kontrapositif : Jika 3  5, maka −3  −5. Contrapositive : If 3  5, then −3  −5. Palsu / False
dn
(a) p : a5 ÷ a–3 = a2 Palsu
False
q : a ×a =a
5 –3 2
Benar
True
S
Pernyataan : Jika a ÷ a = a , maka a × a = a .
5 –3 2 5 –3 2
Benar
True
Statement : If , a5 ÷ a–3 = a2, then a5 × a–3 = a2.
Akas / Converse
Songsangan / Inverse
If a5 × a–3 = a2, maka
: Jika
: Jika
If a ÷ a ≠ a , maka
5 –3 gi
then a5 ÷ a–3 = a2.
then a × a ≠ a .
2 5 –3 2
Palsu
False
Palsu
False
an
Kontrapositif / Contrapositive : Jika 5 then a ÷ a ≠ a .
If a × a ≠ a , maka
–3 2 5 –3 2
Benar
True
l
(b) p : (a – b)2 = a2 + 2ab + b2 Palsu
False
Pe
q : (a + b) = a – 2ab + b
2 2 2 False
Palsu
Pernyataan : Jika (a – b)2 = a2 + 2ab + b2, maka Benar
True
(a + b)2 = a2 – 2ab + b2.
n
Statement : If (a – b)2 = a2 + 2ab + b2, then (a + b)2 = a2 – 2ab + b2.

True
ta
Akas / Converse If (a + b)2 = a2 – 2ab + b2, maka

: Jika then (a – b)2 = a2 + 2ab + b2. Benar
Songsangan / Inverse If (a – b) ≠ a + 2ab + b , maka(a
: Jika 2 2
then + b) ≠ a – 2ab + b .
2 2 2 2 True
Benar
bi
Kontrapositif / Contrapositive : Jika

If (a + b) ≠ a – 2ab + b , maka
2 2
then (a – b) ≠ a + 2ab + b .
2 2 2 2 True
Benar
(c) p Circumference
: Lilitan of aadalah
bulatan circle is2πj.
2πj. Benar
True
er
q Surface
: Luas area of a circle
permukaan is
bulatan 2πj2.
adalah 2πj . 2
Palsu
False
n
Pernyataan : Jika lilitan sebuah bulatan adalah 2πj, maka luas Palsu
False
permukaan bulatan adalah 2πj2.
Pe
Statement : If circumference of a circle is 2πj , then surface area of the

circle is 2πj 2.
Akas / Converse If surface
: Jika luasarea of a circle is
permukaan 2πj2, then
bulatan circumference
adalah 2πj 2, maka True
Benar
of the circle
lilitan sebuahis 2πj.
bulatan adalah 2πj.
Songsangan / Inverse If circumference
: Jika of a circle
lilitan sebuah is notadalah
bulatan 2πj, then
bukan 2πj, maka True
Benar
surface
luas area of the circle
permukaan bulatanis not 2πj2. bukan 2πj 2.
adalah
If surface
Kontrapositif / Contrapositive : Jika luasarea of a circle bulatan
permukaan is not 2πj2adalah
, then bukan 2πj 2, Palsu
False
circumference
maka of the circle
lilitan sebuah is not 2πj.
bulatan adalah bukan 2πj.

(d) p : PR2 + RQ2 = PQ2 Benar

True
q is a right-angled
: ∆PQR adalah segi tigatriangle.
bersudut tegak. True
Benar
Pernyataan : Jika dalam ∆PQR, PR2 + RQ2 = PQ2, maka ∆PQR adalah True
Benar
segi tiga bersudut tegak.
Statement : If in ∆PQR, PR2 + RQ2 = PQ2, then ∆PQR is a right-angled
triangle.
Akas / Converse If ∆PQR adalah
: Jika segi tigatriangle,
is a right-angled bersudutthentegak, maka Benar
True
PR + RQ = PQ . 2 2 2
.
hd
Songsangan / Inverse If in ∆PQR, PR2 + RQ2 ≠ PQ2, maka
: Jika dalam then ∆PQR Benar
True
BAB
is not a right-angled
adalah bukan segitriangle.
tiga bersudut tegak.
If ∆PQR adalah True
Benar
.B
Kontrapositif / Contrapositive : Jika is not abukan
right-angled triangle,
segi tiga bersudut tegak,
maka
then PR2 + RQ2 ≠ PQ2.
3
dn
15. Tentukan nilai kebenaran bagi setiap pernyataan berikut. Jika palsu, berikan satu contoh penyangkal untuk
menyokong jawapan anda. 2
Determine the truth value of each of the following statements. If false, give a counter-example to support your answer.
S
Contoh
(a) Semua persamaan kuadratik mempunyai dua
gi
Jika q  R, maka q3  q. nilai punca.
If q  R , then q3  q. All quadratic equations have two roots.
an
Penyelesaian: False.
Palsu.
Palsu. / False. x2 + 4 = 0
Apabila / When q = –1, x2 = –4
l
(–1)3 = –1 = q Persamaan
The quadratickuadratik tidak
equations have nomempunyai
roots. nilai
Pe
punca.
(b) Jika ∠ABC dan ∠CBD adalah sudut penggenap, (c) {nombor perdana} ⊂ {nombor ganjil}
maka ABD adalah satu garis lurus. {prime numbers} ⊂ {odd numbers}
n
If ∠ABC and ∠CBD are supplementary angles, then

False.
Palsu.
ta
ABD is a straight line.

{Nombor perdana} = {2, 3, 5, ...}
{Prime numbers}
Benar.
True.
{Nombor ganjil} = {1, 3, 5, ...}
{Odd numbers}
bi
2  {nombor ganjil}
{odd numbers}
er
16. Bina pernyataan yang dikehendaki dalam kurungan bagi setiap berikut. Kemudian, tentukan nilai kebenaran
pernyataan yang dibina itu. Berikan satu contoh penyangkal sekiranya pernyataan itu palsu. 2
Construct the statement required in the brackets for each of the following. Then, determine the truth value of the constructed
n
statement. Give a counter-example if the statement is false.

Contoh
Pe
(a) Sebilangan faktor bagi 24 (b) Nilai ekstrem mempengaruhi

48 ialah gandaan 6. [penafian] ialah gandaan 2. [penafian] median. [penafian]
48 is a multiple of 6. [negation] Some of factors of 24 are multiples Extreme value affects median.
of 2. [negation] [negation]
Penyelesaian:
48 bukan gandaan 6. (palsu) Not somesebilangan
of factors of faktor
24 are bagi
48 is not multiple of 6. (false) Bukan Extreme value does
Nilai ekstrem not
tidak
multiples of 2. (false) affects median. (true)
48 boleh dibahagi tepat dengan 6. 24 ialah gandaan 2. (palsu) mempengaruhi median.
1 and 3 are factors of 24 but not
48 can be divided by 6 completely. 1 dan 3 of
multiples ialah
2. faktor bagi 24 (benar)
48 ÷ 6 = 8 tetapi bukan gandaan 2.

(c) Jika EF ialah garis menegak, (d) Jika p – 6  0, maka p  0. (e) Jika y = ax2 + bx + c
maka mEF = –1 [akas] [songsangan] mempunyai titik maksimum,
If EF is a vertical line, then If p – 6  0, then p , 0. [inverse] maka a  0. [kontrapositif]
mEF = –1. [converse] If y = ax2 + bx + c has a maximum
If p – 6  0, maka
Jika then p  0. point, then a  0. [contrapositive]
Jika
If mEF = –1, maka then EF ialahis
garis menegak. (palsu) (palsu)
(false)
a vertical line. (false)
Apabila
When p = 2, 2 – 6 = –4 < 0. Jika
If a  0, maka
then
Apabila
When thekecerunan bernilai
value of gradient is -1,–1, y = ax2 + bx + c tidak
has no
straight
garis lineadalah
lurus leans to condong
the left. ke
maximum point.
mempunyai titik maksimum.
(true)
kiri.
.
(benar)
hd
BAB
.B
Hujah
3
3.2 Argument
dn
NOTA IMBASAN
1. Hujah ialah proses membuat kesimpulan berdasarkan pernyataan-pernyataan yang diberi. Pernyataan yang diberi
S
dikenali sebagai premis.
An argument is a process of making a conclusion based on given statements. The statement is known as premise.
2. Terdapat dua jenis hujah:

There are two types of arguments: gi
an
(a) Hujah deduktif ialah proses membuat kesimpulan khusus berdasarkan premis-premis umum.
Deductive argument is a process of making a specific conclusion based on general premises.
(b) Hujah induktif ialah proses membuat kesimpulan umum berdasarkan premis-premis khusus.
l
Inductive argument is a process of making a general conclusion based on specific premises.
Pe
3. Terdapat tiga kategori bagi hujah deduktif yang sah:

There are three categories for valid deductive arguments:
Bentuk I / Form I Bentuk II / Form II Bentuk III / Form III

n
Premis 1 Semua A adalah B. Jika p, maka q. Jika p, maka q.

ta
Premise 1 All A are B. If p, then q. If p, then q.

Premis 2 C ialah A. p adalah benar. Bukan q adalah benar.
Premise 2 C is A. p is true. Not q is true.
bi
Kesimpulan C ialah B. q adalah benar. Bukan p adalah benar.

Conclusion C is B. q is true. Not p is true.
er
4. Bagi mengenal pasti suatu hujah deduktif itu adalah munasabah, tentukan nilai kebenaran setiap premis dan
n
kesimpulannya.
To identify a deductive argument is sound, determine the truth value of each premise and the conclusion.
Pe
Munasabah Premis 1, premis 2 dan kesimpulan adalah benar.

Sound Premise 1, premise 2 and conclusion are true.
Sah
Valid
Hujah Tidak munasabah Salah satu premis adalah tidak benar.
Deduktif Not sound One of the premises is not true.
Deductive
Argument
Tidak sah Tidak munasabah Semua hujah tidak sah adalah tidak munasabah.
Invalid Not sound All invalid arguments are not sound.

5. Kekuatan hujah induktif dapat ditentukan daripada tahap kemungkinan kesimpulan itu benar dengan andaian bahawa
semua premis adalah benar.
The strength of an inductive argument can be determined from the probability level of the conclusion is true, assuming that all premises are
true.
Meyakinkan Semua premis adalah benar.
Cogent All premises are true.
Kuat
Strong
Hujah Tidak meyakinkan Salah satu premis adalah tidak benar.
Induktif Uncogent One of the premises is not true.
.
Inductive
hd
Argument
Lemah Tidak meyakinkan Semua hujah yang lemah adalah tidak meyakinkan.
Weak Uncogent All weak arguments are uncogent.
BAB
.B
3
NOTA
dn
17. Tentukan sama ada setiap hujah berikut ialah hujah deduktif atau hujah induktif. 1
S
Determine whether each of the following arguments is a deductive argument or inductive argument.
Contoh
PQRS mempunyai empat sudut 90°. gi

Semua segi empat sama mempunyai empat sudut 90°. PQRS ialah segi empat sama. Jadi,
Hujah deduktif
an
All squares have four 90° angles. PQRS is a square. Therefore, PQRS has four 90° angles. Deductive argument
l
(a) Semua integer ialah nombor bulat. 99 ialah integer. 99 ialah nombor bulat. Deductive argument
Pe
Hujah deduktif
All integers are whole numbers. 99 is an integer. 99 is a whole number.
(b) Hasil tambah sudut pedalaman segi tiga sama sisi ialah 180°. Hasil tambah sudut
pedalaman segi tiga sama kaki ialah 180°. Hasil tambah sudut pedalaman segi tiga
n
bersudut tirus ialah 180°. Maka, hasil tambah sudut pedalaman sebuah segi tiga
ialah 180°. Inductive argument
Hujah induktif
ta
The sum of interior angles of an equilateral triangle is 180°. The sum of interior angles of an
isosceles triangle is 180°. The sum of interior angles of an acute-angled triangle is 180°. Then,
bi
the sum of interior angles of a triangle is 180°.
(c) Isi padu sebuah kubus ialah x3, dengan keadaan x ialah panjang sisi kubus. Jika
er
x = 4 cm, maka isi padu kubus ialah 64 cm3. Deductive argument

Hujah deduktif
Volume of a cube is x3, where x is the side length of the cube. If x = 4 cm, then the volume of
the cube is 64 cm3.
n
(d) 29, 26, 23, 20, ...

Pe
29 = 29 – 3(0)
26 = 29 – 3(1)
Inductive argument
Hujah induktif
23 = 29 – 3(2)
...

29 – 3n, dengan keadaan / where n = 0, 1, 2, …
(e) 12 = 22 + 4(2), 21 = 32 + 4(3), 32 = 42 + 4(4), … . Maka, pola nombor 12, 21, 32, ...
boleh diungkap sebagai n2 + 4n, apabila n = 2, 3, 4, …. Hujah induktif
Inductive argument
12 = 22 + 4(2), 21 = 32 + 4(3), 32 = 42 + 4(4), … . Then, the number pattern of 12, 21, 32, ...
can be expressed as n2 + 4n, when n = 2, 3, 4, ….

18. Tentukan keesahan dan kemunasabahan bagi setiap hujah berikut. Berikan justifikasi anda. 3
Determine the validity and soundness of each of the following arguments. Give your justification.
Contoh
(a) Premis 1: Jika sebuah bulatan mempunyai
Premis 1: Semua nombor perdana adalah nombor diameter 14 cm, maka jejari bulatan
ganjil. tersebut ialah 7 cm.
Premise 1: All prime numbers are odd numbers. Premise 1: If a circle has a diameter of 14 cm, then the
Premis 2: 7 adalah nombor perdana. radius of the circle is 7 cm.
Premise 2: 7 is a prime number. Premis 2: Sebuah bulatan mempunyai diameter
Kesimpulan: 7 adalah nombor ganjil. 14 cm.
.
Conclusion: 7 is an odd number. Premise 2: A circle has a diameter of 14 cm.
hd
Kesimpulan: Jejari bulatan tersebut ialah 7 cm.
Penyelesaian: Conclusion: The radius of the circle is 7 cm.
BAB
Sah tetapi tidak munasabah. Hujah deduktif dalam
.B
Bentuk I tetapi premis 1 tidak benar. Valid and
Sah dansound. Deductive argument
munasabah. Hujah indeduktif
Form II and all
dalam
Valid but not sound. Deductive argument in Form I but premises and
Bentuk conclusion
II dan semuaare premis
true. dan kesimpulan
3 premise 1 is not true. adalah benar.
dn
(b) Premis 1: Jika x = –4, maka x2 = –16. (c) Premis 1: Jika a  90°, maka a ialah sudut tirus.
Premise 1: If x = –4, then x2 = –16. Premise 1: If a  90°, then a is an acute angle.
S
Premis 2: x ≠ –4 Premis 2: a bukan sudut tirus.
Premise 2: x ≠ –4 Premise 2: a is not an acute angle.
Kesimpulan: x2 ≠ –16
Conclusion: x2 ≠ –16
gi Kesimpulan: a  90°.
Conclusion: a  90°.
an
Tidak
Not sah
valid dan
and nottidak
sound.munasabah. Valid
Sah but not sound.
tetapi tidakDeductive argument
munasabah. in Formdeduktif
Hujah III but
x = –4 premise is not true.
dalam 1bentuk III tetapi premis 1 adalah tidak
x2 = 16 benar.
l
Pe
(d) Premis 1: Jika 9x = 1, maka x = 0. (e) Premis 1: Semua segi tiga mempunyai 3 sisi.
Premise 1: If 9x = 1, then x = 0. Premise 1: All triangles have 3 sides.
Premis 2: 9x = 1 Premis 2: ABC ialah segi tiga.
Premise 2: 9x = 1 Premise 2: ABC is a triangle.
n
Kesimpulan: x = 0 Kesimpulan: ABC mempunyai 3 sisi.

Conclusion: x = 0 Conclusion: ABC has 3 sides.
ta
Valid and
Sah dansound. Deductive argument
Form II and all
dalam Valid
Sah and
dansound. Deductive argument
Form I anddalam
all
premises and conclusion are premis
true. premises
Bentukand conclusion are true.
bi
Bentuk II dan semua dan kesimpulan I dan semua premis dan kesimpulan
adalah benar. adalah benar.
er
19. Bentukkan suatu hujah deduktif yang sah bagi setiap situasi berikut. 2
Form a valid deductive argument for each of the following situations.
n
Contoh
Premis 1: Semua nombor bulat ialah integer.
Pe
Semua nombor bulat ialah integer. 7 ialah nombor Premise 1: All whole numbers are integers.
bulat. Premis 2: 7 ialah nombor bulat.
7 ialah integer. Premise 2: 7 is a whole number.
All whole numbers are integers. 7 is a whole number. 7 is Kesimpulan: 7 ialah integer.
an integer. Conclusion: 7 is an integer.
(a) Jika P ialah silinder, maka isi padu P ialah pj 2t = 120 Premise If P isPaialah
Premis 11::Jika cylinder, then the
silinder, volume
maka isi of P is P ialah
padu
cm3. P ialah silinder. Isi padu P ialah pj 2t = 120 cm3. pj 2t = 120 cm3.
Premise 2
If P is a cylinder, then the volume of P is pj 2t = 120 cm3. Premis 2: :PP ialah
is a cylinder.
silinder.
P is a cylinder . The volume of P is pj 2t = 120 cm3. Conclusion : The
Kesimpulan: volume
Isi padu P of P is pj 2t = 120 cm3.
ialah

(b) Semua poligon adalah dalam 2-dimensi. ABCD ialah Premise 11:: All
Premis polygons
Semua are in adalah
poligon 2-dimensional.
dalam 2-dimensi.
sebuah poligon. ABCD adalah dalam 2-dimensi. Premise 2 : ABCD is a polygon.
Premis 2: ABCD ialah sebuah poligon.
All polygons are in 2-dimensional. ABCD is a polygon. Conclusion : ABCD
Kesimpulan: is in 2-dimensional.
ABCD adalah dalam 2-dimensi.
ABCD is in 2-dimensional.
q q
(d) Jika q  8, maka 8 ialah pecahan tidak wajar. Premise
Premis 11:: Jika
If q  8, maka is an improper
q
then
8 ialah pecahan tidak
fraction.
wajar.
8 bukan pecahan tidak wajar. q , 8.
q q q
If q  8, then is an improper fraction. is not an Premise
Premis 22:: 8 bukan
is not anpecahan
improper wajar.
fraction.
8 8
.
hd
improper fraction. q , 8. Conclusion : q  8
Kesimpulan:
BAB
20. Nyatakan kesimpulan bagi hujah deduktif berikut untuk membentuk suatu hujah yang sah. 3
.B
State the conclusion of the following deductive argument to form a valid argument.
Contoh
(a) Premis 1: Semua pentagon ada 5 sisi. 3
dn
Premis 1: Jika m > 0, maka m ialah integer positif. Premise 1: All pentagons have 5 sides.
Premise 1: If m > 0, then m is a positive integer. Premis 2: Bentuk P ialah sebuah pentagon.
Premis 2 / Premise 2 : 100 > 0. Premise 2: Shape P is a pentagon.
Conclusion: Shape
Kesimpulan: P haveP5ada
Bentuk sides.
5 sisi.
S
Penyelesaian:
Kesimpulan: 100 ialah integer positif.
Conclusion: 100 is a positive integer.
(b) Premis 1: Jika 6y = 18, maka x = 3.

gi (c) Premis 1: Jika a2 + b2 = c2, maka c ialah hipotenus.
an
Premise 1: If 6y = 18, then x = 3. Premise 1: If a 2 + b 2 = c 2, then c is hypotenuse.
Premis 2 / Premise 2: x ≠ 3 Premis 2 / Premise 2: 32 + 42 = 52
Conclusion: 6y ≠ 18
Kesimpulan: Conclusion: 5 is5hypotenuse.
Kesimpulan: ialah hipotenus.
l
Pe
n
21. Lengkapkan hujah deduktif berikut untuk membentuk suatu hujah yang sah. 3
ta
Complete following deductive argument to form a valid argument.

Contoh
(a) Premis 1 / Premise 1:
bi
Premis 1: Semua faktor bagi 10 ialah faktor bagi 50. All triangles
Semua segihave
tigathree angles. tiga sudut.
mempunyai
Premise 1: All factors of 10 are factors of 50.
er
Premis 2: M ialah faktor bagi 10. Premis 2: PQR ialah segi tiga.
Premise 2: M is a factor of 10. Premise 2: PQR is a triangle.
Kesimpulan: PQR mempunyai tiga sudut.
n
Kesimpulan: M ialah faktor bagi 50.

Conclusion: M is a factor of 50. Conclusion: PQR has three angles.
Pe
(b) Premis 1: Jika k  0, maka 9k  –8. 23

If
(c) Premis 1 : Jika = 1, maka
then a = 2.
Premise 1: If k  0, then 9k  –8. a3
Premise 1:
Premis 2 / Premise 2: 9k . –8
Premis 2 / Premise 2: a ≠ 2
Kesimpulan / Conclusion: k  0 23
Kesimpulan / Conclusion: 3 ≠ 1
a

22. Tentukan sama ada setiap hujah yang berikut adalah kuat atau lemah. Seterusnya, tentukan sama ada hujah
yang kuat itu meyakinkan atau tidak meyakinkan. 3
Determine whether each of the following arguments is strong or weak. Then, determine whether the strong argument is
cogent.
Contoh
(a) Premis 1: 2 ialah faktor bagi 15.
Premis 1: Kerusi di kelas adalah berwarna putih. Premise 1: 2 is a factor of 15.
Premise 1: Chairs in the classroom are white. Premis 2: 3 ialah faktor bagi 15.
Premis 2: Kerusi di pejabat sekolah adalah Premise 2: 3 is a factor of 15.
berwarna putih. Premis 3: 5 ialah faktor bagi 15.
.
Premise 2: Chairs in the school office are white.
hd
Premise 3: 5 is a factor of 15.
Premis 3: Kerusi di perpustakaan adalah berwarna Premis 4: 15 ialah faktor bagi 15.
BAB
putih. Premise 4: 15 is a factor of 15.

Premise 3: Chairs in the library are white. Kesimpulan: Semua nombor bulat yang boleh
.B
Premis 4: Kerusi di dewan adalah berwarna putih. membahagi 15 dengan tepat ialah
Premise 4: Chairs in the hall are white.
3 faktor bagi 15.
Kesimpulan: Semua kerusi di sekolah adalah Conclusion: All whole numbers that can divide 15
dn
berwarna putih. completely are factors of 15.
Conclusion: All chairs in the school are white.
This argument
Hujah ini kuatis strong
tetapibut not cogent
tidak because premise
meyakinkan kerana
Penyelesaian:
S
1 is false1although
premis adalah the conclusion
palsu walaupunis true.
kesimpulannya
Hujah ini lemah kerana walaupun premis benar
benar.
tetapi kesimpulan mungkin palsu.
This argument is weak because although the premises are
true, but the conclusion is probably false.
gi
an
(b) Premis 1: 3 × 5 = 15 (c) Premis 1: 3 ialah faktor bagi 30.
l
Premis 2: 6 × 5 = 30 Premis 2: 5 ialah faktor bagi 30.
Pe

Kesimpulan: Semua gandaan 5 berakhir dengan 0 Kesimpulan: Semua faktor 30 ialah nombor
atau 5. ganjil.
n
Conclusion: All the multiples of 5 are ended with 0 or 5. Conclusion: All the factors of 30 are odd numbers.
ta
This
Hujahargument is strong
ini kuat and cogent because
dan meyakinkan all the
kerana kesemua Hujah
This ini lemah
argument kerana
is weak walaupun
because premis
the premises benar
are true but
premises and conclusion
premis dan kesimpulan are true.
adalah benar. the conclusion
tetapi is false.adalah palsu.
kesimpulan
bi
er
(d) Premis 1: 58 ÷ 54 ÷ 52 = 52 (e) Premis 1: 3 ialah nombor perdana.

Premise 1: 58 ÷ 54 ÷ 52 = 52 Premise 1: 3 is a prime number.
n
Premis 2: 75 ÷ 7(–2) ÷ 77 = 70 Premis 2: 5 ialah nombor perdana.

Pe
Premise 2: 75 ÷ 7(–2) ÷ 77 = 70 Premise 2: 5 is a prime number.

Premis 3: 9(–4) ÷ 9(–3) ÷ 92 = 9(–3) Premis 3: 7 ialah nombor perdana.
Premise 3: 9(–4) ÷ 9(–3) ÷ 92 = 9(–3) Premise 3: 7 is a prime number.
Kesimpulan: ep ÷ eq ÷ er = ep – q – r Kesimpulan: Semua nombor perdana ialah
Conclusion: ep ÷ eq ÷ er = ep – q – r
nombor ganjil.
Conclusion: All prime numbers are odd numbers.
Hujah
This ini kuat
argument dan meyakinkan
is strong kerana
and cogent because kesemua
all the
premis dan
premises kesimpulan
and conclusion adalah benar.
are true. Hujah ini lemah kerana walaupun premis benar
This argument is weak because the premises are true but
tetapi
the kesimpulan
conclusion is false.adalah palsu.

23. Bentukkan satu kesimpulan induktif bagi setiap hujah berikut. 3

Form an inductive conclusion of each of the following arguments.
Contoh
(a) Diberi bahawa / Given that, (b) Diberi bahawa / Given that,
Diberi bahawa / Given that, –1, 3, 7, 11, … –8, –1, 18 , 55, …
1, 16, 81, 256, …
–1 = 4(0) – 1 –8 = 13 – 9
1 = 14
3 = 4(1) – 1 –1 = 23 – 9
16 = 24
7 = 4(2) – 1 18 = 33 – 9
81 = 34
11 = 4(3) – 1 55 = 43 – 9
.
256 = 44
hd
...
...

...
BAB
Penyelesaian:
4n – 1, n = 0, 1, 2, 3, … n3 – 9, n = 1, 2, 3, 4, …
n4, n = 1, 2, 3, 4, …
.B
3
(c) Diberi bahawa / Given that, (d) Pola / Pattern (e) Pola / Pattern
dn
7, 8, 11, 16, … –2, 7, 22, 43, … 0.25, 0.1111..., 0.0625, 0.04, ...
7 = 7 + 02 0.25 = 1
–2 = 3(1)2 – 5 4
S
8 = 7 + 12 7 = 3(2)2 – 5
0.1111 = 1
11 = 7 + 22 22 = 3(3)2 – 5 9
gi
16 = 7 + 32 43 = 3(4)2 – 5
0.0625 = 1
16
...
...

0.04 = 1
an
7 + n2, n = 0, 1, 2, 3, … 3n2 – 5, n = 1, 2, 3, 4, … 25
...

l
1 , n = 1, 2, 3, 4, …
Pe
(n + 1)2

n

ta
(a) Bilangan sisi bagi sebuah poligon, (b) Jika x ialah nombor nyata, maka x2 lebih
The number of side of a polygon, kurang daripada atau sama dengan x3.
n= 360° If x is a real number, then x2 is less than or
bi
sudut peluaran equal to x3.

360° Nana
n=
er
exterior angle
Adakah pernyataan Nana di atas adalah benar?
Cari bilangan sisi bagi sebuah poligon jika sudut Tunjukkan bukti anda. 4
n
peluarannya ialah 72°. Nyatakan nama bagi Is Nana’s statement true? Show your proof.
poligon ini. 4
Pe
Find the number of sides of a polygon if the exterior Kenyataan Nana

Nana's statement adalah palsu.
is false.
angle is 72°. State the name of this polygon. x = –1
(–1)2 = 1 Give an example
Berikan of
satu contoh
denial
penyangkal
360° (–1) = –1
3
n=
sudut peluaran
exterior angle (–1)2 > (–1)3
n = 360°
72°
= 5
Iaisialah
It sebuah pentagon.
a pentagon.

(c) Pada suatu acara amal, jumlah kutipan derma, dalam RM, untuk rumah anak-anak yatim telah
bertambah mengikut rumus C(t) = (t + 12)2 dengan keadaan t ialah bilangan jam. 5
In a charity event, the total donation, in RM, for orphanage has increase according to a formula C(t) = (t + 12)2 where
t is the number of hours.
(i) Buat satu kesimpulan deduktif mengenai jumlah kutipan derma selepas 8 jam.
Make a deductive conclusion on the total donation after 8 hours.
C(8) = (8 + 12)2
= RM400
.
hd
(ii) Pada jam ke berapakah kutipan derma berjumlah RM625?
At which hour the total donation is RM625?
BAB
(t + 12)2 = 625
.B
t + 24t + 144 – 625 = 0
2
t2 + 24t – 481 = 0
3 (not accepted)
t = 13 , t = –37 (tidak diterima)
dn
Thus, total
Maka, donation
kutipan is RM625
derma at the 13th
berjumlah hour. pada jam ke-13.
RM625
S
(d) Jadual di sebelah menunjukkan statistik kemalangan jalan
Tahun Bilangan kemalangan
raya di sebuah negara dari tahun 2015 hingga 2018 yang Year Number of accidents
membentuk satu pola nombor. 6
gi
The table shows the road accident statistics in a country from 2015
to 2018, that form a number pattern.
2015 477 200
–3 500
an
2016 473 700
(i) Bentukkan satu rumus umum bagi bilangan kemalangan –3 500
jalan raya. 2017 470 200
Form a general formula for the number of road accidents. –3 500
l
2018 466 700
Pe
Let n is number
Katakan of years
n ialah from year
bilangan tahun dari tahun 2015.
2015.
477 200 = 480 700 – 3 500(1)
473 700 = 480 700 – 3 500(2)
n
470 200 = 480 700 – 3 500(3)

466 700 = 480 700 – 3 500(4)
ta
...

Then, number
Maka, of road
bilangan accidents from
kemalangan 2015
jalan candari
raya be formulated as boleh dirumuskan dengan
tahun 2015
bi
480 700 – 3 500n, n = 1, 2, 3, …

er
(ii) Jika bilangan kemalangan jalan raya dalam negara tersebut bagi 10 tahun akan mengikut pola
nombor di atas, berapakah jangkaan bilangan kemalangan pada tahun 2022? Kemudian, hitung
perbezaan bilangan kemalangan pada tahun 2022 dengan 2018.
n
If the number of road accidents in the country for the next 10 years followed the number pattern above, what is
the expected number of accidents in 2022? Then, calculate the difference between the number of accidents in
Pe
2022 and 2018.
2015 until
2015 hingga
2022 is equivalent
2022 adalah to 8 years.
bersamaan dengan 8 tahun.
Expected number
Jangkaan of accidents
bilangan in 2022pada tahun 2022
kemalangan
= 480 700 – 3 500(8)
= 452 700
The difference
Perbezaan between the
bilangan numbers of accidents
kemalangan pada tahunin 2022
2022anddengan
2018 2018
= 466 700 – 452 700
= 14 000

PRAKTIS SPM 3
Kertas 2 2. (a) Nyatakan sama ada ayat berikut ialah suatu
SPM pernyataan atau bukan.
2015
State whether the following sentence is a statement
1. (a) Tentukan sama ada akas yang berikut adalah
or not.
SPM benar atau palsu.
2013
Determine whether the following converse is true or
.
false. 7–y=3
hd
BAB
Jika x  4, maka x  9. (b) Tulis dua implikasi bagi pernyataan majmuk
If x  4, then x  9.
.B
berikut.
Write down two implications for the following
(b) Tulis Premis 2 untuk melengkapkan hujah compound statement. 3
dn
berikut.
Write down Premise 2 to complete the following Isi padu sebuah kubus ialah s3 cm3 jika dan
argument. hanya jika sisi kubus ialah s cm.
The volume of a cube is s3 cm3 if and only if the
S
Premis 1: Jika y = mx – 4 ialah persamaan cube is s cm.
linear, maka m ialah kecerunan
gi
bagi garis lurus.
Premise 1: If y = mx – 4 is a linear equation,
then m is a gradient of the straight
an
(c) Tulis Premis 2 untuk melengkapkan hujah di
line.
bawah.
Premis 2: / Premise 2: ...................................... Write down Premise 2 to complete the arguments
Kesimpulan: 3 ialah kecerunan bagi garis below.
l
lurus.
Pe
Conclusion: 3 is a gradient of the straight line. Premis 1: Semua nombor perdana ialah
nombor yang boleh dibahagi
tepat dengan dirinya sendiri
n
(c) Diberi isi padu suatu hemisfera ialah 2 pj3 atau 1 sahaja.
3 Premise 1: All prime numbers are numbers
ta
dengan keadaan j ialah jejari. Buat satu

that can be exactly divisible by
kesimpulan bagi hujah deduktif untuk isi padu themselves or 1 only.
sfera dengan jejari 9 cm.
bi
Premis 2: / Premise 2: ......................................

2 3
Given that the volume of the sphere is pj where j is Kesimpulan: 7 boleh dibahagi tepat dengan
3
the radius. Make a conclusion of deductive argument 7 dan 1 sahaja.
er
Conclusion: 7 can be exactly divisible by 7 and

for the volume of the sphere with radius 9 cm.
1 only.
n
(a) Benar
True
Pe
(b) y = 3x – 4 ialah persamaan

is a linear equation. linear. (d) Bilangan subset bagi suatu set dengan m unsur
ialah 2m. Buat satu kesimpulan bagi hujah
Thepadu
(c) Isi volume of the hemisphere
hemisfera
deduktif untuk bilangan subset set A = {0, 2,
2
= p(9) 3
22, 222, 2 222}.
3 The number of subset for a set with m elements is
= 486p cm3 2m. Make a conclusion of deductive argument for the
number of subsets for set A = {0, 2, 22, 222, 2 222}.

(a) Not
Bukan pernyataan.
a statement. (a) (i) Pernyataan benar
True statement
ImplicationI:I: If
(b) Implikasi Jika isi padu
the volume of asebuah
cube is kubus ialah (ii) Pernyataan palsu
False statement
s3 cm3 , then
maka thesisi
sidekubus itu ialah
of the cube is
s cm. (b) (i) T1 = 102 – 1 (102) – 1 (102)
4 2
Implication If thesisi
II: Jika
Implikasi II: sidesebuah
of a cubekubus
is s cm, ialah
then the
s cm, = 100 – 25 + 50
volumeisi
maka ofpadu
the cube is s3itu
kubus .
cm3ialah s3 cm3. = 25(6 – )
(c) 7 ialah nombor
is a prime numberperdana T2 = 22 × 25(6 – )
(d) Number
Bilangan subsetfor
setset
A A==22mm T3 = 32 × 25(6 – )
of subsets
.
= 25
hd
Thus,
Maka, Tn = 25n2(6 – ) cm2 dengan
with n = 1,
= 32 2, 3
BAB
(ii) T6 = 25 × 62 × (6 – )
.B
= 900(6 – ) cm2
3
dn
S
3. (a) Nyatakan sama ada pernyataan-pernyataan Determine whether the following compound
SPM yang berikut ialah pernyataan benar atau statement is true or false.
2016
pernyataan palsu.
State whether the following statements are true
statement or false statement. gi 4 + 4 = 8 atau 4 × 4 = 8
4 + 4 = 8 or 4 × 4 = 8
an
(i) { } ⊂ {2, 3, 5}
(ii) {a} ⊂ {a, e, i} = {a, e, i} (b) Tulis songsangan bagi implikasi yang berikut.
Write down the inverse for the following implication.
l
(b) Rajah di bawah menunjukkan tiga corak
Pe
pertama daripada suatu jujukan corak. Jika 2x + 5 = 9, maka x = 2.

Lengkung yang terterap dalam setiap segi If 2x + 5 = 9, then x = 2.
empat sama itu ialah lengkok bagi satu sukuan
n
bulatan. (c) Tulis dua implikasi berdasarkan pernyataan

The diagram below shows the first three patterns of
majmuk yang berikut.
ta
a sequence of patterns. The curve inscribed in each

Write down two implications based on the following
square is the arc of a quadrant compound statement.
bi
x2 = 9 jika dan hanya jika x = 3.

x2 = 9 if and only if x = 3.
er
(d) Tulis kesimpulan untuk melengkapkan hujah

n
yang berikut.
Diberi panjang setiap segi empat sama ialah Write down conclusion to complete the following
Pe
10 cm. argument.
Given the length of each square is 10 cm.
(i) Buat satu kesimpulan bagi hujah induktif Premis 1: Semua segi empat sama
untuk luas kawasan tidak berlorek. mempunyai empat sisi yang
Make a conclusion of inductive argument for sama panjang.
the area of the unshaded region. Premise 1: All squares have four sides of equal
(ii) Seterusnya, hitung luas kawasan tidak length.
berlorek untuk corak ke-6. Premis 2: ABCD ialah segi empat sama.
Premise 2: ABCD is a square.
Hence, calculate the area of the unshaded
region for the 6th pattern. Kesimpulan: / Conclusion: ..............................

(a) Benar
True Buat satu kesimpulan bagi hujah induktif
(b) Jika
If 2x + 5 ≠ 9, maka
then x ≠ 2. dengan melengkapkan pernyataan di bawah.
Make a conclusion of inductive argument by
(c) Implication
Implikasi 1:
1: Jika
If then x = 3.
x2 = 9, maka completing the statement below.
Implication 2: If
Implikasi 2: Jika then x2 = 9.
x = 3, maka
Bilangan segi tiga dalam poligon dengan n sisi
ABCD have
(d) ABCD four sides of equal
mempunyai empatlength.
sisi yang sama ialah ................................................................
panjang. The number of triangles in the polygon with n
sides is ..............................................................
(a) Palsu
False
.
hd
(b) Implication 1: Jika
Implikasi 1: If 5n > 0, maka
then n > 0.
Implication
Implikasi 2: If n > 0, maka
2: Jika then 5n > 0.
BAB
SPM berikut adalah benar atau palsu. (c) n − 2, n = 3, 4, 5, …
.B
2017
true or false.
3
dn
–3 > – 4 dan (−5)2 = −25
−3 > − 4 and (−5)2 = −25
S
(b) Tulis dua implikasi berdasarkan pernyataan di
bawah. 6. (a) (i) Tentukan sama ada pernyataan yang
Write down two implications based on the
statement below.
gi SPM
2018
an
true or false.
5n > 0 jika dan hanya jika n > 0
5n > 0 if and only if n > 0 Angka bererti bagi 0.0001437 ialah 4.
The significant figure of 0.0001437 is 4.
l
Pe
(c) Jadual di bawah menunjukkan bilangan sisi (ii) Tulis akas bagi implikasi yang berikut.
Write down the converse for the following
dan bilangan segi tiga dalam beberapa poligon. implication.
The table below shows the number of sides and
n
the number of triangles in some polygons.

Jika suatu sudut terletak antara 180°
ta
Bilangan Bilangan hingga 360°, maka sudut itu ialah sudut

Poligon sisi segi tiga refleks.
bi
Polygon Number of Number of If an angle lies between 180° and 360°, then
sides triangles the angle is a reflex angle.
er
3 1 (b) Tulis Premis 2 untuk melengkapkan hujah

yang berikut.
n
Write down Premise 2 to complete the following

argument.
Pe
Premis 1: Jika p ialah nombor genap,

4 2 maka p boleh dibahagi tepat
dengan 2.
Premise 1: If p is an even number, then p is
divisible by 2.
Premis 2: / Premise 2: ......................................
5 3 Kesimpulan: 6 boleh dibahagi tepat dengan
2.
Conclusion: 6 is divisible by 2.

(c) Berdasarkan maklumat berikut, buat satu (ii) Nyatakan akas dan kontrapositif bagi
kesimpulan bagi hujah deduktif untuk luas implikasi yang berikut.
permukaan sfera yang mempunyai jejari 7 cm. State the converse and contrapositive of the
Based on the information, make a conclusion of following implication.
deductive argument for the surface area of sphere
with radius 7 cm. Jika k ialah nombor negatif, maka k5
ialah nombor negatif.
Luas permukaan sfera yang mempunyai If k is a negative number, then k 5 is a
jejari j cm ialah 4pj2. negative number.
The surface area of a sphere with radius j cm is
.
4pj2.
hd
(c) Buat satu kesimpulan bagi hujah induktif
BAB
True
(a) (i) Benar untuk urutan nombor –6, –3, 2, 9, ... yang
.B
If an angle
(ii) Jika suatuissudut
a reflexialah
angle,sudut
then the angle lies
refleks, maka mengikut pola berikut:
Make a conclusion of inductive argument for the
between
sudut 180
itu o and 360o.
terletak antara 180° hingga 360°.
3 sequence of numbers –6, –3, 2, 9, ... which follows
dn
(b) 6 ialah nombor
is an even genap.
number. the following pattern:
–6 = (1)2 – 7
(c) 4p(7) = 196p
2
–3 = (2)2 – 7
2 = (3)2 – 7
S
9 = (4)2 – 7
…
gi
an
7. (a) Bentukkan suatu pernyataan benar dengan
BUKAN menggunakan pengkuantiti ‘semua’ atau (a) (i) Semua pentagon
All pentagons mempunyai
have five sides. lima sisi.
RUTIN
‘sebilangan’ berdasarkan objek dan ciri yang
l
Some factor offaktor
10 are factors
Pe
diberikan bagi setiap yang berikut. (ii) Sebilangan bagi 10 adalah faktor
Construct a true statement using the quantifier ‘all’ of 20.20.
bagi
or ‘some’ based on the given object and property in
each of the following.
Antecedent: 5 is
(b) (i) Antejadian: 5 aialah
primenombor
number. perdana.
n
(i) Objek: pentagon Consequent: can onlyboleh

be divisible
Akibat: 5 5hanya dibahagi tepat
Object: pentagons by 1 and 5. 5.
dengan 1 dan
ta
Ciri: lima sisi

Property: five sides
Converse:
(ii) Akas: If kk55isialah
Jika a negative
nombornumber, then maka k
negatif,
bi
k
ialahis anombor
negativenegatif.
number.
(ii) Objek: faktor bagi 10
Contrapositive: If Jika
Kontrapositif: k5 is not
k5a negative
bukan nombor
Object: factors of 10
number, then k is not a
er
Ciri: faktor bagi 20 negatif, maka k bukan

negative number.
Property: factors of 20 nombor negatif.
n
(b) (i) Nyatakan antejadian dan akibat bagi suchkeadaan

(c) n2 – 7, dengan that n = 1, 2, 3, 4, …
implikasi yang berikut.
Pe
State the antecedent and consequent of the

following implications.
Jika 5 ialah nombor perdana, maka 5

hanya boleh dibahagi tepat dengan 1
dan 5.
If 5 is a prime number, then 5 can only be
divisible by 1 and 5.

Sudut KBAT
1. (a) Gambar rajah Venn di bawah menunjukkan 2. Diberi bahawa / Given that
set P, Q dan R.
The Venn diagram below shows sets P, Q and R. –4 = a(1)2 – b
5 = a(2)2 – b
P Q
20 = a(3)2 – b
.
R 41 = a(4)2 – b
hd
...
(a) Cari nilai a dan b.
BAB

Find the values of a and b.
.B
Berdasarkan gambar rajah Venn itu, tulis (b) Dengan menggunakan nilai a dan b yang
Based on the Venn diagram, write diperoleh, buat satu kesimpulan bagi hujah 3
(i) satu pernyataan benar, induktif untuk urutan nombor –4, 5, 20,
dn
a true statement, 41, ... yang mengikut pola seperti yang
(ii) satu pernyataan palsu. ditunjukkan di atas.
a false statement. By using the value of a and b obtained, make a
S
conclusion of inductive argument for the sequence
of numbers –4, 5, 20, 41, ... which follows the
(b) Tulis kesimpulan untuk melengkapkan patterns as shown above.

hujah yang berikut.
Write conclusion
argument.
to complete the following
gi (c) Cari perbezaan antara sebutan ke-15 dengan
sebutan ke-12.
an
Find the difference between 15th term dan 12th
Premis 1: Semua gandaan 10 ialah gandaan term.
5.
Premise 1: All the multiples of 10 are multiples of
l
Jawapan / Answer:
Pe
5.
Premis 2: 60 ialah gandaan 10. (a) a – b = –4 … 
Premise 2: 60 is the multiple of 10. 4a – b = 5 … 
Kesimpulan: Daripada
From : a = b – 4 … 
n
Conclusion: Gantikan
Replace  dalam
into :
ta
4(b – 4) – b = 5
Jawapan / Answer : 4b – 16 – b = 5
3b = 21
bi
(a) (i) R ⊂ Q b=7

Apabila
When b = 7,
(ii) P ⊂ Q
er
a =7–4
= 3
[Other suitable
[Jawapan lainanswers are also
yang sesuai acceptable]
juga diterima]
n
suchkeadaan
(b) 3n2 – 7, dengan that n = 1, 2, 3, ...
Pe
(c) Apabila
When n = 12, 3(12)2 – 7 = 425
is the multiple
(b) 60 ialah gandaan of 5.
5. Apabila
When n = 15, 3(15)2 – 7 = 668
Beza = 668 – 425

Difference
= 243
+
+
+ KBAT Ekstra

Module &
MORE
Matematik
JAWAPAN
Bab 4
B
BA
Operasi Set
4 Operations on Sets
Analisis Soalan SPM

Persilangan Set
4.1
Kertas 2017 2018
Intersection of Sets 1 3 3
2 3 3
NOTA IMBASAN
d
1. Persilangan bagi dua set, A dan B ialah set yang Contoh / Example:
Bh
mengandungi unsur-unsur sepunya daripada set A dan ξ = {6, 7, 8, 9, 10, 11}
set B. A = {6, 7, 8, 9}
The intersection of two sets, A and B is a set that contains the B = {8, 9, 10, 11}
common elements in set A and set B. A ∩ B = {8, 9}
n
Persilangan set A dan set B ditulis sebagai A ∩ B. (A ∩ B)’ = {6, 7, 10, 11}
The intersection of set A and set B is written as A ∩ B.
Sd
3. Contoh set persilangan dua set dalam gambar rajah
2. Pelengkap bagi persilangan set A dan set B ialah set Venn.
yang tidak terkandung dalam persilangan dua set itu. An example of intersection of two sets in Venn diagram:
The complement of the intersection of set A and set B is a set
i
which elements not included in the intersection of the two A B
sets.
Pelengkap bagi persilangan set A dan set B ditulis
ng
sebagai (A ∩ B)’.
la
The complement of the intersection of set A and set B is written
as (A ∩ B)’.
Pe
Persilangan set A dan set B

A∩B
n
NOTA
ita
1. Lorekkan rantau yang mewakili persilangan set pada gambar rajah Venn yang diberikan. 1
Shade the region represented by the intersection of sets on the given Venn diagram.
rb
Contoh
(a) P ∩ Q (b) P ∩ Q
A∩B
ne
P Q
A B P Q
Pe
(c) P ∩ R (d) Q ∩ R (e) P ∩ Q ∩ R

P Q P Q P Q
R R R

Matematik Tingkatan 4 Bab 4 Operasi Set
2. Huraikan persilangan set P dan set Q menggunakan (i) perihalan, (ii) penyenaraian, (iii) tatatanda pembina set
dan (iv) gambar rajah Venn. 3
Describe the intersection of set P and set Q using (i) descriptions, (ii) listing, (iii) set builder notation and (iv) Venn diagram.
Contoh
(i) Persilangan set P dan set Q ialah set yang terdiri daripada
P = {x : x ialah gandaan 3 dan 1  x  18} gandaan 6 kurang daripada 13.
P = {x : x is a multiple of 3 and 1  x  18} Intersection of set P and set Q is a set of multiples of 6 that are
Q = {nombor genap antara 2 hingga 14} less than 13.
Q = {even numbers between 2 to 14} (ii) P ∩ Q = {6, 12}
(iii) P ∩ Q = {x : x ialah gandaan 6 dan x  13}
Penyelesaian: P ∩ Q = {x : x is a multiple of 6 and x  13}
P = {3, 6, 9, 12, 15} (iv) P Q
d
Q = {4, 6, 8, 10, 12}
3 4
6
Bh
9 8
12
15 10
BAB
n
Sd
(a) P = {x : x ialah gandaan bagi 2 dan (i) Persilangan set P dan set Q ialah set yang terdiri daripada 4
1  x  20} kuasa dua bagi gandaan 2 yang kurang daripada 17.
i
P = {x : x is a multiple of 2 and 1  x  20}
(ii) P ∩ Q = {4, 16}
ng
Q = {x : x ialah nombor kuasa dua
sempurna dan 1  x  16} (iii) P ∩ Q = {x : x ialah kuasa dua bagi gandaan 2 dan
Q = {x : x is a perfect square and 1  x  16} x  17}
la
(iv) P Q
P = {2, 4, 6, 8, 10, 12, 14, 16, 18}
Pe
10
Q = {1, 4, 9, 16} 2
12 4 1
6
14 16 9
8
n
18
ita
rb
(b) P = {translasi, putaran, pantulan, (i) Persilangan set P dan set Q ialah set yang terdiri daripada
pembesaran} transformasi isometri.
P = {translation, rotation, reflection,
ne
(ii) P ∩ Q = {translasi, putaran, pantulan}

enlargement}
(iii) P ∩ Q = {x : x ialah transformasi isometri}
Q = {translasi, putaran, pantulan}
(iv)
Pe
Q = {translation, rotation, reflection}

P Q
translasi
pembesaran putaran
pantulan

3. Wakilkan set-set yang berikut pada gambar rajah Venn. 3

Represent the sets given on a Venn diagram.
Contoh
(a) P = {a, b, c, d, e}
A = {2, 4, 6, 8, 10} Q = {f, g, h, i, j}
B = {8, 10, 12, 14, 16}
P∩Q=
Penyelesaian:
A ∩ B = {8, 10} P Q
a f i
A B b d g j
2 12
8 c e h
4 14
d
10
6 16
Bh
BAB
n
Sd
(b) P = {x : x ialah integer dan 1 < x < 10} (c) P = {x : x ialah gandaan 4 dan 1 < x < 20}
4 P = {x : x is an integer and 1 < x < 10} P = {x : x is a multiple of 4 and 1 < x < 20}
Q = {x : x ialah nombor perdana dan 3 , x , 7} Q = {x : x ialah gandaan 5 dan 1 < x < 20}
i
Q = {x : x is a prime number and 3 , x , 7} Q = {x : x is a multiple of 5 and 1 < x < 20}
P = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9,10}
ng P = {4, 8, 12, 16, 20}
Q = {5} Q = {5, 10, 15, 20}
la
P ∩ Q = {5} P ∩ Q = {20}
Pe
P P Q
1
10 2 4 5
Q 8 20
9 3 10
5 12
n
16 15
8 4
ita
7 6
rb
(d) P = {x : x ialah integer positif dan 20 , x , 30} (e) P = {p, e, l, a, n, g, i}

p = {x : x is a positive integer and 20 , x , 30} Q = {p, e, t, a, n, g}
ne
Q = {x : x ialah nombor perdana dan 20 , x , 30} R = {huruf vokal}

Q = {x : x is a prime number and 20 , x , 30} R = {vowels}
P = {21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29} P ∩ Q = {p, e, a, n, g}
Pe
Q = {23, 29} R = {a, e, i, o, u}

P ∩ Q = {23, 29} P ∩ Q ∩ R = {e, a}
P Q
21 27 t
22 28
p
P n R
24 Q g e
23 a o
25 29 l i
u
26

4. Diberi  ialah set semesta, lorekkan rantau yang mewakili persilangan set pada gambar rajah Venn yang
diberikan. 2
Given  is a universal set, shade the region represented by the intersection of sets on the given Venn diagram.
Contoh
(a) C ∩ D’ (b) P’ ∩ Q
K’ ∩ L
C D Q
K L K L P
K L
d
(c) R’ ∩ S ∩ T (d) E ∩ F’ ∩ G’
K L
Bh

R S E F
BAB
n
K L T G
Sd
5. Senaraikan unsur-unsur pelengkap bagi persilangan set berikut. 3
4
List the elements for the complement of the intersection of the following sets.
i
Contoh ng
(a)  = {51, 52, 53, 54, 55, 56, 57} (b)  = {M, A, L, A, Y, S, I, A}
 = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10} M = {51, 53, 55, 57} U = {A, S, I, A}
P = {2, 3, 7, 8, 10}
la
N = {52, 53, 54, 55} V = {S, A, L, A, M]
Q = {1, 4, 7, 9, 10}
Penyelesaian:
Pe
M ∩ N = {53, 55} U ∩ V = {A, S, A}

P ∩ Q = {7, 10} (M ∩ N)’ = {51, 52, 54, 56, 57} (U ∩ V)’ = {M, L, A, Y, I}
(P ∩ Q)’ = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9}
n
(c)  = {x : x ialah integer dan (d)  = {x : x ialah integer dan (e)  = {x : x ialah integer dan
1  x  10} 10 , x  24} 30  x  41}
ita
 = {x : x is an integer and  = {x : x is an integer and  = {x : x is an integer and

1  x  10} 10 , x  24} 30  x  41}
rb
G = {faktor bagi 56} S = {x : x ialah gandaan 3} J = {x : x ialah nombor

G = {factors of 56} S = {x : x is a multiple of 3} perdana}
H = {faktor bagi 64} T = {x : x ialah gandaan 4} J = {x : x is a prime number}
ne
H = {factors of 64} T = {x : x is a multiple of 4} K = {x : x ialah nombor ganjil}

K = {x : x is an odd number}
 = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10}  = {11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, L = {nombor dengan digit 3}
Pe
G = {1, 2, 4, 7, 8} 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24} L = {number with digit 3}
H = {1, 2, 4, 8} S = {12, 15, 18, 21, 24}
T = {12, 16, 20, 24}  = {30, 31, 32, 33, 34, 35, 36,
G ∩ H = {1, 2, 4, 8} 37, 38, 39, 40, 41}
(G ∩ H)’ = {3, 5, 6, 7, 9, 10} S ∩ T = {12, 24} J = {31, 37, 41}
(S ∩ T)’ = {11, 13, 14, 15, 16, K = {31, 33, 35, 37, 39, 41}
17, 18, 19, 20, 21, L = {30, 31, 32, 33, 34, 35, 36,
22, 23} 37, 38, 39}
J ∩ K ∩ L = {31, 37}
(J ∩ K ∩ L)ʹ = {30, 32, 33, 34,
35, 36, 38, 39,
40, 41}


(a) Gambar rajah Venn di sebelah menunjukkan set A dan set B. Diberi
B
n(A) = 38, n(B) = 42 dan n(A ∩ B) = 9, hitung n() jika  = A ∪ B. 4 A
The Venn diagram shows set A and set B. Given that n(A) = 38, n(B) = 42 and
x 9 y
n(A ∩ B) = 9, calculate n() if  = A ∪ B.
x + 9 = 38 y + 9 = 42 n() = x + y + 9
x = 29 y = 33 = 29 + 33 + 9
= 71

(b) Gambar rajah Venn di sebelah menunjukkan bilangan murid yang M S
d
menyertai Kelab Matematik dan Kelab Sains. Diberi bahawa set
semesta, , set M = {murid menyertai Kelab Matematik} dan set S =
Bh
x+5 x 2x – 3
{murid menyertai Kelab Sains}. Jumlah bilangan murid yang menyertai
Kelab Matematik sahaja dan Kelab Sains sahaja ialah 23 orang murid.
Hitung bilangan murid yang menyertai kedua-dua kelab. 4
BAB
n
The Venn diagram shows the number of students who joined Mathematics Club dan Science Club. It is given that the
universal set,  set M = {students join Mathematics Club} and set S = {students join Science Club}. The total number of
Sd
students who joined Club Mathematics only and Science Club only is 23 students. Calculate the number of students
who joined both clubs.
4
(x + 5) + (2x – 3) = 23 Maka, 7 orang murid menyertai kedua-dua kelab.
i
3x + 2 = 23 ng
3x = 21
x =7
la
Pe
(c) Jadual di bawah menunjukkan makanan yang dipesan oleh 24 orang pelanggan di sebuah restoran. 5
The table shows the food ordered by 24 customers at a restaurant.
Bilangan (i) Lukis gambar rajah Venn untuk mewakili

Makanan pelanggan maklumat tersebut.
n
Food Number of Draw a Venn diagram to represent the information.

ita
customers (ii) Berapakah bilangan pelanggan yang

Nasi goreng sahaja memesan nasi goreng dan mi sup?
4 How many of them ordered fried rice and noodle
Fried rice only
rb
soup?
Sup sayur sahaja
5 (i)
ne
Vegetable soup only Nasi goreng
Mi sup sahaja 4
8
Pe
Noodles soup only

Mi sup Sup sayur
x 2
Nasi goreng dan sup sayur
2
Fried rice and vegetable soup
8 3 5
Nasi goreng dan mi sup

x
Fried rice and noodles soup
(ii) 22 + x = 24
Sup sayur dan mi sup
3 x = 2
Vegetable soup and noodles soup
2 orang pelanggan yang memesan nasi
goreng dan mi sup.

Kesatuan Set
4.2 Union of Sets
NOTA IMBASAN
1. Set kesatuan ialah set yang mengandungi semua unsur Pelengkap bagi kesatuan set A dan set B ditulis sebagai
dalam set A dan set B. (A ∪ B)’.
The union of two set is the set of all elements included in set The complement of the union of set A and set B is written as
A and set B. (A ∪ B)’.
Set kesatuan bagi set A dan set B ditulis sebagai A ∪ B. Contoh / Example:
The union of set A and set B can be written as A ∪ B. ξ = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10}
A = {1, 2, 3, 4}
d
2. Pelengkap bagi kesatuan set A dan set B ialah set yang B = {4, 5, 6, 7}
Bh
tidak terkandung dalam kesatuan dua set itu. A ∪ B = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7}
The complement of the union of two sets, set A and set B is a (A ∪ B)’ = {8, 9, 10} NOTA
set which elements not included in the two sets.
BAB
n
7. Lorekkan rantau yang mewakili kesatuan set pada gambar rajah Venn yang diberikan. 1
Shade the region represented by the union of sets on the given Venn diagram.
Sd
Contoh
(a) R ∪ S (b) T ∪ U (c) V ∪ W ∪ X 4
P∪Q
i

P Q
R
ng
S T
U
V W
la
X
Pe
8. Huraikan kesatuan set S dan set T menggunakan (i) penyenaraian, (ii) tatatanda pembina set dan (iii) gambar
rajah Venn. 3
n
Describe the union of set S and set T using (i) listing, (ii) set builder notation and (iii) Venn diagram.
ita
Contoh
(i) S ∪ T = {2, 4, 6, 8, 10, 12, 14, 16}
S = {gandaan 2 yang kurang daripada 16} (ii) S ∪ T = {x : x ialah gandaan 2 dan x  16}
rb
S = {multiples of 2 which are less than 16} S ∪ T = {x : x is a multiple of 2 and x  16}

T = {gandaan 4 yang kurang daripada 20} (iii) S T
T = {multiples of 4 which are less than 20} 2
ne
4
Penyelesaian: 6
S = {2, 4, 6, 8, 10, 12, 14} 8 16
10
T = {4, 8, 12, 16}
Pe
12
14
S ∩ T = {4, 8, 12}
(a) S = {x : x ialah nombor perdana dan 3 < x , 20} (i) S ∪ T = {1, 3, 5, 7, 9, 11, 13, 15, 17, 19}
S = {x : x is a prime number and 3 < x , 20} (ii) S ∪ T = {x : x ialah nombor ganjil dan 1 < x  20}
T = {nombor ganjil kurang daripada 20} (iii) S T
T = {odd number which are less than 20} 3
13 1
S = {3, 5, 7, 11, 13, 17, 19} 5
T = {1, 3, 5, 7, 9, 11, 13, 15, 17, 19} 17 9
7
S ∩ T = {3, 5, 7, 11, 13, 17, 19} 19 15
11

9. Tentukan kesatuan bagi set yang diberikan. 3

Determine the union for the given sets.
Contoh
(a) G = {r, o, t, i} (b) G = { huruf dalam perkataan
A = {1, 2, 3, 4}, B = {4, 5, 6} H = {b, i, s, k, u, t} ‘SARAWAK’}
Penyelesaian: G = {letters in word ‘SARAWAK’}
A ∪ B = {1, 2, 3, 4, 5, 6} G ∪ H = {r, o, t, i, b, s, k, u} H = {huruf dalam perkataan
‘SARIKEI’}
H = {letters in word ‘SARIKEI’}
Kesalahan Lazim
A  B = {1, 2, 3, 4, 4, 5, 6} G = {S, A, R, W, K}
• 4 ialah unsur yang sama. H = {S, A, R, I, K, E}
d
4 is the same element.
G ∪ H = {S, A, R, W, K, I, E}
Bh
(c) G = {bulan yang mempunyai (d) P = {x : x ialah nombor genap (e) P = {faktor bagi 3}
31 hari} yang kurang daripada 12} P = {factors of 3}
G = {month that has 31 days} P = {x : x is an even number which Q = {faktor bagi 4}
BAB
n
H = {bulan yang bermula is less than 12} Q = {factors of 4}
Sd
dengan huruf J} Q = {x : x ialah nombor ganjil R = {nombor perdana antara 1
H = {month starts with letter J} yang kurang daripada 12} dengan 6}
4 Q = {x : x is an odd number R = {prime numbers between 1
G = {Januari, Mac, Mei, Julai, which is less than 12} and 6}
i
Ogos, Oktober, Disember}
H = {Januari, Jun, Julai}
G ∪ H = {Januari, Mac, Mei,
ng
P = {2, 4, 6, 8, 10}
Q = {1, 3, 5, 7, 9, 11}
P = {1, 3}
Q = {1, 2, 4}
P ∪ Q = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, R = {2, 3, 5}
Jun, Julai, Ogos,
la
10, 11} P ∪ Q ∪ R = {1, 2, 3, 4, 5}
Oktober, Disember}
Pe
n
Shade the region represented by the union of sets in the given Venn diagram.
Contoh
ita
(a) E’ ∪ F (b) E ∪ F’
E ∪ F’

Penyelesaian: E F E
rb
E F
E F F
ne
E F
Pe
(c) E ∪ F ∪ G’ (d) E ∪ F’ ∪ G
E F

E F E F G
E F G

11. Senaraikan unsur-unsur pelengkap bagi kesatuan set berikut. 3

List the elements for the complement of the union of the following sets.
Contoh
(a)  = {A, B, C, D, E, F, G, H, I, J, K} (b)  = {11, 12, 13, 14, 15, 16, 17}
 = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8} K = {B, I, J, A, K} K = {12, 14, 16}
A = {1, 3, 5, 7} L = {J, I, K, A} L = {11, 13, 15, 17}
B = {2, 4, 5, 7, 8}
K ∪ L = {A, B, I, J, K} K ∪ L = {11, 12, 13, 14, 15,
Penyelesaian:
(K ∪ L)’ = {C, D, E, F, G, H} 16, 17}
A ∪ B = {1, 2, 3, 4, 5, 7, 8}
(K ∪ L)’ = ø
(A ∪ B)’ = {6}
d
(c)  = {x : x ialah integer positif (d)  = {x : x ialah integer positif (e)  = {faktor bagi 72}
dan 1  x  15} dan 1  x  15}  = {factors of 72}
Bh
 = {x : x is a positive integer and  = {x : x is a positive integer and K = {nombor perdana}
1  x  15} 1  x  15} K = {prime numbers}
K = {gandaan 2} K = {faktor bagi 16} L = {nombor kuasa dua
K = {multiples of 2} K = {factors of 16} sempurna}
BAB
n
L = {nombor ganjil antara 4 L = {x : x ialah nombor yang L = {perfect squares}
Sd
dengan 10} boleh dibahagi dengan 4}
L = {odd numbers between 4 and L = {x : x is a number divisible by  = {1, 2, 3, 4, 6, 8, 9, 12, 18,
10} 4} 24, 36, 72} 4
K = {1, 2, 4, 8} K = {2, 3}
K = {2, 4, 6, 8, 10, 12, 14}
i
ng
L = {4, 8, 12} L = {1, 4, 9, 36}
L = {5, 7, 9} K ∪ L = {1, 2, 3, 4, 9, 36}
K ∪ L = {2, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, K ∪ L = {1, 2, 4, 8, 12}
(K ∪ L)’ = {3, 5, 6, 7, 9, 10, 11, (K ∪ L)’ = {6, 8, 12, 18, 24,
12, 14} 72}
la
(K ∪ L)’ = {1, 3, 11, 13, 15} 13, 14, 15}
Pe
12. Cari setiap yang berikut. 3

Find each of the following.
(i) P ∪ Q (ii) P ∪ R (iii) Q ∪ R’ (iv) P ∪ Q ∪ R (v) P’ ∪ Q ∪ R (vi) P’ ∪ Q’ ∪ R
n
Contoh
ita
(a) Diberi bahawa / Given that

Diberi bahawa / Given that ξ = {x : 1 < x < 12, x ialah integer positif}
ξ = {p, q, r, s, t, x, y, z} ξ = {x : 1 < x < 12, x is a positive integer}
rb
P = {p, q, r} P = {2, 3, 4, 8, 12}

Q = {r, s, t} Q = {3, 8, 10, 11}
ne
R = {x, y, z} R = {1, 2, 3}
Penyelesaian: P’ = {1, 5, 6, 7, 9, 10, 11}
P’ = {s, t, x, y, z} Q’ = {1, 2, 4, 5, 6, 7, 9, 12}
Pe
Q’ = {p, q, x, y, z} R’ = {4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12}

R’ = {p, q, r, s, t}
(i) P ∪ Q = {2, 3, 4, 8, 10, 11, 12}
(i) P ∪ Q = {p, q, r, s, t} (ii) P ∪ R = {1, 2, 3, 4, 8, 12}
(ii) P ∪ R = {p, q, r, x, y, z} (iii)Q ∪ R’ = {3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12}
(iii)Q ∪ R’ = {p, q, r, s, t} (iv) P ∪ Q ∪ R = {1, 2, 3, 4, 8, 10, 11, 12}
(iv) P ∪ Q ∪ R = {p, q, r, s, t, x, y, z} (v) P’ ∪ Q = {1, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11}
(v) P’ ∪ Q = {r, s, t, x, y, z} P’ ∪ Q ∪ R = {1, 2, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11}
P’ ∪ Q ∪ R = {r, s, t, x, y, z} (vi) P’ ∪ Q’ = {1, 2, 4, 5, 6, 7, 9, 10, 11, 12}
(vi) P’ ∪ Q’ = {p, q, s, t, x, y, z} P’ ∪ Q’ ∪ R = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 10, 11, 12}
P’ ∪ Q’ ∪ R = {p, q, s, t, x, y, z}


(a) Gambar rajah Venn berikut menunjukkan set G dan H dengan set semesta,  = G ∪ H. Jika n(G) = 18, cari
n(G ∪ H). 4
The Venn diagram shows set G and H with the universal set,  = G ∪ H. If n(G) = 18, find n(G ∪ H).
G H
4x + 1 + x + 2 = 18 n(G ∪ H) = 18 + 5x – 3
5x + 3 = 18 = 15 + 5(3) 4x + 1 x+2 5x – 3
5x = 15 = 30
x =3
d
(b) Satu kajian mengenai makanan kegemaran (c) Gambar rajah Venn di bawah menunjukkan
Bh
murid di kantin sekolah telah dibuat ke atas hobi bagi 90 orang murid.
45 orang murid. Gambar rajah Venn di bawah The Venn diagram below shows the hobbies of 90
mewakili hasil kajian tersebut. students.
A study of student's favourite foods in a school
Diberi bahawa / It is given that :
BAB
n
canteen were made to 45 students. The Venn diagram
represents the results of the study. set semesta, ξ = P ∪ Q ∪ R,
Sd
universal set,  = P ∪ Q ∪ R,
A B
Diberi bahawa / Given that: P = {murid yang suka melancong},
4 A = {mi} / A = {noodle} 9–x 2 12 2
P = {students who like travelling},
B = {nasi lemak} x
10 3 Q = {murid yang suka membaca} dan
i
C = {burger} ng Q = {students who like reading} and
x+3
R = {murid yang suka muzik}.
Hitung bilangan murid yang: C
R = {students who like music}.
Calculate the number of students who:
la
(i) menggemari ketiga-tiga jenis makanan,
like all the three foods, P Q
Pe
(ii) tidak menggemari mi, m 10

do not like noodle, 27
8
17 11
(iii) menggemari mi atau burger atau kedua-
duanya, k
n
like noodle or burger or both, R

ita
(iv) tidak menggemari ketiga-tiga makanan.

do not like all the three foods.
Bilangan murid yang suka membaca sahaja
rb
(i) n(ξ) = 45 ialah tiga kali bilangan murid yang suka muzik
9 – x + 2 + 12 + 2 + 10 + x + 3 + x + 3 = 45 sahaja. Cari nilai k dan m.
x + 41 = 45 The number of students who like reading only was
ne
x=4 three times the number of students who like music

only. Find the values of k and m.
4 orang murid, menggemari ketiga-tiga
Pe
jenis makanan. 27 = 3k
k=9
(ii) n(A’) = 12 + 2 + 3 + 7 n(ξ) = 90
= 24 orang m + 10 + 17 + 8 + 11 + 27 + k = 90
m + 73 + 9 = 90
(iii) n(A ∪ C) = 45 – 12 – 2 m + 82 = 90
= 31 orang m=8
Maka, k = 9 dan m = 8.
(iv) n(A ∪ B ∪ C)’ = 2 orang

Gabungan Operasi Set

4.3 Combined Operations on Sets
NOTA IMBASAN
1. Gabungan operasi set melibatkan kedua-dua Contoh / Example:

persilangan dan kesatuan set.  = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10}
Combined operations on sets involving the intersection and A = {2, 4, 6, 8, 10}
union of sets. B = {2, 4, 8, 9}
Contoh / Example: C = {2, 3, 9, 10}
A = {7, 14, 21, 28, 35, 42, 49} A ∩ B ∪ C = {2, 3, 4, 8, 9, 10}
B = {14, 28, 42} Pelengkap bagi A ∩ B ∪ C / Complement of A ∩ B ∪ C
d
C = {6, 12, 18, 24, 30, 36, 42, 48} = {1, 5, 6, 7}
Bh
A ∪ B ∩ C = {42}

A ∩ B ∪ C = {6, 12, 14, 18, 24, 28, 30, 36, 42, 48} A B
4
2. Pelengkap bagi gabungan operasi set ialah set yang 6 8
tidak terkandung dalam gabungan operasi set itu. 2
BAB
n
The complement of combined operations on sets is a set which 10 9
1
Sd
elements not included in the combined operations on the sets. 3
5
C
7
4
i
ng
Contoh
la
Diberi bahawa / Given that : ξ = {10, 20, 30, 40, 50, 60, 70, 80, 90}
ξ = {10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18} A = {30, 60, 80, 90}
Pe
A = {10, 13, 15} B = {80}

B = {15, 16, 17} C = {20, 40, 60, 80}
C = {13, 15, 16, 17}
Cari / Find:
n
Cari / Find : (i) A ∪ B ∪ C

(i) A ∪ B ∪ C (iii) (A ∩ B) ∪ (B ∩ C)
ita
(ii) A ∩ (B ∪ C)
(ii) A ∩ B ∩ C (iv) A ∩ (B ∪ C’) (iii) A ∩ B ∪ C
(iv) A ∩ (B ∪ C’)
Penyelesaian:
rb
(i) A ∪ B ∪ C = {10, 13, 15, 16, 17}

(i) A ∪ B ∪ C = {20, 30, 40, 60, 80, 90}
(ii) A ∩ B ∩ C = {15}
ne
(iii) (A ∩ B) ∪ (B ∩ C) Lakukan operasi di dalam

(A ∪ B) = {15}
kurungan dahulu. (ii) A ∩ (B ∪ C)
Perform operation in the
(B ∩ C) = {15, 16, 17} (B ∪ C ) = {20, 40, 60, 80}
Pe
brackets first.
A ∩ (B ∪ C) = {60, 80}
(A ∩ B) ∪ (B ∩ C) = {15} ∪ {15, 16, 17}
= {15, 16, 17} (iii) A ∩ B ∪ C
(iv) A ∩ (B ∪ C’) A ∩ B = {80}
C’ = {10, 11, 12, 14, 18} A ∩ B ∪ C = {20, 40, 60, 80}
(B ∪ C’) = {10, 11, 12, 14, 15, 16, 17, 18}
A ∩ (B ∪ C’) (iv) A ∩ (B ∪ C’)
= {10, 13, 15} ∩ {10, 11, 12, 14, 15, 16, 17, 18} C’ = {10, 30, 50, 70, 90}
= {10, 15} (B ∪ C’)= {10, 30, 50, 70, 80, 90}
A ∩ (B ∪ C’)= {30, 80, 90}

(b) Berdasarkan gambar rajah Venn di bawah, (i) P ∩ Q ∩ R = {5}

cari: (ii) (Q ∪ R) = {3, 5, 7, 8, 9, 10}
Based on the Venn diagram above, find:
P’ = {2, 6, 7, 8, 9}
(i) P ∩ Q ∩ R P’ ∩ (Q ∪ R) = {7, 8, 9}
P Q
(ii) P’ ∩ (Q ∪ R) (iii) P ∩ Q = {3, 5}
4 3 7
(iii) (P ∩ Q)’ ∪ R (P ∩ Q)’ = {2, 4, 6, 7, 8, 9,10}
5
(iv) (P ∪ Q ∪ R)’ 10 9 R = {5, 8, 9, 10}
2
8 6 (P ∩ Q)’ ∪ R = {2, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10}
R
(iv) (P ∪ Q ∪ R)’ = {2, 6}
d
15. Lorekkan rantau yang mewakili gabungan operasi set pada gambar rajah Venn yang diberikan. 2
Shade the region represented by the combined operations on sets in the given Venn diagram.
Bh
Contoh
(a) A ∩ (B’ ∪ C ) (b) (A ∩ B) ∪ (B ∩ C)
P’ ∪ (Q ∩ R)
A B B
BAB
Penyelesaian:
n
A C
Sd
P Q P Q
4 ∪
R R
P (Q R) C
i
(c) C’ ∪ (A ∩ B )
ng (d) A ∩ (B ∪ C )’
P Q
la
A B A B
C C
Pe
R
P (Q R)
n
ita
16. Lorekkan rantau yang mewakili pelengkap bagi gabungan operasi set dalam gambar rajah Venn yang diberikan.
Shade the region that represented the complement of combined operations on sets in the given Venn diagram. 2
rb
Contoh
(a) Pelengkap bagi (b) Pelengkap bagi
ne
Pelengkap bagi / Complement of Complement of Complement of

P ∪ (Q ∩ R) A ∩ (B ∪ C) (B ∩ C)’ ∪ A’
Penyelesaian:
Pe

A B A B
P Q
P ∪ (Q ∩ R)

P Q C C
Pelengkap bagi
Complement of
R P ∪ (Q ∩ R)

17. Nyatakan hubungan yang diwakili oleh rantau berlorek dalam setiap gambar rajah Venn yang berikut. 2
State the relationship represented by the shaded region in each of the following Venn diagram.
Contoh
(a) (b)

A B A B A B
C C C
Penyelesaian:
d
(A ∪ B)’ ∩ C A∩B∪C (A ∪ B ∪ C)’
Bh
(c) (d) (e)

BAB
n
A B A B A B
Sd
4
C C C
i
(A ∩ B)’
ng
A’ ∩ B ∪ C (A ∩ B)’ ∩ C
la
Pe
(a) Gambar rajah Venn berikut menunjukkan 3 jenis permainan yang diminati oleh 100 orang murid.
Diberi bahawa P = {badminton}, Q = {tenis} dan R = {pingpong}. Hitung bilangan murid yang meminati
n
permainan: 4
ita
The Venn diagram shows 3 favourite games of 100 students. Given that P = {badminton} , Q = {tennis} and R = {table
tennis}. Calculate the number of students who like:
(i) pingpong sahaja,
rb
only table tennis,

P Q
(ii) tenis atau pingpong atau kedua-duanya,
12
ne
tennis or table tennis or both, 3 x + 10

(iii) badminton dan ping pong, 5
13 7
badminton and table tennis,
Pe
x
(iv) badminton, tenis dan ping pong.
R
badminton, tennis and table tennis.
(i) n(P ∪ Q ∪ R) = 100 (ii) n(Q ∪ R) = 100 – 12

12 + 3 + 13 + 5 + 7 + x + x + 10 = 100 = 88 orang
2x + 50 = 100 (iii) n(P ∩ R = 13 + 5
2x = 50 = 18 orang
x = 25
(iv) n(P ∩ Q ∩ R) = 5 orang
Maka, 25 orang murid meminati ping pong sahaja.

(b) Gambar rajah Venn di bawah menunjukkan hasil (c) Jadual di bawah menunjukkan warna kegemaran
kajian tentang bilangan murid yang mengambil 30 orang kanak-kanak di sebuah tadika. 6
tiga jenis pengangkutan yang utama ke sekolah. The tables below shows the favorites colour of 30
Kajian tersebut dibuat ke atas 40 orang murid children in a kindergarten.
Tingkatan 4 Amal. 5 Bilangan kanak-
The Venn diagram below shows the result of a study on Warna kegemaran
Favorite colour kanak
the number of students who take the three main types
Number of children
of transportation to school. The study was made to the
40 students of Form 4 Amal. Biru / Blue x
Hijau / Green 10
Diberi bahawa / Given that
A = {Kereta} / A = {Car} Merah / Red 8
d
B = {Motosikal} / B = {Motorcycle} Biru dan Hijau
4
Bh
C = {Bas} / C = {Bus} Blue and Green
Biru dan Merah
6
A B C Blue and Red
Hijau dan Merah
BAB
n
5
9 3 8 11 Green and Red
Sd
Biru, Hijau dan Merah
3
Blue, Green and Red
4
(i) Lukis gambar rajah Venn untuk mewakili
Hitung bilangan murid yang:
i
Calculate the number of students who: ng maklumat dalam jadual di atas.
Draw a Venn diagram to represent the information
(i) datang ke sekolah dengan motosikal sahaja,
in the table above.
come to school by motorcycles only,
(ii) Hitung nilai x.
(ii) tidak mengambil ketiga-tiga jenis
la
Calculate the value of x.
pengangkutan di atas,
did not take all the three types of transportation, (iii) Guru-guru tadika tersebut ingin mengecat
Pe
(iii) tidak datang ke sekolah dengan kereta. kelas dengan warna yang paling digemari
did not come to school by car. kanak-kanak, apakah warna yang patut
digunakan?
(i) n(B  A’) = 8 orang The teachers of the kindergarten want to paint their
n
class with the most favorite colour. What colour

should be use?
ita
(ii) n(A  B  C)’ = n(x) – n(A  B  C)

= 40 – (9 + 3 + 8 + 11)
(i) Biru Hijau
= 40 – 31
rb
= 9 orang x–7 1 4
3
ne
(iii) n(A)’ = n(x) – n(A) 3 2

= 40 – (9 + 3)
= 40 – 12
Pe
= 28 orang Merah
(ii) n(Biru  Hijau  Merah) = 30

x – 7 + 1 + 3 + 3 + 4 + 2 = 30
x = 24
(iii) Bilangan kanak-kanak suka warna
– Biru = 24 orang
– Hijau = 10 orang
– Merah = 8 orang
Maka, warna biru patut digunakan.

PRAKTIS SPM 4
Kertas 1 4. Terdapat 1 200 orang murid dalam sebuah sekolah.
SPM Suatu kajian mengenai jenama alat tulis A, B dan
2015
1. Rajah di bawah ialah gambar rajah Venn yang C yang dibeli oleh murid-murid tersebut telah
SPM menunjukkan bilangan unsur dalam set P, set Q dijalankan. Kajian tersebut menunjukkan bahawa
2014
dan set R dengan set semester x = P  Q  R. 43% daripada murid itu membeli alat tulis A, 31%
The diagram below is a Venn diagram showing the membeli alat tulis B dan 17% membeli alat tulis
number of elements in sets P, Q and R where the universal C. Daripada jumlah tersebut, 7% membeli alat
set x = P  Q  R.
d
tulis A dan B, 5% membeli alat tulis B dan C, 6%
membeli alat tulis A dan C manakala 2% membeli
Bh
P Q R
ketiga-tiga alat tulis itu. Cari bilangan murid yang
19
m 6 5 membeli alat tulis A sahaja.
3m + 2 There are 1 200 students in a school. A study of brand of
stationery A, B and C bought by the students have been
BAB
n
carried out. The study showed that 43% of the students
Diberi n(P) = n(Q  R). Cari nilai m. bought stationery A, 31% bought stationery B and 17%
Sd
Given n(P) = n(Q  R). Find the value of m. bought stationery C. From the total, 7% of the students
A 2 C 5 bought stationery A and B, 5% bought stationery B and 4
B 3 D 6 C, 6% bought stationery A and C while 2% of the students
bought the all three types of stationery. Find the number
i
ng of students who bought stationery A only.
2. Diberi bahawa / Given that :
SPM A 516 C 384
2015 B 432 D 232
ξ = {x : 3 , x , 9, x ialah integer}
la
ξ = {x : 3 , x , 9, x is an integer}
5. Rajah di bawah menunjukkan gambar rajah
P = {x : x . 3}
SPMVenn dengan set semesta, x = P ∪ Q ∪ R, set
Pe
R = {x : x > 7} 2016
P = {murid yang mengambil bahagian dalam larian
ξ=PQR
100 m}, set Q = {murid yang mengambil bahagian
P  Q = {5, 6}
lompat jauh} dan set R = {murid yang mengambil
bahagian lompat tinggi}.
n
Antara yang berikut, yang manakah semua unsur The diagram below shows a Venn diagram with the
ita
bagi set Q’? universal set, x = P ∪ Q ∪ R, set P = {students who took part
Which of the following is the elements of set Qʹ? in 100 m race}, set Q = {students who took part in long
A {3, 4, 5} C {4, 5, 7, 8} jump} and set R = {students who took part in high jump}.
rb
B {4, 7, 8} D {4, 6, 7, 8} Q
P R
3. Rajah di bawah ialah gambar rajah Venn dengan
ne
28
SPM keadaan set semester, ξ = K ∪ L ∪ M.
2013
The diagram below is a Venn diagram such that the
4
SPM universal set, ξ = K ∪ L ∪ M.
Pe
2015
K L M
Diberi n(P) = 30, n(Q) = 40 dan n(R) = 25. Cari

bilangan murid yang tidak mengambil bahagian
dalam lompat jauh.
Given n(P) = 30, n(Q) = 40 and n(R) = 25. Find the
number of students who did not take part in long jump.
Antara set berikut, yang manakah,mewakili
A 41
kawasan berlorek?
Which of the following set represents the shaded region?
B 43
A (K ∪ M)’ ∩ L C (K ∩ M’) ∩ L C 53
B K’ ∩ L ∪ M’ D K∩L∪M D 58

6. Rajah di bawah menunjukkan gambar rajah Venn 9. Jadual di bawah menunjukkan negara yang ingin
SPM dengan set semesta, x = P ∪ Q ∪ R. SPM dilawati oleh 45 orang murid.
2013 2018
The diagram below shows a Venn diagram with the The table below shows the countries that would like to
SPM be visited by 45 students.
2016 universal set, x = P ∪ Q ∪ R.
Q
e Negara Bilangan murid
P b R
Countries Number of students
a
c f
g Australia 22
d
Korea 23

Thailand 22
Senaraikan semua unsur bagi set P’ ∩ Q.
List all the elements of set P ∩ Q. Australia dan Thailand
7
Australia and Thailand
d
A {a, d} C {b, c, f}
B {e, g} D {e, f, g} Korea dan Thailand
Bh
10
Korea and Thailand
7. Gambar rajah Venn di bawah menunjukkan
Korea sahaja
SPM bilangan murid yang memiliki telefon pintar, 8
2017 Korea only
komputer dan komputer riba.
BAB
n
The Venn diagram below shows the number of students Thailand sahaja
9
own smartphones, computers and laptops. Thailand only
Sd
Komputer riba Telefon pintar Diberi bahawa set A = {murid ingin melawat
4 Laptop Smartphone
Australia}, set K = {murid ingin melawat Korea}
dan set T = {murid ingin melawat Thailand}.
i
Komputer
15 x Antara berikut, gambar rajah Venn manakah yang
3x
70
90
Computer ng mewakili data tersebut?
Given that set A = {students who want to visit Australia},
set K = {students who want to visit Korea} and set
la
Diberi bilangan murid yang memiliki telefon T = {students who want to visit Thailand}. Which of the
pintar adalah 9 kali bilangan murid yang memiliki following Venn diagram represents the data?
Pe
komputer. Hitung bilangan murid yang memiliki A A K C A K

komputer riba sahaja. 5 6
10 8 10 8
Given the number of students who own smartphones 4 4
is 9 times the number of students who own computer. 6 3 3 5
n
Calculate the number of students who own laptop only. 9 9

T T
A 5 C 20
ita
B 15 D 180 B A K
D A K
3 5
8. Rajah di bawah menunjukkan gambar rajah Venn 10 8 10 8
rb
4 4
SPM dengan set semesta , set K, set L dan set M. 6 5 3 6
2018
The diagram below shows a Venn diagram with the 9 9
ne
universal set, , set K, set L and set M. T T

K L 10. Suatu tinjauan yang dijalankan ke atas 56 orang
Pe
SPM murid menunjukkan bahawa 30 orang daripada

2018
M
mereka menyukai buah oren dan 32 orang daripada
mereka menyukai buah mangga. Terdapat 6 orang
murid yang tidak menyukai kedua-dua buah-
buahan. Cari bilangan murid yang menyukai
Antara berikut, yang manakah mewakili kawasan kedua-dua buah oren dan mangga.
berlorek? A survey carried out on 56 students shows that 30 of
Which of the following represents the shaded region? them liked oranges and 32 of them liked mangoes.
A M’ ∩ (K ∩ L’) There were 6 students who disliked both fruits. Find the
B M’ ∩ (K’ ∩ L) number of students who liked both orange and mango.
C M’ ∩ (K ∪ L) A 6 C 38
D M’ ∩ (K’ ∪ L) B 12 D 50

Kertas 2 (b) (K’ ∩ M) ∪ L
1. (a) Gambar rajah Venn di ruang jawapan K M

SPM menunjukkan set K dan set M, dengan
2012 L
keadaan set semesta, ξ = K ∪ M. Lorek set M’.
The Venn diagram in the answer space shows sets
K and set M, such that the universal set, ξ = K ∪ M.
Shade the set M’.
(b) Gambar rajah Venn di ruang jawapan

menunjukkan set K, set L dan set M, dengan
keadaan set semesta, ξ = K ∪ L ∪ M. Lorek set
(K ∩ L)∪ M.
d
The Venn diagram in the answer space shows sets K,
Bh
L and M, such that the universal set, ξ = K ∪ L ∪ M.
Shade the set (K ∩ L) ∪ M. 3. Gambar rajah Venn di ruang jawapan
SPM menunjukkan set K, set L dan set M, dengan
Jawapan / Answer: 2013
keadaan set semesta, ξ = K ∪ L ∪ M. Pada rajah di
BAB
(a)
n
ruang jawapan, lorek set
K The Venn diagram in the answer space shows set K, set L
Sd
M and set M such that the universal set, ξ = K ∪ L ∪ M. On
the diagrams in the answer space, shade the set
(a) K ∩ M
4
(b) (K ∩ L)’ ∪ M
i
ng Jawapan / Answer:
(b) (a)
la
K L K L
Pe
M
M
n
ita
rb
2. Gambar rajah Venn di ruang jawapan

menunjukkan set K, set L dan set M dengan (b)
ne

K L
The Venn diagram in the answer space shows set K, set L
Pe
and set M such that the universal set, ξ = K ∪ L ∪ M. On the M

diagrams in the answer space, shade the set
(a) K ∩ M (b) (K’ ∩ M) ∪ L
Jawapan / Answer:
(a) K ∩ M
K M

4. (a) Diberi bahawa set M = {nombor kuasa dua B

SPM A
2018
sempurna} dan set N = {16, 25, 36, 49}. C
Lengkapkan gambar rajah Venn di ruang
jawapan untuk menunjukkan hubungan
antara set M dengan set N.
It is given that set M = {perfect square numbers} and
set N = {16, 25, 36, 49}. Complete the Venn diagram
in the answer space to show the relationship between
set M and set N. Jawapan / Answer:
(b) Gambar rajah Venn berikut menunjukkan set (a) M
N
A, set B dan set C. Set semesta,  = A ∪ B ∪ C. 16
Nyatakan hubungan yang diwakili oleh rantau 25 49
d
berlorek.
The Venn diagram shows the sets A, B and C. The 36
Bh
universal set,  = A ∪ B ∪ C. State the relationship
represented by the shaded region.
(b) (A’ ∩ B) ∪ C
BAB
n
Sd
4
Sudut KBAT
i
1. (a) Rajah di ruang jawapan menunjukkan
ng
2. x = {x : 0  x < 10, x ialah integer},
gambar rajah Venn dengan set semesta,
la
set A = {nombor ganjil},
x = P ∪ Q ∪ R. Lorek P ∪ (Q ∩ R)’. set B = {nombor perdana},
The diagram in the answer space shows a Venn
Pe
diagram with the universal set, x = P ∪ Q ∪ R.

set C = {gandaan 2} dan
Shade P ∪ (Q ∩ R). set D = {gandaan 4}.
x = {x : 0  x < 10, x is an integer},
Jawapan / Answer: set A = {odd numbers},
n
set B = {prime numbers},

P Q set C = {multiples of 2} and
ita
set D = {multiples of 4}.
Wakilkan maklumat di atas dengan gambar

rb
rajah Venn.
R Represent the information above on a Venn diagram.

ne
Jawapan / Answer:
(b) Nyatakan satu operasi set yang setara dengan
P ∪ (Q ∩ R)’. A C
State an operation on set which is equivalent to
Pe
10
P ∪ (Q ∩ R). B
6
1
3
Jawapan / Answer: 2 D
5 7 4
P ∪ (Q’ ∪ R’) 9 8
+
+
KBAT
+ Ekstra

Module &
MORE
Mathematics
ANSWERS
Chapter 4
B
BA
Operasi Set
4 Operations on Sets
Analisis Soalan SPM

Persilangan Set
4.1
Kertas 2017 2018
Intersection of Sets 1 3 3
2 3 3
.
hd
NOTA IMBASAN
1. Persilangan bagi dua set, A dan B ialah set yang Contoh / Example:
mengandungi unsur-unsur sepunya daripada set A dan ξ = {6, 7, 8, 9, 10, 11}
.B
set B. A = {6, 7, 8, 9}
The intersection of two sets, A and B is a set that contains the B = {8, 9, 10, 11}
common elements in set A and set B. A ∩ B = {8, 9}
dn
Persilangan set A dan set B ditulis sebagai A ∩ B. (A ∩ B)’ = {6, 7, 10, 11}
The intersection of set A and set B is written as A ∩ B.
3. Contoh set persilangan dua set dalam gambar rajah
S
2. Pelengkap bagi persilangan set A dan set B ialah set Venn.
yang tidak terkandung dalam persilangan dua set itu. An example of intersection of two sets in Venn diagram:
The complement of the intersection of set A and set B is a set
which elements not included in the intersection of the two
sets. gi
A B
an
Pelengkap bagi persilangan set A dan set B ditulis
sebagai (A ∩ B)’.
The complement of the intersection of set A and set B is written
l
as (A ∩ B)’.
Pe
Persilangan set A dan set B

A∩B
n
NOTA
ta
1. Lorekkan rantau yang mewakili persilangan set pada gambar rajah Venn yang diberikan. 1
Shade the region represented by the intersection of sets on the given Venn diagram.
bi
Contoh
(a) P ∩ Q (b) P ∩ Q
er
A∩B P Q
A B P Q
n
Pe
(c) P ∩ R (d) Q ∩ R (e) P ∩ Q ∩ R

P Q P Q P Q
R R R

2. Huraikan persilangan set P dan set Q menggunakan (i) perihalan, (ii) penyenaraian, (iii) tatatanda pembina set
dan (iv) gambar rajah Venn. 3
Describe the intersection of set P and set Q using (i) descriptions, (ii) listing, (iii) set builder notation and (iv) Venn diagram.
Contoh
(i) Persilangan set P dan set Q ialah set yang terdiri daripada
P = {x : x ialah gandaan 3 dan 1  x  18} gandaan 6 kurang daripada 13.
P = {x : x is a multiple of 3 and 1  x  18} Intersection of set P and set Q is a set of multiples of 6 that are
Q = {nombor genap antara 2 hingga 14} less than 13.
Q = {even numbers between 2 to 14} (ii) P ∩ Q = {6, 12}
(iii) P ∩ Q = {x : x ialah gandaan 6 dan x  13}
.
Penyelesaian: P ∩ Q = {x : x is a multiple of 6 and x  13}
hd
P = {3, 6, 9, 12, 15} (iv) P Q
Q = {4, 6, 8, 10, 12}
3 4
6
.B
9 8
12
15 10
dn
BAB
S
(a) P = {x : x ialah gandaan bagi 2 dan (i) Intersection ofset
Persilangan setPPdan
and set
setQQisialah
a set set
of square
yang mutliples of 2 that
terdiri daripada 4
1  x  20} are lessdua
kuasa thanbagi
17. gandaan 2 yang kurang daripada 17.
P = {x : x is a multiple of 2 and 1  x  20}
Q = {x : x ialah nombor kuasa dua
gi
(ii) P ∩ Q = {4, 16}
an
sempurna dan 1  x  16} is a square
(iii) P ∩ Q = {x : x ialah kuasa mutliples
dua bagiof 2gandaan
and 2 dan
Q = {x : x is a perfect square and 1  x  16} x  17}
(iv)
l
P Q
P = {2, 4, 6, 8, 10, 12, 14, 16, 18}
Pe
10
Q = {1, 4, 9, 16} 2
12 4 1
6
14 16 9
8
n
18
ta
bi
(b) P = {translasi, putaran, pantulan, (i) Persilangan

Intersection ofset
setPP dan setQQisialah
and set setisometric
a set of yang terdiri daripada
pembesaran} transformation.isometri.
transformasi
er
P = {translation, rotation, reflection, (ii) P ∩ Q = {translasi,

{translation,putaran, pantulan}
rotation, reflection}
enlargement}
(iii) P ∩ Q = {x{x : xx isialah transformasi
an isometric isometri}
transformation}
Q = {translasi, putaran, pantulan}
n
Q = {translation, rotation, reflection} (iv)

Pe
P Q
translasi
translation
pembesaran
enlagrment putaran
rotation
pantulan
reflection

3. Wakilkan set-set yang berikut pada gambar rajah Venn. 3

Represent the sets given on a Venn diagram.
Contoh
(a) P = {a, b, c, d, e}
A = {2, 4, 6, 8, 10} Q = {f, g, h, i, j}
B = {8, 10, 12, 14, 16}
P∩Q=
Penyelesaian:
A ∩ B = {8, 10} P Q
a f i
.
A B b d g j
hd
2 12
8 c e h
4 14
10
6 16
.B
dn
BAB
S
(b) P = {x : x ialah integer dan 1 < x < 10} (c) P = {x : x ialah gandaan 4 dan 1 < x < 20}
4 P = {x : x is an integer and 1 < x < 10} P = {x : x is a multiple of 4 and 1 < x < 20}
Q = {x : x ialah nombor perdana dan 3 , x , 7} Q = {x : x ialah gandaan 5 dan 1 < x < 20}
Q = {x : x is a prime number and 3 , x , 7}
gi Q = {x : x is a multiple of 5 and 1 < x < 20}
an
P = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9,10} P = {4, 8, 12, 16, 20}
Q = {5} Q = {5, 10, 15, 20}
P ∩ Q = {5} P ∩ Q = {20}
l
Pe
P P Q
1
10 2 4 5
Q 8 20
9 3 10
5 12
n
16 15
8 4
ta
7 6
bi
(d) P = {x : x ialah integer positif dan 20 , x , 30} (e) P = {p, e, l, a, n, g, i}

p = {x : x is a positive integer and 20 , x , 30} Q = {p, e, t, a, n, g}
er
Q = {x : x ialah nombor perdana dan 20 , x , 30} R = {huruf vokal}

Q = {x : x is a prime number and 20 , x , 30} R = {vowels}
n
P = {21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29} P ∩ Q = {p, e, a, n, g}
Q = {23, 29} R = {a, e, i, o, u}
Pe
P ∩ Q = {23, 29} P ∩ Q ∩ R = {e, a}

P Q
21 27 t
22 28
p
P n R
24 Q g e
23 a o
25 29 l i
u
26

4. Diberi  ialah set semesta, lorekkan rantau yang mewakili persilangan set pada gambar rajah Venn yang
diberikan. 2
Given  is a universal set, shade the region represented by the intersection of sets on the given Venn diagram.
Contoh
(a) C ∩ D’ (b) P’ ∩ Q
K’ ∩ L
C D Q
K L K L P
.
K
hd
L
(c) R’ ∩ S ∩ T (d) E ∩ F’ ∩ G’
K L
.B

R S E F
dn
BAB
K L T G
S
5. Senaraikan unsur-unsur pelengkap bagi persilangan set berikut. 3
4
gi
List the elements for the complement of the intersection of the following sets.
Contoh
(a)  = {51, 52, 53, 54, 55, 56, 57} (b)  = {M, A, L, A, Y, S, I, A}
an
 = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10} M = {51, 53, 55, 57} U = {A, S, I, A}
P = {2, 3, 7, 8, 10} N = {52, 53, 54, 55} V = {S, A, L, A, M]
Q = {1, 4, 7, 9, 10}
l
Penyelesaian:
Pe
M ∩ N = {53, 55} U ∩ V = {A, S, A}

P ∩ Q = {7, 10} (M ∩ N)’ = {51, 52, 54, 56, 57} (U ∩ V)’ = {M, L, A, Y, I}
(P ∩ Q)’ = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9}
n
(c)  = {x : x ialah integer dan (d)  = {x : x ialah integer dan (e)  = {x : x ialah integer dan
1  x  10} 10 , x  24} 30  x  41}
ta
 = {x : x is an integer and  = {x : x is an integer and  = {x : x is an integer and

1  x  10} 10 , x  24} 30  x  41}
bi
G = {faktor bagi 56} S = {x : x ialah gandaan 3} J = {x : x ialah nombor

G = {factors of 56} S = {x : x is a multiple of 3} perdana}
H = {faktor bagi 64} T = {x : x ialah gandaan 4} J = {x : x is a prime number}
er
H = {factors of 64} T = {x : x is a multiple of 4} K = {x : x ialah nombor ganjil}

K = {x : x is an odd number}
n
 = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10}  = {11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, L = {nombor dengan digit 3}
G = {1, 2, 4, 7, 8} 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24} L = {number with digit 3}
Pe
H = {1, 2, 4, 8} S = {12, 15, 18, 21, 24}

T = {12, 16, 20, 24}  = {30, 31, 32, 33, 34, 35, 36,
G ∩ H = {1, 2, 4, 8} 37, 38, 39, 40, 41}
(G ∩ H)’ = {3, 5, 6, 7, 9, 10} S ∩ T = {12, 24} J = {31, 37, 41}
(S ∩ T)’ = {11, 13, 14, 15, 16, K = {31, 33, 35, 37, 39, 41}
17, 18, 19, 20, 21, L = {30, 31, 32, 33, 34, 35, 36,
22, 23} 37, 38, 39}
J ∩ K ∩ L = {31, 37}
(J ∩ K ∩ L)ʹ = {30, 32, 33, 34,
35, 36, 38, 39,
40, 41}


(a) Gambar rajah Venn di sebelah menunjukkan set A dan set B. Diberi
B
n(A) = 38, n(B) = 42 dan n(A ∩ B) = 9, hitung n() jika  = A ∪ B. 4 A
The Venn diagram shows set A and set B. Given that n(A) = 38, n(B) = 42 and
x 9 y
n(A ∩ B) = 9, calculate n() if  = A ∪ B.
x + 9 = 38 y + 9 = 42 n() = x + y + 9
x = 29 y = 33 = 29 + 33 + 9
= 71
.
hd

(b) Gambar rajah Venn di sebelah menunjukkan bilangan murid yang M S
menyertai Kelab Matematik dan Kelab Sains. Diberi bahawa set
semesta, , set M = {murid menyertai Kelab Matematik} dan set S =
.B
x+5 x 2x – 3
{murid menyertai Kelab Sains}. Jumlah bilangan murid yang menyertai
Kelab Matematik sahaja dan Kelab Sains sahaja ialah 23 orang murid.
dn
Hitung bilangan murid yang menyertai kedua-dua kelab. 4
BAB
The Venn diagram shows the number of students who joined Mathematics Club dan Science Club. It is given that the
universal set,  set M = {students join Mathematics Club} and set S = {students join Science Club}. The total number of
students who joined Club Mathematics only and Science Club only is 23 students. Calculate the number of students
S
who joined both clubs.
4

(x + 5) + (2x – 3)
3x + 2
3x
= 23
= 23
= 21
Maka,
gi
7 orangjoined
Thus, 7 students murid menyertai
both clubs. kedua-dua kelab.
an
x =7
l
Pe
(c) Jadual di bawah menunjukkan makanan yang dipesan oleh 24 orang pelanggan di sebuah restoran. 5
The table shows the food ordered by 24 customers at a restaurant.
Bilangan (i) Lukis gambar rajah Venn untuk mewakili

n
Makanan pelanggan maklumat tersebut.

Food Number of Draw a Venn diagram to represent the information.
ta
customers (ii) Berapakah bilangan pelanggan yang

Nasi goreng sahaja memesan nasi goreng dan mi sup?
4 How many of them ordered fried rice and noodle
bi
Fried rice only

soup?
Sup sayur sahaja
er
5 (i)
Vegetable soup only Fried
Nasi rice
goreng
Mi sup sahaja
n
4
8
Noodles soup only
Noodles
Mi sup
Vegetable soup
Sup sayur
Pe
soup x 2
Nasi goreng dan sup sayur
2
Fried rice and vegetable soup
8 3 5
Nasi goreng dan mi sup

x
Fried rice and noodles soup
(ii) 22 + x = 24
Sup sayur dan mi sup
3 x = 2
Vegetable soup and noodles soup
22 customers
orang pelanggan yang
ordered fried rice andmemesan
noodles soup.nasi
goreng dan mi sup.

Kesatuan Set
4.2 Union of Sets
NOTA IMBASAN
1. Set kesatuan ialah set yang mengandungi semua unsur Pelengkap bagi kesatuan set A dan set B ditulis sebagai
dalam set A dan set B. (A ∪ B)’.
The union of two set is the set of all elements included in set The complement of the union of set A and set B is written as
A and set B. (A ∪ B)’.
.
Set kesatuan bagi set A dan set B ditulis sebagai A ∪ B. Contoh / Example:
hd
The union of set A and set B can be written as A ∪ B. ξ = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10}
A = {1, 2, 3, 4}
2. Pelengkap bagi kesatuan set A dan set B ialah set yang B = {4, 5, 6, 7}
.B
tidak terkandung dalam kesatuan dua set itu. A ∪ B = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7}
The complement of the union of two sets, set A and set B is a (A ∪ B)’ = {8, 9, 10} NOTA
set which elements not included in the two sets.
dn
BAB
Shade the region represented by the union of sets on the given Venn diagram.
S
Contoh
(a) R ∪ S (b) T ∪ U (c) V ∪ W ∪ X 4
P∪Q

P Q

R
gi
S

T

V W
an
U
l
X
Pe
8. Huraikan kesatuan set S dan set T menggunakan (i) penyenaraian, (ii) tatatanda pembina set dan (iii) gambar
rajah Venn. 3
n
Describe the union of set S and set T using (i) listing, (ii) set builder notation and (iii) Venn diagram.
ta
Contoh
(i) S ∪ T = {2, 4, 6, 8, 10, 12, 14, 16}
S = {gandaan 2 yang kurang daripada 16} (ii) S ∪ T = {x : x ialah gandaan 2 dan x  16}
bi
S = {multiples of 2 which are less than 16} S ∪ T = {x : x is a multiple of 2 and x  16}

T = {gandaan 4 yang kurang daripada 20} (iii) S T
T = {multiples of 4 which are less than 20}
er
2
4
Penyelesaian: 6
S = {2, 4, 6, 8, 10, 12, 14} 8 16
n
10
T = {4, 8, 12, 16} 12
14
S ∩ T = {4, 8, 12}
Pe
(a) S = {x : x ialah nombor perdana dan 3 < x , 20} (i) S ∪ T = {1, 3, 5, 7, 9, 11, 13, 15, 17, 19}
S = {x : x is a prime number and 3 < x , 20} (ii) S ∪ T = {x : x xialah
is odd numberganjil
nombor and dan 1 < x  20}
T = {nombor ganjil kurang daripada 20} (iii) S T
T = {odd number which are less than 20} 3
13 1
S = {3, 5, 7, 11, 13, 17, 19} 5
T = {1, 3, 5, 7, 9, 11, 13, 15, 17, 19} 17 9
7
S ∩ T = {3, 5, 7, 11, 13, 17, 19} 19 15
11

9. Tentukan kesatuan bagi set yang diberikan. 3

Determine the union for the given sets.
Contoh
(a) G = {r, o, t, i} (b) G = { huruf dalam perkataan
A = {1, 2, 3, 4}, B = {4, 5, 6} H = {b, i, s, k, u, t} ‘SARAWAK’}
Penyelesaian: G = {letters in word ‘SARAWAK’}
A ∪ B = {1, 2, 3, 4, 5, 6} G ∪ H = {r, o, t, i, b, s, k, u} H = {huruf dalam perkataan
‘SARIKEI’}
H = {letters in word ‘SARIKEI’}
Kesalahan Lazim
.
hd
A  B = {1, 2, 3, 4, 4, 5, 6} G = {S, A, R, W, K}
• 4 ialah unsur yang sama. H = {S, A, R, I, K, E}
4 is the same element.
G ∪ H = {S, A, R, W, K, I, E}
.B
(c) G = {bulan yang mempunyai (d) P = {x : x ialah nombor genap (e) P = {faktor bagi 3}
31 hari} yang kurang daripada 12} P = {factors of 3}
dn
G = {month that has 31 days} P = {x : x is an even number which Q = {faktor bagi 4}
BAB
H = {bulan yang bermula is less than 12} Q = {factors of 4}

dengan huruf J} Q = {x : x ialah nombor ganjil R = {nombor perdana antara 1
H = {month starts with letter J}
S
yang kurang daripada 12} dengan 6}
4 Q = {x : x is an odd number R = {prime numbers between 1
{January, March,
G = {Januari, Mac, May,
Mei,July,
Julai, which is less than 12} and 6}
August,Oktober,
Ogos, October, December}
H = {Januari,
Disember}
Jun,July}
{January, June, Julai} gi
P = {2, 4, 6, 8, 10} P = {1, 3}
an
Q = {1, 3, 5, 7, 9, 11} Q = {1, 2, 4}
G ∪ H = {January,
{Januari,March,
Mac, May,
Mei,
June, P ∪ Q = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, R = {2, 3, 5}
Jun, July, August,
Julai, Ogos,
October, December} 10, 11} P ∪ Q ∪ R = {1, 2, 3, 4, 5}
Oktober, Disember}
l
Pe
n
Shade the region represented by the union of sets in the given Venn diagram.
Contoh
ta
(a) E’ ∪ F (b) E ∪ F’
E ∪ F’

Penyelesaian:
bi
E F E
E F
E F F
er
F
n
E
Pe
(c) E ∪ F ∪ G’ (d) E ∪ F’ ∪ G
E F

E F E F G
E F G

11. Senaraikan unsur-unsur pelengkap bagi kesatuan set berikut. 3

List the elements for the complement of the union of the following sets.
Contoh
(a)  = {A, B, C, D, E, F, G, H, I, J, K} (b)  = {11, 12, 13, 14, 15, 16, 17}
 = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8} K = {B, I, J, A, K} K = {12, 14, 16}
A = {1, 3, 5, 7} L = {J, I, K, A} L = {11, 13, 15, 17}
B = {2, 4, 5, 7, 8}
K ∪ L = {A, B, I, J, K} K ∪ L = {11, 12, 13, 14, 15,
Penyelesaian:
(K ∪ L)’ = {C, D, E, F, G, H} 16, 17}
A ∪ B = {1, 2, 3, 4, 5, 7, 8}
(K ∪ L)’ = ø
.
(A ∪ B)’ = {6}
hd
(c)  = {x : x ialah integer positif (d)  = {x : x ialah integer positif (e)  = {faktor bagi 72}
dan 1  x  15} dan 1  x  15}  = {factors of 72}
.B
 = {x : x is a positive integer and  = {x : x is a positive integer and K = {nombor perdana}
1  x  15} 1  x  15} K = {prime numbers}
K = {gandaan 2} K = {faktor bagi 16} L = {nombor kuasa dua
dn
K = {multiples of 2} K = {factors of 16} sempurna}
BAB
L = {nombor ganjil antara 4 L = {x : x ialah nombor yang L = {perfect squares}
dengan 10} boleh dibahagi dengan 4}
S
L = {odd numbers between 4 and L = {x : x is a number divisible by  = {1, 2, 3, 4, 6, 8, 9, 12, 18,
10} 4} 24, 36, 72} 4
gi
K = {1, 2, 4, 8} K = {2, 3}
K = {2, 4, 6, 8, 10, 12, 14} L = {1, 4, 9, 36}
L = {5, 7, 9} L = {4, 8, 12}
K ∪ L = {1, 2, 3, 4, 9, 36}
an
K ∪ L = {2, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, K ∪ L = {1, 2, 4, 8, 12}
(K ∪ L)’ = {3, 5, 6, 7, 9, 10, 11, (K ∪ L)’ = {6, 8, 12, 18, 24,
12, 14} 72}
(K ∪ L)’ = {1, 3, 11, 13, 15} 13, 14, 15}
l
Pe
12. Cari setiap yang berikut. 3

Find each of the following.
(i) P ∪ Q (ii) P ∪ R (iii) Q ∪ R’ (iv) P ∪ Q ∪ R (v) P’ ∪ Q ∪ R (vi) P’ ∪ Q’ ∪ R
n
Contoh
ta

Diberi bahawa / Given that ξ = {x : 1 < x < 12, x ialah integer positif}
ξ = {p, q, r, s, t, x, y, z} ξ = {x : 1 < x < 12, x is a positive integer}
bi
P = {p, q, r} P = {2, 3, 4, 8, 12}

Q = {r, s, t} Q = {3, 8, 10, 11}
er
R = {x, y, z} R = {1, 2, 3}
Penyelesaian: P’ = {1, 5, 6, 7, 9, 10, 11}
n
P’ = {s, t, x, y, z} Q’ = {1, 2, 4, 5, 6, 7, 9, 12}

Q’ = {p, q, x, y, z} R’ = {4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12}
Pe
R’ = {p, q, r, s, t}
(i) P ∪ Q = {2, 3, 4, 8, 10, 11, 12}
(i) P ∪ Q = {p, q, r, s, t} (ii) P ∪ R = {1, 2, 3, 4, 8, 12}
(ii) P ∪ R = {p, q, r, x, y, z} (iii)Q ∪ R’ = {3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12}
(iii)Q ∪ R’ = {p, q, r, s, t} (iv) P ∪ Q ∪ R = {1, 2, 3, 4, 8, 10, 11, 12}
(iv) P ∪ Q ∪ R = {p, q, r, s, t, x, y, z} (v) P’ ∪ Q = {1, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11}
(v) P’ ∪ Q = {r, s, t, x, y, z} P’ ∪ Q ∪ R = {1, 2, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11}
P’ ∪ Q ∪ R = {r, s, t, x, y, z} (vi) P’ ∪ Q’ = {1, 2, 4, 5, 6, 7, 9, 10, 11, 12}
(vi) P’ ∪ Q’ = {p, q, s, t, x, y, z} P’ ∪ Q’ ∪ R = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 10, 11, 12}
P’ ∪ Q’ ∪ R = {p, q, s, t, x, y, z}


(a) Gambar rajah Venn berikut menunjukkan set G dan H dengan set semesta,  = G ∪ H. Jika n(G) = 18, cari
n(G ∪ H). 4
The Venn diagram shows set G and H with the universal set,  = G ∪ H. If n(G) = 18, find n(G ∪ H).
G H
4x + 1 + x + 2 = 18 n(G ∪ H) = 18 + 5x – 3
5x + 3 = 18 = 15 + 5(3) 4x + 1 x+2 5x – 3
5x = 15 = 30
.
hd
x =3
(b) Satu kajian mengenai makanan kegemaran (c) Gambar rajah Venn di bawah menunjukkan
.B
murid di kantin sekolah telah dibuat ke atas hobi bagi 90 orang murid.
45 orang murid. Gambar rajah Venn di bawah The Venn diagram below shows the hobbies of 90
mewakili hasil kajian tersebut. students.
dn
A study of student's favourite foods in a school
Diberi bahawa / It is given that :
BAB
canteen were made to 45 students. The Venn diagram

represents the results of the study. set semesta, ξ = P ∪ Q ∪ R,
universal set,  = P ∪ Q ∪ R,
A B
S
Diberi bahawa / Given that: P = {murid yang suka melancong},
4 A = {mi} / A = {noodle} 9–x 2 12 2
P = {students who like travelling},
x
B = {nasi lemak}
C = {burger}
10
x+3
3
gi Q = {murid yang suka membaca} dan

Q = {students who like reading} and
R = {murid yang suka muzik}.
an
Hitung bilangan murid yang: C
R = {students who like music}.
(i) menggemari ketiga-tiga jenis makanan,
l
like all the three foods, P Q
Pe
(ii) tidak menggemari mi, m 10

do not like noodle, 27
8
17 11
(iii) menggemari mi atau burger atau kedua-
duanya, k
n
like noodle or burger or both, R

ta
(iv) tidak menggemari ketiga-tiga makanan.

do not like all the three foods.
Bilangan murid yang suka membaca sahaja
bi
(i) n(ξ) = 45 ialah tiga kali bilangan murid yang suka muzik
9 – x + 2 + 12 + 2 + 10 + x + 3 + x + 3 = 45 sahaja. Cari nilai k dan m.
er
x + 41 = 45 The number of students who like reading only was

x=4 three times the number of students who like music
only. Find the values of k and m.
n
4 students
4 like all the
orang murid, three foods. ketiga-tiga
menggemari
jenis makanan. 27 = 3k
Pe
k=9
(ii) n(A’) = 12 + 2 + 3 + 7 n(ξ) = 90
= 24 students
orang m + 10 + 17 + 8 + 11 + 27 + k = 90
m + 73 + 9 = 90
(iii) n(A ∪ C) = 45 – 12 – 2 m + 82 = 90
= 31 students
orang m=8
Maka,
Thus, k = 9 dan
and m = 8.
(iv) n(A ∪ B ∪ C)’ = 2 orang
students

Gabungan Operasi Set

4.3 Combined Operations on Sets
NOTA IMBASAN
1. Gabungan operasi set melibatkan kedua-dua Contoh / Example:

persilangan dan kesatuan set.  = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10}
Combined operations on sets involving the intersection and A = {2, 4, 6, 8, 10}
union of sets. B = {2, 4, 8, 9}
.
Contoh / Example: C = {2, 3, 9, 10}
hd
A = {7, 14, 21, 28, 35, 42, 49} A ∩ B ∪ C = {2, 3, 4, 8, 9, 10}
B = {14, 28, 42} Pelengkap bagi A ∩ B ∪ C / Complement of A ∩ B ∪ C
C = {6, 12, 18, 24, 30, 36, 42, 48} = {1, 5, 6, 7}
.B
A ∪ B ∩ C = {42}

A ∩ B ∪ C = {6, 12, 14, 18, 24, 28, 30, 36, 42, 48} A B
4
2. Pelengkap bagi gabungan operasi set ialah set yang 6 8
dn
tidak terkandung dalam gabungan operasi set itu. 2
BAB
The complement of combined operations on sets is a set which 10 9
1
elements not included in the combined operations on the sets. 3
5
S
C
7
4

Solve each of the following. gi
an
Contoh
Diberi bahawa / Given that : ξ = {10, 20, 30, 40, 50, 60, 70, 80, 90}
l
ξ = {10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18} A = {30, 60, 80, 90}
Pe
A = {10, 13, 15} B = {80}

B = {15, 16, 17} C = {20, 40, 60, 80}
C = {13, 15, 16, 17}
Cari / Find:
n
Cari / Find : (i) A ∪ B ∪ C

ta
(i) A ∪ B ∪ C (iii) (A ∩ B) ∪ (B ∩ C) (ii) A ∩ (B ∪ C)

(ii) A ∩ B ∩ C (iv) A ∩ (B ∪ C’) (iii) A ∩ B ∪ C
(iv) A ∩ (B ∪ C’)
bi
Penyelesaian:
(i) A ∪ B ∪ C = {10, 13, 15, 16, 17}
(i) A ∪ B ∪ C = {20, 30, 40, 60, 80, 90}
(ii) A ∩ B ∩ C = {15}
er
(iii) (A ∩ B) ∪ (B ∩ C) Lakukan operasi di dalam

(A ∪ B) = {15}
kurungan dahulu. (ii) A ∩ (B ∪ C)
Perform operation in the
n
(B ∩ C) = {15, 16, 17} brackets first. (B ∪ C ) = {20, 40, 60, 80}

A ∩ (B ∪ C) = {60, 80}
Pe
(A ∩ B) ∪ (B ∩ C) = {15} ∪ {15, 16, 17}

= {15, 16, 17} (iii) A ∩ B ∪ C
(iv) A ∩ (B ∪ C’) A ∩ B = {80}
C’ = {10, 11, 12, 14, 18} A ∩ B ∪ C = {20, 40, 60, 80}
(B ∪ C’) = {10, 11, 12, 14, 15, 16, 17, 18}
A ∩ (B ∪ C’) (iv) A ∩ (B ∪ C’)
= {10, 13, 15} ∩ {10, 11, 12, 14, 15, 16, 17, 18} C’ = {10, 30, 50, 70, 90}
= {10, 15} (B ∪ C’)= {10, 30, 50, 70, 80, 90}
A ∩ (B ∪ C’)= {30, 80, 90}

(b) Berdasarkan gambar rajah Venn di bawah, (i) P ∩ Q ∩ R = {5}

cari: (ii) (Q ∪ R) = {3, 5, 7, 8, 9, 10}
Based on the Venn diagram above, find:
P’ = {2, 6, 7, 8, 9}
(i) P ∩ Q ∩ R P’ ∩ (Q ∪ R) = {7, 8, 9}
P Q
(ii) P’ ∩ (Q ∪ R) (iii) P ∩ Q = {3, 5}
4 3 7
(iii) (P ∩ Q)’ ∪ R (P ∩ Q)’ = {2, 4, 6, 7, 8, 9,10}
5
(iv) (P ∪ Q ∪ R)’ 10 9 R = {5, 8, 9, 10}
2
8 6 (P ∩ Q)’ ∪ R = {2, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10}
.
R
(iv) (P ∪ Q ∪ R)’ = {2, 6}
hd
15. Lorekkan rantau yang mewakili gabungan operasi set pada gambar rajah Venn yang diberikan. 2
Shade the region represented by the combined operations on sets in the given Venn diagram.
.B
Contoh
(a) A ∩ (B’ ∪ C ) (b) (A ∩ B) ∪ (B ∩ C)
P’ ∪ (Q ∩ R)
dn
A B B
BAB
Penyelesaian: A C
P Q P Q
S
4 ∪
R
P
R
(Q R)
gi C
an
(c) C’ ∪ (A ∩ B ) (d) A ∩ (B ∪ C )’
P Q
A B A B
l
C
Pe
R
n
P (Q R)
ta
16. Lorekkan rantau yang mewakili pelengkap bagi gabungan operasi set dalam gambar rajah Venn yang diberikan.
bi
Shade the region that represented the complement of combined operations on sets in the given Venn diagram. 2
Contoh
(a) Pelengkap bagi (b) Pelengkap bagi
er
Pelengkap bagi / Complement of Complement of Complement of

P ∪ (Q ∩ R) A ∩ (B ∪ C) (B ∩ C)’ ∪ A’
n
Penyelesaian:

Pe
A B A B
P Q
P ∪ (Q ∩ R)

P Q C C
Pelengkap bagi
Complement of
R P ∪ (Q ∩ R)

17. Nyatakan hubungan yang diwakili oleh rantau berlorek dalam setiap gambar rajah Venn yang berikut. 2
State the relationship represented by the shaded region in each of the following Venn diagram.
Contoh
(a) (b)

A B A B A B
.
C C C
hd
Penyelesaian:
(A ∪ B)’ ∩ C A∩B∪C (A ∪ B ∪ C)’
.B
(c) (d) (e)
dn

BAB
A B A B A B
S
4
gi
C C C
an
(A ∩ B)’ A’ ∩ B ∪ C (A ∩ B)’ ∩ C
l
Pe

(a) Gambar rajah Venn berikut menunjukkan 3 jenis permainan yang diminati oleh 100 orang murid.
n
Diberi bahawa P = {badminton}, Q = {tenis} dan R = {pingpong}. Hitung bilangan murid yang meminati
permainan: 4
ta
The Venn diagram shows 3 favourite games of 100 students. Given that P = {badminton} , Q = {tennis} and R = {table
tennis}. Calculate the number of students who like:
(i) pingpong sahaja,
bi
only table tennis,

P Q
(ii) tenis atau pingpong atau kedua-duanya,
er
12 3
tennis or table tennis or both, x + 10
(iii) badminton dan ping pong, 5
13 7
badminton and table tennis,
n
x
(iv) badminton, tenis dan ping pong.
Pe
R
badminton, tennis and table tennis.
(i) n(P ∪ Q ∪ R) = 100 (ii) n(Q ∪ R) = 100 – 12

12 + 3 + 13 + 5 + 7 + x + x + 10 = 100 = 88 orang
students
2x + 50 = 100 (iii) n(P ∩ R = 13 + 5
2x = 50 students
= 18 orang
x = 25
students
(iv) n(P ∩ Q ∩ R) = 5 orang
Thus, 2525
Maka, students
oranglike only table
murid tennis. ping pong sahaja.
meminati

(b) Gambar rajah Venn di bawah menunjukkan hasil (c) Jadual di bawah menunjukkan warna kegemaran
kajian tentang bilangan murid yang mengambil 30 orang kanak-kanak di sebuah tadika. 6
tiga jenis pengangkutan yang utama ke sekolah. The tables below shows the favorites colour of 30
Kajian tersebut dibuat ke atas 40 orang murid children in a kindergarten.
Tingkatan 4 Amal. 5
Bilangan kanak-
The Venn diagram below shows the result of a study on Warna kegemaran
Favorite colour kanak
the number of students who take the three main types
Number of children
of transportation to school. The study was made to the
40 students of Form 4 Amal. Biru / Blue x
.
Hijau / Green 10
hd
Diberi bahawa / Given that
A = {Kereta} / A = {Car} Merah / Red 8
B = {Motosikal} / B = {Motorcycle} Biru dan Hijau
4
C = {Bas} / C = {Bus}
.B
Blue and Green
Biru dan Merah
6
A B C Blue and Red
dn
Hijau dan Merah
BAB
5
9 3 8 11 Green and Red
Biru, Hijau dan Merah
3
S
Blue, Green and Red
4
(i) Lukis gambar rajah Venn untuk mewakili
Hitung bilangan murid yang:
(i) datang ke sekolah dengan motosikal sahaja, gi maklumat dalam jadual di atas.
Draw a Venn diagram to represent the information
an
in the table above.
come to school by motorcycles only,
(ii) Hitung nilai x.
(ii) tidak mengambil ketiga-tiga jenis
Calculate the value of x.
pengangkutan di atas,
l
did not take all the three types of transportation, (iii) Guru-guru tadika tersebut ingin mengecat
Pe
(iii) tidak datang ke sekolah dengan kereta. kelas dengan warna yang paling digemari
did not come to school by car. kanak-kanak, apakah warna yang patut
digunakan?
The teachers of the kindergarten want to paint their
n
(i) n(B  A’) = 8 orang

students
class with the most favorite colour. What colour
should be use?
ta
(ii) n(A  B  C)’ = n(x) – n(A  B  C)

= 40 – (9 + 3 + 8 + 11)
(i) Blue
Biru Green
Hijau
bi
= 40 – 31
= 9 students
orang x–7 1 4
er
3
(iii) n(A)’ = n(x) – n(A) 3 2
= 40 – (9 + 3)
n
= 40 – 12
= 28 orang
students Merah
Red
Pe
(ii) n(Biru
Blue  Hijau Red
Green  Merah) = 30
x – 7 + 1 + 3 + 3 + 4 + 2 = 30
x = 24
(iii) Bilangan
Number of kanak-kanak suka warna
children like colour
– Biru
Blue = 24 orang
children
– Hijau
Green = 10 orang
children
Red
– Merah = 8 orang
children
Maka, warna biru
Thus, blue should patut digunakan.
be use.

PRAKTIS SPM 4
Kertas 1 4. Terdapat 1 200 orang murid dalam sebuah sekolah.
SPM Suatu kajian mengenai jenama alat tulis A, B dan
2015
1. Rajah di bawah ialah gambar rajah Venn yang C yang dibeli oleh murid-murid tersebut telah
SPM menunjukkan bilangan unsur dalam set P, set Q dijalankan. Kajian tersebut menunjukkan bahawa
2014
dan set R dengan set semester x = P  Q  R. 43% daripada murid itu membeli alat tulis A, 31%
.
The diagram below is a Venn diagram showing the
hd
membeli alat tulis B dan 17% membeli alat tulis
number of elements in sets P, Q and R where the universal C. Daripada jumlah tersebut, 7% membeli alat
set x = P  Q  R.
tulis A dan B, 5% membeli alat tulis B dan C, 6%
P R membeli alat tulis A dan C manakala 2% membeli
.B
Q
ketiga-tiga alat tulis itu. Cari bilangan murid yang
19
m 6 5 membeli alat tulis A sahaja.
3m + 2 There are 1 200 students in a school. A study of brand of
dn
stationery A, B and C bought by the students have been
BAB
carried out. The study showed that 43% of the students
Diberi n(P) = n(Q  R). Cari nilai m. bought stationery A, 31% bought stationery B and 17%
Given n(P) = n(Q  R). Find the value of m. bought stationery C. From the total, 7% of the students
S
A 2 C 5 bought stationery A and B, 5% bought stationery B and 4
B 3 D 6 C, 6% bought stationery A and C while 2% of the students
gi
bought the all three types of stationery. Find the number
of students who bought stationery A only.
2. Diberi bahawa / Given that :
A 516 C 384
an
SPM
2015 B 432 D 232
ξ = {x : 3 , x , 9, x ialah integer}
ξ = {x : 3 , x , 9, x is an integer}
5. Rajah di bawah menunjukkan gambar rajah
P = {x : x . 3}
l
SPMVenn dengan set semesta, x = P ∪ Q ∪ R, set
Pe
R = {x : x > 7} 2016
P = {murid yang mengambil bahagian dalam larian
ξ=PQR
100 m}, set Q = {murid yang mengambil bahagian
P  Q = {5, 6}
lompat jauh} dan set R = {murid yang mengambil
n
bahagian lompat tinggi}.

Antara yang berikut, yang manakah semua unsur The diagram below shows a Venn diagram with the
ta
bagi set Q’? universal set, x = P ∪ Q ∪ R, set P = {students who took part
Which of the following is the elements of set Qʹ? in 100 m race}, set Q = {students who took part in long
A {3, 4, 5} C {4, 5, 7, 8} jump} and set R = {students who took part in high jump}.
bi
B {4, 7, 8} D {4, 6, 7, 8} Q
P R
er
3. Rajah di bawah ialah gambar rajah Venn dengan 28

SPM keadaan set semester, ξ = K ∪ L ∪ M.
2013
The diagram below is a Venn diagram such that the
n
4
SPM universal set, ξ = K ∪ L ∪ M.
2015

Pe
K L M
Diberi n(P) = 30, n(Q) = 40 dan n(R) = 25. Cari

bilangan murid yang tidak mengambil bahagian
dalam lompat jauh.
Given n(P) = 30, n(Q) = 40 and n(R) = 25. Find the
number of students who did not take part in long jump.
Antara set berikut, yang manakah,mewakili
A 41
kawasan berlorek?
Which of the following set represents the shaded region?
B 43
A (K ∪ M)’ ∩ L C (K ∩ M’) ∩ L C 53
B K’ ∩ L ∪ M’ D K∩L∪M D 58

6. Rajah di bawah menunjukkan gambar rajah Venn 9. Jadual di bawah menunjukkan negara yang ingin
SPM dengan set semesta, x = P ∪ Q ∪ R. SPM dilawati oleh 45 orang murid.
2013 2018
The diagram below shows a Venn diagram with the The table below shows the countries that would like to
SPM be visited by 45 students.
2016 universal set, x = P ∪ Q ∪ R.
Q
e Negara Bilangan murid
P b R
Countries Number of students
a
c f
g Australia 22
d
Korea 23

.
Thailand 22
Senaraikan semua unsur bagi set P’ ∩ Q.
hd
List all the elements of set P ∩ Q. Australia dan Thailand
7
A {a, d} C {b, c, f} Australia and Thailand
B {e, g} D {e, f, g} Korea dan Thailand
.B
10
Korea and Thailand
7. Gambar rajah Venn di bawah menunjukkan
Korea sahaja
SPM bilangan murid yang memiliki telefon pintar, 8
dn
2017 Korea only
komputer dan komputer riba.
BAB
The Venn diagram below shows the number of students Thailand sahaja
9
own smartphones, computers and laptops. Thailand only
S
Komputer riba Telefon pintar Diberi bahawa set A = {murid ingin melawat
4 Laptop Smartphone
Australia}, set K = {murid ingin melawat Korea}
3x
15 x
70
Komputer
Computer
gi dan set T = {murid ingin melawat Thailand}.
Antara berikut, gambar rajah Venn manakah yang
mewakili data tersebut?
an
90
Given that set A = {students who want to visit Australia},
set K = {students who want to visit Korea} and set
Diberi bilangan murid yang memiliki telefon T = {students who want to visit Thailand}. Which of the
l
pintar adalah 9 kali bilangan murid yang memiliki following Venn diagram represents the data?
Pe
komputer. Hitung bilangan murid yang memiliki A A K C A K

komputer riba sahaja. 5 6
10 8 10 8
Given the number of students who own smartphones 4 4
is 9 times the number of students who own computer. 6 3 3 5
n
Calculate the number of students who own laptop only. 9 9

T T
A 5 C 20
ta
B 15 D 180 B A K
D A K
3 5
bi
8. Rajah di bawah menunjukkan gambar rajah Venn 10 8 10 8

4 4
SPM dengan set semesta , set K, set L dan set M. 6 5 3 6
2018
The diagram below shows a Venn diagram with the 9 9
er
universal set, , set K, set L and set M. T T

10. Suatu tinjauan yang dijalankan ke atas 56 orang
n
K L
SPM murid menunjukkan bahawa 30 orang daripada
2018
M
Pe
mereka menyukai buah oren dan 32 orang daripada

mereka menyukai buah mangga. Terdapat 6 orang
murid yang tidak menyukai kedua-dua buah-
buahan. Cari bilangan murid yang menyukai
Antara berikut, yang manakah mewakili kawasan kedua-dua buah oren dan mangga.
berlorek? A survey carried out on 56 students shows that 30 of
Which of the following represents the shaded region? them liked oranges and 32 of them liked mangoes.
A M’ ∩ (K ∩ L’) There were 6 students who disliked both fruits. Find the
B M’ ∩ (K’ ∩ L) number of students who liked both orange and mango.
C M’ ∩ (K ∪ L) A 6 C 38
D M’ ∩ (K’ ∪ L) B 12 D 50

Kertas 2 (b) (K’ ∩ M) ∪ L
1. (a) Gambar rajah Venn di ruang jawapan K M

SPM menunjukkan set K dan set M, dengan
2012 L
keadaan set semesta, ξ = K ∪ M. Lorek set M’.
The Venn diagram in the answer space shows sets
K and set M, such that the universal set, ξ = K ∪ M.
Shade the set M’.
(b) Gambar rajah Venn di ruang jawapan
.
menunjukkan set K, set L dan set M, dengan
hd
keadaan set semesta, ξ = K ∪ L ∪ M. Lorek set
(K ∩ L)∪ M.
The Venn diagram in the answer space shows sets K,
.B
L and M, such that the universal set, ξ = K ∪ L ∪ M.
Shade the set (K ∩ L) ∪ M. 3. Gambar rajah Venn di ruang jawapan
SPM menunjukkan set K, set L dan set M, dengan
Jawapan / Answer: 2013
dn
BAB
(a) ruang jawapan, lorek set
K The Venn diagram in the answer space shows set K, set L
M and set M such that the universal set, ξ = K ∪ L ∪ M. On
S
the diagrams in the answer space, shade the set
(a) K ∩ M
4
gi
(b) (K ∩ L)’ ∪ M
Jawapan / Answer:
an
(b) (a)
K L K L
l
Pe
M
M
n
ta
bi
2. Gambar rajah Venn di ruang jawapan

menunjukkan set K, set L dan set M dengan (b)
er

K L
n
The Venn diagram in the answer space shows set K, set L

and set M such that the universal set, ξ = K ∪ L ∪ M. On the M
Pe
diagrams in the answer space, shade the set

(a) K ∩ M (b) (K’ ∩ M) ∪ L
Jawapan / Answer:
(a) K ∩ M
K M

4. (a) Diberi bahawa set M = {nombor kuasa dua B

SPM A
2018
sempurna} dan set N = {16, 25, 36, 49}. C
Lengkapkan gambar rajah Venn di ruang
jawapan untuk menunjukkan hubungan
antara set M dengan set N.
It is given that set M = {perfect square numbers} and
set N = {16, 25, 36, 49}. Complete the Venn diagram
in the answer space to show the relationship between
set M and set N. Jawapan / Answer:
(b) Gambar rajah Venn berikut menunjukkan set (a) M
.
N
A, set B dan set C. Set semesta,  = A ∪ B ∪ C.
hd
16
Nyatakan hubungan yang diwakili oleh rantau 25 49
berlorek.
The Venn diagram shows the sets A, B and C. The 36
.B
universal set,  = A ∪ B ∪ C. State the relationship
represented by the shaded region.
(b) (A’ ∩ B) ∪ C
dn
BAB
S
4
Sudut gi KBAT
an
1. (a) Rajah di ruang jawapan menunjukkan 2. x = {x : 0  x < 10, x ialah integer},
gambar rajah Venn dengan set semesta, set A = {nombor ganjil},
x = P ∪ Q ∪ R. Lorek P ∪ (Q ∩ R)’.
l
set B = {nombor perdana},
The diagram in the answer space shows a Venn
Pe
diagram with the universal set, x = P ∪ Q ∪ R.

set C = {gandaan 2} dan
Shade P ∪ (Q ∩ R). set D = {gandaan 4}.
x = {x : 0  x < 10, x is an integer},
Jawapan / Answer: set A = {odd numbers},
n
set B = {prime numbers},

P Q set C = {multiples of 2} and
ta
set D = {multiples of 4}.
Wakilkan maklumat di atas dengan gambar

bi
rajah Venn.
R Represent the information above on a Venn diagram.

er
Jawapan / Answer:
(b) Nyatakan satu operasi set yang setara dengan
P ∪ (Q ∩ R)’. A C
n
State an operation on set which is equivalent to 10

P ∪ (Q ∩ R). B
6
Pe
1
3
Jawapan / Answer: 2 D
5 7 4
P ∪ (Q’ ∪ R’) 9 8
+
+
+ KBAT Ekstra

B
BA Operasi Set
4 Operations on Set
PRAKTIS SPM 4
Kertas 1 5. n(P ∩ Q) = 40 – 28 – 4 = 8
n(P sahaja / only P) = 30 – 8 = 22
1. n(P) = n(Q ∪ R)
n(R sahaja / only R) = 25 – 4 = 21
19 + m = m + 6 + 5 + 3m + 2
19 + m = 4m + 13
Bilangan murid yang tidak mengambil bahagian dalam lompat
3m =6
.
jauh
m =2
hd
Number of students who did not take part in long jump
Jawapan / Answer : A = 22 + 21
= 43
2. P = {4, 5, 6, 7, 8}
.B
R = {7, 8}
6.
P ∩ Q = {5, 6} e Q
dn
∴ Qʹ = {4, 7, 8} P b R
a
c f
Jawapan / Answer : B g
d
S
3. K L M K L M
Pʹ ∩ Q = {e, f, g}
gi
∩
an
(K ∪ M)ʹ L
K L M 7. 70 + 15 + x + 90 = 9 × (15 + x)
175 + x = 135 + 9x
8x = 40
l
x=5
Pe
Bilangan murid yang memiliki komputer riba sahaja

(K ∪ M)ʹ ∪ L
Number of students who own laptop only
Jawapan / Answer : A = 3(5)
n
= 15
4. A B
ta
n(A sahaja) 5%
n(A only) 2%
bi
4% 3% 8.
K L K L
er
M ∩ M
C
n
Bilangan murid yang membeli alat tulis A sahaja Mʹ Kʹ ∩ L

Number of students who bought stationery A only
Pe
= (43% – 5% – 2% – 4%) × 1 200 K L

= 32% × 1 200
= 384 M
Mʹ ∩ (Kʹ ∩ L)

9. 23 – 8 – 10 = 5 10. ξ Oren Mangga
A K Orange Mango
x y z
10 8
4
6
22 – 9 – 4 – 6 22 – 9 – 7
=3 =6
9
x+y+z+6 = 56
x + y + z = 50 … 
T x+y = 30 … 
Bilangan murid yang ingin melawat ketiga-tiga buah negara y+z = 32 … 
.
Number of students who want to visit the three countries
hd
= 23 – 8 – 5 – 6 Gantikan  ke dalam :
=4 Substitute  into :
30 + z = 50
z = 20
.B
Bilangan murid yang ingin melawat Australia sahaja
Number of students who want to visit Australia only
= 22 – 3 – 4 – 5 Bilangan murid yang menyukai kedua-dua buah
= 10 =y
dn
= 32 – z
Jawapan / Answer : D = 32 – 20
= 12
S
gi
l an
Pe
n
ta
bi
n er
Pe

Module &
MORE
Matematik
JAWAPAN
Bab 5
B
BA
Rangkaian dalam Teori Graf
5 Network in Graph Theory
Rangkaian
5.1 Network
NOTA IMBASAN
d
1. Graf ialah suatu siri bintik sama ada berkait atau tidak 7. Apabila pergerakan daripada satu bucu kepada bucu
Bh
antara satu sama lain melalui garis. yang lain melibatkan pergerakan dalam satu arah
Graph is a series of points either linked or not to each other sahaja, graf ini dikenali sebagai graf terarah. Tepi graf
through lines. terarah mempunyai anak panah yang menunjukkan
2. Rangkaian ialah suatu graf yang mempunyai sekurang- arah pergerakan yang dibenarkan.
n
When the movement from one vertex to another vertex involved
kurangnya sepasang bintik berkait.
only in one direction, this graph is known as directed graph.
Network is a graph which has at least a pair of related points.
Sd
The edges of directed graph have arrows, which show the
3. Bintik juga dikenali sebagai bucu dan garis yang allowed direction of movement.
menghubungkan bintik-bintik dikenali sebagai tepi. 8. Manakala, graf tak terarah ialah graf yang mempunyai
Point also is known as vertex and line connects the points is
dua arah pergerakan melalui tepi graf itu.
gi
known as edge.
Whereas, undirected graph is a graph that has two-way
direction along the the edges of the graph.
Bucu
n
Vertex C C
la
B B
Tepi
Pe
Edge A A
D D
Graf terarah Graf tak terarah
4. Darjah bagi suatu bucu ialah bilangan tepi yang Directed graph Undirected graph
mengaitkan bucu tersebut dengan bucu yang lain.
n
The degree of vertex is the number of edges that are connected 9. Ciri-ciri bagi graf mudah:
the vertex to other vertices. Characteristics of simple graph:
ita
5. Apabila daripada bucu A kepada bucu B mempunyai (i) jenis graf tak terarah
lebih daripada satu laluan, dengan setiap laluan diwakili undirected graph type
(ii) tidak mempunyai gelung
rb
oleh satu tepi, ia dikatakan mempunyai berbilang tepi.

When from vertex A to vertex B has more than one route, with has no loop
each route represented by an edge, it is said that it have multiple (iii) tidak mempunyai berbilang tepi
ne
edges. has no multiple edges
6. Apabila terdapat laluan pergi dan kembali di satu bucu 10. Graf berpemberat ialah graf yang mempunyai nilai
pada setiap tepi graf tersebut. Nilai ini mewakili kos,
Pe
tanpa melalui bucu yang lain yang diwakili oleh satu

tepi yang dikenali sebagai gelung. masa atau jarak yang diperlukan untuk melalui tepi itu.
When there is return journey from a vertex without passing Weighted graph is a graph that has values to each of the edges
through another vertex, and represented by an edge, it is known of the graph. These values represent the cost, time or distance
as a loop. required to travel along the edge.
B
11. Subgraf bagi suatu graf ialah sebahagian graf
Gelung daripada graf asal.
Loop Subgraph of a graph is a part of the original graph.
C
A

Matematik Tingkatan 4 Bab 5 Rangkaian dalam Teori Graf
E 12. Pokok ialah graf dengan keadaan setiap bucunya

adalah berhubung tetapi tidak mempunyai kitaran.
B Tree is a graph where each of the vertices are connected but it
C has no cycle.
E
B
E A D F G
Subgraf I / Subgraph I
B D
A
C
F
C
A D F E
Graf asal
d
13. Aplikasi rangkaian sering digunakan bagi
Original graph
B menyelesaikan masalah kehidupan sebenar yang
Bh
C melibatkan pengangkutan, perniagaan, pembinaan,
rangkaian komunikasi dan pelbagai lagi.
A Applications of network are commonly used to solve real-life
D
problems involving transportation, business, construction,
Subgraf II / Subgraph II
n
communication networks and many more.
Sd
1. Labelkan bahagian bucu atau tepi bagi setiap graf berikut. 1
Label the part of vertex or edge for each of the following graphs.
Contoh
BAB
gi
(a) (b) A D
Tepi A D
A Edges
Bucu
n Bucu
5 Vertex E C
la
B B Tepi
E B C
Pe
E
C D Tepi Bucu
2. Dalam setiap graf berikut, bulatkan dan labelkan bucu yang mempunyai gelung dan berbilang tepi. 1
n
In each of the following graphs, circle and label the vertex with loop and multiple edges.
ita
Contoh
B
(a)
A F
Berbilang tepi Berbilang tepi
rb
B
Multiple edges Gelung
E
ne
D C A C
E
Gelung
Pe
Loop D
(b) (c)
R Berbilang tepi
R
S
Q S
V Gelung
Q
T Gelung V T
P
W
U P U

3. Nyatakan bilangan bucu dan tepi bagi setiap graf berikut. 1

State the number of vertices and edges of each of the following graphs.
Bilangan / Number of
Graf Set bucu Set tepi
Graph bucu tepi Set of vertices Set of edges
vertices edges
Contoh {A, B, C, D, E} {(A, B), (B, C), (B, E),

(C, D), (C, E), (D, E)}
B C D
Tip
5 6
Tepi yang sama tidak perlu diulang. Contoh, (E, B) tidak
d
dinyatakan kerana (B, E) dan (E, B) adalah tepi yang sama.
The same edges do not need to be repeated. Example, (E, B) is not
Bh
A stated because (B, E) and (E, B) are the same edge.
E
(a) A F
n
{(A, B), (A, E), (A, D),
D G
(B, E), (B, C), (C, E),
Sd
E
7 10 {A, B, C, D, E, F, G}
(C, D), (D, E), (D, F),
(D, G)}
B C
BAB
(b)
Sarah Ann Ling
5
n
7
gi {Sarah, Ann Ling, Faris,
{(Sarah, Kevin), (Sarah,
Ann Ling), (Ann Ling,
Faris), (Faris, Kevin), 5
la
Kevin Faris
Megha, Kevin}
(Faris, Megha), (Megha,
Kevin), (Megha, Kevin)}
Pe
Megha
(c) K
L
M {(J, L), (J, K), (J, L),
J (J, Q), (K, N), (K, L),
n
Q 8 15 {J, K, L, M, N, P, Q, R} (L, M), (L, R), (M, N),

N
ita
(M, P), (N, R), (N, P),

R
P
(P, Q), (P, Q), (R, R)}
rb
4. Bagi setiap rajah yang diberikan, jawab soalan-soalan berikut. 2

For each of the given diagrams, answer the following questions.
ne
Contoh
(i) Mengapakah rajah yang ditunjukkan adalah suatu graf?

Pe
Why the diagram shown is a graph? Kamal & Zainab

(ii) Apakah yang diwakili oleh bucu dan tepi bagi rajah itu?
What do the vertices and edges of the diagram represent? Firdaus & Siti Azman & Naila Fattah
Fitri Suria Farha Hana Hani

Penyelesaian:
(i) Rajah tersebut adalah suatu graf kerana ia mempunyai bucu yang dihubungkan dengan tepi.
The diagram is a graph because it has vertices connected by edges.
(ii) Bucu mewakili ahli dalam keluarga itu dan tepi mewakili hubungan antara keluarga tersebut.
The vertices represent the members in the family and the edges represent the relationship between the family.

Bilik guru
(a) Mengapakah rajah yang ditunjukkan adalah suatu graf? Teachers’ room Blok B
Why the diagram shown is a graph?
Block B
(b) Apakah yang diwakili oleh bucu dan tepi bagi rajah itu?
What do the vertices and edges of the diagram represent? Hall
Blok A Dewan
(c) Bucu yang manakah mempunyai akses ke tempat yang Block A
paling banyak?
Which edge has the access to the most places? Kantin
Canteen
Blok C
(a) Rajah tersebut adalah suatu graf kerana ia mempunyai bucu Block C Padang
yang dihubungkan dengan tepi. Field
(b) Bucu mewakili tempat dalam sebuah sekolah dan tepi mewakili laluan antara tempat-tempat tersebut.
d
(c) Dewan
Bh
5. Nyatakan darjah bagi bucu-bucu dalam graf berikut. 2
State the degree of vertices in the following graphs.
Contoh
Bucu A mempunyai 3 (a)
n
tepi yang terkait iaitu R Bucu Darjah
(A, B), (A, D) dan
Sd
Bucu Darjah Vertex Degree
(A, F).
Vertex Degree Vertex A has 3 S P 2
B connected edges, Q
C
A 3 which are (A, B), (A, D) Q 3
B 2 and (A, F). R 3
BAB
gi
A
D C 4 S 3
E D 3
Tip
T 2
n P T
5 F E 2 Darjah bagi suatu U 5

la
gelung ialah 2.
F 2 Degree of a loop is 2.
Pe
(b) Bucu Darjah (c) Bucu Darjah

K Vertex Degree F Vertex Degree
J
E
J 3 D A 2
n
K 4 B 3
ita
L L 5 C 5
N C A
M M 4 D 2
rb
N 3 E 4
P B
P 1 F 4
ne
6. Tentukan sama ada setiap graf berikut adalah graf mudah atau bukan. Berikan sebab anda. 2
Determine whether each of the following graphs is a simple graph. Give your reason.
Pe
Contoh
2 T W X
(a) N
1 B
K
M
S
U
A E C
V J
P
D L
Graf mudah kerana tidak mempunyai Bukan graf mudah kerana
Graf mudah kerana tidak
gelung dan berbilang tepi. mempunyai berbilang tepi.
Not a simple graph because it has mempunyai gelung dan
Simple graph because it has no loop and berbilang tepi.
multiple edges. multiple edges.

(b) (c) D (d) P Q

F R
F
E
C E
T
B
U S
G
H G
A
Bukan graf mudah kerana Graf mudah kerana tidak Bukan graf mudah kerana
mempunyai berbilang tepi. mempunyai gelung dan mempunyai gelung dan
berbilang tepi. berbilang tepi.
d
7. Tentukan sama ada setiap graf berikut adalah graf terarah atau graf tak terarah. 2
Bh
Determine weather each of the following graphs is a directed graph or an undirected graph.
Contoh
(a) B (b) A B C (c) B C
B A
A
n
A
Sd
C
E D D
C E D
D
BAB
gi
Graf terarah
Directed graph Graf terarah n Graf tak terarah Graf terarah
5
la
Pe

Contoh
(a) Berdasarkan rajah di sebelah, Q
Berdasarkan rajah di sebelah, F
Based on the diagram, R
n
Based on the diagram, (i) nyatakan set bucu,

(i) nyatakan bilangan tepi,
ita
state the set of vertices,

B A P V
state the number of edges, (ii) namakan laluan yang S
E
(ii) namakan laluan yang boleh dilalui dari
rb
boleh dilalui dari bucu A bucu T ke bucu U,

ke bucu C, name the path that could
name the path that could be be taken from vertex T to U T
ne
C D
taken from vertex A to vertex vertex U,
C, (iii) namakan laluan dari bucu V ke bucu Q
(iii) namakan semua kemungkinan laluan yang melalui bucu U.
Pe
boleh dilalui dari bucu E ke bucu B. name the path from vertex V to vertex Q passing
name all the possible paths that could be taken from through vertex U.
vertex E to vertex B.
Penyelesaian: (i) {P, Q, R, S, T, U, V}

(i) 8 (ii) T – S – R – Q – P – U
Ikuti arah anak panah dari bucu A ke
(ii) A – B – C bucu C. (iii) V – P – U – S – R – Q atau
Follow the direction of the arrow from V–P–U–T–S–R–Q
(iii) E – A – B; vertex A to vertex C.
E – F – C – E – A – B;
E–D–C–E–A–B

9. Tentukan sama ada setiap graf berikut adalah graf berpemberat atau graf tak berpemberat. 2
Determine weather each of the following graphs is a weighted graph or an unweighted graph.
Contoh
(a) (b) (c)
A 80 B A Q A 120 B
B 6 6 110 90
15 90 C 95
110 90 100 95 C 100
P 8 8 R 160
D 105 E 85 F
C 85 D 70 E D 6 8 U 8 6
E
T 6 S
Graf berpemberat Graf tak Graf Graf
d
Weighted graph berpemberat berpemberat berpemberat
Bh
n
Contoh
(a) Rajah di bawah menunjukkan satu rangkaian
Sd
Rajah di bawah menunjukkan satu rangkaian bagi laluan yang diambil oleh seorang pelari
yang mewakili laluan untuk bergerak dari bilik dari titik semak P ke titik semak Q. Pemberat
mesyuarat ke pintu kecemasan di sebuah pejabat. mewakili masa dalam minit.
Pemberat mewakili jarak dalam meter. The diagram shows a network of path taken by a
BAB
5
The diagram shows a network represents paths to move
from a meeting room to emergency door in an office. The
weight represents distance in metres.
n gi runner from checkpoint P to checkpoint Q. The weight
represents time in minutes.
K 12 L
la
Bilik mesyuarat A 4
4
Meeting room
7 Titik semak Q
Pe
3 3 Check point Q
D 9
B Titik semak P
Check point P
6 7 M
2
10
n
N
Pintu kecemasan
C 4
ita
Emergency door
Nyatakan laluan yang mengambil masa paling
Nyatakan laluan yang mempunyai jarak terpendek lama untuk sampai ke titik semak Q dari titik
semak P.
rb
untuk bergerak dari bilik mesyuarat ke pintu

State the path that took the longest time to reach
kecemasan. checkpoint Q from checkpoint P.
State the path that has the shortest distance to move from
ne
the meeting room to the emergency door.

Laluan: Titik semak P – K – L – Titik semak Q
Penyelesaian: Masa = 7 + 12 + 4 = 23 minit
Pe
Laluan: Bilik mesyuarat – A – B – Pintu kecemasan

Path: Meeting room – A – B – Emergency door
Laluan: Titik semak P – N – M – Titik semak Q
Jarak / Distance: 4 + 3 + 2 = 9 m
Masa = 7 + 10 + 9 = 26 minit
Laluan: Bilik mesyuarat – D – C – Pintu kecemasan
Path: Meeting room – D – C – Emergency door
Maka, laluan yang mengambil masa paling lama
untuk sampai ialah Titik semak P – N – M – Titik
Maka, laluan dengan jarak terpendek ialah Bilik semak Q.
mesyuarat – A – B – Pintu kecemasan.
Thus, path that has the shortest distance is Meeting room –
A – B – Emergency door.

11. Tandakan (3) untuk subgraf yang betul bagi graf, G dan (7) jika tidak. 2
Mark (3) for the correct subgraph of graph, G and (7) if not.
Graf, G Subgraf 1 Subgraf 2 Subgraf 3

Graph, G Subgraph 1 Subgraph 2 Subgraph 3
Contoh A B A B A B
F F F
A B P
F E G G G
E G H H H
D C D C D C
H
D C 3 3 7
d
Tip {set bucu subgraf 1} ⊂ {set bucu {set bucu subgraf 2} ⊂ {set bucu {bucu P} ⊄ {set bucu G} dan
Bh
G} dan {set tepi subgraf 1} ⊂ {set G} dan {set tepi subgraf 2} ⊂ {set {(P, G)} ⊄ {set tepi G}.
tepi G}. tepi G}. {vertex P} ⊄ {set of vertices G}
Subgraf, S bagi suatu graf, G
{set of vertices of subgraph 1} {set of vertices of subgraph 2} and {(P, G)} ⊄ {set of edges G}.
adalah graf dengan keadaan {set ⊂ {set of vertices G} and {set of ⊂ {set of vertices G} and {set of
bucu S} ⊂ {set bucu G} dan {set edges of subgraph 1} ⊂ {set of edges of subgraph 2} ⊂ {set of
tepi S} ⊂ {set tepi G}.
n
edges G}. edges G}.
Subgraph, S of a graph, G is a graph
Sd
where {set of vertices S} ⊂ {set of
vertices G} and {set of edges S} ⊂ {set
of edges G}.
(a) (i) (ii) D (iii) D
BAB
D
gi
D C C
C C B
B B
B n
G F G F G F
G F
5
la
E E E
A A A
A
Pe
3 7 3
(b) D C (i) D C (ii) D C (iii) D C

n
A A A A
E G
E E
ita
F F F
B B B B
rb
7 7 3
ne
12. Lukis subgraf bagi graf, G berdasarkan ciri berikut. 3

Draw subgraph of graph, G based on the following characteristics.
Pe
Contoh
(i) Subgaf dengan 6 bucu dan 5 (ii) Subgraf dengan 5 bucu dan 5 tepi
Q tepi. yang membentuk satu kitaran.
Subgraph with 6 vertices and 5 Subgraph with 5 vertices and 5 edges
edges. that forms a cycle.
P Q Q
T
U
R P P
Tip
T T
S U U Kitaran ialah satu
graf tertutup.
Graf G / Graph G R Cycle is a closed
graph.
S S

(a) A
(i) Subgraf dengan 4 bucu dan 2 (ii) Subgraf dengan 3 bucu dan 3 tepi
tepi. dan gelung yang membentuk satu
Subgraph with 4 vertices and 2 kitaran.
B edges. Subgraph with 3 vertices and 3 edges
D and a loop that forms a cycle.
E A
C A
Graf G / Graph G B
B
E
C E
d
(b) P
Bh
Q tepi. termasuk berbilang tepi.
edges. including multiple edges.
U R
T P
n
Q P
S
Sd
Graf G / Graph G U R
T U
T
BAB
5
(Mana-mana jawapan yang betul adalah diterima. / Any correct answer is accepted)
13. Tentukan sama ada setiap graf berikut adalah pokok atau bukan. Berikan sebab anda.
n gi
la
2
Determine whether each of the following graph is a tree. Give your reason.
Pe
Contoh
2 H
(a) D
E
1 G E B
A
G
G C
F
n
B F A
D C
C Kitaran B-C-D-B
ita
A Cycle B-C-D-B
E F B
H
Graf ini adalah pokok kerana Graf ini bukan pokok kerana Graf ini bukan pokok kerana
rb
setiap bucu adalah berkait dan mempunyai kitaran. mempunyai kitaran.

tidak mempunyai kitaran. The graph is not a tree because it has
ne
The graph is a tree because every a cycle.

vertex is connected and it has no cycle.
Pe
(b) J (c) (d) D

H A E
G B
A F F B
E
E C G
D F
A
C
B C D
Graf ini adalah pokok kerana Graf ini bukan pokok kerana Graf ini bukan pokok kerana
setiap bucu adalah berkait dan mempunyai gelung. terdapat bucu yang tidak
tidak mempunyai kitaran. terkait.

14. Diberi graf, G, bina dua subgraf bagi G yang juga merupakan pokok dengan melukis tepi bagi subgraf tersebut.
Given graph, G, construct two subgraphs of G which is also a tree by drawing the edges of the subgraph. 3
Graf, G / Graph, G Subgraf 1 / Subgraph 1 Subgraf 2 / Subgraph 2
Contoh
B D B D
B D
A C E A C E
A C E
d
(a) A E A E A E
Bh
F D F D F
D
n
B C B C B C
Sd
(b) D D D
E E E
C C C
BAB
F
A
B nF
A gi B
F
A
B
5
la
Pe
15. Bina suatu rangkaian berdasarkan set bucu dan set tepi yang diberikan. 2
Construct a network based on the given set of vertices and set of edges.
Contoh
(a) Set bucu = {A, B, C, D, E, F, G, H}
n
Set bucu = {A, B, C, D, E, F, G} Set of vertices = {A, B, C, D, E, F, G, H}

Set of vertices = {A, B, C, D, E, F, G} Set tepi = {(A, B), (A, C), (B, C), (B, E), (C, D),
ita
Set tepi = {(A, B), (A, G), (B, C), (C, D), (C, E), (C, G), (C, E), (D, F), (E, F), (E, G), (E, G)
(D, E), (D, D), (E, F), (F, G)} (F, G), (F, H), (G, H), (H, H)}
rb
Set of edges = {(A, B ), (A, G), (B, C), (C, D), (C, E), Set of edges = {(A, B), (A, C), (B, C), (B, E), (C, D),
(C, G), (D, E), (D, D), (E, F), (F, G)} (C, E), (D, F), (E, F ), (E, G), (E, G),
(F, G), (F, H), (G, H), (H, H)}
ne
Penyelesaian:
A B
Pe
D
C H
G A
D
F
C
E
F E G
B
Tip
(D, D) mewakili gelung.
(D, D) represents a loop.

16. Wakilkan setiap maklumat berikut dalam bentuk rangkaian. 3

Represent each of the following information in the form of networks.
Contoh
Boon Siu (B) Emira (E)
Rajah di sebelah menunjukkan kedudukan rumah bagi 5 orang
kawan dalam sebuah taman perumahan. Wakilkan kedudukan
rumah mereka dalam bentuk rangkaian jalan raya.
The diagram shows the positions of houses of 5 friends in a housing area. Ahmad (A)
Represent their houses in the form of road networks. Daisy (D)
Chandra (C)
Penyelesaian:
d
Wakilkan rumah sebagai bucu dan Dari B boleh bergerak Dari C boleh bergerak Dari D boleh bergerak
Bh
jalan raya sebagai tepi. Pilih sebuah terus ke A, C dan E. Lukis terus ke B, A dan D. terus ke A dan E.
rumah sebagai permulaan. Katakan sebuah lengkok dari B From C, can move straight From D, can move straight
rumah Ahmad (A) dipilih. Dari A boleh ke C. to B, A and D. to A and E.
bergerak terus ke B, C dan D. From B, can move straight
Represent houses as vertices and to A, C and E. Draw an arc
n
roads as edges. Choose a house from B to C.
as starter. Let Ahmad’s house (A) is
Sd
chosen. From A, can move straight to
B, C and D B
E
B B
B E E
BAB
gi
A A A
A D D D
D n
C C
C
C
5
la
Pe
(a) Rajah di sebelah menunjukkan pelan sebuah rumah.

Wakilkan setiap ruang pelan rumah tersebut dalam Bilik tidur 1 Stor
Bedroom 1 Store Dapur
bentuk rangkaian. Kitchen
The diagram shows a plan of a house. Represent each room Tandas 1
n
Toilet 1 Tandas 2
in the plan in the form of network. Toilet 2
ita
Ruang
Laluan/ Hallway makan
Dining
rb
Tandas 1 room
Bilik tidur 1 Bilik tidur 2
Bedroom 2
Tandas 2
ne
Laluan
Stor Beranda Ruang tamu
Veranda Living room
Bilik tidur 2
Pe
Dapur
Ruang
makan
Beranda Ruang tamu

(b) Semasa hari sukan, terdapat 5 orang ahli (c) Rajah di bawah menunjukkan peta laluan kereta
Persatuan Bulan Sabit Merah bertugas menjaga api yang terdapat di semenanjung Malaysia.
bilik kesihatan selama 2 minggu hari bersekolah. The diagram below shows the map of the train
Wakilkan informasi berikut dalam bentuk railways available in peninsular Malaysia.
rangkaian.
During a sport day, there are 5 members of Persatuan
Padang
Bulan Sabit Merah on duty at the health room for Besar
2 weeks of school days. Represent the following
Tumpat
information in the form of network.
Bukit
Butterworth
• Aslam boleh bertugas pada hari Isnin atau Mertajam
Rabu.
d
Aslam is available on Monday or Wednesday.
• Bala tidak boleh bertugas kecuali Selasa. Batu
Bh
Bala is not available except on Tuesday. Cave
Kuala
• Chin Rui boleh bertugas pada hari Jumaat Lumpur KL Sentral
sahaja.
Chin Rui is available on Friday only. Pelabuhan
n
Klang Gemas
• Diana boleh bertugas pada hari Isnin, Selasa
Sd
atau Khamis.
Diana is available on Monday, Tuesday or
Thursday.
• Eric boleh bertugas pada hari Rabu dan
BAB
Johor Bahru
gi
Khamis.
Eric is avaialable on Wednesday or Thursday.
n
Wakilkan satu rangkaian pengangkutan bagi 5
la
laluan kereta api tersebut.
Represent a transportation network of the train
Pe
railways.
Aslam • • Isnin
Bala • • Selasa Pelabuhan Batu

Klang Caves Butterworth
n
Chin Rui • • Rabu

ita
KL Padang
Sentral Besar
Kuala Bukit
Lumpur Mertajam
Diana • • Khamis
rb
Johor Tumpat
Bahru Gemas
Eric • • Jumaat
ne
Pe


(a) Jadual di bawah menunjukkan media sosial yang (b) Seorang penghantar barang perlu menghantar
digunakan oleh Eshu, Alia, Nero, Hui Lin dan barang ke setiap lokasi yang ditunjukkan dalam
Rayzal untuk berkomunikasi. 4 graf di bawah. Setiap bucu mewakili lokasi yang
The table shows the social media used by Eshu, Alia, berbeza dan pemberat dalam graf mewakili
Nero, Hui Lin dan Rayzal to communicate. jarak dalam km. 5
Media sosial / Social media A courier man needs to deliver parcels to each location
as shown in the graph below. Each vertex represents
1 2 3 different locations and the weight in the graph
Rayzal, Hui represents the distance in km.
Eshu Rayzal
Lin
d
P 6 Q 8 R
Alia Hui Lin Hui Lin 7
Bh
Hui Lin, Hui Lin, 3 S
Nero Hui Lin 5
Rayzal Rayzal V 9 W 4
Nero, 8 2 6
Hui Lin Nero, Eshu Nero, Alia 10
n
Rayzal, Alia 4
T
Hui Lin, 12
Sd
U
Rayzal Eshu, Nero
Eshu, Nero
Penghantar barang itu memulakan perjalanan
(i) Wakilkan informasi dalam jadual tersebut
di P dan perlu berakhir di S.
BAB
dalam bentuk rangkaian menggunakan
gi
The courier man starts the journey at P and needs to
bucu-bucu yang diberikan. Satu media sosial end at S.
mewakili satu tepi.
n (i) Kenal pasti semua laluan yang melalui
Represent the information in the table in the form of
5 setiap bucu tanpa mengulang tepi yang
la
network using the given vertices. One social media
represents an edge. sama.
Identify all paths that passes through each vertex
Pe
Hui Lin without repeating the same edge.

Alia
Eshu (1) P-Q-V-U-T-W-R-S

Rayzal
(2) P-Q-R-W-V-U-T-S
n
(3) P-U-V-Q-R-W-T-S
ita
(4) P-U-T-V-Q-R-W-S
(5) P-U-T-W-V-Q-R-S
rb
Nero (ii) Daripada (i), kenal pasti jarak terpendek

(ii) Siapakah orang yang terbaik memperkenalkan antara laluan-laluan tersebut.
ne
Hui Lin? Berikan sebab anda. From (i), identify the shortest distance between
Who is the best person to introduce Hui Lin? Give the paths.
your reason.
Pe
Nero kerana dia mempunyai ketiga-tiga sosial (1) 6 + 5 + 4 + 12 + 2 + 3 + 7 = 39 km

media untuk berkomunikasi dengan Hui Lin. (2) 6 + 8 + 3 + 9 + 4 + 12 + 6 = 48 km
(3) 8 + 4 + 5 + 8 + 3 + 2 + 6 = 36 km
(iii) Antara ketiga-tiga media sosial, yang (4) 8 + 12 + 10 + 5 + 8 + 3 + 4 = 50 km
manakah adalah yang paling popular dalam (5) 8 + 12 + 2 + 9 + 5 + 8 + 7 = 51 km
kalangan mereka? Berikan sebab anda.
Which of the social media, is the most popular Maka, laluan dengan jarak terpendek ialah
among them? Give your reason. P-U-V-Q-R-W-T-S, iaitu 36 km.
Media sosial 2 kerana kelima-lima mereka
menggunakannya.

(c) Rajah di sebelah menunjukkan rangkaian perpaipan yang yang

menghubung beberapa ruang dalam sebuah rumah. Pemberat A 25 B
mewakili isi padu, dalam m3, air yang boleh disalurkan dalam satu
24
tempoh masa tertentu. Seorang tukang paip ingin menentukan isi 28
12 D
padu maksimum air yang boleh disalurkan kepada setiap ruang 36
dalam suatu masa. Lukis satu pokok yang menunjukkan isi padu
20
maksimum air disalurkan kepada setiap ruang. Kemudian, tentukan 13 34
F
jumlah isi padu maksimum air tersebut. 5 E
23 C
The diagram shows a piping network that connects several rooms in a house. 10
15
The weight represents the volume, in m3, of water that can be piped in a
period of time. A plumber wants to determine the maximum volume of water G
that can be piped into each rooms in a time. Draw a tree that shows the
d
maximum water is piped. Then, determine the total volume of the maximum
water.
Bh
A 25 B
24 Pokok:
28
n
12 D 36
Pilih pemberat yang terbesar,
Sd
20 A B
F 13 34 iaitu 36. Maka, pilih B-C.
E
10 23 C
15
D
G
BAB
A
25
24
B
n gi F E
C
5
la
28
12 D 36 Antara B-A, B-D, C-D dan
20 C-E, pemberat terbesar ialah G
Pe
F 13 34
E
C-D, iaitu 34.
10 23 C
15 Maka jumlah isi padu maksimum
G air
n
= 36 + 34 + 28 + 12 + 13 + 15
25 = 138 m3
ita
A B Antara B-A, D-A, dan D-E,

24
pemberat terbesar ialah
12 28 D 36 D-A, iaitu 28. Dari A hanya
rb
13 20 mempunyai satu pilihan

F 34
E untuk membentuk pokok.
ne
10 23 C
15 Maka, A-F dipilih.
G
Pe
25
A B
24
12 28 D 36
Antara F-E dan F-G,
13 20 pemberat terbesar ialah F-E,
F 34
E
23
iaitu 13. Dan pilih E-G.
10 C
15

(d) Rajah di bawah menunjukkan sebahagian daripada peta laluan bagi dua jenis pengangkutan, iaitu KTM
Komuter dan LRT. Jadual berikut menunjukkan masa yang diambil, dalam minit, untuk kedua-dua
pengangkutan bergerak dari satu stesen ke stesen yang lain. 6
The diagram shows a part of route maps for two types of transportations, which are KTM Komuter and LRT. The table
below shows the time taken, in minute, for both transportations move from one station to another station.
)
W
i (D
a ng
1 4 5 W )
an
g PR T)
Bank Negara (BN) D at( (H
ky a h
Ra Tu (P
) Petunjuk / Legend
Masjid a ng udu
Jamek l az a
Kuala Lumpur (KL) P H P Chan Sow Lin (CSL) 1 KTM Laluan Seremban
(MJ)
4 LRT Laluan Sri Petaling
d
Pasar Seni (PS) Cheras (C)
KL Sentral (KLS) 5 LRT Laluan Kelana Jaya
Bh
Salak Selatan (SS)
)
alle y (MV Bandar Tun Razak (BTR)
Mid V h (S)
Sepute )
n (SS Bandar Tasik Selatan (BTS)
Selata
Salak
n
LRT Laluan Sri Petaling
Sd
Ke / To Chan Sow Masjid
Cheras Pudu Hang Tuah Plaza Rakyat
Dari / From Lin Jamek
Salak Selatan 4 4 4 3 3 3
BAB
5 Dari / From
Ke / To
Pasar Seni KL Sentral
LRT Kelana Jaya
n gi
la
Masjid Jamek 4 4
Pe
KTM Laluan Seremban

Ke / To
Seputeh Mid Valley KL Sentral Kuala Lumpur Bank Negara
Dari / From
n
Salak Selatan 4 3 5 11 6
ita
Encik Helmi ingin menuju ke stesen Bank Negara dari stesen Salak Selatan. Dia mempunyai dua pilihan,
sama ada menggunakan KTM Laluan Seremban atau LRT Laluan Sri Petaling. Nyatakan kelebihan dan
rb
kekurangan antara dua pilihan tersebut dan kemudian, bantu Encik Helmi membuat pilihan terbaik
untuk ke stesen Bank Negara. Diketahui bahawa masa menunggu tren seterusnya bagi KTM Komuter
ne
dan LRT masing-masing ialah 30 minit dan 15 minit.

Encik Helmi wants to go to Bank Negara station from Salak Selatan station. He has two options, whether to use KTM
Laluan Seremban or LRT Laluan Sri Petaling. State the advantage and disadvantage between the two options and
then, help Encik Helmi to make the best option to go to Bank Negara station. It is known that the waiting time for next
Pe
train for KTM Komuter and LRT are 30 minutes and 15 minutes respectively.
Laluan / Route Kelebihan / Advantage Kekurangan / Disadvantage

KTM Laluan Seremban: • Masa perjalanan lebih cepat. • Masa menunggu tren seterusnya
SS-S-MV-KLS-KL-BN 4 + 3 + 5 + 11 + 6 = 29 minit adalah lama.
• Tidak perlu menukar laluan.
LRT Laluan Sri Petaling: • Masa menunggu tren seterusnya • Masa perjalanan lebih lama.
S S - C - C S L - P - H T- P R - adalah cepat. 4+4+4+3+3+3+4+4
MJ-PS-KLS-KL-BN + 11 + 6 = 46 minit
• Perlu menukar dua laluan.
Maka, pengangkutan yang terbaik adalah KTM Laluan Seremban.

PRAKTIS SPM 5
Kertas 1 4. Rajah di bawah menunjukkan graf G.
The diagram shows graph G.
1. Antara berikut, yang manakah adalah bukan T
S
rangkaian? P
Which of the following is not a network? U
A Q C P
R
d
Q V
P
Bh
S R
Q Antara berikut, yang manakah bukan subgraf
bagi graf G?
Which of the following is not the subgraph of graph G?
n
Q
B D
A T C T
Sd
S S
P P P P
U U
2. Rajah di bawah menunjukkan satu rangkaian. V V
BAB
The diagram below shows a network.
A B
gi
n
B T
R
S
D T
R
5
la
S
P
U
Pe
D
C Q
V W
Q
R
Hitung darjah bagi bucu B. R
n
Calculate the degree of vertex B.

A 4 C 6 Kertas 2
ita
B 5 D 7
1. Rajah di bawah menunjukkan satu graf.
rb
3. Antara berikut, yang manakah adalah pokok? The diagram below shows a graph.
Which of the following is a tree?
A J K C P A B
ne
Q E
N L
Pe
C
M
S
D
B A D U V (a) Nyatakan / State

D (i) bucu dengan berbilang tepi,
Z W
the vertices with multiple edges,
(ii) darjah bagi bucu E.
B
the degree of vertex E.
C Y X (b) Lukis satu subgraf yang menghubungkan 3
bucu dan 4 tepi.
Draw a subgraph that connects 3 vertices and 4
edges.

(a) (i) (E, B) (ii) 5 3. Rajah di bawah menunjukkan satu rangkaian

talian internet yang menghubungkan beberapa
(b)
buah komputer. Pemberat dalam graf mewakili
A B
masa yang diambil, dalam saat, untuk menghantar
sejenis fail antara komputer-komputer itu.
E The diagram below shows an internet line network that
connects several computers. The weight in the graph
represents time taken, in seconds, to send a type of file
between the computers.
R
2. Rajah di bawah menunjukkan graf bagi 8 Q 20
32
P S
kedudukan tempat-tempat tumpuan pelancong
di sebuah bandar. Pemberat dalam graf mewakili 4 16
d
jarak, dalam km. 16 V T
Bh
The diagram below shows a graph of the positions of 12 20
tourist attractions in a city. The weight in the graph W
represents the distance, in km. 8 U
28
C D X
6
n
(a) Lukis dua pokok yang meminimumkan masa
4 4
7 diambil untuk menghantar fail tersebut.
Sd
F 10 Draw two trees that minimize the time taken to send
B
the file.
3 5 8
5 (b) Nyatakan masa minimum yang diambil untuk
menghantar fail itu ke semua komputer.
BAB
gi
A G
State the time taken to send the file to all computers.
Amy ingin melawat semua tempat tersebut
n
dengan menaiki teksi.
5 (a) Pokok 1: Pokok 2:
la
Amy wants to visit all places by taxi.
R R
(a) Nyatakan laluan yang boleh dilalui jika Amy 32 32
8 Q 8 Q 20
Pe
ingin memulakan perjalanan dari A dan tamat P S P S

di E. 4 16 4 16
State the path that Amy could travel if she wants to V V
T T
start the journey from A and end at E.
(b) Nyatakan jumlah jarak yang dilaluinya. 12 20 12
n
State the total distance travelled. W W

8 U 8 U
28 28
ita
(c) Jika tambang teksi yang dikenakan ialah X X

RM1.20 per km, hitung jumlah tambang teksi
yang diperlukan oleh Amy untuk melawati
rb
semua tempat itu.

If the taxi fare charged is RM1.20 per km, calculate
ne
the total taxi fares that needs by Amy to visit all the
places.
(b) Masa minimum yang diambil untuk
menghantar fail itu ke semua komputer
menggunakan:
Pe
(a) Laluan yang melawati semua tempat tarikan Pokok 1:

perlancong itu tanpa melalui setiap jalan: = 4 + 8 + 12 + 8 + 28 + 20 + 16 + 32 = 128 saat
A-B-G-F-C-D-E Pokok 2:
(b) Jumlah jarak yang dilalui = 4 + 8 + 12 + 8 + 28 + 20 + 16 + 32 = 128 saat
= 3 + 5 + 5 + 7 + 6 + 10 Maka, Masa minimum yang diambil untuk
= 36 km menghantar fail itu ke semua komputer ialah
(c) Jumlah tambang teksi 128 saat.
= RM1.20 × 36
= RM43.20

Sudut KBAT
Rajah di bawah menunjukkan peta semenanjung Malaysia. Garis padu mewakili laluan bas manakala garis
sempang mewakili laluan kapal terbang. Jadual berikut menunjukkan masa perjalanan dan harga tambang bagi
kedua-dua jenis pengangkutan.
The diagram shows the maps of peninsular Malaysia. The solid line represents the bus route whereas the dashed line represents
the airplane route. The table shows the travelling time and the fare price for both types of transportations.
Kangar Narathiwat
Ke / To Bas / Bus Alor Setar Kota Bharu
Dari / From Pulau Pinang (PP) Kota Bharu (KB) Pulau Pinang
d
Kuala Krai
Butterworth Kuala Terengganu
Johor Bahru 8 jam / hours 9 jam / hours
Bh
Bagan Serai
(JB) RM80 RM65 Ipoh
Lumut Kuala Lipis
Ke / To Kapal terbang / Airplane Teluk Intan
Batu Arang Bentong Kuantan
Dari / From Kuala Lumpur (KL) Pulau Pinang (PP) Temerloh Pekan
Klang Kuala Lumpur
n
Johor Bahru 45 minit / minutes 1 jam 10 minit / 1 hour 10 minutes Seremban
Port Dickson
Sd
(JB) RM70 RM69 Melaka Mersing
Muar Kluang
Kota Bharu (KB) Dumai
Johor Bahru
Kuala Lumpur 1 jam 5 minit / 1 hour 5 minutes
(KL) RM45
BAB
Bharu. gi
(a) Lukis dua rangkaian bagi laluan bas dan laluan kapal terbang antara Johor Bahru, Pulau Pinang dan Kota
n
Draw two networks of the bus route and airplane route between Johor Bahru, Pulau Pinang and Kota Bharu. 5
la
(b) Anda ingin melancong ke Pulau Pinang dan Kota Bharu daripada Johor Bahru. Buat satu analisis kelebihan
dan kekurangan menggunakan bas dan kapal terbang. Seterusnya, pilih satu pengangkutan yang terbaik
Pe
untuk pergi ke Pulau Pinang dan Kota Bharu dari Johor Bahru.
You want to go on tour to Pulau Pinang and Kota Bharu from Johor Bahru. Make analysis on the advantages and
disadvantages of using bus and airplane. Then, choose the best transportation to go to Pulau Pinang and Kota Bharu from
Johor Bahru.
n
Jawapan / Answer:
ita
(a) Rangkaian bas: (b)

Pulau Kota JB - PP JB - KB
Pinang Bharu
rb
Kelebihan Kekurangan Kelebihan Kekurangan

• Masa Masa
ne
Tambang
Bas perjalanan lama perjalanan
murah
Johor • Tambang mahal lama
Bahru
Pe
• Masa perjalanan Masa

Kapal Tambang
cepat perjalanan
terbang mahal
Rangkaian kapal terbang: • Tambang murah cepat
Pulau Kota
Dari Johor Bahru ke Pulau Pinang, pengangkutan terbaik adalah dengan menaiki
Pinang Bharu kapal terbang kerana harga tambangnya lebih murah dan masa perjalanan lebih
cepat berbanding dengan bas. Manakala, dari Johor Bahru ke
Kuala
Lumpur
Kota Bharu, bergantung kepada masa perjalanan dan harga
tambang. Jika inginkan masa perjalanan yang lebih cepat,
+
menaiki kapal terbang adalah yang terbaik. Jika inginkan +
+ KBAT Ekstra
Johor
Bahru tambang yang lebih murah, menaiki bas adalah yang terbaik.

Module &
MORE
Mathematics
ANSWERS
Chapter 5
B
BA
Rangkaian dalam Teori Graf
Rangkaian
5.1 Network
.
hd
NOTA IMBASAN
1. Graf ialah suatu siri bintik sama ada berkait atau tidak 7. Apabila pergerakan daripada satu bucu kepada bucu
antara satu sama lain melalui garis. yang lain melibatkan pergerakan dalam satu arah
.B
Graph is a series of points either linked or not to each other sahaja, graf ini dikenali sebagai graf terarah. Tepi graf
through lines. terarah mempunyai anak panah yang menunjukkan
arah pergerakan yang dibenarkan.
dn
2. Rangkaian ialah suatu graf yang mempunyai sekurang-
When the movement from one vertex to another vertex involved
kurangnya sepasang bintik berkait.
only in one direction, this graph is known as directed graph.
Network is a graph which has at least a pair of related points.
The edges of directed graph have arrows, which show the
S
3. Bintik juga dikenali sebagai bucu dan garis yang allowed direction of movement.
menghubungkan bintik-bintik dikenali sebagai tepi. 8. Manakala, graf tak terarah ialah graf yang mempunyai
gi
Point also is known as vertex and line connects the points is
dua arah pergerakan melalui tepi graf itu.
known as edge.
Whereas, undirected graph is a graph that has two-way
direction along the the edges of the graph.
an
Bucu
Vertex C C
B B
l
Tepi
Pe
Edge A A
D D
Graf terarah Graf tak terarah
4. Darjah bagi suatu bucu ialah bilangan tepi yang Directed graph Undirected graph
mengaitkan bucu tersebut dengan bucu yang lain.
n
The degree of vertex is the number of edges that are connected 9. Ciri-ciri bagi graf mudah:
the vertex to other vertices. Characteristics of simple graph:
ta
5. Apabila daripada bucu A kepada bucu B mempunyai (i) jenis graf tak terarah
lebih daripada satu laluan, dengan setiap laluan diwakili undirected graph type
bi
oleh satu tepi, ia dikatakan mempunyai berbilang tepi. (ii) tidak mempunyai gelung
When from vertex A to vertex B has more than one route, with has no loop
each route represented by an edge, it is said that it have multiple (iii) tidak mempunyai berbilang tepi
er
edges. has no multiple edges
6. Apabila terdapat laluan pergi dan kembali di satu bucu 10. Graf berpemberat ialah graf yang mempunyai nilai
n
tanpa melalui bucu yang lain yang diwakili oleh satu pada setiap tepi graf tersebut. Nilai ini mewakili kos,
masa atau jarak yang diperlukan untuk melalui tepi itu.
Pe
tepi yang dikenali sebagai gelung.

When there is return journey from a vertex without passing Weighted graph is a graph that has values to each of the edges
through another vertex, and represented by an edge, it is known of the graph. These values represent the cost, time or distance
as a loop. required to travel along the edge.
B
11. Subgraf bagi suatu graf ialah sebahagian graf
Gelung daripada graf asal.
Loop Subgraph of a graph is a part of the original graph.
C
A

E 12. Pokok ialah graf dengan keadaan setiap bucunya

adalah berhubung tetapi tidak mempunyai kitaran.
B Tree is a graph where each of the vertices are connected but it
C has no cycle.
E
B
E A D F G
Subgraf I / Subgraph I
B D
A
C
F
.
hd
C
A D F E
Graf asal 13. Aplikasi rangkaian sering digunakan bagi
Original graph
B menyelesaikan masalah kehidupan sebenar yang
.B
C melibatkan pengangkutan, perniagaan, pembinaan,
rangkaian komunikasi dan pelbagai lagi.
A Applications of network are commonly used to solve real-life
D
dn
problems involving transportation, business, construction,
Subgraf II / Subgraph II
communication networks and many more.
S
1. Labelkan bahagian bucu atau tepi bagi setiap graf berikut. 1
Label the part of vertex or edge for each of the following graphs.
Contoh
gi
BAB
(a) (b) A D
Tepi A D
an
A Edges Vertex
Bucu
Bucu
5 Vertex E
B
C
B Edges
Tepi
E
l
B C
Pe
E
C D Tepi
Edges Vertex
Bucu
n
2. Dalam setiap graf berikut, bulatkan dan labelkan bucu yang mempunyai gelung dan berbilang tepi. 1
In each of the following graphs, circle and label the vertex with loop and multiple edges.
ta
Contoh
B
(a)
A F
Berbilang tepi
bi
B Multiple edges
Berbilang tepi
Multiple edges Loop
Gelung
er
C E
D A C
E
Gelung
n
Loop D
Pe
(b) (c)
R Multiple edges
Berbilang tepi
R
S
Q S
V Gelung
Loop
Q
T Gelung V T
P Loop
W
U P U

3. Nyatakan bilangan bucu dan tepi bagi setiap graf berikut. 1

State the number of vertices and edges of each of the following graphs.
Bilangan / Number of
Graf Set bucu Set tepi
Graph bucu tepi Set of vertices Set of edges
vertices edges
Contoh {A, B, C, D, E} {(A, B), (B, C), (B, E),

(C, D), (C, E), (D, E)}
B C D
.
Tip
hd
5 6
Tepi yang sama tidak perlu diulang. Contoh, (E, B) tidak
dinyatakan kerana (B, E) dan (E, B) adalah tepi yang sama.
The same edges do not need to be repeated. Example, (E, B) is not
.B
A stated because (B, E) and (E, B) are the same edge.
E
(a)
dn
A F
{(A, B), (A, E), (A, D),
D G
(B, E), (B, C), (C, E),
E
7 10 {A, B, C, D, E, F, G}
(C, D), (D, E), (D, F),
S
(D, G)}
B C
gi
BAB
(b)
Sarah Ann Ling {(Sarah, Kevin), (Sarah,
an
Ann Ling), (Ann Ling,
{Sarah, Ann Ling, Faris,
Kevin Faris 5 7 Faris), (Faris, Kevin), 5
Megha, Kevin}
(Faris, Megha), (Megha,
l
Kevin), (Megha, Kevin)}
Pe
Megha
(c) K
L
M {(J, L), (J, K), (J, L),
J (J, Q), (K, N), (K, L),
n
Q 8 15 {J, K, L, M, N, P, Q, R} (L, M), (L, R), (M, N),

N
ta
(M, P), (N, R), (N, P),

R
P
(P, Q), (P, Q), (R, R)}
bi

er
Contoh
n
(i) Mengapakah rajah yang ditunjukkan adalah suatu graf?

Why the diagram shown is a graph? Kamal & Zainab
Pe
(ii) Apakah yang diwakili oleh bucu dan tepi bagi rajah itu?
What do the vertices and edges of the diagram represent? Firdaus & Siti Azman & Naila Fattah
Fitri Suria Farha Hana Hani

Penyelesaian:
(i) Rajah tersebut adalah suatu graf kerana ia mempunyai bucu yang dihubungkan dengan tepi.
The diagram is a graph because it has vertices connected by edges.
(ii) Bucu mewakili ahli dalam keluarga itu dan tepi mewakili hubungan antara keluarga tersebut.
The vertices represent the members in the family and the edges represent the relationship between the family.

Bilik guru
(a) Mengapakah rajah yang ditunjukkan adalah suatu graf? Teachers’ room Blok B
Why the diagram shown is a graph?
Block B
(b) Apakah yang diwakili oleh bucu dan tepi bagi rajah itu?
What do the vertices and edges of the diagram represent? Hall
Blok A Dewan
(c) Bucu yang manakah mempunyai akses ke tempat yang Block A
paling banyak?
Which edge has the access to the most places? Kantin
Canteen
Blok C
(a) The
Rajah tersebut
diagram adalah
is a graph suatuitgraf
because keranaconnected
has vertices ia mempunyai bucu Block C Padang
by edges.
yang dihubungkan dengan tepi.
.
Field
hd
(b) The
Bucu mewakili
vertices tempat
represent placesdalam sebuah
in the school andsekolah dan
the edges tepi mewakili
represent the routes laluan
betweenantara tempat-tempat tersebut.
the places.
(c) Dewan
Hall
.B
5. Nyatakan darjah bagi bucu-bucu dalam graf berikut. 2
State the degree of vertices in the following graphs.
dn
Contoh
Bucu A mempunyai 3 (a)
tepi yang terkait iaitu R Bucu Darjah
(A, B), (A, D) dan Vertex Degree
Bucu Darjah (A, F).
S
Vertex Degree Vertex A has 3 S P 2
B connected edges, Q
C
A 3 which are (A, B), (A, D) Q 3
B 2 and (A, F).
gi R 3
BAB
A U
D C 4 S 3
Tip
an
E D 3 P T T 2

5 F E 2 Darjah bagi suatu U 5
gelung ialah 2.
F 2 Degree of a loop is 2.
l
Pe
(b) Bucu Darjah (c) Bucu Darjah

K Vertex Degree F Vertex Degree
J
E
J 3 A 2
n
D
K 4 B 3
ta
L L 5 C 5
N C A
M M 4 D 2
bi
N 3 E 4
P B
P 1 F 4
er
6. Tentukan sama ada setiap graf berikut adalah graf mudah atau bukan. Berikan sebab anda. 2
n
Determine whether each of the following graphs is a simple graph. Give your reason.
Contoh
Pe
2 T W X
(a) N
1 B
K
M
S
U
A E C
V J
P
D L
Graf mudah kerana tidak mempunyai Bukan graf mudah kerana
Graf mudah
Simple keranait tidak
graph because has
gelung dan berbilang tepi. mempunyai berbilang tepi.
no loop and multiple
mempunyai gelung edges.
dan
Simple graph because it has no loop and Not a simple graph because it has
multiple edges. berbilang tepi.
multiple edges.

(b) (c) D (d) P Q

F R
F
E
C E
T
B
U S
G
H G
A
Not a simple
Bukan graf graph
mudah because it
kerana Graf mudah
Simple keranait tidak
graph because has Bukan
Not grafgraph
a simple mudah kerana
because it
has multiple edges.
mempunyai berbilang tepi. no loop and multiple
dan has a loop and multiple
dan
.
hd
berbilang tepi. berbilang tepi.
7. Tentukan sama ada setiap graf berikut adalah graf terarah atau graf tak terarah. 2
.B
Determine weather each of the following graphs is a directed graph or an undirected graph.
Contoh
(a) B (b) A B C (c) B C
A
dn
B
A
A
S
E D D
C E D
D
gi
BAB
Graf terarah Undirected graph
Directed graph
Graf terarah Graf tak terarah Directed graph
Graf terarah
Directed graph
an
5
l
Pe

Contoh
(a) Berdasarkan rajah di sebelah, Q
Berdasarkan rajah di sebelah, Based on the diagram, R
n
F
Based on the diagram, (i) nyatakan set bucu,
(i) nyatakan bilangan tepi,
ta
state the set of vertices,

B A P V
state the number of edges, (ii) namakan laluan yang S
E
(ii) namakan laluan yang boleh dilalui dari
bi
boleh dilalui dari bucu A bucu T ke bucu U,

ke bucu C, name the path that could
name the path that could be be taken from vertex T to
er
C D U T
taken from vertex A to vertex vertex U,
C, (iii) namakan laluan dari bucu V ke bucu Q
n
(iii) namakan semua kemungkinan laluan yang melalui bucu U.

boleh dilalui dari bucu E ke bucu B. name the path from vertex V to vertex Q passing
Pe
name all the possible paths that could be taken from through vertex U.
vertex E to vertex B.
Penyelesaian: (i) {P, Q, R, S, T, U, V}

(i) 8 (ii) T – S – R – Q – P – U
Ikuti arah anak panah dari bucu A ke
(ii) A – B – C bucu C. (iii) V – P – U – S – R – Q atau
or
Follow the direction of the arrow from V–P–U–T–S–R–Q
(iii) E – A – B; vertex A to vertex C.
E – F – C – E – A – B;
E–D–C–E–A–B

9. Tentukan sama ada setiap graf berikut adalah graf berpemberat atau graf tak berpemberat. 2
Determine weather each of the following graphs is a weighted graph or an unweighted graph.
Contoh
(a) (b) (c)
A 80 B A Q A 120 B
B 6 6 110 90
15 90 C 95
110 90 100 95 C 100
P 8 8 R 160
D 105 E 85 F
C 85 D 70 E D 6 8 U 8 6
.
T 6 S
hd
Graf berpemberat Graf tak
Unweighted Graf
Weighted Graf
Weighted
Weighted graph graph
berpemberat berpemberat
graph berpemberat
graph
.B
dn
Contoh
(a) Rajah di bawah menunjukkan satu rangkaian
Rajah di bawah menunjukkan satu rangkaian bagi laluan yang diambil oleh seorang pelari
S
yang mewakili laluan untuk bergerak dari bilik dari titik semak P ke titik semak Q. Pemberat
mesyuarat ke pintu kecemasan di sebuah pejabat. mewakili masa dalam minit.
Pemberat mewakili jarak dalam meter.
gi The diagram shows a network of path taken by a
BAB
The diagram shows a network represents paths to move runner from checkpoint P to checkpoint Q. The weight
from a meeting room to emergency door in an office. The represents time in minutes.
an
weight represents distance in metres.
12 L
5 Bilik mesyuarat A
K
4
4
Meeting room
l
7 Titik semak Q
Pe
3 3 Check point Q
D 9
B Titik semak P
Check point P
6 7 M
2
n
10
N
Pintu kecemasan
C 4
ta
Emergency door
Nyatakan laluan yang mengambil masa paling
Nyatakan laluan yang mempunyai jarak terpendek lama untuk sampai ke titik semak Q dari titik
bi
untuk bergerak dari bilik mesyuarat ke pintu semak P.

State the path that took the longest time to reach
kecemasan. checkpoint Q from checkpoint P.
State the path that has the shortest distance to move from
er
the meeting room to the emergency door.

Path: Checkpoint
Laluan: P – K –PL–– K
Titik semak Checkpoint Q semak Q
– L – Titik
Penyelesaian: Time ==7 7
Masa + 12 + 4+= 4
+ 12 23=minutes
23 minit
n
Laluan: Bilik mesyuarat – A – B – Pintu kecemasan

Path: Meeting room – A – B – Emergency door
Pe
Laluan:
Path: Titik semak
Checkpoint P – N –PM––NCheckpoint
– M – Titik
Q semak Q
Time
Masa= =7 +7 10
+ 10
+ 9 += 26
9 =minutes
26 minit
Laluan: Bilik mesyuarat – D – C – Pintu kecemasan
Path: Meeting room – D – C – Emergency door
Maka, laluan
Thus, the yang
path that mengambil
took masatopaling
the longest time reach islama
Checkpoint
untuk P – Nialah
sampai – M – Titik
Checkpoint
semakQ P – N – M – Titik
Maka, laluan dengan jarak terpendek ialah Bilik semak Q.
mesyuarat – A – B – Pintu kecemasan.
Thus, path that has the shortest distance is Meeting room –
A – B – Emergency door.

11. Tandakan (3) untuk subgraf yang betul bagi graf, G dan (7) jika tidak. 2
Mark (3) for the correct subgraph of graph, G and (7) if not.
Graf, G Subgraf 1 Subgraf 2 Subgraf 3

Graph, G Subgraph 1 Subgraph 2 Subgraph 3
Contoh A B A B A B
F F F
A B P
F E G G G
H H H
.
E G
D C D C D C
hd
H
D C 3 3 7
Tip {set bucu subgraf 1} ⊂ {set bucu {set bucu subgraf 2} ⊂ {set bucu {bucu P} ⊄ {set bucu G} dan
.B
G} dan {set tepi subgraf 1} ⊂ {set G} dan {set tepi subgraf 2} ⊂ {set {(P, G)} ⊄ {set tepi G}.
tepi G}. tepi G}. {vertex P} ⊄ {set of vertices G}
Subgraf, S bagi suatu graf, G
{set of vertices of subgraph 1} {set of vertices of subgraph 2} and {(P, G)} ⊄ {set of edges G}.
adalah graf dengan keadaan {set ⊂ {set of vertices G} and {set of ⊂ {set of vertices G} and {set of
dn
bucu S} ⊂ {set bucu G} dan {set edges of subgraph 1} ⊂ {set of edges of subgraph 2} ⊂ {set of
tepi S} ⊂ {set tepi G}. edges G}. edges G}.
Subgraph, S of a graph, G is a graph
where {set of vertices S} ⊂ {set of
vertices G} and {set of edges S} ⊂ {set
S
of edges G}.
gi
(a) (i) (ii) D (iii) D
BAB
D D
C C C
B C B B
B
an
G F G F G F
G F
E E A E
5
A A
A
l
Pe
3 7 3
(b) D C (i) D C (ii) D C (iii) D C

n
A A A A
E G
E E
ta
F F F
B B B B
bi
7 7 3
er
12. Lukis subgraf bagi graf, G berdasarkan ciri berikut. 3

Draw subgraph of graph, G based on the following characteristics.
n
Contoh
Pe
(i) Subgaf dengan 6 bucu dan 5 (ii) Subgraf dengan 5 bucu dan 5 tepi
Q tepi. yang membentuk satu kitaran.
edges. that forms a cycle.
P Q Q
T
U
R P P
Tip
T T
S U U Kitaran ialah satu
graf tertutup.
Graf G / Graph G R Cycle is a closed
graph.
S S

(a) A
tepi. dan gelung yang membentuk satu
Subgraph with 4 vertices and 2 kitaran.
B edges. Subgraph with 3 vertices and 3 edges
D and a loop that forms a cycle.
E A
C A
Graf G / Graph G B
B
E
.
hd
C E
(b) P
.B
Q tepi. termasuk berbilang tepi.
edges. including multiple edges.
U R
dn
T P
Q P
S
S
Graf G / Graph G U R
T U
T
gi
BAB
an
5 13. Tentukan sama ada setiap graf berikut adalah pokok atau bukan. Berikan sebab anda. 2
Determine whether each of the following graph is a tree. Give your reason.
l
Pe
Contoh
2 H
(a) D
E
1 G E B
A
G
G C
F
n
B F A
D C
C Kitaran B-C-D-B
ta
A Cycle B-C-D-B
E F B
H
Graf ini bukan pokok kerana The

Grafgraph
ini is not a tree because it
bi
Graf ini adalah pokok kerana bukan pokok kerana

setiap bucu adalah berkait dan mempunyai kitaran. has a cycle.
mempunyai kitaran.
tidak mempunyai kitaran. The graph is not a tree because it has
er
The graph is a tree because every a cycle.

vertex is connected and it has no cycle.
n
Pe
(b) J (c) (d) D

H A E
G B
A F F B
E
E C G
D F
A
C
B C D
Grafgraph
The ini adalah pokok every
is a tree because kerana The
Grafgraph
ini is not a tree
bukan because
pokok it
kerana The
Grafgraph
ini is not a tree
bukan because
pokok kerana
vertex
setiapisbucu
connected
adalahandberkait
it has nodan has a loop.
mempunyai gelung. there are unconnected
terdapat bucu yang vertices.tidak
cycle.
tidak mempunyai kitaran. terkait.

14. Diberi graf, G, bina dua subgraf bagi G yang juga merupakan pokok dengan melukis tepi bagi subgraf tersebut.
Given graph, G, construct two subgraphs of G which is also a tree by drawing the edges of the subgraph. 3
Graf, G / Graph, G Subgraf 1 / Subgraph 1 Subgraf 2 / Subgraph 2
Contoh
B D B D
B D
.
hd
A C E A C E
A C E
(a) A E A E A E
.B
F D F D F
D
dn
B C B C B C
(b)
S
D D D
E E E
C C C
gi
BAB
F F F
B B B
an
A A A
5
l
Pe
15. Bina suatu rangkaian berdasarkan set bucu dan set tepi yang diberikan. 2
Construct a network based on the given set of vertices and set of edges.
Contoh
(a) Set bucu = {A, B, C, D, E, F, G, H}
n
Set bucu = {A, B, C, D, E, F, G} Set of vertices = {A, B, C, D, E, F, G, H}

Set of vertices = {A, B, C, D, E, F, G} Set tepi = {(A, B), (A, C), (B, C), (B, E), (C, D),
ta
Set tepi = {(A, B), (A, G), (B, C), (C, D), (C, E), (C, G), (C, E), (D, F), (E, F), (E, G), (E, G)
(D, E), (D, D), (E, F), (F, G)} (F, G), (F, H), (G, H), (H, H)}
bi
Set of edges = {(A, B ), (A, G), (B, C), (C, D), (C, E), Set of edges = {(A, B), (A, C), (B, C), (B, E), (C, D),
(C, G), (D, E), (D, D), (E, F), (F, G)} (C, E), (D, F), (E, F ), (E, G), (E, G),
(F, G), (F, H), (G, H), (H, H)}
er
Penyelesaian:
A B
n
D
Pe
C H
G A
D
F
C
E
F E G
B
Tip
(D, D) mewakili gelung.
(D, D) represents a loop.

16. Wakilkan setiap maklumat berikut dalam bentuk rangkaian. 3

Represent each of the following information in the form of networks.
Contoh
Boon Siu (B) Emira (E)
Rajah di sebelah menunjukkan kedudukan rumah bagi 5 orang
kawan dalam sebuah taman perumahan. Wakilkan kedudukan
rumah mereka dalam bentuk rangkaian jalan raya.
The diagram shows the positions of houses of 5 friends in a housing area. Ahmad (A)
Represent their houses in the form of road networks. Daisy (D)
.
hd
Chandra (C)
Penyelesaian:
Wakilkan rumah sebagai bucu dan Dari B boleh bergerak Dari C boleh bergerak Dari D boleh bergerak
.B
jalan raya sebagai tepi. Pilih sebuah terus ke A, C dan E. Lukis terus ke B, A dan D. terus ke A dan E.
rumah sebagai permulaan. Katakan sebuah lengkok dari B From C, can move straight From D, can move straight
rumah Ahmad (A) dipilih. Dari A boleh ke C. to B, A and D. to A and E.
bergerak terus ke B, C dan D. From B, can move straight
dn
Represent houses as vertices and to A, C and E. Draw an arc
roads as edges. Choose a house from B to C.
as starter. Let Ahmad’s house (A) is
chosen. From A, can move straight to
B, C and D B
S
E
B B
B E E
gi
BAB
A A A
A D D D
D
an
C C
C
C
5
l
Pe
(a) Rajah di sebelah menunjukkan pelan sebuah rumah.

Wakilkan setiap ruang pelan rumah tersebut dalam Bilik tidur 1 Stor
Bedroom 1 Store Dapur
bentuk rangkaian. Kitchen
Tandas 1
n
The diagram shows a plan of a house. Represent each room Tandas 2

Toilet 1
in the plan in the form of network. Toilet 2
ta
Ruang
Laluan/ Hallway makan
Dining
bi
Toilet 11
Tandas room
Bilik tidur 11
Bedroom Bilik tidur 2
Bedroom 2
Toilet 22
Tandas
er
Laluan
Hallway Store
Stor Beranda Ruang tamu
Veranda Living room
Bilik tidur 22
Bedroom
n
Pe
Dapur
Kitchen
Dining
Ruang
room
makan
Beranda
Veranda Ruang tamu
Living room

(b) Semasa hari sukan, terdapat 5 orang ahli (c) Rajah di bawah menunjukkan peta laluan kereta
Persatuan Bulan Sabit Merah bertugas menjaga api yang terdapat di semenanjung Malaysia.
bilik kesihatan selama 2 minggu hari bersekolah. The diagram below shows the map of the train
Wakilkan informasi berikut dalam bentuk railways available in peninsular Malaysia.
rangkaian.
During a sport day, there are 5 members of Persatuan
Padang
Bulan Sabit Merah on duty at the health room for Besar
2 weeks of school days. Represent the following
Tumpat
information in the form of network.
Bukit
.
Butterworth
• Aslam boleh bertugas pada hari Isnin atau Mertajam
hd
Rabu.
Aslam is available on Monday or Wednesday.
• Bala tidak boleh bertugas kecuali Selasa. Batu
.B
Bala is not available except on Tuesday. Cave
Kuala
• Chin Rui boleh bertugas pada hari Jumaat Lumpur KL Sentral
sahaja.
dn
Chin Rui is available on Friday only. Pelabuhan
Klang Gemas
• Diana boleh bertugas pada hari Isnin, Selasa
atau Khamis.
Diana is available on Monday, Tuesday or
S
Thursday.
• Eric boleh bertugas pada hari Rabu dan
gi
BAB
Khamis. Johor Bahru
Eric is avaialable on Wednesday or Thursday.
an
Wakilkan satu rangkaian pengangkutan bagi 5
laluan kereta api tersebut.
l
Represent a transportation network of the train
Pe
railways.
Aslam • • Monday
Isnin
Bala • • Tuesday
Selasa Pelabuhan Batu
n
Klang Caves Butterworth
Chin Rui • • Wednesday

Rabu
ta
KL Padang
Sentral Besar
Kuala Bukit
Lumpur Mertajam
Diana • • Thursday
Khamis
bi
Johor Tumpat
Bahru Gemas
Eric • • Friday
Jumaat
n er
Pe


(a) Jadual di bawah menunjukkan media sosial yang (b) Seorang penghantar barang perlu menghantar
digunakan oleh Eshu, Alia, Nero, Hui Lin dan barang ke setiap lokasi yang ditunjukkan dalam
Rayzal untuk berkomunikasi. 4 graf di bawah. Setiap bucu mewakili lokasi yang
The table shows the social media used by Eshu, Alia, berbeza dan pemberat dalam graf mewakili
Nero, Hui Lin dan Rayzal to communicate. jarak dalam km. 5
Media sosial / Social media A courier man needs to deliver parcels to each location
as shown in the graph below. Each vertex represents
1 2 3
.
different locations and the weight in the graph
hd
Rayzal, Hui represents the distance in km.
Eshu Rayzal
Lin
P 6 Q 8 R
Alia Hui Lin Hui Lin 7
.B
Hui Lin, Hui Lin, 3 S
Nero Hui Lin 5
Rayzal Rayzal V 9 W 4
Nero, 8 6
dn
2
Hui Lin Nero, Eshu Nero, Alia 10
Rayzal, Alia 4
T
Hui Lin, U 12
Rayzal Eshu, Nero
Eshu, Nero
S
Penghantar barang itu memulakan perjalanan
(i) Wakilkan informasi dalam jadual tersebut
gi di P dan perlu berakhir di S.

BAB
dalam bentuk rangkaian menggunakan The courier man starts the journey at P and needs to
bucu-bucu yang diberikan. Satu media sosial end at S.
an
mewakili satu tepi. (i) Kenal pasti semua laluan yang melalui
Represent the information in the table in the form of
5 network using the given vertices. One social media
setiap bucu tanpa mengulang tepi yang
represents an edge. sama.
l
Identify all paths that passes through each vertex
Pe
Hui Lin without repeating the same edge.

Alia
Eshu (1) P-Q-V-U-T-W-R-S

Rayzal
(2) P-Q-R-W-V-U-T-S
n
(3) P-U-V-Q-R-W-T-S
ta
(4) P-U-T-V-Q-R-W-S
(5) P-U-T-W-V-Q-R-S
bi
Nero (ii) Daripada (i), kenal pasti jarak terpendek

(ii) Siapakah orang yang terbaik memperkenalkan antara laluan-laluan tersebut.
er
Hui Lin? Berikan sebab anda. From (i), identify the shortest distance between
Who is the best person to introduce Hui Lin? Give the paths.
your reason.
n
Nero keranahedia
Nero because hasmempunyai ketiga-tiga
all three social media to sosial (1) 6 + 5 + 4 + 12 + 2 + 3 + 7 = 39 km
Pe
communicate
media untukwith Hui Lin.
berkomunikasi dengan Hui Lin. (2) 6 + 8 + 3 + 9 + 4 + 12 + 6 = 48 km
(3) 8 + 4 + 5 + 8 + 3 + 2 + 6 = 36 km
(iii) Antara ketiga-tiga media sosial, yang (4) 8 + 12 + 10 + 5 + 8 + 3 + 4 = 50 km
manakah adalah yang paling popular dalam (5) 8 + 12 + 2 + 9 + 5 + 8 + 7 = 51 km
kalangan mereka? Berikan sebab anda.
Which of the social media, is the most popular Thus, path
Maka, with the
laluan shortest
dengan distance
jarak is
terpendek ialah
among them? Give your reason. P-U-V-Q-R-W-T-S, thatiaituis 36 km.
Social
Mediamedia 2 because
sosial all five
2 kerana of them are using
kelima-lima it.
mereka
menggunakannya.

(c) Rajah di sebelah menunjukkan rangkaian perpaipan yang yang

menghubung beberapa ruang dalam sebuah rumah. Pemberat A 25 B
mewakili isi padu, dalam m3, air yang boleh disalurkan dalam satu
24
tempoh masa tertentu. Seorang tukang paip ingin menentukan isi 28
12 D
padu maksimum air yang boleh disalurkan kepada setiap ruang 36
dalam suatu masa. Lukis satu pokok yang menunjukkan isi padu
20
maksimum air disalurkan kepada setiap ruang. Kemudian, tentukan 13 34
F
jumlah isi padu maksimum air tersebut. 5 E
23 C
The diagram shows a piping network that connects several rooms in a house. 10
15
.
The weight represents the volume, in m3, of water that can be piped in a
hd
period of time. A plumber wants to determine the maximum volume of water G
that can be piped into each rooms in a time. Draw a tree that shows the
maximum water is piped. Then, determine the total volume of the maximum
water.
.B
A 25 B
dn
24 Pokok:
Tree:
12 28 D 36 Choosepemberat
the biggestyang
weight, that is
Pilih terbesar,
20 36. Thus, choose B-C. A B
F 13 34 iaitu 36. Maka, pilih B-C.
S
E
10 23 C
15
D
gi
G
BAB
F
an
25 E
A B
24 C
12 28 D Between
Antara B-A,B-D,
B-A, B-D, C-D
C-Dand
dan
5
36
C-E,C-E, the biggest weight is
l
20 pemberat terbesar ialah G
Pe
13
F 34 C-D, that
C-D, iaituis 34.
34.
E
10 23 C
15 Thus, the
Maka total maximum
jumlah isi paduvolume of the
maksimum
water
air
G
n
= 36 + 34 + 28 + 12 + 13 + 15
25 = 138 m3
ta
A B Antara B-A, D-A, dan D-E,

24
Between B-A,
pemberat D-A andialah
terbesar D-E,
12 28 D 36 the biggest weight is D-A, that
bi
D-A, iaitu 28. Dari A hanya

13 20 ismempunyai
28. From A theresatuis pilihan
only one
F 34
E
optionmembentuk
untuk to draw a tree.pokok.
Thus,
er
10 15
23 C A-F is chose.
Maka, A-F dipilih.
G
n
Pe
25
A B
24
12 28 D 36
AntaraF-E
Between dan
F-Eand F-G,
F-G, the
13 20 biggest weight
pemberat is F-E,
terbesar thatF-E,
ialah
F 34
E is 13.
iaitu 13.And choose
Dan pilihE-G.
E-G.
10 23 C
15

(d) Rajah di bawah menunjukkan sebahagian daripada peta laluan bagi dua jenis pengangkutan, iaitu KTM
Komuter dan LRT. Jadual berikut menunjukkan masa yang diambil, dalam minit, untuk kedua-dua
pengangkutan bergerak dari satu stesen ke stesen yang lain. 6
The diagram shows a part of route maps for two types of transportations, which are KTM Komuter and LRT. The table
below shows the time taken, in minute, for both transportations move from one station to another station.
)
W
i (D
a ng
1 4 5 W
g R)
n (P T)
Da t (H
Bank Negara (BN) ya
ak ah )
Tu
.
R (P Petunjuk / Legend
Masjid za g u
hd
a n d
Kuala Lumpur (KL) Jamek Pl Ha Pu Chan Sow Lin (CSL)
1 KTM Laluan Seremban
(MJ)
4 LRT Laluan Sri Petaling
Pasar Seni (PS) Cheras (C)
KL Sentral (KLS) 5 LRT Laluan Kelana Jaya
.B
Salak Selatan (SS)
V)
alley (M Bandar Tun Razak (BTR)
Mid V h (S)
Sepute )
n (SS Bandar Tasik Selatan (BTS)
S lata
e
dn
Salak
LRT Laluan Sri Petaling

Ke / To
S
Chan Sow Masjid
Cheras Pudu Hang Tuah Plaza Rakyat
Dari / From Lin Jamek
Salak Selatan 4 4
gi 4 3 3 3
BAB
LRT Kelana Jaya

an
Ke / To
Pasar Seni KL Sentral
5 Dari / From
Masjid Jamek 4 4
l
Pe
KTM Laluan Seremban

Ke / To
Seputeh Mid Valley KL Sentral Kuala Lumpur Bank Negara
Dari / From
n
Salak Selatan 4 3 5 11 6
ta
Encik Helmi ingin menuju ke stesen Bank Negara dari stesen Salak Selatan. Dia mempunyai dua pilihan,
sama ada menggunakan KTM Laluan Seremban atau LRT Laluan Sri Petaling. Nyatakan kelebihan dan
bi
kekurangan antara dua pilihan tersebut dan kemudian, bantu Encik Helmi membuat pilihan terbaik
untuk ke stesen Bank Negara. Diketahui bahawa masa menunggu tren seterusnya bagi KTM Komuter
er
dan LRT masing-masing ialah 30 minit dan 15 minit.

Encik Helmi wants to go to Bank Negara station from Salak Selatan station. He has two options, whether to use KTM
Laluan Seremban or LRT Laluan Sri Petaling. State the advantage and disadvantage between the two options and
n
then, help Encik Helmi to make the best option to go to Bank Negara station. It is known that the waiting time for next
train for KTM Komuter and LRT are 30 minutes and 15 minutes respectively.
Pe
Laluan / Route Kelebihan / Advantage Kekurangan / Disadvantage

KTM Seremban
KTM Route:
Laluan Seremban: Travel perjalanan
• Masa time is faster.lebih cepat. • Masa menunggu
The waiting time for thetren seterusnya
next train
SS-S-MV-KLS-KL-BN 4 + 3 + 5 + 11 + 6 = 29 minitminutes is long. lama.
adalah
No need to change routes.
• Tidak perlu menukar laluan.
LRT Sri
LRT Petaling
Laluan SriRoute:
Petaling: • Masa menunggu
The waiting time fortren seterusnya
the next train • Masa
Travel perjalanan
time is longer.lebih lama.
S S - C - C S L - P - H T- P R - is fast. cepat.
adalah 4+4+4+3+3+3+4+4
MJ-PS-KLS-KL-BN minutes
+ 11 + 6 = 46 minit
• Need
Perlutomenukar
change twodua
routes.
laluan.
Thus, thepengangkutan
Maka, best transportation
yangis KTM Seremban
terbaik Route.
adalah KTM Laluan Seremban.

PRAKTIS SPM 5
Kertas 1 4. Rajah di bawah menunjukkan graf G.
The diagram shows graph G.
1. Antara berikut, yang manakah adalah bukan T
S
rangkaian? P
Which of the following is not a network?
.
U
hd
A Q C P
R
Q V
P
.B
S R
Q Antara berikut, yang manakah bukan subgraf
bagi graf G?
dn
Q Which of the following is not the subgraph of graph G?
B D
A T C T
S S
P P P P
S
U U
gi
2. Rajah di bawah menunjukkan satu rangkaian. V V
BAB
The diagram below shows a network.
A R R
an
B
B T D
S T
S
5
P
U
l
Pe
D
C Q
V W
Q
R
Hitung darjah bagi bucu B. R
n
Calculate the degree of vertex B.

A 4 C 6 Kertas 2
ta
B 5 D 7
1. Rajah di bawah menunjukkan satu graf.
bi
3. Antara berikut, yang manakah adalah pokok? The diagram below shows a graph.
Which of the following is a tree?
A K C P B
er
J A
R
Q E
N
n
L
C
M
Pe
S
D
B A D U V (a) Nyatakan / State

D (i) bucu dengan berbilang tepi,
Z W
the vertices with multiple edges,
(ii) darjah bagi bucu E.
B
the degree of vertex E.
C Y X (b) Lukis satu subgraf yang menghubungkan 3
bucu dan 4 tepi.
Draw a subgraph that connects 3 vertices and 4
edges.

(a) (i) (E, B) (ii) 5 3. Rajah di bawah menunjukkan satu rangkaian

talian internet yang menghubungkan beberapa
(b)
buah komputer. Pemberat dalam graf mewakili
A B
masa yang diambil, dalam saat, untuk menghantar
sejenis fail antara komputer-komputer itu.
E The diagram below shows an internet line network that
connects several computers. The weight in the graph
represents time taken, in seconds, to send a type of file
between the computers.
R
.
2. Rajah di bawah menunjukkan graf bagi 8 Q 20
32
hd
P S
kedudukan tempat-tempat tumpuan pelancong
di sebuah bandar. Pemberat dalam graf mewakili 4 16
jarak, dalam km. 16 V T
.B
The diagram below shows a graph of the positions of 12 20
tourist attractions in a city. The weight in the graph W
represents the distance, in km. 8 U
28
X
dn
C 6 D
(a) Lukis dua pokok yang meminimumkan masa
4 4
7 diambil untuk menghantar fail tersebut.
F 10 Draw two trees that minimize the time taken to send
B
S
the file.
3 5 8
5 (b) Nyatakan masa minimum yang diambil untuk
gi menghantar fail itu ke semua komputer.

BAB
G E
A
State the time taken to send the file to all computers.
Amy ingin melawat semua tempat tersebut
an
dengan menaiki teksi.
5 Tree 1: 1:
(a) Pokok Tree 2: 2:
Pokok
Amy wants to visit all places by taxi.
R R
(a) Nyatakan laluan yang boleh dilalui jika Amy
l
32 32
8 Q 8 Q 20
Pe
ingin memulakan perjalanan dari A dan tamat P S P S

di E. 4 16 4 16
State the path that Amy could travel if she wants to V V
T T
start the journey from A and end at E.
n
(b) Nyatakan jumlah jarak yang dilaluinya. 12 20 12

State the total distance travelled. W W
8 U 8 U
28 28
ta
(c) Jika tambang teksi yang dikenakan ialah X X

RM1.20 per km, hitung jumlah tambang teksi
yang diperlukan oleh Amy untuk melawati
bi
semua tempat itu.

If the taxi fare charged is RM1.20 per km, calculate
er
the total taxi fares that needs by Amy to visit all the
places.
(b) Masa
Minimum minimum yang
time taken to send the filediambil untuk
to all computers
using
menghantar fail itu ke semua komputer
n
menggunakan:
Path thatyang
(a) Laluan visits all the tourist
melawati attractions
semua without
tempat tarikan Tree 1: 1:
Pokok
Pe
passing through
perlancong itueach
tanpa street:
melalui setiap jalan: = 4 + 8 + 12 + 8 + 28 + 20 + 16 + 32 = 128 saat seconds
A-B-G-F-C-D-E Tree 2: 2:
Pokok
Total distance
(b) Jumlah jaraktravelled
yang dilalui = 4 + 8 + 12 + 8 + 28 + 20 + 16 + 32 = 128 saat seconds
= 3 + 5 + 5 + 7 + 6 + 10 Maka, Masa minimum yang diambil untuk
= 36 km Thus, the minimum
menghantar timeke
fail itu taken to send
semua the file to all
komputer ialah
computers
128 saat. is 128 seconds.
(c) Jumlah
Total taxitambang
fares teksi
= RM1.20 × 36
= RM43.20

Sudut KBAT
Rajah di bawah menunjukkan peta semenanjung Malaysia. Garis padu mewakili laluan bas manakala garis
sempang mewakili laluan kapal terbang. Jadual berikut menunjukkan masa perjalanan dan harga tambang bagi
kedua-dua jenis pengangkutan.
The diagram shows the maps of peninsular Malaysia. The solid line represents the bus route whereas the dashed line represents
the airplane route. The table shows the travelling time and the fare price for both types of transportations.
.
Kangar Narathiwat
Ke / To Bas / Bus
hd
Alor Setar Kota Bharu
Dari / From Pulau Pinang (PP) Kota Bharu (KB) Pulau Pinang
Kuala Krai
Butterworth Kuala Terengganu
Johor Bahru 8 jam / hours 9 jam / hours
Bagan Serai
.B
(JB) RM80 RM65 Ipoh
Lumut Kuala Lipis
Ke / To Kapal terbang / Airplane Teluk Intan
Batu Arang Bentong Kuantan
Dari / From Kuala Lumpur (KL) Pulau Pinang (PP)
dn
Temerloh Pekan
Klang Kuala Lumpur
Johor Bahru 45 minit / minutes 1 jam 10 minit / 1 hour 10 minutes Seremban
Port Dickson
(JB) RM70 RM69 Melaka Mersing
Muar Kluang
S
Kota Bharu (KB) Dumai
Johor Bahru
Kuala Lumpur 1 jam 5 minit / 1 hour 5 minutes
(KL) RM45
gi
BAB
(a) Lukis dua rangkaian bagi laluan bas dan laluan kapal terbang antara Johor Bahru, Pulau Pinang dan Kota
an
Bharu.
Draw two networks of the bus route and airplane route between Johor Bahru, Pulau Pinang and Kota Bharu. 5
(b) Anda ingin melancong ke Pulau Pinang dan Kota Bharu daripada Johor Bahru. Buat satu analisis kelebihan
l
dan kekurangan menggunakan bas dan kapal terbang. Seterusnya, pilih satu pengangkutan yang terbaik
Pe
untuk pergi ke Pulau Pinang dan Kota Bharu dari Johor Bahru.
You want to go on tour to Pulau Pinang and Kota Bharu from Johor Bahru. Make analysis on the advantages and
disadvantages of using bus and airplane. Then, choose the best transportation to go to Pulau Pinang and Kota Bharu from
Johor Bahru.
n
Jawapan / Answer:
ta
Bus network:bas:
(a) Rangkaian (b)
Pulau Kota JB - PP JB - KB
bi
Pinang Bharu
Advantage
Kelebihan Disadvantage
Kekurangan Advantage
Kelebihan Disadvantage
Kekurangan
Long travel time
• Masa Cheap fare Long travel
Masa
er
Tambang time
Bas
Bus perjalanan lama perjalanan
Expensive fare
murah
Johor • Tambang mahal lama
n
Bahru
• Masa perjalanan
Fast travel time Masa
Fast travel Expensive
Kapal
Airplane Tambang
Pe
cepat time
perjalanan fare
terbang Cheap fare murah mahal
Airplane network:
Rangkaian kapal terbang: • Tambang cepat
Pulau Kota
Dari
From Johor Bahru
Johor Bahru to ke Pulauthe
Penang, Pinang, pengangkutan
best transportation is by terbaik adalah dengan menaiki
an airplane
Pinang Bharu kapal
because the fare is cheaper and the travel time is faster than the bus. masa perjalanan lebih
terbang kerana harga tambangnya lebih murah dan
Meanwhile,
cepat from Johor
berbanding Bahru to
dengan Kota
bas. Bharu, it depends
Manakala, on theBahru
dari Johor travel ke
Kuala
Lumpur
time and
Kota fare. Ifbergantung
Bharu,
the best. If you
tambang. Jika
you want a faster
want cheaper fare,
inginkan masa
travelmasa
kepada
taking
time, boarding
perjalanan
the bus is the
perjalanan yang
an airplane
best.
is
dan harga
lebih cepat,
+
menaiki kapal terbang adalah yang terbaik. Jika inginkan +
Johor KBAT
Bahru tambang yang lebih murah, menaiki bas adalah yang terbaik. + Ekstra

B
BA Rangkaian dalam Teori Graf
PRAKTIS SPM 5
Kertas 1 4. T
S
P
1. B. Kerana hanya mempunyai satu bucu.
B. Because it has only one vertex.
V W
.
Jawapan / Answer : B Q
hd
R
2. Darjah bagi bucu B
Degree of vertex B {bucu W} ⊄ {set bucu graf G}
= 1 + 1 + 1 + 1 + 2 {vertex W} ⊄ {set of vertices of graph G}
.B
= 6
dn
3. K
J
S
N L
Kerana setiap bucu adalah berhubung dan tidak mempunyai

kitaran.
gi
an
Because each vertex is connected and it has no cycle.
l
Pe
n
ta
bi
n er
Pe

Module &
MORE
Matematik
JAWAPAN
Bab 6
B
BA
Ketaksamaan Linear dalam Dua Pemboleh Ubah
6 Linear Inequalities in Two Variables

6.1 Linear Inequalities in Two Variables
NOTA IMBASAN
d
1. Suatu garis lurus padu y = mx + c yang membahagikan 2. Jika rantau berlorek diwakili oleh y . mx + c atau
satah Cartes kepada dua rantau berlorek: y , mx + c, maka garis itu ialah garis sempang.
Bh
A straight solid line y = mx + c that divides the Cartesian plane If the shaded region is represented by y . mx + c or
into two shaded regions: y , mx + c, then the line is a dashed line.
(a) Rantau di bawah atas termasuk garis itu mewakili
y y
y > mx + c.
dn
y = mx + c y = mx + c
The region above the line including the line is represented by y > mx + c
y > mx + c. y > mx + c
x x
(b) Rantau di bawah bawah termasuk garis itu mewakili O O
iS
y < mx + c y < mx + c
y < mx + c.
The region below the line including the line is represented by
y < mx + c.
y
y = mx + c y = mx + c
y
y mx + c
ng 3. Titik-titik dalam rantau memuaskan ketaksamaan
linear rantau tersebut. Oleh itu, titik-titik itu juga
y mx + c adalah penyelesaian bagi ketaksamaan linear itu.
la
x x Points in the region satisfy the linear inequality of the region.
O O
y mx + c y mx + c Thus, the points also are the solutions of the linear inequality.
Pe
1. Wakilkan setiap situasi berikut dalam bentuk ketaksamaan linear. 3

n
Represent each of the following situations in the form of linear inequality.

Contoh
ta
Encik Chang mempunyai dua orang anak yang sedang belajar di Indonesia dan Australia. Kadar panggilan
bi
ke Indonesia ialah RM0.28 per minit manakala ke Australia ialah RM0.66 per minit. Encik Chang ingin
membuat panggilan telefon p minit ke Indonesia dan q minit ke Australia dengan nilai prabayar sebanyak
r
RM30 dalam telefon bimbitnya.

ne
Encik Chang has two children who studying in Indonesia and Australia. The call rate to Indonesia is RM0.28 per minute
whereas to Australia is RM0.66 per minute. Encik Chang wants to make phone calls p minutes to Indonesia and q minutes
to Australia with a prepaid amount of RM30 in his phone.
Tip
Pe
Penyelesaian:
Kadar panggilan Bilangan Kadar panggilan Bilangan Jumlah nilai Simbol / Symbol >:
ke Indonesia × minit, p + ke Australia × minit, q < prabayar • sekurang-kurangnya
at least
Call rate to Numbers of Call rate to Numbers of Prepaid • tidak kurang daripada
Indonesia
× minutes, p + Australia
× minutes, q < amount not less than
• minimum / minimum
Maka, ketaksamaan linear / Thus, the linear inequality Simbol / Symbol <:
0.28 × p + 0.66 × q < 30 • selebih-lebihnya / at most
0.28p + 0.66q < 30 • tidak lebih daripada
not more than
• maksimum / maximum
06 MODULE MATH TG4 2P.indd 88 28/11/2019 2:05 PM

Matematik Tingkatan 4 Bab 6 Ketaksamaan Linear dalam Dua Pemboleh Ubah
(a) Maisara ingin menghias 3 buah rangka gambar (c) Seorang pesakit berisiko mempunyai masalah
dengan lebar x cm dan tinggi y cm setiap satunya. jantung jika tekanan darah pada buku lali,
Dia mempunyai seutas reben dengan panjang k mm Hg, adalah kurang daripada 90% tekanan
1.6 m untuk menghias sekeliling rangka gambar darah pada lengan, p mm Hg.
tersebut. A patient may be at risk for heart disease if the blood
Maisara wants to decorate 3 photo frames of width pressure in ankle, k mm Hg, is less than 90% of the
x cm and height y cm each. She has a piece of ribbon of blood pressure in arm, p mm Hg.
length 1.6 m to decorate around the frames.
Tekanan darah Tekanan darah
Jumlah perimeter bagi 3 buah rangka gambar , 0.9 ×
pada buku lali, k pada lengan, p
= 3(2x + 2y)
= 6x + 6y k , 0.9p
d
Maka, ketaksamaan linear Unit dalam ketaksamaan
6x + 6y < 160 mestilah setara.
Bh
(b) Sebuah kedai elektrik ingin membawa beberapa buah peti sejuk dan mesin basuh untuk diserahkan
kepada pelanggan-pelanggannya. Kedai tersebut membuat penghantaran menggunakan sebuah lori
dengan muatan 1 000 kg. Diberi jisim bagi sebuah peti sejuk dan sebuah mesin basuh masing-masing
dn
ialah 110 kg dan 90 kg.
An electrical shop wants to carry few refrigerators and washing machines to be distributed to their customers. The
shop makes the delivery using a 1 000 kg lorry. Given the mass of a refrigerator and a washing machine are 110 kg
iS
and 90 kg respectively.
Katakan p ialah bilangan peti sejuk dan m ialah bilangan mesin basuh.
110 × p + 90 × m < 1 000
110p + 90m < 1 000
ng
la
2. Lengkapkan jadual berikut berdasarkan graf bagi persamaan y = x + 4 yang diberikan. 2
Complete the following table based on the graph of equation y = x + 4 as given.
BAB
Pe
Titik Ketaksamaan yang memuaskan titik

y x+4
Point Inequality that satisfies the point
Contoh
6
n
65
P(1, 6) y
6 1+4 Maka, y  x + 4
ta
Thus, y  x + 4 P
=5 6
bi
2+4 16 R
4
y=x+4
Q(2, 1) 1
=6 Maka, y  x + 4
r
T
–5 + 4 4  –1 2
ne
R(–5, 4) 4 Q
= –1 Maka, y  x + 4
x
–3 + 4 –1 < 1 –6 –4 –2 O 2
S(–3, –1) –1
Pe
=1 Maka, y  x + 4 S
–2 + 4 2=2
T(–2, 2) 2
=2 Maka, y  x + 4 atau y  x + 4
Berdasarkan jadual di atas, / Based on above table,
• titik P dan titik R berada di atas garis lurus dan memuaskan ketaksamaan yx+4 .
point P and point R are above the straight line and satisfy the inequality yx+4 .
• titik Q dan titik S berada di bawah garis lurus dan memuaskan ketaksamaan y<x+4 .
point Q and point S are below the straight line and satisfy the inequality y<x+4 .
• titik T berada pada garis lurus dan memuaskan ketaksamaan y<x+4 dan yx+4 .
point T is on the straight line and satisfies the inequalities y<x+4 and yx+4 .

3. Tentukan sama ada setiap titik berikut adalah penyelesaian bagi ketaksamaan linear yang diberi atau tidak.
Determine whether each of the following points is solution of the given linear inequality. 2
Contoh
y  3x + 11; (–2, 20), (1, 5) Tip

Penyelesaian: Penyelesaian bagi suatu ketaksamaan linear ialah titik yang
memuaskan ketaksamaan tersebut.
Sebelah kiri Sebelah kanan Ketaksamaan Solutions of a linear inequality are the points that satisfy the inequality.
Left hand side Right hand side Inequality
3(–2) + 11
20 20  5 (–2, 20) tidak memuaskan ketaksamaan y < 3x + 11.
=5 (–2, 20) does not satisfy inequality y < 3x + 11.
3(1) + 11
5 5  14 (1, 5) memuaskan ketaksamaan y < 3x + 11.
d
= 14 (1, 5) satisfies inequality y < 3x + 11.
Bh
Penyelesaian bagi ketaksamaan linear: (1, 5)
Solution of the linear inequality
(a) y , 0.75x – 5; (–2, –7), (3, –2) (b) y < –2x + 8; (3, 12), (6, –4)
dn
Sebelah kiri Sebelah kanan Ketaksamaan Sebelah kiri Sebelah kanan Ketaksamaan
Left hand side Right hand side Inequality Left hand side Right hand side Inequality
iS
0.75(–2) – 5 –2(3) + 8
–7 –7  –6.5 12 12 > 2
= –6.5 =2
–2
0.75(3) – 5
= –2.75
–2  –2.75
ng –4
–2(6) + 8
= –4
–4 < –4
Penyelesaian bagi ketaksamaan linear: (–2, –7) Penyelesaian bagi ketaksamaan linear: (6, –4)
la
Solution of the linear inequality Solution of the linear inequality
BAB
Pe
(c) 2.8x + 0.7y < 3.5; (4, 0), (0, 5) (d) y + 6  x – 3; Titik asalan/origin, (12, –2)
6 Sebelah kiri Sebelah kanan Ketaksamaan Sebelah kiri Sebelah kanan Ketaksamaan
n
2.8(4) + 0.7(0) 0+6 0–3

ta
3.5 11.2 > 3.5 6 . –3

= 11.2 =6 = –3
2.8(0) + 0.7(5) –2 + 6 12 – 3
bi
3.5 3.5 < 3.5 49

= 3.5 =4 =9
r
Penyelesaian bagi ketaksamaan linear: (0, 5) Penyelesaian bagi ketaksamaan linear: (0, 0)
ne
4. Bagi setiap ketaksamaan linear berikut, nyatakan sama ada menggunakan garis padu atau garis sempang
Pe
untuk melukis graf ketaksamaan tersebut. 1

For each of the following linear inequalities, state whether to use solid line or dashed line to draw the inequality graph.
Contoh
(a) y , x + 3 (b) y > –2x + 10 2
(c) y < x
(i) y . –2x + 5 5
Garis sempang Garis padu
(ii) y < 4x – 6 Garis padu
Penyelesaian:
(i) Garis sempang / Dashed line (d) y . 3 – 2x (e) y , 8x – 7 (f) x > 12
(ii) Garis padu / Solid line Garis sempang Garis sempang Garis padu

5. Lorekkan rantau yang ditakrif oleh ketaksamaan yang diberikan. 3

Shade the region which is defined by the given inequalities.
Contoh
(a) y . 2x – 2 (b) y > –1
y , –3x + 2 y y
Penyelesaian:
y 2 2
y = 2x – 2
 Belah kiri
y = –3x + 2 Left hand side
x x
2 =0 O 2 4 –2 O 2
Belah kanan
(0, 0) Right hand side –2 y = –1 –2
x = –3(0) + 2
–2 O 2
=2
d
–2 ∴0,2
(Memuaskan/
Bh
Satisfies)
(c) y , – x (d) 3x – 2y > – 4
y y
 Pilih satu titik uji. Katakan (0, 0).
Choose a test point. Let say (0, 0). 10
 Gantikan nilai x dan y ke dalam ketaksamaan.
dn
2 8
Substitute the values of x and y into the
y = –x 6
inequality.
3x – 2y = –4
 Jika titik ini memuaskan ketaksamaan, x 4
lorekkan rantau yang mewakili titik uji ini. O
iS
–2 2 2
If this point satisfies the inequality, shade the
region represented by the test point. –2 x
–4 –2O 2 4 6
Tip (e) x . 1
ng (f) 3y > –2x – 3
y y
la
• Jika titik uji tidak memuaskan
ketaksamaan, lorek rantau yang tidak
BAB
mewakili titik uji tersebut.
Pe
3y = –2x – 3
If the test point does not satisfy the 2 2
x=1
inequality, shade the region that is not
represented by the test point. x x
O O
• Titik uji mestilah tidak terletak pada
garis lurus.
–2 2 –4 –2 6
n
The test point must not be on the straight –2 –2

line.
ta
bi
6. Tulis ketaksamaan linear yang mewakili setiap rantau berlorek berikut. 3

Write the linear inequality that represents each of the following shaded regions.
r
ne
Contoh
(a) (b) (c)
y y y y
Pe
y = –9x + 7 y = 5x + 2
x x x
O O O
x y = –4x – 1
O
y=x–4
Penyelesaian: y , 5x + 2 y < –4x – 1 y>x–4

y > –9x + 7

Sistem Ketaksamaan Linear dalam Dua Pemboleh Ubah

6.2 System of Linear Inequalities in Two Variables
NOTA IMBASAN
1. Sistem ketaksamaan linear dalam dua pemboleh 2. Penyelesaian bagi suatu sistem ketaksamaan linear
ubah ialah satu set yang mengandungi dua atau lebih ialah titik-titik yang memuaskan setiap ketaksamaan
ketaksamaan linear dengan dua pemboleh ubah yang dalam sistem tersebut.
sama. The solutions of a system of linear inequalities are the points
System of linear inequalities in two variables is a set of two or that satisfy each of the inequalities in the system.
more linear inequalities with two of the same variables.
3. Set penyelesaian tersebut diwakili oleh persilangan
d
Contoh / Example: rantau bagi setiap ketaksamaan dalam sistem itu.
y > 2x + 11; The set of solution is represented by the intersection of region
Bh
y < 3x – 12; of each of the inequalities in the system.
x . –2
7. Wakilkan setiap situasi berikut dalam bentuk sistem ketaksamaan linear. 4
dn
Represent each of the following situations in the form of system of linear inequalities.
(a) Kedai Maju IT menjual dua jenama telefon pintar, P dan Q. Pengurus kedai itu perlu membuat inventori
iS
untuk kedua-dua jenama telefon pintar itu setiap bulan. Berikut ialah informasi yang perlu diikuti oleh
pengurus itu.
Kedai Maju IT sells two brands of smartphones, P and Q. The manager of the shop need to do an inventory of both
•
ng
brands of the smartphones every month. These are the informations that have to be followed by the manager.
Bilangan telefon pintar P, p, mesti selebih-lebihnya dua kali bilangan telefon pintar Q, q.
The number of smartphone P, p, must be at most twice of the number of smartphone Q, q.
la
• Jumlah kos inventori setiap kali adalah tidak melebihi RM8 000.
The total inventory cost each time is not more that RM8 000.
BAB
Pe
Diberi kos inventori telefon pintar P dan telefon pintar Q masing-masing ialah RM2 000 dan RM2 300.
Given the inventory costs of smartphone P and smartphone Q are RM2 000 and RM2 300 respectively.
6 Sistem ketaksamaan linear:

n
p < 2q Bilangan telefon pintar P selebih-lebihnya dua kali bilangan telefon pintar Q.
ta
2 000p + 2 300q < 8 000 Jumlah kos inventori tidak melebihi RM8 000.
bi
(b) Bilangan unit vitamin A dan vitamin B bagi setiap kilogram makanan X dan setiap kilogram makanan Y
adalah seperti dalam jadual di bawah.
r
The number of units of vitamin A and vitamin B for each kilogram of food X and each kilogram of food Y are as in the
ne
table below:
Makanan / Food Vitamin A Vitamin B

Pe
X 2 2
Y 3 1
Jumlah vitamin A dan vitamin B yang dimakan setiap hari masing-masing sekurang-kurangnya 12 unit
dan 8 unit. Diberi bahawa sebanyak x kg makanan X dan y kg makanan Y dimakan sehari dengan
x > 0 dan y > 0.
The total daily consumption of vitamin A and vitamin B are at least 12 units and 8 units respectively. Given that x kg
of food X and y kg of food Y are consumed daily with x > 0 and y > 0.
Sistem ketaksamaan linear:

2x + 3y > 12
2x + y > 8

(c) Sebuah perpustakaan mempunyai x buah buku (d) Seorang kontraktor ingin membeli x kg batu-
cerita dan y buah buku rujukan. Dalam suatu bata dan y kg simen untuk disimpan. Harga batu-
rak, beza bilangan buku cerita dan buku rujukan bata ialah RM100 per kg manakala harga simen
adalah sekurang-kurangnya 2 buah. Jumlah ialah RM180 per kg. Kontraktor itu mempunyai
muatan rak buku adalah sebanyak 5 700 buah. modal sebanyak RM2 000 dan ruang simpanan
A library has x storybooks and y reference books. In untuk 20 000 kg bagi kedua-dua batu-bata dan
a bookshelf, the difference between the number of simen.
storybooks and reference books is at least 2 books. The A contractor wants to buy x kg bricks and y kg cement
bookshelf can put a total of 5 700 books. for storage. The price of bricks is RM100 per kg whereas
the price of cement is RM180 per kg. The contractor
Sistem ketaksamaan linear: has a modal of RM2 000 and the total storage space of
x–y>2 20 000 kg for both bricks and cement.
d
x + y < 5 700 Sistem ketaksamaan linear:
100x + 180y < 2 000
Bh
5x + 9y < 100
x + y < 20 000
dn
8. Lengkapkan jadual berikut berdasarkan sistem ketaksamaan linear yang diberi. 4
Complete the following table based on the given system of linear inequalities.
iS
Sistem ketaksamaan linear Titik memuaskan
System of linear inequalities sistem ketaksamaan
Titik y , 5x – 2 y . –6x + 2 linear
Point
y 5x – 2
Ketaksamaan
ngy –6x + 2
Ketaksamaan
Point satisfies the system
of linear inequalities
Inequality Inequality (3 / 7)
la
3
BAB
Contoh
Pe
2 5(1) – 2 2,3 2 –6(1) + 2 2 . –4 Memuaskan kedua-dua

(1, 2) ketaksamaan.
=3 = –4 Satisfies both inequalities.
6
 
5 2 –2  
–6 2 + 2 7
n
5 2
 25 , 3 3 5 3.0 3
2 3.– Hanya memuaskan satu
ta
=0 =– 5 ketaksamaan.
5
3
bi
5(3) – 2 –6(3) + 2
(3, –3) –3 –3 , 13 –3 –3 . –16 Memuaskan kedua-dua
= 13 = –16 ketaksamaan.
r
ne
7
5(0) – 2 –6(0) + 2
(0, –3) –3 –3 , –2 –3 –3 , 2 Hanya memuaskan satu
= –2 =2 ketaksamaan.
Pe
7
5(–2) – 2 –6(–2) + 2
(–2, 2) 2 2 . –12 2 2 , 14 Tidak memuaskan kedua-
= –12 = 14 dua ketaksamaan.
Berdasarkan jadual di atas: / Based on the above table:

• Titik yang memuaskan sistem ketaksamaan linear adalah titik yang memuaskan kedua-dua ketaksamaan
linear itu.
Point that satisfies the system of linear inequalities is the point that satisfies both linear inequalities.
• Oleh itu, penyelesaian bagi sistem ketaksamaan linear adalah titik-titik yang memuaskan setiap
ketaksamaan dalam sistem itu.
Thus, the solutions of system of linear inequalities are the points that satisfy each inequalities in the system.

9. Tentukan sama ada setiap titik berikut adalah penyelesaian bagi sistem ketaksamaan linear yang diberikan
atau tidak. 4
Determine whether each of the following points is the solution of the given system of linear inequalities.
Contoh
y > –7x, 3x – 2y , 5; (1, 5), (–2, 1)

Penyelesaian:
y > –7x 3x – 2y , 5
Titik
Point Ketaksamaan Ketaksamaan
y –7x 3x – 2y 5
Inequality Inequality
(1, 5) 5 –7(1) = –7 5 > –7 3(1) – 2(5) = –7 5 –7 , 5
d
(–2, –1) –1 –7(–2) = 14 –1 < 14 3(–2) – 2(–1) = –4 5 –4 , 5
Bh
Maka, (1, 5) adalah penyelesaian bagi sistem sistem ketaksamaan linear.
Thus, (1, 5) is the solution of the system of linear inequalities.
dn
(a) y > 2x – 3, y , –x + 6; (5, 4), (1, 3)
y > 2x – 3 y , –x + 6
Titik
iS
y 2x – 3 y –x + 6
(5, 4) 4 2(5) – 3 = 7 4<7 4 –5 + 6 = 1 4.1
(1, 3) 3 2(1) – 3 = –1 3 > –1
ng 3 –1 + 6 = 5 3,5
la
(b) x + y > 4, 3y < 2x – 12; (4, –2), (6, –1)
BAB
Pe
x+y>4 3y < 2x – 12
Titik
x+y 4 3y 2x – 12
6 Inequality Inequality
n
(4, –2) 4 + (–2) = 2 4 2<4 3(–2) = –6 2(4) – 12 = –4 –6 < –4

ta
(6, –1) 6 + (–1) = 5 4 5>4 3(–1) = –3 2(6) – 12 = 0 –3 < 0

Maka, (6, –1) adalah penyelesaian bagi sistem sistem ketaksamaan linear.
bi
10. Tandakan (3) bagi titik penyelesaian sistem ketaksamaan linear dalam graf berikut dan (7) jika tidak. 4
r
Mark (3) for the point of solution of system of linear inequalities in the following graphs and (7) if not.
ne
Contoh
(a) (b)
y y y
Pe
(–1, 3)
2y = x + 3 4 6
2 (5, 3)
(2, 2) (1, 4) y=4
2 4
x 2y = x – 6
–2 O 2 4
x 2
O 2 4 6
–2
(1, –2) (2, 0)
y = –x –2 x
O 2 4
–4 2y = –3x + 6
y=3 x = –1 y = –x + 5
(i) (–1, 3) 7 (ii) (2, 2) 3 (i) (5, 3) 3 (ii) (1, –2) 7 (i) (1, 4) 7 (ii) (2, 0) 3

11. Lorekkan rantau yang memuaskan sistem ketaksamaan linear berikut. 4

Shade the region that satisfies the following system of linear inequalities.
Contoh
y > x + 1, y > –2x – 5, y < 5

Penyelesaian:
 Kenal pasti persilangan
 Lorekkan rantau  Lorekkan rantau  Lorekkan rantau bagi rantau berlorek dalam
y>x+1 y > –2x – 5 y<5  – .
Shade the region Shade the region Shade the region Identify the intersection of y
y>x+1 y > –2x – 5 y<5 the shaded regions in y=5
 – . 5
y=x+1
d
y y y y
y=5 1
y=5 y=5 y=5
x
Bh
–5 –1O
y=x+1 y=x+1 y=x+1 y=x+1 2
x x x x
O O O O
–5 y = –2x – 5
dn
y = –2x – 5 y = –2x – 5 y = –2x – 5 y = –2x – 5
iS
(a) y > – 1 x + 2, y . x, x < 5 (b) y , –2x + 4, y < 2x + 2, y > 1 x (c) y < 1 x + 2, x > 2, x < 4, y > 0
2 ng 2 2
y y=x y y x=2 x=4
y = 2x + 2
1
la
y= x
4 2
x=5 2
BAB
1
x+2
Pe
2 y=
2 2
x
x x O 2 4
–1 2
O 4 O y = –2x + 4
1
6
y=– x+2
n
2
ta
12. Lorekkan rantau yang memuaskan sistem ketaksamaan linear berikut.

bi
4
r
Contoh
(a) 2y – 2x < 3, 2y – x + 3 . 0, x + y > –5
ne
2y < 3x + 4, x + 2y – 2 . 0, x < 2
y
Penyelesaian: Ungkapkan y sebagai perkara 2y – 2x = 3
Pe
rumus.
y
Express y as the subject of the
2y = 3x + 4 formula.
 2y < 3x + 4
x=2 3
y< x+2
2
(bawah garis/below the line) x
O
 x + 2y – 2 . 0 2y – x + 3 = 0
1
x y. – x + 1
O 2
(atas garis/above the line) x + y = –5
 x<2
x + 2y – 2 = 0
(sebelah kiri garis/left of the
line)

(b) 2x – 3y > –6, x + y – 10 , 0, 2x + 3y + 2 > 0 (c) x > 0, y > 0, x + y < 60, x + 4y < 120
y y
2x – 3y = –6
x + y = 60
x + y – 10 = 0
x + 4y = 120
x
O
x
O
d
2x + 3y + 2 = 0
Bh
13. Nyatakan sistem ketaksamaan linear yang memuaskan rantau berlorek berikut. 4
State the system of linear inequalities which satisfies the following shaded regions.
Contoh
(a)
dn
y y
2x – 3y – 3 = 0
y=2
y=2x+5
iS
3
y = –2x + 7
2y + x + 4 = 0
O
x ng x = –2
O
x
la
Kesalahan Lazim
BAB
Pe
Penyelesaian: 2
y < –2x + 7 ; y . x + 5;
3
y < –2x + 7 2y + x + 4 < 0
6 y <2
y, 2x+5 • Tidak dapat mentakrifkan
n
3 rantau berlorek dengan x > –2

2y + x + 4 > 0 ketaksamaan yang betul. 2x – 3y – 3 > 0
ta
Unable to define the shaded

region with correct inequalities.
bi
(b) (c)
r
y = –3x – 15 y y = 4x – 12 y
ne
2y = 5x + 3
Pe
2y – x = 15
x
O
x
O
1
y + x = –6 2y + 3x + 5 = 0
2
y . –3x – 15 2y > 5x + 3
2y – x , 15
y + 1 x > –6
2 2y + 3x + 5 > 0
y > 4x – 12


(a) Rajah berikut menunjukkan rantau penyelesaian (b) Rajah berikut menunjukkan rantau penyelesaian
bagi bilangan roti tuna, x dan roti sardin, y yang bagi bilangan dua jenis kraftangan, iaitu bakul, x
boleh dijual di sebuah kedai bakeri dalam tempoh dan sarung tisu, y yang boleh dibuat oleh Andak
seminggu. 5 Hanum dalam sehari. 5
The diagram below shows the solutions region of the The diagram below shows the solutions region of the
number of tuna breads, x and sardine breads, y that can number of two types of handicrafts, basket, x and tissue
be sold in a bakery in a week. bag, y that can be made by Andak Hanum in a day.
y
y
y = –2x + 160 8 1
120 y= – x+8
d
3
100
(80, 100) 6
Bh
80
60 y=4
y = 40 4
40
20 y = –x + 120
2
dn
x
O 20 40 60 80 100120
x
O 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24
iS
Berdasarkan graf di atas:
Based on the above graph: Berdasarkan graf di atas:
Based on the above graph:
(i) Tulis semua ketaksamaan linear dalam sistem
yang mewakili rantau berlorek itu.
Write all the linear inequalities in the system that
representing the shaded region.
ng yang mewakili rantau berlorek itu.
(ii) Jika bilangan roti sardin yang boleh dijual
la
(ii) Nyatakan bilangan maksimum sarung tisu
ialah 80 biji, nyatakan bilangan maksimum
BAB
yang boleh dibuat oleh Andak Hanum dalam
roti tuna yang boleh dijual.
Pe
If the number of sardine breads that can be sold sehari.

is 80 pieces, state the maximum number of tuna State the maximum number of tissue bags can be
breads can be sold. made by Andak Hanum in a day.
(iii) Harga bagi sebuah bakul dan satu sarung tisu 6
(iii) Adakah kedai bakeri itu boleh menjual 80
n
biji roti tuna dan 100 biji roti sardin dalam masing-masing ialah RM15 dan RM6. Antara
titik (10, 3) dan (12, 4), yang manakah
ta
masa seminggu? Berikan sebab anda.

Does the bakery could sell 80 pieces of tuna breads memberikan hasil jualan maksimum?
and 100 pieces of sardine breads in a week? State The prices of a basket and a tissue bag are RM15
bi
your reason. and RM6 respectively. Which point, (10, 3) and

(12, 4) will give the maximum sales?
r
(i) y < –2x + 160

ne
1
y < –x + 120 (i) y < – x + 8, y < 4, x > 0, y > 0
3
y > 40
(ii) Bilangan maksimum sarung tisu yang boleh
Pe
x>0
dibuat oleh Andak Hanum ialah 4.
(ii) Bilangan maksimum roti tuna yang boleh
dijual ialah 40 biji. (iii) Bagi titik (10, 3), hasil jualan maksimum
= 15(10) + 6(3) = RM168
(iii) Tidak kerana titik (80, 100) berada luar Bagi titik (12, 4), hasil jualan maksimum
daripada kawasan berlorek, maka ia bukan = 15(12) + 6(4) = RM204
titik penyelesaian bagi sistem tersebut. Maka, titik (12, 4) memberikan hasil jualan
yang maksimum.

(c) Rajah di bawah menunjukkan sebuah iklan di sebuah gudang membeli-belah. 6

The diagram shows an advertisement in a shopping mall.
d
Bh
(i) Diberi x ialah harga peralatan sukan dan y ialah harga peralatan sukan selepas diskaun. Tulis satu
sistem ketaksamaan linear bagi harga peralatan sukan dan harga selepas diskaun.
Given x is the price of sport equipment and y is the price of sport equipment after discount. Write a system of linear
dn
inequalities for the price of sport equipment and price after discount.
(ii) Dengan menggunakan skala 2 cm kepada RM10 pada kedua-dua paksi, lukis graf dan lorekkan
rantau yang memuaskan sistem ketaksamaan linear tersebut.
iS
By using a scale of 2 cm to RM10 on both axes, draw the graph and shade the region that satisfies the system of
linear inequalities.
(iii) Daripada graf, nyatakan julat harga selepas diskaun bagi peralatan sukan yang berharga RM50.
ng
From the graph, state the price range after discount for a sport equipment with the price of RM50.
(i) Sistem ketaksamaan linear:

la
2 cm
15 < x < 60 → x > 15
BAB
Harga peralatan y
Pe
→ x < 60 sukan.
x = 15 x = 60
60
0.7x < y < 0.85x → y > 0.7x
6 → y < 0.85x
Harga selepas
diskaun.
n
50
ta
y = 0.85x
42.5
40
(ii) Jadual nilai bagi y = 0.7x
bi
35
30
x 0 30
r
ne
y 0 21
20 y = 0.7x
Jadual nilai bagi y = 0.85x

Pe
10
x 0 40
y 0 34 x
O 10 20 30 40 50 60
(iii) Julat harga selepas diskaun bagi peralatan sukan yang berharga RM50 ialah di antara RM35 hingga
RM42.50.

(d) Xin Yi mempunyai 50 unit pencelup warna merah dan

42 unit pencelup warna kuning. Dia ingin menghasilkan Bilangan unit diperlukan
Number of units needed
dua jenis pencelup warna jingga, iaitu jingga pekat dan
jingga cair. Jadual di sebelah menunjukkan bilangan unit Merah Kuning
pencelup warna merah dan pencelup warna kuning yang Red Yellow
diperlukan untuk menghasilkan setiap liter pencelup Jingga pekat
5 2
warna jingga pekat dan pencelup warna jingga cair. Dark orange
Xin Yi has 50 units of red dye and 42 units of yellow dye. She
Jingga cair
wants to produce two types of orange dye, which are dark orange 1 2
Light orange
and light orange. The table shows the number of units of red dye
and yellow dye needed to produce each litre of dark orange and
light orange. 6
d
(i) Diberi x ialah isi padu pencelup warna jingga pekat yang terhasil dan y ialah isi padu pencelup
Bh
warna jingga cair yang terhasil. Tulis satu sistem yang terdiri daripada dua ketaksamaan linear bagi
mewakili situasi tersebut.
Given x is the volume of dark orange dye produced and y is the volume of light orange dye produced. Write a
system of two linear inequalities representing the situation.
(ii) Dengan menggunakan skala 2 cm kepada 10 liter pada kedua-dua paksi, bina dan lorek rantau yang
dn
memuaskan sistem ketaksamaan linear tersebut.
By using a scale of 2 cm to 10 litres on both axes, construct and shade the region that satisfies the system of linear
inequalities.
iS
(iii) Berdasarkan graf: / Based on the graph:
(a) Adakah Xin Yi boleh menghasilkan 15 liter pencelup warna jingga pekat dan 20 liter pencelup
warna jingga cair? Berikan justifikasi anda.
ng
Does Xin Yi able to produce 15 litres of dark orange dye and 20 litres of light orange dye? Give your justification.
(b) Berapakah isi padu maksimum pencelup warna jingga pekat yang boleh dihasilkan jika Xin Yi
menghasilkan 18 liter pencelup warna jingga cair? Kemudian, nyatakan baki unit pencelup
la
warna merah dan kuning yang tinggal.
BAB
What is the maximum volume of dark orange dye can be produced if Xin Yi produces 18 litres of light orange
Pe
dye? Then, state the remaining units of red dye and yellow dye.
2 cm
(i) Sistem ketaksamaan linear: y

6
5x + y < 50 → y < –5x + 50
n
60
2x + 2y < 42 → y < –x + 21
ta
(ii) Jadual nilai bagi y = –5x + 50 50

bi
y = –5x + 50
x 0 10
40
r
y 50 0
ne
30
Jadual nilai bagi y = –x + 21
x 0 21
Pe
20 (15, 20)
y 21 0
10
(iii) (a) Tidak kerana (15, 20) bukan titik dalam rantau penyelesaian. y = –x + 21
(b) 3 liter pencelup warna jingga pekat boleh dihasilkan jika 18
liter pencelup warna jingga cair dihasilkan. x
O 3
10 20 30
Bilangan unit pencelup warna merah yang digunakan
= 5(3) + 1(18) = 33
Bilangan unit pencelup warna kuning yang digunakan = 2(3) + 2(18) = 42
Maka, baki pencelup warna merah ialah 17 (50 – 33) dan pencelup warna kuning tiada baki
(42 – 42).

PRAKTIS SPM 6
Kertas 1 4. Titik yang manakah tidak memuaskan sistem
ketaksamaan x + y < 6 dan x . –2?
Which point is not satisfying the system of inequalities
1. Antara graf yang berikut, yang manakah mewakili
x + y < 6 and x . –2?
4y + 3x , 24?
Which of the following graphs represents 4y + 3x , 24?
A (–1, 4) C (0, 5)
A C B (4, 2) D (–2, 3)
y y
d
6 6 Kertas 2
Bh
1. Lorek rantau yang memuaskan ketiga-tiga
x x 2015
ketaksamaan y < x + 4, y + x , 3 dan 4y + x > –4
O O
8 8 pada graf yang diberikan.
Shade the region which satisfies all three inequalities
dn
y < x + 4, y + x , 3 and 4y + x > –4 on the graph
B y D y provided.
iS
6 6 y
y=x+4
O 8
x
O 8
x
ng
la
2. Titik yang manakah bukan dalam rantau
penyelesaian bagi 6x + y > 10?
BAB
Pe
Which point is not in the solution region for 6x + y > 10? y+x=3
A (2, –2) C (1, 2) O
x
B (3, 1) D (2, –1)
6
n
3. Laila ingin membeli x buah buku tulis dan y buah 4y + x = –4

buku lukisan. Sebuah buku tulis dan sebuah buku
ta
lukisan masing-masing berharga RM3 dan RM7.

Dia ingin berbelanja tidak melebihi wangnya yang 2. Lorek rantau yang memuaskan ketiga-tiga
bi
berjumlah RM30 dan mempunyai baki wang 2016

ketaksamaan y > –2x + 6, y . x – 1 dan y < 5 pada
selebih-lebihnya RM4. Dia juga memerlukan graf yang diberikan.
r
sekurang-kurangnya dua buah buku lukisan. Shade the region which satisfies all three inequalities
ne
Nyatakan sistem ketaksamaan linear bagi situasi y > –2x + 6, y . x – 1 and y < 5 on the graph provided.
tersebut.
Laila wants to buy x notebooks and y drawing books. y
Pe
The prices of a notebook and a drawing book are RM3

and RM7 respectively. She wants to spend of not more 6
that her amount of money, which is RM30 and has the y=5
balance of at most RM4. She also needs at least two
drawing books. State the system of linear inequalities for 4
the situation. y=x–1
A 3x + 7y < 30 C 3x + 7y , 30
3x + 7y > 26 3x + 7y . 26 2
y > 2 y > 2
B 3x + 7y < 30 D 3x + 7y < 30 y = –2x + 6
3x + 7y > 4 3x + 7y < 26 x
O 2 4 6
y < 2 y > 2

3. Lorek rantau yang memuaskan ketiga-tiga 4. Lorek rantau yang memuaskan

ketiga-tiga
ketaksamaan 4y + x > 8, y < x dan x , 8 pada graf 3
ketaksamaan 2y > x, y + x < 4 dan y , — x + 3
yang diberikan. 2
Shade the region which satisfies all three inequalities pada graf yang diberikan.
4y + x > 8, y < x and x , 8 on the graph provided. Shade the region which satisfies all three inequalities
3
2y > x, y + x < 4 and y , — x + 3 on the graph provided.
2
y
3 x+3
y=–
y 2
7 y+x=4
6
y=x
5
d
2y = x
x=8
4
Bh
3
2 x
0
dn
1 4y + x = 8
x
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
iS
ng
5. Sebuah pertandingan melukis telah dijalankan sempena menyambut Hari Malaysia di sebuah sekolah. Cikgu
Fatah ingin mempamerkan lukisan-lukisan peserta pada dinding sepanjang 8 m dengan keadaan sebelah
la
kanan setiap lukisan mempunyai jarak 10 cm. Terdapat lukisan dengan panjang 50 cm dan 70 cm. Dia ingin
mempamerkan sekurang-kurangnya 8 helai lukisan.
BAB
Pe
A drawing competition has been conducted for celebrating Hari Malaysia in a school. Cikgu Fatah wants to display the
drawings on a 8 m wall such that on the right of each drawing has a distance of 10 cm. There are 50 cm and 70 cm lengths
of the drawing papers. He wants to display at least 8 pieces of drawings.
(i) Diberi x ialah bilangan kertas lukisan dengan panjang 50 cm dan y ialah bilangan kertas lukisan dengan 6
panjang 70 cm. Tulis satu sistem ketaksamaan linear yang mewakili situasi tersebut.
n
Given x is the number of drawing papers of length 50 cm and y is the number of drawing papers of length 70 cm. Write
ta
a system of linear inequalities represents the situation.

(ii) Dengan menggunakan skala 2 cm kepada 2 helai kertas lukisan pada kedua-dua paksi, bina dan lorekkan
bi
By using a scale of 2 cm to 2 pieces of drawing papers on both axes, construct and shade the region that satisfies the
system of linear inequalities.
r
(iii) Berdasarkan graf, adakah 4 helai lukisan dengan panjang 50 cm dan 5 helai lukisan dengan panjang 70 cm
ne
boleh dipamerkan di dinding tersebut?

Based on the graph, could 4 pieces of drawing papers with length 50 cm and 5 pieces of drawing papers with length
70 cm be displayed on the wall?
Pe
(i) Sistem ketaksamaan linear

(50 + 10)x + (70 + 10)y < 800
60x + 80y < 800
3x + 4y < 40
3
y < – x + 10
4

x+y >8
y > –x + 8

3 2 cm
(ii) Jadual nilai bagi y = – x + 10
4 y
x 0 2
10
3
y 10 8.5 y = – x + 10
4
8
Jadual nilai bagi y = –x + 8
x 0 1
6
y 8 7
(4, 5)
4
(iii) Boleh kerana titik (4, 5) berada di dalam
d
rantau penyelesaian. y = –x + 8
2
Bh
x
O 2 4 6 8 10 12 14
dn
Sudut KBAT
iS
Dalam suatu eksperimen, Ahn Foo ingin menentukan ketumpatan suatu objek dalam sejenis cecair. Objek
ng
akan tenggelam jika ketumpatannya lebih daripada ketumpatan cecair manakala objek akan timbul jika
ketumpatannya kurang daripada ketumpatan cecair itu. Diberi bahawa ketumpatan cecair ialah 1.26 g/cm3 dan
rumus bagi jisim objek, m = dV dengan keadaan d ialah ketumpatan, dalam g/cm3, dan V ialah isi padu, dalam
la
cm3, objek itu.
In an experiment, Ahn Foo wants to determine the density of an object in a liquid. The object will submerge if the density is
BAB
more that the density of the liquid whereas the object will float if the density is less than the density of the liquid. Given that
Pe
the density of the liquid is 1.26 g/cm3 and the formula for the mass of object, m = dV where d is the density, in g/cm3, and V
is the volume, in cm3, of the object.
6 (a) Tulis satu sistem ketaksamaan linear yang mengaitkan jisim dan isi padu objek itu apabila ia tenggelam dan
n
timbul dalam cecair itu.

Write a system of linear inequalities that relates the mass and volume of the object when it is submerged and floated in the
ta
liquid.
bi
(b) Sebuah bongkah kayu dengan jisim 21.6 g dan panjang, lebar dan tinggi masing-masing ialah 4 cm, 2 cm
dan 3 cm dimasukkan ke dalam cecair itu. Adakah bongkah kayu itu akan tenggelam atau timbul? Jelaskan
r
jawapan anda.
ne
A wooden block with a mass of 21.6 g and the length, width and height are 4 cm, 2 cm and 3 cm respectively are put
into the liquid. Will the wooden block submerge or float? Explain your answer.
Pe
(a) m , 1.26v (objek timbul)

m . 1.26v (objek tenggelam)
(b) Isi padu bongkah kayu Ketumpatan bongkah kayu, d

m
=4×2×3 =
= 24 cm3 V
21.6
=
24
= 0.9 g/cm3 +
0.9 g/cm3 , 1.26 g/cm3. Maka, bongkah kayu itu timbul kerana ketumpatannya lebih +
kecil daripada ketumpatan cecair itu. + KBAT Ekstra

Module &
MORE
Mathematics
ANSWERS
Chapter 6
B
BA

6.1 Linear Inequalities in Two Variables
.
NOTA IMBASAN
hd
1. Suatu garis lurus padu y = mx + c yang membahagikan 2. Jika rantau berlorek diwakili oleh y . mx + c atau
satah Cartes kepada dua rantau berlorek: y , mx + c, maka garis itu ialah garis sempang.
.B
A straight solid line y = mx + c that divides the Cartesian plane If the shaded region is represented by y . mx + c or
into two shaded regions: y , mx + c, then the line is a dashed line.
(a) Rantau di bawah atas termasuk garis itu mewakili
y y
dn
y > mx + c.
y = mx + c y = mx + c
The region above the line including the line is represented by y > mx + c
y > mx + c. y > mx + c
x x
(b) Rantau di bawah bawah termasuk garis itu mewakili O O
S
y < mx + c y < mx + c
y < mx + c.
The region below the line including the line is represented by
y < mx + c.
y y gi 3. Titik-titik dalam rantau memuaskan ketaksamaan
an
y = mx + c y = mx + c linear rantau tersebut. Oleh itu, titik-titik itu juga
y mx + c
y mx + c adalah penyelesaian bagi ketaksamaan linear itu.
x x Points in the region satisfy the linear inequality of the region.
O O
l
y mx + c y mx + c Thus, the points also are the solutions of the linear inequality.
Pe
1. Wakilkan setiap situasi berikut dalam bentuk ketaksamaan linear. 3

n
Represent each of the following situations in the form of linear inequality.

Contoh
ta
Encik Chang mempunyai dua orang anak yang sedang belajar di Indonesia dan Australia. Kadar panggilan
bi
ke Indonesia ialah RM0.28 per minit manakala ke Australia ialah RM0.66 per minit. Encik Chang ingin
membuat panggilan telefon p minit ke Indonesia dan q minit ke Australia dengan nilai prabayar sebanyak
RM30 dalam telefon bimbitnya.
er
Encik Chang has two children who studying in Indonesia and Australia. The call rate to Indonesia is RM0.28 per minute
whereas to Australia is RM0.66 per minute. Encik Chang wants to make phone calls p minutes to Indonesia and q minutes
to Australia with a prepaid amount of RM30 in his phone.
n
Penyelesaian: Tip
Pe
Kadar panggilan Bilangan Kadar panggilan Bilangan Jumlah nilai Simbol / Symbol >:
ke Indonesia × minit, p + ke Australia × minit, q < prabayar • sekurang-kurangnya
at least
Call rate to Numbers of Call rate to Numbers of Prepaid • tidak kurang daripada
Indonesia
× minutes, p + Australia
× minutes, q < amount not less than
• minimum / minimum
Maka, ketaksamaan linear / Thus, the linear inequality Simbol / Symbol <:
0.28 × p + 0.66 × q < 30 • selebih-lebihnya / at most
0.28p + 0.66q < 30 • tidak lebih daripada
not more than
• maksimum / maximum

(a) Maisara ingin menghias 3 buah rangka gambar (c) Seorang pesakit berisiko mempunyai masalah
dengan lebar x cm dan tinggi y cm setiap satunya. jantung jika tekanan darah pada buku lali,
Dia mempunyai seutas reben dengan panjang k mm Hg, adalah kurang daripada 90% tekanan
1.6 m untuk menghias sekeliling rangka gambar darah pada lengan, p mm Hg.
tersebut. A patient may be at risk for heart disease if the blood
Maisara wants to decorate 3 photo frames of width pressure in ankle, k mm Hg, is less than 90% of the
x cm and height y cm each. She has a piece of ribbon of blood pressure in arm, p mm Hg.
length 1.6 m to decorate around the frames.
Blood pressure
Tekanan in
darah Blood pressure
Tekanan darahin
Total perimeter
Jumlah of 3 photo
perimeter bagi frames
3 buah rangka gambar , 0.9 ×
ankle,buku
pada k lali, k arm,
padap lengan, p
.
= 3(2x + 2y)
hd
= 6x + 6y k , 0.9p
Thus, the
Maka, linear Unit
linear inequalities
ketaksamaan in inequality
Unit dalam ketaksamaan
6x + 6y < 160 must be setara.
mestilah equivalent.
.B
(b) Sebuah kedai elektrik ingin membawa beberapa buah peti sejuk dan mesin basuh untuk diserahkan
kepada pelanggan-pelanggannya. Kedai tersebut membuat penghantaran menggunakan sebuah lori
dn
dengan muatan 1 000 kg. Diberi jisim bagi sebuah peti sejuk dan sebuah mesin basuh masing-masing
ialah 110 kg dan 90 kg.
An electrical shop wants to carry few refrigerators and washing machines to be distributed to their customers. The
shop makes the delivery using a 1 000 kg lorry. Given the mass of a refrigerator and a washing machine are 110 kg
S
and 90 kg respectively.
Let P be the
p number of refrigerators and mdan
be the
m number of washing machines.
gi
Katakan ialah bilangan peti sejuk ialah bilangan mesin basuh.
110 × p + 90 × m < 1 000
an
110p + 90m < 1 000
2. Lengkapkan jadual berikut berdasarkan graf bagi persamaan y = x + 4 yang diberikan. 2

l
Complete the following table based on the graph of equation y = x + 4 as given.
BAB
Pe
Titik Ketaksamaan yang memuaskan titik

y x+4
Point Inequality that satisfies the point
Contoh
6
n
65
P(1, 6) y
ta
6 1+4 Maka, y  x + 4
Thus, y  x + 4 P
=5 6
bi
2+4 16 R
4
y=x+4
Q(2, 1) 1
=6 Thus y  x + 4
Maka,
T
er
–5 + 4 4  –1 2
R(–5, 4) 4 Q
= –1 Thus
Maka, y  x + 4
x
n
–3 + 4 –1 < 1 –6 –4 –2 O 2
S(–3, –1) –1 S
=1 Maka, y  x + 4
Thus
Pe
–2 + 4 2=2
T(–2, 2) 2
=2 Maka, y  x + 4 atau
Thus or y  x + 4
Berdasarkan jadual di atas, / Based on above table,
• titik P dan titik R berada di atas garis lurus dan memuaskan ketaksamaan yx+4 .
point P and point R are above the straight line and satisfy the inequality yx+4 .
• titik Q dan titik S berada di bawah garis lurus dan memuaskan ketaksamaan y<x+4 .
point Q and point S are below the straight line and satisfy the inequality y<x+4 .
• titik T berada pada garis lurus dan memuaskan ketaksamaan y<x+4 dan yx+4 .
point T is on the straight line and satisfies the inequalities y<x+4 and yx+4 .

3. Tentukan sama ada setiap titik berikut adalah penyelesaian bagi ketaksamaan linear yang diberi atau tidak.
Determine whether each of the following points is solution of the given linear inequality. 2
Contoh
y  3x + 11; (–2, 20), (1, 5) Tip

Penyelesaian: Penyelesaian bagi suatu ketaksamaan linear ialah titik yang
memuaskan ketaksamaan tersebut.
Sebelah kiri Sebelah kanan Ketaksamaan Solutions of a linear inequality are the points that satisfy the inequality.
Left hand side Right hand side Inequality
3(–2) + 11
.
20 20  5 (–2, 20) tidak memuaskan ketaksamaan y < 3x + 11.
=5
hd
(–2, 20) does not satisfy inequality y < 3x + 11.
3(1) + 11
5 5  14 (1, 5) memuaskan ketaksamaan y < 3x + 11.
= 14 (1, 5) satisfies inequality y < 3x + 11.
.B
Penyelesaian bagi ketaksamaan linear: (1, 5)
Solution of the linear inequality
dn
(a) y , 0.75x – 5; (–2, –7), (3, –2) (b) y < –2x + 8; (3, 12), (6, –4)
Sebelah kiri Sebelah kanan Ketaksamaan Sebelah kiri Sebelah kanan Ketaksamaan
S
0.75(–2) – 5 –2(3) + 8
–7 –7  –6.5 12 12 > 2
–2
= –6.5
0.75(3) – 5
–2  –2.75 gi –4
=2
–2(6) + 8
–4 < –4
an
= –2.75 = –4
Penyelesaian bagi ketaksamaan linear: (–2, –7) Penyelesaian bagi ketaksamaan linear: (6, –4)
l
BAB
Pe
(c) 2.8x + 0.7y < 3.5; (4, 0), (0, 5) (d) y + 6  x – 3; Titik asalan/origin, (12, –2)
6 Sebelah kiri Sebelah kanan Ketaksamaan Sebelah kiri Sebelah kanan Ketaksamaan
n
2.8(4) + 0.7(0) 0+6 0–3
ta
3.5 11.2 > 3.5 6 . –3

= 11.2 =6 = –3
2.8(0) + 0.7(5) –2 + 6 12 – 3
bi
3.5 3.5 < 3.5 49

= 3.5 =4 =9
Penyelesaian bagi ketaksamaan linear: (0, 5) Penyelesaian bagi ketaksamaan linear: (0, 0)
er

n
4. Bagi setiap ketaksamaan linear berikut, nyatakan sama ada menggunakan garis padu atau garis sempang
untuk melukis graf ketaksamaan tersebut.
Pe
1
For each of the following linear inequalities, state whether to use solid line or dashed line to draw the inequality graph.
Contoh
(a) y , x + 3 (b) y > –2x + 10 2
(c) y < x
(i) y . –2x + 5 5
Garis sempang
Dashed line Garis padu
Solid line Solid line
(ii) y < 4x – 6 Garis padu
Penyelesaian:
(i) Garis sempang / Dashed line (d) y . 3 – 2x (e) y , 8x – 7 (f) x > 12
(ii) Garis padu / Solid line Garis line
Dashed sempang Garis sempang
Dashed line Garisline
Solid padu

5. Lorekkan rantau yang ditakrif oleh ketaksamaan yang diberikan. 3

Shade the region which is defined by the given inequalities.
Contoh
(a) y . 2x – 2 (b) y > –1
y , –3x + 2 y y
Penyelesaian:
y 2 2
y = 2x – 2
 Belah kiri
y = –3x + 2 Left hand side
x x
2 =0 O 2 4 –2 O 2
.
Belah kanan
hd
(0, 0) Right hand side –2 y = –1 –2
x = –3(0) + 2
–2 O 2
=2
–2 ∴0,2
(Memuaskan/
.B
Satisfies)
(c) y , – x (d) 3x – 2y > – 4
y y
 Pilih satu titik uji. Katakan (0, 0).
dn
Choose a test point. Let say (0, 0). 10
 Gantikan nilai x dan y ke dalam ketaksamaan. 8
Substitute the values of x and y into the 2
y = –x 6
inequality.
3x – 2y = –4
 Jika titik ini memuaskan ketaksamaan, x 4
S
lorekkan rantau yang mewakili titik uji ini. –2 O 2 2
If this point satisfies the inequality, shade the
region represented by the test point. –2 x
–4 –2O
gi
2 4 6
an
Tip (e) x . 1 (f) 3y > –2x – 3
• Jika titik uji tidak memuaskan y y
ketaksamaan, lorek rantau yang tidak
l
BAB
mewakili titik uji tersebut.
Pe
3y = –2x – 3
If the test point does not satisfy the 2 2
x=1
inequality, shade the region that is not
represented by the test point. x x
O O
• Titik uji mestilah tidak terletak pada –2 2 –4 –2 6
n
garis lurus.
The test point must not be on the straight –2 –2
line.
ta
bi
6. Tulis ketaksamaan linear yang mewakili setiap rantau berlorek berikut. 3

Write the linear inequality that represents each of the following shaded regions.
er
Contoh
(a) (b) (c)
y y y y
n
Pe
y = –9x + 7 y = 5x + 2
x x x
O O O
x y = –4x – 1
O
y=x–4
Penyelesaian: y , 5x + 2 y < –4x – 1 y>x–4

y > –9x + 7

Sistem Ketaksamaan Linear dalam Dua Pemboleh Ubah

6.2 System of Linear Inequalities in Two Variables
NOTA IMBASAN
1. Sistem ketaksamaan linear dalam dua pemboleh 2. Penyelesaian bagi suatu sistem ketaksamaan linear
ubah ialah satu set yang mengandungi dua atau lebih ialah titik-titik yang memuaskan setiap ketaksamaan
ketaksamaan linear dengan dua pemboleh ubah yang dalam sistem tersebut.
sama. The solutions of a system of linear inequalities are the points
.
System of linear inequalities in two variables is a set of two or that satisfy each of the inequalities in the system.
hd
more linear inequalities with two of the same variables.
3. Set penyelesaian tersebut diwakili oleh persilangan
Contoh / Example: rantau bagi setiap ketaksamaan dalam sistem itu.
y > 2x + 11; The set of solution is represented by the intersection of region
.B
y < 3x – 12; of each of the inequalities in the system.
x . –2
dn
7. Wakilkan setiap situasi berikut dalam bentuk sistem ketaksamaan linear. 4
Represent each of the following situations in the form of system of linear inequalities.
(a) Kedai Maju IT menjual dua jenama telefon pintar, P dan Q. Pengurus kedai itu perlu membuat inventori
S
untuk kedua-dua jenama telefon pintar itu setiap bulan. Berikut ialah informasi yang perlu diikuti oleh
pengurus itu.
gi
Kedai Maju IT sells two brands of smartphones, P and Q. The manager of the shop need to do an inventory of both
brands of the smartphones every month. These are the informations that have to be followed by the manager.
an
• Bilangan telefon pintar P, p, mesti selebih-lebihnya dua kali bilangan telefon pintar Q, q.
The number of smartphone P, p, must be at most twice of the number of smartphone Q, q.
• Jumlah kos inventori setiap kali adalah tidak melebihi RM8 000.
The total inventory cost each time is not more that RM8 000.
l
BAB
Pe
Diberi kos inventori telefon pintar P dan telefon pintar Q masing-masing ialah RM2 000 dan RM2 300.
Given the inventory costs of smartphone P and smartphone Q are RM2 000 and RM2 300 respectively.
6 System
Sistemofketaksamaan
linear inequalities
linear:
n
p < 2q The number

Bilangan of smartphone
telefon P is at most twice
pintar P selebih-lebihnya thebilangan
dua kali numbertelefon
of smartphone
pintar Q. Q.
ta
2 000p + 2 300q < 8 000 The totalkos

Jumlah inventory
inventoricost
tidakismelebihi
not more than
RM8 RM8 000.
000.
bi
(b) Bilangan unit vitamin A dan vitamin B bagi setiap kilogram makanan X dan setiap kilogram makanan Y
adalah seperti dalam jadual di bawah.
The number of units of vitamin A and vitamin B for each kilogram of food X and each kilogram of food Y are as in the
er
table below:
Makanan / Food Vitamin A Vitamin B

n
X 2 2
Pe
Y 3 1
Jumlah vitamin A dan vitamin B yang dimakan setiap hari masing-masing sekurang-kurangnya 12 unit
dan 8 unit. Diberi bahawa sebanyak x kg makanan X dan y kg makanan Y dimakan sehari dengan
x > 0 dan y > 0.
The total daily consumption of vitamin A and vitamin B are at least 12 units and 8 units respectively. Given that x kg
of food X and y kg of food Y are consumed daily with x > 0 and y > 0.
System ofketaksamaan
Sistem linear inequalities
linear:
2x + 3y > 12
2x + y > 8

(c) Sebuah perpustakaan mempunyai x buah buku (d) Seorang kontraktor ingin membeli x kg batu-
cerita dan y buah buku rujukan. Dalam suatu bata dan y kg simen untuk disimpan. Harga batu-
rak, beza bilangan buku cerita dan buku rujukan bata ialah RM100 per kg manakala harga simen
adalah sekurang-kurangnya 2 buah. Jumlah ialah RM180 per kg. Kontraktor itu mempunyai
muatan rak buku adalah sebanyak 5 700 buah. modal sebanyak RM2 000 dan ruang simpanan
A library has x storybooks and y reference books. In untuk 20 000 kg bagi kedua-dua batu-bata dan
a bookshelf, the difference between the number of simen.
storybooks and reference books is at least 2 books. The A contractor wants to buy x kg bricks and y kg cement
bookshelf can put a total of 5 700 books. for storage. The price of bricks is RM100 per kg whereas
.
the price of cement is RM180 per kg. The contractor
hd
System of
ketaksamaan linear: has a modal of RM2 000 and the total storage space of
x–y>2 20 000 kg for both bricks and cement.
x + y < 5 700 System of
ketaksamaan linear:
100x + 180y < 2 000
.B
5x + 9y < 100
x + y < 20 000
dn
8. Lengkapkan jadual berikut berdasarkan sistem ketaksamaan linear yang diberi. 4
Complete the following table based on the given system of linear inequalities.
S
Sistem ketaksamaan linear Titik memuaskan
System of linear inequalities
gi
sistem ketaksamaan
Titik y , 5x – 2 y . –6x + 2 linear
Point Point satisfies the system
an
Ketaksamaan Ketaksamaan of linear inequalities
y 5x – 2 y –6x + 2
Inequality Inequality (3 / 7)
l
3
BAB
Contoh
Pe
2 5(1) – 2 2,3 2 –6(1) + 2 2 . –4 Memuaskan kedua-dua

(1, 2) ketaksamaan.
=3 = –4 Satisfies both inequalities.
6
 
–6 2 + 2 7
n
 
5 2 –2 5 2
 25 , 3 3 5 3.0 3
2 3.– Satisfies
Hanya one inequality
memuaskan satu
ta
=0 =– 5 only.
ketaksamaan.
5
3
bi
5(3) – 2 –6(3) + 2
(3, –3) –3 –3 , 13 –3 –3 . –16 Satisfieskedua-dua
Memuaskan both
= 13 = –16 inequalities.
ketaksamaan.
er
7
5(0) – 2 –6(0) + 2
(0, –3) –3 –3 , –2 –3 –3 , 2 Satisfies
Hanya one inequality
memuaskan satu
n
= –2 =2 only.
ketaksamaan.
Pe
7
5(–2) – 2 –6(–2) + 2
(–2, 2) 2 2 . –12 2 2 , 14 TidakNot satisfies both
memuaskan kedua-
= –12 = 14 inequalities
dua ketaksamaan.
Berdasarkan jadual di atas: / Based on the above table:

• Titik yang memuaskan sistem ketaksamaan linear adalah titik yang memuaskan kedua-dua ketaksamaan
linear itu.
Point that satisfies the system of linear inequalities is the point that satisfies both linear inequalities.
• Oleh itu, penyelesaian bagi sistem ketaksamaan linear adalah titik-titik yang memuaskan setiap
ketaksamaan dalam sistem itu.
Thus, the solutions of system of linear inequalities are the points that satisfy each inequalities in the system.

9. Tentukan sama ada setiap titik berikut adalah penyelesaian bagi sistem ketaksamaan linear yang diberikan
atau tidak. 4
Determine whether each of the following points is the solution of the given system of linear inequalities.
Contoh
y > –7x, 3x – 2y , 5; (1, 5), (–2, 1)

Penyelesaian:
y > –7x 3x – 2y , 5
Titik
.
y –7x 3x – 2y 5
hd
(1, 5) 5 –7(1) = –7 5 > –7 3(1) – 2(5) = –7 5 –7 , 5
(–2, –1) –1 –7(–2) = 14 –1 < 14 3(–2) – 2(–1) = –4 5 –4 , 5
.B
Thus, (1, 5) is the solution of the system of linear inequalities.
dn
(a) y > 2x – 3, y , –x + 6; (5, 4), (1, 3)
y > 2x – 3 y , –x + 6
S
Titik
y 2x – 3 y –x + 6
(5, 4)
(1, 3)
4
3
2(5) – 3 = 7
2(1) – 3 = –1
4<7
3 > –1
gi 4
3
–5 + 6 = 1
–1 + 6 = 5
4.1
3,5
an
Maka,
Thus (1, 3) is
adalah penyelesaian
the solution bagi
of the system sisteminequalities.
of linear sistem ketaksamaan linear.
(b) x + y > 4, 3y < 2x – 12; (4, –2), (6, –1)
l
BAB
Pe
x+y>4 3y < 2x – 12
Titik
x+y 4 3y 2x – 12
6 Inequality Inequality
n
(4, –2) 4 + (–2) = 2 4 2<4 3(–2) = –6 2(4) – 12 = –4 –6 < –4

ta
(6, –1) 6 + (–1) = 5 4 5>4 3(–1) = –3 2(6) – 12 = 0 –3 < 0

Thus (6, –1) isadalah
Maka, the solution of the system
penyelesaian of linear
bagi inequalities.
sistem sistem ketaksamaan linear.
bi
10. Tandakan (3) bagi titik penyelesaian sistem ketaksamaan linear dalam graf berikut dan (7) jika tidak. 4
er
Mark (3) for the point of solution of system of linear inequalities in the following graphs and (7) if not.
Contoh
(a) (b)
n
y y y
(–1, 3)
6
Pe
2y = x + 3 4
2 (5, 3)
(2, 2) (1, 4) y=4
2 4
x 2y = x – 6
–2 O 2 4
x 2
O 2 4 6
–2
(1, –2) (2, 0)
y = –x –2 x
O 2 4
–4 2y = –3x + 6
y=3 x = –1 y = –x + 5
(i) (–1, 3) 7 (ii) (2, 2) 3 (i) (5, 3) 3 (ii) (1, –2) 7 (i) (1, 4) 7 (ii) (2, 0) 3


Contoh
y > x + 1, y > –2x – 5, y < 5

Penyelesaian:
 Kenal pasti persilangan
 Lorekkan rantau  Lorekkan rantau  Lorekkan rantau bagi rantau berlorek dalam
y>x+1 y > –2x – 5 y<5  – .
Shade the region Shade the region Shade the region Identify the intersection of y
y>x+1 y > –2x – 5 y<5 the shaded regions in y=5
.
 – . 5
hd
y=x+1
y y y y
y=5 1
y=5 y=5 y=5
x
.B
–5 –1O
y=x+1 y=x+1 y=x+1 y=x+1 2
x x x x
O O O O
dn
–5 y = –2x – 5
y = –2x – 5 y = –2x – 5 y = –2x – 5 y = –2x – 5
S
(a) y > – 1 x + 2, y . x, x < 5
2
y y=x y
gi
(b) y , –2x + 4, y < 2x + 2, y > 1 x (c) y < 1 x + 2, x > 2, x < 4, y > 0
2 2
y x=2 x=4
an
y = 2x + 2
1
y= x
4 2
x=5
l
2
BAB
1
Pe
2 y= x+2
2 2
x
x x O 2 4
–1 2
O 4 O y = –2x + 4
1
6
n
y=– x+2
2
ta

bi
Contoh
er
(a) 2y – 2x < 3, 2y – x + 3 . 0, x + y > –5

2y < 3x + 4, x + 2y – 2 . 0, x < 2
y
Penyelesaian:
n
Ungkapkan y sebagai perkara 2y – 2x = 3

rumus.
y
Express y as the subject of the
Pe
2y = 3x + 4 formula.
 2y < 3x + 4
x=2 3
y< x+2
2
(bawah garis/below the line) x
O
 x + 2y – 2 . 0 2y – x + 3 = 0
1
x y. – x + 1
O 2
(atas garis/above the line) x + y = –5
 x<2
x + 2y – 2 = 0
(sebelah kiri garis/left of the
line)

(b) 2x – 3y > –6, x + y – 10 , 0, 2x + 3y + 2 > 0 (c) x > 0, y > 0, x + y < 60, x + 4y < 120
y y
2x – 3y = –6
x + y = 60
x + y – 10 = 0
x + 4y = 120
x
O
.
x
hd
O
2x + 3y + 2 = 0
.B
13. Nyatakan sistem ketaksamaan linear yang memuaskan rantau berlorek berikut. 4
State the system of linear inequalities which satisfies the following shaded regions.
dn
Contoh
(a)
y y
2x – 3y – 3 = 0
S
y=2
y=2x+5
3
O
y = –2x + 7
x
gi O
x
an
2y + x + 4 = 0 x = –2
l
Kesalahan Lazim
BAB
Pe
Penyelesaian: 2
y < –2x + 7 ; y . x + 5;
3
y < –2x + 7 2y + x + 4 < 0
6 y <2
y, 2x+5 • Tidak dapat mentakrifkan
n
3 rantau berlorek dengan x > –2

ketaksamaan yang betul. 2x – 3y – 3 > 0
ta
2y + x + 4 > 0 Unable to define the shaded

region with correct inequalities.
bi
(b) (c)
y = –3x – 15 y y = 4x – 12 y
n er
2y = 5x + 3
2y – x = 15
Pe
x
O
x
O
1
y + x = –6 2y + 3x + 5 = 0
2
y . –3x – 15 2y > 5x + 3
2y – x , 15
y + 1 x > –6
2 2y + 3x + 5 > 0
y > 4x – 12


(a) Rajah berikut menunjukkan rantau penyelesaian (b) Rajah berikut menunjukkan rantau penyelesaian
bagi bilangan roti tuna, x dan roti sardin, y yang bagi bilangan dua jenis kraftangan, iaitu bakul, x
boleh dijual di sebuah kedai bakeri dalam tempoh dan sarung tisu, y yang boleh dibuat oleh Andak
seminggu. 5 Hanum dalam sehari. 5
The diagram below shows the solutions region of the The diagram below shows the solutions region of the
number of tuna breads, x and sardine breads, y that can number of two types of handicrafts, basket, x and tissue
be sold in a bakery in a week. bag, y that can be made by Andak Hanum in a day.
.
y
y
hd
y = –2x + 160 8 1
120 y= – x+8
3
100
(80, 100) 6
.B
80
60 y=4
y = 40 4
40
dn
20 y = – x + 120
2
x
O 20 40 60 80 100120
x
O 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24
S
Berdasarkan graf di atas:
Based on the above graph: Berdasarkan graf di atas:
gi
Based on the above graph:
an
representing the shaded region. Write all the linear inequalities in the system that
(ii) Jika bilangan roti sardin yang boleh dijual
(ii) Nyatakan bilangan maksimum sarung tisu
ialah 80 biji, nyatakan bilangan maksimum
l
BAB
yang boleh dibuat oleh Andak Hanum dalam
Pe
roti tuna yang boleh dijual.

If the number of sardine breads that can be sold sehari.
is 80 pieces, state the maximum number of tuna State the maximum number of tissue bags can be
breads can be sold. made by Andak Hanum in a day.
(iii) Harga bagi sebuah bakul dan satu sarung tisu 6
n
(iii) Adakah kedai bakeri itu boleh menjual 80

biji roti tuna dan 100 biji roti sardin dalam masing-masing ialah RM15 dan RM6. Antara
ta
masa seminggu? Berikan sebab anda. titik (10, 3) dan (12, 4), yang manakah
Does the bakery could sell 80 pieces of tuna breads memberikan hasil jualan maksimum?
and 100 pieces of sardine breads in a week? State The prices of a basket and a tissue bag are RM15
bi
your reason. and RM6 respectively. Which point, (10, 3) and

(12, 4) will give the maximum sales?
er
(i) y < –2x + 160

1
y < –x + 120 (i) y < – x + 8, y < 4, x > 0, y > 0
3
y > 40
n
x>0 (ii) Maximum

Bilangannumber
maksimumof tissues bags can
sarung beyang
tisu made by
boleh
Andak
dibuatHanum is 4.
oleh Andak Hanum ialah 4.
Pe
(ii) Maximum
Bilangannumber of tuna breads
maksimum can beyang
roti tuna sold isboleh
40
pieces.
dijual ialah 40 biji. For point
(iii) Bagi titik(10, thehasil
(10,3),3), maximum sales
jualan maksimum
= 15(10) + 6(3) = RM168
No because
(iii) Tidak point (80,
kerana titik100)
(80,is out of theberada
100) shaded luar For point
Bagi titik(12,
(12, thehasil
4),4), maximum sales
jualan maksimum
region, thuskawasan
daripada it is not theberlorek,
solution point
maka of the
ia system.
bukan = 15(12) + 6(4) = RM204
titik penyelesaian bagi sistem tersebut. Thus, point
Maka, titik(12, 4) gives
(12, the maximum sales.
4) memberikan hasil jualan
yang maksimum.

(c) Rajah di bawah menunjukkan sebuah iklan di sebuah gudang membeli-belah. 6

The diagram shows an advertisement in a shopping mall.
.
hd
.B
(i) Diberi x ialah harga peralatan sukan dan y ialah harga peralatan sukan selepas diskaun. Tulis satu
sistem ketaksamaan linear bagi harga peralatan sukan dan harga selepas diskaun.
dn
Given x is the price of sport equipment and y is the price of sport equipment after discount. Write a system of linear
inequalities for the price of sport equipment and price after discount.
(ii) Dengan menggunakan skala 2 cm kepada RM10 pada kedua-dua paksi, lukis graf dan lorekkan
S
By using a scale of 2 cm to RM10 on both axes, draw the graph and shade the region that satisfies the system of
linear inequalities.
gi
(iii) Daripada graf, nyatakan julat harga selepas diskaun bagi peralatan sukan yang berharga RM50.
From the graph, state the price range after discount for a sport equipment with the price of RM50.
an
(i) System
Sistemofketaksamaan linear:
linear inequalities:
2 cm
l
15 < x < 60 → x > 15
BAB
Price ofperalatan
Harga sport y
Pe
→ x < 60 equipment.
sukan.
x = 15 x = 60
60
0.7x < y < 0.85x → y > 0.7x Price after
6 → y < 0.85x
Harga selepas
discount.
diskaun.
n
50
ta
y = 0.85x
42.5
40
Table ofnilai
(ii) Jadual valuesbagi
for y = 0.7x
bi
35
30
x 0 30
er
y 0 21
20 y = 0.7x
Table of nilai
Jadual valuesbagi
for y = 0.85x
n
10
x 0 40
Pe
y 0 34 x
O 10 20 30 40 50 60
The price
(iii) Julat range
harga after discount
selepas diskaun forbagi
a sport equipment
peralatan with the
sukan price
yang of RM50 RM50
berharga is between
ialah to RM42.50.
di antara
RM35 RM35 hingga
RM42.50.

(d) Xin Yi mempunyai 50 unit pencelup warna merah dan

42 unit pencelup warna kuning. Dia ingin menghasilkan Bilangan unit diperlukan
Number of units needed
dua jenis pencelup warna jingga, iaitu jingga pekat dan
jingga cair. Jadual di sebelah menunjukkan bilangan unit Merah Kuning
pencelup warna merah dan pencelup warna kuning yang Red Yellow
diperlukan untuk menghasilkan setiap liter pencelup Jingga pekat
5 2
warna jingga pekat dan pencelup warna jingga cair. Dark orange
Xin Yi has 50 units of red dye and 42 units of yellow dye. She
Jingga cair
wants to produce two types of orange dye, which are dark orange 1 2
Light orange
.
and light orange. The table shows the number of units of red dye
hd
and yellow dye needed to produce each litre of dark orange and
light orange. 6
(i) Diberi x ialah isi padu pencelup warna jingga pekat yang terhasil dan y ialah isi padu pencelup
warna jingga cair yang terhasil. Tulis satu sistem yang terdiri daripada dua ketaksamaan linear bagi
.B
mewakili situasi tersebut.
Given x is the volume of dark orange dye produced and y is the volume of light orange dye produced. Write a
system of two linear inequalities representing the situation.
dn
(ii) Dengan menggunakan skala 2 cm kepada 10 liter pada kedua-dua paksi, bina dan lorek rantau yang
memuaskan sistem ketaksamaan linear tersebut.
By using a scale of 2 cm to 10 litres on both axes, construct and shade the region that satisfies the system of linear
S
inequalities.
(iii) Berdasarkan graf: / Based on the graph:
gi
(a) Adakah Xin Yi boleh menghasilkan 15 liter pencelup warna jingga pekat dan 20 liter pencelup
warna jingga cair? Berikan justifikasi anda.
Does Xin Yi able to produce 15 litres of dark orange dye and 20 litres of light orange dye? Give your justification.
an
(b) Berapakah isi padu maksimum pencelup warna jingga pekat yang boleh dihasilkan jika Xin Yi
menghasilkan 18 liter pencelup warna jingga cair? Kemudian, nyatakan baki unit pencelup
warna merah dan kuning yang tinggal.
l
BAB
What is the maximum volume of dark orange dye can be produced if Xin Yi produces 18 litres of light orange
Pe
dye? Then, state the remaining units of red dye and yellow dye.
2 cm
(i) System
Sistemofketaksamaan linear:
linear inequalities: y
6
n
5x + y < 50 → y < –5x + 50

60
2x + 2y < 42 → y < –x + 21
ta
(ii) Jadual
Table of nilai
valuesbagi
for y = –5x + 50 50
bi
y = –5x + 50
x 0 10
40
y 50 0
er
Table of nilai
valuesbagi
for y = –x + 21 30
Jadual
n
x 0 21 20 (15, 20)
Pe
y 21 0
10
No because
(iii) (a) Tidak 20) is20)
(15,(15,
kerana not bukan
in the solution region.rantau penyelesaian.
titik dalam y = –x + 21
(b) 33 litres
liter of dark orange
pencelup dye can
warna be produced
jingga if 18 litres
pekat boleh of light orange
dihasilkan jika 18
dye ispencelup
liter produced. warna jingga cair dihasilkan. O 3
x
10 20 30
Number of unit
Bilangan units of red dye used
pencelup warna merah yang digunakan
= 5(3) + 1(18) = 33
Number of unit
Bilangan units pencelup
of yellow dye used =kuning
warna 2(3) + 2(18)
yang=digunakan
42 = 2(3) + 2(18) = 42
Thus, thebaki
Maka, remaining
pencelupunits warna
of red dye is 17 (50
merah ialah and(50
- 33)17 the–yellow dye has
33) dan no remaining
pencelup warna(42kuning
- 42). tiada baki
(42 – 42).

PRAKTIS SPM 6
Kertas 1 4. Titik yang manakah tidak memuaskan sistem
ketaksamaan x + y < 6 dan x . –2?
Which point is not satisfying the system of inequalities
1. Antara graf yang berikut, yang manakah mewakili
x + y < 6 and x . –2?
4y + 3x , 24?
Which of the following graphs represents 4y + 3x , 24?
A (–1, 4) C (0, 5)
.
B (4, 2) D (–2, 3)
hd
A y C y
6 6 Kertas 2
.B
1. Lorek rantau yang memuaskan ketiga-tiga
x x 2015
ketaksamaan y < x + 4, y + x , 3 dan 4y + x > –4
O O
8 8 pada graf yang diberikan.
dn
y < x + 4, y + x , 3 and 4y + x > –4 on the graph
B y D y provided.
S
6 6 y
y=x+4
O 8
x
O 8
x
gi
an
2. Titik yang manakah bukan dalam rantau
l
penyelesaian bagi 6x + y > 10?
BAB
Pe
Which point is not in the solution region for 6x + y > 10? y+x=3
A (2, –2) C (1, 2) O
x
B (3, 1) D (2, –1)
6
n
3. Laila ingin membeli x buah buku tulis dan y buah 4y + x = –4

buku lukisan. Sebuah buku tulis dan sebuah buku
ta
lukisan masing-masing berharga RM3 dan RM7.

Dia ingin berbelanja tidak melebihi wangnya yang 2. Lorek rantau yang memuaskan ketiga-tiga
bi
berjumlah RM30 dan mempunyai baki wang 2016

ketaksamaan y > –2x + 6, y . x – 1 dan y < 5 pada
selebih-lebihnya RM4. Dia juga memerlukan graf yang diberikan.
er
sekurang-kurangnya dua buah buku lukisan.

Nyatakan sistem ketaksamaan linear bagi situasi y > –2x + 6, y . x – 1 and y < 5 on the graph provided.
tersebut.
n
Laila wants to buy x notebooks and y drawing books. y

The prices of a notebook and a drawing book are RM3
Pe
and RM7 respectively. She wants to spend of not more 6

that her amount of money, which is RM30 and has the y=5
balance of at most RM4. She also needs at least two
drawing books. State the system of linear inequalities for 4
the situation. y=x–1
A 3x + 7y < 30 C 3x + 7y , 30
3x + 7y > 26 3x + 7y . 26 2
y > 2 y > 2
B 3x + 7y < 30 D 3x + 7y < 30 y = –2x + 6
3x + 7y > 4 3x + 7y < 26 x
O 2 4 6
y < 2 y > 2

3. Lorek rantau yang memuaskan ketiga-tiga 4. Lorek rantau yang memuaskan

ketiga-tiga
ketaksamaan 4y + x > 8, y < x dan x , 8 pada graf 3 x + 3
ketaksamaan 2y > x, y + x < 4 dan y , —
yang diberikan. 2
Shade the region which satisfies all three inequalities pada graf yang diberikan.
4y + x > 8, y < x and x , 8 on the graph provided. Shade the region which satisfies all three inequalities
3
2y > x, y + x < 4 and y , — x + 3 on the graph provided.
2
y
3 x+3
y=–
y 2
7 y+x=4
.
hd
6
y=x
5 2y = x
x=8
4
.B
3
2 x
dn
0
1 4y + x = 8
x
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
S
gi
5. Sebuah pertandingan melukis telah dijalankan sempena menyambut Hari Malaysia di sebuah sekolah. Cikgu
an
Fatah ingin mempamerkan lukisan-lukisan peserta pada dinding sepanjang 8 m dengan keadaan sebelah
kanan setiap lukisan mempunyai jarak 10 cm. Terdapat lukisan dengan panjang 50 cm dan 70 cm. Dia ingin
mempamerkan sekurang-kurangnya 8 helai lukisan.
l
BAB
Pe
A drawing competition has been conducted for celebrating Hari Malaysia in a school. Cikgu Fatah wants to display the
drawings on a 8 m wall such that on the right of each drawing has a distance of 10 cm. There are 50 cm and 70 cm lengths
of the drawing papers. He wants to display at least 8 pieces of drawings.
(i) Diberi x ialah bilangan kertas lukisan dengan panjang 50 cm dan y ialah bilangan kertas lukisan dengan 6
n
panjang 70 cm. Tulis satu sistem ketaksamaan linear yang mewakili situasi tersebut.
Given x is the number of drawing papers of length 50 cm and y is the number of drawing papers of length 70 cm. Write
ta
a system of linear inequalities represents the situation.

(ii) Dengan menggunakan skala 2 cm kepada 2 helai kertas lukisan pada kedua-dua paksi, bina dan lorekkan
bi
By using a scale of 2 cm to 2 pieces of drawing papers on both axes, construct and shade the region that satisfies the
system of linear inequalities.
er
(iii) Berdasarkan graf, adakah 4 helai lukisan dengan panjang 50 cm dan 5 helai lukisan dengan panjang 70 cm
boleh dipamerkan di dinding tersebut?
Based on the graph, could 4 pieces of drawing papers with length 50 cm and 5 pieces of drawing papers with length
n
70 cm be displayed on the wall?

Pe
(i) Sistem
System ofketaksamaan linear
linear inequalities:
(50 + 10)x + (70 + 10)y < 800
60x + 80y < 800
3x + 4y < 40
3
y < – x + 10
4

x+y >8
y > –x + 8

3 2 cm
(ii) Jadual
Table ofnilai
valuesbagi
for y = – x + 10
4 y
x 0 2
10
3
y 10 8.5 y = – x + 10
4
8
Table of nilai
Jadual valuesbagi
for y = –x + 8
x 0 1
6
y 8 7
.
(4, 5)
hd
4
Yes because
(iii) Boleh point titik
kerana is in5)
( 4, 5 )(4, the berada
solution di dalam
region. penyelesaian.
rantau y = –x + 8
2
.B
x
O 2 4 6 8 10 12 14
dn
Sudut KBAT
S
gi
Dalam suatu eksperimen, Ahn Foo ingin menentukan ketumpatan suatu objek dalam sejenis cecair. Objek
akan tenggelam jika ketumpatannya lebih daripada ketumpatan cecair manakala objek akan timbul jika
ketumpatannya kurang daripada ketumpatan cecair itu. Diberi bahawa ketumpatan cecair ialah 1.26 g/cm3 dan
an
rumus bagi jisim objek, m = dV dengan keadaan d ialah ketumpatan, dalam g/cm3, dan V ialah isi padu, dalam
cm3, objek itu.
In an experiment, Ahn Foo wants to determine the density of an object in a liquid. The object will submerge if the density is
l
BAB
Pe
more that the density of the liquid whereas the object will float if the density is less than the density of the liquid. Given that
the density of the liquid is 1.26 g/cm3 and the formula for the mass of object, m = dV where d is the density, in g/cm3, and V
is the volume, in cm3, of the object.
6 (a) Tulis satu sistem ketaksamaan linear yang mengaitkan jisim dan isi padu objek itu apabila ia tenggelam dan
n
timbul dalam cecair itu.

ta
Write a system of linear inequalities that relates the mass and volume of the object when it is submerged and floated in the
liquid.
bi
(b) Sebuah bongkah kayu dengan jisim 21.6 g dan panjang, lebar dan tinggi masing-masing ialah 4 cm, 2 cm
dan 3 cm dimasukkan ke dalam cecair itu. Adakah bongkah kayu itu akan tenggelam atau timbul? Jelaskan
jawapan anda.
er
A wooden block with a mass of 21.6 g and the length, width and height are 4 cm, 2 cm and 3 cm respectively are put
into the liquid. Will the wooden block submerge or float? Explain your answer.
n
(Object timbul)
(a) m , 1.26v (objek float)
Pe
(Object tenggelam)
m . 1.26v (objek submerge)
(b) Volume
Isi padu
of bongkah
the woodenkayu
block Density of the wooden
Ketumpatan block,
bongkah d
kayu, d
m
=4×2×3 =
= 24 cm3 V
21.6
=
24
= 0.9 g/cm3 +
0.9 g/cm , 1.26 g/cm . Thus,
3
thebongkah
Maka,
3
wooden block
kayuwillitu
float becausekerana
timbul its density is less than the lebih
ketumpatannya +
density of the liquid.
kecil daripada ketumpatan cecair itu. KBAT
+ Ekstra

B
BA Ketaksamaan Linear dalam Dua Pemboleh Ubah
PRAKTIS SPM 6
Kertas 1
3. Berbelanja tidak melebihi RM30:
1. Titik uji / Test point = (0, 0) Spend of not more than RM30:
4y + 3x = 4(0) + 3(0) 3x + 7y < 30
= 0 , 24
.
Mempunyai baki selebih-lebihnya RM4:
∴ Memuaskan / Satisfies
hd
Has the balance of at most RM4:
30 – 3 – 7y < 4
Garis sempang / Dashed line
–(3x + 7y) < –26
y
3x + 7y > 26
.B
6 Memerlukan sekurang-kurangnya dua buah buku lukisan:
Needs at least two drawing books:
dn
y>2
x
O 8

S
4. Titik
x+y<6 x . –2
gi
2. Bagi titik / For point (2, –2), Point
6x + y = 6(2) + (–2) (–1, 4) x+y –1 . –2
= 10 > 10 = –1 + 4
an
∴ Memuaskan / Satisfies =3<6
(4, 2) x+y 4 . –2
Bagi titik / For point (3, 1), =4+2
l
6x + y = 6(2) + 1 =6<6
Pe
= 19 > 10 (0, 5) x+y 0 . –2

Memuaskan / Satisfies =0+5
=5<6
Bagi titik / For point (1, 2), (–2, 3) x+y –2 = –2
n
6x + y = 6(1) + 2 = –2 + 3
= 8 < 10 =1<6
ta
Tidak memuaskan / Not satisfies

Maka, (–2, 3) tidak memuaskan sistem ketaksamaan linear.
Maka, (1, 2) bukan dalam rantau penyelesaian 6x + y > 10.
bi
Thus, (–2, 3) does not satisfy the system of linear inequalities.

Thus, (1, 2) is not in the solutions region of 6x + y > 10.
er
n
Pe

Module &
MORE
Matematik
JAWAPAN
Bab 7
B
BA
Graf Gerakan
7 Graphs of Motion
Analisis Soalan SPM

Graf Jarak-Masa
7.1
Kertas 2017 2018
Distance-Time Graphs 1
2 3 3
NOTA IMBASAN
d
Graf jarak-masa: (a) Kecerunan OP mewakili kadar perubahan jarak, iaitu laju, suatu objek dari
Distance-time graph: 0 hingga t1. Objek itu bergerak dengan laju seragam dari 0 hingga t1.
Bh
Jarak The gradient of OP represents the rate of change of distance, which is speed, of an object
Distance
from 0 to t1. The object moves with a uniform speed from 0 to t1.
(b) Q
P (b) Kecerunan PQ ialah 0. Maka, laju objek ialah sifar. Objek itu berada dalam
dn
keadaan rehat dari t1 hingga t2.
The gradient of PQ is 0. Then, the speed of the object is zero. The object is at rest from t1 to
(a) (c) t2.
iS
(c) Kecerunan QR bernilai negatif, ini bermaksud objek itu bergerak dalam
R Masa arah yang bertentangan.
O Time The gradient of QR is a negative value, this means the object moves in opposite direction.
t1 t2 t3 ng
la
1. Lukis graf jarak masa berdasarkan situasi berikut. 3
Draw distance-time graph based on the following situations.
Pe
Contoh
(a) Jadual di bawah menunjukkan pergerakan
1 Jadual di bawah menunjukkan pergerakan sebuah lori.
n
sebiji bola yang ditolak ke dinding. The table shows the movement of a lorry.
The table shows the movement of a ball pushed onto a
ita
wall. Masa (min)

0 20 30 60
Time (min)
Masa (s)
0 2 3 7
Time (s) Jarak (km)
rb
0 15 15 25
Jarak (cm) Distance (km)
0 60 90 0
Distance (cm)
ne
Penyelesaian: Jarak (km)

Distance (km)
Jarak (cm)
Pe
Distance (cm)
25
100
20
80
15
60
10
40
5
20
O Masa (min)
10 20 30 40 50 60 Time (min)
O Masa (s)
1 2 3 4 5 6 7 Time (s)

Matematik Tingkatan 4 Bab 7 Graf Gerakan
2 Berikut adalah catatan perjalanan Nabil ke (b) Berikut adalah catatan perjalanan sebuah
pejabat pos dengan jarak 5 km dari rumahnya. helikopter.
The following is the journey notes of Nabil to post office The following is the journey notes of a helicopter.
with a distance of 5 km from his house. Masa Catatan
Time Notes
Masa Catatan
Time Notes 9:00 Memulakan perjalanan dari bandar A.
a.m. Start the journey from city A.
2:00 Memulakan perjalanan dari rumahnya.
p.m. Start the journey from his house. 9:30 Tiba di bandar B setelah terbang sejauh
2:15 Tiba di pejabat pos dan mengirimkan a.m. 50 km.
Arrive at city B after flying 50 km.
p.m. bungkusan.
Arrive at post office and post a parcel. 9:45 Menyambung perjalanan dengan
d
2:25 Pulang menuju ke rumahnya. a.m. kelajuan 100 km/j selama 45 minit
Bh
p.m. Return to his house. sebelum pulang ke bandar A.
Continue the journey with a speed of
2:35 Tiba di rumahnya. 100 km/h for 45 minutes before returns to
p.m. Arrive at his house. city A.
dn
11:30 Tiba di bandar A.
Penyelesaian: a.m. Arrive at city A.
Jarak (km)
iS
Distance (km) Jarak (km) Jarak
Distance (km) = Laju × Masa
6 = 100 km/j × 45 j
= 75 km 60
150
4
2
ng 100
50
la
O Masa (min)
5 10 15 20 25 30 35 Time (min) Masa (min)
O
30 60 90 120 150
Pe
Time (min)
3 Sebuah kereta bergerak dari bandar X ke bandar (c) Sebuah roket dilancarkan secara menegak dari
Y. Jarak kereta itu dari bandar X, d km, diberi sebuah pentas. Jarak roket itu dari tanah, d m,
oleh d = 60t, dengan t ialah masa dalam jam diberi oleh d = 1.6t + 8, dengan t ialah masa
n
dalam saat selepas roket itu dilancarkan dan

BAB
selepas kereta itu memulakan perjalanan dan

ita
0 < t < 4. 0 < t < 40.

A car moves from city X to city Y. The distance of the car A rocket is launched upward from a stage. The
from city X, d km, is given by d = 60t, where t is the time distance of the rocket from the ground, d m, is given
7
rb
in hour after the car starts the journey and 0 < t < 4. by d = 1.6t + 8, where t is the time in second after the
Penyelesaian: rocket is launched and 0 < t < 40.
ne
t (j) / (h) 0 2 t (s) 0 10

d (km) 0 120 d (m) 8 24
Pe
Jarak (m)
Jarak (km) Distance (m)
Distance (km)
40
240
32
180
24
120
16
60
8
O Masa (j)
1 2 3 4 Time (h) Masa (s)
O 5 10 15 20 Time (s)

2. Pergerakan sebuah objek diwakili oleh graf berikut. Nyatakan laju objek tersebut. 1
The movement of an object is represented by the following graph. State the speed of the object.
Tip
Kecerunan bagi graf
(a) (b) (c) jarak-masa ialah laju.
Jarak (m) Jarak (m) Jarak (km) The gradient of a distance-
Distance (m) Distance (m) Distance (km) time graph is speed.
m = –3.5 m=0
m=5
Masa (min) Masa (s) Masa (j)

O O O
Time (min) Time (s) Time (h)
Laju = Laju = Laju =

Speed = 5 m/min Speed = 3.5 m/s Speed = 0 km/j
d
Bh
3. Rajah di bawah menunjukkan graf gerakan Ben berlari di sebuah padang. Padankan graf tersebut dengan
pergerakan Ben yang berikut. 2
The diagram shows the graph of motion of Ben running on a field. Match the graph with the following Ben’s movements.
dn
Pergerakan Graf
Jarak (m)
Distance (m)
Movement Graph
(a) Ben berhenti berehat selepas berlari.
iS
A B AB
350
Ben stops to rest after running.
(b) Ben berlari ke arah titik permulaan.
BC
ng Ben runs toward the starting point.
(c) Ben mula berlari dari titik permulaan.
C OA
O Masa (min) Ben starts to run from a starting point.
1.5 2.5 4.25 Time (min)
la
Tip
Pe
4. Jawab soalan berdasarkan situasi berikut. 4

Answer the question based on the following situations. Huraian gerakan perlu melibatkan jarak, masa dan laju.
Contoh Description of motion needs to involve distance, time and speed.
n
Rajah di sebelah menunjukkan graf jarak-masa bagi Linggam Jarak (m)
BAB
berjalan dari rumahnya. Distance (m)
ita
The diagram shows the distance-time graph of Linggam walking from his 150 P
house. Q R
110
(a) Apakah jarak maksimum Linggam berjalan dari rumahnya? 7
rb
What is the maximum distance of Linggam walking from his house?

(b) Hitung laju Linggam berjalan dari rumahnya.
ne
Calculate the speed of Linggam walking from his house. S

O Masa (s)
(c) Huraikan gerakan perjalanan pulang Linggam ke rumahnya. 75 100 150 250 Time (s)
Describe the motion of Linggam going back to his house?
Pe
Penyelesaian:
(a) 150 m (c) Perjalanan pulang Linggam ke rumahnya ditunjukkan oleh graf PQRS. Graf
The journey of Linggam going back to his house is shown by the graph PQRS. Graph
(b) Laju / Speed
150 PQ – Linggam berjalan sejauh 40 m dalam masa 25 saat dengan kelajuan 1.6 m/s
= (40 ÷ 25).
75
Linggam walks 40 m in 25 seconds with the speed of 1.6 m/s (40 ÷ 25).
= 2 m/s
QR – Dia berhenti selama 50 saat. / He stops for 50 seconds.
RS – Menyambung perjalanannya sejauh 110 m dalam masa 1 minit 40 saat dengan
kelajuan 1.1 m/s (110 ÷ 100).
Continue his journey for 110 m in 1 minute 40 seconds with the speed of 1.1 m/s
(110 ÷ 100).

(a) Rajah di bawah menunjukkan graf jarak-masa (b) Rajah di bawah menunjukkan graf jarak-masa
bagi Faiza melawat kawannya di hospital dan bagi Encik Tan dari pekan J ke pekan M, melalui
pulang ke rumah. pekan K dan pekan L.
The diagram below shows the distance-time graph of The diagram shows the distance-time graph of Mr Tan
Faiza visiting her friend in a hospital and back to home. from town J to town M, passing through town K and
town L.
Jarak (km)
Distance (km) Jarak (m)
P Q Distance (m) Pekan M
132
Town M
120
R Pekan K
92
Town K
80
60
d
Pekan L
Town L
Bh
S
O Masa (j) Pekan J
1.2 2.5 3.3 4.1 Time (h) Town J O Masa (min)
8:00 8:06 8:16 8:30 9:00 Time (min)
a.m. a.m. a.m. a.m. a.m.
(i) Berapakah jauh hospital tersebut dari rumah
dn
Faiza? (i) Berapakah jauh pekan L dari pekan K?
How far was the hospital from Faiza’s house?
How far is town L from town K?
(ii) Berapa lamakah Faiza melawat kawannya di (ii) Berapakah jauh pekan M dari pekan J?
iS
hospital, dalam jam dan minit? How far is town M from town J?
How long did Faiza visit her friend in the hospital, in (iii) Berapa lamakah Encik Tan berhenti di
hour and minute? pekan K?
(iii) Hitung masa yang diambil oleh Faiza untuk
pulang ke rumahnya dari hospital.
ng How long did Mr Tan stop in town K?
(iv) Berapa lamakah Encik Tan bergerak ke
Calculate the time taken by Faiza to return to her pekan M dari pekan K?
la
house from the hospital. How long did Mr Tan travel to town M from town
K?
(iv) Huraikan pergerakan Faiza bagi seluruh
Pe
perjalanan tersebut. (v) Huraikan pergerakan Encik Tan dari pekan

Describe the movement of Faiza for the whole K ke pekan M.
journey. Describe the movement of Mr Tan from town K to
town M.
n
(i) 132 km
BAB
(i) Jauh pekan L dari pekan K

ita
(ii) 2.5 – 1.2 = 1.3 jam = 1 jam 18 minit = 80 – 60

(iii) 4.1 – 2.5 = 1.6 jam = 20 m
7
rb
(iv) OP – Faiza bergerak dari rumah ke hospital (ii) 120 m

sejauh 132 km dalam masa 1.2 jam dengan (iii) 8:06 a.m. hingga 8:16 a.m.
ne
kelajuan 110 km/j. = 10 minit

PQ – Faiza tiba di hospital dan melawat
kawannya selama 1.3 jam. (iv) 8:16 a.m. hingga 9:00 a.m.
Pe
QR dan RS – Faiza pulang ke rumah sejauh = 44 minit

132 km dalam masa 1.6 jam dengan laju (v) Encik Tan bergerak dari pekan K pada pukul
berbeza iaitu 8:16 a.m. ke pekan L sejauh 20 m dalam
132 – 92 masa 14 minit dengan kelajuan 1.43 m/
QR = = –50 km/j
2.5 – 3.3 min. Dia meneruskan perjalanan dari pekan
92 – 0 L ke pekan M sejauh 60 m dalam masa
RS = = –115 km/j
3.3 – 4.1 30 minit dengan kelajuan 2 m/min.


Contoh
(a)
21
18
Distance (m)
Distance (m)
Jarak (m)
Jarak (m)
Masa (s)
Masa (s) O 5 11 15 Time (s)
O 6 14 20 Time (s)
(i) Hitung laju dalam 6 saat yang pertama. (i) Hitung laju dalam 5 saat yang pertama.
Calculate the speed in the first 6 seconds. Calculate the speed in the first 5 seconds.
d
(ii) Nyatakan tempoh masa apabila laju adalah (ii) Nyatakan tempoh masa apabila laju adalah
Bh
sifar. sifar.
State the period when the speed is zero. State the period when the speed is zero.
(iii) Hitung laju purata. (iii) Hitung laju purata.
Calculate the average speed. Calculate the average speed.
dn
Penyelesaian: 8
(i) Laju = — = 1.6 m s–1
18 5
(i) Laju / Speed = —– = 3 m s–1
6
iS
(ii) Tempoh masa = 11 – 5 = 6 s
(ii) Tempoh masa / Time period = 14 – 6 = 8 s
21
18 + 18 (iii) Laju purata = —–
(iii) Laju purata / Average speed = —–——– ng 15
20
= 1.4 m s–1
= 1.8 m s–1
la
Pe
(b) (c)
60 120
Distance (km)
Distance (m)
Jarak (km)
80
Jarak (m)
20 50
n
BAB
Masa (s) Masa (j)
ita
O 10 20 25 Time (s) O 2 5 6 Time (h)

(i) Hitung laju dalam 10 saat yang pertama. (i) Hitung laju dalam 2 jam yang pertama.
Calculate the speed in the first 10 seconds. Calculate the speed in the first 2 hours.
7
rb
(ii) Nyatakan tempoh masa apabila laju adalah (ii) Hitung laju dalam 1 jam yang terakhir.
sifar. Calculate the speed in the last 1 hour.
ne
State the period when the speed is zero. (iii) Hitung jumlah jarak yang dilalui.
(iii) Hitung laju dalam 5 saat yang terakhir. Calculate the total distance travelled.
Calculate the speed in the last 5 seconds. (iv) Hitung laju purata.
Pe
(iv) Hitung laju purata. Calculate the average speed.

Calculate the average speed.
120 – 50
60 – 20 (i) Laju = —–—–— = 35 km j–1
(i) Laju = —––—– = 4 m s–1 2
10 120 – 80
(ii) Laju = —–—–— = 40 km j–1
(ii) Tempoh masa = 20 – 10 = 10 s 1
(iii) Jumlah jarak
0 – 60 = (120 – 50) + (120 – 80) + (120 – 80)
(iii) Laju = —–—— = –12 m s–1
25 – 20 = 150 km
40 + 60 150
(iv) Laju purata = —–—— = 4 m s–1 (iv) Laju purata = —— = 25 km j–1
25 6

Graf Laju-Masa
7.2 Speed-Time Graphs
NOTA IMBASAN
1. Graf laju-masa: The gradient of PQ is 0. Then, the acceleration of the object
Speed-time graph: is zero. The object moves with a uniform speed from t1 to t2.
Laju (c) Kecerunan QR bernilai negatif. Objek itu dikatakan
Speed bergerak dengan nyahpecutan. Laju objek itu
berkurang dari t2 hingga t3.
P (b) Q The gradient of QR is a negative value. The object moves
with deceleration. The speed of the object decreases from
d
t2 to t3.
(a) (c)
Bh
2. Bagi graf laju-masa,
For speed-time graph,
• kecerunan mewakili pecutan.
R Masa
O t1 t2 t3 Time the gradient represents acceleration.
dn
• luas di bawah graf mewakili jarak yang dilalui.
the area under the graph represents the distance travelled.
(a) Kecerunan OP mewakili kadar perubahan laju,
iaitu pecutan, suatu objek sepanjang masa dari 0
iS
hingga t1. Laju objek itu meningkat dari t1 hingga t2.
Speed
The gradient of OP represents the rate of change of speed,
Laju
which is acceleration, of an object from 0 to t1. The speed of
the object increases from 0 to t1.
(b) Kecerunan PQ ialah 0. Maka, pecutan objek itu ialah

ng O t1 t2 t3
Masa
Time
sifar. Objek itu bergerak dengan laju seragam dari t1

la
Jumlah jarak yang dilalui = Luas di bawah graf laju-masa
hingga t2. Total distance travelled = The area under the speed-time graph
Pe
6. Lukis graf laju-masa berdasarkan situasi berikut. 3

Draw speed-time graph based on the following situations.
n
Contoh
BAB

ita
Jadual di bawah menunjukkan pergerakan sebiji sebuah kereta.

bola. The table shows the motion of a car.
The table shows the motion of a ball.
7
rb
Masa (min)
Masa (s) 0 4 8 10
0 2 6 10 Time (min)
Time (s)
ne
Laju (km/j)
Laju (m/s) 60 110 110 0
4 8 8 14 Speed (km/h)
Speed (m/s)
Pe
Laju (m/s)
Speed (m/s) Laju (km/j)
Speed (km/h)
14
120
12
100
10
80
8
60
6
40
4
20
2
O Masa (min)
O Masa (s) 2 4 6 8 10
2 4 6 8 10 Time (min)
Time (s)

(b) Jadual di bawah menunjukkan pergerakan (c) Jadual di bawah menunjukkan pergerakan suatu
sebuah motosikal. objek.
The table shows the motion of a motorcycle. The table shows the motion of an object.
Masa (min) Masa (min)
0 20 40 50 0 2 3 5
Time (min) Time (min)
Laju (km/j) Laju (km/j)
20 10 30 30 40 40 60 0
Speed (km/h) Speed (km/h)
Laju (m/s) Laju (km/j)

Speed (m/s) Speed (km/h)
30 60
50
d
25
20 40
Bh
15 30
10 20
5 10
O Masa (s) O Masa (min)
10 20 30 40 50 1 2 3 4 5
dn
Time (s) Time (min)
7. Hitung jumlah jarak yang dilalui bagi graf laju-masa berikut. 3 Tip
iS
Calculate the total distance travelled of the following speed-time graphs.
Jumlah jarak yang dilalui = Luas di bawah graf
Contoh Total distance travelled = Area under the graph
(a)
Laju (km j–1) Laju (m/min)
Speed (km h–1) Pastikan unit
adalah sepadan.
ng Speed (m/min)
Ensure the units 24

70 are equivalent.
la
km × j = km
j 10
Pe
Masa (j) Masa (min)

O O 7 Time (min)
3 8 Time (h)
Jumlah jarak yang dilalui/ Total distance travelled Jumlah jarak yang dilalui
n
= Luas segi tiga / Area of triangle = Luas trapezium
BAB
1 1
ita
= — × 8 × 70 = — × (10 + 24) × 7
2 2
= 280 km = 119 m
7
rb
ne
(b) Laju (m/s) (c) Laju (m s–1)

Speed (m/s) Speed (m s–1)
Pe
8 16
Masa (s) Masa (s)

O 40 O 7 24
Time (s) Time (s)
Jumlah jarak yang dilalui Jumlah jarak yang dilalui

= Luas segi tiga = Luas trapezium
1 1
= — × 40 × 8 = — × (24 + 7) × 16
2 2
= 160 m = 248 m

8. Hitung jumlah jarak yang dilalui bagi graf laju-masa berikut. 3

Contoh
Laju (km/j) Jumlah jarak yang dilalui
Speed (km/h) = Luas trapezium A + Luas trapezium B
Total distance travelled
90 = Area of trapezium A + Area of trapezium B
75
1 1
= — × (90 + 40) × 1.5 + — × (40 + 75) × (3 – 1.5)
2 2
40
= 97.5 + 86.25
A B
Masa (j) = 183.75 km
d
O 1.5 3.0 Time (h)
Bh
(a) Laju (cm/s)
Speed (cm/s)
Jumlah jarak yang dilalui
dn
180 = Luas segi tiga + Luas trapezium
1 1
110 = — × 3 × 110 + — × (110 + 180) × (9 – 3)
2 2
iS
= 165 + 870
= 1 035 cm
Masa (s)
O 3 9 Time (s)
(b) Laju (km j–1)

ng
Speed (km h–1)
la
Jumlah jarak yang dilalui
100 = Luas segi empat tepat + Luas trapezium
Pe
1
= 45 × 0.5 + — × (45 + 100) × (1.4 – 0.5)
2
45
= 22.5 + 65.25
= 87.75 km
n
Masa (j)
O 0.5 1.4
BAB
Time (h)
ita
9. Bagi setiap graf laju-masa berikut, hitung pecutan dan kemudian, Tip
7
rb
tentukan sama ada ia pecutan, nyahpecutan atau laju seragam. 3

Pecutan = Kecerunan graf laju-masa
For each of the following speed-time graphs, calculate the acceleration and then, Acceleration = Gradient of speed-time graph
determine whether it is an acceleration, deceleration or constant speed.
ne
(a) Laju (m/s) (b) Laju (m/s) (c) Laju (m/s)

Speed (m/s) Speed (m/s) Speed (m/s)
Pe
12 30 35
Masa (s) Masa (s) Masa (s)

O 30 O 50 O 25
Time (s) Time (s) Time (s)
Pecutan / Acceleration Pecutan / Acceleration Pecutan / Acceleration

12 – 0 30 – 30 0 – 35
= = 0.4 m/s2 = = 0 m/s2 = = –1.4 m/s2
30 – 0 50 – 0 25 – 0
∴ Pecutan ∴ Laju seragam ∴ Nyahpecutan

10. Jawab soalan berdasarkan situasi berikut. 4 Tip

Answer the questions based on the following situations.
Huraian gerakan graf laju-masa perlu melibatkan jarak, masa,
Contoh laju dan pecutan.
Laju (m s–1) / Speed (m s–1)
Description of motion in speed-time graph needs to involve distance,
Rajah di bawah Q R time, speed and acceleration.
menunjukkan graf 20
laju-masa bagi 15
P Laju (m s–1) / Speed (m s–1)
pergerakan sebuah bot. (a) Rajah di sebelah
The diagram shows menunjukkan graf Q R
16
speed-time graph for the S laju-masa bagi
motion of a boat. O 5 15 20 pergerakan sebuah 10
P
(i) Hitung kadar Masa (s) / Time (s)
objek.
d
perubahan laju dalam 5 saat yang pertama. The diagram shows 4 S
Calculate the rate of change of speed in the first speed-time graph for the
Bh
5 seconds. motion of an object. O 2 7 10
Masa (s) / Time (s)
(ii) Hitung kadar perubahan laju dalam 5 saat (i) Hitung kadar
yang terakhir. perubahan laju dalam 2 saat yang pertama.
Calculate the rate of change of speed in the last Calculate the rate of change of speed in the first
dn
5 seconds. 2 seconds.
(iii) Huraikan gerakan bot itu. (ii) Nyatakan tempoh masa apabila laju adalah
Describe the motion of the boat. seragam.
iS
Penyelesaian: State the period of time when the speed is uniform.
(i) Kadar perubahan laju / Rate of change of speed (iii) Hitung kadar perubahan laju dalam 3 saat
20 – 15 yang terakhir.
= —–——– = 1 m s–2
5–0
(ii) Kadar perubahan laju / Rate of change of speed
ng Calculate the rate of change of speed in the last
3 seconds.
(iv) Huraikan gerakan bot itu.
0 – 20
la
= —–——– = –4 m s–2 Describe the motion of the boat.
20 – 15
(iii) 16 – 10
Pe
(i) Kadar perubahan laju = —–——– = 3 m s–2

2–0
PQ Jarak yang dilalui / Distance travelled
1 (ii) Tempoh masa = 7 – 2 = 5 s
= — × (15 + 20) × 5 = 87.5 m
2 4 – 16
Bot itu bergerak sejauh 87.5 m dalam masa (iii) Kadar perubahan laju = —–—— = –4 m s–2
n
10 – 7
BAB
5 saat dengan kelajuan meningkat dan (iv)
ita
mengalami pecutan 1 m s–2.

The boat travelled 87.5 m in 5 seconds with PQ Jarak yang dilalui 1
= — × (10 + 16) × 2
increasing speed and accelerating at 1 m s–2. 2
7
rb
= 26 m
QR Jarak yang dilalui / Distance travelled
Objek itu bergerak sejauh 26 m dalam
= (15 – 5) × 20 = 200 m
ne
masa 2 saat dengan kelajuan meningkat

Bot itu bergerak sejauh 200 m dalam masa
dan mengalami pecutan 3 m s–2.
10 saat dengan laju seragam 20 m s–1.
The boat travelled 200 m in 10 seconds with
QR Jarak yang dilalui = (7 – 2) × 16 = 80 m
Pe
constant speed of 20 m s–1.

Bot itu bergerak sejauh 80 m dalam masa
RS Jarak yang dilalui / Distance travelled 5 saat dengan laju seragam 16 m s–1.
1
= — × (20 – 15) × 20 = 50 m
2 RS 1
Bot itu bergerak sejauh 50 m dalam masa Jarak yang dilalui = — × (4 + 16) × (10 – 7)
2
5 saat dengan kelajuan menurun dan = 30 m
mengalami nyahpecutan 4 m s–2 sebelum Bot itu bergerak sejauh 30 m dalam masa
berhenti. 3 saat dengan kelajuan menurun dan
decreasing speed and decelerating at 4 m s–2
mengalami nyahpecutan 4 m s–2 sebelum
before stop. berhenti.


Contoh
(a)
v
Speed (m s–1)
v
Speed (m s–1)
Laju (m s–1)
Laju (m s–1)
7
4
Masa (s)
O 4 12 16 Time (s)
Rajah di atas menunjukkan graf laju-masa bagi Rajah di atas menunjukkan graf laju-masa bagi
suatu zarah dalam tempoh 16 saat. Diberi zarah suatu zarah dalam tempoh 25 saat. Diberi zarah
d
itu bergerak dengan laju seragam, 12 m s–1, selama itu bergerak dengan laju seragam, 21 m s–1,
selama 8 saat. 4
Bh
8 saat.
The diagram shows the speed-time graph of a particle for The diagram shows the speed-time graph of a particle
a period of 16 seconds. Given the particle moves with a for a period of 25 seconds. Given the particle moves with
uniform speed, 12 m s–1, for 8 seconds. a uniform speed, 21 m s–1, for 8 seconds.
(i) Nyatakan nilai v. (i) Nyatakan nilai v.
dn
State the value of v. State the value of v.
(ii) Hitung kadar perubahan laju dalam 4 saat (ii) Hitung kadar perubahan laju dalam 7 saat
yang pertama. yang pertama.
iS
Calculate the rate of change of speed in the first Calculate the rate of change of speed in the first
(iii) Hitung jumlah jarak yang dilalui oleh zarah (iii) Hitung jumlah jarak yang dilalui oleh zarah
itu.
Calculate the total distance travelled by the particle.
ng itu.
Calculate the total distance travelled by the
particle.
(iv) Hitung laju purata zarah itu bagi seluruh
la
perjalanan.
Calculate the average speed of the particle for the perjalanan.
Pe
whole journey. Calculate the average speed of the particle for the
whole journey.
Penyelesaian:
(i) v = 12 (i) v = 21
n
21 – 0
BAB
(ii) Kadar perubahan laju / Rate of change of speed (ii) Kadar perubahan laju = —–—–
ita
12 – 7 7–0
= —–—– = 3 m s–2
4–0
= 1.25 m s–2
7
rb
(iii) Jumlah jarak yang dilalui

(iii) Jumlah jarak yang dilalui =— 1 × [(15 – 7) + 15] × 21
2
ne
Total travelled distance

1 × (7 + 12) × 4 + —
1 × [(12 – 4) +— 1 × (21 + 4) × (25 – 15)
=— 2
2 2
1 1 × 25 × 10
Pe
+ (16 – 4)] × 12 = — × 23 × 21 + —
2 2
1 × 19 × 4 + —
1 × 20 × 12 = 241.5 + 125
=— = 366.5 m
2 2
= 38 + 120 366.5
(iv) Laju purata = —–—–
= 158 m 25
= 14.66 m s–1
(iv) Laju purata / Average speed
158
= —–—
16
= 9.875 m s–1

(b) (c)
v
120
Speed (km h–1)

Speed (m s–1)
Laju (m s–1)
Laju (km j–1)

8
v
Masa (s) Masa (j)
O 4 16 20 Time (s) O 1.2 t 2 Time (h)
suatu zarah dalam tempoh 20 saat. Diberi jarak suatu zarah dalam tempoh 2 jam. Diberi kadar
yang dilalui oleh zarah itu dalam 4 saat yang perubahan laju zarah itu dalam 1.2 jam yang
pertama ialah 52 m. 5 pertama ialah –75 km j–2 dan jarak yang dilalui
The diagram shows the speed-time graph of a particle oleh zarah itu dengan laju seragam ialah 18 km.
d
for a period of 20 seconds. Given the distance travelled The diagram shows the speed-time graph of a
by the particle in the first 4 seconds is 52 m.
Bh
particle for a period of 2 hours. Given the rate of
(i) State the uniform speed. change of speed of the particle in the first 1.2 hours is
Nyatakan laju seragam. –75 km h–2 and the distance travelled with the uniform
(ii) Hitung nilai v. speed is 18 km. 6
Calculate the value of v. (i) Hitung nilai v.
dn
(iii) Hitung kadar perubahan laju dalam 4 saat Calculate the value of v.
yang terakhir. (ii) Hitung nilai t.
Calculate the rate of change of speed in the last Calculate the value of t.
iS
4 seconds. (iii) Hitung jumlah jarak yang dilalui oleh zarah
(iv) Hitung jumlah jarak yang dilalui oleh zarah itu.
itu. Calculate the total distance travelled by the
Calculate the total distance travelled by the
particle.
ng particle.
(iv) Hitung laju purata zarah itu bagi tempoh 2
(v) Hitung laju purata zarah itu bagi seluruh jam.
la
perjalanan. Calculate the average speed of the particle for
Calculate the average speed of the particle for the 2 hours.
Pe
whole journey.
v – 120
(i) —–—–– = –75
(i) 8 m s –1
1.2 – 0
1 × (v + 8) × 4 v – 120 = –90
(ii) — = 52
n
2 v = 30
BAB
2(v + 8) = 52
ita
(ii) (t – 1.2) × 30 = 18
v+8 = 26
t – 1.2 = 0.6
v = 18
t = 1.8
7
rb
18 – 8
(iii) Kadar perubahan laju = —–—–– (iii) Jumlah jarak yang dilalui
20 – 16
1 × (120 + 30) × 1.2
ne
10 =—
= —– 2
4
+ — 1 × [(1.8 – 1.2) + (2 – 1.2)] × 30
= 2.5 m s–2
2
Pe
(iv) Jumlah jarak yang dilalui = 90 + 21

1 × (18 + 8) × (20 – 16)
= 52 + (16 – 4) × 8 + — = 111 km
2
111
= 52 + 96 + 52 (iv) Laju purata = —––
2
= 200 m
= 55.5 km j–1
200
(v) Laju purata = —––
20
= 10 m s–1

PRAKTIS SPM 7
Kertas 2 2.
Masa 1 Mei 2015 (Jumaat)
2014 Time 1 May 2015 (Friday)
1. Rajah di bawah menunjukkan graf jarak-masa 12.00 p.m. Memulakan perjalanan.
2013
bagi sebuah kereta yang bergerak dari P ke Q. Start the journey.
The diagram below shows the distance-time graph of a
car travelling from P to Q. 1.15 p.m. Makan tengah hari di Mentakab
setelah bergerak sejauh 130 km.
Lunch at Mentakab after drive for
d
50
Distance (km)
130 km.
Bh
Jarak (km)
30 2.00 p.m. Meneruskan perjalanan untuk

120 km lagi.
Masa (min) Continue journey for another 120 km.
0 20 50 80 Time (min)
3.12 p.m. Tiba di Kuala Lumpur.
dn
Arrive at Kuala Lumpur.
(a) Nyatakan tempoh masa, dalam minit, ketika
kereta itu berhenti. Jadual di atas menunjukkan catatan perjalanan
iS
State the duration of time, in minutes, during which sebuah bas yang bergerak sejauh 250 km dari
the car is stationary.
Kuantan ke Kuala Lumpur.
(b) Hitung laju, dalam km j–1, kereta itu dalam
ng The table above shows the note of a bus which travels for
20 minit yang pertama.
250 km from Kuantan to Kuala Lumpur.
Calculate the speed, in km h–1, of the car in the first
20 minutes. (a) Rajah yang tak lengkap pada ruang jawapan
la
(c) Cari jarak, dalam km, yang dilalui oleh kereta menunjukkan graf jarak-masa bagi bas itu.
The incomplete diagram in the answer space shows
itu dalam 30 minit yang terakhir.
the distance-time graph of the bus.
Pe
Find the distance, in km, travelled by the car for the

last 30 minutes. (i) Nyatakan nilai p dan nilai q.
State the value of p and of q.
(a) Tempoh masa = 50 – 20 (ii) Lengkapkan rajah itu untuk
menggambarkan keseluruhan perjalanan
n
= 30 minit
BAB
bas itu.
ita
20 jam Complete the graph to represent the whole

(b) 20 minit = —– journey of the bus.
60
1 (b) Hitung laju purata, dalam km j–1, bagi
7
rb
= — jam keseluruhan perjalanan itu.

3
Calculate the average speed, in km h–1, for the whole
30 – 0 journey.
ne
Laju = ———–
1
—
3
(a) (i) p = 250 – 130
Pe
= 90 km j–1
= 120
(c) Jarak yang dilalui = 50 – 30
= 20 km Dari 12.00 p.m. hingga 2.00 p.m.
= 2 jam
= 120 minit
q = 120

(ii) (a) Tempoh masa = 35 – 12

Jarak (km) = 23 s
Distance (km)
250 0 – 12
(b) Kadar perubahan laju =
50 – 35
= –0.8 m s–2
p= 120
(c) Jumlah jarak

=—1 × (v + 12) × 12 + (35 – 12) × 12
0 75 q= 120 192 2
Masa (min) +—1 × (50 – 35) × 12
Time (min) 2
d
= 6v + 72 + 276 + 90
Bh
= 6v + 438
(b) Dari 12.00 p.m. hingga 3.12 p.m.
= 3 jam 12 minit
= 3.2 jam Diberi jumlah jarak = 528
dn
250 km Maka, 6v + 438 = 528
Laju purata = —––—––
3.2 jam 6v = 90
= 78.13 km j–1 v = 15
iS
ng
3. Rajah di bawah menunjukkan graf laju-masa bagi
la
2015
pergerakan suatu zarah dalam tempoh 50 saat. 4. Laju (m s–1)
The diagram below shows the speed-time graph for the Speed (m s–1)
Pe
movement of a particle for a period of 50 seconds. 2016

25

15
Laju (m s–1)
Speed (m s–1)
n
Masa (s)
BAB
v
Time (s)
ita
0 6 12 t
12
Rajah di atas menunjukkan graf laju-masa bagi

7
rb
pergerakan suatu zarah dalam tempoh t saat.

Masa (s)
0 12 35 50 Time (s)
The diagram above shows the speed-time graph for the
movement of a particle for a period of t seconds.
ne
(a) Nyatakan tempoh masa, dalam s, zarah itu (a) Nyatakan laju seragam, dalam m s–1, zarah itu.
State the uniform speed, in m s–1, of the particle.
bergerak dengan laju seragam.
(b) Hitung kadar perubahan laju, dalam m s–2,
Pe
State the duration of time, in s, for which the particle

moves with uniform speed. zarah itu dalam tempoh 6 saat yang pertama.
(b) Hitung kadar perubahan laju, dalam m s–2, Calculate the rate of change of speed, in m s–2, of the
particle for the first 6 seconds.
zarah itu dalam tempoh 15 saat yang terakhir.
Calculate the rate of change of speed, in m s–2, of the (c) Hitung nilai t, jika jarak yang dilalui daripada
particle for the last 15 seconds. saat ke-12 hingga saat ke-t adalah 4 kali jarak
(c) Hitung nilai v, jika jumlah jarak yang dilalui yang dilalui dalam tempoh 6 saat pertama.
dalam tempoh 50 saat itu ialah 528 m. Calculate the value of t, if the distance travelled from
Calculate the value of v, if the total distance travelled 12th second to the tth second is 4 times of the distance
for the period of 50 seconds is 528 m. travelled in the first 6 seconds.

(a) 15 m s–1 (a) Isnin

15 – 0 (b) 2 minit
(b) Kadar perubahan laju = —––——
6–0 (c) 1500 m – 1000 m = 500 m
= 2.5 m s–2 1500 m
(d) Laju purata = —–––—
1 × 6 × 15 1 × (15 + 25) × (t – 12) 20 min
(c) 4 × — =—
2 2 = 75 m min–1
360 = 40 × (t – 12)
9 = t – 12
t = 21
d
6. Rajah di bawah menunjukkan graf jarak-masa
Bh
2018
bagi perjalanan sebuah kereta dari Klang ke
Sekinchan.
The diagram shows a distance-time graph for the journey
5. Rajah di bawah menunjukkan graf jarak-masa of a car from Klang to Sekinchan.
dn
Osman berjoging sejauh 1500 m pada hari Isnin,
2017
Jarak (km)
Selasa dan Rabu. Distance (km)
The diagram below shows the distance-time graph
iS
of Osman’s jog for 1 500 m on Monday, Tuesday and Sekinchan 90
Wednesday.
Kuala 60
Jarak (m)
Distance (m)
1 500
Isnin
Selasa
Tuesday
ng Selangor
Monday
Rabu
la
1 000 Wednesday
Klang Masa, dalam sistem 24 jam
0800 0930 1000 1030 Time, in 24 hours system
Pe
300
(a) Nyatakan tempoh masa, dalam minit, apabila
pemandu tersebut berhenti dan berehat di
O Masa (min)
6 89 14 20 Time (min) Kuala Selangor.
State the length of time, in minutes, when the driver
n
(a) Keputusan pada hari yang manakah paling stops and rests at Kuala Selangor.
BAB
ita
baik? (b) Hitung laju, dalam km j–1, kereta itu dari Klang
On which day the result is the best? ke Kuala Selangor.
(b) Osman tergelincir dan terjatuh pada hari Calculate the speed, in km h–1, of the car from Klang
7
rb
Rabu, nyatakan tempoh masa, dalam minit, to Kuala Selangor.

sebelum Osman sambung berjoging. (c) Hitung purata laju, dalam km j–1, kereta itu
Osman slipped and fell over on Wednesday, state
ne
bagi keseluruhan perjalanan.

the duration, in minutes, before Osman continued Calculate the average speed, in km h–1, of the car for
jogging. the whole journey.
(c) Pada hari Selasa, tali kasut Osman terurai
Pe
semasa berjoging dan dia berhenti seketika. (a) 30 minit

Nyatakan jarak Osman, dalam m, dari jarak 60 km
(b) Laju =
1 500 m apabila dia berhenti seketika. 1.5 j
On Tuesday, Osman’s shoelaces were untied during = 40 km j–1
jogging and he stopped for a while. State Osman’s 90 km
distance, in m, from the distance of 1 500 m when
(c) Purata laju =
2.5 j
he stopped for a while. = 36 km j–1
(d) Hitung laju purata, dalam m min–1, bagi hari
Rabu.
Calculate the average speed, in m min–1, of
Wednesday.

7. Rajah di bawah menunjukkan graf laju-masa bagi (b) Diberi kedua-dua kenderaan itu bertolak dari
KBAT sebuah bas dan sebuah kereta yang bergerak dari A pada jam 0800 dan sampai di B pada masa
BUKAN A ke B. yang sama. Nyatakan masa, dalam sistem
RUTIN
The diagram below shows the speed-time graph for a 24 jam, kenderaan itu sampai di B.
bus and a car travel from A to B. Given both the vehicles left A at 0800 hours and
reached at B at the same time. State the time, in
100 P 24-hour system, when the vehicles reached at B.
Speed (km h–1)
Laju (km j–1)
Q (c) Hitung jarak, dalam km, antara A dengan B.

v
R Calculate the distance, in km, between A and B.
S Masa (j) (a) v = 60

O 1.6 T Time (h)
(b) Jumlah jarak yang dilalui oleh bas
Graf garis lurus OP mewakili pergerakan bas itu 1 × T × 100 = 50T
d
=—
dan graf QRS mewakili pergerakan kereta itu. 2
Bh
Kedua-dua kenderaan itu memulakan perjalanan Jumlah jarak yang dilalui oleh kereta
mereka pada masa yang sama dan melalui laluan =— 1 × (1.6 + T) × 60 = 30(1.6 + T)
yang sama. 2
The straight line graph OP represents the movement of Bas dan kereta itu melalui jarak yang sama.
dn
the bus and the graph QRS represents the movement of Maka, 30(1.6 + T) = 50T
the car. Both vehicles start at the same time and move 4.8 + 3T = 5T
along the same route.
T = 2.4
iS
(a) Kereta itu bergerak dengan laju seragam
= 2 jam 24 minit
60 km j–1 dalam suatu tempoh tertentu.
Maka, kenderaan itu sampai di B pada jam
Nyatakan nilai v.
ng 1024.
The car moves with the uniform speed 60 km h–1 for
a certain period. State the value of v. (c) Jarak antara A dengan B = 50 × 2.4 = 120 km
la
Sudut
Pe
KBAT
n
Rajah di sebelah menunjukkan graf laju-masa bagi pergerakan kereta Encik Hassim Laju (km j–1)
BAB
Speed (km h–1)
dalam tempoh 1 jam. Diberi kereta Encik Hassim memerlukan 1 liter petrol untuk
ita
bergerak sejauh 16 km pada laju 80 km j–1. 1.5 liter petrol telah digunakan apabila 100
kereta Encik Hassim bergerak pada laju seragam. Hitung 80
The diagram below shows the speed-time graph for the movement of Encik Hassim’s car for a
7
rb
period of 1 hour. Given Encik Hassim’car needs 1 litre of patrol to move 16 km at the speed of
80 km h–1. 1.5 litres of patrol has been used when Encik Hassim’s car moved at the uniform
ne
speed. Calculate O 0.2 t 1

(a) nilai t, Masa (j) / Time (h)
the value of t,
Pe
(b) kadar perubahan laju, dalam km j–1 per min, zarah itu dalam tempoh 0.2 jam yang pertama.
the rate of change of speed, in km h–1per min, of the particle for the first 0.2 hour.
Jawapan / Answer :
(a) Jarak yang dilalui dengan laju seragam: (b) Kadar perubahan laju
1.5 × 16 = 24 km
= 80 km j–1
———––
(t – 0.2) × 80 = 24
0.2 j
80 km j–1
+
t – 0.2 = 0.3 = ———––——–
t = 0.5 (0.2 × 60) min +
= 6.67 km j / min
–1 + KBAT Ekstra

Module &
MORE
Mathematics
ANSWERS
Chapter 7
B
BA
Graf Gerakan
7 Graphs of Motion
Analisis Soalan SPM

Graf Jarak-Masa
7.1
Kertas 2017 2018
Distance-Time Graphs 1
2 3 3
.
hd
NOTA IMBASAN
Graf jarak-masa: (a) Kecerunan OP mewakili kadar perubahan jarak, iaitu laju, suatu objek dari
Distance-time graph: 0 hingga t1. Objek itu bergerak dengan laju seragam dari 0 hingga t1.
.B
Jarak The gradient of OP represents the rate of change of distance, which is speed, of an object
Distance
from 0 to t1. The object moves with a uniform speed from 0 to t1.
dn
(b) Q
P (b) Kecerunan PQ ialah 0. Maka, laju objek ialah sifar. Objek itu berada dalam
keadaan rehat dari t1 hingga t2.
The gradient of PQ is 0. Then, the speed of the object is zero. The object is at rest from t1 to
(a) (c) t2.
S
(c) Kecerunan QR bernilai negatif, ini bermaksud objek itu bergerak dalam
gi
R Masa arah yang bertentangan.
O t1 t2 t3 Time The gradient of QR is a negative value, this means the object moves in opposite direction.
an
1. Lukis graf jarak masa berdasarkan situasi berikut. 3
l
Draw distance-time graph based on the following situations.
Pe
Contoh
1 Jadual di bawah menunjukkan pergerakan sebuah lori.
n
sebiji bola yang ditolak ke dinding. The table shows the movement of a lorry.
The table shows the movement of a ball pushed onto a
ta
wall. Masa (min)

0 20 30 60
Time (min)
Masa (s)
0 2 3 7
bi
Time (s) Jarak (km)

0 15 15 25
Jarak (cm) Distance (km)
0 60 90 0
Distance (cm)
er
Penyelesaian: Jarak (km)

Distance (km)
n
Jarak (cm)
Distance (cm)
Pe
25
100
20
80
15
60
10
40
5
20
O Masa (min)
10 20 30 40 50 60 Time (min)
O Masa (s)
1 2 3 4 5 6 7 Time (s)

2 Berikut adalah catatan perjalanan Nabil ke (b) Berikut adalah catatan perjalanan sebuah
pejabat pos dengan jarak 5 km dari rumahnya. helikopter.
The following is the journey notes of Nabil to post office The following is the journey notes of a helicopter.
with a distance of 5 km from his house. Masa Catatan
Time Notes
Masa Catatan
Time Notes 9:00 Memulakan perjalanan dari bandar A.
a.m. Start the journey from city A.
2:00 Memulakan perjalanan dari rumahnya.
p.m. Start the journey from his house. 9:30 Tiba di bandar B setelah terbang sejauh
.
2:15 Tiba di pejabat pos dan mengirimkan a.m. 50 km.
hd
Arrive at city B after flying 50 km.
p.m. bungkusan.
Arrive at post office and post a parcel. 9:45 Menyambung perjalanan dengan
2:25 Pulang menuju ke rumahnya. a.m. kelajuan 100 km/j selama 45 minit
.B
p.m. Return to his house. sebelum pulang ke bandar A.
Continue the journey with a speed of
2:35 Tiba di rumahnya. 100 km/h for 45 minutes before returns to
dn
p.m. Arrive at his house. city A.
11:30 Tiba di bandar A.
Penyelesaian: a.m. Arrive at city A.
Jarak (km)
S
Distance (km) Jarak (km) Distance
Jarak
Distance (km) == Laju
speed×xMasa
time
4 gi 150
= 100 km/j × 45 j
= 75 km 60
an
100
2
50
O Masa (min)
5 10 15 20 25 30 35 Time (min)
l
O Masa (min)
30 60 90 120 150
Pe
Time (min)
3 Sebuah kereta bergerak dari bandar X ke bandar (c) Sebuah roket dilancarkan secara menegak dari
Y. Jarak kereta itu dari bandar X, d km, diberi sebuah pentas. Jarak roket itu dari tanah, d m,
diberi oleh d = 1.6t + 8, dengan t ialah masa
n
oleh d = 60t, dengan t ialah masa dalam jam

dalam saat selepas roket itu dilancarkan dan
BAB
selepas kereta itu memulakan perjalanan dan

ta
0 < t < 4. 0 < t < 40.

A car moves from city X to city Y. The distance of the car A rocket is launched upward from a stage. The
from city X, d km, is given by d = 60t, where t is the time distance of the rocket from the ground, d m, is given
bi
7 in hour after the car starts the journey and 0 < t < 4. by d = 1.6t + 8, where t is the time in second after the
Penyelesaian: rocket is launched and 0 < t < 40.
er
t (j) / (h) 0 2 t (s) 0 10

d (km) 0 120 d (m) 8 24
n
Jarak (m)
Jarak (km) Distance (m)
Pe
Distance (km)
40
240
32
180
24
120
16
60
8
O Masa (j)
1 2 3 4 Time (h) Masa (s)
O 5 10 15 20 Time (s)

2. Pergerakan sebuah objek diwakili oleh graf berikut. Nyatakan laju objek tersebut. 1
The movement of an object is represented by the following graph. State the speed of the object.
Tip
Kecerunan bagi graf
(a) (b) (c) jarak-masa ialah laju.
Jarak (m) Jarak (m) Jarak (km) The gradient of a distance-
Distance (m) Distance (m) Distance (km) time graph is speed.
m = –3.5 m=0
m=5
Masa (min) Masa (s) Masa (j)

O O O
Time (min) Time (s) Time (h)
.
hd
Laju = Laju = Laju =
Speed = 5 m/min Speed = 3.5 m/s Speed = 0 km/h
km/j
.B
3. Rajah di bawah menunjukkan graf gerakan Ben berlari di sebuah padang. Padankan graf tersebut dengan
pergerakan Ben yang berikut. 2
The diagram shows the graph of motion of Ben running on a field. Match the graph with the following Ben’s movements.
dn
Pergerakan Graf
Jarak (m)
Distance (m)
Movement Graph
S
A B (a) Ben berhenti berehat selepas berlari.
350 AB
Ben stops to rest after running.
gi
(b) Ben berlari ke arah titik permulaan.
BC
Ben runs toward the starting point.
an
(c) Ben mula berlari dari titik permulaan.
C OA
O Masa (min) Ben starts to run from a starting point.
1.5 2.5 4.25 Time (min)
l
Tip
Pe
4. Jawab soalan berdasarkan situasi berikut. 4

Answer the question based on the following situations. Huraian gerakan perlu melibatkan jarak, masa dan laju.
Contoh Description of motion needs to involve distance, time and speed.
n
Rajah di sebelah menunjukkan graf jarak-masa bagi Linggam Jarak (m)
BAB
berjalan dari rumahnya.
ta
Distance (m)
The diagram shows the distance-time graph of Linggam walking from his 150 P
house. Q R
110
bi
(a) Apakah jarak maksimum Linggam berjalan dari rumahnya? 7

What is the maximum distance of Linggam walking from his house?
(b) Hitung laju Linggam berjalan dari rumahnya.
er
Calculate the speed of Linggam walking from his house. S

O Masa (s)
(c) Huraikan gerakan perjalanan pulang Linggam ke rumahnya. 75 100 150 250 Time (s)
Describe the motion of Linggam going back to his house?
n
Penyelesaian:
Pe
(a) 150 m (c) Perjalanan pulang Linggam ke rumahnya ditunjukkan oleh graf PQRS. Graf
The journey of Linggam going back to his house is shown by the graph PQRS. Graph
(b) Laju / Speed
150 PQ – Linggam berjalan sejauh 40 m dalam masa 25 saat dengan kelajuan 1.6 m/s
= (40 ÷ 25).
75
Linggam walks 40 m in 25 seconds with the speed of 1.6 m/s (40 ÷ 25).
= 2 m/s
QR – Dia berhenti selama 50 saat. / He stops for 50 seconds.
RS – Menyambung perjalanannya sejauh 110 m dalam masa 1 minit 40 saat dengan
kelajuan 1.1 m/s (110 ÷ 100).
Continue his journey for 110 m in 1 minute 40 seconds with the speed of 1.1 m/s
(110 ÷ 100).

(a) Rajah di bawah menunjukkan graf jarak-masa (b) Rajah di bawah menunjukkan graf jarak-masa
bagi Faiza melawat kawannya di hospital dan bagi Encik Tan dari pekan J ke pekan M, melalui
pulang ke rumah. pekan K dan pekan L.
The diagram below shows the distance-time graph of The diagram shows the distance-time graph of Mr Tan
Faiza visiting her friend in a hospital and back to home. from town J to town M, passing through town K and
town L.
Jarak (km)
Distance (km) Jarak (m)
P Q Distance (m) Pekan M
132
Town M
120
R
.
92 Pekan K
hd
Town K
80
60 Pekan L
Town L
S
.B
O Masa (j) Pekan J
1.2 2.5 3.3 4.1 Time (h) Town J O Masa (min)
8:00 8:06 8:16 8:30 9:00 Time (min)
a.m. a.m. a.m. a.m. a.m.
(i) Berapakah jauh hospital tersebut dari rumah
dn
Faiza? (i) Berapakah jauh pekan L dari pekan K?
How far was the hospital from Faiza’s house?
How far is town L from town K?
(ii) Berapa lamakah Faiza melawat kawannya di (ii) Berapakah jauh pekan M dari pekan J?
S
hospital, dalam jam dan minit? How far is town M from town J?
How long did Faiza visit her friend in the hospital, in (iii) Berapa lamakah Encik Tan berhenti di
hour and minute?
(iii) Hitung masa yang diambil oleh Faiza untuk gi pekan K?
How long did Mr Tan stop in town K?
an
pulang ke rumahnya dari hospital. (iv) Berapa lamakah Encik Tan bergerak ke
Calculate the time taken by Faiza to return to her pekan M dari pekan K?
house from the hospital. How long did Mr Tan travel to town M from town
K?
l
(iv) Huraikan pergerakan Faiza bagi seluruh
Pe
perjalanan tersebut. (v) Huraikan pergerakan Encik Tan dari pekan

Describe the movement of Faiza for the whole K ke pekan M.
journey. Describe the movement of Mr Tan from town K to
town M.
n
(i) 132 km
BAB
(i) Distance of townL Ldari

Jauh pekan frompekan
town KK
ta
(ii) 2.5 – 1.2 = 1.3 hours jam 18 minutes

jam == 1 hour minit = 80 – 60
(iii) 4.1 – 2.5 = 1.6 hours
jam = 20 m
bi
7 (ii) 120 m
OP -–Faiza
(iv) OP travelled
Faiza from dari
bergerak houserumah
to hospital
kefor
hospital
132 km in
sejauh 1.2km
132 hours with a masa
dalam speed of1.2
110jam
km/h.
dengan (iii) 8:06 a.m. hingga
to 8:16 a.m.
er
kelajuan 110 km/j. = 10 minutes

minit
PQ
PQ- Faiza arrived
– Faiza at the
tiba di hospital
hospitaland dan
visitedmelawat
her
friend for 1.3 hours. (iv) 8:16 a.m. hingga
to 9:00 a.m.
n
kawannya selama 1.3 jam.

QR and
QR danRSRS- Faiza went home
– Faiza pulangfor ke km in sejauh
132rumah = 44 minutes
minit
Pe
1.6 hours with different speeds

132 km dalam masa 1.6 jam dengan laju (v) Encik
EncikTan
Tantravelled
bergerak dari
from townpekan K pada
K at 8.16 pukul
a.m. to
berbeza iaitu town
8:16 La.m.
for 20ke
m in 14 minutes
pekan with a 20
L sejauh speedmofdalam
132 – 92 1.43
masam/min. He continued
14 minit dengan his journey
kelajuan from1.43
townm/L
QR = = –50 km/jh
2.5 – 3.3 to town
min. M for
Dia 60 m in 30 minutes
meneruskan with adari
perjalanan speed of
pekan
92 – 0 2
L m/min.
ke pekan M sejauh 60 m dalam masa
RS = = –115 km/jh
3.3 – 4.1 30 minit dengan kelajuan 2 m/min.


Contoh
(a)
21
18
Distance (m)
Distance (m)
Jarak (m)
Jarak (m)
Masa (s)
O Time (s)
.
6 14 20
hd
(i) Hitung laju dalam 6 saat yang pertama. (i) Hitung laju dalam 5 saat yang pertama.
Calculate the speed in the first 6 seconds. Calculate the speed in the first 5 seconds.
(ii) Nyatakan tempoh masa apabila laju adalah (ii) Nyatakan tempoh masa apabila laju adalah
sifar.
.B
sifar.
State the period when the speed is zero. State the period when the speed is zero.
(iii) Hitung laju purata. (iii) Hitung laju purata.
dn
Penyelesaian: 8
Laju = — = 1.6 m s–1
(i) Speed
18 5
(i) Laju / Speed = —– = 3 m s–1
S
6 (ii) Tempoh masa = 11 – 5 = 6 s
Time period
(ii) Tempoh masa / Time period = 14 – 6 = 8 s
18 + 18
(iii) Laju purata / Average speed = —–——–
20
gi (iii) Average
Laju purata
21
speed = —–
15
an
= 1.4 m s–1
= 1.8 m s–1
l
Pe
(b) (c)
60 120
Distance (km)
Distance (m)
Jarak (km)
80
Jarak (m)
50
n
20
BAB
Masa (s) Masa (j)
ta
O 10 20 25 Time (s) O 2 5 6 Time (h)

(i) Hitung laju dalam 10 saat yang pertama. (i) Hitung laju dalam 2 jam yang pertama.
Calculate the speed in the first 10 seconds. Calculate the speed in the first 2 hours.
bi
(ii) Nyatakan tempoh masa apabila laju adalah (ii) Hitung laju dalam 1 jam yang terakhir.
7
sifar. Calculate the speed in the last 1 hour.
er
State the period when the speed is zero. (iii) Hitung jumlah jarak yang dilalui.
(iii) Hitung laju dalam 5 saat yang terakhir. Calculate the total distance travelled.
Calculate the speed in the last 5 seconds. (iv) Hitung laju purata.
n
(iv) Hitung laju purata. Calculate the average speed.

Pe

120 – 50
60 – 20 Laju = —–—–— = 35 km hj–1-1
(i) Speed
Laju = —––—– = 4 m s–1
(i) Speed 2
10 120 – 80
Laju = —–—–— = 40 km
(ii) Speed km hj–1
-1
Time period
(ii) Tempoh masa = 20 – 10 = 10 s 1
(iii) Total
Jumlahdistance
jarak
0 – 60 = (120 – 50) + (120 – 80) + (120 – 80)
Laju = —–—— = –12 m s–1
(iii) Speed
25 – 20 = 150 km
40 + 60 150
(iv) Average speed = —— = 25 km hj–1
Laju purata -1
(iv) Average speed = —–—— = 4 m s–1
Laju purata 6
25

Graf Laju-Masa
7.2 Speed-Time Graphs
NOTA IMBASAN
1. Graf laju-masa: The gradient of PQ is 0. Then, the acceleration of the object
Speed-time graph: is zero. The object moves with a uniform speed from t1 to t2.
Laju (c) Kecerunan QR bernilai negatif. Objek itu dikatakan
Speed bergerak dengan nyahpecutan. Laju objek itu
.
berkurang dari t2 hingga t3.
hd
P (b) Q The gradient of QR is a negative value. The object moves
with deceleration. The speed of the object decreases from
t2 to t3.
(a) (c)
.B
2. Bagi graf laju-masa,
For speed-time graph,
• kecerunan mewakili pecutan.
R Masa
dn
O t1 t2 t3 Time the gradient represents acceleration.
• luas di bawah graf mewakili jarak yang dilalui.
the area under the graph represents the distance travelled.
(a) Kecerunan OP mewakili kadar perubahan laju,
S
iaitu pecutan, suatu objek sepanjang masa dari 0
hingga t1. Laju objek itu meningkat dari t1 hingga t2.
Speed
The gradient of OP represents the rate of change of speed,
which is acceleration, of an object from 0 to t1. The speed of
the object increases from 0 to t1. gi Laju
Masa
an
O t1 t2 t3 Time
(b) Kecerunan PQ ialah 0. Maka, pecutan objek itu ialah
sifar. Objek itu bergerak dengan laju seragam dari t1 Jumlah jarak yang dilalui = Luas di bawah graf laju-masa
hingga t2. Total distance travelled = The area under the speed-time graph
l
Pe
6. Lukis graf laju-masa berdasarkan situasi berikut. 3

Draw speed-time graph based on the following situations.
n
Contoh
BAB

ta
Jadual di bawah menunjukkan pergerakan sebiji sebuah kereta.

bola. The table shows the motion of a car.
bi
The table shows the motion of a ball.

7 Masa (min)
Masa (s) 0 4 8 10
0 2 6 10 Time (min)
er
Time (s)
Laju (km/j)
Laju (m/s) 60 110 110 0
4 8 8 14 Speed (km/h)
Speed (m/s)
n
Laju (m/s)
Pe
Speed (m/s) Laju (km/j)

Speed (km/h)
14
120
12
100
10
80
8
60
6
40
4
20
2
O Masa (min)
O Masa (s) 2 4 6 8 10
2 4 6 8 10 Time (min)
Time (s)

(b) Jadual di bawah menunjukkan pergerakan (c) Jadual di bawah menunjukkan pergerakan suatu
sebuah motosikal. objek.
The table shows the motion of a motorcycle. The table shows the motion of an object.
Masa (min) Masa (min)
0 20 40 50 0 2 3 5
Time (min) Time (min)
Laju (km/j) Laju (km/j)
20 10 30 30 40 40 60 0
Speed (km/h) Speed (km/h)
Laju (m/s) Laju (km/j)
.
Speed (m/s) Speed (km/h)
hd
30 60
25 50
20 40
.B
15 30
10 20
5 10
dn
O Masa (s) O Masa (min)
10 20 30 40 50 Time (s) 1 2 3 4 5 Time (min)
7. Hitung jumlah jarak yang dilalui bagi graf laju-masa berikut. 3 Tip
S
Jumlah jarak yang dilalui = Luas di bawah graf
Contoh Total distance travelled = Area under the graph
gi
(a)
Laju (km j–1) Laju (m/min)
Speed (km h–1) Pastikan unit Speed (m/min)
an
adalah sepadan.
Ensure the units 24
70 are equivalent.
km × j = km
l
j 10
Pe
Masa (j) Masa (min)

O O 7 Time (min)
3 8 Time (h)
Jumlah jarak yang dilalui/ Total distance travelled Jumlah jaraktravelled

Total distance yang dilalui
n
= Luas segi tiga / Area of triangle Area oftrapezium

= Luas trapezium
BAB
1 1
ta
= — × 8 × 70 = — × (10 + 24) × 7
2 2
= 280 km = 119 m
bi
7
er
(b) Laju (m/s) (c) Laju (m s–1)

Speed (m/s) Speed (m s–1)
n
8 16
Pe
Masa (s) Masa (s)

O 40 O 7 24
Time (s) Time (s)
Jumlah
Total jaraktravelled
distance yang dilalui Total distance
Jumlah jaraktravelled
yang dilalui
= Luas
Area ofsegi tiga
triangle = Area
Luasoftrapezium
trapezium
1 1
= — × 40 × 8 = — × (24 + 7) × 16
2 2
= 160 m = 248 m

8. Hitung jumlah jarak yang dilalui bagi graf laju-masa berikut. 3

Contoh
Laju (km/j) Jumlah jarak yang dilalui
Speed (km/h) = Luas trapezium A + Luas trapezium B
Total distance travelled
90 = Area of trapezium A + Area of trapezium B
75
1 1
= — × (90 + 40) × 1.5 + — × (40 + 75) × (3 – 1.5)
2 2
40
.
= 97.5 + 86.25
hd
A B
Masa (j) = 183.75 km

O 1.5 3.0 Time (h)
.B
(a) Laju (cm/s)
Speed (cm/s)
Total distance
jaraktravelled
dn
Jumlah yang dilalui
180 = Area
Luasofsegi
triangle
tiga + Luas trapezium
Area of trapezium
1 1
110 = — × 3 × 110 + — × (110 + 180) × (9 – 3)
2 2
S
= 165 + 870
= 1 035 cm
O 3 9
Masa (s)
Time (s)
gi
an
(b) Laju (km j–1)
Speed (km h–1)
Jumlah jaraktravelled
Total distance yang dilalui
Area of rectangle Area of+trapezium
empat+tepat
l
100 = Luas segi Luas trapezium
Pe
1
= 45 × 0.5 + — × (45 + 100) × (1.4 – 0.5)
2
45
= 22.5 + 65.25
= 87.75 km
n
Masa (j)
O 0.5 1.4
BAB
Time (h)
ta
9. Bagi setiap graf laju-masa berikut, hitung pecutan dan kemudian, Tip
bi
7 tentukan sama ada ia pecutan, nyahpecutan atau laju seragam. 3

Pecutan = Kecerunan graf laju-masa
For each of the following speed-time graphs, calculate the acceleration and then, Acceleration = Gradient of speed-time graph
determine whether it is an acceleration, deceleration or constant speed.
er
(a) Laju (m/s) (b) Laju (m/s) (c) Laju (m/s)

Speed (m/s) Speed (m/s) Speed (m/s)
n
30 35
Pe
12
Masa (s) Masa (s) Masa (s)

O 30 O 50 O 25
Time (s) Time (s) Time (s)
Pecutan / Acceleration Pecutan / Acceleration Pecutan / Acceleration

12 – 0 30 – 30 0 – 35
= = 0.4 m/s2 = = 0 m/s2 = = –1.4 m/s2
30 – 0 50 – 0 25 – 0
Acceleration
∴ Pecutan Constant
∴ Laju speed
seragam Nyahpecutan
∴ Deceleration

10. Jawab soalan berdasarkan situasi berikut. 4 Tip

Answer the questions based on the following situations.
Huraian gerakan graf laju-masa perlu melibatkan jarak, masa,
Contoh laju dan pecutan.
Laju (m s–1) / Speed (m s–1)
Description of motion in speed-time graph needs to involve distance,
Rajah di bawah Q R time, speed and acceleration.
menunjukkan graf 20
laju-masa bagi 15
P Laju (m s–1) / Speed (m s–1)
pergerakan sebuah bot. (a) Rajah di sebelah
The diagram shows menunjukkan graf Q R
16
speed-time graph for the laju-masa bagi
.
S
hd
motion of a boat. O 5 15 20 pergerakan sebuah 10
P
(i) Hitung kadar Masa (s) / Time (s)
objek.
perubahan laju dalam 5 saat yang pertama. The diagram shows 4 S
Calculate the rate of change of speed in the first speed-time graph for the
.B
5 seconds. motion of an object. O 2 7 10
Masa (s) / Time (s)
(ii) Hitung kadar perubahan laju dalam 5 saat (i) Hitung kadar
yang terakhir. perubahan laju dalam 2 saat yang pertama.
dn
Calculate the rate of change of speed in the last Calculate the rate of change of speed in the first
(iii) Huraikan gerakan bot itu. (ii) Nyatakan tempoh masa apabila laju adalah
Describe the motion of the boat.
S
seragam.
Penyelesaian: State the period of time when the speed is uniform.
(iii) Hitung kadar perubahan laju dalam 3 saat
gi
(i) Kadar perubahan laju / Rate of change of speed
20 – 15 yang terakhir.
= —–——– = 1 m s–2 Calculate the rate of change of speed in the last
5–0
an
3 seconds.
(ii) Kadar perubahan laju / Rate of change of speed
(iv) Huraikan gerakan bot itu.
0 – 20 Describe the motion of the boat.
= —–——– = –4 m s–2
20 – 15
l
(iii) 16 – 10
Pe
Rate of perubahan
(i) Kadar change of speed
laju = —–——– = 3 m s–2
2–0
PQ Jarak yang dilalui / Distance travelled
1 Time period
(ii) Tempoh masa = 7 – 2 = 5 s
= — × (15 + 20) × 5 = 87.5 m
2 4 – 16
n
Bot itu bergerak sejauh 87.5 m dalam masa (iii) Kadar

Rate of perubahan laju = —–—— = –4 m s–2
change of speed
10 – 7
BAB
5 saat dengan kelajuan meningkat dan (iv)
ta
mengalami pecutan 1 m s–2.

The boat travelled 87.5 m in 5 seconds with PQ Jarak 1
Distance travelled
yang dilalui = — × (10 + 16) × 2
increasing speed and accelerating at 1 m s–2. 2
bi
= 26 m 7
QR Jarak yang dilalui / Distance travelled
= (15 – 5) × 20 = 200 m The object
Objek itu travelled m in 2 seconds
bergerak26sejauh with
26 m dalam
er
Bot itu bergerak sejauh 200 m dalam masa increasing speed and acceleratingmeningkat
masa 2 saat dengan kelajuan at
dan
3 m smengalami
-2. pecutan 3 m s–2.
10 saat dengan laju seragam 20 m s–1.
n

QR Distance
Jarak yangtravelled
dilalui = (7 – 2) × 16 = 80 m
constant speed of 20 m s–1.
The object travelled
Bot itu bergerak sejauh in 5mseconds
80 m80 dalam withmasa
Pe
RS Jarak yang dilalui / Distance travelled 5a saat

uniform speed of 16 m s .
dengan laju seragam
-1 16 m s –1
.
1
= — × (20 – 15) × 20 = 50 m
2 RS Distance travelled 1
Bot itu bergerak sejauh 50 m dalam masa Jarak yang dilalui = — × (4 + 16) × (10 – 7)
2
5 saat dengan kelajuan menurun dan = 30 m
mengalami nyahpecutan 4 m s–2 sebelum Bot object
itu bergerak sejauh
The travelled 30 m 30
in 3mseconds
dalamwith
masa
berhenti.
The boat travelled 50 m in 5 seconds with decreasing speed and decelerating at 4 mdan
3 saat dengan kelajuan menurun s-2
decreasing speed and decelerating at 4 m s–2
mengalami
before stop. nyahpecutan 4 m s –2
sebelum
before stop. berhenti.


Contoh
(a)
v
Speed (m s–1)
v
Speed (m s–1)
Laju (m s–1)
Laju (m s–1)
7
4
Masa (s)
O Time (s)
.
4 12 16
hd
suatu zarah dalam tempoh 16 saat. Diberi zarah suatu zarah dalam tempoh 25 saat. Diberi zarah
itu bergerak dengan laju seragam, 12 m s–1, selama itu bergerak dengan laju seragam, 21 m s–1,
selama 8 saat. 4
.B
8 saat.
The diagram shows the speed-time graph of a particle for The diagram shows the speed-time graph of a particle
a period of 16 seconds. Given the particle moves with a for a period of 25 seconds. Given the particle moves with
uniform speed, 12 m s–1, for 8 seconds. a uniform speed, 21 m s–1, for 8 seconds.
dn
(i) Nyatakan nilai v. (i) Nyatakan nilai v.
State the value of v. State the value of v.
(ii) Hitung kadar perubahan laju dalam 4 saat (ii) Hitung kadar perubahan laju dalam 7 saat
S
yang pertama. yang pertama.
Calculate the rate of change of speed in the first Calculate the rate of change of speed in the first
7 seconds.
4 seconds.
(iii) Hitung jumlah jarak yang dilalui oleh zarah
itu. gi (iii) Hitung jumlah jarak yang dilalui oleh zarah
itu.
an
Calculate the total distance travelled by the particle. Calculate the total distance travelled by the
particle.
perjalanan.
perjalanan.
l
Calculate the average speed of the particle for the
Pe
whole journey. Calculate the average speed of the particle for the
whole journey.
Penyelesaian:
(i) v = 12 (i) v = 21
n
21 – 0
BAB
(ii) Kadar perubahan laju / Rate of change of speed (ii) Rate of change
Kadar of speedlaju = —–—–
perubahan
ta
12 – 7 7–0
= —–—– = 3 m s–2
4–0
bi
= 1.25 m s–2
7 Total distance
(iii) Jumlah jaraktravelled
yang dilalui
(iii) Jumlah jarak yang dilalui 1
= — × [(15 – 7) + 15] × 21
er
Total travelled distance 2

1 × (7 + 12) × 4 + —
1 × [(12 – 4) +— 1 × (21 + 4) × (25 – 15)
=— 2
2 2
n
1
= — × 23 × 21 + — 1 × 25 × 10
+ (16 – 4)] × 12 2 2
Pe
1 × 19 × 4 + —
1 × 20 × 12 = 241.5 + 125
=— = 366.5 m
2 2
= 38 + 120 366.5
(iv) Average speed == —–—–
Laju purata
= 158 m 25
= 14.66 m s–1
(iv) Laju purata / Average speed
158
= —–—
16
= 9.875 m s–1

(b) (c)
v
120
Speed (km h–1)

Speed (m s–1)
Laju (m s–1)
Laju (km j–1)

8
v
Masa (s) Masa (j)
O 4 16 20 Time (s) O 1.2 t 2 Time (h)
suatu zarah dalam tempoh 20 saat. Diberi jarak suatu zarah dalam tempoh 2 jam. Diberi kadar
.
yang dilalui oleh zarah itu dalam 4 saat yang perubahan laju zarah itu dalam 1.2 jam yang
hd
pertama ialah 52 m. 5 pertama ialah –75 km j–2 dan jarak yang dilalui
The diagram shows the speed-time graph of a particle oleh zarah itu dengan laju seragam ialah 18 km.
for a period of 20 seconds. Given the distance travelled The diagram shows the speed-time graph of a
by the particle in the first 4 seconds is 52 m. particle for a period of 2 hours. Given the rate of
.B
(i) State the uniform speed. change of speed of the particle in the first 1.2 hours is
Nyatakan laju seragam. –75 km h–2 and the distance travelled with the uniform
(ii) Hitung nilai v. speed is 18 km. 6
dn
Calculate the value of v. (i) Hitung nilai v.
(iii) Hitung kadar perubahan laju dalam 4 saat Calculate the value of v.
yang terakhir. (ii) Hitung nilai t.
S
Calculate the rate of change of speed in the last Calculate the value of t.
4 seconds. (iii) Hitung jumlah jarak yang dilalui oleh zarah
(iv) Hitung jumlah jarak yang dilalui oleh zarah
gi
itu.
itu. Calculate the total distance travelled by the
Calculate the total distance travelled by the particle.
an
particle. (iv) Hitung laju purata zarah itu bagi tempoh 2
(v) Hitung laju purata zarah itu bagi seluruh jam.
perjalanan. Calculate the average speed of the particle for
l
Calculate the average speed of the particle for the 2 hours.
Pe
whole journey.
v – 120
(i) —–—–– = –75
(i) 8 m s–1 1.2 – 0
1 × (v + 8) × 4 v – 120 = –90
(ii) — = 52
n
2 v = 30
BAB
2(v + 8) = 52
ta
(ii) (t – 1.2) × 30 = 18
v+8 = 26
t – 1.2 = 0.6
v = 18
bi
t = 1.8
18 – 8 7
(iii) Kadar
Rate of perubahan laju = —–—––
change of speed Total distance
(iii) Jumlah jaraktravelled
yang dilalui
20 – 16
er
1
= — × (120 + 30) × 1.2
10
= —– 2
4
+ — 1 × [(1.8 – 1.2) + (2 – 1.2)] × 30
= 2.5 m s–2
n
2
Total distance
(iv) Jumlah jaraktravelled
yang dilalui = 90 + 21
Pe
= 52 + (16 – 4) × 8 + — 1 × (18 + 8) × (20 – 16) = 111 km

2
111
= 52 + 96 + 52 (iv) Average speed = —––
Laju purata
2
= 200 m
= 55.5 km hj–1-1
200
(v) Average speed = —––
Laju purata
20
= 10 m s–1

PRAKTIS SPM 7
Kertas 2 2.
Masa 1 Mei 2015 (Jumaat)
2014 Time 1 May 2015 (Friday)
1. Rajah di bawah menunjukkan graf jarak-masa 12.00 p.m. Memulakan perjalanan.
2013
bagi sebuah kereta yang bergerak dari P ke Q. Start the journey.
The diagram below shows the distance-time graph of a
.
car travelling from P to Q. 1.15 p.m. Makan tengah hari di Mentakab
hd
setelah bergerak sejauh 130 km.
50
Lunch at Mentakab after drive for
Distance (km)
130 km.
.B
Jarak (km)
30 2.00 p.m. Meneruskan perjalanan untuk

120 km lagi.
Masa (min) Continue journey for another 120 km.
dn
0 20 50 80 Time (min)
3.12 p.m. Tiba di Kuala Lumpur.
Arrive at Kuala Lumpur.
(a) Nyatakan tempoh masa, dalam minit, ketika
S
kereta itu berhenti. Jadual di atas menunjukkan catatan perjalanan
State the duration of time, in minutes, during which sebuah bas yang bergerak sejauh 250 km dari
the car is stationary.
(b) Hitung laju, dalam km j–1, kereta itu dalam
20 minit yang pertama. gi
Kuantan ke Kuala Lumpur.
The table above shows the note of a bus which travels for
250 km from Kuantan to Kuala Lumpur.
an
Calculate the speed, in km h–1, of the car in the first
20 minutes. (a) Rajah yang tak lengkap pada ruang jawapan
(c) Cari jarak, dalam km, yang dilalui oleh kereta menunjukkan graf jarak-masa bagi bas itu.
The incomplete diagram in the answer space shows
l
itu dalam 30 minit yang terakhir.
the distance-time graph of the bus.
Pe
Find the distance, in km, travelled by the car for the

last 30 minutes. (i) Nyatakan nilai p dan nilai q.
State the value of p and of q.
Time period
(a) Tempoh masa = 50 – 20 (ii) Lengkapkan rajah itu untuk
n
= 30 minit menggambarkan keseluruhan perjalanan

minutes
BAB
bas itu.
ta
20 jam Complete the graph to represent the whole

(b) 20 min
minit = —– hour journey of the bus.
60
(b) Hitung laju purata, dalam km j–1, bagi
bi
7 =— 1 jam
hour keseluruhan perjalanan itu.
3
Calculate the average speed, in km h–1, for the whole
er
Speed
30 – 0 journey.
Laju = ———–
1
—
3
n
= 90 km
km hj–1
-1 (a) (i) p = 250 – 130
= 120
Pe
Distance
(c) Jarak yangtravelled
dilalui = 50 – 30
= 20 km From
Dari 12.00 p.m. hingga
to 2.00 p.m.
= 2 hours
jam
= 120 minutes
minit
q = 120

(ii) Time duration

(a) Tempoh masa = 35 – 12
Jarak (km) = 23 s
Distance (km)
250 0 – 12
Rate of
(b) Kadar change of speed
perubahan laju =
50 – 35
= –0.8 m s–2
p= 120
Total distance
(c) Jumlah jarak
1
= — × (v + 12) × 12 + (35 – 12) × 12
.
0 75 q= 120 192 2
hd
Masa (min) +— 1 × (50 – 35) × 12
Time (min) 2
= 6v + 72 + 276 + 90
.B
= 6v + 438
(b) From
Dari 12.00 p.m. hingga
to 3.12 p.m.
= 3 hours minutes
jam 12 minit
dn
hours
= 3.2 jam Given the jumlah
Diberi total distance
jarak = 528
250 km Thus , 6v + 438 = 528
Maka,
speed = —––—––
Laju purata
Average
hours
3.2 jam 6v = 90
S
= 78.13 km hj -1
–1 v = 15
gi
an
3. Rajah di bawah menunjukkan graf laju-masa bagi
2015
pergerakan suatu zarah dalam tempoh 50 saat. 4. Laju (m s–1)
The diagram below shows the speed-time graph for the
l
Speed (m s–1)
Pe
movement of a particle for a period of 50 seconds. 2016

25

15
Laju (m s–1)
Speed (m s–1)
n
Masa (s)
BAB
v
Time (s)
ta
0 6 12 t
12
Rajah di atas menunjukkan graf laju-masa bagi

bi
pergerakan suatu zarah dalam tempoh t saat. 7

Masa (s)
0 12 35 50 Time (s)
The diagram above shows the speed-time graph for the
er
movement of a particle for a period of t seconds.

(a) Nyatakan tempoh masa, dalam s, zarah itu (a) Nyatakan laju seragam, dalam m s–1, zarah itu.
State the uniform speed, in m s–1, of the particle.
n
bergerak dengan laju seragam.

State the duration of time, in s, for which the particle (b) Hitung kadar perubahan laju, dalam m s–2,
zarah itu dalam tempoh 6 saat yang pertama.
Pe
moves with uniform speed.

(b) Hitung kadar perubahan laju, dalam m s–2, Calculate the rate of change of speed, in m s–2, of the
particle for the first 6 seconds.
zarah itu dalam tempoh 15 saat yang terakhir.
Calculate the rate of change of speed, in m s–2, of the (c) Hitung nilai t, jika jarak yang dilalui daripada
particle for the last 15 seconds. saat ke-12 hingga saat ke-t adalah 4 kali jarak
(c) Hitung nilai v, jika jumlah jarak yang dilalui yang dilalui dalam tempoh 6 saat pertama.
dalam tempoh 50 saat itu ialah 528 m. Calculate the value of t, if the distance travelled from
Calculate the value of v, if the total distance travelled 12th second to the tth second is 4 times of the distance
for the period of 50 seconds is 528 m. travelled in the first 6 seconds.

(a) 15 m s–1 (a) Isnin

Monday
15 – 0 minutes
(b) 2 minit
Rate of
perubahan laju = —––——
6–0 (c) 1500 m – 1000 m = 500 m
= 2.5 m s–2 1500 m
(d) Average speed = —–––—
Laju purata
1 × 6 × 15 1 × (15 + 25) × (t – 12) 20 min
(c) 4 × — =—
2 2 = 75 m min–1
360 = 40 × (t – 12)
9 = t – 12
.
hd
t = 21
6. Rajah di bawah menunjukkan graf jarak-masa
.B
2018
bagi perjalanan sebuah kereta dari Klang ke
Sekinchan.
The diagram shows a distance-time graph for the journey
dn
5. Rajah di bawah menunjukkan graf jarak-masa of a car from Klang to Sekinchan.
Osman berjoging sejauh 1500 m pada hari Isnin,
2017
Jarak (km)
Selasa dan Rabu. Distance (km)
S
The diagram below shows the distance-time graph
of Osman’s jog for 1 500 m on Monday, Tuesday and Sekinchan 90
Wednesday.
Jarak (m)
Distance (m) Selasa gi Kuala
Selangor
60
an
Tuesday
1 500
Isnin
Monday
Rabu
1 000 Wednesday
Klang Masa, dalam sistem 24 jam
l
0800 0930 1000 1030 Time, in 24 hours system
Pe
300
(a) Nyatakan tempoh masa, dalam minit, apabila
pemandu tersebut berhenti dan berehat di
O Masa (min)
6 89 14 20 Time (min) Kuala Selangor.
n
State the length of time, in minutes, when the driver

(a) Keputusan pada hari yang manakah paling stops and rests at Kuala Selangor.
BAB
ta
baik? (b) Hitung laju, dalam km j–1, kereta itu dari Klang
On which day the result is the best? ke Kuala Selangor.
(b) Osman tergelincir dan terjatuh pada hari Calculate the speed, in km h–1, of the car from Klang
bi
7 Rabu, nyatakan tempoh masa, dalam minit, to Kuala Selangor.

sebelum Osman sambung berjoging. (c) Hitung purata laju, dalam km j–1, kereta itu
er
Osman slipped and fell over on Wednesday, state bagi keseluruhan perjalanan.
the duration, in minutes, before Osman continued Calculate the average speed, in km h–1, of the car for
jogging. the whole journey.
n
(c) Pada hari Selasa, tali kasut Osman terurai

semasa berjoging dan dia berhenti seketika. minutes
(a) 30 minit
Pe
Nyatakan jarak Osman, dalam m, dari jarak 60 km

(b) Speed
Laju =
1 500 m apabila dia berhenti seketika. 1.5 jh
On Tuesday, Osman’s shoelaces were untied during = 40 km hj–1-1
jogging and he stopped for a while. State Osman’s 90 km
distance, in m, from the distance of 1 500 m when
(c) Average
Purataspeed
laju =
2.5 hj
he stopped for a while. = 36 km hj–1-1
(d) Hitung laju purata, dalam m min–1, bagi hari
Rabu.
Calculate the average speed, in m min–1, of
Wednesday.

7. Rajah di bawah menunjukkan graf laju-masa bagi (b) Diberi kedua-dua kenderaan itu bertolak dari
KBAT sebuah bas dan sebuah kereta yang bergerak dari A pada jam 0800 dan sampai di B pada masa
BUKAN A ke B. yang sama. Nyatakan masa, dalam sistem
RUTIN
The diagram below shows the speed-time graph for a 24 jam, kenderaan itu sampai di B.
bus and a car travel from A to B. Given both the vehicles left A at 0800 hours and
reached at B at the same time. State the time, in
100 P 24-hour system, when the vehicles reached at B.
Speed (km h–1)
Laju (km j–1)
Q (c) Hitung jarak, dalam km, antara A dengan B.

v
R Calculate the distance, in km, between A and B.
.
S Masa (j) (a) v = 60
hd
O Time (h)
1.6 T Total distance
(b) Jumlah jaraktravelled by bus oleh bas
yang dilalui
Graf garis lurus OP mewakili pergerakan bas itu 1
= — × T × 100 = 50T
dan graf QRS mewakili pergerakan kereta itu. 2
.B
Kedua-dua kenderaan itu memulakan perjalanan Total
Jumlahdistance
jaraktravelled by car oleh kereta
yang dilalui
mereka pada masa yang sama dan melalui laluan 1
= — × (1.6 + T) × 60 = 30(1.6 + T)
yang sama. 2
dn
The straight line graph OP represents the movement of The
Basbusdanand the caritu
kereta travelled
melalui through
jarakthe same
yang distance.
sama.
the bus and the graph QRS represents the movement of Maka, 30(1.6 + T) = 50T
Thus ,
the car. Both vehicles start at the same time and move 4.8 + 3T = 5T
along the same route.
S
T = 2.4
(a) Kereta itu bergerak dengan laju seragam
= 22 hours jam 24 24 minit
minutes
60 km j–1 dalam suatu tempoh tertentu.
gi
Maka,
Thus, kenderaan
the vehicles itu sampai
will arrive di B pada jam
at B at 1024.
Nyatakan nilai v.
1024.
The car moves with the uniform speed 60 km h–1 for
Distance
(c) Jarak antara between A and B
A dengan B = 50 × 2.4 = 120 km
an
a certain period. State the value of v.
l
Sudut
Pe
KBAT
n
Rajah di sebelah menunjukkan graf laju-masa bagi pergerakan kereta Encik Hassim Laju (km j–1)
BAB
Speed (km h–1)
dalam tempoh 1 jam. Diberi kereta Encik Hassim memerlukan 1 liter petrol untuk
ta
bergerak sejauh 16 km pada laju 80 km j–1. 1.5 liter petrol telah digunakan apabila 100
kereta Encik Hassim bergerak pada laju seragam. Hitung 80
bi
The diagram below shows the speed-time graph for the movement of Encik Hassim’s car for a
period of 1 hour. Given Encik Hassim’car needs 1 litre of patrol to move 16 km at the speed of
7
80 km h–1. 1.5 litres of patrol has been used when Encik Hassim’s car moved at the uniform
er
speed. Calculate O 0.2 t 1

(a) nilai t, Masa (j) / Time (h)
n
the value of t,
(b) kadar perubahan laju, dalam km j–1 per min, zarah itu dalam tempoh 0.2 jam yang pertama.
Pe
the rate of change of speed, in km h–1per min, of the particle for the first 0.2 hour.
Jawapan / Answer :
(a) The
Jarak yangtravelled
distance dilalui dengan laju speed:
with uniform seragam: Rate of perubahan
laju
1.5 × 16 = 24 km 80 km hj–1-1
= ———––
(t – 0.2) × 80 = 24
0.2 jh
80 kmkm jh–1-1
+
t – 0.2 = 0.3 = ———––——–
t = 0.5 (0.2 × 60) min +
= 6.67 km hj / min
-1
–1 + KBAT Ekstra

Module &
MORE
Matematik
JAWAPAN
Bab 8
B
BA
Sukatan Serakan Data Tak Terkumpul
8 Measures of Dispersion for Ungrouped Data
Analisis Soalan SPM

Serakan
8.1
Kertas 2017 2018
Dispersion 1
2 3 3
NOTA IMBASAN
Tip
d
1. Serakan bagi suatu set data menunjukkan
bagaimana sebaran nilai-nilai dalam set data
Bh
Sukatan kecenderungan memusat / Measures of central tendencies
itu di sekitar satu nilai memusat seperti min. • Mod – Nilai yang paling kerap berulang dalam set data.
Dispersion of a set of data indicate how the values Mode – The most frequence value in a set of data.
in the data are spread around a central value such as • Median – Nilai yang berada di tengah-tengah apabila data disusun
mean. mengikut tertib menaik atau menurun.
dn
Median – The value in the middle of a data when arranged in ascending or
descending order.
Jumlah nilai data Σfx
• Min, x– = =
Bilangan data Σf
iS
Mean, –x = Sum of values of data = Σfx
Number of data Σf
ng
1. Bandingkan dan tafsirkan serakan bagi dua set data berikut. 1
la
Compare and interpret the dispersion of the following two sets of data.
Contoh
Pe
Plot batang-dan-daun di bawah menunjukkan umur pesakit yang dirawat di dua buah klinik, A dan B.
The stem-and-leaf plots show the ages of patients treated in two clinics, A and B.
Umur Pesakit di Klinik A Umur Pesakit di Klinik B
n
Ages of Patients in Clinic A Ages of Patients in Clinic B

ita
Batang Daun Batang Daun

Stem Leaf Stem Leaf
0 2 7 9 0
rb
1 0 2 6 9 1
2 1 5 5 7 2 1 4 5 6 7
ne
3 0 1 2 8 3 0 3 3 3 6 7 8 8 9
4 4 7 8 4 1 2 5 5 6 8 9
5 0 3 3 5
Pe
Kekunci: 1 | 2 bermaksud 12 tahun.

Key: 1 | 2 means 12 years old.
Penyelesaian:
Umur pesakit yang dirawat di klinik A tertabur daripada umur 2 tahun hingga 53 tahun manakala di klinik
B, umur pesakit tertabur daripada 21 tahun hingga 49 tahun. Oleh itu, serakan bagi umur pesakit di klinik
A adalah lebih besar berbanding dengan di klinik B, yang kebanyakan umurnya lebih tertumpu pada umur
30 hingga 39 tahun.
The ages of patients treated in clinic A are distributed from 2 until 53 years old whereas in clinic B, the ages of patients are
distributed from 21 until 49 years old. Thus, the dispersion of ages of patients in clinic A is larger than in clinic B, which
most of the ages are concentrated at the age of 30 to 39 years old.

Matematik Tingkatan 4 Bab 8 Sukatan Serakan Data Tak Terkumpul
(a) Plot batang dan daun di bawah menunjukkan (b) Plot titik di bawah menunjukkan bilangan emel
masa yang diambil, dalam minit, oleh yang dihantar oleh tiga orang pekerja, P, Q dan
sekumpulan pelajar menulis sebuah karangan R, dalam sebuah syarikat dalam suatu bulan
dalam kelas tingkatan 4 Amanah dan 4 Bijak. tertentu.
The stem-and-leaf plots show the time taken, in The dot plots show the number of emails sent by three
minutes, by a group of students writing an essay in workers, P, Q and R, in a company in a certain month.
class of form 4 Amanah and 4 Bijak.
Bilangan Emel Dihantar oleh Pekerja P
Masa yang Diambil bagi kelas 4 Amanah Number of Emails Sent by Worker P
Time Taken in class 4 Amanah
Batang Daun
Stem Leaf
2
d
3 8 8 9
Bh
4 2 2 3 4 5 5 9 9
5 0 2
6 20 30 40 50 60 70 80
Bilangan emel / Number of emails
dn
Masa yang Diambil bagi kelas 4 Bijak
Time Taken in class 4 Bijak
Batang Daun Bilangan Emel Dihantar oleh Pekerja Q
iS
Stem Leaf Number of Emails Sent by Worker Q
2 4 7
3 3 3 8
4
5
4
5
6
5
6
9
ng
6 1 3
la
20 30 40 50 60 70 80
Pe
Kekunci: 3 | 8 bermaksud 38 minit.

Key: 3 | 8 means 38 minutes. Bilangan emel / Number of emails
Masa yang diambil bagi kelas 4 Amanah tertabur Bilangan Emel Dihantar oleh Pekerja R
n
di antara 38 hingga 52 minit manakala bagi kelas Number of Emails Sent by Worker R
ita
4 Bijak tertabur di antara 24 hingga 63 minit.

Oleh itu, serakan bagi kelas 4 Bijak adalah
lebih besar daripada kelas 4 Amanah, yang
rb
kebanyakan masanya tertumpu pada 42 hingga

49 minit.
BAB
ne
20 30 40 50 60 70 80
8
Pe
Bilangan emel yang dihantar oleh pekerja P

tertabur seragam di antara 20 hingga 80 buah
emel, pekerja Q tertabur di antara 30 hingga 70
buah emel manakala bagi pekerja R tertabur di
antara 40 hingga 60 buah emel. Oleh itu, serakan
bilangan emel dihantar oleh pekerja P adalah
lebih besar diikuti oleh pekerja Q dan serakan
bagi pekerja R adalah yang terkecil dengan
kebanyakan emel dihantar tertumpu pada 50
buah emel.

2. Jawab soalan bagi setiap perwakilan data berikut. 3

Answer the questions for each of the following data representations.
(a) Plot batang-dan-daun di bawah menunjukkan jangka hayat, dalam jam, bagi dua jenama mentol, S dan T.
The stem-and-leaf plots show the lifespan, in hours, of two brands of bulbs, S and T.
Jangka Hayat Mentol Jenama S Jangka Hayat Mentol Jenama T
Lifespan of Bulb Brand S Lifespan of Bulb Brand T
60 70 80 90 100 110 60 70 80 90 100 110

Bilangan jam / Number of hours Bilangan jam / Number of hours
d
(i) Hitung min jangka hayat, dalam jam, bagi kedua-dua jenama mentol.
Bh
Calculate the mean of the lifespan, in hours, for both brands of the bulbs.
(ii) Bandingkan serakan bagi jangka hayat dengan min untuk kedua-dua jenama mentol.
Compare the dispersion of the lifespan with the mean for both brands of the bulbs.
(iii) Buat satu kesimpulan tentang jenama mentol yang lebih baik.
dn
Make a conclusion about the better brand of the bulb.
(i) Min jangka hayat bagi mentol jenama S Min jangka hayat bagi mentol jenama T
iS
60 + 2(70) + 2(75) + 3(80) + 85 + 90 2(95) + 4(100) + 3(105) + 110
= =
10 10
= 76.5 jam = 101.5 jam
ng
(ii) Jangka hayat bagi mentol jenama S tertabur di antara 60 hingga 90 jam manakala bagi jenama T
pula tertabur di antara 95 hingga 110 jam. Serakan nilai-nilai data bagi jenama S adalah tertabur
la
luas daripada nilai min manakala nilai-nilai data bagi jenama T tertabur hampir dengan nilai min.
Oleh itu, serakan jangka hayat bagi mentol jenama S adalah lebih besar daripada jenama T.
Pe
(iii) Mentol jenama T adalah lebih baik daripada jenama S kerana nilai min jangka hayatnya lebih lama
dan serakannya lebih kecil yang menunjukkan ia lebih konsisten.
n
ita
(b) Plot titik di bawah menunjukkan harga, dalam RM, bagi 12 keping cakera padat yang dijual di Kedai
Muzika dan Kedai Irama.
The dot plots show the prices, in RM, of 12 compact discs sold in Kedai Muzika dan Kedai Irama.
rb
Harga Cakera Padat di Kedai Muzika Harga Cakera Padat di Kedai Irama
BAB
ne
Prices of Compact Discs in Kedai Muzika Prices of Compact Discs in Kedai Irama

Stem Leaf Stem Leaf
8
Pe
2 0 2 5 8 2
3 3 3 5 8 9 3
4 0 4 5 4 2 5 9
5 5 0 1 1 4 8 8
6 6 0 1 3
Kekunci: 4 | 0 bermaksud RM40.

Key: 4 | 0 means RM40.
(i) Hitung min harga bagi sekeping cakera padat di Kedai muzika dan Kedai Irama.
Calculate the mean price of a compact disc in Kedai Muzika and Kedai Irama.

(ii) Bandingkan serakan harga daripada min bagi cakera padat yang dijual di Kedai muzika dengan
Kedai Irama.
Compare the dispersion of the prices from the mean for compact discs sold in Kedai Muzika and Kedai Irama.
(iii) Kedai yang manakah menjual cakera padat dengan harga lebih murah? Berikan sebab anda.
Which shop sells compact disk at the cheaper price? State your reason.
(i) Min harga di Kedai Muzika Min harga di Kedai Irama

20 + 22 + 25 + 28 + 33 + 33 + 35 + 38 42 + 45 + 49 + 50 + 51 + 51 + 54 + 58
+ 39 + 40 + 44 + 45 + 58 + 60 + 61 + 63
= 12 = 12
= RM33.50 = RM53.5
d
(ii) Serakan bagi harga cakera padat yang dijual di Kedai Muzika adalah di antara RM20 hingga RM45
Bh
manakala di Kedai Irama adalah antara RM42 hingga RM63. Serakan nilai-nilai data bagi Kedai
Muzika dan Kedai Irama adalah tertabur hampir dengan nilai min masing-masing. Oleh itu, serakan
harga cakera padat di kedua-dua kedai adalah hampir sama, iaitu tertabur secara berkelompok.
dn
(iii) Kedai Muzika menjual cakera padat dengan harga yang lebih murah kerana nilai minnya yang lebih
kecil berbanding dengan Kedai Irama.
iS
Sukatan Serakan ng
8.2 Measures of Dispersion
la
NOTA IMBASAN
Pe
1. Sukatan serakan bagi data tak terkumpul: 3. Jika setiap nilai dalam set data itu ditambah atau
Measures of dispersion of an ungrouped data: ditolak dengan suatu nilai pemalar, julat, julat antara
(a) Julat = Nilai terbesar – Nilai terkecil kuartil, varians dan sisihan piawai tidak berubah.
Range = Largest value – Smallest value If each value in the set of data is added or subtracted with a
n
(b) Julat antara kuartil constant value, the range, interquartile range, variance and
= Kuartil atas (Q3) – Kuartil bawah (Q1) standard deviation remain unchanged.
ita
Interquartile range
4. Jika setiap nilai dalam set data itu didarabkan dengan
= Upper quartile (Q3) – Lower quatile (Q1)
suatu pemalar k, maka
rb
(c) Varians / Variance If each value in the set of data is multiplied by a constant k,
∑x2 – 2 –2
∑(x – x)
2 = – (x) atau/or 2 = then
N N
BAB
(a) julat baharu = k × julat asal
ne
(d) Sisihan piawai / Standard deviation new range = k × original range

–2 (b) julat antara kuartil baharu = k × julat antara kuartil
 = ∑x – (x) – 2 atau/or  = ∑(x – x)
2
N N asal
8
Pe
new interquartile range = k × original interquartile range

2. Plot kotak / Box plot (c) varians baharu = k × varians asal
2
new variance = k2 × original variance

Kuartil bawah, Q1 Kuartil atas, Q3 (d) sisihan piawai baharu = k × sisihan piawai asal
Lower quartile, Q1 Upper quartile, Q3
new standard deviation = k × original standard deviation
Nilai minimum Median Nilai maksimum

Minimum value Median Maximum value Info
Kuartil bawah juga dikenali sebagai kuartil pertama manakala
kuartil atas dikenali sebagai kuartil ketiga.
Lower quartile is also known as first quartile whereas upper quartile is
known as third quartile.
1 2 3 4 5 6 7

3. Hitung julat bagi set data berikut. 2

Calculate the range of the following sets of data.
Contoh
Nilai terbesar = 28 (a) 28, 37, 27, 40, 26, 35, 31, 23 (b) 49, 51, 43, 57, 52, 47, 35, 53,
Largest value
44
9, 13, 5, 25, 17, 28 Julat = 40 – 23
Nilai terkecil = 5
Smallest value
= 17 Julat = 57 – 35
Penyelesaian: = 22
Julat / Range
= 28 – 5 (c) 15.8, 8.4, 19.7, 25.5, 31.8 (d) 2.8, 1.1, 2.4, 3.9, 3.1, 4.2
= 23 Tip
Julat = 31.8 – 8.4 Julat = 4.2 – 1.1
d
Julat / Range
= 23.4 = 3.1
= Nilai terbesar – Nilai terkecil
Bh
= Largest value – Smallest value
4. Hitung julat antara kuartil bagi set data berikut. 3

Calculate the interquartile range of the following sets of data.
dn
Contoh
1 30, 42, 25, 71, 58, 37, 49 2 29, 40, 73, 85, 16, 31, 59, 48
iS
Susun data mengikut tertib menaik.
Arrange data in ascending order.
Penyelesaian:
Penyelesaian:
16, 29, 31, 40, 48, 59, 73, 85
25, 30, 37, 42, 49, 58, 71 ng
Tip
Q1 Median Q3 Q1 Median Q3
• Kuartil bawah, Q1 ialah median bagi
la
separuh bahagian bawah data tersebut.
Julat antara kuartil Lower quatile, Q1 is the median of the lower Q1 = 29 + 31 Q3 = 59 + 73
2 2
Pe
Interquartile range half of the data.

• Kuartil atas, Q3 ialah median bagi
= 30 = 66
= 58 – 30 separuh bahagian atas data tersebut. Julat antara kuartil
= 28 Upper quatile, Q3 is the median of the upper Interquatile range
half of the data.
= 66 – 30
n
• Julat antara kuartil / Interquartile range

= Q3 – Q1 = 36
ita
rb
(a) 25, 17, 35, 40, 29, 43, 9 (b) 43, 27, 52, 60, 31, 28, 16, 41 (c) 4.7, 3.6, 3.8, 3.9, 2.9, 4.2, 5.8,
3.8, 3.2
BAB
ne
9, 17, 25, 29, 35, 40, 43 16, 27, 28, 31, 41, 43, 52, 60
2.9, 3.2, 3.6, 3.8, 3.8, 3.9, 4.2, 4.7, 5.8
Q1 Median Q3
Median
Q1 Q3
8
Pe
Q1 Median Q3
Julat antara kuartil
= Q3 – Q1 Q1 = 27 + 28 = 27.5
2
= 40 – 17 43 + 52 = 47.5
= 23 Q3 = Q1 = 3.2 + 3.6 Q3 = 4.2 + 4.7
2 2 2
= 3.4 = 4.45
= Q3 – Q1 Julat antara kuartil
= 47.5 – 27.5 = Q3 – Q1
= 20 = 4.45 – 3.4
= 1.05


Contoh
Tip
Skor / Score 1 2 3 4 5
Rumus menghitung Q1 dan Q3 daripada data dalam
Kekerapan / Frequency 4 5 11 9 3 bentuk jadual kekerapan:
Formula to calculate Q1 and Q3 from data in the form of
frequency table:
Penyelesaian:
Q1 = data ke- 1 n
 Q3 = Data ke- 3 n  
Skor / Score 1 2 3 4 5 4 4
1 n th data 3 n th data
Kekerapan / Frequency 4 5 11 9 3 4  4  
+ = + = + = + =
d
Kekerapan longgokan dengan keadaan / where
Cumulative frequency 4 9 20 29 32 n = Jumlah kekerapan
Bh
Total frequency
Q1 terletak di sini. Q3 terletak di sini.

Q1 lies here. Q3 lies here.
Kesalahan Lazim
dn
Q1 = Data ke-  14 × 32 Q3 = Data ke-  34 × 32 Menggunakan nilai kedudukan kuartil bawah dan
kuartil atas.
1  3 
Using the position values of lower quartile and upper quartile.
4 × 32 th data 4 × 32 th data
iS
Julat antara kuartil / Interquartile range
= 24 – 8
= Data ke-8 = Data ke-24 = 16
8th data 24th data
= 2 = 4 ng Data skor.
Score data.
Julat antara kuartil / Interquartile range = 4 – 2
la
=2
Pe
(a) (b)
Mata Bilangan anak
0 1 2 3 4 0 1 2 3 4
Points Number of children
Kekerapan Kekerapan
n
3 5 9 6 1 5 13 17 4 1
Frequency Frequency
ita
Mata 0 1 2 3 4 Bilangan anak 0 1 2 3 4

Kekerapan 3 5 9 6 1 Kekerapan 5 13 17 4 1
rb
Kekerapan Kekerapan
3 8 17 23 24 5 18 35 39 40
BAB
longgokan longgokan
ne
Q1 terletak Q3 terletak Q1 terletak di sini. Q3 terletak di sini.

di sini. di sini.
8
Pe
Q1 = Data ke-1 1 × 402

Q1 = Nilai ke-1 1 × 242 4
4 = Data ke-10
= Nilai ke-6 = 1
= 1
Q3 = Nilai ke-1 3 × 402
Q3 = Nilai ke-1 3 × 242 4
4 = Nilai ke-30
= Nilai ke-18 = 2
= 3
Julat antara kuartil = 2 – 1
Julat antara kuartil = 3 – 1 =1
=2

6. Hitung varians dan sisihan piawai bagi set data berikut. 3

Calculate the variance and standard deviation of the following sets of data.
Contoh
Tip 2 1.6, 1.8, 2.3, 2.5, 2.8, 3.4
1 9, 12, 14, 20, 35
• Min / Mean, –x =
Σx Penyelesaian:
Penyelesaian: N
• Varians / Variance x x2
Min / Mean σ2 =
Σx2
– (–x)2 atau/or
90 N 1.6 2.56
x– = = 18 Σ(x – –x)2
5 σ2 = 1.8 3.24
N
–2 • Sisihan piawai / Standard deviation
x (x – x) 2
2.3 5.29
σ = Σx – (–x)2 atau/or
d
9 81 N 2.5 6.25
Σ(x – –x)2
Bh
12 36 σ=
N
2.8 7.84
14 16 dengan keadaan / where 3.4 11.56
N = bilangan data / number of data
20 4 ∑x = 14.4 ∑x = 36.74
2
dn
35 289 Min / Mean
– 2 = 426 – 14.4
∑x = 90 ∑(x – x) x= = 2.4
6
iS
Sisihan piawai ialah
Varians Sisihan piawai punca kuasa dua Varians Sisihan piawai
Variance Standard deviation varians. Variance Standard deviation
–2 ∑x2 –2
σ2 =
∑(x – x)
σ = 
85.2
Standard deviation is the
ng
square root of variance.
σ = 2
– (x) σ = 
0.36
N N
= 9.23 36.74 = 0.6
426 = – 2.42
= = 85.2 6
5
la
= 0.36
Pe
(a) 142, 144, 148, 149, 153, 156, 157, 163, 165 (b) 6.1, 6.3 6.3, 6.5, 7.2, 7.4, 7.8
1 377
Min, x– = = 153 x x2
9
n
–2 6.1 37.21
x (x – x)
ita
6.3 39.69
142 121
6.3 39.69
144 81
rb
6.5 42.25
148 25
BAB
7.2 51.84
ne
149 16
7.4 54.76
153 0
7.8 60.84
8 156 9
Pe
∑x = 47.6 ∑x = 326.28
2
157 16
47.6
163 100 Min, x– = = 6.8
7
165 144
∑x = 1 377 – 2 = 512
∑(x – x) Varians Sisihan piawai
∑x2 –
σ =
2
– (x)2
σ = 0.37
Varians Sisihan piawai N
–2
∑(x – x) 326.28 = 0.61
σ =
2
σ = 56.89 = – 6.82
N 7
512 = 7.54
= = 56.89 = 0.37
9


Contoh
(a) Umur / Age 13 14 15 16 17
Mata / Points 0 1 2 3 4 Kekerapan
21 18 25 16 20
Kekerapan / Frequency 3 5 4 3 1 Frequency
Penyelesaian: x f fx fx2
13 21 273 3 549
x f fx fx2
14 18 252 3 528
0 3 0 0
15 25 375 5 625
d
1 5 5 5
16 16 256 4 096
Bh
2 4 8 16
17 20 340 5 780
3 3 9 27
∑f = 100 ∑fx = 1 496 ∑fx = 22 578
2
4 1 4 16
dn
f = 16 ∑fx = 26 ∑fx2 = 64 1 496
Min, x– = = 14.96
100
Min / Mean Varians Sisihan piawai
iS
– 26 ∑fx2 –
x= = 1.625 σ =
2
– (x)2
σ = 
1.98
16 ∑f
= 1.41
ng 22 578
= – 14.962
Varians Sisihan piawai 100
Variance Standard deviation = 1.98
∑fx2
la
–2
σ2 = – (x) σ = 
1.36
∑f
= 1.17
Pe
64 (b) Jisim (kg)

= – 1.6252
16 40 50 60 70 80
Mass (kg)
= 1.36 Kekerapan
4 15 11 13 7
Frequency
n
ita
Tip x f fx fx2
Bagi data dalam jadual kekerapan, 40 4 160 6 400
rb
For data in frequency table,

50 15 750 37 500
Σfx
BAB
Σf 60 11 660 39 600
ne
• Varians / Variance
Σfx2 Σf(x – –x)2
70 13 910 63 700
σ2 = – (–x)2 atau / or σ2 =
Σf Σf 80 7 560 44 800
8
Pe
• Sisihan piawai / Standard deviation

2
∑f = 50 ∑fx = 3 040 ∑fx = 192 000
2
σ = Σfx – (–x)2 atau/ or

Σf
3 040
σ = Σf(x – x)
–2
Min, x– = = 60.8
Σf 50
Varians Sisihan piawai
dengan keadaan / where 2
∑fx –2
f = kekerapan / frequency σ2 = – (x) σ = 
143.36
∑f
= 11.97
192 000
= – 60.82
50
= 143.36

8. Jawab soalan berdasarkan dua set data yang diberi. 3

Answer the following questions based on the two sets of data given.
Contoh
(a) Data di bawah menunjukkan jisim, dalam kg,
1 Data di bawah menunjukkan markah yang bagi dua kumpulan murid.
diperoleh Kavya dan Jia Mei dalam satu The data shows the masses, in kg, of two groups of
pertandingan. students.
The data shows the marks obtained by Kavya and Jia
Mei in a competition. Kumpulan A : 41, 43, 44, 47, 50, 52, 54, 55
Group A
Kavya: 74, 75, 76, 76, 77, 77, 86
Jia Mei: 70, 71, 73, 75, 78, 80, 82 Kumpulan B : 43, 51, 52, 53, 54, 54, 55, 57
Group B:
d
(i) Hitung julat dan julat antara kuartil bagi markah
Kavya dan Jia Mei.
Bh
(i) Hitung julat dan julat antara kuartil bagi
Calculate the range and interquartile range of Kavya’s jisim kedua-dua kumpulan.
and Jia Mei’s marks. Calculate the range and interquartile range of
(ii) Huraikan serakan markah bagi Kavya dan Jia the masses of both groups.
dn
Mei.
Describe the dispersion of Kavya’s and Jia Mei’s marks. (ii) Huraikan serakan jisim bagi kedua-dua
(iii) Apakah kelebihan menghuraikan serakan kumpulan.
Describe the dispersion of masses of both
iS
menggunakan julat antara kuartil? groups.
What is the advantage of describing dispersion using
interquartile range?
ng (iii) Antara julat dan julat antara kuartil, yang
manakah menghuraikan serakan bagi
Penyelesaian: jisim kedua-dua kumpulan dengan lebih
tepat? Berikan sebab anda.
la
(i) Julat markah Kavya / Range of Kavya’s mark
Which one, the range or interquartile range,
= 86 – 74 = 12 describing dispersion of masses of both groups
Pe
Julat markah Jia Mei / Range of Jia Mei’s mark more accurately? Give your reason.
= 82 – 70 = 12
Julat antara kuartil bagi markah Kavya (i) Julat jisim kumpulan A
Interquartile range for Kavya’s mark = 55 – 41 = 14
n
= 77 – 75 = 2
Julat antara kuartil bagi markah Jia Mei Julat jisim kumpulan B
ita
Interquartile range for Jia Mei’s mark = 57 – 43 = 14

= 80 – 71 = 9
Julat antara kuartil bagi kumpulan A
rb
52 + 54 43 + 44
(ii) Julat bagi kedua-dua mereka adalah sama tetapi = – = 9.5
2 2
BAB
serakan markah Kavya lebih kecil antara 74 Julat antara kuartil bagi kumpulan B
ne
hingga 77 dengan nilai ekstrem, 86. Manakala 54 + 55 51 + 52

= – =3
markah Jia Mei terserak secara seragam antara 2 2
8 70 hingga 82.
Pe
The range for both of them are the same but the (ii) Julat jisim bagi kedua-dua kumpulan
dispersion for Kavya’s mark is smaller between 74 and adalah sama tetapi serakan kumpulan
77 with an extreme value, 86. Whereas Jia Mei’s mark A adalah seragam antara 41 hingga 55.
are evenly dispersed from 70 to 82. Manakala, jisim kumpulan B terserak
lebih kecil antara 51 hingga 57 dengan
(iii) Kelebihan menghuraikan serakan menggunakan nilai ekstrem, 43.
dengan julat antara kuartil ialah ia tidak
dipengaruhi nilai ekstrem. (iii) Julat antara kuartil dapat menghuraikan
The advantage of describing by using interquartile serakan dengan lebih tepat kerana ia tidak
range is that it does not affected by extreme value.
mengambil kira nilai ekstrem dalam data.

2 Perbelanjaan harian bagi Syafiq ialah RM1.80, (b) Tinggi anak pokok dalam sebuah tapak semaian
RM1.90, RM2.20, RM2.40, RM2.40, RM2.50, ialah 11.0 cm, 10.7 cm, 11.3 cm, 10.9 cm, 10.2 cm,
RM2.60 dan RM2.80. 11.9 cm, 10.6 cm, 11.5 cm dan 11.3 cm.
Syafiq’s daily expenses are RM1.80, RM1.90, RM2.20, The heights of young plants in a nursery are 11.0 cm,
RM2.40, RM2.40, RM2.50, RM2.60 and RM2.80. 10.7 cm, 11.3 cm, 10.9 cm, 10.2 cm, 11.9 cm, 10.6 cm,
11.5 cm and 11.3 cm.
(i) Hitung julat antara kuartil, varians dan sisihan (i) Hitung julat antara kuartil, varians dan
piawai bagi perbelanjaan harian Syafiq. sisihan piawai bagi data di atas.
Calculate the interquartile range, variance and Calculate the interquartile range, variance and
standard deviation of Syafiq’s daily expenses. standard deviation of the above data.
(ii) Antara sisihan piawai dan julat antara kuartil, (ii) Antara sisihan piawai dan julat antara
yang manakah menunjukkan sukatan yang kuartil, yang manakah menunjukkan
d
lebih baik bagi menghuraikan serakan data di sukatan yang lebih baik bagi menghuraikan
Bh
atas? serakan data di atas?
Which one, standard deviation or interquartile range, Which one, standard deviation or interquartile
shows the better measure to describe the dispersion of range, shows the better measure to describe the
the above data? dispersion of the above data?
dn
(i) 10.2, 10.6, 10.7, 10.9, 11.0, 11.3, 11.3,
Penyelesaian: 11.5, 11.9
(i) Julat antara kuartil / Interquartile range
iS
2.5 + 2.6 1.9 + 2.2 11.3 + 11.5 10.6 + 10.7
= – = RM0.50 = –
2 2 2 2
Min / Mean,
–x = 18.60 = 2.325
ng = 11.4 – 10.65 = 0.75
8 Min
la
99.4
Varians / Variance x– = = 11.04
9
∑x2 –2
Pe
σ2 = – (x) Varians
N
∑x2 –2
1.82 + 1.92 + 2.22 + 2.42 + 2.42 σ2 = – (x)
N
+ 2.52 + 2.62 + 2.82
= – 2.3252
n
8 10.22 + 10.62 + 10.72

+ 10.92 + 112 + 11.32
ita
44.06
= – 2.3252 + 11.32 + 11.52 + 11.92
8 = – 11.042
9
= 0.102
rb
1 099.94
= – 11.042
Sisihan piawai / Standard deviation 9
BAB
σ = 
ne
0.102 = 0.334
= 0.32
Sisihan piawai / Standard deviation
8
Pe
(ii) Sisihan piawai adalah sukatan yang lebih baik σ = 

0.334
berbanding julat antara kuartil kerana setiap = 0.58
nilai dalam data diambil kira dalam pengiraan.
Standard deviation is a better measure compared to
interquartile range because each value in the data are
(ii) Sisihan piawai adalah sukatan yang
taking into the calculation. lebih baik berbanding julat antara kuartil
kerana setiap nilai dalam data diambil kira
dalam pengiraan.

9. Bina plot kotak bagi set data yang diberikan. 3

Construct the box plot for the given sets of data.
Contoh
70, 55, 60, 75, 60, 85, 40 Tip

Langkah-langkah membina plot kotak:
Penyelesaian: Steps to construct box plot:
40, 55, 60, 60, 70, 75, 85   Susun data dalam tertib menaik.
 Cari nilai minimum, Q1, median, Q3 dan nilai maksimum.
Find the minimum value, Q1, median, Q3 and maximum value.
Q1 Median Q3
 Lukis skala yang merangkumi nilai minimum dan maksimum.
Draw a scale that includes minimum value and maximum value.
Nilai minimum / Minimum value = 40
d
 Lukis sebuah kotak yang menghubungkan nilai Q1 dan Q3.
Draw a box that connects the values of Q1 and Q3.
Q1 = 55
Bh
 Lukis satu garis dalam kotak tersebut yang mewakili median.
Median / Median = 60  Draw a line in the box that represents median.
Q3 = 75  Tandakan titik nilai minimum pada skala dan sambungkan dengan
sisi kotak yang mewakili Q1.
Nilai maksimum / Maximum value = 85 Mark the minimum value with a point on the scale and join with the side of
dn
the box that represents Q1.

 Tandakan titik nilai maksimum pada skala dan sambungkan
dengan sisi kotak yang mewakili Q3.
Mark the maximum value with a point on the scale and join with the side of

iS

40 50 60 70 80 90 ng
la
(a) 20, 19, 12, 18, 24, 17, 22 (b) 3.3, 3.9, 5.0, 5.7, 4.4, 2.9, 5.2, 1.8, 5.4
Pe
12, 17, 18, 19, 20, 22, 24 1.8, 2.9, 3.3, 3.9, 4.4, 5.0, 5.2, 5.4, 5.7
n
ita
Nilai minimum = 12 2.9 + 3.3 5.2 + 5.4

Q1 = Q3 =
Q1 = 17 2 2
= 3.1 = 5.3
Median = 19
rb
Q3 = 22
BAB
Nilai maksimum = 24
ne
Nilai minimum = 1.8

Q1 = 3.1
8 Median = 4.4
Pe
Q3 = 5.3
Nilai maksimum = 5.7
12 14 16 18 20 22 24
1 2 3 4 5 6

10. Jawab soalan-soalan berikut berdasarkan plot kotak yang diberikan. 3

Answer the following questions based on the given box plot.
Contoh
Plot kotak di sebelah menunjukkan bilangan jam yang

dihabiskan untuk bersenam oleh sekumpulan pekerja dalam
seminggu.
The box plot shows the number of hours spent to work out by a group of 0 1 2 3 4 5
workers in a week.
(i) Nyatakan median dan julat bagi data tersebut.
State the median and range of the data.
(ii) Berapakah peratusan pekerja yang menghabiskan masa bersenam lebih daripada 1 jam?
What is the percentage of workers spent time of more than 1 hour to work out?
d
(iii) Nyatakan satu inferens yang boleh dibuat berdasarkan plot kotak itu.
Bh
State one inference based on the box plot.
Penyelesaian:
(i) Median / Median = 1.5 jam / hours 25% 25% 25%
dn
Julat / Range = 4.5 – 0 = 4.5 jam / hours
(ii) 25% + 25% + 25% = 75%
iS
0 1 2 3 4 5
(iii) Panjang separuh bahagian kiri plot kotak adalah lebih pendek daripada separuh bahagian kanan. Ini
menunjukkan bahawa kebanyakan pekerja menghabiskan masa sedikit untuk bersenam kerana taburan
bilangan jam yang rendah lebih padat berbanding taburan bilangan jam yang tinggi lebih terserak.
ng
The length of the half left of the box plot is shorter than the half right. This shows that most of the workers spent less
hours to work out because the distribution of the less number of hours are concentrated than the distribution of the
more number of hours, which are spread out.
la
Pe
(a) Plot kotak di sebelah menunjukkan bagi markah ujian

Sains yang diperoleh murid tingkatan 4. Diberi markah
penuh ialah 100.
The box plot shows the marks of Science test obtained by a
n
group of form 4 students. Given the full mark is 100. 40 50 60 70 80 90 100
(i) Nyatakan julat dan julat antara kuartil bagi markah yang diperoleh.
ita
State the range and interquatile range of the marks obtained.

(ii) Nyatakan markah yang diperoleh bagi 25% murid terbaik.
State the marks obtained by the top 25% students.
rb
(iii) Nyatakan satu inferens tentang markah ujian Sains yang diperoleh murid tingkatan 4 itu.
State one inference about the marks of Science test obtained by the form 4 students.
BAB
ne
(i) Julat = 94 – 48 = 46
Julat antara kuartil = 88 – 66 = 22
8
Pe
(ii) 25% murid terbaik memperoleh markah daripada 88 hingga 94.
(iii) Panjang separuh bahagian kanan plot kotak adalah lebih pendek daripada separuh bahagian kiri. Ini
menunjukkan kebanyakan murid memperoleh markah tinggi kerana taburannya yang lebih padat
berbanding dengan taburan markah rendah yang lebih terserak.

11. Panjang tali, dalam cm, yang dipotong oleh Misha ialah 2, 3, 5, 7, 9, 11 dan 12. Diberi min panjang tali ialah
7 cm. 3
The length of rope, in cm, cut by Misha are 2, 3, 5, 7, 9, 11 and 12. Given the mean of length of a rope is 7 cm.
(a) Hitung julat, julat antara kuartil, varians dan sisihan piawai bagi data di atas.
Calculate the range, interquartile range, variance and standard deviation of the data above.
Julat Varians
= 12 – 2 22 + 32 + 52 + 72 + 92 + 112 + 122
= – 72
= 10 7
= 12.86
Julat antara kuartil Sisihan piawai

= 11 – 3 = 
12.86
=8 = 3.59
d
Bh
(b) Hitung julat, julat antara kuartil, varians dan sisihan piawai yang baharu bagi setiap perubahan berikut.
Kemudian, nyatakan kesan perubahan tersebut ke atas nilai sukatan serakan baharu.
Calculate the new range, interquartile range, variance and standard deviation for each of the following changes. Then,
state the effect of the changes on the new values of measures of dispersion.
(i) Setiap panjang tali ditambah 2 cm. / Each length of rope is added by 2 cm.
dn
Data baharu: 4, 5, 7, 9, 11, 13, 14
Julat Julat antara kuartil Min
iS
= 14 – 4 = 13 – 5 =7+2
= 10 =8 =9
Varians ng Sisihan piawai
42 + 52 + 72 + 92 + 112 + 132 + 142 = 
12.86
= – 92
7 = 3.59
= 12.86
la
Kesan perubahan: Setiap nilai sukatan serakan tidak berubah.
Pe
(ii) Setiap panjang tali didarab 3 cm. / Each length of rope is multiplied by 3 cm.
Data baharu: 6, 9, 15, 21, 27, 33, 36
n

= 36 – 6 = 33 – 9 =7×3
ita
= 30 = 24 = 21
rb
62 + 92 + 152 + 212 + 272 + 332 + 362 = 

115.71
= – 212
7
BAB
= 115.71 = 10.76
ne
Kesan perubahan: Julat asal × 3, Julat antara kuartil asal × 3, Varians asal × 32, Sisihan piawai asal × 3.
8
Pe
(iii) Nilai data 12 cm diganti dengan nilai ekstrem 19 cm.

The data value 12 cm is substituted with an extreme value 19 cm.
Data baharu: 2, 3, 5, 7, 9, 11, 19

= 19 – 2 = 11 – 3 = 56 = 8
= 17 =8 7
22 + 32 + 52 + 72 + 92 + 112 + 192 = 
28.86
= –8 2
7 = 5.37
= 28.86
Kesan perubahan: Julat, varians dan sisihan piawai berubah dan julat antara kuartil tidak berubah.

(iv) Nilai ekstrem 21 cm ditambah. / Extreme value of 21 cm is added.

Data baharu: 2, 3, 5, 7, 9, 11, 12, 21
= 21 – 2 = 11.5 – 4 = 70 = 8.75
= 19 = 7.5 8
=
22 + 32 + 52 + 72 + 92 + 112 + 122 + 212
– 8.752 = 
32.69
8 = 5.72
= 32.69
Kesan perubahan: Setiap sukatan serakan berubah secara tidak tetap.
d
(v) Nilai data 8 cm ditambah. / The value of data 8 cm is added.
Bh
Data baharu: 2, 3, 5, 7, 8, 9, 11, 12
= 12 – 2 = 10 – 4 = 57 = 7.125
dn
= 10 =6 8
iS
22 + 32 + 52 + 72 + 82 + 92 + 112 + 122 = 
11.36
= – 7.1252
8 = 3.37
= 11.36
ng
Kesan perubahan: Julat tidak berubah, julat antara kuartil berubah mengikut perubahan Q1 dan Q3.
Manakala, bagi varians dan sisihan piawai berubah.
la
12. Satu tinjauan tentang bilangan anak telah dilakukan keatas sekumpulan guru di sebuah sekolah. Hasil dapatan
Pe
kajian adalah seperti berikut. 4

A survey about the number of children has been conducted towards a group of teachers in a school. The results of the survey
are as follows.
1, 2, 2, 3, 3, 3, 4, 4, 5, 6, 9
n
(a) Bina satu plot kotak bagi data tersebut.

Construct a box plot for the data above.
ita
Nilai minimum = 1
Q1 = 2
rb
Median = 3
Q3 = 5
BAB
1 2 3 4 5 6 7 8 9
ne
Nilai maksimum = 9
(b) Kenal pasti nilai ekstrem di dalam data tersebut. Bagaimanakah nilai ekstrem tersebut memberi kesan
8
Pe
kepada serakan plot kotak yang dibina?

Identify the extreme value in the data. How does the extreme value effect the dispersion of the constructed box plot?
Nilai ekstrem ialah 9. Nilai ini memberi kesan bahawa data telah terserak luas daripada yang sebenar, iaitu
di antara 1 hingga 6 orang anak.
(c) Bina semula plot kotak yang dapat menggambarkan serakan yang betul.
Re-construct a box plot that can visualise the correct dispersion.
1 2 3 4 5 6 7 8 9

13. Jawab soalan-soalan berikut berdasarkan set-set data yang diberi. 4

Answer the following questions based on the given sets of data.
Contoh
Jadual di sebelah menunjukkan markah ujian bagi dua orang murid. Murid Markah
The table shows the test marks of two students. Student Marks
(i) Hitung min dan sisihan piawai bagi murid P dan Q.
Calculate the mean and the standard deviation of students P and Q. P 68, 73, 62, 79
(ii) Prestasi murid yang manakah lebih konsisten? Terangkan jawapan anda. Q 72, 65, 59, 86
Which student’s performance is more consistent? Explain your answer.
Penyelesaian:
(i) Bagi murid P, / For student P, Bagi murid Q, / For student Q,
d
Min, x = 68 + 73 + 62 + 79 Min, x = 72 + 65 + 59 + 86
4 4
Bh
Mean Mean
= 282 = 70.5 = 282 = 70.5
4 4
∑x2 = 682 + 732 + 622 + 792 ∑x2 = 722 + 652 + 592 + 862
= 20 038 = 20 286
dn
Sisihan piawai, s = 20 038 – 70.52 Sisihan piawai, s = 20 286 – 70.52
Standard deviation 4 Standard deviation 4
iS
= 6.265 = 10.06
(ii) Prestasi murid P lebih konsisten kerana sisihan piawainya lebih rendah.
Performance of student P is more consistent because the standard deviation is smaller.
ng
(a) Jadual di bawah menunjukkan keputusan permainan ragbi yang diperoleh dua pasukan dalam 10
la
perlawanan.
The table shows the results of rugby games obtained by two teams in 10 matches.
Pe
Pasukan Merah / Red Team 67 66 65 68 60 71 69 61 70 60

Pasukan Biru / Blue Team 64 63 64 65 64 71 65 66 70 65
(i) Hitung min dan sisihan piawai bagi kedua-dua pasukan.
n
Calculate the mean and standard deviation of both teams.

ita
(ii) Prestasi pasukan yang manakah lebih baik? Terangkan jawapan anda.
Which team’s performance is better? Explain your answer.
rb
(i) Bagi pasukan Merah,

657
Min, x– =
BAB
= 65.7
ne
10
∑x = 67 + 66 + 652 + 682 + 602 + 712 + 692 + 612 + 702 + 602 = 43 317
2 2 2
8 Sisihan piawai, s = 43 317 – 65.72 = 3.9

Pe
10
Bagi pasukan Biru
657
Min, x– = = 65.7
10
∑x2 = 642 + 632 + 642 + 652 +642 + 712 + 652 + 662 + 702 + 652 = 43 229
Sisihan piawai, s = 43 229 – 65.72 = 2.53
10
(ii) Prestasi pasukan Biru lebih baik kerana min bagi kedua-dua pasukan adalah sama, tetapi sisihan
piawai bagi pasukan biru lebih kecil berbanding pasukan Merah. Ini menunjukkan pasukan Biru
lebih konsisten.

(b) Plot kotak di sebelah menunjukkan bilangan Bandar Z

pelanggan bagi sebuah restoran francais di tiga lokasi City Z
yang berbeza. Bandar Y
The box plot shows the number of customers of a franchise City Y
restaurant in three different locations. Bandar X
(i) Susun median bilangan pelanggan bagi lokasi City X
restoran tersebut dalam tertib menaik.
Arrange the medians of the number of customers for 100 150 200 250 300 350 400 450 500
the locations of the restaurant in ascending order.
(ii) Jika bilangan data adalah sama, lokasi manakah yang menunjukkan kebanyakan pelanggan adalah
melebihi 275 orang? Jelaskan jawapan anda.
If the number of data is the same, which location shows the most customers are more than 275? Explain your
d
answer.
Bh
(iii) Restoran francais tersebut terpaksa menutup sebuah cawangan kerana kegawatan ekonomi. Pada
pendapat anda, cawangan di lokasi manakah yang patut dihentikan operasinya? Berikan sebab
anda.
The franchise restaurant had to close a branch due to economic downturn. In your opinion, in which location of
dn
branch needs to stop the operation? Give your reason.
(i) Bandar X, Bandar Z, Bandar Y
iS
(ii) Bandar Y kerana nilai 75% pelanggannya adalah melebihi 275 orang.
(iii) Cawangan di Bandar X kerana 50% pelanggannya adalah paling rendah berbanding dengan
ng
pelanggan di Bandar Y dan Bandar Z.
la
Pe
(a) Jadual di sebelah menunjukkan hasil tambah dan hasil tambah kuasa
dua bagi x, dengan keadaan x ialah pendapatan bulanan, dalam RM, ∑x RM20 000
n
bagi Encik Rosli untuk 8 bulan yang pertama pada tahun 2019. 4 ∑x2 RM50 385 000
The table shows the sum and the sum of square of x, where x is the monthly
ita
income, in RM, of Encik Rosli for the first eight months in 2019.
(i) Cari varians dan sisihan piawai bagi pendapatan bulanan Encik Rosli.
Find the variance and standard deviation of Encik Rosli’s monthly income.
rb
(ii) Jika anaknya memberi RM600 kepadanya pada setiap bulan untuk tempoh masa tersebut, cari
varians dan sisihan piawai yang baharu.
BAB
ne
If his child gives him RM600 each month for the period of time, find the new variance and standard deviation.
 
2
∑x2 ∑x
(i) σ2 = – (ii) Varians baharu
n n 8
Pe
= 48 125
 
2
50 385 000 20 000
= –
8 8

= 48 125 Sisihan piawaian baharu
= 219.37

σ = 
48 125
= 219.37

(b) Jadual yang berikut menunjukkan markah yang diperoleh oleh Adrian dan Bryan dalam lima set soalan
Matematik. 4
The table shows the marks obtained by Adrian and Bryan in five sets of Mathematics questions.
Set / Set 1 2 3 4 5
Adrian 85 96 94 88 87
Bryan 82 93 96 95 84
Mr Phang ingin memilih salah seorang daripada mereka untuk mewakili sekolah dalam pertandingan
Matematik. Siapakah yang paling layak mewakili sekolah dalam pertandingan itu?
Mr Phang wants to choose one of them to represent school in a Mathematics competition. Who is the most qualified to
d
represent the school in the competition?
Bh
Bagi markah Adrian,
450
Min, x– = = 90
5
∑x2 = 852 + 962 + 942 + 882 + 872 = 40 590
dn
Sisihan piawai, s = 40 590 – 902 = 4.24
5
iS
Bagi markah Brian,
450
Min, x– = = 90 ng
5
∑x2 = 822 + 932 + 962 + 952 + 842 = 40 670
la
Sisihan piawai, s = 40 670 – 902 = 5.83
5
Pe
Min bagi markah mereka adalah sama, iaitu 90. Adrian adalah yang paling layak mewakili sekolah
dalam pertandingan itu kerana nilai sisihan piawainya yang lebih kecil yang menunjukkan markahnya
lebih konsisten berbanding Bryan.
n
(c) Diberi set data 20, 16, 4, 12, 20, 28, a dan b dengan min 20 dan varians 84. Hitung nilai a dan b jika
ita
b , a. 5
Given a set of data 20, 16, 4, 12, 20, 28, a and b with a mean of 20 and a variance of 84. Calculate the value of a and
b if b , a.
rb
∑x Daripada ,
= 20
BAB
n a = 60 – b …… 
ne
20 + 16 + 4 + 12 + 20 + 28 + a + b
= 20 Gantikan  ke dalam ,
8
100 + a + b = 160 (60 – b)2 + b2 = 1 872
8
Pe
a+b = 60 ……  3 600 – 120b + b2 + b2 = 1 872

2b2 – 120b + 1 728 = 0
∑x2 b = 36, b = 24
– (–x)2 = 84
n
Apabila b = 36, a = 60 – 36 = 24
202 + 162 + 42 + 122 + 202 + 282 + a2 + b2
– 202 = 84 Apabila b = 24, a = 60 – 24 = 36
8
2 000 + a2 + b2 b , a, maka b = 24 dan a = 36.
= 484
8
2 000 + a2 + b2 = 3 872
a2 + b2 = 1 872 …… 

(d) Carta palang di bawah menunjukkan bilangan peserta mengikut umur dalam suatu pertandingan
mewarna sempena Hari Merdeka di dua buah sekolah. 6
The bar chart shows the number of participants according to age in a colouring competition during Hari Merdeka in
two schools.
Peserta di Sekolah S Peserta di Sekolah T
Participants in School S Participants in School T
Bilangan peserta Bilangan peserta
Number of participants Number of participants
10 10
8 8
6 6
d
4 4
Bh
2 2
O 7 8 9 10 11 12 13 O 8 9 10 11 12
Umur (tahun) / Age (years old) Umur (tahun) / Age (years old)
dn
(i) Berdasarkan pemerhatian anda, peserta di sekolah manakah mempunyai serakan yang lebih luas?
iS
Based on your observation, participants in which school have a wider dispersion?
(ii) Cari min umur peserta bagi setiap sekolah.
Find the mean of participant’s age in each school.
(iii) Hitung sisihan piawai umur peserta bagi setiap sekolah. Adakah nilai sisihan yang diperolehi
ng
menunjukkan pemerhatian anda di (i)?
Calculate the standard deviation of participant’s age in each school. Are the values of standard deviations obtained
shows your observation in (i)?
la
(i) Peserta di sekolah S mempunyai serakan yang lebih luas berbanding di sekolah T.
Pe
(ii) Min umur peserta sekolah S = 10 tahun

Min umur peserta sekolah T = 10 tahun
n
(iii) Bagi umur peserta di sekolah S,

ita
∑x2 = 2(72) + 3(82) + 4(92) + 5(102) + 4(112) + 3(122) + 2(132) = 2 368

Sisihan piawai,
rb
s = 2 368 – 102 = 1.72
BAB
23
ne
Bagi umur peserta di sekolah T,

8
Pe
∑x2 = 4(82) + 6(92) + 10(102) + 6(112) + 4(122) = 3 044

Sisihan piawai,
s = 3 044 – 102 = 1.21
30
Ya, nilai sisihan piawai bagi umur peserta di sekolah S adalah lebih besar daripada sekolah T yang
menunjukkan serakan yang lebih luas.

PRAKTIS SPM 8
Kertas 1 Kertas 2
1. Suatu set nombor 5, 12, x, 2x, 10 dan 18
1. Antara berikut, yang manakah tidak dipengaruhi
BUKAN mempunyai min h. Apabila setiap nombor itu
nilai ekstrem dalam suatu set data? RUTIN
Which of the following is not affected by an extreme ditambah dengan 3, min menjadi 6 h.
5
value in a data set? The set of numbers 5, 12, x, 2x, 10 and 18 has a mean
A Min C Julat of h. When each number is added by 3, the mean is 6 h.
d
Mean Range 5
(a) Cari nilai x.
B Median D Sisihan piawai Find the value of x.
Bh
Median Standard deviation
(b) Cari sisihan piawai asal bagi nombor itu.
Find the original standard deviation of the set of
2. Plot batang-dan-daun di bawah menunjukkan numbers.
suatu set data. (c) Dua nombor, h + 4 dan h − 4, ditambahkan
dn
The stem-and-leaf plot shows a data set.
ke dalam set nombor itu. Tentukan sama ada
sisihan piawai bagi set 8 nombor itu adalah
Batang Daun
lebih besar atau lebih kecil daripada set asal
iS
Stem Leaf
5 0 3 4 itu. Beri sebab anda.
Two numbers, h + 4 and h − 4, are added to the
6 2 5 6
ng set of numbers. Determine whether the standard
7 1 2 5 7 deviation for the set of 8 numbers is greater or
8 1 4 smaller than the original set. State your reason.
la
Kekunci: 6 | 2 bermaksud 62 mm (a) 5 + 12 + x + 2x + 10 + 18 = h
Key: 6 | 2 means 62 mm 6
45 + 3x = h …… 1
Pe
Apakah julat bagi data di atas? 6

What is the range of the above data? 45 + 3x + 6(3) = 6 h
A 27 C 30 6 5
n
B 31 D 34 63 + 3x = 6 h …… 2
6 5
ita
3. Plot kotak di bawah menunjukkan laju, dalam Gantikan 1 ke 2:

km/j, kereta di sebuah lebuh raya.
The box plot shows the speeds, in km/h, of cars in a 63 + 3x = 6 1 45 + 3x 2
rb
highway. 6 5 6
5(63 + 3x) = 6(45 + 3x)
BAB
ne
315 + 15x = 270 + 18x

45 = 3x
x = 15
8
Pe
70 80 90 100 110
(b) 5, 12, 15, 30, 10, 18
Separuh daripada pemandu memandu kurang x = 5 + 12 + 15 + 30 + 10 + 18 = 15
6
daripada x km/j. Apakah nilai x?
Half of the drivers drive less than x km/h. What is the s= 52 + 122 + 152 + 302 + 102 + 182 – 152
value of x? 6
A 75 = 7.8316
B 90
(c) Sisihan piawai bagi set 8 nombor itu adalah
C 85
lebih kecil daripada set 6 nombor itu kerana
D 100
dua nombor yang ditambahkan itu dekat
dengan min.

2. Markah sekumpulan 10 orang murid dalam suatu (b) Jika kedai itu memperoleh keuntungan
ujian mempunyai min 72 dan sisihan piawai 5. tambahan RM200 sehari dalam tempoh itu,
Hitung cari min baharu dan sisihan piawai baharu
The marks of a group of 10 students in a test has a mean bagi keuntungan harian kedai itu.
of 72 and a standard deviation of 5. Calculate If the shop obtains an extra profit of RM200 per day
(a) hasil tambah markah murid-murid itu. during that period, find the new mean and new
the sum of the marks of the students. standard deviation of the daily profit of the shop.
(b) hasil tambah kuasa dua markah murid-murid
itu. (a) Sisihan piawai
the sum of the squares of the marks of the students. = 10 938 340 – 1 8 750 2
2
7 7
= 1 562 620 
– 1 2502
d
(a) x = x
N = 
120 = RM10.95
Bh
72 = x
10 (b) Min baharu = 1 250 + 200 = RM1 450
x = 720 Sisihan piawai baharu = RM10.95
dn
Hasil tambah markah murid-murid ialah 720.
iS
(b) x2 – 722
5 =
10 4. Jadual di bawah menunjukkan maklumat bagi
2
25 = x – 5 184
10
ng suatu set data.
The table shows the information of a set of data.
Sisihan
la
2
x
= 5 209
10 Set Data piawai Median
x2 = 52 090 Set Data Standard Median
Pe
deviation
Hasil tambah kuasa dua markah murid-murid Asal
x1, x2, x3, … 6 3
ialah 52 090. Original
n
Baharu mx1 + 2, mx2 + 2,

q r
New mx3 + 2, …
ita
Nyatakan / State
rb
(a) nilai m jika q = 18

the value of m if q = 18
BAB
(b) nilai r jika m = 4
ne
the value of r if m = 4
3.
x 8 750
(a) Sisihan piawai baru = Sisihan piawai asal × m 8
Pe
x2 10 938 340

18 = 6 × m
Jadual di atas menunjukkan hasil tambah dan hasil m= 3
tambah kuasa dua bagi x dengan keadaan x ialah
(b) Median baru = (Median asal × m) + 2
keuntungan harian, dalam RM, bagi sebuah kedai
untuk 7 hari pertama pada bulan Januari 2014. r = 3m + 2
The table shows the sum and the sum of squares of x, = 3(4) + 2
where x is the daily profit, in RM, of a shop for the first = 14
7 days of January in the year 2014.
(a) Cari sisihan piawai keuntungan harian kedai
itu.
Find the standard deviation of the daily profit of the
shop.

5. Suatu set nombor, 3, p, 7, 2p + 3, 14 dan 18, 7. (a) Bilangan tin yang dikumpul oleh setiap
mempunyai min 10. murid perempuan dalam kelas 4A diberi oleh
A set of numbers, 3, p, 7, 2p + 3, 14 and 18, has a mean x1, x2, x3, …, x20. Min bagi bilangan tin yang
of 10.
dikumpul oleh murid perempuan ialah 25
(a) Cari / Find dan sisihan piawai ialah 6. Cari
(i) nilai p (ii) varians The number of cans collected by each girl in class
the value of p the variance 4A is given by x1, x2, x3, …, x20. The mean of the
(b) Setiap nombor dalam set itu didarabkan number of cans collected by the girls is 25 and the
dengan 4 dan kemudian ditolak dengan 2. standard deviation is 6. Find
Bagi set nombor ini, cari (i) jumlah bilangan tin yang dikumpulkan,
Each number in the set is multiplied by 4 and then x,
subtracted by 2. For this set of numbers, find the total number of cans collected, x,
(i) min (ii) sisihan piawai
d
(ii) hasil tambah kuasa dua bagi bilangan tin
the mean the standard deviation yang dikumpulkan, x2.
Bh
the sum of the squares of the number of cans
(a) (i) 3 + p + 7 + 2p + 3 + 14 + 18 = 10 collected, x2.
6 3p + 45 = 60 (b) Min bagi bilangan tin yang dikumpul oleh
3p = 15
murid lelaki dalam kelas 4A ialah 30 dan
p =5
dn
hasil tambah kuasa dua bilangan tin yang
(ii) Varians, s2
dikumpul ialah 11 388. Diberi bahawa jumlah
= 3 + 5 + 7 + 13 + 14 + 18 – 102
2 2 2 2 2 2
bilangan tin yang dikumpul oleh murid lelaki
iS
6
= 28.67 ialah 360. Cari varians bagi bilangan tin yang
(b) (i) Min baharu = 4(10) – 2 = 38 dikumpul oleh semua murid dalam kelas itu.
(ii) Sisihan piawai baharu = 4 × 
28.67 The mean of the number of cans collected by the
= 21.42
ng boys in class 4A is 30 and the sum of the squares
of the number of cans collected is 11 388. Given
that the total number of cans collected by the boys
la
is 360. Find the variance of the number of cans
collected by all the students in the class.
Pe
(a) (i) x = x
6. Satu set data mengandungi 15 nombor positif. Diberi N
bahawa ∑(x – x)2 = 900 dan ∑x2 = 3 060, hitung 25 = x
A set of data consists of 15 positive numbers. Given that 20
n
∑(x – x)2 = 900 and ∑x2 = 3 060, calculate x = 500

ita
(a) varians.
the variance. (ii) 6 =x2 – 252
(b) min 20
2
rb
36 = x – 625
the mean.
20
BAB
x2 = 661
(a) Varians, s2 = ∑(x –
x)2
ne
20
N
900 x2 = 13 220
=
8
Pe
15 (b) y = y
= 60 N
30 = 360
∑x2 N
(b) s2 = – x2
N N = 12
60 = 3 060 – x 2 Bagi semua murid,
15
varians = 13 220 + 11 388 – 1 500 + 360 2
2
x 2 = 144
20 + 12 20 + 12
x = 12
24 608 –1 860 2
32 2
= = 46.73
32

Sudut KBAT
1. Plot kotak di sebelah menunjukkan jisim, dalam kg, sampel Mesin B
Machine B
bungkusan gula yang diambil daripada dua buah mesin, A
dan B, yang dihasilkan di bahagian pembungkusan.
Mesin A
The box plot shows the masses, in kg, of sugar sample packs taken Machine A
from two machines, A and B, produced in packaging section.
(a) Hitung julat antara kuartil jisim bungkusan gula bagi 1.4 1.5 1.6
setiap mesin. Apakah kesimpulan yang dapat dibuat
daripada dua nilai ini?
d
Calculate the interquatile range of the masses of sugar packs for each machine. What conclusion can be made from
these two values?
Bh
(b) Jika sebungkus gula diambil daripada sampel tersebut, berapakah kebarangkalian jisim gula tersebut
adalah kurang daripada 1.48 kg bagi setiap mesin?
If a pack of sugar is taken from the sample, what is the probability of the mass of the sugar is less than from 1.48 kg
for each machine?
dn
(a) Bagi mesin A, julat antara kuartil = 1.53 – 1.48
= 0.05
iS
Bagi mesin B, julat antara kuartil = 1.55 – 1.42
= 0.13
ng
Julat antara kuartil bagi mesin A adalah lebih kecil berbanding mesin B. Ini menujukkan 50% daripada
sampel bagi mesin B terserak lebih besar berbanding dengan mesin A.
la
(b) Bagi mesin A, kebarangkalian jisim bungkusan gula tersebut adalah kurang daripada 1.48 kg ialah 0.25
Pe
(25%) manakala bagi mesin B ialah 0.5 (50%).
2. Set A mempunyai enam nombor dengan sisihan piawai 3 dan set B mempunyai empat nombor dengan sisihan
n
piawai 5. Kedua-dua set nombor itu mempunyai min yang sama. Jika dua set nombor itu digabungkan, cari
nilai varians.
ita
Set A of six numbers has a standard deviation of 3 and set B of four numbers has a standard deviation of 5. Both sets of
numbers have an equal mean. If the two sets of numbers are combined, find the variance.
Katakan min bagi set A dan set B ialah m. Katakan mewakili sisihan piawai bagi gabungan set
rb
m = ∑a ∑a2 + ∑b2
–1
∑a + ∑b 2
6+4 2
s2 =
BAB
6 6+4
ne
∑a = 6m
6m + 4m 2
–1 2
2 6m2 + 54 + 4m2 + 100
32 = a – m2 =
6+4 6+4
6 8
Pe
54 = ∑a2 – 6m2 10m 2

–1 2
10m2 + 154
∑a2 = 6m2 + 54 =
10 10
m = ∑b 10m2 + 154
= – m2
6 10
∑b = 4m
10m2 + 154 – 10m2
2
52 = b – m2
=
10 +
4
100 = ∑b2 – 4m2 = 15.4 +
∑b2 = 4m2 + 100 + KBAT Ekstra

Module &
MORE
Mathematics
ANSWERS
Chapter 8
B
BA
Sukatan Serakan Data Tak Terkumpul
Analisis Soalan SPM

Serakan
8.1
Kertas 2017 2018
Dispersion 1
2 3 3
.
NOTA IMBASAN
hd
1. Serakan bagi suatu set data menunjukkan Tip
bagaimana sebaran nilai-nilai dalam set data
.B
Sukatan kecenderungan memusat / Measures of central tendencies
itu di sekitar satu nilai memusat seperti min. • Mod – Nilai yang paling kerap berulang dalam set data.
Dispersion of a set of data indicate how the values Mode – The most frequence value in a set of data.
in the data are spread around a central value such as • Median – Nilai yang berada di tengah-tengah apabila data disusun
dn
mean. mengikut tertib menaik atau menurun.
Median – The value in the middle of a data when arranged in ascending or
descending order.
Jumlah nilai data Σfx
• Min, x– = =
Bilangan data
S
Σf
Mean, –x = Sum of values of data = Σfx
Number of data Σf
gi
an
1. Bandingkan dan tafsirkan serakan bagi dua set data berikut. 1
Compare and interpret the dispersion of the following two sets of data.
l
Pe
Contoh
Plot batang-dan-daun di bawah menunjukkan umur pesakit yang dirawat di dua buah klinik, A dan B.
The stem-and-leaf plots show the ages of patients treated in two clinics, A and B.
n
Umur Pesakit di Klinik A Umur Pesakit di Klinik B

Ages of Patients in Clinic A Ages of Patients in Clinic B
ta

Stem Leaf Stem Leaf
bi
0 2 7 9 0
1 0 2 6 9 1
2 1 5 5 7 2 1 4 5 6 7
er
3 0 1 2 8 3 0 3 3 3 6 7 8 8 9
4 4 7 8 4 1 2 5 5 6 8 9
5 0 3 3 5
n
Kekunci: 1 | 2 bermaksud 12 tahun.

Pe
Key: 1 | 2 means 12 years old.
Penyelesaian:
Umur pesakit yang dirawat di klinik A tertabur daripada umur 2 tahun hingga 53 tahun manakala di klinik
B, umur pesakit tertabur daripada 21 tahun hingga 49 tahun. Oleh itu, serakan bagi umur pesakit di klinik
A adalah lebih besar berbanding dengan di klinik B, yang kebanyakan umurnya lebih tertumpu pada umur
30 hingga 39 tahun.
The ages of patients treated in clinic A are distributed from 2 until 53 years old whereas in clinic B, the ages of patients are
distributed from 21 until 49 years old. Thus, the dispersion of ages of patients in clinic A is larger than in clinic B, which
most of the ages are concentrated at the age of 30 to 39 years old.

(a) Plot batang dan daun di bawah menunjukkan (b) Plot titik di bawah menunjukkan bilangan emel
masa yang diambil, dalam minit, oleh yang dihantar oleh tiga orang pekerja, P, Q dan
sekumpulan pelajar menulis sebuah karangan R, dalam sebuah syarikat dalam suatu bulan
dalam kelas tingkatan 4 Amanah dan 4 Bijak. tertentu.
The stem-and-leaf plots show the time taken, in The dot plots show the number of emails sent by three
minutes, by a group of students writing an essay in workers, P, Q and R, in a company in a certain month.
class of form 4 Amanah and 4 Bijak.
Bilangan Emel Dihantar oleh Pekerja P
Masa yang Diambil bagi kelas 4 Amanah Number of Emails Sent by Worker P
Time Taken in class 4 Amanah
.
hd
Batang Daun
Stem Leaf
2
3 8 8 9
.B
4 2 2 3 4 5 5 9 9
5 0 2
6 20 30 40 50 60 70 80
dn
Masa yang Diambil bagi kelas 4 Bijak

Time Taken in class 4 Bijak
S
Batang Daun Bilangan Emel Dihantar oleh Pekerja Q
Stem Leaf Number of Emails Sent by Worker Q
gi
2 4 7
3 3 3 8
4 4 6 6
an
5 5 5 9
6 1 3
l
20 30 40 50 60 70 80
Pe
Kekunci: 3 | 8 bermaksud 38 minit.

Key: 3 | 8 means 38 minutes. Bilangan emel / Number of emails
The time taken in class 4 Amanah is distributed between 38

Masa yang diambil bagi kelas 4 Amanah tertabur
n
and 52 minutes whereas the time taken in class 4 Bijak is Bilangan Emel Dihantar oleh Pekerja R
di antara between
distributed 38 hingga 2452and
minit63manakala
minutes. bagi
Thus,kelas
the Number of Emails Sent by Worker R
ta
4 Bijak tertabur di antara 24 hingga 63 minit.

dispersion of class 4 Bijak is larger than class 4 Amanah,
Oleh
that most itu,
of theserakan bagi kelasbetween
time are concentrated 4 Bijak adalah
42 and
49lebih besar daripada kelas 4 Amanah, yang
minutes.
bi
kebanyakan masanya tertumpu pada 42 hingga

49 minit.
BAB
er
20 30 40 50 60 70 80
n

8
Pe
The number of
Bilangan emails
emel yangsent dihantar
by employee P ispekerja
oleh uniformlyP
distributed
tertabur between
seragam20di and 80 emails,
antara employee
20 hingga Q is
80 buah
distributed between 30 and 70 emails whereas
emel, pekerja Q tertabur di antara 30 hingga 70employee R
is buah
distributed between 40 and 60 emails.
emel manakala bagi pekerja R tertabur diThus, the
distribution of the number of emails sent by employee P is
antara 40 hingga 60 buah emel. Oleh itu, serakan
larger, followed by employee Q and the distribution of
bilangan emel dihantar oleh pekerja P adalah
employee R is the smallest, that most of the emails sent
lebih besarondiikuti
concentrated oleh pekerja Q dan serakan
50 emails.
bagi pekerja R adalah yang terkecil dengan
kebanyakan emel dihantar tertumpu pada 50
buah emel.

2. Jawab soalan bagi setiap perwakilan data berikut. 3

Answer the questions for each of the following data representations.
(a) Plot batang-dan-daun di bawah menunjukkan jangka hayat, dalam jam, bagi dua jenama mentol, S dan T.
The stem-and-leaf plots show the lifespan, in hours, of two brands of bulbs, S and T.
Jangka Hayat Mentol Jenama S Jangka Hayat Mentol Jenama T
Lifespan of Bulb Brand S Lifespan of Bulb Brand T
.
hd
60 70 80 90 100 110 60 70 80 90 100 110
Bilangan jam / Number of hours Bilangan jam / Number of hours
(i) Hitung min jangka hayat, dalam jam, bagi kedua-dua jenama mentol.
.B
Calculate the mean of the lifespan, in hours, for both brands of the bulbs.
(ii) Bandingkan serakan bagi jangka hayat dengan min untuk kedua-dua jenama mentol.
Compare the dispersion of the lifespan with the mean for both brands of the bulbs.
dn
(iii) Buat satu kesimpulan tentang jenama mentol yang lebih baik.
Make a conclusion about the better brand of the bulb.
Meanjangka
(i) Min of the lifespan
hayatfor bulb
bagi brand Sjenama S
mentol Meanjangka
Min of the lifespan
hayatfor bulb
bagi brand Tjenama T
mentol
S
60 + 2(70) + 2(75) + 3(80) + 85 + 90 2(95) + 4(100) + 3(105) + 110
= =
10 10
= 76.5 hours
jam jam
gi
= 101.5 hours
an
(ii) Jangka hayat
The lifespan bagi brand
for bulbs mentol jenama
S are S tertabur
distributed betweendi
60antara
and 90 60 hingga
hours whereas90for
jam manakala
brand bagi jenama
T are distributed betweenT
95 and
pula 110 hours.
tertabur The dispersion
di antara 95 hinggaof the
110values
jam.ofSerakan
data for brand S are data
nilai-nilai widely distributed
bagi jenamafrom the mean
S adalah value
tertabur
whereas
luas the values
daripada of data
nilai minfor brand T are
manakala distributed
nilai-nilai closebagi
data to the mean value.
jenama Thus, the
T tertabur dispersion
hampir of the nilai
dengan lifespan for
min.
l
bulbs brand
Oleh S are larger
itu, serakan than hayat
jangka of brand T. mentol jenama S adalah lebih besar daripada jenama T.
bagi
Pe
Bulb of brand
(iii) Mentol jenamaT is T
better thanlebih
adalah brandbaik
S because the mean
daripada of theS lifespan
jenama keranaisnilai
longer andjangka
min the dispersion
hayatnyais smaller,
lebih which
lama
shows
dan that it is more
serakannya consistent.
lebih kecil yang menunjukkan ia lebih konsisten.
n
ta
(b) Plot titik di bawah menunjukkan harga, dalam RM, bagi 12 keping cakera padat yang dijual di Kedai
Muzika dan Kedai Irama.
bi
The dot plots show the prices, in RM, of 12 compact discs sold in Kedai Muzika dan Kedai Irama.
Harga Cakera Padat di Kedai Muzika Harga Cakera Padat di Kedai Irama
BAB
er
Prices of Compact Discs in Kedai Muzika Prices of Compact Discs in Kedai Irama

n
Stem Leaf Stem Leaf

8 2 0 2 5 8 2
Pe
3 3 3 5 8 9 3
4 0 4 5 4 2 5 9
5 5 0 1 1 4 8 8
6 6 0 1 3
Kekunci: 4 | 0 bermaksud RM40.

Key: 4 | 0 means RM40.
(i) Hitung min harga bagi sekeping cakera padat di Kedai muzika dan Kedai Irama.
Calculate the mean price of a compact disc in Kedai Muzika and Kedai Irama.

(ii) Bandingkan serakan harga daripada min bagi cakera padat yang dijual di Kedai muzika dengan
Kedai Irama.
Compare the dispersion of the prices from the mean for compact discs sold in Kedai Muzika and Kedai Irama.
(iii) Kedai yang manakah menjual cakera padat dengan harga lebih murah? Berikan sebab anda.
Which shop sells compact disk at the cheaper price? State your reason.
Meanharga
(i) Min price indiKedai
KedaiMuzika
Muzika Meanharga
Min price indiKedai
KedaiIrama
Irama
20 + 22 + 25 + 28 + 33 + 33 + 35 + 38 42 + 45 + 49 + 50 + 51 + 51 + 54 + 58
+ 39 + 40 + 44 + 45 + 58 + 60 + 61 + 63
= =
.
12 12
hd
= RM33.50 = RM53.5
The dispersion
(ii) Serakan bagi of the prices
harga cakerafor padat
compact discsdijual
yang sold indiKedai Muzika
Kedai are between
Muzika adalah RM20 and RM45
di antara RM20whereas
hinggainRM45
Kedai
.B
Irama are between
manakala di Kedai RM42
Iramaandadalah
RM63. The dispersion
antara RM42ofhingga
the values of data
RM63. in Kedainilai-nilai
Serakan Muzika anddata
Kedai Irama
bagi are
Kedai
distributed
Muzika danclose
Kedaito Irama
each mean
adalahvalue. Thus, hampir
tertabur the dispersion
dengan of nilai
the prices of compact discs Oleh
min masing-masing. in both
itu,shops are
serakan
approximately
harga cakera the
padatsame,
di which are distributed
kedua-dua in a group.
kedai adalah hampir sama, iaitu tertabur secara berkelompok.
dn
Kedai Muzika
(iii) Kedai Muzikasells compactcakera
menjual disc at the cheaper
padat priceharga
dengan because the mean
yang lebihvalue
murahis smaller
kerana compared to Kedaiyang
nilai minnya Irama.
lebih
kecil berbanding dengan Kedai Irama.
S
8.2 Sukatan Serakan
gi
an
Measures of Dispersion
NOTA IMBASAN
l
Pe
1. Sukatan serakan bagi data tak terkumpul: 3. Jika setiap nilai dalam set data itu ditambah atau
Measures of dispersion of an ungrouped data: ditolak dengan suatu nilai pemalar, julat, julat antara
(a) Julat = Nilai terbesar – Nilai terkecil kuartil, varians dan sisihan piawai tidak berubah.
Range = Largest value – Smallest value If each value in the set of data is added or subtracted with a
n
(b) Julat antara kuartil constant value, the range, interquartile range, variance and
= Kuartil atas (Q3) – Kuartil bawah (Q1) standard deviation remain unchanged.
ta
Interquartile range
4. Jika setiap nilai dalam set data itu didarabkan dengan
= Upper quartile (Q3) – Lower quatile (Q1)
suatu pemalar k, maka
bi
(c) Varians / Variance If each value in the set of data is multiplied by a constant k,
∑x2 – 2 –2
∑(x – x)
2 = – (x) atau/or 2 = then
N N
BAB
er
(a) julat baharu = k × julat asal

(d) Sisihan piawai / Standard deviation new range = k × original range
–2 (b) julat antara kuartil baharu = k × julat antara kuartil
 = ∑x – (x) – 2 atau/or  = ∑(x – x)
2
n
N N asal
new interquartile range = k × original interquartile range 8
Pe
2. Plot kotak / Box plot (c) varians baharu = k × varians asal

2
new variance = k2 × original variance

Kuartil bawah, Q1 Kuartil atas, Q3 (d) sisihan piawai baharu = k × sisihan piawai asal
Lower quartile, Q1 Upper quartile, Q3
new standard deviation = k × original standard deviation
Nilai minimum Median Nilai maksimum

Minimum value Median Maximum value Info
Kuartil bawah juga dikenali sebagai kuartil pertama manakala
kuartil atas dikenali sebagai kuartil ketiga.
Lower quartile is also known as first quartile whereas upper quartile is
known as third quartile.
1 2 3 4 5 6 7

3. Hitung julat bagi set data berikut. 2

Calculate the range of the following sets of data.
Contoh
Nilai terbesar = 28 (a) 28, 37, 27, 40, 26, 35, 31, 23 (b) 49, 51, 43, 57, 52, 47, 35, 53,
Largest value
44
9, 13, 5, 25, 17, 28 Range = 40 – 23
Julat
Nilai terkecil = 5 Range = 57 – 35
Smallest value
= 17 Julat
Penyelesaian: = 22
Julat / Range
(c) 15.8, 8.4, 19.7, 25.5, 31.8 (d) 2.8, 1.1, 2.4, 3.9, 3.1, 4.2
.
= 28 – 5
hd
= 23 Tip
Range = 31.8 – 8.4
Julat Range
Julat = 4.2 – 1.1
Julat / Range
= 23.4 = 3.1
= Nilai terbesar – Nilai terkecil
.B
= Largest value – Smallest value
dn
Contoh
2 29, 40, 73, 85, 16, 31, 59, 48
S
1 30, 42, 25, 71, 58, 37, 49 Susun data mengikut tertib menaik.
Penyelesaian:
Penyelesaian:
25, 30, 37, 42, 49, 58, 71
Tip
gi 16, 29, 31, 40, 48, 59, 73, 85
an
• Kuartil bawah, Q1 ialah median bagi
separuh bahagian bawah data tersebut.
Q1 = 29 + 31 Q3 = 59 + 73
l
Julat antara kuartil Lower quatile, Q1 is the median of the lower
2 2
Pe
Interquartile range half of the data.

• Kuartil atas, Q3 ialah median bagi
= 30 = 66
= 58 – 30 separuh bahagian atas data tersebut. Julat antara kuartil
= 28 Upper quatile, Q3 is the median of the upper Interquatile range
half of the data.
n
• Julat antara kuartil / Interquartile range = 66 – 30

= Q3 – Q1 = 36
ta
bi
(a) 25, 17, 35, 40, 29, 43, 9 (b) 43, 27, 52, 60, 31, 28, 16, 41 (c) 4.7, 3.6, 3.8, 3.9, 2.9, 4.2, 5.8,
3.8, 3.2
BAB
er
9, 17, 25, 29, 35, 40, 43 16, 27, 28, 31, 41, 43, 52, 60
2.9, 3.2, 3.6, 3.8, 3.8, 3.9, 4.2, 4.7, 5.8
Q1 Median Q3

n
Q1 Median Q3
8 Q1 Median Q3
Interquartile
antararange
Pe
Julat kuartil
= Q3 – Q1 Q1 = 27 + 28 = 27.5
2
= 40 – 17 43 + 52 = 47.5
= 23 Q3 = Q1 = 3.2 + 3.6 Q3 = 4.2 + 4.7
2 2 2
= 3.4 = 4.45
Julat antararange
Interquartile kuartil
= Q3 – Q1 Julat antararange
Interquartile kuartil
= 47.5 – 27.5 = Q3 – Q1
= 20 = 4.45 – 3.4
= 1.05


Contoh
Tip
Skor / Score 1 2 3 4 5
Rumus menghitung Q1 dan Q3 daripada data dalam
Kekerapan / Frequency 4 5 11 9 3 bentuk jadual kekerapan:
Formula to calculate Q1 and Q3 from data in the form of
frequency table:
Penyelesaian:
Q1 = data ke- 1 n
 Q3 = Data ke- 3 n  
.
Skor / Score 1 2 3 4 5 4 4
hd
1 n th data 3 n th data
Kekerapan / Frequency 4 5 11 9 3 4  4  
+ = + = + = + = dengan keadaan / where
Kekerapan longgokan
Cumulative frequency 4 9 20 29 32 n = Jumlah kekerapan
.B
Total frequency
Q1 terletak di sini. Q3 terletak di sini.

Q1 lies here. Q3 lies here.
Kesalahan Lazim
dn
Q1 = Data ke-  14 × 32 Q3 = Data ke-  34 × 32 Menggunakan nilai kedudukan kuartil bawah dan
kuartil atas.
1  3 
Using the position values of lower quartile and upper quartile.
S
4 × 32 th data 4 × 32 th data Julat antara kuartil / Interquartile range
= 24 – 8
= Data ke-8 = Data ke-24
gi
= 16
8th data 24th data
= 2 = 4
an
Data skor.
Score data.
Julat antara kuartil / Interquartile range = 4 – 2
=2
l
Pe
(a) (b)
Mata Bilangan anak
0 1 2 3 4 0 1 2 3 4
Points Number of children
n
Kekerapan Kekerapan
3 5 9 6 1 5 13 17 4 1
Frequency Frequency
ta
Points
Mata 0 1 2 3 4 Number of children
Bilangan anak 0 1 2 3 4
bi
Frequency
Kekerapan 3 5 9 6 1 Kekerapan
Frequency 5 13 17 4 1
Cumulative
Kekerapan Kekerapan
Cumulative
3 8 17 23 24 5 18 35 39 40
BAB
frequency frequency
er
longgokan longgokan
QQ lies
terletak
Q111lies here lies
Q33 terletak terletak
Q1 Q di sini.
1 lies here.
terletak
Q3 Q di sini.
3 lies here.
n
di sini.
here. here.
di sini.
1 8
= 1 × 402 th data
Q1 = DataQ1ke-
Pe
1
= 1 × 242 th value
Q1 = NilaiQ1ke- 4
4 = 10th data
= Data ke-10
= Nilai ke-6= 6th value = 1 =1
= 1 =1
3 Q3 = Nilai = 1 3 × 402
Q3ke-
Q3ke-
Q3 = Nilai = 1 × 242 th value 4
4 = 20th data
= Nilai ke-30
= 18th value
= Nilai ke-18 = 2 =2
= 3 =3
Interquartile
Julat range = 2 – 1
antara kuartil
Interquartile
antara kuartil =1
=2


Contoh
Tip 2 1.6, 1.8, 2.3, 2.5, 2.8, 3.4
1 9, 12, 14, 20, 35
Σx Penyelesaian:
Penyelesaian: N
• Varians / Variance x x2
Min / Mean σ2 =
Σx2
– (–x)2 atau/or
90 N 1.6 2.56
x– = = 18 Σ(x – –x)2
5
.
σ2 = 1.8 3.24
N
hd
–2 • Sisihan piawai / Standard deviation
x (x – x) 2
2.3 5.29
σ = Σx – (x) – 2 atau/or
9 81 N 2.5 6.25
–
Σ(x – x)2
.B
12 36 σ=
N
2.8 7.84
14 16 dengan keadaan / where 3.4 11.56
N = bilangan data / number of data
dn
20 4 ∑x = 14.4 ∑x2 = 36.74
35 289 Min / Mean
– 2 = 426 – 14.4
∑x = 90 ∑(x – x) x= = 2.4
6
S
Sisihan piawai ialah
Varians Sisihan piawai punca kuasa dua Varians Sisihan piawai
Variance Standard deviation
Variance
σ2 =
N
–2
∑(x – x)
σ = 
85.2
Standard deviation varians.
gi
Standard deviation is the
square root of variance.
σ =
2 ∑x2
N
–2
– (x) σ = 
=
0.36
0.6
an
426 = 9.23 36.74
= = 85.2 = – 2.42
5 6
= 0.36
l
Pe
(a) 142, 144, 148, 149, 153, 156, 157, 163, 165 (b) 6.1, 6.3 6.3, 6.5, 7.2, 7.4, 7.8
1 377
Min, x– =
Mean, = 153 x x2
n
9
–2 6.1 37.21
x (x – x)
ta
6.3 39.69
142 121
6.3 39.69
bi
144 81
6.5 42.25
148 25
BAB
7.2 51.84
er
149 16
7.4 54.76
153 0
n
7.8 60.84
8 156 9
∑x = 47.6 ∑x = 326.28
2
Pe
157 16
47.6
163 100 Min, x– =
Mean, = 6.8
7
165 144
– 2 = 512 Variance
Varians Standard
Sisihan deviation
piawai
∑x = 1 377 ∑(x – x)
∑x2 –
Variance σ =
2
– (x)2
σ = 0.37
Varians Standard
Sisihandeviation
piawai N
∑(x – –2
x) 326.28 = 0.61
σ =
2 
σ = 56.89 = – 6.82
N 7
512 = 7.54
= = 56.89 = 0.37
9


Contoh
(a) Umur / Age 13 14 15 16 17
Mata / Points 0 1 2 3 4 Kekerapan
21 18 25 16 20
Kekerapan / Frequency 3 5 4 3 1 Frequency
Penyelesaian: x f fx fx2
13 21 273 3 549
.
x f fx fx2
hd
14 18 252 3 528
0 3 0 0
15 25 375 5 625
1 5 5 5
16 16 256 4 096
.B
2 4 8 16
17 20 340 5 780
3 3 9 27
∑f = 100 ∑fx = 1 496 ∑fx2 = 22 578
4 1 4 16
dn
f = 16 ∑fx = 26 ∑fx2 = 64 1 496
Min, x– =
Mean,
Mean, = 14.96
100
Varians
Variance SisihanDeviation
piawai
S
Min / Mean Variance Standard
Standard deviation
– 26 ∑fx 2
–
x= = 1.625 σ2 = – (x)2 σ = 1.98
16 ∑f
Varians Sisihan piawai gi =

22 578
100
– 14.962
= 1.41
an
Variance Standard deviation = 1.98
2
∑fx –2
σ2 = – (x) σ = 
1.36
∑f
l
= 1.17
Pe
64 (b) Jisim (kg)

= – 1.6252
16 40 50 60 70 80
Mass (kg)
= 1.36 Kekerapan
4 15 11 13 7
n
Frequency
ta
Tip x f fx fx2
Bagi data dalam jadual kekerapan, 40 4 160 6 400
bi
For data in frequency table,

50 15 750 37 500
Σfx
BAB
60 11 660 39 600
er
Σf
• Varians / Variance
Σfx2 Σf(x – –x)2
70 13 910 63 700
σ2 = – (–x)2 atau / or σ2 =
n
Σf Σf 80 7 560 44 800
• Sisihan piawai / Standard deviation 8
∑f = 50 ∑fx = 3 040 ∑fx = 192 000
2
Pe
2
σ = Σfx – (–x)2 atau/ or
Σf
3 040
σ = Σf(x – x)
–2
Min, x– =
Mean,
Mean, = 60.8
Σf 50
Variance
Varians
Variance SisihanDeviation
Standard
Standard piawai
deviation
dengan keadaan / where 2
∑fx –2
f = kekerapan / frequency σ2 = – (x) σ = 
143.36
∑f
= 11.97
192 000
= – 60.82
50
= 143.36

8. Jawab soalan berdasarkan dua set data yang diberi. 3

Answer the following questions based on the two sets of data given.
Contoh
(a) Data di bawah menunjukkan jisim, dalam kg,
1 Data di bawah menunjukkan markah yang bagi dua kumpulan murid.
diperoleh Kavya dan Jia Mei dalam satu The data shows the masses, in kg, of two groups of
pertandingan. students.
The data shows the marks obtained by Kavya and Jia
Mei in a competition. Kumpulan A : 41, 43, 44, 47, 50, 52, 54, 55
Group A
.
Kavya: 74, 75, 76, 76, 77, 77, 86
hd
Jia Mei: 70, 71, 73, 75, 78, 80, 82 Kumpulan B : 43, 51, 52, 53, 54, 54, 55, 57
Group B:
(i) Hitung julat dan julat antara kuartil bagi markah
Kavya dan Jia Mei. (i) Hitung julat dan julat antara kuartil bagi
.B
Calculate the range and interquartile range of Kavya’s jisim kedua-dua kumpulan.
and Jia Mei’s marks. Calculate the range and interquartile range of
(ii) Huraikan serakan markah bagi Kavya dan Jia the masses of both groups.
dn
Mei.
Describe the dispersion of Kavya’s and Jia Mei’s marks. (ii) Huraikan serakan jisim bagi kedua-dua
(iii) Apakah kelebihan menghuraikan serakan kumpulan.
S
Describe the dispersion of masses of both
menggunakan julat antara kuartil? groups.
What is the advantage of describing dispersion using
interquartile range?
gi (iii) Antara julat dan julat antara kuartil, yang

manakah menghuraikan serakan bagi
an
Penyelesaian: jisim kedua-dua kumpulan dengan lebih
(i) Julat markah Kavya / Range of Kavya’s mark tepat? Berikan sebab anda.
Which one, the range or interquartile range,
l
= 86 – 74 = 12 describing dispersion of masses of both groups
Pe
Julat markah Jia Mei / Range of Jia Mei’s mark more accurately? Give your reason.
= 82 – 70 = 12
Julat antara kuartil bagi markah Kavya Range jisim
(i) Julat of group A
kumpulan A
Interquartile range for Kavya’s mark = 55 – 41 = 14
n
= 77 – 75 = 2
Julat antara kuartil bagi markah Jia Mei Rangejisim
Julat of group B
kumpulan B
ta
Interquartile range for Jia Mei’s mark = 57 – 43 = 14

= 80 – 71 = 9 Interquartile
Julat antararange of group
kuartil bagi A
kumpulan A
bi
52 + 54 43 + 44
(ii) Julat bagi kedua-dua mereka adalah sama tetapi = – = 9.5
2 2
BAB
er
serakan markah Kavya lebih kecil antara 74 Interquartile

Julat antararange of group
kuartil B
bagi kumpulan B
hingga 77 dengan nilai ekstrem, 86. Manakala 54 + 55 51 + 52
= – =3
markah Jia Mei terserak secara seragam antara 2 2
n
8 70 hingga 82. The range

(ii) Julat of masses
jisim bagi ofkedua-dua
both groups are the same
kumpulan
The range for both of them are the same but the
Pe
but the dispersion

adalah of group
sama tetapi A is uniform
serakan between
kumpulan
dispersion for Kavya’s mark is smaller between 74 and
77 with an extreme value, 86. Whereas Jia Mei’s mark A adalah seragam antara 41 hinggaB 55.
41 and 55. Whereas, the masses of group are
are evenly dispersed from 70 to 82. dispersed smaller between 51 and 57 with an
Manakala, jisim kumpulan B terserak
extreme value, 43.
lebih kecil antara 51 hingga 57 dengan
(iii) Kelebihan menghuraikan serakan menggunakan nilai ekstrem, 43.
dengan julat antara kuartil ialah ia tidak
dipengaruhi nilai ekstrem. Interquartile
(iii) Julat antararange can describe
kuartil dispersion
dapat menghuraikan
The advantage of describing by using interquartile better because
serakan it does
dengan nottepat
lebih takingkerana
the extreme
ia tidak
range is that it does not affected by extreme value. value into thekira
calculation.
mengambil nilai ekstrem dalam data.

2 Perbelanjaan harian bagi Syafiq ialah RM1.80, (b) Tinggi anak pokok dalam sebuah tapak semaian
RM1.90, RM2.20, RM2.40, RM2.40, RM2.50, ialah 11.0 cm, 10.7 cm, 11.3 cm, 10.9 cm, 10.2 cm,
RM2.60 dan RM2.80. 11.9 cm, 10.6 cm, 11.5 cm dan 11.3 cm.
Syafiq’s daily expenses are RM1.80, RM1.90, RM2.20, The heights of young plants in a nursery are 11.0 cm,
RM2.40, RM2.40, RM2.50, RM2.60 and RM2.80. 10.7 cm, 11.3 cm, 10.9 cm, 10.2 cm, 11.9 cm, 10.6 cm,
11.5 cm and 11.3 cm.
(i) Hitung julat antara kuartil, varians dan sisihan (i) Hitung julat antara kuartil, varians dan
piawai bagi perbelanjaan harian Syafiq. sisihan piawai bagi data di atas.
Calculate the interquartile range, variance and Calculate the interquartile range, variance and
standard deviation of Syafiq’s daily expenses.
.
standard deviation of the above data.
hd
(ii) Antara sisihan piawai dan julat antara kuartil, (ii) Antara sisihan piawai dan julat antara
yang manakah menunjukkan sukatan yang kuartil, yang manakah menunjukkan
lebih baik bagi menghuraikan serakan data di sukatan yang lebih baik bagi menghuraikan
.B
atas? serakan data di atas?
Which one, standard deviation or interquartile range, Which one, standard deviation or interquartile
shows the better measure to describe the dispersion of range, shows the better measure to describe the
the above data? dispersion of the above data?
dn
(i) 10.2, 10.6, 10.7, 10.9, 11.0, 11.3, 11.3,
Penyelesaian: 11.5, 11.9
S
(i) Julat antara kuartil / Interquartile range Interquartile
Julat antararange
kuartil
2.5 + 2.6 1.9 + 2.2 11.3 + 11.5 10.6 + 10.7
= – = RM0.50 = –
gi
2 2 2 2
Min / Mean, = 11.4 – 10.65 = 0.75
an
–x = 18.60 = 2.325
8 Mean
Min
– 99.4
Varians / Variance x= = 11.04
9
l
∑x2
Pe
–2
σ2 = – (x) Variance
Varians
N
∑x2 –2
1.82 + 1.92 + 2.22 + 2.42 + 2.42 σ2 = – (x)
N
+ 2.52 + 2.62 + 2.82
n
= – 2.3252 10.22 + 10.62 + 10.72

8
+ 10.92 + 112 + 11.32
ta
44.06
= – 2.3252 + 11.32 + 11.52 + 11.92
8 = – 11.042
9
bi
= 0.102
1 099.94
= – 11.042
Sisihan piawai / Standard deviation 9
BAB
er
σ = 
0.102 = 0.334
= 0.32
Standardpiawai
deviation
n
Sisihan / Standard deviation

(ii) Sisihan piawai adalah sukatan yang lebih baik  8
σ = 0.334
Pe
berbanding julat antara kuartil kerana setiap = 0.58

nilai dalam data diambil kira dalam pengiraan.
Standard deviation is a better measure compared to
interquartile range because each value in the data are
(ii) Standard
Sisihan deviation
piawai is adalah
a better measure
sukatancompared
yang
to interquartile
lebih range because
baik berbanding every
julat valueskuartil
antara in the
taking into the calculation.
data
keranaare setiap
taking into
nilaithe calculation.
dalam data diambil kira
dalam pengiraan.

9. Bina plot kotak bagi set data yang diberikan. 3

Construct the box plot for the given sets of data.
Contoh
70, 55, 60, 75, 60, 85, 40 Tip

Langkah-langkah membina plot kotak:
Penyelesaian: Steps to construct box plot:
40, 55, 60, 60, 70, 75, 85   Susun data dalam tertib menaik.
 Cari nilai minimum, Q1, median, Q3 dan nilai maksimum.
.
Find the minimum value, Q1, median, Q3 and maximum value.
Q1 Median Q3
hd
 Lukis skala yang merangkumi nilai minimum dan maksimum.
Draw a scale that includes minimum value and maximum value.
Nilai minimum / Minimum value = 40  Lukis sebuah kotak yang menghubungkan nilai Q1 dan Q3.
Draw a box that connects the values of Q1 and Q3.
Q1 = 55
.B
 Lukis satu garis dalam kotak tersebut yang mewakili median.
Median / Median = 60  Draw a line in the box that represents median.
Q3 = 75  Tandakan titik nilai minimum pada skala dan sambungkan dengan
sisi kotak yang mewakili Q1.
dn
Nilai maksimum / Maximum value = 85 Mark the minimum value with a point on the scale and join with the side of

 Tandakan titik nilai maksimum pada skala dan sambungkan
dengan sisi kotak yang mewakili Q3.
Mark the maximum value with a point on the scale and join with the side of
S
40 50 60 70 80 90

gi
an
(a) 20, 19, 12, 18, 24, 17, 22 (b) 3.3, 3.9, 5.0, 5.7, 4.4, 2.9, 5.2, 1.8, 5.4
l
Pe
12, 17, 18, 19, 20, 22, 24 1.8, 2.9, 3.3, 3.9, 4.4, 5.0, 5.2, 5.4, 5.7
n
ta
Minimum
Nilai value = 12
minimum 2.9 + 3.3 5.2 + 5.4
Q1 = Q3 =
Q1 = 17 2 2
= 3.1 = 5.3
bi
Median = 19
Q3 = 22
BAB
Maximum
Nilai value
maksimum = 24
er
Minimum
Nilai value = 1.8
minimum
Q1 = 3.1
n
8 Median = 4.4
Q3 = 5.3
Pe
Maximum
Nilai value
maksimum = 5.7
12 14 16 18 20 22 24
1 2 3 4 5 6

10. Jawab soalan-soalan berikut berdasarkan plot kotak yang diberikan. 3

Answer the following questions based on the given box plot.
Contoh
Plot kotak di sebelah menunjukkan bilangan jam yang

dihabiskan untuk bersenam oleh sekumpulan pekerja dalam
seminggu.
The box plot shows the number of hours spent to work out by a group of 0 1 2 3 4 5
workers in a week.
(i) Nyatakan median dan julat bagi data tersebut.
.
State the median and range of the data.
hd
(ii) Berapakah peratusan pekerja yang menghabiskan masa bersenam lebih daripada 1 jam?
What is the percentage of workers spent time of more than 1 hour to work out?
(iii) Nyatakan satu inferens yang boleh dibuat berdasarkan plot kotak itu.
.B
State one inference based on the box plot.
Penyelesaian:
dn
(i) Median / Median = 1.5 jam / hours 25% 25% 25%
Julat / Range = 4.5 – 0 = 4.5 jam / hours
(ii) 25% + 25% + 25% = 75%
S
0 1 2 3 4 5
(iii) Panjang separuh bahagian kiri plot kotak adalah lebih pendek daripada separuh bahagian kanan. Ini
gi
menunjukkan bahawa kebanyakan pekerja menghabiskan masa sedikit untuk bersenam kerana taburan
bilangan jam yang rendah lebih padat berbanding taburan bilangan jam yang tinggi lebih terserak.
The length of the half left of the box plot is shorter than the half right. This shows that most of the workers spent less
an
hours to work out because the distribution of the less number of hours are concentrated than the distribution of the
more number of hours, which are spread out.
l
Pe
(a) Plot kotak di sebelah menunjukkan bagi markah ujian

Sains yang diperoleh murid tingkatan 4. Diberi markah
penuh ialah 100.
The box plot shows the marks of Science test obtained by a
n
group of form 4 students. Given the full mark is 100. 40 50 60 70 80 90 100
(i) Nyatakan julat dan julat antara kuartil bagi markah yang diperoleh.
ta
State the range and interquatile range of the marks obtained.

(ii) Nyatakan markah yang diperoleh bagi 25% murid terbaik.
bi
State the marks obtained by the top 25% students.

(iii) Nyatakan satu inferens tentang markah ujian Sains yang diperoleh murid tingkatan 4 itu.
State one inference about the marks of Science test obtained by the form 4 students.
BAB
er
(i) Range
Julat = 94 – 48 = 46
n
Interquatile
Julat antara range
kuartil = 88 – 66 = 22
8
Pe
(ii) The
25% topmurid
25% students
terbaikobtained marks from
memperoleh 88 to daripada
markah 94. 88 hingga 94.
The right half

(iii) Panjang of the bahagian
separuh box plot is shorter
kananthan
plotthe left half.
kotak adalahIt shows
lebihthat most students
pendek daripadaobtained
separuhhigher marks because
bahagian kiri. Ini
the distribution iskebanyakan
menunjukkan concentrated compared to the distribution
murid memperoleh markahof lower marks,
tinggi which taburannya
kerana is widely dispersed.
yang lebih padat
berbanding dengan taburan markah rendah yang lebih terserak.

11. Panjang tali, dalam cm, yang dipotong oleh Misha ialah 2, 3, 5, 7, 9, 11 dan 12. Diberi min panjang tali ialah
7 cm. 3
The length of rope, in cm, cut by Misha are 2, 3, 5, 7, 9, 11 and 12. Given the mean of length of a rope is 7 cm.
(a) Hitung julat, julat antara kuartil, varians dan sisihan piawai bagi data di atas.
Calculate the range, interquartile range, variance and standard deviation of the data above.
Julat
Range Variance
Varians
= 12 – 2 22 + 32 + 52 + 72 + 92 + 112 + 122
= – 72
= 10 7
= 12.86
.
Interquartile
Julat antararange
kuartil Standard deviation
Sisihan piawai
hd
= 11 – 3 = 
12.86
=8 = 3.59
(b) Hitung julat, julat antara kuartil, varians dan sisihan piawai yang baharu bagi setiap perubahan berikut.
.B
Kemudian, nyatakan kesan perubahan tersebut ke atas nilai sukatan serakan baharu.
Calculate the new range, interquartile range, variance and standard deviation for each of the following changes. Then,
state the effect of the changes on the new values of measures of dispersion.
dn
(i) Setiap panjang tali ditambah 2 cm. / Each length of rope is added by 2 cm.
New data:
Data baharu: 4, 5, 7, 9, 11, 13, 14
Julat Interquartile
Julat antararange
kuartil Min
S
Range Mean
= 14 – 4 = 13 – 5 =7+2
= 10 =8 =9
Variance
Varians
42 + 52 + 72 + 92 + 112 + 132 + 142 gi Standardpiawai
Sisihan

deviation
an
= – 92 = 12.86
7 = 3.59
= 12.86
l
Effect ofperubahan:
Kesan changes: EachSetiap
value of measures
nilai of dispersion
sukatan serakanistidak
unchanged.
berubah.
Pe
(ii) Setiap panjang tali didarab 3 cm. / Each length of rope is multiplied by 3 cm.
New data:
Data baharu: 6, 9, 15, 21, 27, 33, 36
n
Julat
Range Interquartile
Julat antararange
kuartil Min
Mean
= 36 – 6 = 33 – 9 =7×3
ta
= 30 = 24 = 21
Variance
Varians Standard deviation
Sisihan piawai
bi
62 + 92 + 152 + 212 + 272 + 332 + 362 = 

115.71
= – 212
7
BAB
= 10.76
er
= 115.71
Effect ofperubahan:
Kesan changes: Original
Julatrange
asal x×3,3,Original interquartile
Julat antara kuartilrange Original
asalx×3,3, Variansvariance Original standard
asal ×x332,, Sisihan
2
piawai asal × 3.
deviation x 3.
n
8
(iii) Nilai data 12 cm diganti dengan nilai ekstrem 19 cm.
Pe
The data value 12 cm is substituted with an extreme value 19 cm.
New data:
Data baharu: 2, 3, 5, 7, 9, 11, 19
Julat
Range Interquartile
Julat antararange
kuartil Mean
Min
= 19 – 2 = 11 – 3 = 56 = 8
= 17 =8 7
Variance
Varians Standardpiawai
Sisihan deviation
22 + 32 + 52 + 72 + 92 + 112 + 192 
= 28.86
= –8 2
7 = 5.37
= 28.86
Effect ofperubahan:
Kesan changes: Changes in varians
Julat, range, variance and standard
dan sisihan piawaideviation
berubah and no changes
dan in interquartile
julat antara range.berubah.
kuartil tidak

(iv) Nilai ekstrem 21 cm ditambah. / Extreme value of 21 cm is added.

New data:
Data baharu: 2, 3, 5, 7, 9, 11, 12, 21
Julat
Range Interquartile
Julat antararange
kuartil Mean
Min
= 21 – 2 = 11.5 – 4 = 70 = 8.75
= 19 = 7.5 8
Variance
Sisihan deviation
=
22 + 32 + 52 + 72 + 92 + 112 + 122 + 212
– 8.752 
= 32.69
8 = 5.72
= 32.69
.
hd
Effect ofperubahan:
Kesan changes: EachSetiap
measure of dispersion
sukatan changes
serakan irregularly.
berubah secara tidak tetap.
(v) Nilai data 8 cm ditambah. / The value of data 8 cm is added.
.B
New data:
Data baharu: 2, 3, 5, 7, 8, 9, 11, 12
Julat
Range Interquartile
Julat antararange
kuartil Mean
Min
dn
= 12 – 2 = 10 – 4 = 57 = 7.125
= 10 =6 8
Variance
Sisihan deviation
S
2 + 3 + 5 + 7 + 8 + 9 + 11 + 12
2 2 2 2 2 2 2 2 = 
11.36
= – 7.1252
8 = 3.37
= 11.36
Effect ofperubahan:
Kesan changes: No changes in range,
Julat tidak interquartile
berubah,
gi
julat range
antarachanges
kuartilaccording
berubah to mengikut
the changes perubahan
in Q1 and Q3. Q1 dan Q3.
an
Whereas, there
Manakala, arevarians
bagi changes dan
in variance
sisihanand standard
piawai deviation.
berubah.
l
12. Satu tinjauan tentang bilangan anak telah dilakukan keatas sekumpulan guru di sebuah sekolah. Hasil dapatan
Pe
kajian adalah seperti berikut. 4

A survey about the number of children has been conducted towards a group of teachers in a school. The results of the survey
are as follows.
1, 2, 2, 3, 3, 3, 4, 4, 5, 6, 9
n
(a) Bina satu plot kotak bagi data tersebut.

Construct a box plot for the data above.
ta
Nilai minimum
Minimum value = 1
Q1 = 2
bi
Median = 3
Q3 = 5
BAB
er
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Nilai maksimum
Maximum value =9
n
(b) Kenal pasti nilai ekstrem di dalam data tersebut. Bagaimanakah nilai ekstrem tersebut memberi kesan
kepada serakan plot kotak yang dibina? 8
Pe
Identify the extreme value in the data. How does the extreme value effect the dispersion of the constructed box plot?
Extreme
Nilai value isialah
ekstrem 9. This
9.value
Nilaiimplies that the data
ini memberi kesanis spread
bahawa outdata
moretelah
widelyterserak
than it actually is, between
luas daripada 1 and
yang 6 children.
sebenar, iaitu
di antara 1 hingga 6 orang anak.
(c) Bina semula plot kotak yang dapat menggambarkan serakan yang betul.
Re-construct a box plot that can visualise the correct dispersion.
1 2 3 4 5 6 7 8 9

13. Jawab soalan-soalan berikut berdasarkan set-set data yang diberi. 4

Answer the following questions based on the given sets of data.
Contoh
Jadual di sebelah menunjukkan markah ujian bagi dua orang murid. Murid Markah
The table shows the test marks of two students. Student Marks
(i) Hitung min dan sisihan piawai bagi murid P dan Q.
Calculate the mean and the standard deviation of students P and Q. P 68, 73, 62, 79
(ii) Prestasi murid yang manakah lebih konsisten? Terangkan jawapan anda. Q 72, 65, 59, 86
Which student’s performance is more consistent? Explain your answer.
.
Penyelesaian:
hd
(i) Bagi murid P, / For student P, Bagi murid Q, / For student Q,
Min, x = 68 + 73 + 62 + 79 Min, x = 72 + 65 + 59 + 86
4 4
.B
Mean Mean
= 282 = 70.5 = 282 = 70.5
4 4
∑x = 68 + 732 + 622 + 792
2 2
∑x = 72 + 652 + 592 + 862
2 2
dn
= 20 038 = 20 286
Sisihan piawai, s = 20 038 – 70.52 Sisihan piawai, s = 20 286 – 70.52
4 4
S
Standard deviation Standard deviation
= 6.265 = 10.06
gi
(ii) Prestasi murid P lebih konsisten kerana sisihan piawainya lebih rendah.
Performance of student P is more consistent because the standard deviation is smaller.
an
(a) Jadual di bawah menunjukkan keputusan permainan ragbi yang diperoleh dua pasukan dalam 10
perlawanan.
The table shows the results of rugby games obtained by two teams in 10 matches.
l
Pe
Pasukan Merah / Red Team 67 66 65 68 60 71 69 61 70 60

Pasukan Biru / Blue Team 64 63 64 65 64 71 65 66 70 65
n
(i) Hitung min dan sisihan piawai bagi kedua-dua pasukan.

Calculate the mean and standard deviation of both teams.
ta
(ii) Prestasi pasukan yang manakah lebih baik? Terangkan jawapan anda.
Which team’s performance is better? Explain your answer.
bi
(i) For Redpasukan

Bagi team, Merah,
– 657
BAB
Mean,
Min, x = = 65.7
er
10
∑x2 = 672 + 662 + 652 + 682 + 602 + 712 + 692 + 612 + 702 + 602 = 43 317
n
8 Standard piawai, s = 43 317 – 65.72 = 3.9

Sisihandeviation,
10
Pe
For Bluepasukan
Bagi team, Biru
657
Min, x– =
Mean, = 65.7
10
∑x = 64 + 63 + 642 + 652 +642 + 712 + 652 + 662 + 702 + 652 = 43 229
2 2 2
piawai, s = 43 229 – 65.72 = 2.53

Sisihandeviation,
Standard
10
The performance
(ii) Prestasi pasukan of Blue
Biruteam is better
lebih baik because
keranathe mean
min bagiforkedua-dua
both teams ispasukan
the same, but the standard
adalah deviation
sama, tetapi of
sisihan
the Blue team
piawai bagi is smaller than
pasukan biruthe Red team.
lebih kecil Itberbanding
shows that the Blue teamMerah.
pasukan is more consistent.
Ini menunjukkan pasukan Biru
lebih konsisten.

(b) Plot kotak di sebelah menunjukkan bilangan Bandar Z

pelanggan bagi sebuah restoran francais di tiga lokasi City Z
yang berbeza. Bandar Y
The box plot shows the number of customers of a franchise City Y
restaurant in three different locations. Bandar X
(i) Susun median bilangan pelanggan bagi lokasi City X
restoran tersebut dalam tertib menaik.
Arrange the medians of the number of customers for 100 150 200 250 300 350 400 450 500
the locations of the restaurant in ascending order.
.
(ii) Jika bilangan data adalah sama, lokasi manakah yang menunjukkan kebanyakan pelanggan adalah
hd
melebihi 275 orang? Jelaskan jawapan anda.
If the number of data is the same, which location shows the most customers are more than 275? Explain your
answer.
.B
(iii) Restoran francais tersebut terpaksa menutup sebuah cawangan kerana kegawatan ekonomi. Pada
pendapat anda, cawangan di lokasi manakah yang patut dihentikan operasinya? Berikan sebab
anda.
dn
The franchise restaurant had to close a branch due to economic downturn. In your opinion, in which location of
branch needs to stop the operation? Give your reason.
S
(i) Bandar X,Z,Bandar
City X, City City Y Z, Bandar Y
City Y because
(ii) Bandar 75% of
Y kerana the customers
nilai are more than
75% pelanggannya 275 people.
adalah melebihi 275 orang.
Branch in CitydiX as
(iii) Cawangan 50% of the
Bandar customers50%
X kerana
pelanggan di Bandar Y dan Bandar Z. gi
are lower compared to the
pelanggannya customers
adalah in City
paling Y and City
rendah Z.
berbanding dengan
l an
Pe
(a) Jadual di sebelah menunjukkan hasil tambah dan hasil tambah kuasa
dua bagi x, dengan keadaan x ialah pendapatan bulanan, dalam RM, ∑x RM20 000
n
bagi Encik Rosli untuk 8 bulan yang pertama pada tahun 2019. 4 ∑x2 RM50 385 000
The table shows the sum and the sum of square of x, where x is the monthly
ta
income, in RM, of Encik Rosli for the first eight months in 2019.
(i) Cari varians dan sisihan piawai bagi pendapatan bulanan Encik Rosli.
bi
Find the variance and standard deviation of Encik Rosli’s monthly income.
(ii) Jika anaknya memberi RM600 kepadanya pada setiap bulan untuk tempoh masa tersebut, cari
varians dan sisihan piawai yang baharu.
BAB
er
If his child gives him RM600 each month for the period of time, find the new variance and standard deviation.
 
2
∑x2 ∑x
(i) σ2 = (ii) Varians
n
– New variance
baharu
n n 8
= 48 125
 
2
Pe
50 385 000 20 000

= –
8 8

= 48 125 New standard
Sisihan deviation
piawaian baharu
= 219.37

σ = 
48 125
= 219.37

(b) Jadual yang berikut menunjukkan markah yang diperoleh oleh Adrian dan Bryan dalam lima set soalan
Matematik. 4
The table shows the marks obtained by Adrian and Bryan in five sets of Mathematics questions.
Set / Set 1 2 3 4 5
Adrian 85 96 94 88 87
Bryan 82 93 96 95 84
Mr Phang ingin memilih salah seorang daripada mereka untuk mewakili sekolah dalam pertandingan
.
hd
Matematik. Siapakah yang paling layak mewakili sekolah dalam pertandingan itu?
Mr Phang wants to choose one of them to represent school in a Mathematics competition. Who is the most qualified to
represent the school in the competition?
.B
Bagi
For markah
Adrian's Adrian,
marks,
450
Min, x– =
Mean, = 90
5
dn
∑x2 = 852 + 962 + 942 + 882 + 872 = 40 590
Sisihandeviation,
Standard piawai, s = 40 590 – 902 = 4.24
5
S
For
BagiBryan's
markah
Min, x– =
Mean,
marks,
450
5
Brian,
= 90 gi
an
∑x2 = 822 + 932 + 962 + 952 + 842 = 40 670
Standard
Sisihandeviation,
piawai, s = 40 670 – 902 = 5.83
l
5
Pe
Min bagifor
The mean markah mereka
their marks adalah
is the same, sama,
which is 90.iaitu 90.
Adrian Adrian
is the adalah to
most qualified yang paling
represent thelayak mewakili
school in sekolah
the competition
becausepertandingan
dalam the standard deviation is smaller,
itu kerana nilaiwhich shows
sisihan that his marks
piawainya yangare morekecil
lebih consistent
yangthan Bryan.
menunjukkan markahnya
lebih konsisten berbanding Bryan.
n
(c) Diberi set data 20, 16, 4, 12, 20, 28, a dan b dengan min 20 dan varians 84. Hitung nilai a dan b jika
ta
b , a. 5
Given a set of data 20, 16, 4, 12, 20, 28, a and b with a mean of 20 and a variance of 84. Calculate the value of a and
bi
b if b , a.
∑x Daripada ,
From
= 20
BAB
er
n a = 60 – b …… 
20 + 16 + 4 + 12 + 20 + 28 + a + b
= 20 Substitute  ke into
Gantikan dalam ,
8
n
100 + a + b = 160 (60 – b)2 + b2 = 1 872

8
a+b = 60 ……  3 600 – 120b + b2 + b2 = 1 872
Pe
2b2 – 120b + 1 728 = 0

∑x2 b = 36, b = 24
– (–x)2 = 84
n
Apabila
When b = 36, a = 60 – 36 = 24
202 + 162 + 42 + 122 + 202 + 282 + a2 + b2
– 202 = 84 Apabila
When b = 24, a = 60 – 24 = 36
8
2 000 + a + b2
2
then b = 24 dan
b , a, maka
= 484 and a = 36.
8
2 000 + a2 + b2 = 3 872
a2 + b2 = 1 872 …… 

(d) Carta palang di bawah menunjukkan bilangan peserta mengikut umur dalam suatu pertandingan
mewarna sempena Hari Merdeka di dua buah sekolah. 6
The bar chart shows the number of participants according to age in a colouring competition during Hari Merdeka in
two schools.
Peserta di Sekolah S Peserta di Sekolah T
Participants in School S Participants in School T
Bilangan peserta Bilangan peserta
Number of participants Number of participants
10 10
.
hd
8 8
6 6
4 4
.B
2 2
O 7 8 9 10 11 12 13 O 8 9 10 11 12
dn
Umur (tahun) / Age (years old) Umur (tahun) / Age (years old)
(i) Berdasarkan pemerhatian anda, peserta di sekolah manakah mempunyai serakan yang lebih luas?
S
Based on your observation, participants in which school have a wider dispersion?
(ii) Cari min umur peserta bagi setiap sekolah.
gi
Find the mean of participant’s age in each school.
(iii) Hitung sisihan piawai umur peserta bagi setiap sekolah. Adakah nilai sisihan yang diperolehi
menunjukkan pemerhatian anda di (i)?
an
Calculate the standard deviation of participant’s age in each school. Are the values of standard deviations obtained
shows your observation in (i)?
l
Participants
(i) Peserta in school SS have
di sekolah a wider dispersion
mempunyai serakanthan in lebih
yang school luas
T. berbanding di sekolah T.
Pe
Meanumur
(ii) Min of participant's
peserta age in school
sekolah S =S10
= 10 years old
tahun
Min umur
Mean peserta age
of participant's sekolah T =T 10
in school = 10tahun
years old
n
For participants'
(iii) Bagi umur peserta ages di
in school
sekolahS, S,
ta
∑x2 = 2(72) + 3(82) + 4(92) + 5(102) + 4(112) + 3(122) + 2(132) = 2 368

bi
Sisihan
Standardpiawai,
deviation,
s = 2 368 – 102 = 1.72
BAB
er
23
n
For participants'
Bagi umur peserta ages di
in school
sekolahT, T,
8
Pe
∑x2 = 4(82) + 6(92) + 10(102) + 6(112) + 4(122) = 3 044

Sisihan piawai,
Standard deviation,
s = 3 044 – 102 = 1.21

30
Yes, nilai
Ya, the standard
sisihandeviation
piawai of the participants'
bagi umur peserta agesdiinsekolah
school S isS greater
adalahthan in school
lebih besar T,daripada
which shows a wider
sekolah T yang
dispersion.
menunjukkan serakan yang lebih luas.

PRAKTIS SPM 8
Kertas 1 Kertas 2
1. Suatu set nombor 5, 12, x, 2x, 10 dan 18
1. Antara berikut, yang manakah tidak dipengaruhi mempunyai min h. Apabila setiap nombor itu
BUKAN
nilai ekstrem dalam suatu set data? RUTIN
Which of the following is not affected by an extreme ditambah dengan 3, min menjadi 6 h.
.
5
value in a data set?
hd
The set of numbers 5, 12, x, 2x, 10 and 18 has a mean
A Min C Julat of h. When each number is added by 3, the mean is 6 h.
Mean Range 5
(a) Cari nilai x.
B Median D Sisihan piawai Find the value of x.
.B
Median Standard deviation
(b) Cari sisihan piawai asal bagi nombor itu.
Find the original standard deviation of the set of
2. Plot batang-dan-daun di bawah menunjukkan numbers.
dn
suatu set data. (c) Dua nombor, h + 4 dan h − 4, ditambahkan
The stem-and-leaf plot shows a data set.
ke dalam set nombor itu. Tentukan sama ada
sisihan piawai bagi set 8 nombor itu adalah
S
Batang Daun
Stem Leaf lebih besar atau lebih kecil daripada set asal
5 0 3 4 itu. Beri sebab anda.
6
7
2
1
5
2
6
5 7 gi Two numbers, h + 4 and h − 4, are added to the
set of numbers. Determine whether the standard
deviation for the set of 8 numbers is greater or
an
8 1 4 smaller than the original set. State your reason.
Kekunci: 6 | 2 bermaksud 62 mm (a) 5 + 12 + x + 2x + 10 + 18 = h

l
Key: 6 | 2 means 62 mm 6
Pe
45 + 3x = h …… 1
Apakah julat bagi data di atas? 6
What is the range of the above data? 45 + 3x + 6(3) = 6 h
A 27 C 30 6 5
n
B 31 D 34 63 + 3x = 6 h …… 2
6 5
ta
3. Plot kotak di bawah menunjukkan laju, dalam Substitute 1into

Gantikan ke 2:
km/j, kereta di sebuah lebuh raya.
63 + 3x = 6 1 45 + 3x 2
bi
The box plot shows the speeds, in km/h, of cars in a

highway. 6 5 6
5(63 + 3x) = 6(45 + 3x)
BAB
er
315 + 15x = 270 + 18x

45 = 3x
x = 15
n
8 70 80 90 100 110
(b) 5, 12, 15, 30, 10, 18
Pe
Separuh daripada pemandu memandu kurang x = 5 + 12 + 15 + 30 + 10 + 18 = 15

6
daripada x km/j. Apakah nilai x?
Half of the drivers drive less than x km/h. What is the 52 + 122 + 152 + 302 + 102 + 182 – 152
s=
value of x? 6
A 75 = 7.8316
B 90
The standard
(c) Sisihan deviation
piawai bagi for
setthe
8 set of 8 numbers
nombor is
itu adalah
C 85 smallerkecil
than the set of 6 set
numbers becauseitu
the kerana
two
lebih daripada 6 nombor
D 100 addednombor
numbers are close ditambahkan
to the mean.
dua yang itu dekat
dengan min.

2. Markah sekumpulan 10 orang murid dalam suatu (b) Jika kedai itu memperoleh keuntungan
ujian mempunyai min 72 dan sisihan piawai 5. tambahan RM200 sehari dalam tempoh itu,
Hitung cari min baharu dan sisihan piawai baharu
The marks of a group of 10 students in a test has a mean bagi keuntungan harian kedai itu.
of 72 and a standard deviation of 5. Calculate If the shop obtains an extra profit of RM200 per day
(a) hasil tambah markah murid-murid itu. during that period, find the new mean and new
the sum of the marks of the students. standard deviation of the daily profit of the shop.
(b) hasil tambah kuasa dua markah murid-murid
itu. (a) Standard
Sisihan piawai
deviation
= 10 938 340 – 1 8 750 2
.
the sum of the squares of the marks of the students. 2
hd
7 7
= 1 562 620  – 1 2502
(a) x = x
N = 
120 = RM10.95
.B
72 = x
10 New mean
(b) Min baharu = 1 250 + 200 = RM1 450
x = 720 Sisihan piawai
New standard baharu = RM10.95
deviation
dn
Hasil tambah
The sum markah
of the marks murid-murid
of the ialah 720.
students is 720.
S
x2 – 722
gi
(b) 5 =
10 4. Jadual di bawah menunjukkan maklumat bagi
2 suatu set data.
25 = x – 5 184
an
The table shows the information of a set of data.
10
2
x = 5 209 Sisihan

10 Set Data piawai Median
l
x2 = 52 090 Set Data Standard Median
Pe
deviation
The sum
Hasil of the squares
tambah of themarkah
kuasa dua marks ofmurid-murid
the students is Asal
x1, x2, x3, … 6 3
52 090.
ialah 52 090. Original
n
Baharu mx1 + 2, mx2 + 2,

q r
ta
New mx3 + 2, …
Nyatakan / State
bi
(a) nilai m jika q = 18

the value of m if q = 18
BAB
er
(b) nilai r jika m = 4

the value of r if m = 4
3.
x 8 750
n
x2 10 938 340 New standard

(a) Sisihan deviation
piawai baru= Original standard
= Sisihan deviation
piawai asal × m 8
18 = 6 × m
Pe
Jadual di atas menunjukkan hasil tambah dan hasil m= 3

tambah kuasa dua bagi x dengan keadaan x ialah
New median
(b) Median = (Original
baru = (Medianmedian
asal × m) + 2
keuntungan harian, dalam RM, bagi sebuah kedai
untuk 7 hari pertama pada bulan Januari 2014. r = 3m + 2
The table shows the sum and the sum of squares of x, = 3(4) + 2
where x is the daily profit, in RM, of a shop for the first = 14
7 days of January in the year 2014.
(a) Cari sisihan piawai keuntungan harian kedai
itu.
Find the standard deviation of the daily profit of the
shop.

5. Suatu set nombor, 3, p, 7, 2p + 3, 14 dan 18, 7. (a) Bilangan tin yang dikumpul oleh setiap
mempunyai min 10. murid perempuan dalam kelas 4A diberi oleh
A set of numbers, 3, p, 7, 2p + 3, 14 and 18, has a mean x1, x2, x3, …, x20. Min bagi bilangan tin yang
of 10.
dikumpul oleh murid perempuan ialah 25
(a) Cari / Find dan sisihan piawai ialah 6. Cari
(i) nilai p (ii) varians The number of cans collected by each girl in class
the value of p the variance 4A is given by x1, x2, x3, …, x20. The mean of the
(b) Setiap nombor dalam set itu didarabkan number of cans collected by the girls is 25 and the
dengan 4 dan kemudian ditolak dengan 2. standard deviation is 6. Find
Bagi set nombor ini, cari (i) jumlah bilangan tin yang dikumpulkan,
.
Each number in the set is multiplied by 4 and then x,
hd
subtracted by 2. For this set of numbers, find the total number of cans collected, x,
(i) min (ii) sisihan piawai (ii) hasil tambah kuasa dua bagi bilangan tin
the mean the standard deviation yang dikumpulkan, x2.
.B
the sum of the squares of the number of cans
(a) (i) 3 + p + 7 + 2p + 3 + 14 + 18 = 10 collected, x2.
6 3p + 45 = 60 (b) Min bagi bilangan tin yang dikumpul oleh
3p = 15
dn
murid lelaki dalam kelas 4A ialah 30 dan
p =5
hasil tambah kuasa dua bilangan tin yang
(ii) Variance,
Varians, s2
dikumpul ialah 11 388. Diberi bahawa jumlah
= 3 + 5 + 7 + 13 + 14 + 18 – 102
2 2 2 2 2 2
S
bilangan tin yang dikumpul oleh murid lelaki
6
= 28.67 ialah 360. Cari varians bagi bilangan tin yang
(b) (i) Min

baharu = 4(10) – 2 = 38
New mean
(ii) New
Sisihan piawai
standard baharu = 4 × 
deviation
= 21.42
28.67
gi dikumpul oleh semua murid dalam kelas itu.
The mean of the number of cans collected by the
boys in class 4A is 30 and the sum of the squares
an
of the number of cans collected is 11 388. Given
that the total number of cans collected by the boys
is 360. Find the variance of the number of cans
collected by all the students in the class.
l
Pe
(a) (i) x = x
6. Satu set data mengandungi 15 nombor positif. Diberi N
bahawa ∑(x – x)2 = 900 dan ∑x2 = 3 060, hitung 25 = x
A set of data consists of 15 positive numbers. Given that
n
20
∑(x – x)2 = 900 and ∑x2 = 3 060, calculate x = 500
ta
(a) varians.
the variance. (ii) 6 =x2 – 252
(b) min 20
bi
2
36 = x – 625
the mean.
20
BAB
2
x = 661
er

Varians, s2 = ∑(x –
x)2
(a) Variance, 20
N
900 x2 = 13 220
n
=
8 15 (b) y = y
Pe
= 60 N
30 = 360
∑x2 N
(b) s2 = – x2
N N = 12
60 = 3 060 – x 2 For allsemua
Bagi students,
murid,
15 13 220 + 11 388 – 500 + 360 2
x 2 = 144 varians =
variance
20 + 12 1 20 + 12 2
x = 12
= 24 608 – 1 860 2 = 46.73
2

32 32

Sudut KBAT
1. Plot kotak di sebelah menunjukkan jisim, dalam kg, sampel Mesin B
Machine B
bungkusan gula yang diambil daripada dua buah mesin, A
dan B, yang dihasilkan di bahagian pembungkusan.
Mesin A
The box plot shows the masses, in kg, of sugar sample packs taken Machine A
from two machines, A and B, produced in packaging section.
(a) Hitung julat antara kuartil jisim bungkusan gula bagi
.
1.4 1.5 1.6
hd
setiap mesin. Apakah kesimpulan yang dapat dibuat
daripada dua nilai ini?
Calculate the interquatile range of the masses of sugar packs for each machine. What conclusion can be made from
these two values?
.B
(b) Jika sebungkus gula diambil daripada sampel tersebut, berapakah kebarangkalian jisim gula tersebut
adalah kurang daripada 1.48 kg bagi setiap mesin?
If a pack of sugar is taken from the sample, what is the probability of the mass of the sugar is less than from 1.48 kg
dn
for each machine?
For machine
(a) Bagi mesin A,
A,interquatile
julat antararange
kuartil = 1.53 – 1.48
S
= 0.05
For machine
Bagi mesin B,
B,interquatile
julat antararange
kuartil = 1.55 – 1.42

The interquartile
Julat rangebagi
antara kuartil of machine
= 0.13
mesinAAisadalah
smaller than gi
lebihmachine B. It shows that
kecil berbanding of the
50%B.
mesin Ini sample for machine
menujukkan 50% B have a
daripada
an
wider dispersion
sampel than B
bagi mesin machine A. lebih besar berbanding dengan mesin A.
terserak
For machine
(b) Bagi mesin A,
A,the probability of thejisim
kebarangkalian massbungkusan
of the sugar less
gulathan
tersebut is 0.25 (25%),
1.48 kg adalah kurangwhile for machine
daripada 1.48Bkg
is 0.5
ialah 0.25
(50%).
l
Pe
(25%) manakala bagi mesin B ialah 0.5 (50%).
2. Set A mempunyai enam nombor dengan sisihan piawai 3 dan set B mempunyai empat nombor dengan sisihan
n
piawai 5. Kedua-dua set nombor itu mempunyai min yang sama. Jika dua set nombor itu digabungkan, cari
nilai varians.
ta
Set A of six numbers has a standard deviation of 3 and set B of four numbers has a standard deviation of 5. Both sets of
numbers have an equal mean. If the two sets of numbers are combined, find the variance.
bi
Katakan min
Let mean for setbagi
A andset
setAB dan
is m. set B ialah m. Let represents
Katakan the standard
mewakili deviation
sisihan piawaiofbagi
the combined
gabunganset set
m = ∑a ∑a2 + ∑b2
–1
∑a + ∑b 2
6+4 2
s2 =
BAB
er
6 6+4
∑a = 6m
6m + 4m 2
–1 2
2 6m2 + 54 + 4m2 + 100
32 = a – m2 =
n
6+4 6+4
6 8
54 = ∑a2 – 6m2
Pe
10m 2
–1 2
10m2 + 154
∑a2 = 6m2 + 54 =
10 10
m = ∑b 10m2 + 154
= – m2
6 10
∑b = 4m
10m2 + 154 – 10m2
2
52 = b – m2
=
10 +
4
100 = ∑b2 – 4m2 = 15.4 +
∑b2 = 4m2 + 100 + KBAT Ekstra

B
BA Sukatan Serakan Data Tak Terkumpul
PRAKTIS SPM 8
Kertas 1
1. Median tidak dipengaruhi nilai ekstrem. 3. 50% 50%

Median is not affected by extreme value.
.
hd
2. Nilai terbesar / Largest value 70 80 90 100 110
= 84
Maka, 50% daripada pemandu memandu kurang daripada
.B
Nilai terkecil / Smallest value 90 km/j.
= 50 Thus, 50% of the drivers less than 90 km/h.
dn
Julat / Range
= 84 – 50
= 34
S
gi
anl
Pe
n
ta
bi
n er
Pe

Module &
MORE
Matematik
JAWAPAN
Bab 9
B
BA
Kebarangkalian Peristiwa Bergabung
9 Probability of Combined Events
Peristiwa Bergabung
9.1 Combined Events
NOTA IMBASAN
d
1. Persilangan dua peristiwa, A dan B ialah semua 3. Persilangan dan kesatuan dua peristiwa ini dikenali
kesudahan yang terdapat di dalam kedua-dua A dan B. sebagai peristiwa bergabung.
Bh
Ia ditulis sebagai A  B. The intersection and union of these two events are known as
The intersection of two events, A and B is all of the outcomes that combined events.
are in both A and B. It is written as A  B.
4. Peristiwa bergabung boleh terhasil daripada satu
2. Kesatuan dua peristiwa, A dan B ialah semua kesudahan atau lebih eksperimen. Ia juga terdiri
n
sama ada dalam A atau B. Ia ditulis sebagai A  B. daripada dua atau lebih peristiwa.
Sd
The union of two events, A and B is all of the outcomes that are in Combined events are resulted from one or
either A or B. It is written as A  B. more experiments. It is also consists of two NOTA
or more events.
i
ng
1. Bagi setiap ekperimen berikut, senaraikan semua peristiwa bergabung yang mungkin. 1
For each of the following experiments, list out all the possible combined events.
la
Contoh
Pe
Jadual di bawah menunjukkan gred bagi mata pelajaran Bahasa Melayu dan keahlian dalam Kelab
Perbahasan bagi sekumpulan murid di sebuah sekolah. Seorang murid dipilih secara rawak.
The table shows the grade of subject Bahasa Melayu and the membership in Debate Club of a group of students in a school.
A student is chosen at random.
n
Murid Gred Keahlian

ita
Student Grade Membership

P A Ahli / A member
rb
Q A Ahli / A member
R A Bukan ahli / Not a member
ne
S A Bukan ahli / Not a member

Pe
Penyelesaian:
• Peristiwa memilih murid dengan gred A dan seorang ahli kelab. Peristiwa bergabung melibatkan persilangan dua
Event of choosing a student with grade A and a member. peristiwa.
Combined events involving the intersection of two
• Peristiwa memilih murid dengan gred A dan bukan ahli kelab. events.
Event of choosing a student with grade A and not a member.
• Peristiwa memilih murid dengan gred A atau seorang ahli kelab.
Peristiwa bergabung melibatkan kesatuan dua
Event of choosing a student with grade A or a member. peristiwa.
• Peristiwa memilih murid dengan gred A atau bukan ahli kelab. Combined events involving the union of two
events.
Event of choosing a student with grade A or not a member.

Matematik Tingkatan 4 Bab 9 Kebarangkalian Peristiwa Bergabung
(a) Jadual di sebelah menunjukkan ramalan kaji cuaca bagi belah

Murid Petang Malam
petang dan malam selama empat hari. Satu hari dipilih secara Students Evening Night
rawak.
The table shows the weather forecast of evening and night for four Isnin
days. A day is chosen at random. Monday
• Peristiwa memilih hari cerah pada belah petang dan tidak Selasa
Tuesday
hujan pada belah malam.
• Peristiwa memilih hari hujan pada belah petang dan tidak Rabu
hujan pada belah malam. Wednesday
• Peristiwa memilih hari cerah pada belah petang atau tidak Khamis
hujan pada belah malam. Thursday
d
• Peristiwa memilih hari hujan pada belah petang atau tidak
Bh
Peristiwa Bersandar dan Peristiwa Tak Bersandar
9.2
n
Dependent Events and Independent Events
Sd
NOTA IMBASAN
Kebarangkalian peristiwa bergabung
1. Dua peristiwa adalah bersandar jika kesudahan satu peristiwa memberi
bagi peristiwa A dan B, P(A dan B)
i
kesan terhadap peristiwa yang satu lagi.
ng The probability of combined events for event
Two events are dependent if the outcome of one event affects the outcome of
A and event B, P(A and B)
another event.
2. Dua peristiwa adalah tak bersandar jika kesudahan satu peristiwa tidak P(A ∩ B) = P(A) × P(B)
la
memberi kesan terhadap peristiwa yang satu lagi.
Two events are independent if the outcome of one event does not affect the
Pe
outcome of another event. NOTA
2. Tentukan sama ada setiap peristiwa berikut adalah peristiwa bersandar atau peristiwa tak bersandar. 1
Determine whether each of the following events is dependent event or independent event.
n
Contoh
ita
(a) Puan Mariam mempunyai 5 biji telur. Sebiji

Terdapat 5 batang pensel dan 7 batang pen dalam daripada telur tersebut adalah rosak. Puan
sebuah kotak. Dua alat tulis tersebut dipilih secara Mariam telah memasak sebiji telur pada hari
rb
rawak tanpa mengembalikan alat tulis pertama ke semalam dan hari ini. Dia telah memasak telur
dalam kotak. rosak pada hari ini.
ne
There are 5 pencils and 7 pens in a box. Two stationeries Puan Mariam has 5 eggs. One of the eggs is rotten. Puan
are chosen at randon without returning the first stationery Mariam has cooked an egg yesterday and today. She
to the box. has cooked the rotten egg today.
Pe
Penyelesaian:
Peristiwa bersandar
Peristiwa bersandar / Dependent events
BAB
(b) Dua keping kad dikeluarkan daripada sebuah (c) Ramalan kaji cuaca melaporkan bahawa hari ini
laci satu demi satu secara rawak tanpa dan lusa dijangkakan akan hujan. 9
mengembalikan kad yang pertama. The weather forecast reported that today and the day
Two cards are taken out from a drawer one after the after are expected it will rain.
other randomly without replacing the first card.
Peristiwa bersandar Peristiwa tak bersandar

3. Hitung kebarangkalian peristiwa bergabung menggunakan penyenaraian kesudahan peristiwa. 3

Calculate the probability of combined events using listing of the outcomes of events.
Contoh
2 Peristiwa bersandar / Dependent event
1 Peristiwa tak bersandar / Independent event Sebuah kotak mengandungi bola berlabel K, O, dan
Sebiji dadu adil dan sekeping wang syiling adil S. Dua biji bola dipilih satu demi satu secara rawak
dilambungkan. Diberi E ialah peristiwa mendapat tanpa mengembalikan bola yang pertama. Diberi
gandaan 3 dan F ialah peristiwa mendapat gambar. E ialah peristiwa mendapat bola pertama berlabel
A fair dice and a fair coin are tossed. Given E is an event huruf konsonan dan F ialah peristiwa mendapat
of obtaining a multiple of 3 and F is an event of obtaining
a tail.
bola kedua berlabel huruf vokal.
A box contains balls labelled K, O and S. Two balls are
(i) Senaraikan semua unsur dalam ruang sampel, picked one by one randomly without replacing the first
d
peristiwa E dan peristiwa F. ball. Given E is an event of picking the first ball labelled
List all the elements in the sample space, event E and consonant and F is an event of picking the second ball
Bh
event F. labelled vocal.
(ii) Senaraikan semua kesudahan peristiwa yang (i) Senaraikan semua unsur dalam ruang sampel,
mungkin bagi E  F. Seterusnya, cari P(E  F). peristiwa E dan peristiwa F.
List all the possible outcomes of E  F. Hence, find List all the elements in the sample space, event E and
n
P(E  F). event F.
Sd
(ii) Senaraikan semua kesudahan peristiwa yang
Penyelesaian: mungkin bagi E  F. Seterusnya, cari P(E  F).
(i) Katakan A ialah angka dan G ialah gambar. List all the possible outcomes of E  F. Hence, find
Let A is a head and G is the tail. P(E  F).
i
Bola berlabel K tiada dalam cabutan kedua.
A
Syiling / Coin
G
ng Penyelesaian:
Ball labelled K is not in the second picking.
1 (1, A) (1, G)
la
(i) O (K, O)
2 (2, A) (2, G)
K
Pe
Dadu 3 (3, A) (3, G) S (K, S)

Dice 4 (4, A) (4, G) K (O, K)
O
5 (5, A) (5, G)
S (O, S)
n
6 (6, A) (6, G) K (S, K)

ita
Ruang sampel / Sample space S

S = {(1, A), (1, G), (2, A), (2, G), (3, A), (3, G), O (S, O)
Bola pertama Bola kedua Kesudahan
rb
(4, A), (4, G), (5, A), (5, G), (6, A), (6, G)}
First ball Second ball Outcome
E = {(3, A), (3, G), (6, A), (6, G)}
F = {(1, G), (2, G), (3, G), (4, G), (5, G), (6, G)}
ne
Ruang sampel / Sample space

S = {(K, O), (K, S), (O, K), (O, S), (S, K), (S, O)}
(ii) E  F = {(3, G), (6, G)}
E = {(K, O), (K, S), (S, K), (S, O)}
n(E  F) = 2
Pe
F = {(K, O), (S, O)}

n(S) = 12 Guna rumus:
P(E  F) = 2
BAB
Use formula:
12 n(A  B)
(ii) E  F = {(K, O), (S, O)}
P(A  B) =
n(S) n(E  F) = 2, n(S) = 6
=1
9 6 P(E  F) = 2
6
=1
3

(a) Sekeping kad dipilih secara rawak daripada sebuah kotak yang mengandungi kad yang berlabel B, I, R,
U dan sebiji dadu adil dilambungkan. Diberi P ialah peristiwa mendapat kad yang berlabel R dan Q ialah
peristiwa mendapat nombor ganjil.
A card is selected randomly from a box contains cards labelled with B, I, R, U and a fair dice is tossed. Given P is an
event of obtaining a card labelled with R and Q is an event of obtaining an odd number.
(i) Senaraikan ruang sampel, peristiwa P dan peristiwa Q.
List the sample space, the event P and the event Q.
(ii) Senaraikan semua kesudahan peristiwa yang mungkin bagi P  Q. Seterusnya, cari P(P  Q).
List all the possible outcomes of P  Q. Hence, find P(P  Q).
(i) Dadu
1 2 3 4 5 6
d
B (B, 1) (B, 2) (B, 3) (B, 4) (B, 5) (B, 6)
Bh
I (I, 1) (I, 2) (I, 3) (I, 4) (I, 5) (I, 6)
Kad
R (R, 1) (R, 2) (R, 3) (R, 4) (R, 5) (R, 6)
U (U, 1) (U, 2) (U, 3) (U, 4) (U, 5) (U, 6)
n
Ruang sampel = {(B, 1), (B, 2), (B, 3), (B, 4), (B, 5), (B, 6), (I, 1), (I, 2), (I, 3), (I, 4), (I, 5), (I, 6),
Sd
(R, 1), (R, 2), (R, 3), (R, 4), (R, 5), (R, 6), (U, 1), (U, 2), (U, 3), (U, 4), (U, 5), (U, 6)}
P = {(R, 1), (R, 2), (R, 3), (R, 4), (R, 5), (R, 6)}
Q = {(B, 1), (B, 3), (B, 5), (I, 1), (I, 3), (I, 5), (R, 1), (R, 3), (R, 5), (U, 1), (U, 3), (U, 5)}
i
(ii) P  Q = {(R, 1), (R, 3), (R, 5)}
n(P  Q) = 3, n(S) = 24
ng
P(P  Q) = —– 3 =— 1
la
24 8
Pe
(b) Arumugam, Burhan dan Chin Rui adalah tiga orang pengawas yang bertugas pada suatu hari. Cikgu
Amin memilih seorang pengawas yang akan ditugaskan memegang bendera dan kemudian memilih
seorang pengawas yang akan ditugaskan menaikkan bendera. Diberi K ialah peristiwa Burhan ditugaskan
untuk memegang bendera dan L ialah peristiwa Arumugam ditugaskan untuk menaikkan bendera.
n
Arumugam, Burhan and Chin Rui are three on duty prefects in a day. Cikgu Amin is choosing a prefect that will be
ita
assigned to hold the flag and then choosing a prefect that will be assigned to raise the flag. Given K is an event of
Burhan is assigned to hold the flag and L is an event of Arumugam is assigned to raise the flag.
(i) Senaraikan semua unsur dalam ruang sampel, peristiwa K dan peristiwa L.
rb
List all the elements in the sample space, event K and event L.
(ii) Senaraikan semua kesudahan peristiwa yang mungkin bagi K  L. Seterusnya, cari P(K  L).
List all the possible outcomes of K  L. Hence, find P(K  L).
ne
(i) Katakan A mewakili Arumugam, B mewakili Ruang sampel

Burhan dan C mewakili Chin Rui. S = {(A, B), (A, C), (B, A), (B, C), (C, A), (C, B)}
Pe
B (A, B) K = {(B, A), (B, C)}

A L = {(B, A), (C, A)}
C (A, C)
BAB
A (B, A)
B (ii) K  L = {(B, A)}
C (B, C) n(K  L) = 1, 9
A (C, A) n(S) = 6
C P(K  L) = —1
B (C, B) 6
Memegang Menaikkan Kesudahan
bendera bendera

4. Hitung kebarangkalian peristiwa bergabung menggunakan rumus. 3

Calculate the probability of combined events using formula.
Contoh
Dua buah majalah dipilih secara rawak daripada rak yang mengandungi 4 buah majalah dekorasi dan 6 buah
majalah kesihatan. Hitung kebarangkalian mendapat kedua-dua buah majalah ialah majalah kesihatan
dengan keadaan
Two magazines are chosen at random from a rack consists of 4 decoration magazines and 6 health magazines. Calculate
the probability of getting both magazines are health magazines such that
(i) majalah pertama dikembalikan sebelum memilih majalah kedua.
first magazine is replaced before choosing the second magazine.
(ii) majalah pertama tidak dikembalikan sebelum memilih majalah kedua.
first magazine is not replaced before choosing the second magazine.
d
Penyelesaian:
Bh
(i) P(kesihatan  kesihatan) / P(health  health) (ii) P(kesihatan  kesihatan) / P(health  health)
= 6 × 6 = 6 × 5 1 daripada 6 majalah
10 10 10 9 kesihatan telah dipilih.
n
= 9 = 1 1 daripada 10 majalah
25 3
Sd
telah dipilih.
(a) Terdapat 8 biji guli biru, 7 biji guli merah dan (b) Sebuah kotak mengandungi 5 batang kapur
5 biji guli kuning di dalam sebuah beg. Sebiji putih dan 10 batang kapur merah. Dua batang
i
guli dipilih secara rawak dan diletakkan kembali
ke dalam beg sebelum mengambil guli kedua.
ng
kapur dipilih tanpa mengembalikan kapur
pertama. Hitung kebarangkalian mendapat dua
Hitung kebarangkalian sebiji guli biru dan sebiji batang kapur merah.
la
guli kuning dipilih. A box contains 5 white chalks and 10 red chalks. Two
There are 8 blue marbles, 7 red marbles and 5 yellow chalks are chosen without replacing the first chalk.
marbles in a bag. A marble is chosen at random and Calculate the probability of getting two red chalks.
Pe
returned into the bag before picking the second marble.

Calculate the probability of a blue marble and a yellow P(kapur merah  kapur merah)
marble are chosen. 10 9
= ×
15 14
n
P(guli biru  guli kuning) 3

=
ita
8 5 1 7
= × =
20 20 10
rb
(c) Rajah di bawah menunjukkan sebuah papan (d) Kelab Matematik tingkatan 4 mempunyai 20 ahli
pemutar yang dibahagikan kepada 5 bahagian. berbangsa Melayu, 18 ahli berbangsa Cina dan
ne
Seorang murid memutar sebanyak dua kali. 14 ahli berbangsa India. 3 daripada mereka akan
Hitung kebarangkalian murid tersebut mendapat dipilih mewakili sebuah pertandingan. Hitung
huruf C bagi putaran pertama dan mendapat kebarangkalian setiap bangsa mewakili dalam
Pe
huruf E bagi putaran kedua. pertandingan itu.

The diagram shows a spinner board that is divided into Mathematics Club of form 4 has 20 Malay members, 18
BAB
5 parts. A student spins twice. Calculate the probability Chinese members and 14 Indian members. 3 of them
of that student obtained letter C for the first spin and will be chosen to represent in a competition. Calculate
obtained letter E for the second spin. the probability each race represents in the competition.
9 A
1 1 P(seorang Melayu  seorang Cina  seorang India)
E B P(C  E) = × 20 18 14
5 5 = × ×
1 52 51 50
D C = 42
25 =
1 105


Contoh
Dalam suatu tinjauan di sekolah, didapati 4 daripada murid mempunyai telefon bimbit. Jika 3 orang murid
5
dipilih secara rawak, cari kebarangkalian bahawa
4
Based on a survey in school, it is found that of the students own handphones. If 3 students are chosen at random, find
5
the probability that
(i) ketiga-tiga orang murid mempunyai telefon bimbit,
all the three students own handphones,
(ii) sekurang-kurangnya seorang murid mempunyai telefon bimbit.
at least one student owns a handphone.
d
Penyelesaian:
Bh
Murid pertama Murid kedua Murid ketiga Kesudahan
1st student 2nd student 3rd student Outcomes
4
Tip
– L LLL
5
4 Gunakan gambar rajah pokok untuk menyenaraikan
n
– L
5 1 semua kesudahan yang mungkin.
– Lʹ LLLʹ
5 Use a tree diagram to list all the possible outcomes.
Sd
L 4
4 – L LLʹL
– 1 5 Katakan L = mempunyai telefon bimbit
5 – Lʹ
5
1 Lʹ LLʹLʹ
L’ = tidak mempunyai telefon bimbit
–
(i) P(L, L, L) = 4 × 4 × 4 = 64
5
i
1
–
4
– L
4
–
5 L
ng
LʹLL
5 5 5 125
(ii) P(sekurang-kurangnya seorang)
5 5
1 Lʹ LʹLLʹ
– = 1 – P(L’, L’, L’)
la
Lʹ 5
1
–
4
–
5 L LʹLʹL
= 1 – 1 × 1 × 1 = 124
Lʹ 5 5 5 125
Pe
1
– Lʹ LʹLʹLʹ
5
n
(a) Kebarangkalian seorang penduduk di sebuah (b) Kebarangkalian Kenji masuk universiti X, Y atau
kampung tertentu dijangkiti demam denggi Z masing-masing adalah 0.3, 0.6 dan 0.8. Cari
ita
adalah 0.1. Jika tiga orang penduduk dari kebarangkalian Kenji

kampung itu dipilih secara rawak, cari The probability Kenji gains entry into university X, Y or
Z is 0.3, 0.6 and 0.8 respectively. Find the probability
rb
kebarangkalian bahawa
The probability that a villager is infected with dengue that Kenji is admitted into
fever is 0.1. If three villagers are chosen randomly, find (i) masuk universiti Z sahaja,
ne
the probability that university Z only,

(i) ketiga-tiga orang dijangkiti demam denggi, (ii) tidak masuk semua universiti itu,
all have dengue fever, none of the universities,
Pe
(ii) tepat dua orang dijangkiti demam denggi. (iii) masuk salah satu universiti itu.
exactly two have dengue fever. only one of the universities.
(i) P(universiti Z) = 0.8 × 0.7 × 0.4

BAB
(i) P(tiga dijangkiti) = 0.1 × 0.1 × 0.1
= 0.001 = 0.224
(ii) P(tidak masuk) = 0.7 × 0.4 × 0.2 9
(ii) P(tepat dua dijangkiti) = 0.056
= (0.1 × 0.1 × 0.9) + (0.1 × 0.9 × 0.1)
+ (0.9 × 0.1 × 0.1) (iii) P(salah satu universiti)
= 3( 0.1 × 0.1 × 0.9) = (0.3 × 0.4 × 0.2) + (0.7 × 0.6 × 0.2)
= 0.027 + (0.7 × 0.4 × 0.8)
= 0.332

(c) Sebuah beg mengandungi 25 biji epal dan 5 (d) Suatu tinjauan mendapati bahawa kebarangkalian
daripadanya didapati rosak. Jika tiga biji epal seorang murid melanjutkan pelajaran selepas
dikeluarkan satu demi satu tanpa dikembalikan SPM adalah 0.7. Jika tiga orang murid lepasan
ke dalam beg, cari kebarangkalian bahawa SPM dipilih secara rawak, cari kebarangkalian
A bag contains 25 apples and 5 of the apples are rotten. bahawa
If three apples are picked one after the other without A survey shows the probability of a student to further
returning into the bag, find the probability that his studies after SPM is 0.7. If three SPM leavers are
(i) dua biji epal itu adalah rosak, chosen at random, find the probability that
two of the apples are rotten, (i) hanya seorang melanjutkan pelajaran
(ii) dua biji epal itu adalah baik, selepas SPM,
two of the apples are good, only one of them furthers his studies after SPM,
(iii) selebih-lebihnya dua biji epal adalah rosak. (ii) lebih daripada dua orang melanjutkan
d
at most two apple is rotten. pelajaran selepas SPM,
more than two of them further their studies after
Bh
P(2 biji rosak) = 5 × 4 × 20 × 3 SPM,
(i)
25 24 23 (iii) tiada orang yang melanjutkan pelajaran
= 2 selepas SPM.
23 none of them further their studies after SPM.
n
(ii) P(2 biji baik) = 20 × 19 × 5 × 3
Sd
25 24 23 (i) P(hanya seorang) = 0.7 × 0.3 × 0.3 × 3
= 0.189
= 19
46
(iii) P(< 2 biji rosak) = 1 – P(semua rosak) (ii) P(semua orang) = 0.7 × 0.7 × 0.7
i
ng = 0.343
=1– 5 × 4 × 3
25 24 23 (iii) P(tiada orang) = 0.3 × 0.3 × 0.3
229
la
= = 0.027
230
Pe
Peristiwa Saling Eksklusif dan Peristiwa Tidak Saling Eksklusif

9.3 Mutually Exclusive Events and Non-Mutually Exclusive Events
n
NOTA IMBASAN
ita
1. Rumus bagi peristiwa bergabung A atau B: 3. Dua peristiwa, A dan B, adalah tidak saling eksklusif
rb
Formula for combined events A or B: jika kedua-dua peristiwa itu mempunyai peristiwa
persilangan, iaitu apabila A  B ≠ 0.
P(A  B) = P(A) + P(B) – P(A  B) Two events, A and B, are non-mutually exclusive if both of the
ne

events have intersection of events, that is when A  B ≠ 0.
2. Dua peristiwa, A dan B, adalah saling eksklusif jika 
kedua-dua peristiwa itu tidak berlaku pada masa yang A B P(A atau B)
Pe
sama, iaitu apabila A  B = 0. P(A or B)

Two events, A and B, are mutually exclusive if both of the events = P(A  B)
BAB
cannot occur at the same time, that is when A  B = 0. = P(A) + P(B) – P(A  B)
ξ
A B P(A atau B) 4. Bagi kes A  B = B,
9 P(A or B) For the case A  B = B ,
= P(A  B)
A P(A atau B)
= P(A) + P(B)
B P(A or B)
= P(A  B)
= P(A)
NOTA

6. Tentukan sama ada setiap peristiwa berikut adalah peristiwa saling eksklusif atau tidak saling eksklusif. 1
Determine whether each of the following events is mutually exclusive event or non-mutually exclusive event.
Contoh
(a) Memilih satu vokal dan satu
1 Memilih sebiji bola merah 2 Memilih satu nombor konsonan pada masa yang
dan sebiji bola hitam perdana dan satu nombor sama daripada senarai abjad.
daripada sebuah beg yang ganjil daripada set Selecting a vowel and a consonant
mengandungi 3 biji bola R = {23, 25, 27, 31, 37, 39} at the same time from a list of
Selecting a prime number and an alphabets.
merah dan 2 biji bola hitam.
Selecting a red ball and a black odd number from the set
ball from a bag that contains 3 R = {23, 25, 27, 31, 37, 39}
red balls and 2 black balls.
Penyelesaian:
d
Saling eksklusif
Penyelesaian: Tidak saling eksklusif
Bh
Saling eksklusif Non-mutually exclusive
Mutually exclusive
23, 31 dan 37 ialah nombor
n
perdana dan nombor ganjil.
23, 31 and 37 are prime
Sd
numbers and odd numbers.
(b) Diberi S = {x : 20 , x , 50} dan tiga peristiwa E, F dan G adalah ditakrifkan seperti berikut:
i

ng
Given S = {x : 20 , x , 50} and the three events E, F and G are defined as follows:
E = {suatu nombor perdana} / {a prime number}
F = {nombor yang boleh dibahagikan dengan 7} / {number that is divisible by 7}
la
G = {suatu nombor gandaan 3} / {a multiple of 3}
Pe
Tentukan sama ada pasangan peristiwa yang berikut adalah saling eksklusif.
Determine whether the following pairs of events are mutually exclusive.
(i) E dan / and F
(ii) E dan / and G
n
(iii) F dan / and G

ita
E = {23, 29, 31, 37, 41, 43, 47}

rb
F = {21, 28, 35, 42, 49}

G = {21, 24, 27, 30, 33, 36, 39, 42, 45, 48}
ne
(i) E  F = 0 ; saling eksklusif

(ii) E  G = 0 ; saling eksklusif
(iii) F  G = {21, 42} ; bukan saling eksklusif
Pe
BAB
7. Rajah di sebelah menunjukkan sebuah bekas yang mengandungi bola berlabel I,
J, K dan L. Sebiji bola dipilih secara rawak. Lengkapkan jadual berikut. 2
9
The diagram shows a container contains balls labelled I, J, K and L. A ball is chosen
randomly. Complete the following table. J
I K L

Kes 1 / Case 1 Kes 2 / Case 2

Diberi peristiwa A = Memilih huruf I Diberi peristiwa C = Memilih huruf L
peristiwa B = Memilih huruf K peristiwa D = Memilih huruf konsonan
Given event A = Choosing a letter I Given event C = Choosing a letter L
event B = Choosing a letter K event D = Choosing a consonant
n(A  B) P(A  B) n(A  B) P(A  B)

P(A  B) = P(A  B) =
n(S) = P(A) + P(B) – P(A  B) n(S) = P(A) + P(B) – P(A  B)
S = {I, J, K, L} AB=Ø S = {I, J, K, L} C  D = {L}

1 1
A = {I} P(A) = C = {L} P(C) =
4 4
B = {K} 1 D = {J, K, L} 3
d
P(B) = P(D) =
A  B = {I, K} 4 C  D = {J, K, L} 4
Bh
P(A  B) = 0 1
n(S) = 4 n(S) = 4 P(C  D) =
1 1 4
n(A  B) = 2 P(A  B) = + – 0 n(C  D) = 3
4 4 1 3 1
2 3 P(C  D) = + –
P(A  B) = 1 P(C  D) = 4 4 4
4
n
= 4
2 3
1 =
Sd
= 4
2
Berdasarkan jadual di atas / Based on the table above:
i
ng
• Kes 1 merujuk kepada peristiwa saling eksklusif kerana A  B = Ø. Oleh itu, rumus bagi peristiwa saling
eksklusif
Case 1 refers to to mutually exclusive events because A  B = Ø. Thus, the formula of mutually exclusive events
la
P(A  B) = P(A) + P(B)
Pe
• Kes 2 merujuk kepada peristiwa tidak saling eksklusif kerana A  B ≠ Ø. Oleh itu, rumus bagi peristiwa
tidak saling eksklusif
Case 2 refers to to non-mutually exclusive events because A  B ≠ Ø. Thus, the formula of non-mutually exclusive
events
n
P(A  B) = P(A) + P(B) – P(A  B)

ita
8. Hitung kebarangkalian peristiwa bergabung berikut. 3

rb
Calculate the following combined events.

Contoh
ne
Sebiji dadu dilontarkan. Diberi peristiwa M ialah Penyelesaian: 

memperoleh nombor ganjil dan peristiwa N ialah (i) S = {1, 2, 3, 4, 5, 6} M N
Pe
memperoleh nombor perdana. M = {1, 3, 5} 5

A dice is tossed. Given an event M is getting an odd number N = {2, 3, 5} 1 2
BAB
and an event N is getting a prime number. 3

M ∩ N = {3, 5} 4
(i) Senaraikan semua unsur dalam ruang sampel, 6
peristiwa M dan peristiwa N. Kemudian, bina
9 sebuah gambar rajah Venn dan lorekkan M  N.
List all the elements in the sample space, event M and
(ii) P(M  N)
event N. Then, construct a Venn diagram and shade Bilangan unsur dalam
4
M  N. = kawasan berlorek.
6 Number of elements in
(ii) Hitung P(M  N). the shaded region.
Calculate P(M  N). 2
=
3

(a) Satu bulan dipilih secara rawak dalam (b) Sebuah beg mempunyai 5 biji butang hitam, 2 biji
setahun. Diberi M ialah peristiwa memperoleh butang biru dan 3 biji butang hijau. Sebiji butang
bulan bermula huruf J dan peristiwa N ialah dipilih secara rawak daripada beg itu. Diberi M
memperoleh bulan dengan 31 hari. ialah peristiwa mendapat sebiji butang hitam dan
A month is chosen at random from a year. Given M is N ialah peristiwa mendapat sebiji butang hijau.
the event of obtaining a month starts with letter J and N A bag contains 5 black buttons, 2 blue buttons and 3
is the event of obtaining a month with 31 days. green buttons. A button is chosen randomly from the
(i) Senaraikan semua unsur dalam ruang bag. Given M is the event of getting a black button and
sampel, peristiwa M dan peristiwa N. N is the event of getting a green button.
Kemudian, bina sebuah gambar rajah Venn (i) Senaraikan semua unsur dalam ruang
dan lorekkan M  N. sampel, peristiwa M dan peristiwa N.
List all the elements in the sample space, event M Kemudian, bina sebuah gambar rajah Venn
d
and event N. Then, construct a Venn diagram and dan lorekkan M  N.
shade M  N. List all the elements in the sample space, event M
Bh
(ii) Hitung P(M  N). and event N. Then, construct a Venn diagram and
Calculate P(M  N). shade M  N.
(ii) Hitung P(M  N).
(i) S = {Jan, Feb, Mac, Apr, Mei, Jun, Jul, Ogo, Calculate P(M  N).
n
Sep, Okt, Nov, Dis}
Sd
M = {Jan, Jun, Jul} (i) Katakan H ialah butang hitam, B ialah butang
N = {Jan, Mac, Mei, Jul, Ogo, Okt, Dis} biru dan G ialah butang hijau.
S = {H, H, H, H, H, B, B, G, G, G}

M = {H, H, H, H, H}
M Mac N
i
ng N = {G, G, G}
Mei
Jan Feb
Jun Ogo 
Jul Apr M N
Okt H
la
G
Sep H
Dis B
Nov H G
Pe
H
H G B
8
(ii) P(M  N) =
12
8
(ii) P(M  N) =
n
2 10
=
3
ita
4
=
5
rb
(c) Gambar rajah Venn di sebelah menunjukkan hubungan 

antara set semesta, ξ, set J, set K dan set L. Diberi bahawa K
J
ne
set J ialah murid yang memakai cermin mata, set K ialah L

murid dengan hobi membaca dan set L ialah ahli Kelab Amran Alia
Mirutha
Pidato. Zhe Lei
Pe
The Venn diagram shows the relationship between universal set, Yonish Shelly
ξ, set J, set K and set L. Given that set J is the students who wear Mira
BAB
spectacles, set K is the students with reading as hobby and set L
is the members of Kelab Pidato. Avani
Hitung / Calculate
(i) P(J  K) (ii) P(K  L)
7 5 9
P(J  K) = P(K  L) =
8 8
 J K  J K
L L


(a) Dua biji dadu yang adil dilambungkan serentak. K = {(1, 1), (2, 2), (3, 3), (4, 4), (5, 5), (6, 6)}
Diberi peristiwa: L = {(4, 5), (5, 4)}
Two fair die are tossed together. Given events: M = {(1, 1), (1, 2), (1, 3), (2, 1), (2, 2), (2, 3),
K = {kedua-dua adalah nombor yang sama} (3, 1), (3, 2), (3, 3)}
{both showing the same number}
L = {hasil darab kedua-dua nombor adalah (i) P(K  L) = P(K) + P(L) = 6 + 2
36 36
20}
{the product of the two numbers is 20} = 8
36
M = {kedua-dua adalah nombor kurang
= 2
d
daripada 4} 9
{both numbers are less than 4}
Bh
Cari / Find (ii) P(L  M) = P(L) + P(M) = 2 + 9
36 36
(i) P(K  L)
= 11
(ii) P(L  M)
36
n
Sd
(b) Suatu banci penduduk menunjukkan terdapat (c) Jadual di bawah menunjukkan bilangan ahli
25% kanak-kanak di bawah umur 12 tahun, 16% kelab mengikut jantina dalam kelas 4 Cermat.
remaja di bawah umur 21 tahun dan selebihnya Seorang murid dipilih secara rawak daripada
orang dewasa. Jika seorang penduduk dipilih kelas itu.
i
secara rawak, hitung kebarangkalian bahawa The table shows the number of clubs members
A population census shows that there are 25% children
ng
below the age of 12, 16% teenagers below the age of 21
according to gender in class 4 Cermat. A student is
chosen randomly from the class.
and the rest are adults. If a citizen is chosen at random,
la
calculate the probability that Kelab Matematik Sains Kimia
(i) penduduk itu adalah seorang kanak-kanak Club Mathematics Science Chemistry
Pe
atau orang dewasa, Lelaki

the citizen is a child or an adult, 8 5 4
Male
(ii) penduduk itu adalah seorang remaja atau
Perempuan
orang dewasa, 6 7 5
Female
n
the citizen is a teenager or an adult,

(iii) penduduk itu mewakili salah satu golongan
ita
Hitung kebarangkalian memilih seorang murid

umur.
the citizen represents one of the age groups.
lelaki atau seorang ahli Kelab Sains.
Calculate the probability of choosing a male student or
rb
a member of Science Club.

P(K  D) = 25 + 59
(i)
100 100
ne
P(murid lelaki atau ahli Kelab Sains)

= 84 17 12 5
100 = + –
21 35 35 35
=
Pe
25
24 n(S) = 35
=
BAB
n(murid lelaki) = 8 + 5 + 7
35
(ii) P(R  D) = 16 + 59 = 17
100 100 n(ahli Kelab Sains) = 5 + 7
= 12
= 75
9 100 n(murid lelaki  ahli kelas sains)
=5
= 3
4
(iii) P(K  R  D) = 1

Aplikasi Kebarangkalian Peristiwa Bergabung

9.4 Application of Probability of Combined Events

Contoh
Dalam suatu pemilihan pengawas sekolah, kebarangkalian bahawa Abu dan Bala dipilih masing-masing
2 1
ialah dan . Cari kebarangkalian bahawa
5 3
In a selection of a school prefect, the probability that Abu dan Bala is chosen is 2 and 1 respectively. Find the probability
that 5 3
d
(i) hanya Abu dipilih sebagai pengawas sekolah,
only Abu is chosen as a school prefect,
Bh
(ii) sekurang-kurangnya seorang daripada mereka yang dipilih sebagai pengawas sekolah.
at least one of them is chosen as the school prefect.
Penyelesaian:
n
(i) P(hanya Abu dipilih) (ii) P(sekurang-kurangnya seorang daripada mereka yang dipilih)
Sd
P(only Abu is chosen) P(at least one of them is chosen)
= P(Abu dipilih, Bala tidak dipilih) = P(Abu dipilih, Bala tidak dipilih) + P(Abu tidak dipilih, Bala
P(Abu is chosen, Bala is not chosen)
dipilih) + P(Abu dipilih, Bala dipilih)
2 2 P(Abu is chosen, Bala is not chosen) + P(Abu is not chosen, Bala is
i
= × Gunakan kebarangkalian
chosen) + P(Abu is chosen, Bala is chosen)
=
5 3
4
peristiwa pelengkap
Use the probability of
complement of event =
ng  25 × 23  +  35 × 13  +  25 × 13 
15 P(Bala tidak dipilih)
la
P(Bala is not chosen)
1 2 3
=1– = =
3 3 5
Pe
1 3 2
(a) Kebarangkalian Rita lulus dalam Biologi, Kimia dan Fizik ialah , dan . Cari kebarangkalian bahawa
5 4 3
n
dia lulus 4
The probability that Rita passes Biology, Chemistry and Physics are 1 , 3 and 2 . Find the probability that she
ita
passes 5 4 3
(i) Kimia sahaja, (ii) semua subjek, (iii) sekurang-kurangnya satu subjek
rb
Chemistry only, all the subjects, at least one subject.
(i) P(Kimia sahaja) (iii) P(sekurang-kurangnya satu subjek)

ne
= P(Biologi gagal, Kimia lulus, Fizik gagal) = 1 – P(semua subjek gagal)

4 3 1
= × ×
5 4 3 =1–  45 × 14 × 13 
Pe
1
= 14
BAB
5 =
15
(ii) P(semua subjek)
= P(Biologi lulus, Kimia lulus, Fizik lulus) 9
1 3 2
= × ×
5 4 3
1
=
10

(b) Terdapat 5 helai blaus hitam, 7 helai blaus biru dan selebihnya blaus putih di dalam sebuah almari.
Sehelai blaus dipilih secara rawak dari almari itu. 5
There are 5 black blouses, 7 blue blouses and the rest are white blouses in a cupboard. A blouse is chosen at random
from the cupboard.
(i) Jika kebarangkalian memilih sehelai blaus biru atau blaus putih adalah 2 , cari bilangan blaus
3
putih di dalam almari itu.
2
If the probability of choosing a blue or a white blouse is , find the number of white blouses in the cupboard.
3
(ii) Seterusnya, cari kebarangkalian memilih sehelai blaus hitam atau blaus putih.
Hence, find the probability of choosing a black or a white blouse.
d
(i) Katakan terdapat x helai blaus putih. (ii) P(hitam atau putih) = P(H) + P(P)
P(biru atau putih) = P(B) + P(P)
= 5 + 3
Bh

2 = 7 + x 15 15
3 12 + x 12 + x = 8
15
3(7 + x) = 2(12 + x)
n
21 + 3x = 24 + 2x
Sd
x =3
i
(c) Satu permainan gof mempunyai lubang berbentuk petak-petak 65 cm
ng
segi empat sama seperti yang ditunjukkan dalam rajah di sebelah.
Bola gof akan masuk ke dalam petak A, B, C atau D secara rawak. D
20 cm
Dengan memberikan jawapan kepada 3 tempat perpuluhan,
la
hitung 6 12 cm
B
A golf game has holes of square-shaped plots as shown in the diagram. A 20 cm
Pe
golf ball goes into plots A, B, C and D randomly. By giving the answer to C 65 cm
three decimal places, calculate 25 cm A 12 cm
(i) P(A  B) (ii) P(A  B) (iii) P(A) (iv) P(B)
(v) Antara petak A, B dan C, yang manakah mempunyai
n
25 cm
kemungkinan paling tinggi untuk bola gof masuk? Berikan
ita
sebab anda.
Which plot, A, B and C has the highest poossibility for the golf ball
goes into? Give your reason.
rb
(i) Luas petak C = (20 – 12) × (20 – 12) = 64 cm2 625 64

ne
(iii) P(A) = –
Luas keseluruhan petak = 65 × 65 = 4 225 cm2 4 225 4 225
64 = 0.133
P(A  B) = P(C) =
4 225
Pe
= 0.015 400 64
(iv) P(B) = –
BAB
4 225 4 225
(ii) Luas petak A = 25 × 25 = 625 cm2 = 0.080
Luas petak B = 20 × 20 = 400 cm2
9 625 400 64 (v) Petak A kerana kebarangkaliannya adalah
P(A  B) = + –
4 225 4 225 4 225 yang paling tinggi.
= 0.227

PRAKTIS SPM 9
Kertas 1 Kertas 2
1. Atlet A dan C terlibat dalam suatu acara lompat 1. Jadual di bawah menunjukkan bilangan peserta
tinggi. Jika kebarangkalian atlet A dan C masing- mengikut pasukan dalam dua acara olahraga yang
berlainan. Bilangan peserta pasukan B dalam
masing melepasi paras yang ditetapkan ialah 3
5 acara 200 m tidak dinyatakan.
dan 5 , cari kebarangkalian bahawa kedua-dua The table below shows the number of participants by
8 team in two different sport events. The number of team B
d
atlet berjaya melepasinya. participants in the 200 m event is not stated.
Bh
Athletes A and C are involved in a high jump event. If
the probabilities of athletes A and C pass the hurdles are
Pasukan A Pasukan B
Team A Team B
3 5
and respectively, find the probability that both
5 8 100 m 3 5
n
athletes pass their hurdles. 200 m 6 b
Sd
5 3 24 1
A B C D
8 8 25 25 Seorang peserta dipilih secara rawak dari setiap
acara. Cari bilangan peserta pasukan B dalam
2. Kebarangkalian seorang pelanggan akan membeli acara 200 m, jika kebarangkalian kedua-dua
i
minuman sejuk dari suatu kedai tertentu ialah ng peserta yang dipilih itu adalah daripada pasukan
3 . Cari kebarangkalian bahawa antara dua yang berbeza ialah 4 .
8 7
pelanggan yang datang, hanya seorang akan A participant is chosen at random from each event. Find
la
the number of team B participants in the 200 m event,
membeli minuman sejuk. if the probability that both participants chosen are of
The probability that a customer buys a cold drink from
Pe
3 different team is 4 .
a shop is . Find the probability that between two 7
8
customers that came, only one will buy a cold drink.
Katakan bilangan peserta pasukan B dalam acara
15 9 15 17
n
A B C D 200 m = b
64 64 32 32
ita
P(pasukan berbeza) = 3 × b + 6 × 5
3. Kebarangkalian seorang pekerja
tiba lewat 9 b+5 9 b+5
4 = 3b + 30
ke pejabat pada suatu hari ialah 1 . Cari
rb
10 7 9(b + 5)
kebarangkalian bahawa seorang pekerja tiba 4 = b + 10
ne
lewat ke pejabat selama dua hari berturut-turut.

7 3b + 15
The probability a worker arrive late to office on a certain
1 12b + 60 = 7b + 70
day is . Find the probability that the worker is late for
10
Pe
5b = 10
two consecutive days.
b=2
1 1 99 1
A
10
B
5
C
100
D
100 BAB
4. Diberi bahawa peristiwa C dan D adalah tidak 9

bersandar dengan keadaan P(C) = 0.48 dan
P(C  D) = 0.21. Cari P(D).
Event C and D are independent where P(C) = 0.48 and
P(C  D) = 0.21. Find P(D).
A 0.27 C 0.52
B 0.79 D 0.44

2. Rajah berikut menunjukkan sebaris petak bagi 3. Joel dan Kumaran bertanding dalam suatu
suatu permainan yang direka oleh seorang murid kejohanan badminton. Pemenang adalah
semasa pesta ria. Satu duit syiling diletakkan pemain yang pertama yang memenangi mana-
di salah sebuah petak dan sebiji dadu adil mana dua set permainan. Kebarangkalian Joel
dilambungkan. Jika nombor gandaan 3 diperoleh, menang dalam mana-mana set ialah 4 . Cari
duit syiling itu akan digerakkan satu petak ke kiri. 9
Jika nombor bukan gandaan 3 diperoleh, duit Joel and Kumaran are competing in a badminton
syiling itu akan digerakkan satu petak ke kanan. tournament. The winner is the player who first wins any
The diagram shows a row of boxes for a game designed two sets of the match. The probability Joel wins in any
by a student during a fun fair. A coin is placed in one of of the sets is 4 . Find the probability that
the boxes and a fair dice is thrown. If a number which 9
is a multiple of 3 is obtained, the coin is moved one box (a) pemenang ditentukan selepas dua set
d
to the left. If a number which is not a multiple of 3 is permainan,
obtained, the coin is moved one box to the right. the winner is determined after two sets of the match,
Bh
(b) Joel akan menang kejohanan itu selepas
A B bermain tiga set permainan.
Joel will win the tournament after playing three sets
of the match.
n
(a) Duit syiling diletakkan di petak berlabel
A dan dadu dilambungkan sekali. Apakah (a) P(pemenang selepas dua perlawanan)
Sd
kebarangkalian mendapat sebuah mainan = P(Joel menang) + P(Kumaran menang)
beruang?
The coin is placed in the box labelled A and the dice 1 9 9
2 1
= 4 × 4 + 5 × 5 = 41
9 9
2
81
is thrown once. What is the probability to get a teddy
i
bear? ng
(b) Duit syiling diletakkan di petak berlabel B. (b) P(Joel menang dalam tiga set)
Dadu dilambungkan sekali dan duit syiling
1 2 1
= 4 × 5 × 4 + 5 × 4 × 4 = 160 2
la
itu digerakkan. Dadu dilambung untuk kali 9 9 9 9 9 9 729
kedua dan duit syiling digerakkan sekali lagi.
Pe
Cari kebarangkalian mendapat sebuah buku

catatan atau sebatang lolipop.
The coin is placed in the box labelled B. The dice
is thrown once and the coin is moved. The coin is
thrown for the second time and the coin is moved 4.
Pulau Langkawi Taman Negara Bangkok
n
again. Find the probability to get a notebook or

Kotak P
ita
lollipop.
Box P
(a) Untuk mendapatkan mainan beruang, nombor
gandaan 3 hendaklah diperoleh, iaitu 3 dan 6. RM10 RM20 RM50 RM100
rb
P(nombor gandaan 3) = 2 Kotak Q

6
ne
Box Q
= 1 Setiap pelanggan yang membelanjakan RM5 000
3
dan ke atas di sebuah kedai elektrik diberi satu
Pe
(b) Untuk mendapatkan lolipop atau buku peluang untuk mencabut sepucuk sampul surat
catatan, keputusan kedua-dua lambungan yang mengandungi pakej pelancongan daripada
BAB
mesti gandaan atau bukan gandaan 3. kotak P dan satu cabutan baucer hadiah daripada
P(gandaan 3) + P(bukan gandaan 3) kotak Q.
9 = 2 × 2 + 4 × 4 Each customer who spent RM5 000 and above in an
6 6 6 6 electrical shop is given a chance to draw an envelope
which contains a package tour from box P and a gift
= 20
voucher from box Q.
36
(a) Senaraikan ruang sampel bagi gabungan
= 5 hadiah yang boleh dimenangi.
9 List the sample space for the combination of prizes
that can be won.

(b) Dengan menyenaraikan semua kesudahan Pada hari PIBG, pengawas itu terlibat dalam
yang mungkin bagi peristiwa itu, cari jawatankuasa keselamatan. Pengawas itu bertugas
kebarangkalian bahawa secara berpasangan, seorang dari tingkatan 3 dan
By listing down all the possible outcomes of the seorang dari tingkatan 5, untuk menjaga disiplin.
event, find the probability that During PIBG day, the prefects were involved in the safety
(i) pelanggan itu memenangi pakej committee. The prefects worked in pairs, a form 3 prefect
pelancongan ke Pulau Langkawi atau and a form 5 prefect, to control the discipline.
baucer hadiah yang bernilai RM50, (a) Berdasarkan maklumat tersebut, senaraikan
the customer wins a package tour to Pulau semua pasangan yang mungkin.
Langkawi or a gift voucher worth RM50, Based on the information, list all the possible
(ii) pelanggan itu tidak memenangi pakej pairings.
pelancongan ke Bangkok dan baucer (b) Hitung kebarangkalian bahawa Nadia atau
Susan berpasangan dengan Zunalia.
d
hadiah yang bernilai RM100.
the customer does not win a package tour to Calculate the probability of Nadia or Susan paired
Bh
Bangkok and a gift voucher worth RM100. with Zunalia.
(c) Nyatakan kebarangkalian bahawa Maniam
(a) {(Pulau Langkawi, RM10), (Pulau Langkawi, dan Tan bertugas bersama. Beri alasan anda.
RM20), (Pulau Langkawi, RM50), (Pulau State the probability Maniam and Tan on duty
n
together. Give your reason.
Langkawi, RM100), (Taman Negara, RM10),
Sd
(Taman Negara, RM20), (Taman Negara, (a) {(Maniam, Rashid), (Maniam, Wong),
RM50), (Taman Negara, RM100), (Bangkok, (Maniam, Zunalia) (Nadia, Rashid), (Nadia,
RM10), (Bangkok, RM20), (Bangkok, RM50), Wong), (Nadia, Zunalia), (Susan, Rashid),
(Bangkok, RM100)} (Susan, Wong), (Susan, Zunalia), (Tan,
i
(b) (i) {(Pulau Langkawi, RM10), (Pulau
Langkawi, RM20), (Pulau Langkawi,
ng Rashid), (Tan, Wong), (Tan, Zunalia)}
la
RM50), (Pulau Langkawi, RM100),
(Taman Negara, RM50), (Bangkok, 50)}; (b) Peristiwa Nadia atau Susan berpasangan
Pe
6 1 dengan Zunalia
Kebarangkalian = —– = — = {(Nadia, Zunalia), (Susan, Zunalia)}
12 2
(ii) {(Pulau Langkawi, RM10), (Pulau Kebarangkalian Nadia atau Susan berpasangan
dengan Zunalia
n

RM50), (Pulau Langkawi, RM100), 2 1
ita
= —– = —
(Taman Negara, RM10), (Taman Negara, 12 6
RM20), (Taman Negara, RM50), (Taman
rb
Negara, RM100), (Bangkok, RM10),

(Bangkok, RM20), (Bangkok, RM50)}; (c) Kebarangkalian Maniam dan Tan bertugas
11 bersama ialah 0 sebab mereka berdua adalah
ne
Kebarangkalian = —– pengawas tingkatan 3.

12
Pe
5. Rajah di bawah menunjukkan pengawas di

SPM 6. Lima biji bola yang berlabel 1, 2, 3, 4 dan 5
BAB
2016 sebuah sekolah.
SPM diletakkan di dalam sebuah kotak. Dua biji bola
The table below shows the prefects in a school. 2017
Pengawas / Prefect
dipilih secara rawak daripada kotak itu, satu demi 9
satu, tanpa pengembalian.
Tingkatan 3 Five balls labelled with 1, 2, 3, 4 and 5 are placed into a
Maniam, Nadia, Susan, Tan box. Two balls are selected randomly from the box, one
Form 3
after another without replacement.
Tingkatan 5 (a) Lengkapkan ruang sampel di ruang jawapan.
Rashid, Wong, Zunalia
Form 5 Complete the sample space in the answer space.

(b) Dengan menyenaraikan semua kesudahan

Persatuan
yang mungkin bagi peristiwa itu, cari Kadet Polis
Pengakap Police Cadet
kebarangkalian bahawa Scouts Society
By listing down all the possible outcomes of the
event, find the probability that Danial
Lelaki
(i) bola pertama yang dipilih adalah berlabel Ahmad
Boys Edwin
nombor ganjil,
the first ball selected is labelled with an odd Perempuan Balqis
number, Farha
Girls Cecilia
(ii) bola pertama yang dipilih adalah berlabel
nombor genap dan bola kedua yang Dua orang ahli daripada persatuan itu telah
dipilih adalah berlabel nombor ganjil. diturunkan secara rawak di beberapa tempat
the first ball selected is labelled with an even
d
tersebut.
number and the second ball selected is labelled
Two members from the societies were dropped off
Bh
with an odd number.
random at those places.
(a) Senaraikan semua kesudahan yang mungkin
(a) Ruang sampel bagi ruang sampel ini.
= {(1, 2), (1, 3), (1, 4), (1, 5), (2, 1), (2, 3), Anda juga boleh menggunakan huruf seperti
n
(2, 4), (2, 5), (3, 1), (3, 2), ( 3 , 4 ), ( 3, 5 ), A untuk Ahmad dan seterusnya.
( 4 , 1 ), ( 4 , 2 ), ( 4 , 3 ), ( 4 , 5 ), ( 5 , 1 ),
Sd
List all the possible outcomes of the event in this
( 5 , 2 ), ( 5 , 3 ), ( 5 , 4 )} sample space.
You may use the letters such as A for Ahmad and so
on.
(b) (i) Peristiwa bola pertama yang dipilih (b) Senaraikan semua kesudahan bagi peristiwa
i
adalah berlabel nombor ganjil
= {(1, 2), (1, 3), (1, 4), (1, 5), (3, 1), (3, 2),
ng itu dan cari kebarangkalian bahawa
List all the outcomes of the event and find the
(3, 4), (3, 5), (5, 1), (5, 2), (5, 3), (5, 4)} probability that
la
(i) seorang murid lelaki dan seorang murid
Kebarangkalian mendapat bola pertama perempuan telah diturunkan di suatu
yang berlabel nombor ganjil
Pe
tempat.
12 3 a boy and a girl were dropped off at a certain
= —– = — place.
20 5
(ii) kedua-dua ahli yang telah diturunkan di
n
suatu tempat adalah daripada persatuan

(ii) Peristiwa bola pertama yang dipilih adalah yang sama.
ita
berlabel nombor genap dan bola kedua both members that were dropped off at a certain
yang dipilih adalah berlabel nombor ganjil place are from the same society.
= {(2, 1), (2, 3), (2, 5), (4, 1), (4, 3), (4, 5)}
rb
Kebarangkalian mendapat bola pertama (a) S = {(A, B), (A, C), (A, D), (A, E), (A, F), (B, C),
ne
yang berlabel nombor genap dan bola (B, D), (B, E), (B, F), (C, D), (C, E), (C, F),
kedua yang berlabel nombor ganjil (D, E), (D, F), (E, F)}
6 3
Pe
= —– = —– (b) (i) {(A, B), (A, C), (A, F), (B, D), (C, D), (B, E),
20 10
(C, E), (E, F)}
BAB
Kebarangkalian = 8
15
7. Jadual berikut menunjukkan beberapa ahli (ii) {(A, B), (A, C), (B, C), (D, E), (D, F), (E, F)}
9 SPM
2018 Persatuan Pengakap dan Kadet Polis yang telah Kebarangkalian = 6
ditugaskan memantau di beberapa tempat dalam 15
acara merentas desa. = 2
The table shows some members of Scouts Society and 5
Police Cadet that are assigned to monitor various places
in a cross-country event.

Sudut KBAT
Rajah di bawah menunjukkan dua buah kotak, A dan B, masing-masing mengandungi lapan keping kad nombor
dan tiga keping kad gambar.
The diagram shows two boxes, A and B, which contain eight number cards and three picture cards respectively.
1 2 34
d
56 7 8
Bh
Kotak AA / Box A Kotak BB / Box B
Seorang pemain akan mencabut satu kad bermula dari kotak A sebelum mencabut kad dari kotak B. Jika
n
satu nombor perdana dicabut dari kotak A, maka pemain itu boleh terus mencabut sekeping kad dari kotak
Sd
B. Sebaliknya, jika nombor yang dicabut itu bukan nombor perdana, maka nombor itu akan dikeluarkan dari
kotak A dan kad yang lain dicabut sehingga nombor perdana diperoleh, barulah pemain itu boleh mencabut
sekeping kad dari kotak B. Jika seorang pemain hanya diberi satu percubaan untuk mencabut satu kad dari
kotak B, dia akan memenangi permainan apabila kad gambar haiwan dapat dicabut dalam 3 percubaan. Cari
i
kebarangkalian bahawa dia memenangi permainan itu. ng
A player will draw one card starting from box A before drawing card from box B. If a prime number is drawn from box A, the
player can then draw a card from box B. Otherwise, if the number drawn is not a prime number, the card will be removed from
box A and another card is drawn until a prime number is obtained, then only the player can draw a card from box B. If a player
la
is only given a try to draw a card from box B, the player wins the game when an animal-pictured card is drawn within 3 trials.
Find the probability that the player wins the game.
Pe
Jawapan / Answer :
Katakan E : nombor perdana dicabut

n
H : kad gambar haiwan dicabut

ita
Percubaan Percubaan Percubaan

pertama kedua ketiga
rb
2
—
3 H
4 E
—
8 1 Hʹ
ne
—
3
2
—
4 3 H
—
4 7 E
—
Pe
8 Eʹ 1 Hʹ
Eʹ —
3 3
—
7
BAB
P(menang) = P(E  H) + P(E9  E  H)
= 4 × 2 + 4 × 4 × 2 9
8 3 8 7 3 +
= 11
+
21
+ KBAT Ekstra

Module &
MORE
Mathematics
ANSWERS
Chapter 9
B
BA
Kebarangkalian Peristiwa Bergabung
Peristiwa Bergabung
9.1 Combined Events
.
NOTA IMBASAN
hd
1. Persilangan dua peristiwa, A dan B ialah semua 3. Persilangan dan kesatuan dua peristiwa ini dikenali
kesudahan yang terdapat di dalam kedua-dua A dan B. sebagai peristiwa bergabung.
.B
Ia ditulis sebagai A  B. The intersection and union of these two events are known as
The intersection of two events, A and B is all of the outcomes that combined events.
are in both A and B. It is written as A  B.
4. Peristiwa bergabung boleh terhasil daripada satu
dn
2. Kesatuan dua peristiwa, A dan B ialah semua kesudahan atau lebih eksperimen. Ia juga terdiri
sama ada dalam A atau B. Ia ditulis sebagai A  B. daripada dua atau lebih peristiwa.
The union of two events, A and B is all of the outcomes that are in Combined events are resulted from one or
S
either A or B. It is written as A  B. more experiments. It is also consists of two NOTA
or more events.
gi
an
1. Bagi setiap ekperimen berikut, senaraikan semua peristiwa bergabung yang mungkin. 1
For each of the following experiments, list out all the possible combined events.
Contoh
l
Pe
Jadual di bawah menunjukkan gred bagi mata pelajaran Bahasa Melayu dan keahlian dalam Kelab
Perbahasan bagi sekumpulan murid di sebuah sekolah. Seorang murid dipilih secara rawak.
The table shows the grade of subject Bahasa Melayu and the membership in Debate Club of a group of students in a school.
A student is chosen at random.
n
Murid Gred Keahlian

ta
Student Grade Membership

P A Ahli / A member
bi
Q A Ahli / A member
R A Bukan ahli / Not a member
er
S A Bukan ahli / Not a member

n
Penyelesaian:
Pe
• Peristiwa memilih murid dengan gred A dan seorang ahli kelab. Peristiwa bergabung melibatkan persilangan dua
Event of choosing a student with grade A and a member. peristiwa.
Combined events involving the intersection of two
• Peristiwa memilih murid dengan gred A dan bukan ahli kelab. events.
Event of choosing a student with grade A and not a member.
• Peristiwa memilih murid dengan gred A atau seorang ahli kelab.
Peristiwa bergabung melibatkan kesatuan dua
Event of choosing a student with grade A or a member. peristiwa.
• Peristiwa memilih murid dengan gred A atau bukan ahli kelab. Combined events involving the union of two
events.
Event of choosing a student with grade A or not a member.

(a) Jadual di sebelah menunjukkan ramalan kaji cuaca bagi belah

Murid Petang Malam
petang dan malam selama empat hari. Satu hari dipilih secara Students Evening Night
rawak.
The table shows the weather forecast of evening and night for four Isnin
days. A day is chosen at random. Monday
• Event
Peristiwa memilih
of choosing hariday
a sunny cerah
in thepada belah
evening petang dan tidak
and not Selasa
Tuesday
raining at night.
Event of choosing
• Peristiwa a rainy
memilih hariday in the pada
hujan evening and not
belah petang dan tidak Rabu
raining pada
hujan at night.
belah malam. Wednesday
.
hd
Event of choosing
• Peristiwa a sunny
memilih hariday in thepada
cerah evening or not
belah petang atau tidak Khamis
raining pada
hujan at night.
belah malam. Thursday
• Peristiwa memilih
Event of choosing hariday
a rainy hujan
in thepada belah
evening petang atau tidak
or not
rainingpada
hujan at night.
belah malam.
.B
dn
Peristiwa Bersandar dan Peristiwa Tak Bersandar
9.2 Dependent Events and Independent Events
S
NOTA IMBASAN
Kebarangkalian peristiwa bergabung
1. Dua peristiwa adalah bersandar jika kesudahan satu peristiwa memberi
gi
bagi peristiwa A dan B, P(A dan B)
kesan terhadap peristiwa yang satu lagi.
The probability of combined events for event
Two events are dependent if the outcome of one event affects the outcome of
A and event B, P(A and B)
an
another event.
2. Dua peristiwa adalah tak bersandar jika kesudahan satu peristiwa tidak P(A ∩ B) = P(A) × P(B)
memberi kesan terhadap peristiwa yang satu lagi.
l
Two events are independent if the outcome of one event does not affect the
Pe
outcome of another event. NOTA
2. Tentukan sama ada setiap peristiwa berikut adalah peristiwa bersandar atau peristiwa tak bersandar. 1
n
Determine whether each of the following events is dependent event or independent event.
Contoh
ta
(a) Puan Mariam mempunyai 5 biji telur. Sebiji

Terdapat 5 batang pensel dan 7 batang pen dalam daripada telur tersebut adalah rosak. Puan
bi
sebuah kotak. Dua alat tulis tersebut dipilih secara Mariam telah memasak sebiji telur pada hari
rawak tanpa mengembalikan alat tulis pertama ke semalam dan hari ini. Dia telah memasak telur
dalam kotak. rosak pada hari ini.
er
There are 5 pencils and 7 pens in a box. Two stationeries Puan Mariam has 5 eggs. One of the eggs is rotten. Puan
are chosen at randon without returning the first stationery Mariam has cooked an egg yesterday and today. She
to the box.
n
has cooked the rotten egg today.

Penyelesaian:
Pe
Dependent events
Peristiwa bersandar
Peristiwa bersandar / Dependent events
BAB
(b) Dua keping kad dikeluarkan daripada sebuah (c) Ramalan kaji cuaca melaporkan bahawa hari ini
laci satu demi satu secara rawak tanpa dan lusa dijangkakan akan hujan. 9
mengembalikan kad yang pertama. The weather forecast reported that today and the day
Two cards are taken out from a drawer one after the after are expected it will rain.
other randomly without replacing the first card.
Dependent events
Peristiwa bersandar Independent events
Peristiwa tak bersandar

3. Hitung kebarangkalian peristiwa bergabung menggunakan penyenaraian kesudahan peristiwa. 3

Calculate the probability of combined events using listing of the outcomes of events.
Contoh
2 Peristiwa bersandar / Dependent event
1 Peristiwa tak bersandar / Independent event Sebuah kotak mengandungi bola berlabel K, O, dan
Sebiji dadu adil dan sekeping wang syiling adil S. Dua biji bola dipilih satu demi satu secara rawak
dilambungkan. Diberi E ialah peristiwa mendapat tanpa mengembalikan bola yang pertama. Diberi
gandaan 3 dan F ialah peristiwa mendapat gambar. E ialah peristiwa mendapat bola pertama berlabel
A fair dice and a fair coin are tossed. Given E is an event huruf konsonan dan F ialah peristiwa mendapat
of obtaining a multiple of 3 and F is an event of obtaining
.
bola kedua berlabel huruf vokal.
hd
a tail.
A box contains balls labelled K, O and S. Two balls are
(i) Senaraikan semua unsur dalam ruang sampel, picked one by one randomly without replacing the first
peristiwa E dan peristiwa F. ball. Given E is an event of picking the first ball labelled
List all the elements in the sample space, event E and consonant and F is an event of picking the second ball
.B
event F. labelled vocal.
(ii) Senaraikan semua kesudahan peristiwa yang (i) Senaraikan semua unsur dalam ruang sampel,
mungkin bagi E  F. Seterusnya, cari P(E  F). peristiwa E dan peristiwa F.
dn
List all the possible outcomes of E  F. Hence, find List all the elements in the sample space, event E and
P(E  F). event F.
(ii) Senaraikan semua kesudahan peristiwa yang
Penyelesaian:
S
mungkin bagi E  F. Seterusnya, cari P(E  F).
(i) Katakan A ialah angka dan G ialah gambar. List all the possible outcomes of E  F. Hence, find
Let A is a head and G is the tail. P(E  F).
Syiling / Coin
gi Bola berlabel K tiada dalam cabutan kedua.
Ball labelled K is not in the second picking.
an
A G Penyelesaian:
1 (1, A) (1, G)
(i) O (K, O)
2 (2, A) (2, G)
l
K
Pe
Dadu 3 (3, A) (3, G) S (K, S)

Dice 4 (4, A) (4, G) K (O, K)
O
5 (5, A) (5, G)
n
S (O, S)
6 (6, A) (6, G) K (S, K)
ta
Ruang sampel / Sample space S

S = {(1, A), (1, G), (2, A), (2, G), (3, A), (3, G), O (S, O)
bi
(4, A), (4, G), (5, A), (5, G), (6, A), (6, G)} Bola pertama Bola kedua Kesudahan
First ball Second ball Outcome
E = {(3, A), (3, G), (6, A), (6, G)}
er
F = {(1, G), (2, G), (3, G), (4, G), (5, G), (6, G)}
Ruang sampel / Sample space
S = {(K, O), (K, S), (O, K), (O, S), (S, K), (S, O)}
(ii) E  F = {(3, G), (6, G)}
n
E = {(K, O), (K, S), (S, K), (S, O)}

n(E  F) = 2
F = {(K, O), (S, O)}
n(S) = 12
Pe
Guna rumus:
P(E  F) = 2
BAB
Use formula:
12 n(A  B)
(ii) E  F = {(K, O), (S, O)}
P(A  B) =
n(S) n(E  F) = 2, n(S) = 6
=1
9 6 P(E  F) = 2
6
=1
3

(a) Sekeping kad dipilih secara rawak daripada sebuah kotak yang mengandungi kad yang berlabel B, I, R,
U dan sebiji dadu adil dilambungkan. Diberi P ialah peristiwa mendapat kad yang berlabel R dan Q ialah
peristiwa mendapat nombor ganjil.
A card is selected randomly from a box contains cards labelled with B, I, R, U and a fair dice is tossed. Given P is an
event of obtaining a card labelled with R and Q is an event of obtaining an odd number.
(i) Senaraikan ruang sampel, peristiwa P dan peristiwa Q.
List the sample space, the event P and the event Q.
(ii) Senaraikan semua kesudahan peristiwa yang mungkin bagi P  Q. Seterusnya, cari P(P  Q).
List all the possible outcomes of P  Q. Hence, find P(P  Q).
.
(i) Dice
hd
Dadu
1 2 3 4 5 6
B (B, 1) (B, 2) (B, 3) (B, 4) (B, 5) (B, 6)
.B
I (I, 1) (I, 2) (I, 3) (I, 4) (I, 5) (I, 6)
Card
Kad
R (R, 1) (R, 2) (R, 3) (R, 4) (R, 5) (R, 6)
dn
U (U, 1) (U, 2) (U, 3) (U, 4) (U, 5) (U, 6)
Ruang sampel = {(B, 1), (B, 2), (B, 3), (B, 4), (B, 5), (B, 6), (I, 1), (I, 2), (I, 3), (I, 4), (I, 5), (I, 6),
Sample space
(R, 1), (R, 2), (R, 3), (R, 4), (R, 5), (R, 6), (U, 1), (U, 2), (U, 3), (U, 4), (U, 5), (U, 6)}
S
P = {(R, 1), (R, 2), (R, 3), (R, 4), (R, 5), (R, 6)}
Q = {(B, 1), (B, 3), (B, 5), (I, 1), (I, 3), (I, 5), (R, 1), (R, 3), (R, 5), (U, 1), (U, 3), (U, 5)}
(ii) P  Q = {(R, 1), (R, 3), (R, 5)}

gi
an
n(P  Q) = 3, n(S) = 24
P(P  Q) = —– 3 =— 1
24 8
l
Pe
(b) Arumugam, Burhan dan Chin Rui adalah tiga orang pengawas yang bertugas pada suatu hari. Cikgu
Amin memilih seorang pengawas yang akan ditugaskan memegang bendera dan kemudian memilih
seorang pengawas yang akan ditugaskan menaikkan bendera. Diberi K ialah peristiwa Burhan ditugaskan
n
untuk memegang bendera dan L ialah peristiwa Arumugam ditugaskan untuk menaikkan bendera.
Arumugam, Burhan and Chin Rui are three on duty prefects in a day. Cikgu Amin is choosing a prefect that will be
ta
assigned to hold the flag and then choosing a prefect that will be assigned to raise the flag. Given K is an event of
Burhan is assigned to hold the flag and L is an event of Arumugam is assigned to raise the flag.
(i) Senaraikan semua unsur dalam ruang sampel, peristiwa K dan peristiwa L.
bi
List all the elements in the sample space, event K and event L.
(ii) Senaraikan semua kesudahan peristiwa yang mungkin bagi K  L. Seterusnya, cari P(K  L).
er
List all the possible outcomes of K  L. Hence, find P(K  L).

Let A represents
(i) Katakan Arumugam,
A mewakili B represents
Arumugam, B Burhan
mewakili Sample
Ruangspace
sampel
and C represent Chin Rui.
Burhan dan C mewakili Chin Rui. S = {(A, B), (A, C), (B, A), (B, C), (C, A), (C, B)}
n
B (A, B) K = {(B, A), (B, C)}

Pe
A L = {(B, A), (C, A)}

C (A, C)
BAB
A (B, A)
B (ii) K  L = {(B, A)}
C (B, C) n(K  L) = 1, 9
A (C, A) n(S) = 6
C P(K  L) = —1
B (C, B) 6
Memegang
Hold the flag Menaikkan
Raise the flag Kesudahan
Outcome
bendera bendera

4. Hitung kebarangkalian peristiwa bergabung menggunakan rumus. 3

Calculate the probability of combined events using formula.
Contoh
Dua buah majalah dipilih secara rawak daripada rak yang mengandungi 4 buah majalah dekorasi dan 6 buah
majalah kesihatan. Hitung kebarangkalian mendapat kedua-dua buah majalah ialah majalah kesihatan
dengan keadaan
Two magazines are chosen at random from a rack consists of 4 decoration magazines and 6 health magazines. Calculate
the probability of getting both magazines are health magazines such that
(i) majalah pertama dikembalikan sebelum memilih majalah kedua.
.
first magazine is replaced before choosing the second magazine.
hd
(ii) majalah pertama tidak dikembalikan sebelum memilih majalah kedua.
first magazine is not replaced before choosing the second magazine.
Penyelesaian:
.B
(i) P(kesihatan  kesihatan) / P(health  health) (ii) P(kesihatan  kesihatan) / P(health  health)
= 6 × 6 = 6 × 5 1 daripada 6 majalah
10 10 kesihatan telah dipilih.
dn
10 9
= 9 = 1 1 daripada 10 majalah
25 3 telah dipilih.
S
(a) Terdapat 8 biji guli biru, 7 biji guli merah dan (b) Sebuah kotak mengandungi 5 batang kapur
5 biji guli kuning di dalam sebuah beg. Sebiji
guli dipilih secara rawak dan diletakkan kembali
gi
putih dan 10 batang kapur merah. Dua batang
kapur dipilih tanpa mengembalikan kapur
an
ke dalam beg sebelum mengambil guli kedua. pertama. Hitung kebarangkalian mendapat dua
Hitung kebarangkalian sebiji guli biru dan sebiji batang kapur merah.
guli kuning dipilih. A box contains 5 white chalks and 10 red chalks. Two
There are 8 blue marbles, 7 red marbles and 5 yellow chalks are chosen without replacing the first chalk.
l
Calculate the probability of getting two red chalks.
Pe
marbles in a bag. A marble is chosen at random and

returned into the bag before picking the second marble.
Calculate the probability of a blue marble and a yellow P(red chalk
P(kapur ∩ red chalk)
merah  kapur merah)
marble are chosen. 10 9
= ×
n
15 14
P(blue marble
P(guli biru ∩guli
yellow marble)
kuning) 3
=
ta
8 5 1 7
= × =
20 20 10
bi
(c) Rajah di bawah menunjukkan sebuah papan (d) Kelab Matematik tingkatan 4 mempunyai 20 ahli
pemutar yang dibahagikan kepada 5 bahagian. berbangsa Melayu, 18 ahli berbangsa Cina dan
er
Seorang murid memutar sebanyak dua kali. 14 ahli berbangsa India. 3 daripada mereka akan
Hitung kebarangkalian murid tersebut mendapat dipilih mewakili sebuah pertandingan. Hitung
n
huruf C bagi putaran pertama dan mendapat kebarangkalian setiap bangsa mewakili dalam
huruf E bagi putaran kedua. pertandingan itu.
Pe
The diagram shows a spinner board that is divided into Mathematics Club of form 4 has 20 Malay members, 18
BAB
5 parts. A student spins twice. Calculate the probability Chinese members and 14 Indian members. 3 of them
of that student obtained letter C for the first spin and will be chosen to represent in a competition. Calculate
obtained letter E for the second spin. the probability each race represents in the competition.
9 A P(a Malay ∩Melayu
P(seorang a Chinese
∩ an Indian)
seorang Cina  seorang India)
1 1
E B P(C  E) = × 20 18 14
5 5 = × ×
1 52 51 50
D C = 42
25 =
1 105


Contoh
Dalam suatu tinjauan di sekolah, didapati 4 daripada murid mempunyai telefon bimbit. Jika 3 orang murid
5
dipilih secara rawak, cari kebarangkalian bahawa
4
Based on a survey in school, it is found that of the students own handphones. If 3 students are chosen at random, find
5
the probability that
(i) ketiga-tiga orang murid mempunyai telefon bimbit,
.
all the three students own handphones,
hd
(ii) sekurang-kurangnya seorang murid mempunyai telefon bimbit.
at least one student owns a handphone.
Penyelesaian:
.B
Murid pertama Murid kedua Murid ketiga Kesudahan
1st student 2nd student 3rd student Outcomes
4
Tip
–
dn
5 L LLL
4 L Gunakan gambar rajah pokok untuk menyenaraikan
–
5 1 semua kesudahan yang mungkin.
– Lʹ LLLʹ
5 Use a tree diagram to list all the possible outcomes.
L 4
S
4 – L LLʹL
– 1 5 Katakan L = mempunyai telefon bimbit
5 – Lʹ
5
1 L’ = tidak mempunyai telefon bimbit
gi
– Lʹ LLʹLʹ
(i) P(L, L, L) = 4 × 4 × 4 = 64
5
4
– 5 5 5 125
5 L LʹLL
an
4
1
– –
5
L (ii) P(sekurang-kurangnya seorang)
5 1 Lʹ LʹLLʹ
Lʹ
–
5 = 1 – P(L’, L’, L’)
4 = 1 – 1 × 1 × 1 = 124
l
1 – L LʹLʹL
– Lʹ 5 5 5 5 125
Pe
1
– Lʹ LʹLʹLʹ
5
n
(a) Kebarangkalian seorang penduduk di sebuah (b) Kebarangkalian Kenji masuk universiti X, Y atau
kampung tertentu dijangkiti demam denggi Z masing-masing adalah 0.3, 0.6 dan 0.8. Cari
ta
adalah 0.1. Jika tiga orang penduduk dari kebarangkalian Kenji

kampung itu dipilih secara rawak, cari The probability Kenji gains entry into university X, Y or
bi
kebarangkalian bahawa Z is 0.3, 0.6 and 0.8 respectively. Find the probability
The probability that a villager is infected with dengue that Kenji is admitted into
fever is 0.1. If three villagers are chosen randomly, find (i) masuk universiti Z sahaja,
er
the probability that university Z only,

(i) ketiga-tiga orang dijangkiti demam denggi, (ii) tidak masuk semua universiti itu,
n
all have dengue fever, none of the universities,

(ii) tepat dua orang dijangkiti demam denggi. (iii) masuk salah satu universiti itu.
Pe
exactly two have dengue fever. only one of the universities.
P(university Z)Z) = 0.8 × 0.7 × 0.4

(i) P(universiti
BAB
P(tiga are
(i) P(three infected) = 0.1 × 0.1 × 0.1
dijangkiti)
= 0.001 = 0.224
(ii) P(tidak
P(none) masuk) = 0.7 × 0.4 × 0.2
9
P(tepat two
(ii) P(exactly duaare infected)
dijangkiti) = 0.056
= (0.1 × 0.1 × 0.9) + (0.1 × 0.9 × 0.1)
+ (0.9 × 0.1 × 0.1) P(one of satu
(iii) P(salah the university)
universiti)
= 3( 0.1 × 0.1 × 0.9) = (0.3 × 0.4 × 0.2) + (0.7 × 0.6 × 0.2)
= 0.027 + (0.7 × 0.4 × 0.8)
= 0.332

(c) Sebuah beg mengandungi 25 biji epal dan 5 (d) Suatu tinjauan mendapati bahawa kebarangkalian
daripadanya didapati rosak. Jika tiga biji epal seorang murid melanjutkan pelajaran selepas
dikeluarkan satu demi satu tanpa dikembalikan SPM adalah 0.7. Jika tiga orang murid lepasan
ke dalam beg, cari kebarangkalian bahawa SPM dipilih secara rawak, cari kebarangkalian
A bag contains 25 apples and 5 of the apples are rotten. bahawa
If three apples are picked one after the other without A survey shows the probability of a student to further
returning into the bag, find the probability that his studies after SPM is 0.7. If three SPM leavers are
(i) dua biji epal itu adalah rosak, chosen at random, find the probability that
two of the apples are rotten, (i) hanya seorang melanjutkan pelajaran
(ii) dua biji epal itu adalah baik, selepas SPM,
.
hd
two of the apples are good, only one of them furthers his studies after SPM,
(iii) selebih-lebihnya dua biji epal adalah rosak. (ii) lebih daripada dua orang melanjutkan
at most two apple is rotten. pelajaran selepas SPM,
more than two of them further their studies after
.B
(i) P(2 rotten
P(2 apples) = 5 × 4 × 20 × 3
biji rosak) SPM,
25 24 23 (iii) tiada orang yang melanjutkan pelajaran
= 2 selepas SPM.
dn

23 none of them further their studies after SPM.
(ii) P(2 good

P(2 baik) = 20 × 19 × 5 × 3
bijiapples)
25 24 23 (i) P(hanyaP(only one) = 0.7 × 0.3 × 0.3 × 3
seorang)
S
= 0.189
= 19
46
(iii) P(< rotten all rotten
apples) = 1 – P(semua
2 biji rosak)
=1– 5 × 4 × 3
rosak)
gi
P(everyone)
(ii) P(semua orang) = 0.7 × 0.7 × 0.7
= 0.343
an

25 24 23 P(none oforang)
(iii) P(tiada them) = 0.3 × 0.3 × 0.3
= 229 = 0.027
230
l
Pe
Peristiwa Saling Eksklusif dan Peristiwa Tidak Saling Eksklusif

9.3 Mutually Exclusive Events and Non-Mutually Exclusive Events
n
ta
NOTA IMBASAN
1. Rumus bagi peristiwa bergabung A atau B: 3. Dua peristiwa, A dan B, adalah tidak saling eksklusif
bi
Formula for combined events A or B: jika kedua-dua peristiwa itu mempunyai peristiwa
persilangan, iaitu apabila A  B ≠ 0.
er
P(A  B) = P(A) + P(B) – P(A  B) Two events, A and B, are non-mutually exclusive if both of the

events have intersection of events, that is when A  B ≠ 0.
2. Dua peristiwa, A dan B, adalah saling eksklusif jika 
n
kedua-dua peristiwa itu tidak berlaku pada masa yang A B P(A atau B)
sama, iaitu apabila A  B = 0. P(A or B)
Pe
Two events, A and B, are mutually exclusive if both of the events = P(A  B)
BAB
cannot occur at the same time, that is when A  B = 0. = P(A) + P(B) – P(A  B)
ξ
A B P(A atau B) 4. Bagi kes A  B = B,
9 P(A or B) For the case A  B = B ,
= P(A  B)
A P(A atau B)
= P(A) + P(B)
B P(A or B)
= P(A  B)
= P(A)
NOTA

6. Tentukan sama ada setiap peristiwa berikut adalah peristiwa saling eksklusif atau tidak saling eksklusif. 1
Determine whether each of the following events is mutually exclusive event or non-mutually exclusive event.
Contoh
(a) Memilih satu vokal dan satu
1 Memilih sebiji bola merah 2 Memilih satu nombor konsonan pada masa yang
dan sebiji bola hitam perdana dan satu nombor sama daripada senarai abjad.
daripada sebuah beg yang ganjil daripada set Selecting a vowel and a consonant
mengandungi 3 biji bola R = {23, 25, 27, 31, 37, 39} at the same time from a list of
Selecting a prime number and an alphabets.
merah dan 2 biji bola hitam.
Selecting a red ball and a black odd number from the set
.
R = {23, 25, 27, 31, 37, 39}
hd
ball from a bag that contains 3
red balls and 2 black balls.
Penyelesaian: Saling eksklusif
Mutually exclusive
Penyelesaian: Tidak saling eksklusif
.B
Saling eksklusif Non-mutually exclusive
Mutually exclusive
dn
23, 31 dan 37 ialah nombor
perdana dan nombor ganjil.
23, 31 and 37 are prime
numbers and odd numbers.
S
gi
(b) Diberi S = {x : 20 , x , 50} dan tiga peristiwa E, F dan G adalah ditakrifkan seperti berikut:
Given S = {x : 20 , x , 50} and the three events E, F and G are defined as follows:
an
E = {suatu nombor perdana} / {a prime number}
F = {nombor yang boleh dibahagikan dengan 7} / {number that is divisible by 7}
G = {suatu nombor gandaan 3} / {a multiple of 3}
l
Pe
Tentukan sama ada pasangan peristiwa yang berikut adalah saling eksklusif.
Determine whether the following pairs of events are mutually exclusive.
(i) E dan / and F
(ii) E dan / and G
n
(iii) F dan / and G

ta
E = {23, 29, 31, 37, 41, 43, 47}

bi
F = {21, 28, 35, 42, 49}

G = {21, 24, 27, 30, 33, 36, 39, 42, 45, 48}
er
(i) E  F = 0 ; mutually
saling eksklusif
exclusive
(ii) E  G = 0 ; mutually
saling eksklusif
exclusive
n
non-mutually
(iii) F  G = {21, 42} ; bukan salingexclusive
eksklusif
Pe
BAB
7. Rajah di sebelah menunjukkan sebuah bekas yang mengandungi bola berlabel I,
J, K dan L. Sebiji bola dipilih secara rawak. Lengkapkan jadual berikut. 2
9
The diagram shows a container contains balls labelled I, J, K and L. A ball is chosen
randomly. Complete the following table. J
I K L

Kes 1 / Case 1 Kes 2 / Case 2

Diberi peristiwa A = Memilih huruf I Diberi peristiwa C = Memilih huruf L
peristiwa B = Memilih huruf K peristiwa D = Memilih huruf konsonan
Given event A = Choosing a letter I Given event C = Choosing a letter L
event B = Choosing a letter K event D = Choosing a consonant
n(A  B) P(A  B) n(A  B) P(A  B)

P(A  B) = P(A  B) =
n(S) = P(A) + P(B) – P(A  B) n(S) = P(A) + P(B) – P(A  B)
S = {I, J, K, L} AB=Ø S = {I, J, K, L} C  D = {L}
.
1 1
hd
A = {I} P(A) = C = {L} P(C) =
4 4
B = {K} 1 D = {J, K, L} 3
P(B) = P(D) =
A  B = {I, K} 4 C  D = {J, K, L} 4
.B
P(A  B) = 0 1
n(S) = 4 n(S) = 4 P(C  D) =
1 1 4
n(A  B) = 2 P(A  B) = + – 0 n(C  D) = 3
4 4 1 3 1
2 P(C  D) = + –
dn
P(A  B) = 3 4 4 4
4 1 P(C  D) =
= 4
2 3
1 =
= 4
2
S
Berdasarkan jadual di atas / Based on the table above:
gi
• Kes 1 merujuk kepada peristiwa saling eksklusif kerana A  B = Ø. Oleh itu, rumus bagi peristiwa saling
an
eksklusif
Case 1 refers to to mutually exclusive events because A  B = Ø. Thus, the formula of mutually exclusive events
P(A  B) = P(A) + P(B)

l
Pe
• Kes 2 merujuk kepada peristiwa tidak saling eksklusif kerana A  B ≠ Ø. Oleh itu, rumus bagi peristiwa
tidak saling eksklusif
Case 2 refers to to non-mutually exclusive events because A  B ≠ Ø. Thus, the formula of non-mutually exclusive
n
events
P(A  B) = P(A) + P(B) – P(A  B)
ta
8. Hitung kebarangkalian peristiwa bergabung berikut.

bi
3
Calculate the following combined events.
Contoh
er
Sebiji dadu dilontarkan. Diberi peristiwa M ialah Penyelesaian: 

memperoleh nombor ganjil dan peristiwa N ialah (i) S = {1, 2, 3, 4, 5, 6}
n
M N
memperoleh nombor perdana. M = {1, 3, 5} 5
Pe
A dice is tossed. Given an event M is getting an odd number N = {2, 3, 5} 1 2

BAB
and an event N is getting a prime number. 3

M ∩ N = {3, 5} 4
(i) Senaraikan semua unsur dalam ruang sampel, 6
peristiwa M dan peristiwa N. Kemudian, bina
9 sebuah gambar rajah Venn dan lorekkan M  N.
List all the elements in the sample space, event M and
(ii) P(M  N)
event N. Then, construct a Venn diagram and shade Bilangan unsur dalam
4
M  N. = kawasan berlorek.
6 Number of elements in
(ii) Hitung P(M  N). the shaded region.
Calculate P(M  N). 2
=
3

(a) Satu bulan dipilih secara rawak dalam (b) Sebuah beg mempunyai 5 biji butang hitam, 2 biji
setahun. Diberi M ialah peristiwa memperoleh butang biru dan 3 biji butang hijau. Sebiji butang
bulan bermula huruf J dan peristiwa N ialah dipilih secara rawak daripada beg itu. Diberi M
memperoleh bulan dengan 31 hari. ialah peristiwa mendapat sebiji butang hitam dan
A month is chosen at random from a year. Given M is N ialah peristiwa mendapat sebiji butang hijau.
the event of obtaining a month starts with letter J and N A bag contains 5 black buttons, 2 blue buttons and 3
is the event of obtaining a month with 31 days. green buttons. A button is chosen randomly from the
(i) Senaraikan semua unsur dalam ruang bag. Given M is the event of getting a black button and
sampel, peristiwa M dan peristiwa N. N is the event of getting a green button.
Kemudian, bina sebuah gambar rajah Venn (i) Senaraikan semua unsur dalam ruang
.
hd
dan lorekkan M  N. sampel, peristiwa M dan peristiwa N.
List all the elements in the sample space, event M Kemudian, bina sebuah gambar rajah Venn
and event N. Then, construct a Venn diagram and dan lorekkan M  N.
shade M  N. List all the elements in the sample space, event M
.B
(ii) Hitung P(M  N). and event N. Then, construct a Venn diagram and
Calculate P(M  N). shade M  N.
(ii) Hitung P(M  N).
dn
{Jan, Feb,
(i) S = {Jan, Feb,Mar,
Mac,Apr,Apr,
May, Mei,
Jun, Jul, Aug,Jul,
Jun, Sep, Ogo,
Oct, Calculate P(M  N).
Nov, Dec}
Sep, Okt, Nov, Dis}
{Jan, Jun,
M = {Jan, Jun,Jul}Jul} Let H is black
(i) Katakan button,
H ialah B is blue
butang buttonBand
hitam, G isbutang
ialah green
S
{Jan, Mar,
N = {Jan, Mac, May, Jul,Jul,
Mei, Aug,Ogo,
Oct, Dec}
Okt, Dis} button.
biru dan G ialah butang hijau.
S = {H, H, H, H, H, B, B, G, G, G}

gi
M = {H, H, H, H, H}
M Mac N
N = {G, G, G}
Mei
an
Jan Feb
Jun Ogo 
Jul Apr M N
Okt H G
Sep H
Dis
l
G B
Nov H
Pe
H
H G B
8
(ii) P(M  N) =
12
8
n
2 (ii) P(M  N) =
= 10
3
ta
4
=
5
bi
(c) Gambar rajah Venn di sebelah menunjukkan hubungan 

antara set semesta, ξ, set J, set K dan set L. Diberi bahawa K
J
er
set J ialah murid yang memakai cermin mata, set K ialah L

murid dengan hobi membaca dan set L ialah ahli Kelab Amran Alia
Mirutha
n
Pidato. Zhe Lei

The Venn diagram shows the relationship between universal set, Yonish Shelly
Pe
ξ, set J, set K and set L. Given that set J is the students who wear Mira
BAB
spectacles, set K is the students with reading as hobby and set L
is the members of Kelab Pidato. Avani
Hitung / Calculate
(i) P(J  K) (ii) P(K  L)
7 5 9
P(J  K) = P(K  L) =
8 8
 J K  J K
L L


(a) Dua biji dadu yang adil dilambungkan serentak. K = {(1, 1), (2, 2), (3, 3), (4, 4), (5, 5), (6, 6)}
Diberi peristiwa: L = {(4, 5), (5, 4)}
Two fair die are tossed together. Given events: M = {(1, 1), (1, 2), (1, 3), (2, 1), (2, 2), (2, 3),
K = {kedua-dua adalah nombor yang sama} (3, 1), (3, 2), (3, 3)}
{both showing the same number}
L = {hasil darab kedua-dua nombor adalah (i) P(K  L) = P(K) + P(L) = 6 + 2
36 36
20}
= 8
.
{the product of the two numbers is 20}
hd
36
M = {kedua-dua adalah nombor kurang
daripada 4} = 2
9
{both numbers are less than 4}
.B
Cari / Find (ii) P(L  M) = P(L) + P(M) = 2 + 9
36 36
(i) P(K  L)
(ii) P(L  M) = 11
dn
36
(b) Suatu banci penduduk menunjukkan terdapat (c) Jadual di bawah menunjukkan bilangan ahli
S
25% kanak-kanak di bawah umur 12 tahun, 16% kelab mengikut jantina dalam kelas 4 Cermat.
remaja di bawah umur 21 tahun dan selebihnya Seorang murid dipilih secara rawak daripada
orang dewasa. Jika seorang penduduk dipilih
secara rawak, hitung kebarangkalian bahawa
kelas itu.
gi
The table shows the number of clubs members
A population census shows that there are 25% children according to gender in class 4 Cermat. A student is
an
below the age of 12, 16% teenagers below the age of 21 chosen randomly from the class.
and the rest are adults. If a citizen is chosen at random,
calculate the probability that Kelab Matematik Sains Kimia
l
(i) penduduk itu adalah seorang kanak-kanak Club Mathematics Science Chemistry
Pe
atau orang dewasa, Lelaki

the citizen is a child or an adult, 8 5 4
Male
(ii) penduduk itu adalah seorang remaja atau
Perempuan
orang dewasa, 6 7 5
n
Female
the citizen is a teenager or an adult,
(iii) penduduk itu mewakili salah satu golongan
ta
Hitung kebarangkalian memilih seorang murid

umur.
the citizen represents one of the age groups.
lelaki atau seorang ahli Kelab Sains.
Calculate the probability of choosing a male student or
bi
a member of Science Club.

P(K  D) = 25 + 59
(i)
100 100
er
P(a male student

P(murid lelaki or a member
atau of Science
ahli Kelab Club)
Sains)
= 84 17 12 5
100 = + –
35 35 35
n
= 21
25 n(S) = 35
Pe
24 n(S) =student)
n(male 35 = 8 + 5 +7
=
BAB
n(murid lelaki)==178 + 5 + 7
35
(ii) P(R  D) = 16 + 59 = 17Club) = 5 + 7
n(member of Science
100 100 n(ahli Kelab Sains) = 5 +=712
n(male student ∩ member = 12of Science Club)
= 75 =5
9 100 n(murid lelaki  ahli kelas sains)
=5
= 3
4
(iii) P(K  R  D) = 1

Aplikasi Kebarangkalian Peristiwa Bergabung

9.4 Application of Probability of Combined Events

Contoh
Dalam suatu pemilihan pengawas sekolah, kebarangkalian bahawa Abu dan Bala dipilih masing-masing
2 1
ialah dan . Cari kebarangkalian bahawa
5 3
.
In a selection of a school prefect, the probability that Abu dan Bala is chosen is 2 and 1 respectively. Find the probability
hd
that 5 3
(i) hanya Abu dipilih sebagai pengawas sekolah,
only Abu is chosen as a school prefect,
.B
(ii) sekurang-kurangnya seorang daripada mereka yang dipilih sebagai pengawas sekolah.
at least one of them is chosen as the school prefect.
dn
Penyelesaian:
(i) P(hanya Abu dipilih) (ii) P(sekurang-kurangnya seorang daripada mereka yang dipilih)
P(only Abu is chosen) P(at least one of them is chosen)
S
= P(Abu dipilih, Bala tidak dipilih) = P(Abu dipilih, Bala tidak dipilih) + P(Abu tidak dipilih, Bala
P(Abu is chosen, Bala is not chosen)
dipilih) + P(Abu dipilih, Bala dipilih)
gi
2 2 P(Abu is chosen, Bala is not chosen) + P(Abu is not chosen, Bala is
= × Gunakan kebarangkalian
chosen) + P(Abu is chosen, Bala is chosen)
5 3 peristiwa pelengkap
an
4 Use the probability of
=
15 complement of event
P(Bala tidak dipilih)
=  25 × 23  +  35 × 13  +  25 × 13 
P(Bala is not chosen)
1 2 3
=
l
=1– =
3 3 5
Pe
1 3 2
(a) Kebarangkalian Rita lulus dalam Biologi, Kimia dan Fizik ialah , dan . Cari kebarangkalian bahawa
n
5 4 3
dia lulus 4
The probability that Rita passes Biology, Chemistry and Physics are 1 , 3 and 2 . Find the probability that she
ta
passes 5 4 3
(i) Kimia sahaja, (ii) semua subjek, (iii) sekurang-kurangnya satu subjek
bi
Chemistry only, all the subjects, at least one subject.
P(at least one subject)

er
(i) P(Kimia
P(Chemistry only)
sahaja) (iii) P(sekurang-kurangnya satu subjek)
== P(fails Biology,
P(Biologi passes
gagal, Chemistry,
Kimia lulus,fails
FizikPhysics)
gagal) = (fails all the
= 11 −–PP(semua subjects)
subjek gagal)
4 3 1
 45 × 14 × 13 
n
= × × =1–
5 4 3
1
Pe
= 14
BAB
5 =
15
P(all the subjects)
(ii) P(semua subjek)
== P(passes
P(Biologi Biology,
lulus,passes
Kimia Chemistry, passes
lulus, Fizik Physics)
lulus) 9
1 3 2
= × ×
5 4 3
1
=
10

(b) Terdapat 5 helai blaus hitam, 7 helai blaus biru dan selebihnya blaus putih di dalam sebuah almari.
Sehelai blaus dipilih secara rawak dari almari itu. 5
There are 5 black blouses, 7 blue blouses and the rest are white blouses in a cupboard. A blouse is chosen at random
from the cupboard.
(i) Jika kebarangkalian memilih sehelai blaus biru atau blaus putih adalah 2 , cari bilangan blaus
3
putih di dalam almari itu.
2
If the probability of choosing a blue or a white blouse is , find the number of white blouses in the cupboard.
3
(ii) Seterusnya, cari kebarangkalian memilih sehelai blaus hitam atau blaus putih.
.
hd
Hence, find the probability of choosing a black or a white blouse.
Let say there

(i) Katakan are x white
terdapat blouses.
x helai blaus putih. P(black
(ii) P(hitam atauor putih)
white) = P(H) + P(P)
atauorputih)
P (blue
P(biru white) = P(B) + P(P)
= 5 + 3
.B

2 = 7 + x 15 15
3 12 + x 12 + x = 8
15
dn
3(7 + x) = 2(12 + x)
21 + 3x = 24 + 2x
x =3
S
(c) Satu permainan gof mempunyai lubang berbentuk petak-petak
gi
segi empat sama seperti yang ditunjukkan dalam rajah di sebelah.
65 cm
an
Bola gof akan masuk ke dalam petak A, B, C atau D secara rawak. D
20 cm
Dengan memberikan jawapan kepada 3 tempat perpuluhan,
hitung 6 12 cm
l
B
A golf game has holes of square-shaped plots as shown in the diagram. A 20 cm
Pe
golf ball goes into plots A, B, C and D randomly. By giving the answer to C 65 cm
three decimal places, calculate 25 cm A 12 cm
(i) P(A  B) (ii) P(A  B) (iii) P(A) (iv) P(B)
n
(v) Antara petak A, B dan C, yang manakah mempunyai 25 cm

kemungkinan paling tinggi untuk bola gof masuk? Berikan
ta
sebab anda.
Which plot, A, B and C has the highest poossibility for the golf ball
goes into? Give your reason.
bi
Area of plot CC = (20 – 12) × (20 – 12) = 64 cm2

er
(i) Luas petak 625 64

(iii) P(A) = –
Area of the wholepetak
Luas keseluruhan plots = 65 × 65 = 4 225 cm2 4 225 4 225
64 = 0.133
n
P(A  B) = P(C) =
4 225
= 0.015
Pe
400 64
(iv) P(B) = –
BAB
4 225 4 225
(ii) Area
Luasofpetak
plot AA = 25 × 25 = 625 cm2 = 0.080
Area
Luasofpetak
plot BB = 20 × 20 = 400 cm2
9 625 400 64 (v) Plot
Petak A kerana
A because kebarangkaliannya
the probability is the highest. adalah
P(A  B) = + –
4 225 4 225 4 225 yang paling tinggi.
= 0.227

PRAKTIS SPM 9
Kertas 1 Kertas 2
1. Atlet A dan C terlibat dalam suatu acara lompat 1. Jadual di bawah menunjukkan bilangan peserta
tinggi. Jika kebarangkalian atlet A dan C masing- mengikut pasukan dalam dua acara olahraga yang
berlainan. Bilangan peserta pasukan B dalam
masing melepasi paras yang ditetapkan ialah 3
.
5 acara 200 m tidak dinyatakan.
hd
dan 5 , cari kebarangkalian bahawa kedua-dua The table below shows the number of participants by
8 team in two different sport events. The number of team B
atlet berjaya melepasinya. participants in the 200 m event is not stated.
.B
Athletes A and C are involved in a high jump event. If
the probabilities of athletes A and C pass the hurdles are
Pasukan A Pasukan B
Team A Team B
3 5
and respectively, find the probability that both
dn
5 8 100 m 3 5
athletes pass their hurdles. 200 m 6 b
5 3 24 1
A B C D
S
8 8 25 25 Seorang peserta dipilih secara rawak dari setiap
acara. Cari bilangan peserta pasukan B dalam
gi
2. Kebarangkalian seorang pelanggan akan membeli acara 200 m, jika kebarangkalian kedua-dua
minuman sejuk dari suatu kedai tertentu ialah peserta yang dipilih itu adalah daripada pasukan
3 . Cari kebarangkalian bahawa antara dua yang berbeza ialah 4 .
an
8 7
pelanggan yang datang, hanya seorang akan A participant is chosen at random from each event. Find
the number of team B participants in the 200 m event,
membeli minuman sejuk.
l
if the probability that both participants chosen are of
The probability that a customer buys a cold drink from
Pe
3 different team is 4 .
a shop is . Find the probability that between two 7
8
customers that came, only one will buy a cold drink.
Katakan
Let bilangan
the number peserta of
of participants pasukan dalam
team B inB200 acara
m event
15 9 15 17
n
A B C D = b m=b
200
64 64 32 32
ta
P(different
P(pasukan team) = 3 × b + 6 × 5
berbeza)
3. Kebarangkalian seorang pekerja
tiba lewat 9 b+5 9 b+5
4 = 3b + 30
bi
ke pejabat pada suatu hari ialah 1 . Cari

10 7 9(b + 5)
kebarangkalian bahawa seorang pekerja tiba 4 = b + 10
er
lewat ke pejabat selama dua hari berturut-turut.

7 3b + 15
The probability a worker arrive late to office on a certain
1 12b + 60 = 7b + 70
n
day is . Find the probability that the worker is late for

10 5b = 10
two consecutive days.
Pe
b=2
1 1 99 1
A
10
B
5
C
100
D
100 BAB
4. Diberi bahawa peristiwa C dan D adalah tidak 9

bersandar dengan keadaan P(C) = 0.48 dan
P(C  D) = 0.21. Cari P(D).
Event C and D are independent where P(C) = 0.48 and
P(C  D) = 0.21. Find P(D).
A 0.27 C 0.52
B 0.79 D 0.44

2. Rajah berikut menunjukkan sebaris petak bagi 3. Joel dan Kumaran bertanding dalam suatu
suatu permainan yang direka oleh seorang murid kejohanan badminton. Pemenang adalah
semasa pesta ria. Satu duit syiling diletakkan pemain yang pertama yang memenangi mana-
di salah sebuah petak dan sebiji dadu adil mana dua set permainan. Kebarangkalian Joel
dilambungkan. Jika nombor gandaan 3 diperoleh, menang dalam mana-mana set ialah 4 . Cari
duit syiling itu akan digerakkan satu petak ke kiri. 9
Jika nombor bukan gandaan 3 diperoleh, duit Joel and Kumaran are competing in a badminton
syiling itu akan digerakkan satu petak ke kanan. tournament. The winner is the player who first wins any
The diagram shows a row of boxes for a game designed two sets of the match. The probability Joel wins in any
by a student during a fun fair. A coin is placed in one of of the sets is 4 . Find the probability that
.
hd
the boxes and a fair dice is thrown. If a number which 9
is a multiple of 3 is obtained, the coin is moved one box (a) pemenang ditentukan selepas dua set
to the left. If a number which is not a multiple of 3 is permainan,
obtained, the coin is moved one box to the right. the winner is determined after two sets of the match,
.B
(b) Joel akan menang kejohanan itu selepas
A B bermain tiga set permainan.
Joel will win the tournament after playing three sets
dn
of the match.
(a) Duit syiling diletakkan di petak berlabel
A dan dadu dilambungkan sekali. Apakah P(the winner after
(a) P(pemenang two matches)
selepas dua perlawanan)
kebarangkalian mendapat sebuah mainan P(Joel wins)
= P(Joel + P(Kumaran
menang) wins) menang)
+ P(Kumaran
S
beruang?
The coin is placed in the box labelled A and the dice =1 4
9
× 4
9
2 1
+ 5
9
× 2
5
9
= 41
81
is thrown once. What is the probability to get a teddy
bear?
(b) Duit syiling diletakkan di petak berlabel B. gi P(Joel wins
(b) P(Joel in the three
menang dalam sets)
tiga set)
an
Dadu dilambungkan sekali dan duit syiling
itu digerakkan. Dadu dilambung untuk kali
=1 4
9
× 5
9
× 2 1
4
9
+ 5
9 9
2
× 4 × 4 = 160
9 729
kedua dan duit syiling digerakkan sekali lagi.
l
Pe
Cari kebarangkalian mendapat sebuah buku

catatan atau sebatang lolipop.
The coin is placed in the box labelled B. The dice
is thrown once and the coin is moved. The coin is
4.
n
thrown for the second time and the coin is moved Pulau Langkawi Taman Negara Bangkok
again. Find the probability to get a notebook or
ta
lollipop. Kotak P
Box P
To get amendapatkan
(a) Untuk teddy bear, a multiple
mainan of 3beruang,
must be obtained,
nombor
bi
which are 3
gandaan 3 and 6.
hendaklah diperoleh, iaitu 3 dan 6. RM10 RM20 RM50 RM100
P(nomborP(multiples
gandaan 3) = 2
of 3) Kotak Q
6
er
Box Q
= 1 Setiap pelanggan yang membelanjakan RM5 000
3
n
dan ke atas di sebuah kedai elektrik diberi satu

To get a lollipop
(b) Untuk or a notebook,
mendapatkan the outcome
lolipop atauof both
buku peluang untuk mencabut sepucuk sampul surat
Pe
throw must be multiple or not multiple

catatan, keputusan kedua-dua lambungan of 3.
yang mengandungi pakej pelancongan daripada
BAB
mesti gandaan atau bukan gandaan 3. kotak P dan satu cabutan baucer hadiah daripada
P(multiple of3)
P(gandaan 3) +
+ P(not multiple
P(bukan of 3) 3)
gandaan kotak Q.
9 = 2 × 2 + 4 × 4 Each customer who spent RM5 000 and above in an
6 6 6 6 electrical shop is given a chance to draw an envelope
which contains a package tour from box P and a gift
= 20 voucher from box Q.
36
(a) Senaraikan ruang sampel bagi gabungan
= 5 hadiah yang boleh dimenangi.
9 List the sample space for the combination of prizes
that can be won.

(b) Dengan menyenaraikan semua kesudahan Pada hari PIBG, pengawas itu terlibat dalam
yang mungkin bagi peristiwa itu, cari jawatankuasa keselamatan. Pengawas itu bertugas
kebarangkalian bahawa secara berpasangan, seorang dari tingkatan 3 dan
By listing down all the possible outcomes of the seorang dari tingkatan 5, untuk menjaga disiplin.
event, find the probability that During PIBG day, the prefects were involved in the safety
(i) pelanggan itu memenangi pakej committee. The prefects worked in pairs, a form 3 prefect
pelancongan ke Pulau Langkawi atau and a form 5 prefect, to control the discipline.
baucer hadiah yang bernilai RM50, (a) Berdasarkan maklumat tersebut, senaraikan
the customer wins a package tour to Pulau semua pasangan yang mungkin.
Langkawi or a gift voucher worth RM50, Based on the information, list all the possible
.
(ii) pelanggan itu tidak memenangi pakej pairings.
hd
pelancongan ke Bangkok dan baucer (b) Hitung kebarangkalian bahawa Nadia atau
hadiah yang bernilai RM100. Susan berpasangan dengan Zunalia.
the customer does not win a package tour to Calculate the probability of Nadia or Susan paired
.B
Bangkok and a gift voucher worth RM100. with Zunalia.
(c) Nyatakan kebarangkalian bahawa Maniam
(a) {(Pulau Langkawi, RM10), (Pulau Langkawi, dan Tan bertugas bersama. Beri alasan anda.
dn
RM20), (Pulau Langkawi, RM50), (Pulau State the probability Maniam and Tan on duty
together. Give your reason.
Langkawi, RM100), (Taman Negara, RM10),
(Taman Negara, RM20), (Taman Negara, (a) {(Maniam, Rashid), (Maniam, Wong),
S
RM50), (Taman Negara, RM100), (Bangkok, (Maniam, Zunalia) (Nadia, Rashid), (Nadia,
RM10), (Bangkok, RM20), (Bangkok, RM50), Wong), (Nadia, Zunalia), (Susan, Rashid),
gi
(Bangkok, RM100)} (Susan, Wong), (Susan, Zunalia), (Tan,
(b) (i) {(Pulau Langkawi, RM10), (Pulau Rashid), (Tan, Wong), (Tan, Zunalia)}
an
RM50), (Pulau Langkawi, RM100),
l
(Taman Negara, RM50), (Bangkok, 50)}; (b) Peristiwa Nadia
Event of Nadia atau
or Susan pairedSusan
with berpasangan
Pe
6 1 Zunalia Zunalia
dengan
Probability = —– = —
Kebarangkalian = {(Nadia, Zunalia), (Susan, Zunalia)}
12 2
(ii) {(Pulau Langkawi, RM10), (Pulau Kebarangkalian Nadia atau Susan berpasangan
n
Langkawi, RM20), (Pulau Langkawi, Probability of Nadia or Susan paired with Zunalia
dengan Zunalia
RM50), (Pulau Langkawi, RM100), 2 1
ta
= —– = —
(Taman Negara, RM10), (Taman Negara, 12 6
RM20), (Taman Negara, RM50), (Taman
bi
Negara, RM100), (Bangkok, RM10),

(Bangkok, RM20), (Bangkok, RM50)}; The probability of Maniam
(c) Kebarangkalian Maniam and Tan
danonTan
duty together
bertugasis
0 because both
bersama ialahof0them are form
sebab 3 prefects.
mereka berdua adalah
er
11
Probability = —–
Kebarangkalian pengawas tingkatan 3.
12
n
Pe
5. Rajah di bawah menunjukkan pengawas di

SPM 6. Lima biji bola yang berlabel 1, 2, 3, 4 dan 5
BAB
2016sebuah sekolah.
SPM diletakkan di dalam sebuah kotak. Dua biji bola
The table below shows the prefects in a school. 2017
Pengawas / Prefect
dipilih secara rawak daripada kotak itu, satu demi 9
satu, tanpa pengembalian.
Tingkatan 3 Five balls labelled with 1, 2, 3, 4 and 5 are placed into a
Maniam, Nadia, Susan, Tan box. Two balls are selected randomly from the box, one
Form 3
after another without replacement.
Tingkatan 5 (a) Lengkapkan ruang sampel di ruang jawapan.
Rashid, Wong, Zunalia
Form 5 Complete the sample space in the answer space.

(b) Dengan menyenaraikan semua kesudahan

Persatuan
yang mungkin bagi peristiwa itu, cari Kadet Polis
Pengakap Police Cadet
kebarangkalian bahawa Scouts Society
By listing down all the possible outcomes of the
event, find the probability that Danial
Lelaki
(i) bola pertama yang dipilih adalah berlabel Ahmad
Boys Edwin
nombor ganjil,
the first ball selected is labelled with an odd Perempuan Balqis
number, Farha
Girls Cecilia
(ii) bola pertama yang dipilih adalah berlabel
.
nombor genap dan bola kedua yang
hd
Dua orang ahli daripada persatuan itu telah
dipilih adalah berlabel nombor ganjil. diturunkan secara rawak di beberapa tempat
the first ball selected is labelled with an even
tersebut.
number and the second ball selected is labelled
Two members from the societies were dropped off
.B
with an odd number.
random at those places.
(a) Senaraikan semua kesudahan yang mungkin
(a) Ruang sampel bagi ruang sampel ini.
dn
= {(1, 2), (1, 3), (1, 4), (1, 5), (2, 1), (2, 3), Anda juga boleh menggunakan huruf seperti
(2, 4), (2, 5), (3, 1), (3, 2), ( 3 , 4 ), ( 3, 5 ), A untuk Ahmad dan seterusnya.
( 4 , 1 ), ( 4 , 2 ), ( 4 , 3 ), ( 4 , 5 ), ( 5 , 1 ), List all the possible outcomes of the event in this
( 5 , 2 ), ( 5 , 3 ), ( 5 , 4 )}
S
sample space.
You may use the letters such as A for Ahmad and so
on.
(b) (i) Peristiwa
odd number
adalah
bolaballpertama
Event of the first yang with
selected is labelled
berlabel nombor ganjil
dipilih
an
gi (b) Senaraikan semua kesudahan bagi peristiwa
itu dan cari kebarangkalian bahawa
an
= {(1, 2), (1, 3), (1, 4), (1, 5), (3, 1), (3, 2), List all the outcomes of the event and find the
(3, 4), (3, 5), (5, 1), (5, 2), (5, 3), (5, 4)} probability that
(i) seorang murid lelaki dan seorang murid
Kebarangkalian mendapat
Probability of getting the first ballbola pertama
labelled with
l
perempuan telah diturunkan di suatu
an oddberlabel
number nombor ganjil
Pe
yang tempat.
12 3 a boy and a girl were dropped off at a certain
= —– = — place.
20 5
(ii) kedua-dua ahli yang telah diturunkan di
n
suatu tempat adalah daripada persatuan

Event of thebola
(ii) Peristiwa firstpertama
ball selected is labelled
yang dipilihwith an
adalah yang sama.
ta
even number
berlabel and the genap
nombor second ball
danselected is
bola kedua both members that were dropped off at a certain
labelled
yang with an
dipilih odd number
adalah berlabel nombor ganjil place are from the same society.
bi
= {(2, 1), (2, 3), (2, 5), (4, 1), (4, 3), (4, 5)}
Kebarangkalian mendapat
Probability of getting the first ballbola pertama
is labelled (a) S = {(A, B), (A, C), (A, D), (A, E), (A, F), (B, C),
er
with anberlabel
yang even number and thegenap
nombor second ball
danis bola (B, D), (B, E), (B, F), (C, D), (C, E), (C, F),
labelledyang
kedua with an odd number
berlabel nombor ganjil (D, E), (D, F), (E, F)}
n
6 3
= —– = —– (b) (i) {(A, B), (A, C), (A, F), (B, D), (C, D), (B, E),
20 10
Pe
(C, E), (E, F)}

BAB
Kebarangkalian 8
Probability =
15
7. Jadual berikut menunjukkan beberapa ahli (ii) {(A, B), (A, C), (B, C), (D, E), (D, F), (E, F)}
9 SPM
2018 Persatuan Pengakap dan Kadet Polis yang telah Probability =
Kebarangkalian 6
ditugaskan memantau di beberapa tempat dalam 15
acara merentas desa. = 2
The table shows some members of Scouts Society and 5
Police Cadet that are assigned to monitor various places
in a cross-country event.

Sudut KBAT
Rajah di bawah menunjukkan dua buah kotak, A dan B, masing-masing mengandungi lapan keping kad nombor
dan tiga keping kad gambar.
The diagram shows two boxes, A and B, which contain eight number cards and three picture cards respectively.
1 2 34
.
hd
56 7 8
.B
Kotak AA / Box A Kotak BB / Box B
dn
Seorang pemain akan mencabut satu kad bermula dari kotak A sebelum mencabut kad dari kotak B. Jika
satu nombor perdana dicabut dari kotak A, maka pemain itu boleh terus mencabut sekeping kad dari kotak
B. Sebaliknya, jika nombor yang dicabut itu bukan nombor perdana, maka nombor itu akan dikeluarkan dari
S
kotak A dan kad yang lain dicabut sehingga nombor perdana diperoleh, barulah pemain itu boleh mencabut
sekeping kad dari kotak B. Jika seorang pemain hanya diberi satu percubaan untuk mencabut satu kad dari
gi
kotak B, dia akan memenangi permainan apabila kad gambar haiwan dapat dicabut dalam 3 percubaan. Cari
kebarangkalian bahawa dia memenangi permainan itu.
A player will draw one card starting from box A before drawing card from box B. If a prime number is drawn from box A, the
an
player can then draw a card from box B. Otherwise, if the number drawn is not a prime number, the card will be removed from
box A and another card is drawn until a prime number is obtained, then only the player can draw a card from box B. If a player
is only given a try to draw a card from box B, the player wins the game when an animal-pictured card is drawn within 3 trials.
l
Find the probability that the player wins the game.
Pe
Jawapan / Answer :
Katakan
Let : nombor
E number
E : prime perdana dicabut
is drawn
n
H : animal-pictured card ishaiwan

H : kad gambar drawn dicabut
ta
Percubaan
First trial Percubaan
Second trial Percubaan
Third trial
pertama kedua ketiga
bi
2
—
3 H
4 E
—
er
8 1 Hʹ
—
3
2
—
4 3 H
—
n
4 7 E
—
8 Eʹ 1 Hʹ
—
Pe
3 Eʹ 3
—
7
BAB
P(winner) = P(E  H) + P(E9  E  H)
P(menang)
= 4 × 2 + 4 × 4 × 2 9
8 3 8 7 3 +
= 11
+
21
+ KBAT Ekstra

B
BA Kebarangkalian Peristiwa Bergabung
PRAKTIS SPM 9
Kertas 1 3. P(datang lewat dua hari berturut-turut)
P(come late for two consecutive days)
1 1
1. P(kedua-dua atlet berjaya) = ×
10 10
P(both athletes pass)
3 5 1
= × =
100
.
5 8
hd
3 Jawapan / Answer : D
=
8
4. P(C  D) = 0.21
.B
P(C) × P(D) = 0.21
2. P(hanya seorang akan membeli minuman sejuk)
0.48 × P(D) = 0.21
P(only one will buy a cold drink)
P(D) = 0.44
 35 × 58  +  58 × 38 
dn
=
15
=
32
S
gi
an
l
Pe
n
ta
bi
n er
Pe

Module &
MORE
Matematik
JAWAPAN
Bab 10
B
BA
Matematik Pengguna: Pengurusan Kewangan
10 Consumer Mathematics: Financial Management
Perancangan dan Pengurusan Kewangan

10.1 Financial Planning and Management
NOTA IMBASAN
d
Proses Pengurusan Kewangan
Financial Management Process
Bh
Menilai kedudukan Mewujudkan Melaksanakan Mengkaji semula dan
Menetapkan
kewangan pelan kewangan pelan kewangan menyemak kemajuan
matlamat
Evaluating financial Creating financial Carrying out financial Review and revising the
Setting goals
status plan plan progress
dn
iS
S – Khusus / Specific
Matlamat kewangan M – Boleh diukur / Measurable
berpandukan konsep SMART: A – Boleh dicapai / Attainable
Financial goals are based on the
R – Boleh jadi kenyataan / Realistic
ng NOTA
SMART concept:
T – Tempoh masa / Time-bound
la
1. Kenal pasti matlamat kewangan berikut mengikut konsep SMART. 2
Identify the following financial goals according to SMART concept.
Pe
Contoh
(a) Prila ingin membeli sebuah mesin basuh untuk
Suhaimi ingin menyimpan RM400 dalam masa kegunaan hariannya yang berharga RM800.
8 bulan. Dia bercadang untuk menyimpan RM50 Dia menyimpan RM160 daripada gajinya setiap
n
setiap bulan menggunakan wang belanja yang bulan iaitu RM3 000. Dia bercadang untuk
diberikan oleh ayahnya sebanyak RM100 setiap membeli mesin basuh itu dalam tempoh 5
ita
bulan. bulan.
Suhaimi wants to save RM400 in 8 months. He plans to Prila wants to buy a washing machine for her daily
save RM50 each month using the expenses money given usage costs RM800. She saves RM160 per month from
rb
by his father with an amount of RM100 every month. her salary of RM3 000. She plans to buy the washing
machine in 5 months.
Penyelesaian:
ne
Menyimpan RM400 dalam masa 8 bulan. Menyimpan RM800 dalam masa 5

S S
Saving RM400 in 8 months. bulan.
Pe
M RM400
M RM800
A RM50 × 8 bulan / months = RM400
RM50 adalah separuh daripada wang A RM160 × 5 bulan = RM800
belanja yang diberikan oleh ayahnya. Ia
R adalah suatu nilai yang realistik. RM160 adalah 5.3% daripada gajinya.
RM50 is half of the expenses money given by his R
Ia adalah suatu nilai yang realistik.
father. It is a realistic value.
8 bulan T 5 bulan
T
8 months

Matematik Tingkatan 4 Bab 10 Matematik Pengguna: Pengurusan Kewangan
2. Kelaskan matlamat-matlamat kewangan berikut kepada matlamat jangka masa pendek dan jangka masa
panjang. 2
Classify the following financial goals to short-term goal and long-term goal.
 Mengumpul RM22 000 sebagai deposit membeli rumah. Tip

Saving RM22 000 as deposit to buy a house.
 Membuat pinjaman pelaburan ASB bernilai RM200 000 selama • Matlamat jangka masa pendek
25 tahun. adalah kurang daripada 3 tahun.
Short-term goal is less than 3 years.
Making an ASB investment loan of RM200 000 for 25 years.
• Matlamat jangka masa panjang
 Membayar hutang RM300 daripada seorang rakan. adalah lebih daripada 3 tahun.
Paying a debt of RM300 from a friend. Long-term goal is more than 3 years.
 Membeli sebuah telefon bimbit bagi menggantikan yang rosak.
Buying a handphone to replace the broken one.
d
 Membuat pelan persaraan.
Bh
Making a retirement plan.
 Membuat dana kecemasan.
Making an emergency fund.
dn
Matlamat jangka masa pendek Matlamat jangka masa panjang
Short-term goal Long-term goal
iS
 Mengumpul RM22 000 sebagai deposit membeli  Membuat pinjaman pelaburan ASB bernilai
rumah. RM200 000 selama 25 tahun.
 Membayar hutang RM300 daripada seorang  Membuat pelan persaraan.
rakan.
 Membeli sebuah telefon bimbit bagi
ng
menggantikan yang rosak.
la
Pe
3. Punalan baru sahaja memulakan kerjaya di sebuah syarikat di Kuala

Lumpur. Berikut adalah matlamat-matlamatnya yang ingin dicapainya. Tip
n
Punalan is just starting his career in a company in Kuala Lumpur. The following are
• Keperluan adalah sesuatu
Punalan’s goals that he wants to achieve. 2 yang diperlukan bagi tujuan
ita
meneruskan kehidupan.
 Menyimpan wang pendahulan untuk membeli rumah pertamanya. Needs are something that must have
for life survival.
Saving the down payment to buy his first house.
rb
• Kehendak adalah sesuatu yang

 Membeli sebuah kereta import idamannya. diingini bagi meningkatkan kualiti
Buying an import car. hidup dan status seseorang.
ne
 Membayar ansuran pinjaman pendidikannya. Wants are something that wish to have
Paying the instalment of his study loan. in order to increase life quality and
status of a person.
 Pergi melancong ke Eropah bersama rakan-rakannya.
Pe
Going on vacation to Europe with his friends.
Kelaskan matlamat-matlamat tersebut mengikut keperluan atau kehendak Punalan.

Classify the goals according to needs or wants of Punalan.
Keperluan Kehendak
Needs Wants
BAB
 Menyimpan wang pendahulan untuk membeli  Membeli sebuah kereta import idamannya.
rumah pertamanya.  Pergi melancong ke Eropah bersama rakan-
 Membayar ansuran pinjaman pendidikannya. rakannya.
10


Contoh
(a) Maklumat di bawah menunjukkan penyata
Maklumat di bawah menunjukkan penyata kira- kira-kira peribadi Puan Aida.
kira peribadi Ahmad. The information shows the personal balance sheet of
The information shows the personal balance sheet of Puan Aida.
Ahmad. Aset Liabiliti
Butiran
Aset Liabiliti Asset Liability
Butiran Item
Asset Liability (RM) (RM)
Item
(RM) (RM) Akaun Bank
Akaun Bank Bank Accounts
d
Bank Accounts Akaun simpanan
9 000 –
Bh
Akaun simpanan Savings account
8 000 –
Savings account Akaun simpanan tetap
1 500 –
Wang tunai di tangan Fixed deposit account
1 600 –
Cash in hand Wang tunai di tangan
dn
2 300 –
Harta / Properties Cash in hand
Kereta / Car 21 360 14 240 Harta / Properties
iS
Pelaburan / Investments Pangsapuri / Apartment 110 000 90 000
KWSP / EPF 9 680 – Kereta / Car 29 000 –
Pinjaman Bank
Bank Loans
Kad kredit / Credit card – 1 400
ng Pelaburan / Investments
KWSP / EPF 40 200 –
Pinjaman daripada rakan Saham / Shares 10 000 –
la
– 300
Borrowing from friend
Pinjaman Bank
Jumlah / Total
Pe
40 640 15 940 Bank Loans
Nilai Harta Bersih Kad kredit / Credit card – 3 000

Net Worth
Jumlah / Total 202 000 93 000
Berdasarkan penyata kira-kira peribadi tersebut:
n
Nilai Harta Bersih

Based on the personal balance sheet: Net Worth
ita
(i) Hitung nilai harta bersih.

Calculate the net worth.
(ii) Adakah nilai harta bersih Ahmad menunjukkan Based on the personal balance sheet:
rb
nilai positif? Jelaskan sebab anda. (i) Hitung nilai harta bersih.
Is the Ahmad’s net worth show positive value? Give Calculate the net worth.
ne
your reason.
(ii) Jika Puan Aida menanggung kos perubatan
sebanyak RM20 000, adakah dia mampu
Penyelesaian:
membayarnya? Jelaskan jawapan anda.
Pe
(i) Nilai harta bersih If Puan Aida bears a medical cost of RM20 000, will
Net worth Nilai harta bersih she able to pay? Explain your answer.
= Aset – Liabiliti
= RM40 640 – RM15 940 Net worth
= RM24 700 = Asset – Liability (i) Nilai harta bersih = RM202 000 – RM93 000
= RM109 000
(ii) Ya, kerana jumlah aset melebihi jumlah liabiliti.
Yes, because the total assets exceed the total liabilities. (ii) Tidak walaupun nilai bersih hartanya adalah
positif kerana nilai aset mudah cair iaitu jumlah
BAB
wang di akaun bank adalah RM12 800. Aset

Puan Aida yang lain adalah aset tidak mudah
cair.
10


Contoh
Maklumat di bawah menunjukkan penyata aliran tunai Doktor Kumar pada bulan Jun.
The information shows the cash flow statement of Doctor Kumar in June.
Aliran tunai
Butiran Cash Flow
Item
(RM)
Gaji bersih / Net salary 5 000
Jumlah Pendapatan Bulanan / Total Monthly Income 5 000
d
Tolak / Less:
Bh
Simpanan / Savings 500
Dana kecemasan / Emergency funds 400
Jumlah pendapatan selepas ditolak simpanan / Net of Income 4 100
dn
Tolak: Perbelanjaan Tetap / Less: Fixed Expenses
Sewa rumah / House rent 550
Ansuran kereta / Car instalment 800
iS
Wang sara hidup ibu bapa / Subsistence money for parents 900
Jumlah perbelanjaan tetap / Total fixed expenses 2 250
ng
Tolak: Perbelanjaan Boleh Ubah / Less: Variable Expenses
Makanan / Foods 750
la
Bil utiliti / Utilities bills 90
Pe
Petrol / Patrol 320

Tempat letak kereta dan tol / Parking and toll 150
Jumlah perbelanjaan boleh ubah / Total variable expenses 1 310
n
Tolak: Perbelanjaan Budi Bicara / Less: Discretionary Expenses

ita
Hadiah / Gifts 50
Hiburan / Entertainment 250
Jumlah perbelanjaan budi bicara / Total discretionary expenses
rb
300
Lebihan (Defisit) Pendapatan / Excess (Deficit) Income

ne
(i) Hitung baki pendapatan Doktor Kumar.

Pe
Calculate the balance of income for Doctor Kumar.

(ii) Adakah dia mengalami lebihan atau defisit pendapatan?
Is he in excess or deficit of income?
Baki pendapatan ialah jumlah wang tunai

Penyelesaian: yang diterima dalam tempoh itu tolak
(i) Baki pendapatan / Balance of income jumlah wang keluar dalam tempoh itu.
= RM5 000 – RM500 – RM400 – RM2 250 – RM1 310 – RM300 Balance of income is the total cash
received during the period minus the total
= RM240
BAB
cash outflows during the period.
(ii) Doktor Kumar mengalami lebihan pendapatan, iaitu sebanyak RM240.

Doctor Kumar is in excess of income, which is RM240.
10

(a) Maklumat di bawah menunjukkan penyata aliran tunai Encik Kim pada bulan lepas.
The information shows the cash flow statement of Mr Kim for the last month.
Aliran tunai
Butiran Cash Flow
Item
(RM)
Tolak / Less:
d
Bh
Premium insurans / Insurance premium 180
dn
Pinjaman perumahan / Housing loan 1 000
iS
Makanan / Foods 800
Bil utiliti / Utilities bills
Petrol / Patrol
ng 180
300
la
Membaiki kereta / Car repairs 480
Belanja dapur / Household expenses 340
Pe
Duit belanja keluarga / Family expenses 800

Tolak: Perbelanjaan budi bicara / Less: Discretionary Expenses
n
Belanja perubatan / Medical expenses 100

ita

Jumlah perbelanjaan Budi Bicara / Total discretionary expenses 380
rb

ne
(i) Hitung baki pendapatan Encik Kim.

Calculate the balance of income for Mr Kim.
Pe

(iii) Bagaimana Encik Kim boleh meningkatkan baki pendapatannya?
In what way could Mr Kim increases his balance of income?
(i) Baki pendapatan = RM6 000 – RM600 – RM550 – RM2 030 – RM2 900 – RM380 = RM(460)
(ii) Encik Kim mengalami defisit pendapatan, iaitu sebanyak RM460.
BAB
(iii) Encik Kim perlu mengkaji semula corak perbelanjaannya sekeluarga dengan membuat dan mengikuti
bajet supaya dia mempunyai lebihan pendapatan.
10

6. Maklumat di bawah menunjukkan bajet bulanan peribadi dan aliran tunai peribadi dalam satu penyata milik
Puan Aina pada bulan lepas. 4
The information shows a personal budget and personal cash flows in one statement of Puan Aina for the last month.
Bajet Aliran Tunai Sebenar

Butiran Actual Cash Flow
Budget
Item
(RM) (RM)
Gaji bersih sebagai guru / Net salary as teacher 4 500 4 500
Gaji sebagai guru tuisyen / Salary as tuition teacher 1 200 1 200
Jumlah Pendapatan Bulanan / Total Monthly Income 5 700 5 700
Tolak / Less:
d
Simpanan / Savings 570 570
Bh
Dana kecemasan / Emergency funds 600 600
Jumlah pendapatan selepas ditolak simpanan / Net of Income 4 530 4 530
dn
Insurans keluarga / Family insurance 450 450
Ansuran kereta / Car insurance 600 600
iS
Pelaburan / Investment 900 900
Panggilan dan data internet / Calls and internet data 110 110
Jumlah perbelanjaan tetap / Total fixed expenses
ng 2 060 2 060
Makanan / Foods 1 050 1 050

la
Bil utiliti / Utilities bills 250 250
Pe
Tempat letak kereta dan tol / Parking and tol 350 350
Jumlah perbelanjaan boleh ubah / Total variable expenses 1 650 1 650
n
Percutian / Holiday 320 320

ita
Pakaian / Clothing 200 200

Hiburan / Entertainment 300 300
rb
Baiki kereta / Repairs car – 500

Jumlah perbelanjaan budi bicara / Total discretionary expenses 820 1 320
ne
Lebihan (Defisit) Pendapatan / Excess (Deficit) Income 0

Pe
(i) Hitung defisit pendapatan bagi aliran tunai sebenar Puan Aina.
Calculate the deficit of income for the actual cash flow of Puan Aina.
Defisit pendapatan = RM4 530 – RM2 060 – RM1 650 – RM1 320
= RM(500)
(ii) Pada pemerhatian anda, mengapakah Puan Aina masih mengalami defisit walaupun dia berbelanja
mengikut bajet peribadinya?
BAB
In your observation, why is that Puan Aina still in deficit eventhough she spent according to her personal budget?
Puan Aina masih mengalami defisit kerana pada bulan tersebut dia berbelanja untuk membaiki kereta
sebanyak RM500. Tiada peruntukan untuk perbelanjaan tersebut dalam bajet peribadinya. 10

7. Daniel seorang eksekutif di sebuah syarikat dan memperoleh gaji bersih sebanyak RM3 500 setiap bulan.
Berikut adalah matlamat kewangan yang ingin dicapainya. 5 6
Daniel is an executive in a company and receives a net salary of RM3 500 per month. The following are financial goals that
he wants to achieve.
Matlamat 1 : Membeli sebuah motosikal berharga RM6 000 dalam masa 8 bulan.
Goal 1 : Buying a motorcycle costs RM6 000 in 8 months.
Matlamat 2 : Mengumpul RM20 000 dalam tempoh 5 tahun sebagai wang
pendahuluan membeli rumah pertamanya.
Goal 2 : Saving RM20 000 in 5 years as down payment to buy his first house.
d
Berikut ialah penyata kira-kira peribadi Daniel.
The following is Daniel’s personal balance sheet.
Bh
Butiran Aset / Asset Liabiliti / Liability
Item (RM) (RM)
dn
Akaun Bank / Bank Accounts
Akaun simpanan / Savings account 3 800 –
iS
Akaun simpanan tetap / Fixed deposit account 8 000 –
Harta / Properties
Kereta / Car ng 40 000 17 300
Pelaburan / Investments
KWSP / EPF 5 630 –
la
Pinjaman Bank / Bank Loans
Pe
Pinjaman pelajaran / Study loan – 8 800

Jumlah / Total 57 430 26 100
Nilai Harta Bersih
n
Net Worth
ita
Daniel bercadang untuk menggunakan wangnya dalam akaun simpanan tetap dan faedah yang diperoleh
selepas 5 tahun untuk dijadikan sebagai wang pendahuluan rumahnya. Diberi kadar faedah 5% setahun
terkompaun 6 bulan sekali bagi akaun tersebut.
rb
Daniel plans to use his money in the fixed deposit account and the interest that he will receive after 5 years as the down
payment for his house. Given the interest rate is 5% per annum and compounded every 6 months for the account.
ne
(i) Hitung nilai harta bersih Danial.

Calculate the Daniel’s net worth.
Pe
Nilai harta bersih = RM57 430 – RM26 100

= RM31 330
(ii) Hitung jumlah yang perlu dikumpul oleh Daniel setiap bulan bagi mencapai matlamat 1.
Calculate the amount needs to be saved by Daniel every month to achieve goal 1.
BAB
Jumlah bulanan yang perlu dikumpul

RM6 000
=
8 bulan
10 = RM750

(iii) Hitung jumlah yang perlu dikumpul oleh Daniel setiap bulan bagi mencapai matlamat 2.
Nilai matang bagi simpanan dalam akaun tetap
MV = 8 000 1 + 
0.05 (2)(5)
2 
= RM10 240.68 ≈ RM10 241
Baki wang yang diperlukan untuk pendahuluan rumah
= RM20 000 – RM10 241
= RM9 759
Oleh itu, simpanan bulanan yang diperlukan
d
RM9 759
=
5 × 12 bulan
Bh
= RM162.65 ≈ RM163
(iv) Berikut adalah bajet peribadi Daniel bagi mencapai kedua-dua matlamatnya. Lengkapkan bajet tersebut.
The following is the Daniel’s personal budget to achieve both of his goals. Complete the budget.
dn
Butiran Bajet / Budget
iS
Item (RM)
Jumlah Pendapatan Bulanan / Total Monthly Income
ng 3 500
Tolak / Less:
Simpanan untuk Matlamat 1 / Savings for Goal 1 750
la
Pe

n

ita
Panggilan dan data internet / Calls and internet data 100

Jumlah perbelanjaan tetap / Total fixed expenses 950
rb

Makanan / Foods 600
ne

Petrol / Patrol 250
Pe

Kegunaan lain-lain / Other use 100
BAB
Jumlah perbelanjaan budi bicara / Total discretionary expenses 250

10

(v) Adakah Daniel mampu mencapai kedua-dua matlamatnya sekiranya dia dapat melaksanakan pelan
kewangannya itu? Tunjukkan pengiraan anda.
Does Daniel able to achieve both of his goals if he could carry out the financial plan? Show your calculation.
Jumlah wang simpanan bagi matlamat 1 selepas 8 bulan,

= RM750 × 8 bulan
= RM6 000
Jumlah wang simpanan bagi matlamat 2, selepas 5 tahun,

= Jumlah wang terkumpul dalam akaun simpanan tetap + Jumlah wang yang dikumpul setiap bulan
= RM10 241 + (RM163 × 12 × 5)
= RM20 021
d
Maka, Daniel mampu mengumpul RM6 000 dalam tempoh 8 bulan bagi membeli sebuah motosikal dan
Bh
mengumpul RM20 000 dalam masa 5 tahun sebagai wang pendahuluan rumah pertamanya.
dn
iS
ng
PRAKTIS SPM 10
la
Pe
Kertas 1 3. Apakah yang diperlukan dalam menilai

kedudukan kewangan individu?
What is needed to evaluate individual financial status?
1. Antara berikut, konsep yang manakah digunakan
dalam menetapkan matlamat? A Invois
n
Invoice
Which of the following is the concept used to set goals?
B Resit
ita
A Teorem Pythagoras
Receipt
Pythagoras’ Theorem
B Sistem koordinat Cartes C Bajet
Budget
rb
The Cartesian Coordinate System

C SMART D Penyata kira-kira peribadi
Personal balance sheet
D Hukum Indeks
ne
Laws of Indices
4. Berikut adalah ciri-ciri seseorang yang berbelanja
2. Antara berikut, yang manakah ciri-ciri kehendak? dengan bijak, kecuali
Pe
The following are the characteristics of a person spend

Which of the following is the characteristic of wants?
wisely, except
I Dapat hidup dengan lebih selesa jika dipenuhi.
Able to live more comfortable if it is satisfied.
A Berbelanja mengikut bajet.
Spending according to budget.
II Sama bagi setiap individu.
Same for each individual.
B Membuat senarai barang sebelum membeli.
Making a list of things before buying.
III Sukar dipenuhi.
Hard to be fullfilled.
C Membeli mengikut kehendak.
Buying according to wants.
BAB
IV Diperlukan untuk meneruskan kehidupan.

Needed for life survival.
D Melakukan perbandingan sebelum membeli.
Making a comparison before buying.
A I sahaja / only C I dan / and III
B I dan / and II D I, III dan / and IV
10

Kertas 2
1. Maklumat di bawah menunjukan penyata kira-kira peribadi Cheng Lui. 5

The information shows the personal balance sheet of Cheng Lui.
Aset Liabiliti
Butiran
Asset Liability
Item
(RM) (RM)
Wang tunai di tangan / Cash in hand 1 500 –
d
Harta / Properties
Bh
Kereta / Car 32 300 14 500
KWSP / EPF 3 050 –
Saham ASB / ASB shares 10 000 –
dn
iS
Beli perabot dan perkakas rumah / Buys furnitures and home appliances – 800
Jumlah / Total 50 350 22 900
Nilai Harta Bersih / Net Worth ng
la
Nilai harta bersih
Pe
= RM50 350 – RM22 900

= RM27 450
n
(ii) Adakah nilai harta bersih Cheng Lui menunjukkan nilai positif? Jelaskan sebab anda.
Is the Cheng Lui’s net worth shows positive value? Give your reason.
ita
Ya, kerana jumlah aset melebihi jumlah liabiliti.

rb
(iii) Cheng Lui perlu menanggung kos perubatan dirinya sebanyak RM7 000. Adakah Cheng Lui mampu
ne
melangsaikan bayaran tersebut?

Cheng Lui has to bear his medical cost at the total of RM7 000. Does Cheng Lui able to clear the payment?
Pe
Jumlah aset mudah cair = RM3 500 + RM1 500

= RM5 000
Tidak, Cheng Lui kekurangan RM2 000 (RM7 000 – RM5 000) untuk melangsaikan kos perubatannya.
Asetnya yang lain adalah aset tidak mudah cair.
(iv) Pada pendapat anda, bagaimanakah cara untuk Cheng Lui menambah nilai harta bersihnya?
BAB
In your opinion, in what way could Cheng Lui increases his net worth?
Mengambil insurans untuk dirinya sekiranya dia jatuh sakit, membuat dana kecemasan, dan lain-lain
jawapan yang boleh diterima. 10

Sudut KBAT
Berikut adalah maklumat kewangan Puan Rita.
The following are informations of Puan Rita’s financial.
Jumlah wang dalam akaun simpanan / Amount of money in savings account RM8 000
Jumlah wang dalam akaun simpanan tetap / Amount of money in fixed deposit account RM3 600
Jumlah wang di tangan /Amount of cash in hand RM1 980
Harga rumah yang dibeli / Price of bought house RM450 000
d
Nilai barangan kemas dimiliki / Value of jewelleries owned RM4 000
Bh
Harga kereta yang dibeli / Price of bought car RM39 000
Jumlah wang terkumpul dalam KWSP / Accumulated amount in EPF RM28 400
Hutang kad kredit / Credit card debt RM6 500
dn
Maklumat tambahan / Extra information:
• 65% daripada nilai belian rumah telah dibayar.
iS
65% of the house purchase value is paid.
• 40% daripada nilai kereta dikategorikan sebagai aset.
40% of the car value is categorised as an asset.
ng
• Puan Rita telah membeli 3 500 unit saham daripada Syarikat Jamal Berhad yang berharga RM3.00 seunit.
Puan Rita bought 3 500 unit shares from Syarikat Jamal Berhad with the price RM3.00 per unit.
la
Sediakan penyata kira-kira peribadi untuk Puan Rita.
Prepare a personal balance sheet for Puan Rita.
Pe
Jawapan / Answer :
Butiran Aset (RM) Liabiliti (RM)
Akaun Bank
n
Akaun simpanan 8 000 –

ita
Akaun simpanan tetap 3 600 –

Wang tunai di tangan 1 980 –
rb
Harta
Rumah 292 500 157 500
ne
Barangan kemas 4 000 –

Kereta 15 600 23 400
Pe
Pelaburan
KWSP 28 400 –
Saham 10 500 –
Pinjaman Bank
Kad kredit – 6 500
+
BAB
Jumlah 364 580 187 400

+
Nilai Harta Bersih 177 180
+ KBAT Ekstra
10

Module &
MORE
Mathematics
ANSWERS
Chapter 10
B
BA
Matematik Pengguna: Pengurusan Kewangan
Perancangan dan Pengurusan Kewangan

10.1 Financial Planning and Management
.
hd
NOTA IMBASAN
Proses Pengurusan Kewangan
Financial Management Process
.B
Menilai kedudukan Mewujudkan Melaksanakan Mengkaji semula dan
Menetapkan
kewangan pelan kewangan pelan kewangan menyemak kemajuan
matlamat
dn
Evaluating financial Creating financial Carrying out financial Review and revising the
Setting goals
status plan plan progress
S
S – Khusus / Specific
Matlamat kewangan M – Boleh diukur / Measurable
berpandukan konsep SMART:
Financial goals are based on the
SMART concept:
A
R
T gi
– Boleh dicapai / Attainable
– Boleh jadi kenyataan / Realistic
– Tempoh masa / Time-bound
NOTA
an
1. Kenal pasti matlamat kewangan berikut mengikut konsep SMART. 2
l
Identify the following financial goals according to SMART concept.
Pe
Contoh
(a) Prila ingin membeli sebuah mesin basuh untuk
Suhaimi ingin menyimpan RM400 dalam masa kegunaan hariannya yang berharga RM800.
8 bulan. Dia bercadang untuk menyimpan RM50 Dia menyimpan RM160 daripada gajinya setiap
n
setiap bulan menggunakan wang belanja yang bulan iaitu RM3 000. Dia bercadang untuk
diberikan oleh ayahnya sebanyak RM100 setiap membeli mesin basuh itu dalam tempoh 5
ta
bulan. bulan.
Suhaimi wants to save RM400 in 8 months. He plans to Prila wants to buy a washing machine for her daily
bi
save RM50 each month using the expenses money given usage costs RM800. She saves RM160 per month from
by his father with an amount of RM100 every month. her salary of RM3 000. She plans to buy the washing
machine in 5 months.
er
Penyelesaian:
Menyimpan RM400 dalam masa 8 bulan. Saving RM800 inRM800
Menyimpan 5 months.dalam masa 5
S S
n
Saving RM400 in 8 months. bulan.

M RM400
Pe
M RM800
A RM50 × 8 bulan / months = RM400
RM50 adalah separuh daripada wang A RM160 × 5 months
bulan = RM800
belanja yang diberikan oleh ayahnya. Ia
R adalah suatu nilai yang realistik. RM160 is adalah
RM160 5.3% from her salary.
5.3% It is a gajinya.
daripada realistic
RM50 is half of the expenses money given by his R
value.
Ia adalah suatu nilai yang realistik.
father. It is a realistic value.
8 bulan T 5 bulan
months
T
8 months

2. Kelaskan matlamat-matlamat kewangan berikut kepada matlamat jangka masa pendek dan jangka masa
panjang. 2
Classify the following financial goals to short-term goal and long-term goal.
 Mengumpul RM22 000 sebagai deposit membeli rumah. Tip

Saving RM22 000 as deposit to buy a house.
 Membuat pinjaman pelaburan ASB bernilai RM200 000 selama • Matlamat jangka masa pendek
25 tahun. adalah kurang daripada 3 tahun.
Short-term goal is less than 3 years.
Making an ASB investment loan of RM200 000 for 25 years.
• Matlamat jangka masa panjang
 Membayar hutang RM300 daripada seorang rakan.
.
adalah lebih daripada 3 tahun.
Paying a debt of RM300 from a friend.
hd
Long-term goal is more than 3 years.
 Membeli sebuah telefon bimbit bagi menggantikan yang rosak.
Buying a handphone to replace the broken one.
 Membuat pelan persaraan.
.B
Making an emergency fund.
dn
Matlamat jangka masa pendek Matlamat jangka masa panjang
Short-term goal Long-term goal
S
Saving RM22 000
 Mengumpul as deposit
RM22 to buy a house.
000 sebagai deposit membeli Making an ASB
 Membuat investmentpelaburan
pinjaman loan of RM200 000 for
ASB 25
bernilai
rumah. years. 000 selama 25 tahun.
RM200
Paying a debt of
 Membayar
rakan.
RM300 from
hutang RM300 a friend.
daripada seorang
gi  Membuat pelan persaraan.
an
 Membeli sebuah
Buying a handphone telefon
to replace bimbit
the broken one. bagi
menggantikan yang rosak.
Making an emergency
 Membuat fund.
dana kecemasan.
l
Pe
3. Punalan baru sahaja memulakan kerjaya di sebuah syarikat di Kuala

Lumpur. Berikut adalah matlamat-matlamatnya yang ingin dicapainya. Tip
n
Punalan is just starting his career in a company in Kuala Lumpur. The following are
• Keperluan adalah sesuatu
Punalan’s goals that he wants to achieve. 2 yang diperlukan bagi tujuan
ta
meneruskan kehidupan.
 Menyimpan wang pendahulan untuk membeli rumah pertamanya. Needs are something that must have
for life survival.
Saving the down payment to buy his first house.
bi
• Kehendak adalah sesuatu yang

 Membeli sebuah kereta import idamannya. diingini bagi meningkatkan kualiti
Buying an import car. hidup dan status seseorang.
er
 Membayar ansuran pinjaman pendidikannya. Wants are something that wish to have
Paying the instalment of his study loan. in order to increase life quality and
status of a person.
 Pergi melancong ke Eropah bersama rakan-rakannya.
n
Going on vacation to Europe with his friends.

Pe
Kelaskan matlamat-matlamat tersebut mengikut keperluan atau kehendak Punalan.

Classify the goals according to needs or wants of Punalan.
Keperluan Kehendak
Needs Wants
BAB
Saving the down

 Menyimpan payment
wang to buy his first
pendahulan house.membeli
untuk  Buying
Membelian import
sebuahcar.
kereta import idamannya.
rumah pertamanya.  Pergi melancong ke Eropah
Going on vacation to Europe bersama rakan-
with his friends.
Membayar
 Paying ansuranofpinjaman
the instalment pendidikannya.
his study loan. rakannya.
10


Contoh
(a) Maklumat di bawah menunjukkan penyata
Maklumat di bawah menunjukkan penyata kira- kira-kira peribadi Puan Aida.
kira peribadi Ahmad. The information shows the personal balance sheet of
The information shows the personal balance sheet of Puan Aida.
Ahmad. Aset Liabiliti
Butiran
Aset Liabiliti Asset Liability
Butiran Item
.
Asset Liability (RM) (RM)
hd
Item
(RM) (RM) Akaun Bank
Akaun Bank Bank Accounts
Bank Accounts Akaun simpanan
9 000 –
.B
Akaun simpanan Savings account
8 000 –
Savings account Akaun simpanan tetap
1 500 –
Wang tunai di tangan Fixed deposit account
dn
1 600 –
Cash in hand Wang tunai di tangan
2 300 –
Harta / Properties Cash in hand
Kereta / Car 21 360 14 240 Harta / Properties
S
Pelaburan / Investments Pangsapuri / Apartment 110 000 90 000
KWSP / EPF 9 680 –
Pinjaman Bank
Bank Loans gi Kereta / Car
29 000 –
an
Kad kredit / Credit card – 1 400 KWSP / EPF 40 200 –
Pinjaman daripada rakan Saham / Shares 10 000 –
– 300
Borrowing from friend
Pinjaman Bank
l
Jumlah / Total
Pe
40 640 15 940 Bank Loans
Nilai Harta Bersih Kad kredit / Credit card – 3 000

Net Worth
Jumlah / Total 202 000 93 000
n
Berdasarkan penyata kira-kira peribadi tersebut: Nilai Harta Bersih

Based on the personal balance sheet: Net Worth
ta

(ii) Adakah nilai harta bersih Ahmad menunjukkan
bi
Based on the personal balance sheet:

nilai positif? Jelaskan sebab anda. (i) Hitung nilai harta bersih.
Is the Ahmad’s net worth show positive value? Give Calculate the net worth.
er
your reason.
(ii) Jika Puan Aida menanggung kos perubatan
sebanyak RM20 000, adakah dia mampu
Penyelesaian:
n
membayarnya? Jelaskan jawapan anda.

(i) Nilai harta bersih If Puan Aida bears a medical cost of RM20 000, will
Pe
Net worth Nilai harta bersih she able to pay? Explain your answer.
= Aset – Liabiliti
= RM40 640 – RM15 940 Net worth
= RM24 700 = Asset – Liability Netbersih
(i) Nilai harta worth = RM202 000 – RM93 000
= RM109 000
(ii) Ya, kerana jumlah aset melebihi jumlah liabiliti.
No, evenwalaupun
(ii) Tidak though her net worth
nilai is positive
bersih becauseadalah
hartanya the
Yes, because the total assets exceed the total liabilities.
value ofkerana
positif the liquid assets,
nilai asetthat is the amount
mudah in the
cair iaitu bank
jumlah
BAB
account is RM12 800. Puan Aida's other

wang di akaun bank adalah RM12 800. Aset assets are non-
liquid assets.
Puan Aida yang lain adalah aset tidak mudah
cair.
10


Contoh
Maklumat di bawah menunjukkan penyata aliran tunai Doktor Kumar pada bulan Jun.
The information shows the cash flow statement of Doctor Kumar in June.
Aliran tunai
Butiran Cash Flow
Item
(RM)
.
hd
Tolak / Less:
.B
dn
S
Wang sara hidup ibu bapa / Subsistence money for parents 900
gi
Jumlah perbelanjaan tetap / Total fixed expenses
2 250
an
Makanan / Foods 750
l
Pe
Petrol / Patrol 320

n

ta
Hadiah / Gifts 50
bi

er
(i) Hitung baki pendapatan Doktor Kumar.

n
Calculate the balance of income for Doctor Kumar.

Pe

Baki pendapatan ialah jumlah wang tunai

Penyelesaian: yang diterima dalam tempoh itu tolak
(i) Baki pendapatan / Balance of income jumlah wang keluar dalam tempoh itu.
= RM5 000 – RM500 – RM400 – RM2 250 – RM1 310 – RM300 Balance of income is the total cash
received during the period minus the total
= RM240
BAB
cash outflows during the period.
(ii) Doktor Kumar mengalami lebihan pendapatan, iaitu sebanyak RM240.

Doctor Kumar is in excess of income, which is RM240.
10

(a) Maklumat di bawah menunjukkan penyata aliran tunai Encik Kim pada bulan lepas.
The information shows the cash flow statement of Mr Kim for the last month.
Aliran tunai
Butiran Cash Flow
Item
(RM)
Tolak / Less:
.
hd
.B
Premium insurans / Insurance premium 180
dn
Pinjaman perumahan / Housing loan 1 000
S
Makanan / Foods
Bil utiliti / Utilities bills gi 800
180
an
Petrol / Patrol 300
Membaiki kereta / Car repairs 480
l
Belanja dapur / Household expenses 340
Pe
Duit belanja keluarga / Family expenses 800

Tolak: Perbelanjaan budi bicara / Less: Discretionary Expenses
n
Belanja perubatan / Medical expenses 100

ta

Jumlah perbelanjaan Budi Bicara / Total discretionary expenses 380
bi

er
(i) Hitung baki pendapatan Encik Kim.

n
Calculate the balance of income for Mr Kim.

Pe

(iii) Bagaimana Encik Kim boleh meningkatkan baki pendapatannya?
In what way could Mr Kim increases his balance of income?
Balance
(i) Baki of income = RM6 000 – RM600 – RM550 – RM2 030 – RM2 900 – RM380 = RM(460)
pendapatan
Mr KimKim
(ii) Encik is in deficit of income,
mengalami that pendapatan,
defisit is RM460. iaitu sebanyak RM460.
BAB
Mr KimKim
(iii) Encik needsperlu
to review his family's
mengkaji spending
semula pattern
corak by making and following
perbelanjaannya a budget
sekeluarga so that
dengan he can have
membuat danan mengikuti
excess of
income.
bajet supaya dia mempunyai lebihan pendapatan.
10

6. Maklumat di bawah menunjukkan bajet bulanan peribadi dan aliran tunai peribadi dalam satu penyata milik
Puan Aina pada bulan lepas. 4
The information shows a personal budget and personal cash flows in one statement of Puan Aina for the last month.
Bajet Aliran Tunai Sebenar

Butiran Actual Cash Flow
Budget
Item
(RM) (RM)
Gaji bersih sebagai guru / Net salary as teacher 4 500 4 500
Gaji sebagai guru tuisyen / Salary as tuition teacher 1 200 1 200
.
hd
Jumlah Pendapatan Bulanan / Total Monthly Income 5 700 5 700
Tolak / Less:
Simpanan / Savings 570 570
.B
Dana kecemasan / Emergency funds 600 600
Jumlah pendapatan selepas ditolak simpanan / Net of Income 4 530 4 530
dn
Insurans keluarga / Family insurance 450 450
Ansuran kereta / Car insurance 600 600
S
Pelaburan / Investment 900 900
gi
Panggilan dan data internet / Calls and internet data 110 110
Jumlah perbelanjaan tetap / Total fixed expenses 2 060 2 060
an
Makanan / Foods 1 050 1 050
Bil utiliti / Utilities bills 250 250
l
Pe
Tempat letak kereta dan tol / Parking and tol 350 350
Jumlah perbelanjaan boleh ubah / Total variable expenses 1 650 1 650
n
Percutian / Holiday 320 320

ta
Pakaian / Clothing 200 200

Hiburan / Entertainment 300 300
bi
Baiki kereta / Repairs car – 500

Jumlah perbelanjaan budi bicara / Total discretionary expenses 820 1 320
er

n
(i) Hitung defisit pendapatan bagi aliran tunai sebenar Puan Aina.
Pe
Calculate the deficit of income for the actual cash flow of Puan Aina.
Deficit ofpendapatan
Defisit income = RM4 530 – RM2 060 – RM1 650 – RM1 320
= RM(500)
(ii) Pada pemerhatian anda, mengapakah Puan Aina masih mengalami defisit walaupun dia berbelanja
mengikut bajet peribadinya?
BAB
In your observation, why is that Puan Aina still in deficit eventhough she spent according to her personal budget?
Puan Aina still in deficit because she spent RM500 in that month for repairing her car. There is no allocation for that expense
Puan Aina masih
in her personal budget.mengalami defisit kerana pada bulan tersebut dia berbelanja untuk membaiki kereta
sebanyak RM500. Tiada peruntukan untuk perbelanjaan tersebut dalam bajet peribadinya. 10

7. Daniel seorang eksekutif di sebuah syarikat dan memperoleh gaji bersih sebanyak RM3 500 setiap bulan.
Berikut adalah matlamat kewangan yang ingin dicapainya. 5 6
Daniel is an executive in a company and receives a net salary of RM3 500 per month. The following are financial goals that
he wants to achieve.
Matlamat 1 : Membeli sebuah motosikal berharga RM6 000 dalam masa 8 bulan.
Goal 1 : Buying a motorcycle costs RM6 000 in 8 months.
Matlamat 2 : Mengumpul RM20 000 dalam tempoh 5 tahun sebagai wang
pendahuluan membeli rumah pertamanya.
.
Goal 2
hd
: Saving RM20 000 in 5 years as down payment to buy his first house.
Berikut ialah penyata kira-kira peribadi Daniel.

The following is Daniel’s personal balance sheet.
.B
Butiran Aset / Asset Liabiliti / Liability
Item (RM) (RM)
dn
S
Akaun simpanan tetap / Fixed deposit account 8 000 –
Harta / Properties
Kereta / Car
gi 40 000 17 300
an
KWSP / EPF 5 630 –
l
Pe

Jumlah / Total 57 430 26 100
Nilai Harta Bersih
n
Net Worth
ta
Daniel bercadang untuk menggunakan wangnya dalam akaun simpanan tetap dan faedah yang diperoleh
selepas 5 tahun untuk dijadikan sebagai wang pendahuluan rumahnya. Diberi kadar faedah 5% setahun
bi
terkompaun 6 bulan sekali bagi akaun tersebut.

Daniel plans to use his money in the fixed deposit account and the interest that he will receive after 5 years as the down
payment for his house. Given the interest rate is 5% per annum and compounded every 6 months for the account.
er
(i) Hitung nilai harta bersih Danial.

Calculate the Daniel’s net worth.
n
Netbersih
Nilai harta worth = RM57 430 – RM26 100
Pe
= RM31 330
(ii) Hitung jumlah yang perlu dikumpul oleh Daniel setiap bulan bagi mencapai matlamat 1.
BAB
Monthly
Jumlahamount needs
bulanan to be
yang saveddikumpul
perlu
RM6 000
=
8 bulan
8 months
10 = RM750

(iii) Hitung jumlah yang perlu dikumpul oleh Daniel setiap bulan bagi mencapai matlamat 2.
Maturity
Nilai value in
matang fixed
bagi deposit account
simpanan dalam akaun tetap
MV = 8 000 1 +0.05 (2)(5)

2 
= RM10 240.68 ≈ RM10 241
Balance
Baki money
wang needed
yang for the house
diperlukan down
untuk payment
pendahuluan rumah
= RM20 000 – RM10 241
.
= RM9 759
hd
Therefore,
Oleh the monthly bulanan
itu, simpanan savings needed
yang diperlukan
RM9 759
=
5 × 12 bulan
months
.B
= RM162.65 ≈ RM163
(iv) Berikut adalah bajet peribadi Daniel bagi mencapai kedua-dua matlamatnya. Lengkapkan bajet tersebut.
dn
The following is the Daniel’s personal budget to achieve both of his goals. Complete the budget.
Butiran Bajet / Budget
S
Item (RM)
gi
an
Tolak / Less:
Dana kecemasan / Emergency funds
l
150
Pe

n

ta
Panggilan dan data internet / Calls and internet data 100

Jumlah perbelanjaan tetap / Total fixed expenses 950
bi

Makanan / Foods 600
er

n
Petrol / Patrol 250

Pe
Kegunaan lain-lain / Other use 100

BAB

10

(v) Adakah Daniel mampu mencapai kedua-dua matlamatnya sekiranya dia dapat melaksanakan pelan
kewangannya itu? Tunjukkan pengiraan anda.
Does Daniel able to achieve both of his goals if he could carry out the financial plan? Show your calculation.
Total savings
Jumlah wang forsimpanan
goal 1 afterbagi
8 months,
matlamat 1 selepas 8 bulan,
= RM750 × 8 months
bulan
= RM6 000
Total savings
Jumlah wang forsimpanan
goal 2 after bagi
5 years,
matlamat 2, selepas 5 tahun,
Total amount
= Jumlah wang accumulated
terkumpul in dalam
fixed deposit
akaun account + Totaltetap
simpanan amount saved monthly
+ Jumlah wang yang dikumpul setiap bulan
.
= RM10 241 + (RM163 × 12 × 5)
hd
= RM20 021
So Daniel
Maka, was able
Daniel to save mengumpul
mampu RM6 000 in 8 months to buydalam
RM6 000 a motorcycle
tempoh and8saved
bulan bagi000
RM20 in 5 years
membeli as downmotosikal
sebuah payment for his
dan
.B
first house.
mengumpul RM20 000 dalam masa 5 tahun sebagai wang pendahuluan rumah pertamanya.
S dn
gi
an
PRAKTIS SPM 10
l
Pe
Kertas 1 3. Apakah yang diperlukan dalam menilai

kedudukan kewangan individu?
What is needed to evaluate individual financial status?
1. Antara berikut, konsep yang manakah digunakan
dalam menetapkan matlamat? A Invois
n
Invoice
Which of the following is the concept used to set goals?
B Resit
ta
A Teorem Pythagoras
Receipt
Pythagoras’ Theorem
B Sistem koordinat Cartes C Bajet
bi
Budget
The Cartesian Coordinate System
C SMART D Penyata kira-kira peribadi
Personal balance sheet
er
D Hukum Indeks
Laws of Indices
4. Berikut adalah ciri-ciri seseorang yang berbelanja
dengan bijak, kecuali
n
2. Antara berikut, yang manakah ciri-ciri kehendak?

The following are the characteristics of a person spend
Which of the following is the characteristic of wants?
Pe
wisely, except
I Dapat hidup dengan lebih selesa jika dipenuhi.
Able to live more comfortable if it is satisfied.
A Berbelanja mengikut bajet.
Spending according to budget.
II Sama bagi setiap individu.
Same for each individual.
B Membuat senarai barang sebelum membeli.
Making a list of things before buying.
III Sukar dipenuhi.
Hard to be fullfilled.
C Membeli mengikut kehendak.
Buying according to wants.
BAB
IV Diperlukan untuk meneruskan kehidupan.

Needed for life survival.
D Melakukan perbandingan sebelum membeli.
Making a comparison before buying.
A I sahaja / only C I dan / and III
B I dan / and II D I, III dan / and IV
10

Kertas 2
1. Maklumat di bawah menunjukan penyata kira-kira peribadi Cheng Lui. 5

The information shows the personal balance sheet of Cheng Lui.
Aset Liabiliti
Butiran
Asset Liability
Item
(RM) (RM)
.
hd
Wang tunai di tangan / Cash in hand 1 500 –
Harta / Properties
Kereta / Car 32 300 14 500
.B
KWSP / EPF 3 050 –
dn
Saham ASB / ASB shares 10 000 –
S
Beli perabot dan perkakas rumah / Buys furnitures and home appliances – 800
Jumlah / Total 50 350 22 900
Nilai Harta Bersih / Net Worth
gi
an
l
Net worth
Nilai harta bersih
Pe
= RM50 350 – RM22 900

= RM27 450
n
(ii) Adakah nilai harta bersih Cheng Lui menunjukkan nilai positif? Jelaskan sebab anda.
Is the Cheng Lui’s net worth shows positive value? Give your reason.
ta
Yes, kerana
Ya, because the total assets
jumlah exceeds thejumlah
aset melebihi total liabilities.
liabiliti.
bi
(iii) Cheng Lui perlu menanggung kos perubatan dirinya sebanyak RM7 000. Adakah Cheng Lui mampu
er
melangsaikan bayaran tersebut?

Cheng Lui has to bear his medical cost at the total of RM7 000. Does Cheng Lui able to clear the payment?
n
Totalmudah
Jumlah aset liquid assets
cair = RM3 500 + RM1 500
Pe
= RM5 000
No, Cheng
Tidak, Lui lacks
Cheng Luiofkekurangan
RM2 000 (RM7 RM2000 -000 000) to000
RM5(RM7 clear– his
RM5medical
000)expenses.
untuk melangsaikan kos perubatannya.
The other assets are non-liquid assets.
Asetnya yang lain adalah aset tidak mudah cair.
(iv) Pada pendapat anda, bagaimanakah cara untuk Cheng Lui menambah nilai harta bersihnya?
BAB
In your opinion, in what way could Cheng Lui increases his net worth?
Take insuranceinsurans
Mengambil for himselfuntuk
in case dirinya
he becomes ill, createsdia
sekiranya an emergency fundmembuat
jatuh sakit, and other acceptable answers. dan lain-lain
dana kecemasan,
jawapan yang boleh diterima. 10

Sudut KBAT
Berikut adalah maklumat kewangan Puan Rita.
The following are informations of Puan Rita’s financial.
Jumlah wang dalam akaun simpanan / Amount of money in savings account RM8 000
Jumlah wang dalam akaun simpanan tetap / Amount of money in fixed deposit account RM3 600
.
Jumlah wang di tangan /Amount of cash in hand RM1 980
hd
Harga rumah yang dibeli / Price of bought house RM450 000
Nilai barangan kemas dimiliki / Value of jewelleries owned RM4 000
.B
Harga kereta yang dibeli / Price of bought car RM39 000
Jumlah wang terkumpul dalam KWSP / Accumulated amount in EPF RM28 400
dn
Hutang kad kredit / Credit card debt RM6 500
Maklumat tambahan / Extra information:

• 65% daripada nilai belian rumah telah dibayar.
S
65% of the house purchase value is paid.
• 40% daripada nilai kereta dikategorikan sebagai aset.
40% of the car value is categorised as an asset.
gi
• Puan Rita telah membeli 3 500 unit saham daripada Syarikat Jamal Berhad yang berharga RM3.00 seunit.
an
Puan Rita bought 3 500 unit shares from Syarikat Jamal Berhad with the price RM3.00 per unit.
Sediakan penyata kira-kira peribadi untuk Puan Rita.

Prepare a personal balance sheet for Puan Rita.
l
Pe
Jawapan / Answer :
Item
Butiran Asset(RM)
Aset (RM) Liability (RM)
Liabiliti (RM)
Akaun Bank
n
Bank Accounts
Savings
Akaunaccount
simpanan 8 000 –
ta
Akaun simpanan
Fixed deposit accounttetap 3 600 –
Wang
Cash in tunai
hand di tangan 1 980 –
bi
Harta
Properties
er
Rumah
House 292 500 157 500
Jewelleries kemas
Barangan 4 000 –
n
Car
Kereta 15 600 23 400
Pe
Pelaburan
Investments
EPF
KWSP 28 400 –
Saham
Shares 10 500 –
Pinjaman
Bank Loans Bank
Kad
Creditkredit
card – 6 500
+
BAB
Total
Jumlah 364 580 187 400
+
Net worth
Nilai Harta Bersih 177 180 KBAT
+ Ekstra
10

B
BA Matematik Pengguna: Pengurusan Kewangan
PRAKTIS SPM 10
Kertas 1
1. Konsep SMART 3. Untuk menilai kedudukan kewangan memerlukan:

SMART concept To evaluate financial status, need:
• Penyata kira-kira peribadi
.
Jawapan / Answer : C Personal balance sheet
hd
• Penyata aliran tunai
2. Ciri-ciri kehendak: Cash flow statement
Characteristics of wants:
• Dapat hidup selesa jika dipenuhi
.B
Able to live more comfortable if it is satisfied
• Sukar dipenuhi
Hard to be fullfilled
4. Membeli mengikut kehendak
Buying according to wants
dn
I dan / and III Jawapan / Answer : C
S
gi
anl
Pe
n
ta
bi
n er
Pe

Module &
MORE
Matematik
JAWAPAN
Kertas Pra-SPM
Kertas PRA-SPM
Kertas 1
Paper 1
Satu jam lima belas minit
One hour fifteen minutes
.
hd
Arahan: Kertas soalan ini mengandungi 40 soalan. Jawab semua soalan. Rajah dalam soalan tidak dilukis mengikut
skala kecuali dinyatakan. Anda boleh menggunakan kalkulator saintifik yang tidak boleh diprogram.
Instruction: This question paper consists of 40 questions. Answer all questions. The diagrams in the questions provided are not
.B
drawn to scale unless stated.You may use a non-programmable scientific calculator.
dn
1. Bundarkan 572 389 betul kepada tiga angka 8. Rajah 1 menunjukkan graf bagi fungsi
bererti. f(x) = x2 + bx.
Round off 572 389 correct to three significant figures. Diagram 1 shows a graph of function f(x) = x2 + bx.
A 572 C 572 000
S
y
B 573 D 573 000
gi
2. Ungkapkan 6 270 000 dalam bentuk piawai.
Express 6 270 000 in standard form.
A 6.27 × 10–6 C 6.27 × 105
an
x
B 6.27 × 10–5 D 6.27 × 106 O
f(x) = x2 + bx
3. Nyatakan nilai bagi digit 7 dalam nombor 27538.
l
State the digit value of digit 7 in the number 27538.
Pe
A 56 C 1 792 Rajah 1 / Diagram 1

B 448 D 3 584
Antara berikut, yang manakah bukan nilai b?
4. Ungkapkan 4 × 85 + 6 × 83 + 7 sebagai nombor Which of the following is not the value of b?
n
dalam asas lapan. 3

A 20 C
2
ta
Express 4 × 8 + 6 × 8 + 7 as a number in base eight.

5 3
B 11 D –3
A 406078
B 460078 9. Rajah 2 menunjukkan sebuah heksagon sekata
bi
C 4060078 ABDEFG. ABCH dan CDE ialah garis lurus.

D 4060708 Diagram 2 shows a regular hexagon ABDEFG. ABCH
er
and CDE are straight lines.

5. 1011002 – 1112 =
F E
A 1000012 C 1001112
n
B 1001012 D 1010012
Pe
D
G
6. Diberi 34205 = 5p89. Apakah nilai p?
Given 34205 = 5p89. What is the value of p?
x°
A 4 C 7 H
B 5 D 8 A B C
Rajah 2 / Diagram 2
7. (2m – 3n)(m – 5n) =
A 2m2 – 13mn + 15n2 Cari nilai x.
B 2m2 – 13mn – 15n2 Find the value of x.
C 2m2 – 10mn + 15n2 A 60 C 120
D 2m2 – 10mn – 15n2 B 75 D 150

Matematik Tingkatan 4 Kertas Pra-SPM
10. Rajah 3 menunjukkan sebuah bulatan berpusat O. 14. Rajah 5 menunjukkan sebuah segi tiga bersudut
Diagram 3 shows a circle with centre O. tegak, PQS.
A
Diagram 5 shows a right-angled triangle, PQS.
P
40˚
25 m
O 7m
x˚ C
θ
S
B Q R
.
hd
Rajah 5 / Diagram 5
Rajah 3 / Diagram 3
Diberi bahawa R ialah titik tengah bagi QS. Cari
Diberi bahawa ∠ACB = 68°. Cari nilai x. nilai θ.
.B
Given that ∠ACB = 68°. Find the value of x. Given that R is the midpoint of QS. Find the value of θ.
A 16 C 20 A 30°15ʹ C 54°19ʹ
B 18 D 22 B 35°41ʹ D 59°45ʹ
dn
11. Nyatakan koordinat imej bagi titik (3, –4) di bawah 15. Rajah 6 menunjukkan dua segi tiga bersudut
putaran 90° lawan arah jam pada asalan. tegak, RST dan STU.
State the coordinates of the image of point (3, –4) under a Diagram 6 shows two right-angled triangle, RST and
S
rotation of 90° anticlockwise about the origin. STU.
A (–4, –3) C (3, 4)
B (4, 3) D (–3, –4)
gi R
an
12. Joshua melukis sebuah segi empat sama dengan U
skala 1: 1 . Jika panjang sebenar sisi segi empat
2
sama itu ialah 8 cm, berapakah panjang sisi,
l
Pe
35˚
dalam cm, lukisan berskala? S
18 m T
Joshua draws a square using the scale 1 : 1 . If the actual
2 Rajah 6 / Diagram 6
length of the sides for the square is 8 cm, what is the
length of the sides, in cm, of the scale drawing?
n
Diberi RU : TU = 2 : 3. Cari panjang, dalam m, bagi

A 1 C 4 RS.
4
ta
Given RU : TU = 2 : 3. Find the length, in m, of RS.

B 1 D 16 A 27.66 C 36.28
16
B 30.97 D 46.48
bi
13. Rajah 4 menunjukkan sebuah segi tiga bersudut

tegak PQR. 16. Rajah 7 menunjukkan suatu implikasi.
er
Diagram 4 shows a right-angled triangle PQR. Diagram 7 shows an implication.

P
Jika k3 = 343, maka k = 7
n
If k3 = 343, then k = 7
Rajah 7 / Diagram 7
Pe
17 cm
Apakah kontrapositif bagi implikasi tersebut?

What is the contrapositive of the implication?
R Q A Jika k = –7, maka k3 = –343.
15 cm If k = –7, then k3 = –343.
Rajah 4 / Diagram 4 B Jika k = 7, maka k3 = 343.
If k = 7, then k3 = 343.
Hitung tan ∠RPQ. C Jika k ≠ 7, maka k3 ≠ 343.
Calculate tan ∠RPQ. If k ≠ 7, then k3 ≠ 343.
A 1.875 C 0.4706 D Jika k3 ≠ 343, maka k ≠ 7.
B 0.8824 D 0.0154 If k3 ≠ 343, then k ≠ 7.

17. Rajah 8 menunjukkan suatu graf. rs

Diagram 8 shows a graph. 20. Jika = 5, maka s =
r + 4s
B rs = 5, then s =
If
r + 4s
5r 5r
A F C A C
r+4 r + 20
5r 5r
B D
r–4 r – 20
E D
.
Rajah 8 / Diagram 8 2x – 5
hd
21. Diberi bahawa = –11, cari nilai x.
3
Cari darjah bagi bucu F.
Find the degree of the vertex F. Given that 2x – 5 = –11, find the value of x.
3
.B
A 3 C 5 A –19
B 4 D 6 B –14
C 14
18. Rajah 9 menunjukkan sebuah graf.
dn
D 19
Diagram 9 shows a graph.
–2
P
T
S 22.  56  =
S
U 6 36
A C
25 25
Q V
gi B
25
36
D
25
6
an
R
1
Rajah 9 / Diagram 9 r2s3 × (16r8s4) 4
23. =
l
Antara berikut, yang manakah bukan subgraf 3r
Pe
bagi graf tersebut? 2 34 4 34

A rs C rs
Which of the following is not the subgraph of the graph? 3 3
A T C T 2 94 4 94
S P S B rs D rs
P 3 3
n
U
24. Selesaikan.
ta
V Solve.
Q V Q
3 – 4y > 5 + 2y
bi
R R
B D A y < –1 C y > –1
T T
er
S P S 1 1
P B y<– D y>–
U 3 3
n
V Q 25. Senaraikan semua integer y yang memuaskan

Q W
Pe
kedua-dua ketaksamaan linear serentak 6 – 3y > 12

R 2
dan y > –4.
3
List all integers of y that satisfy the linear inequalities
19.
p 2–p
– = 6 – 3y > 12 and 2 y > –4.
3q q 3
–2p 2p – 6 A –5, –4, –3
A C B –5, –4, –3, –2
3q 3q
C –6, –5, –4, –3
2p – 2 4p – 6 D –6, –5, –4, –3, –2
B D
3q 3q

26. Satu set data terdiri daripada 5, 7, 8, 9, 11, 13 dan 29. Rajah 12 ialah gambar rajah Venn yang
16. Setiap data dalam set itu didarab dengan 3 dan menunjukkan set K, set L dan set M dengan
kemudian ditambah dengan 4. Cari julat baharu keadaan set semesta, ξ = K ∪ L ∪ M.
bagi set data baharu. Diagram 12 is a Venn diagram showing set K, set L and
A set of data consists of 5, 7, 8, 9, 11, 13 and 16. Each set M such that the universal sets, ξ = K ∪ L ∪ M.
data in the set is multiplied by 3 then is added by 4. Find K
the new range of the new set of data.
M
A 11 C 34
L
B 33 D 37 4 6 7 3
5
8
.
27. Rajah 10 menunjukkan graf laju-masa bagi 1
hd
2
pergerakan suatu zarah dalam 30 saat.
Diagram 10 shows a speed-time graph for the movement
of a particle in 30 seconds. Rajah 12 / Diagram 12
.B
Senaraikan semua unsur bagi set Kʹ.
25 List all the elements of set Kʹ.
Laju / Speed (m s-1)
A {3, 5}
dn
18 B {3, 5, 6, 7, 8}
C {1, 2, 4, 6, 7, 8}
D {3, 4, 5, 6, 7, 8}
S
O 30. Rajah 13 ialah gambar rajah Venn yang
14 20 30
Masa / Time (s)
Rajah 10 / Diagram 10 gi
menunjukkan set R, S dan T dengan set semesta,
ξ = R ∪ S ∪ T.
Diagram 13 is a Venn diagram showing sets R, S and T
an
with the universal set, ξ = R ∪ S ∪ T.
Cari jarak yang dilalui, dalam m, oleh zarah itu
dalam 30 saat. R
S
Find the distance travelled, in m, of the particle in
l
Pe
T
30 seconds.
A 506
B 625
C 631 Rajah 13 / Diagram 13
n
D 807
Antara yang berikut, manakah yang mewakili
ta
28. Rajah 11 menunjukkan suatu graf fungsi. kawasan berlorek?

Diagram 11 shows a graph of a function. Which of the following represents the shaded region?
bi
y A R∪S∩T C R ∩ (S ∪ T)
B R ∪ (S ∩ T) D (R ∩ S ) ∪ T
er
6
31. Cari kecerunan bagi garis lurus 2x – 3y = 4.
Find the gradient of the straight line 2x – 3y = 4.
x
4 2
n
O 0.5
A – C
3 3
Pe
2 4
B – D
3 3
Rajah 11 / Diagram 11 32. Diberi bahawa garis lurus ST yang mempunyai
kecerunan –2 melalui suatu titik (1, 4). Cari
Persamaan bagi graf fungsi itu ialah
The equation of the graph function is
pintasan-x bagi garis lurus ST.
12 3 Given that the straight line ST has a gradient of –2 passes
A y=– C y= through point (1, 4). Find the x-intercept of the straight
x x line ST.
3 12 A –6 C 3
B y=– D y=
x x B –3 D 6

33. Cari persamaan garis lurus yang melalui titik (2, 8) 37. Rajah 15 menunjukkan sebuah plot kotak bagi
dan (–4, 11). suatu data.
Find the equation of the straight line which passes Diagram 15 shows a box plot of a data.
through points (2, 8) and (–4, 11).
1
A y = –2x + 12 C y= x+7
2
1 3
B y=– x+9 D y= x+5 25 32 37 40 45
2 2
Rajah 15 / Diagram 15
34. Rajah 14 menunjukkan dua belas keping kad
.
bernombor. Cari julat antara kuartil bagi data di atas.
hd
Find the interquartile range of the above data.
Diagram 14 shows twelve number cards.
A 5 C 13
1 2 3 4 5 6 B 8 D 20
.B
7 8 9 10 11 13 38. Rajah 16 menunjukkan masa yang dicatatkan
oleh peserta-peserta dalam sebuah larian.
Rajah 14 / Diagram 14 Diagram 16 shows the time recorded of the participants
dn
in a race.
Sekeping kad dipilih secara rawak. Cari
kebarangkalian bahawa kad yang dipilih adalah
S
nombor perdana.
A card is chosen at random. Find the probability that the
23 28 35 45 50
gi
chosen card is a prime number.
5 7 Masa (minit) / Time (minute)
A C
12 12 Rajah 16 / Diagram 16
an
1 2
B D
2 3 75% daripada peserta itu mencatat masa lebih
35. Terdapat 5 batang pensel, 3 biji pemadam dan daripada x minit. Apakah nilai x?
l
75% of the participants recorded of more than x minutes.
Pe
beberapa batang pembaris di atas sebuah meja. What is the value of x?

Satu alat tulis dipilih secara rawak daripada meja A 28 C 45
itu. Kebarangkalian memilih sebatang pembaris B 35 D 50
1
ialah . Hitung kebarangkalian memilih sebatang
n
3 39. Apakah fungsi bajet peribadi?

pensel. What is the function of personal budget?
ta
There are 5 pencils, 3 erasers and some rulers on a table.

A stationery is chosen at random from the table. The
A Membantu memantau aliran tunai.
Helps to track cash flow.
probability of choosing a ruler is 1 . Find the probability
bi
3 B Membantu menilai status kewangan.

of choosing a pencil.
Helps to evaluate financial status.
5 2
A C C Sebagai panduan berbelanja mengikut
er
12 3
1 5 kehendak.
B D As a guideline to spend according to wants.
2 7
n
D Memupuk tabiat mengurus kewangan yang

36. Terdapat 8 biji epal, 18 biji oren dan beberapa baik.
Pe
biji lemon di dalam sebuah kotak. Sebiji buah- Develop good financial management habits.
buahan dipilih secara rawak daripada kotak itu.
40. Puan Salmah mempunyai jumlah liabiliti dan
Kebarangkalian untuk memilih sebiji oren ialah
9 jumlah aset masing-masing sebanyak RM40 050
. Cari jumlah buah-buahan di dalam kotak itu. dan RM105 500. Hitung nilai bersih harta Puan
25
There are 8 apples, 18 oranges and some lemons in a box. Salmah.
A fruit is chosen at random from the box. The probability Puan Salmah has the total liabilities and total assets of
of choosing an orange is 9 . Find the total of fruits in RM40 050 and RM105 500 respectively. Calculate Puan
the box. 25 Salmah’s net worth.
A 24 C 50 A RM64 950 C RM65 450
B 42 D 68 B RM65 500 D RM64 050

Kertas 2
Paper 2
Dua jam tiga puluh minit
Two hours thirty minutes
Bahagian A
Section A
[52 markah]
.
[52 marks]
hd
Jawab semua soalan dalam bahagian ini.
Answer all questions in this section.
.B
1. Gambar rajah Venn di ruang jawapan menunjukkan set semesta ξ = P ∪ Q ∪ R. Pada rajah yang diberi,
lorekkan set
dn
The Venn diagram in the answer space shows universal set ξ = P ∪ Q ∪ R. On the diagram given, shade the set
(a) P ∩ Q
(b) P  (Q ∩ Rʹ)
S
[3 markah]
[3 marks]
Jawapan / Answer :
(a)
P Q
(b)
gi P Q
an
R R
l
Pe
n
ta
2. Selesaikan persamaan kuadratik yang berikut.

Solve the following quadratic equation.
bi
x–2 3
=
x+1 4x
er
[4 markah]
[4 marks]
n
Jawapan / Answer :
Pe
4x(x – 2)
= 3(x + 1)
4x 2 – 8x
= 3x + 3
4x – 8x – 3x – 3
2
= 0
4x 2 – 11x – 3
= 0
(x – 3)(4x + 1)= 0
1
x = 3 atau x = –
4

3. Jumlah harga segelas jus oren dan secawan kopi ialah RM7. Beza harga antara 4 gelas jus oren dengan secawan
kopi ialah RM18. Berapakah harga, dalam RM, secawan kopi?
The total price of a glass of orange juice and a cup of coffee is RM7. The difference of price between 4 glasses of orange juice
and a cup of coffee is RM18. What is the price, in RM, of a cup of coffee?
[4 markah]
[4 marks]
Jawapan / Answer:
Katakan harga segelas jus oren ialah RMx dan harga secawan kopi ialah RMy.
.
Maka, x + y = 7.................................1
hd
dan 4x – y = 18...............................2
1 + 2: 5x = 25
x=5
.B
Gantikan x = 5 ke dalam 1:
5+y =7
dn
y =2
Harga secawan kopi ialah RM2.
S
gi
an
2 1
4. Pada graf di ruangan jawapan, lorek rantau yang memuaskan sistem ketaksamaan linear y < x, y < – x + 9
5 5
dan y . 2.
l
2 1
On the graph in the answer space, shade the region which satisfies the system of linear inequalities y < x, y < – x + 9
Pe
5 5
and y . 2.
[3 markah]
[3 marks]
n
Jawapan/ Answer :
ta
10 2
y= x
5
bi
8
er
6
n
5
1
4 y= – x+9
Pe
5
3
y=2
2
1
x
O 5 10 15 20 25 30 35 40 45


5. (a) Nyatakan sama ada pernyataan berikut adalah benar atau palsu.
State whether the following statement is true or false.
(i) 1 ialah nombor perdana.
1 is a prime number.
(ii) –2 ialah nombor negatif dan 10 boleh dibahagi tepat dengan 5.
–2 is a negative number and 10 is divisible by 5 completely.
[2 markah]
[2 marks]
(b) Tulis dua implikasi berdasarkan pernyataan majmuk yang berikut.
Write down two implications based on the folowing compound statement.
.
hd
m3 = –64 jika dan hanya jika m = –4.
m3 = –64 if and only if m = –4.
[2 markah]
.B
[2 marks]
(c) Tulis Premis 2 untuk melengkapkan hujah yang berikut.
dn
Write down Premise 2 to complete the following argument.
Premis 1 : Jika y = 0, maka 8y = 1.
S
Premise 1: If y = 0, then 8y = 1.
Premis 2 / Premise 2 : ……..…………………………………………………………………………………………...
Kesimpulan: y ≠ 0.
Conclusion: y ≠ 0.
gi
an
[1 markah]
[1 mark]
(d) Buat satu kesimpulan bagi hujah induktif untuk urutan nombor 7, 13, 23, 37, …, yang mengikut pola
l
Pe
berikut:
Make a conclusion of inductive argument for the sequence of numbers 7, 13, 23, 37, …, which follows the following
pattern:
n
7 = 2(1)2 + 5
13 = 2(2)2 + 5
ta
23 = 2(3)2 + 5
37 = 2(4)2 + 5
bi
….……………..
[2 markah]
[2 marks]
er
Jawapan / Answer :
n
(a) (i) Palsu

(ii) Benar
Pe
(b) Implikasi 1: Jika m3 = –64, maka m = –4.

Implikasi 2 : Jika m = –4, maka m3 = –64.
(c) Premis 2 : 8y ≠ 1
(d) 2n2 + 5, dengan keadaan n = 1, 2, 3, 4,…

6. Rajah 1 menunjukkan gabungan pepejal yang terdiri daripada sebuah kon dan sebuah
silinder. Diameter bagi gabungan pepejal itu ialah 14 cm. Diberi bahawa jumlah tinggi
bagi kon dan silinder ialah 21 cm dan tinggi kon dan silinder adalah dalam nisbah
2 : 3. Cari isi padu, dalam cm3, bagi gabungan pepejal itu.
Diagram 1 shows a composite solid consisting of a cone and a cylinder. The diameter of the
composite solid is 14 cm. Given that the total height of the cone and cylinder is 21 cm and the
height of the cone and cylinder are in the ratio of 2 : 3. Find the volume, in cm3, of the composite
solid.
22
[Guna / Use π = ]
.
7
hd
[4 markah] Rajah 1 / Diagram 1
[4 marks]
Jawapan/ Answer :
.B
2
Tinggi kon = × 21
5
= 8.4 cm
dn
3
Tinggi silinder = × 21
5
= 12.6 cm
S
Isi padu gabungan pepejal
gi
1 22 22
=  
3 7
(7)2(8.4) +
7 
(7)2(12.6)
an
= 431.2 + 1 940.4
= 2 371.6 cm3
l
Pe
y
n
7. Rajah 2 menunjukkan dua garis selari, OA dan BC.

Diagram 2 shows two parallel lines, OA and BC. A(4, 8)
ta
(a) Cari persamaan garis lurus BC. C(7, 6)

Find the equation of the straight line BC.
(b) Cari pintasan-x bagi garis lurus BC.
bi
x
Find the x-intercept of the straight line BC. O
[5 markah] B
er
[5 marks]
Jawapan/ Answer :
8–0 Rajah 2 / Diagram 2
m = – Pintasan-y
n
(a) mBC = mOA = (b)

4–0 Pintasan-x
Pe
=2
2 =– –8
y = mx + c Pintasan-x
y = 2x + c Pintasan-x = 4
Menggunakan titik (7, 6),

6 = 2(7) + c
c = –8
y = 2x – 8

8. Rajah 3 menunjukkan dua sektor, OPS dan ORQ yang berpusat O. POQ dan ORS
S
ialah garis lurus. Diberi ∠POS = 140°, OP = 14 cm dan R ialah titik tengah bagi
OS.
Diagram 3 shows two sectors, OPS and ORQ with the centre O. OPQ and ORS are straight
R
lines. Given ∠POS = 140°, OP = 14 cm and R is the midpoint of OS.
22
Menggunakan π = , hitung
7
22
Using π = , calculate
7 P O Q
(a) perimeter, dalam cm, bagi seluruh rajah.
the perimeter, in cm, of the whole diagram. Rajah 3 / Diagram 3
(b) luas, dalam cm , bagi seluruh rajah.
2
the area, in cm2, of the whole diagram.

[6 markah]
.
hd
[6 marks]
Jawapan/ Answer :
(a) Perimeter bagi seluruh rajah
.B
140° 22 40° 22
= 
360°
×2×
7 
× 14 + 14 + 7 + 7 +  360° ×2×
7
×7 
2 8
dn
= 34 + 28 + 4
9 9
1
= 67 cm
9
(b) Luas bagi seluruh rajah
S
gi
140° 22 40° 22
= 
360°
×
7
× 142 +   360° ×
7
× 72 
5 1
an
= 239 + 17
9 9
2
= 256 cm2
3
l
Pe
9. Rajah 4 menunjukkan graf jarak-masa bagi perjalanan sebuah kereta dari satu bandar ke bandar lain dalam
tempoh masa 140 minit.
n
Diagram 4 shows a distance-time graph for the journey of a car in a period of 140 minutes.
ta
Jarak (km)
Distance (km)
150
bi
er
90
n
Pe
Masa (min)
O
70 100 140 Time (min)
Rajah 4 / Diagram 4
(a) Nyatakan tempoh masa, dalam minit, apabila kereta itu berhenti.
State the length of time, in minutes, when the car stops.
[1 markah]
[1 mark]

(b) Hitung laju, dalam km j–1, bagi kereta itu dalam 70 minit yang pertama.
Calculate the speed, in km h–1, for the first 70 minutes.
[2 markah]
[2 marks]
(c) Cari jarak, dalam km, yang dilalui oleh kereta itu dalam 40 minit yang terakhir.
Find the distance, in km, the distance travelled by the car in the last 40 minutes.
[2 markah]
[2 marks]
Jawapan/ Answer :
(a) 100 – 70 = 30 minit (c) Jarak = 90 – 0
.
hd
= 90
.B
(b) Laju
= 150 – 90
dn
 
70
60
= 51.43 km j–1
S
gi
an
10. Rajah 5 menunjukkan enam keping kad berhuruf dalam Kotak X dan empat keping kad bernombor dalam
Kotak Y.
l
Diagram 5 shows six letter cards in Box X and four number cards in Box Y.
Pe
N U M B E R 6 7 8 9
n
ta
Kotak X Kotak Y
Box X Box Y
bi
Rajah 5 / Diagram 5
er
Sekeping kad dipilih secara rawak daripada setiap kotak.

A card is chosen at random from each box.
n
(a) Senaraikan semua kesudahan yang mungkin dalam ruang sampel ini.
List all the possible outcomes of the event in this sample space.
Pe
[2 markah]
[2 marks]
(b) Dengan menyenaraikan semua kesudahan yang mungkin, cari kebarangkalian bahawa
By listing down all the possible outcomes of the event, find the probability that
(i) sekeping kad berhuruf konsonan dan sekeping kad bernombor perdana dipilih.
a consonant letter card and a prime number card are chosen.
(ii) sekeping kad berhuruf vokal atau sekeping kad bernombor genap dipilih.
a vowel letter card or an even number card are chosen.
[4 markah]
[4 marks]

Jawapan / Answer :
(a) S = {(N, 6), (N, 7), (N, 8), (N, 9), (U, 6), (U, 7), (U, 8), (U, 9), (M, 6), (M, 7), (M, 8), (M, 9), (B, 6), (B, 7),
(B, 8), (B, 9), (E, 6), (E, 7), (E, 8), (E, 9), (R, 6), (R, 7), (R, 8), (R, 9)}
(b) (i) {(N, 7), (M, 7), (B, 7), (R, 7)} (ii) {(N, 6), (N, 8), (U, 6), (U, 8), (M, 6), (M, 8), (B, 6),
P(sekeping kad berhuruf konsonan dan (B, 8), (E, 6), (E, 8), (R, 6), (R, 8)}
.
sekeping kad bernombor perdana dipilih) P(sekeping kad berhuruf vokal atau sekeping kad
hd
4 bernombor genap dipilih)
=
24 12
=
1 24
.B
=
6 1
=
2
S dn
gi
an
11. Rajah 6 menunjukkan suatu graf. Pemberat dalam graf mewakili jarak dalam meter. A B
Tentukan laluan dengan jarak terpendek dari bucu A ke bucu E.
l
3
Pe
Diagram 6 shows a graph. The weight in the graph represents distance in metres. Determine the 2
path with the shortest distance from vertex A to vertex E. G
4 4
[5 markah]
[5 marks] 5
F C
n
Jawapan / Answer :
Laluan yang mungkin dari bucu A ke bucu E:
ta
6 5
A-G-C-F-E = 2 + 4 + 5 + 6 = 17 7
A-G-F-E = 2 + 4 + 6 = 12
bi
A-G-C-E = 2 + 4 + 7 = 13
A-G-F-C-E = 2 + 4 + 5 + 7 = 18 E D
er
Rajah 6 / Diagram 6
Maka, A-G-F-E merupakan laluan terpendek dengan jarak 12 m.
n
Pe

Bahagian B
Section B
[48 markah]
[48 marks]
Jawab mana-mana empat soalan daripada bahagian ini.

Answer any four questions from this section.
24
12. (a) (i) Lengkapkan Jadual 1 di ruang jawapan bagi persamaan y = x dengan menulis nilai-nilai y apabila x = 2
.
hd
dan x = 6.
Complete Table 1 in the answer space for the equation y = 24 by writing the values of y when x = 2 and x = 6.
x
[2 markah]
[2 marks]
.B
(ii) Untuk ceraian soalan ini, gunakan kertas graf yang disediakan. Anda boleh menggunakan pembaris
fleksibel.
dn
For this part of the question, use the graph paper provided. You may use a flexibel ruler.
Dengan menggunakan skala 2 cm kepada 1 unit pada paksi-x dan 2 cm kepada 2 unit pada paksi-y,
24
S
lukis graf bagi y = x untuk 2 < x < 8.
By using a scale of 2 cm to 1 unit on the x-axis and 2 cm to 2 units on the y-axis, draw the graph of y = 24 for
x
2 < x < 8.
gi [4 markah]
an
[4 marks]
(b) Kebarangkalian Peter, Qi Na dan Roslina mengambil bahagian dalam suatu pertandingan masing-masing
3 1 2
l
ialah , dan . Cari kebarangkalian bahawa
Pe
4 5 3
The probability that Peter, Qi Na and Roslina take part in a competition is 3 , 1 and 2 respectively. Find the probability
that 4 5 3
(i) ketiga-tiga mereka mengambil bahagian dalam pertandingan tersebut.
n
three of them take part in the competition.

ta
(ii) hanya seorang daripada mereka mengambil bahagian dalam pertandingan tersebut.
only one of them takes part in the competition.
(iii) sekurang-kurangnya satu daripada mereka mengambil bahagian dalam pertandingan tersebut.
bi
at least one of them take part in the competition.

[6 markah]
er
[6 marks]
n
Jawapan / Answer :
Pe
(a) (i) x 2 3 4 5 6 7 8
y 12 8 6 4.8 4 3.4 3
Jadual 1 / Table 1

(ii)
12
10
.
hd
8
.B
dn
6
S
4
2 gi
l an
x
Pe
O 1 2 3 4 5 6 7 8
n
(b) (i) P(ketiga-tiga mereka mengambil bahagian dalam pertandingan tersebut)

ta
3 1 2
= × ×
4 5 3
bi
1
=
10
er
(ii) P(hanya seorang daripada mereka mengambil bahagian dalam pertandingan tersebut)
3 4 1 1 1 1 1 4 2
= 
× × + × ×   +  
× × 
n
4 5 3 4 5 3 4 5 3
7
Pe
=
20
(iii) P(sekurang-kurangnya satu daripada mereka mengambil bahagian dalam pertandingan tersebut)
1 4 1
=1– 
× ×
4 5 3 
14
=
15

13. (a) Rajah 7 menunjukkan sebuah segi tiga bersudut tegak. Diberi
luas segi tiga bersudut tegak itu ialah 30 cm2. Cari nilai x.
Diagram 7 shows a right-angled triangle. Given the area of the right-
(x – 2) cm
angled triangle is 30 cm2. Find the value of x.
[4 markah]
[4 marks]
(x + 5) cm
(b) (i) Lengkapkan setiap pernyataan dalam ruang jawapan Rajah 7 / Diagram 7
dengan menggunakan pengkuantiti ‘semua’ atau
‘sebilangan’ untuk membentuk suatu pernyataan benar.
Complete each of the statement in the answer space by using the quantifier ‘all’ or ‘some’ to form a true statement.
.
hd
(ii) Tulis akas, songsangan dan kontrapositif bagi implikasi yang berikut.
Write down the converse, inverse and contrapositive of the following implication.
Jika B ⊂ A, maka A ∪ B = A.
.B
If B ⊂ A, then A ∪ B = A.
dn
(iii) Tulis Premis 2 untuk melengkapkan hujah berikut.
S
Premis 1: Jika diameter bagi sebuah bulatan ialah 28 cm, maka jejari bulatan itu ialah 14 cm.
Premise 1 : If the diameter of a circle is 28 cm, then the radius of the circle is 14 cm.
gi
Premis 2 / Premise 2 : ................................................................................................................................
Kesimpulan: Jejari bulatan itu ialah 14 cm.
Conclusion: The radius of the circle is 14 cm.
an
(iv) Diberi luas permukaan suatu sfera ialah 4pj 2 dengan keadaan j ialah jejari. Buat satu kesimpulan bagi
hujah deduktif untuk luas permukaan sfera dengan jejari 5 cm.
l
Pe
Given that the surface area of the sphere is 4pj 2 where j is the radius. Make a conclusion of deductive argument for
the surface area of the sphere with radius 5 cm.
[8 markah]
[8 marks]
n
Jawapan/ Answer :
1
ta
(a) (x – 2)(x + 5) = 30
2
(x – 2)(x + 5) = 60
bi
x2 + 5x – 2x – 10 = 60
er
x2 + 3x – 70 = 0
(x – 7)(x + 10) = 0
n
x = 7 atau x = –10 (ditolak)

Pe
(b) (i) (a) Semua heptagon mempunyai 7 sisi.

All heptagons have 7 sides.
(b) Sebilangan faktor bagi 8 ialah faktor bagi 4.

Some factors of 8 is the factors of 4.

(ii) Akas / Converse : Jika A ∪ B = A, maka B ⊂ A.

Songsangan / Inverse : Jika B ⊄ A, maka A ∪ B ≠ A.
Kontrapositif / Contrapositive : Jika A ∪ B ≠ A, maka B ⊄ A.
(iii) Premis 2 / Premise 2 : Diameter bagi sebuah bulatan ialah 28 cm.
.
hd
(iv) Luas permukaan sfera = 4π(5)2
= 100π
.B
14. Rajah 8 menunjukkan bilangan buku yang dibaca oleh 18 orang murid di perpustakaan pada satu bulan
dn
tertentu.
Diagram 8 shows the number of books read by 18 students in a library in a certain month.
S
8 9 29 12 7 25 16 13 10
16 22 14 16 27 8 17 28 6
gi
Rajah 8 / Diagram 8
an
Berdasarkan maklumat di atas, hitung
Based on the information above, calculate
(a) min / mean
l
[2 markah]
Pe
[2 marks]
(b) median / median
[2 markah]
[2 marks]
n
(c) julat / range

[1 markah]
ta
[1 mark]
(d) julat antara kuartil / interquartile range
bi
[3 markah]
[3 marks]
(e) varians / variance
er
[3 markah]
[3 marks]
n
(f) sisihan piawai / standard deviation

[1 markah]
Pe
[1 mark]
Jawapan/ Answer :
(a) ∑x = 8 + 9 + 29 + 12 + 7 + 25 + 16 + 13 + 10 + 16 + 22 + 14 + 16 + 27 + 8 + 17 + 28 + 6
= 283
∑x
Min, –x =
n
283
=
18
= 15.72

14 + 16
(b) Median =
2
= 15
(c) Julat = Nilai terbesar – Nilai terkecil

= 29 – 6
= 23
.
hd
(d) Q1 = 9 6 7 8 8 9 10 12 13 14 16 16 16 17 22 25 27 28 29
Q3 = 22
.B
Julat antara kuartil = 22 – 9 Q1 Median Q3
= 13
S dn
(e) ∑x2 = 82 + 92 + 292 + 122 + 72 + 252 + 162 + 132 + 102 + 162 + 222 + 142 + 162 + 272 + 82 + 172 + 282 + 62
= 5 423
∑x2
gi
Varians = –2
– (x)
N
5 423
an
= – 15.722
18
= 54.16
l
Pe
(f) Sisihan piawai = 

54.16
= 7.36
n
ta
bi
15. (a) Gambar rajah Venn pada Rajah 9.1 dan Rajah 9.2 menunjukkan set R, set S dan set T dengan keadaan set
er
semesta, ξ = R ∪ S ∪ T. Nyatakan hubungan yang diwakili oleh kawasan berlorek antara set R, set S dan set T.
The Venn diagram in Diagram 9.1 and Diagram 9.2 shows sets R, S and T such that the universal set, ξ = R ∪ S ∪ T. State
n
the relationship representated by the shaded region between set R, set S and set T.
(i) (ii)
Pe
R R
T T
S S
Rajah 9.1 / Diagram 9.1 Rajah 9.2 / Diagram 9.2

[4 markah]
[4 marks]

(b) Gambar rajah Venn dalam Rajah 10 menunjukkan set semesta, ξ, set P dan set Q. Diberi bahawa
set semesta, ξ = P ∪ Q, ξ = {murid Tingkatan 4}, set P = {murid yang suka bermain bola sepak} dan
set Q = {murid yang suka bermain badminton}.
The Venn diagram in Diagram 10 shows the universal set ξ, set P and set Q. It is given that the universal set, ξ = P ∪ Q,
ξ = {form 4 students}, set P = {students who like to play football} and set Q = {students who like to play badminton}.

P Q
.
hd
.B
Diberi bahawa n(ξ) = 200, n(P) = 110, n(Q) = 97 dan n(P ∩ Q) = 23. Cari bilangan pelajar yang
dn
It is given that n(ξ) = 200, n(P ) = 110, n(Q) = 97 and n(P ∩ Q) = 23. Find the number of students who
(i) tidak suka bermain kedua-dua permainan.
do not like to play both games.
S
(ii) suka bermain satu permainan sahaja.
like to play one game only.
[4 markah]
gi [4 marks]
an
(c) Dalam sebuah pusat tuisyen, yuran bulanan untuk kelas Bahasa Melayu dan Bahasa Inggeris masing-
masing ialah RM70 dan RM80. Terdapat x orang murid yang mengambil kelas Bahasa Melayu dan y orang
l
murid yang mengambil kelas Bahasa Inggeris.
Pe
In a tuition centre, the monthly fees for Bahasa Melayu and English classes are RM70 dan RM80 respectively. There are
x students who take class for Bahasa Melayu dan y students who take class for English.
I: Bilangan murid yang mengambil kelas Bahasa Melayu adalah sekurang-kurangnya 60 orang.
n
The number of students who take class for Bahasa Melayu is at least 60.
II: Bilangan murid yang mengambil kelas Bahasa Inggeris adalah selebih-lebihnya 2 kali bilangan murid
ta
yang mengambil kelas Bahasa Melayu.

The number of students who take class for English is at most 2 times the number of students who take class for
bi
Bahasa Melayu.
III: Jumlah yuran yang diterima adalah sekurang-kurangnya RM9 000.
The total fee received is at least RM9 000.
er
Nyatakan sistem ketaksamaan linear berdasarkan syarat yang diberikan.

n
State the system of linear inequalities based on the conditions given.

[4 markah]
Pe
[4 marks]
Jawapan / Answer :
(a) (i) (R ∩ S)ʹ ∪ T
(ii) (R ∪ T) ∩ S ʹ

(b) (i) Bilangan murid yang tidak suka bermain kedua-dua permainan 
= 200 – 87 – 23 – 74 P Q
= 16 87 23 74
16
(ii) Bilangan murid yang suka bermain satu permainan sahaja
= 87 + 74
= 161
.
hd
(c) I: x > 60
.B
II: y < 2x
dn
III: 70x + 80y > 9 000
7x + 8y > 900
S
gi
an
16. (a) Jadual 2 menunjukkan senarai aset dan liabiliti Encik Yusof.
Table 2 shows the list of assets and liabilities of Encik Yusof.
l
Pe
Butiran / Item RM
Akaun simpanan / Savings account 5 000

n
Akaun simpanan tetap / Fixed deposits account 10 000

ta
Pelaburan saham / Shares investment 8 000

bi
Pinjaman peribadi / Personal loan 15 000

er
Pelaburan amanah saham / Unit trust investment 6 000

n
Hutang kad kredit / Card credit debt 2 000

Pe
Jadual 2 / Table 2
Bina penyata kira-kira peribadi untuk Encik Yusof dan nyatakan nilai harta bersihnya.
Construct a personal balance sheet for Encik Yusof and state the net worth.
[7 markah]
[7 marks]

(b) Jadual 3 menunjukkan bajet dan penyata aliran tunai Chuan Ker bagi bulan April dan Mei.
Table 3 shows the budget and cash flow statement of Chuan Ker for April and May.
Bajet Aliran tunai April Aliran tunai Mei

Butiran Budget Cash flow for April Cash flow for May
Item
(RM) (RM) (RM)
Pendapatan / Income
Wang saku / Pocket-money 500 500 500
.
hd
Jumlah pendapatan
Total income 500 500 500
.B
Simpanan / Savings
Simpanan untuk membeli motosikal
Savings to buy motorcycle 180 150 170
dn
Perbelanjaan / Expenses
S
Bayaran tuisyen / Tuition fee 150 150 150
Belanja sekolah / School expenses 100 110 100
Bil telefon / Telephone bill 30 gi 30 40
an
Hiburan / Entertainment 40 60 55
Jumlah perbelanjaan
l
Total expenses 320 350 345
Pe
Baki (defisit) pendapatan

0 0 x
Excess (deficit) income
n
Jadual 3 / Table 3
ta
Berdasarkan jadual tersebut:

Based on the table:
bi
(i) Cari nilai x.

Find the value of x.
(ii) Pada pendapat anda, jika Chuan Ker mengamalkan corak perbelanjaannya itu, adakah dia mampu
er
mengumpul wang untuk membeli motosikal?

In your opinion, if Chuan Ker keep his spending pattern, will he be able to save the money to buy a motorcycle?
n
(iii) Berikan dua nilai murni yang sepatutnya diamalkan Chuan Ker supaya matlamat kewangannya akan
tercapai.
Pe
Give two good values that are supposed Chuan Ker practice to achieve his financial goal.
[5 markah]
[5 marks]

Jawapan / Answer :
(a) Aset Liabiliti
Butiran
(RM) (RM)
Simpanan
Akaun simpanan 5 000
Akaun simpanan tetap 10 000
.
Pelaburan
hd
Saham 8 000
Amanah saham 6 000
.B
Pinjaman
dn
Pinjaman peribadi 15 000
Kad kredit 2 000
S
Jumlah 29 000 17 000
Nilai Harta Bersih 12 000
gi
an
(b) (i) x = RM500 – RM70 – RM345
l
= RM(15)
Pe
n
(ii) Tidak, kerana jumlah simpanannya untuk membeli motosikal tidak konsisten dan kurang daripada
ta
jumlah yang sepatutnya disimpan.

bi
er
(iii) Berdisiplin, sabar, berjimat-cermat.

n
Pe
KERTAS SOALAN TAMAT

END OF QUESTION PAPER

Kertas PRA-SPM
Kertas 1
1. 572 389 9. Sudut pedalaman heksagon sekata

= 572 000 (3 a.b. / 3 s.f.) Interior angle of regular hexagon
(6 – 2) × 180°
=
Jawapan / Answer : C 6
= 120°
2. 6 270 000
.
∠DBC = ∠BDC = 180° – 120°
hd
= 6.270000 × 1 000 000
= 6.27 × 106 = 60°
Jawapan / Answer : D x° = 60° + 60°
.B
= 120
3. 27538
7 × 82 = 448
dn
10. ∠BOC = 2 × 40° = 80°
Jawapan / Answer : B 180° – 80°
∠OBC = ∠OCB =
2
4. 4 × 85 + 6 × 83 + 7
S
= 50°
= 4 × 85 + 0 × 84 + 6 × 83 + 0 × 82 + 0 × 81 + 7 × 80
= 4060078 ∠ABC = 180° – 40° – 68°
gi
= 72°
an
x° = 72° – 50°
5. 0
2
0
1
2 2 = 22
1 0 1 1 0 02
– 1 1 12
l
1 0 0 1 0 12
Pe
11. Putaran 90° lawan arah jam

Jawapan / Answer : B Rotation of 90° anticlockwise
= (4, 3)
6. 34205 = 3 × 53 + 4 × 52 + 2 × 51 + 0 × 50
n
= 375 + 100 + 10 + 0 Jawapan / Answer : B

= 48510
ta
9 485 Panjang lukisan berskala

34205 = 48510 = 5889 9 53 – 8 Length of scale drawing 1
12. =
∴p=8 9 5 –8 8 1
bi
2
0 –5
Jawapan / Answer : D Panjang lukisan berskala
er
Length of scale drawing

7. (2m – 3n)(m – 5n) = 2 × 8
= 2m2 – 10mn – 3mn + 15n2 = 16 cm
n
= 2m2 – 13mn + 15n2

Pe
13. PR = 
172 – 152
8. a . 0 dan paksi simetri bagi graf f(x) = x + bx berada di sebelah
2
= 8 cm
kiri paksi-y, maka b . 0.
a . 0 and axis of symmetry of graph f (x) = x2 + bx is on the left of RQ
tan ∠RPQ =
y-axis, thus b . 0. PR
15
=
Maka, bukan nilai b ialah –3. 8
Thus, not the value of b is –3. = 1.875
Jawapan / Answer : D Jawapan / Answer : A

14. QS = 
252 – 72 p 2–p
19.–
3q q
= 24 cm
p – 3(2 – p)
=
3q
QR = 24 ÷ 2 = 12 cm
p – 6 + 3p
=
7 3q
tan q = 4p – 6
12 =
3q
q = tan–1  127  Jawapan / Answer : D
= 30.26°
rs
.
= 30° 15ʹ 20. =5
r + 4s
hd
rs = 5(r + 4s)
= 5r + 20s
UT rs – 20s = 5r
15. tan 35° =
.B
18 s(r – 20) = 5r
UT = 12.6 m 5r
s =
r – 20
UT 3
=
dn
RT 5 Jawapan / Answer : D
12.6 3
=
RT 5
2x – 5
5 21. = –11
S
RT = 12.6 × 3
3 2x – 5 = –33
= 21 m
2x = –28
gi
x = –14
RS = 
212 + 182
= 27.66 m
an
–2
1
16. Kontrapositif :
 56 
l
22. = 2
5
Jika k ≠ 7, maka k3 ≠ 343.
 
Pe
Contrapositive: 6
If k ≠ 7, then k3 ≠ 343. 62
=
52
=
n
25
17. Darjah bagi bucu F Jawapan / Answer : C
ta
Degree of vertex F
1
= 1 + 1 + 1 + 1 + 1 r 2s 3 × (16r 8s 4)4 r 2s 3 × 2r 2s
= 5 23. =
bi
3r 3r
2r 4s 4
Jawapan / Answer : C =
3r
er
2
= r 3s 4
18. T 3
P S
n
U
Pe
24. 3 – 4y > 5 + 2y
Q –4y – 2y > 5 – 3
W
–6y > 2
{bucu W} ⊄ {set bucu graf} 1
y <–
3
{vertex W} ⊄ {set of vertices of the graph}

2 30. R
25. 6 – 3y > 12 dan / and y > –4 S
R
S
3
–3y > 6 y > –6
y < –2 T T
R S∩T
R
S
–6 –2
∴ y = –6, –5, –4, –3, –2 T
.
hd
R ∪ (S ∩ T)
26. Julat asal / Original range
.B
= 16 – 5 31. 2x – 3y = 4
= 11 –3y = –2x + 4
2 4
y= x–
Julat baharu / New range 3 3
dn
= 11 × 3
Kecerunan / Gradient
= 33
2
=
3
S
27. Jarak yang dilalui / Distance travelled
= (18 × 14) +
1

× (18 + 25) × (20 – 14) +
1
 
× (30 – 20) × 25  gi
32. y = –2x + c

an
2 2
Using point (1, 4),
= 252 + 129 + 125 4 = –2(1) + c
= 506 m c=6
l
Pe
Jawapan / Answer : A ∴ y = –2x + 6
Apabila y = 0.
28. Graf salingan, / Reciprocal graph, When y = 0,
n
a 0 = –2x + 6
y=
x 2x = 6
ta
Menggunakan titik (0.5, 6), x = 3

Using point (0.5, 6),
Maka, pintasan-x = 3
bi
a
6 = Thus, x-intercept = 3
0.5
a=3
er
3
∴ y=
x
8 – 11 1
33. m = =–
n
Jawapan / Answer : C 2 – (–4) 2

Pe
Using point (2, 8),

29. K
1
M 8 = – (2) + c
2
L c=9
4 6 7 3
1
8
5 y=– x+9
1 2
2
Kʹ = {3, 5}

34. Kad yang dipilih ialah nombor perdana 37. Julat antara kuartil / Interquartile range
The chosen card is a prime number = 40 – 32
= {2, 3, 5, 7, 11, 13} = 8
Kebarangkalian kad yang dipilih ialah nombor perdana Jawapan / Answer : B

Probability of the chosen card is a prime number
6 38. 75%
=
12
1
=
2
Jawapan / Answer : B 23 28 35 45 50
.
hd
Masa (minit) / Time (minute)
35. Katakan x ialah bilangan pembaris.
Let x be the number of rulers. Maka, x ialah 28 minit.
x 1 Thus, x is 28 minutes.
=
.B
5+3+x 3
3x = 8 + x
2x = 8
dn
39. Jawapan / Answer : D
x=4
40. Nilai harta bersih / Net worth

P(sebatang pensel) / P(a pencil)
= RM105 500 – RM40 050
5
S
= = RM65 450
5+3+4
5
= Jawapan / Answer : C
gi
12
an
36. Kebarangkalian memilih sebiji oren
Probability of choosing an orange
9×2 18
l
= =
25 × 2 50
Pe
Maka, jumlah buah-buahan di dalam kotak ialah 50 biji.

Thus, the total number of fruits in the box is 50.
n
ta
bi
n er
Pe

Module &
MORE
Mathematics
ANSWERS
Kertas Pra-SPM
Pre-SPM Paper
Kertas PRA-SPM
Kertas 1
Paper 1
Satu jam lima belas minit
One hour fifteen minutes
.
hd
Arahan: Kertas soalan ini mengandungi 40 soalan. Jawab semua soalan. Rajah dalam soalan tidak dilukis mengikut
skala kecuali dinyatakan. Anda boleh menggunakan kalkulator saintifik yang tidak boleh diprogram.
Instruction: This question paper consists of 40 questions. Answer all questions. The diagrams in the questions provided are not
.B
drawn to scale unless stated.You may use a non-programmable scientific calculator.
dn
1. Bundarkan 572 389 betul kepada tiga angka 8. Rajah 1 menunjukkan graf bagi fungsi
bererti. f(x) = x2 + bx.
Round off 572 389 correct to three significant figures. Diagram 1 shows a graph of function f(x) = x2 + bx.
A 572 C 572 000
S
y
B 573 D 573 000
gi
2. Ungkapkan 6 270 000 dalam bentuk piawai.
Express 6 270 000 in standard form.
A 6.27 × 10–6 C 6.27 × 105
an
x
B 6.27 × 10–5 D 6.27 × 106 O
f(x) = x2 + bx
3. Nyatakan nilai bagi digit 7 dalam nombor 27538.
l
State the digit value of digit 7 in the number 27538.
Pe
A 56 C 1 792 Rajah 1 / Diagram 1

B 448 D 3 584
Antara berikut, yang manakah bukan nilai b?
4. Ungkapkan 4 × 85 + 6 × 83 + 7 sebagai nombor Which of the following is not the value of b?
n
dalam asas lapan. 3

A 20 C
2
ta
Express 4 × 8 + 6 × 8 + 7 as a number in base eight.

5 3
B 11 D –3
A 406078
B 460078 9. Rajah 2 menunjukkan sebuah heksagon sekata
bi
C 4060078 ABDEFG. ABCH dan CDE ialah garis lurus.

D 4060708 Diagram 2 shows a regular hexagon ABDEFG. ABCH
er
and CDE are straight lines.

5. 1011002 – 1112 =
F E
A 1000012 C 1001112
n
B 1001012 D 1010012
Pe
D
G
6. Diberi 34205 = 5p89. Apakah nilai p?
Given 34205 = 5p89. What is the value of p?
x°
A 4 C 7 H
B 5 D 8 A B C
Rajah 2 / Diagram 2
7. (2m – 3n)(m – 5n) =
A 2m2 – 13mn + 15n2 Cari nilai x.
B 2m2 – 13mn – 15n2 Find the value of x.
C 2m2 – 10mn + 15n2 A 60 C 120
D 2m2 – 10mn – 15n2 B 75 D 150

10. Rajah 3 menunjukkan sebuah bulatan berpusat O. 14. Rajah 5 menunjukkan sebuah segi tiga bersudut
Diagram 3 shows a circle with centre O. tegak, PQS.
A
Diagram 5 shows a right-angled triangle, PQS.
P
40˚
25 m
O 7m
x˚ C
θ
S
B Q R
.
hd
Rajah 5 / Diagram 5
Rajah 3 / Diagram 3
Diberi bahawa R ialah titik tengah bagi QS. Cari
Diberi bahawa ∠ACB = 68°. Cari nilai x. nilai θ.
.B
Given that ∠ACB = 68°. Find the value of x. Given that R is the midpoint of QS. Find the value of θ.
A 16 C 20 A 30°15ʹ C 54°19ʹ
B 18 D 22 B 35°41ʹ D 59°45ʹ
dn
11. Nyatakan koordinat imej bagi titik (3, –4) di bawah 15. Rajah 6 menunjukkan dua segi tiga bersudut
putaran 90° lawan arah jam pada asalan. tegak, RST dan STU.
State the coordinates of the image of point (3, –4) under a Diagram 6 shows two right-angled triangle, RST and
S
rotation of 90° anticlockwise about the origin. STU.
A (–4, –3) C (3, 4)
B (4, 3) D (–3, –4)
gi R
an
12. Joshua melukis sebuah segi empat sama dengan U
skala 1: 1 . Jika panjang sebenar sisi segi empat
2
sama itu ialah 8 cm, berapakah panjang sisi,
l
Pe
35˚
dalam cm, lukisan berskala? S
18 m T
Joshua draws a square using the scale 1 : 1 . If the actual
2 Rajah 6 / Diagram 6
length of the sides for the square is 8 cm, what is the
length of the sides, in cm, of the scale drawing?
n
Diberi RU : TU = 2 : 3. Cari panjang, dalam m, bagi

A 1 C 4 RS.
4
ta
Given RU : TU = 2 : 3. Find the length, in m, of RS.

B 1 D 16 A 27.66 C 36.28
16
B 30.97 D 46.48
bi
13. Rajah 4 menunjukkan sebuah segi tiga bersudut

tegak PQR. 16. Rajah 7 menunjukkan suatu implikasi.
er
Diagram 4 shows a right-angled triangle PQR. Diagram 7 shows an implication.

P
Jika k3 = 343, maka k = 7
n
If k3 = 343, then k = 7
Rajah 7 / Diagram 7
Pe
17 cm
Apakah kontrapositif bagi implikasi tersebut?

What is the contrapositive of the implication?
R Q A Jika k = –7, maka k3 = –343.
15 cm If k = –7, then k3 = –343.
Rajah 4 / Diagram 4 B Jika k = 7, maka k3 = 343.
If k = 7, then k3 = 343.
Hitung tan ∠RPQ. C Jika k ≠ 7, maka k3 ≠ 343.
Calculate tan ∠RPQ. If k ≠ 7, then k3 ≠ 343.
A 1.875 C 0.4706 D Jika k3 ≠ 343, maka k ≠ 7.
B 0.8824 D 0.0154 If k3 ≠ 343, then k ≠ 7.

17. Rajah 8 menunjukkan suatu graf. rs

Diagram 8 shows a graph. 20. Jika = 5, maka s =
r + 4s
B rs = 5, then s =
If
r + 4s
5r 5r
A F C A C
r+4 r + 20
5r 5r
B D
r–4 r – 20
E D
.
Rajah 8 / Diagram 8 2x – 5
hd
21. Diberi bahawa = –11, cari nilai x.
3
Cari darjah bagi bucu F.
Find the degree of the vertex F. Given that 2x – 5 = –11, find the value of x.
3
.B
A 3 C 5 A –19
B 4 D 6 B –14
C 14
18. Rajah 9 menunjukkan sebuah graf.
dn
D 19
Diagram 9 shows a graph.
–2
P
T
S 22.  56  =
S
U 6 36
A C
25 25
Q V
gi B
25
36
D
25
6
an
R
1
Rajah 9 / Diagram 9 r2s3 × (16r8s4) 4
23. =
l
Antara berikut, yang manakah bukan subgraf 3r
Pe
bagi graf tersebut? 2 34 4 34

A rs C rs
Which of the following is not the subgraph of the graph? 3 3
A T C T 2 94 4 94
S P S B rs D rs
P 3 3
n
U
24. Selesaikan.
ta
V Solve.
Q V Q
3 – 4y > 5 + 2y
bi
R R
B D A y < –1 C y > –1
T T
er
S P S 1 1
P B y<– D y>–
U 3 3
n
V Q 25. Senaraikan semua integer y yang memuaskan

Q W
Pe
kedua-dua ketaksamaan linear serentak 6 – 3y > 12

R 2
dan y > –4.
3
List all integers of y that satisfy the linear inequalities
19.
p 2–p
– = 6 – 3y > 12 and 2 y > –4.
3q q 3
–2p 2p – 6 A –5, –4, –3
A C B –5, –4, –3, –2
3q 3q
C –6, –5, –4, –3
2p – 2 4p – 6 D –6, –5, –4, –3, –2
B D
3q 3q

26. Satu set data terdiri daripada 5, 7, 8, 9, 11, 13 dan 29. Rajah 12 ialah gambar rajah Venn yang
16. Setiap data dalam set itu didarab dengan 3 dan menunjukkan set K, set L dan set M dengan
kemudian ditambah dengan 4. Cari julat baharu keadaan set semesta, ξ = K ∪ L ∪ M.
bagi set data baharu. Diagram 12 is a Venn diagram showing set K, set L and
A set of data consists of 5, 7, 8, 9, 11, 13 and 16. Each set M such that the universal sets, ξ = K ∪ L ∪ M.
data in the set is multiplied by 3 then is added by 4. Find K
the new range of the new set of data.
M
A 11 C 34
L
B 33 D 37 4 6 7 3
5
8
.
27. Rajah 10 menunjukkan graf laju-masa bagi 1
hd
2
pergerakan suatu zarah dalam 30 saat.
Diagram 10 shows a speed-time graph for the movement
of a particle in 30 seconds. Rajah 12 / Diagram 12
.B
Senaraikan semua unsur bagi set Kʹ.
25 List all the elements of set Kʹ.
Laju / Speed (m s-1)
A {3, 5}
dn
18 B {3, 5, 6, 7, 8}
C {1, 2, 4, 6, 7, 8}
D {3, 4, 5, 6, 7, 8}
S
O 30. Rajah 13 ialah gambar rajah Venn yang
14 20 30
Masa / Time (s)
Rajah 10 / Diagram 10 gi
menunjukkan set R, S dan T dengan set semesta,
ξ = R ∪ S ∪ T.
Diagram 13 is a Venn diagram showing sets R, S and T
an
with the universal set, ξ = R ∪ S ∪ T.
Cari jarak yang dilalui, dalam m, oleh zarah itu
dalam 30 saat. R
S
Find the distance travelled, in m, of the particle in
l
Pe
T
30 seconds.
A 506
B 625
C 631 Rajah 13 / Diagram 13
n
D 807
Antara yang berikut, manakah yang mewakili
ta
28. Rajah 11 menunjukkan suatu graf fungsi. kawasan berlorek?

Diagram 11 shows a graph of a function. Which of the following represents the shaded region?
bi
y A R∪S∩T C R ∩ (S ∪ T)
B R ∪ (S ∩ T) D (R ∩ S ) ∪ T
er
6
31. Cari kecerunan bagi garis lurus 2x – 3y = 4.
Find the gradient of the straight line 2x – 3y = 4.
x
4 2
n
O 0.5
A – C
3 3
Pe
2 4
B – D
3 3
Rajah 11 / Diagram 11 32. Diberi bahawa garis lurus ST yang mempunyai
kecerunan –2 melalui suatu titik (1, 4). Cari
Persamaan bagi graf fungsi itu ialah
The equation of the graph function is
pintasan-x bagi garis lurus ST.
12 3 Given that the straight line ST has a gradient of –2 passes
A y=– C y= through point (1, 4). Find the x-intercept of the straight
x x line ST.
3 12 A –6 C 3
B y=– D y=
x x B –3 D 6

33. Cari persamaan garis lurus yang melalui titik (2, 8) 37. Rajah 15 menunjukkan sebuah plot kotak bagi
dan (–4, 11). suatu data.
Find the equation of the straight line which passes Diagram 15 shows a box plot of a data.
through points (2, 8) and (–4, 11).
1
A y = –2x + 12 C y= x+7
2
1 3
B y=– x+9 D y= x+5 25 32 37 40 45
2 2
34. Rajah 14 menunjukkan dua belas keping kad
.
bernombor. Cari julat antara kuartil bagi data di atas.
hd
Find the interquartile range of the above data.
Diagram 14 shows twelve number cards.
A 5 C 13
1 2 3 4 5 6 B 8 D 20
.B
7 8 9 10 11 13 38. Rajah 16 menunjukkan masa yang dicatatkan
oleh peserta-peserta dalam sebuah larian.
Rajah 14 / Diagram 14 Diagram 16 shows the time recorded of the participants
dn
in a race.
Sekeping kad dipilih secara rawak. Cari
kebarangkalian bahawa kad yang dipilih adalah
S
nombor perdana.
A card is chosen at random. Find the probability that the
23 28 35 45 50
gi
chosen card is a prime number.
5 7 Masa (minit) / Time (minute)
A C
12 12 Rajah 16 / Diagram 16
an
1 2
B D
2 3 75% daripada peserta itu mencatat masa lebih
35. Terdapat 5 batang pensel, 3 biji pemadam dan daripada x minit. Apakah nilai x?
l
75% of the participants recorded of more than x minutes.
Pe
beberapa batang pembaris di atas sebuah meja. What is the value of x?

Satu alat tulis dipilih secara rawak daripada meja A 28 C 45
itu. Kebarangkalian memilih sebatang pembaris B 35 D 50
1
ialah . Hitung kebarangkalian memilih sebatang
n
3 39. Apakah fungsi bajet peribadi?

pensel. What is the function of personal budget?
ta
There are 5 pencils, 3 erasers and some rulers on a table.

A stationery is chosen at random from the table. The
A Membantu memantau aliran tunai.
Helps to track cash flow.
probability of choosing a ruler is 1 . Find the probability
bi
3 B Membantu menilai status kewangan.

of choosing a pencil.
Helps to evaluate financial status.
5 2
A C C Sebagai panduan berbelanja mengikut
er
12 3
1 5 kehendak.
B D As a guideline to spend according to wants.
2 7
n
D Memupuk tabiat mengurus kewangan yang

36. Terdapat 8 biji epal, 18 biji oren dan beberapa baik.
Pe
biji lemon di dalam sebuah kotak. Sebiji buah- Develop good financial management habits.
buahan dipilih secara rawak daripada kotak itu.
40. Puan Salmah mempunyai jumlah liabiliti dan
Kebarangkalian untuk memilih sebiji oren ialah
9 jumlah aset masing-masing sebanyak RM40 050
. Cari jumlah buah-buahan di dalam kotak itu. dan RM105 500. Hitung nilai bersih harta Puan
25
There are 8 apples, 18 oranges and some lemons in a box. Salmah.
A fruit is chosen at random from the box. The probability Puan Salmah has the total liabilities and total assets of
of choosing an orange is 9 . Find the total of fruits in RM40 050 and RM105 500 respectively. Calculate Puan
the box. 25 Salmah’s net worth.
A 24 C 50 A RM64 950 C RM65 450
B 42 D 68 B RM65 500 D RM64 050

Kertas 2
Paper 2
Dua jam tiga puluh minit
Two hours thirty minutes
Bahagian A
Section A
[52 markah]
.
[52 marks]
hd
Jawab semua soalan dalam bahagian ini.
Answer all questions in this section.
.B
1. Gambar rajah Venn di ruang jawapan menunjukkan set semesta ξ = P ∪ Q ∪ R. Pada rajah yang diberi,
lorekkan set
dn
The Venn diagram in the answer space shows universal set ξ = P ∪ Q ∪ R. On the diagram given, shade the set
(a) P ∩ Q
(b) P  (Q ∩ Rʹ)
S
[3 markah]
[3 marks]
Jawapan / Answer :
(a)
P Q
(b)
gi P Q
an
R R
l
Pe
n
ta
2. Selesaikan persamaan kuadratik yang berikut.

Solve the following quadratic equation.
bi
x–2 3
=
x+1 4x
er
[4 markah]
[4 marks]
n
Jawapan / Answer :
Pe
4x(x – 2)
= 3(x + 1)
4x 2 – 8x
= 3x + 3
4x – 8x – 3x – 3
2
= 0
4x 2 – 11x – 3
= 0
(x – 3)(4x + 1)
= 0
1
or x = –
x = 3 atau
4

3. Jumlah harga segelas jus oren dan secawan kopi ialah RM7. Beza harga antara 4 gelas jus oren dengan secawan
kopi ialah RM18. Berapakah harga, dalam RM, secawan kopi?
The total price of a glass of orange juice and a cup of coffee is RM7. The difference of price between 4 glasses of orange juice
and a cup of coffee is RM18. What is the price, in RM, of a cup of coffee?
[4 markah]
[4 marks]
Jawapan / Answer:
Let the price
Katakan of a glass
harga of orange
segelas juiceialah
jus oren is RMxRMx
and the
danprice
hargaof asecawan
cup of coffee is RMy.
kopi ialah RMy.
.
Thus,
Maka, x + y = 7.................................1
hd
and
dan 4x – y = 18...............................2
1 + 2: 5x = 25
x=5
.B
Substitute x = 5 ke into
Gantikan dalam 1:
5+y =7
dn
y =2
The price
Harga of a cup of
secawan coffee
kopi is RM2.
ialah RM2.
S
gi
an
2 1
4. Pada graf di ruangan jawapan, lorek rantau yang memuaskan sistem ketaksamaan linear y < x, y < – x + 9
5 5
dan y . 2.
l
2 1
On the graph in the answer space, shade the region which satisfies the system of linear inequalities y < x, y < – x + 9
Pe
5 5
and y . 2.
[3 markah]
[3 marks]
n
Jawapan/ Answer :
ta
10 2
y= x
5
bi
8
er
6
n
5
1
4 y= – x+9
Pe
5
3
y=2
2
1
x
O 5 10 15 20 25 30 35 40 45


5. (a) Nyatakan sama ada pernyataan berikut adalah benar atau palsu.
State whether the following statement is true or false.
(i) 1 ialah nombor perdana.
1 is a prime number.
(ii) –2 ialah nombor negatif dan 10 boleh dibahagi tepat dengan 5.
–2 is a negative number and 10 is divisible by 5 completely.
[2 markah]
[2 marks]
(b) Tulis dua implikasi berdasarkan pernyataan majmuk yang berikut.
Write down two implications based on the folowing compound statement.
.
hd
m3 = –64 jika dan hanya jika m = –4.
m3 = –64 if and only if m = –4.
[2 markah]
.B
[2 marks]
(c) Tulis Premis 2 untuk melengkapkan hujah yang berikut.
dn
Premis 1 : Jika y = 0, maka 8y = 1.
S
Premise 1: If y = 0, then 8y = 1.
Premis 2 / Premise 2 : ……..…………………………………………………………………………………………...
Kesimpulan: y ≠ 0.
Conclusion: y ≠ 0.
gi
an
[1 markah]
[1 mark]
(d) Buat satu kesimpulan bagi hujah induktif untuk urutan nombor 7, 13, 23, 37, …, yang mengikut pola
l
Pe
berikut:
Make a conclusion of inductive argument for the sequence of numbers 7, 13, 23, 37, …, which follows the following
pattern:
n
7 = 2(1)2 + 5
13 = 2(2)2 + 5
ta
23 = 2(3)2 + 5
37 = 2(4)2 + 5
bi
….……………..
[2 markah]
[2 marks]
er
Jawapan / Answer :
n
(a) (i) False

Palsu
(ii) True
Benar
Pe
(b) Implication If
Implikasi 11:: Jika then m = –4.
m3 = –64, maka
Implikasi 22: : IfJika m = –4, maka
Implication then m3 = –64.
(c) Premis
Premise 22 :: 8y ≠ 1
where n =keadaan
(d) 2n2 + 5, dengan 1, 2, 3, 4, ...
n = 1, 2, 3, 4,…

6. Rajah 1 menunjukkan gabungan pepejal yang terdiri daripada sebuah kon dan sebuah
silinder. Diameter bagi gabungan pepejal itu ialah 14 cm. Diberi bahawa jumlah tinggi
bagi kon dan silinder ialah 21 cm dan tinggi kon dan silinder adalah dalam nisbah
2 : 3. Cari isi padu, dalam cm3, bagi gabungan pepejal itu.
Diagram 1 shows a composite solid consisting of a cone and a cylinder. The diameter of the
composite solid is 14 cm. Given that the total height of the cone and cylinder is 21 cm and the
height of the cone and cylinder are in the ratio of 2 : 3. Find the volume, in cm3, of the composite
solid.
22
[Guna / Use π = ]
.
7
hd
[4 markah] Rajah 1 / Diagram 1
[4 marks]
Jawapan/ Answer :
.B
Cone's 2
Tinggiheight
kon = × 21
5
= 8.4 cm
dn
Cylinder's height =
3
Tinggi silinder × 21
5
= 12.6 cm
S
Volume of the
Isi padu composite
gabungan solid
pepejal
gi
1 22 22
=
3 7  (7)2(8.4) +
7  
(7)2(12.6)
an
= 431.2 + 1 940.4
= 2 371.6 cm3
l
Pe
y
n
7. Rajah 2 menunjukkan dua garis selari, OA dan BC.

Diagram 2 shows two parallel lines, OA and BC. A(4, 8)
ta
(a) Cari persamaan garis lurus BC. C(7, 6)

Find the equation of the straight line BC.
(b) Cari pintasan-x bagi garis lurus BC.
bi
x
Find the x-intercept of the straight line BC. O
[5 markah] B
er
[5 marks]
Jawapan/ Answer :
8–0 y-intercept Rajah 2 / Diagram 2
m = – Pintasan-y
n
(a) mBC = mOA = (b)

4–0 Pintasan-x
x-intercept
Pe
=2
2 =– –8
y = mx + c Pintasan-x
x-intercept
y = 2x + c x-intercept = 4
Pintasan-x
Using point
6 = 2(7) + c
c = –8
y = 2x – 8

8. Rajah 3 menunjukkan dua sektor, OPS dan ORQ yang berpusat O. POQ dan ORS
S
ialah garis lurus. Diberi ∠POS = 140°, OP = 14 cm dan R ialah titik tengah bagi
OS.
Diagram 3 shows two sectors, OPS and ORQ with the centre O. OPQ and ORS are straight
R
lines. Given ∠POS = 140°, OP = 14 cm and R is the midpoint of OS.
22
Menggunakan π = , hitung
7
22
Using π = , calculate
7 P O Q
(a) perimeter, dalam cm, bagi seluruh rajah.
the perimeter, in cm, of the whole diagram. Rajah 3 / Diagram 3
(b) luas, dalam cm , bagi seluruh rajah.
2
the area, in cm2, of the whole diagram.

[6 markah]
.
hd
[6 marks]
Jawapan/ Answer :
(a) Perimeter
Perimeter ofbagi seluruh
the whole rajah
diagram
.B
140° 22 40° 22
= 
360°
×2×
7 
× 14 + 14 + 7 + 7 +  360° ×2×
7
×7 
2 8
dn
= 34 + 28 + 4
9 9
1
= 67 cm
9
Area ofbagi
(b) Luas the whole diagram
seluruh rajah
S
gi
140° 22 40° 22
= 
360°
×
7
× 142 +   360° ×
7
× 72 
5 1
an
= 239 + 17
9 9
2
= 256 cm2
3
l
Pe
9. Rajah 4 menunjukkan graf jarak-masa bagi perjalanan sebuah kereta dari satu bandar ke bandar lain dalam
tempoh masa 140 minit.
n
Diagram 4 shows a distance-time graph for the journey of a car in a period of 140 minutes.
ta
Jarak (km)
Distance (km)
150
bi
er
90
n
Pe
Masa (min)
O
70 100 140 Time (min)
Rajah 4 / Diagram 4
(a) Nyatakan tempoh masa, dalam minit, apabila kereta itu berhenti.
State the length of time, in minutes, when the car stops.
[1 markah]
[1 mark]

(b) Hitung laju, dalam km j–1, bagi kereta itu dalam 70 minit yang pertama.
Calculate the speed, in km h–1, for the first 70 minutes.
[2 markah]
[2 marks]
(c) Cari jarak, dalam km, yang dilalui oleh kereta itu dalam 40 minit yang terakhir.
Find the distance, in km, the distance travelled by the car in the last 40 minutes.
[2 markah]
[2 marks]
Jawapan/ Answer :
(a) 100 – 70 = 30 minit
minutes (c) Distance
Jarak = =90
90–- 0
.
hd
= 90
.B
(b) Laju
Speed
= 150 – 90
dn
 
70
60
km hj–1
= 51.43 km -1
S
gi
an
10. Rajah 5 menunjukkan enam keping kad berhuruf dalam Kotak X dan empat keping kad bernombor dalam
Kotak Y.
l
Diagram 5 shows six letter cards in Box X and four number cards in Box Y.
Pe
N U M B E R 6 7 8 9
n
ta
Kotak X Kotak Y
Box X Box Y
bi
Rajah 5 / Diagram 5
er
Sekeping kad dipilih secara rawak daripada setiap kotak.

A card is chosen at random from each box.
n
(a) Senaraikan semua kesudahan yang mungkin dalam ruang sampel ini.
List all the possible outcomes of the event in this sample space.
Pe
[2 markah]
[2 marks]
(b) Dengan menyenaraikan semua kesudahan yang mungkin, cari kebarangkalian bahawa
By listing down all the possible outcomes of the event, find the probability that
(i) sekeping kad berhuruf konsonan dan sekeping kad bernombor perdana dipilih.
a consonant letter card and a prime number card are chosen.
(ii) sekeping kad berhuruf vokal atau sekeping kad bernombor genap dipilih.
a vowel letter card or an even number card are chosen.
[4 markah]
[4 marks]

Jawapan / Answer :
(a) S = {(N, 6), (N, 7), (N, 8), (N, 9), (U, 6), (U, 7), (U, 8), (U, 9), (M, 6), (M, 7), (M, 8), (M, 9), (B, 6), (B, 7),
(B, 8), (B, 9), (E, 6), (E, 7), (E, 8), (E, 9), (R, 6), (R, 7), (R, 8), (R, 9)}
(b) (i) {(N, 7), (M, 7), (B, 7), (R, 7)} (ii) {(N, 6), (N, 8), (U, 6), (U, 8), (M, 6), (M, 8), (B, 6),
P(sekeping
P(a consonantkad berhuruf
letter card andkonsonan dan
a prime number (B, 8), (E, 6), (E, 8), (R, 6), (R, 8)}
.
card are chosen)
sekeping kad bernombor perdana dipilih) P(a vowel letter
P(sekeping kadcard and an even
berhuruf number
vokal ataucard
sekeping kad
hd
4 are chosen) genap dipilih)
bernombor
=
24 12
=
1 24
.B
=
6 1
=
2
S dn
gi
an
11. Rajah 6 menunjukkan suatu graf. Pemberat dalam graf mewakili jarak dalam meter. A B
Tentukan laluan dengan jarak terpendek dari bucu A ke bucu E.
l
3
Pe
Diagram 6 shows a graph. The weight in the graph represents distance in metres. Determine the 2
path with the shortest distance from vertex A to vertex E. G
4 4
[5 markah]
[5 marks] 5
F C
n
Jawapan / Answer :
Possible paths
Laluan yang from vertex dari
mungkin A to vertex
bucuE:A ke bucu E:
ta
6 5
A-G-C-F-E = 2 + 4 + 5 + 6 = 17 7
A-G-F-E = 2 + 4 + 6 = 12
bi
A-G-C-E = 2 + 4 + 7 = 13
A-G-F-C-E = 2 + 4 + 5 + 7 = 18 E D
er
Rajah 6 / Diagram 6
Thus,
Maka, A-G-F-E is themerupakan
A-G-F-E shortest pathlaluan
with theterpendek
distance of dengan
12 m. jarak 12 m.
n
Pe

Bahagian B
Section B
[48 markah]
[48 marks]
Jawab mana-mana empat soalan daripada bahagian ini.

Answer any four questions from this section.
24
12. (a) (i) Lengkapkan Jadual 1 di ruang jawapan bagi persamaan y = x dengan menulis nilai-nilai y apabila x = 2
.
hd
dan x = 6.
Complete Table 1 in the answer space for the equation y = 24 by writing the values of y when x = 2 and x = 6.
x
[2 markah]
[2 marks]
.B
(ii) Untuk ceraian soalan ini, gunakan kertas graf yang disediakan. Anda boleh menggunakan pembaris
fleksibel.
dn
For this part of the question, use the graph paper provided. You may use a flexibel ruler.
Dengan menggunakan skala 2 cm kepada 1 unit pada paksi-x dan 2 cm kepada 2 unit pada paksi-y,
24
S
lukis graf bagi y = x untuk 2 < x < 8.
By using a scale of 2 cm to 1 unit on the x-axis and 2 cm to 2 units on the y-axis, draw the graph of y = 24 for
x
2 < x < 8.
gi [4 markah]
an
[4 marks]
(b) Kebarangkalian Peter, Qi Na dan Roslina mengambil bahagian dalam suatu pertandingan masing-masing
3 1 2
l
ialah , dan . Cari kebarangkalian bahawa
Pe
4 5 3
The probability that Peter, Qi Na and Roslina take part in a competition is 3 , 1 and 2 respectively. Find the probability
that 4 5 3
(i) ketiga-tiga mereka mengambil bahagian dalam pertandingan tersebut.
n
three of them take part in the competition.

ta
(ii) hanya seorang daripada mereka mengambil bahagian dalam pertandingan tersebut.
only one of them takes part in the competition.
(iii) sekurang-kurangnya satu daripada mereka mengambil bahagian dalam pertandingan tersebut.
bi
at least one of them take part in the competition.

[6 markah]
er
[6 marks]
n
Jawapan / Answer :
Pe
(a) (i) x 2 3 4 5 6 7 8
y 12 8 6 4.8 4 3.4 3
Jadual 1 / Table 1

(ii)
12
10
.
hd
8
.B
dn
6
S
4
2 gi
l an
x
Pe
O 1 2 3 4 5 6 7 8
n
P(three of themmereka
(b) (i) P(ketiga-tiga take partmengambil
in the competition)
bahagian dalam pertandingan tersebut)
ta
3 1 2
= × ×
4 5 3
bi
1
=
10
er
P(only oneseorang
(ii) P(hanya of them takes part inmereka
daripada the competition)
mengambil bahagian dalam pertandingan tersebut)
3 4 1 1 1 1 1 4 2
= 
× × +  
× ×   + × ×
n
4 5 3 4 5 3 4 5 3
7
Pe
=
20
P(at least one of them take part
(iii) P(sekurang-kurangnya satuindaripada
the competition)
mereka mengambil bahagian dalam pertandingan tersebut)
1 4 1
=1– × ×
4 5 3 
14
=
15

13. (a) Rajah 7 menunjukkan sebuah segi tiga bersudut tegak. Diberi
luas segi tiga bersudut tegak itu ialah 30 cm2. Cari nilai x.
Diagram 7 shows a right-angled triangle. Given the area of the right-
(x – 2) cm
angled triangle is 30 cm2. Find the value of x.
[4 markah]
[4 marks]
(x + 5) cm
(b) (i) Lengkapkan setiap pernyataan dalam ruang jawapan Rajah 7 / Diagram 7
dengan menggunakan pengkuantiti ‘semua’ atau
‘sebilangan’ untuk membentuk suatu pernyataan benar.
Complete each of the statement in the answer space by using the quantifier ‘all’ or ‘some’ to form a true statement.
.
hd
(ii) Tulis akas, songsangan dan kontrapositif bagi implikasi yang berikut.
Write down the converse, inverse and contrapositive of the following implication.
Jika B ⊂ A, maka A ∪ B = A.
.B
If B ⊂ A, then A ∪ B = A.
dn
(iii) Tulis Premis 2 untuk melengkapkan hujah berikut.
S
Premis 1: Jika diameter bagi sebuah bulatan ialah 28 cm, maka jejari bulatan itu ialah 14 cm.
Premise 1 : If the diameter of a circle is 28 cm, then the radius of the circle is 14 cm.
gi
Premis 2 / Premise 2 : ................................................................................................................................
Kesimpulan: Jejari bulatan itu ialah 14 cm.
Conclusion: The radius of the circle is 14 cm.
an
(iv) Diberi luas permukaan suatu sfera ialah 4pj 2 dengan keadaan j ialah jejari. Buat satu kesimpulan bagi
hujah deduktif untuk luas permukaan sfera dengan jejari 5 cm.
l
Pe
Given that the surface area of the sphere is 4pj 2 where j is the radius. Make a conclusion of deductive argument for
the surface area of the sphere with radius 5 cm.
[8 markah]
[8 marks]
n
Jawapan/ Answer :
1
ta
(a) (x – 2)(x + 5) = 30
2
(x – 2)(x + 5) = 60
bi
x2 + 5x – 2x – 10 = 60
er
x2 + 3x – 70 = 0
(x – 7)(x + 10) = 0
n
(rejected)
or x = –10 (ditolak)
x = 7 atau
Pe
(b) (i) (a) Semua heptagon mempunyai 7 sisi.

All heptagons have 7 sides.
(b) Sebilangan faktor bagi 8 ialah faktor bagi 4.

Some factors of 8 is the factors of 4.

If A ∪ B = A, maka
(ii) Akas / Converse : Jika then B ⊂ A.
Songsangan / Inverse : Jika then A ∪ B ≠ A.

If B ⊄ A, maka
If A ∪ B ≠ A, maka
Kontrapositif / Contrapositive : Jika then B ⊄ A.
The diameter
(iii) Premis 2 / Premise 2 : Diameter of asebuah
bagi circle is bulatan
28 cm. ialah 28 cm.
.
hd
(iv) Luas permukaan
Surface sfera = 4π(5)2
area of the sphere
= 100π
.B
14. Rajah 8 menunjukkan bilangan buku yang dibaca oleh 18 orang murid di perpustakaan pada satu bulan
dn
tertentu.
Diagram 8 shows the number of books read by 18 students in a library in a certain month.
S
8 9 29 12 7 25 16 13 10
16 22 14 16 27 8 17 28 6
gi
Rajah 8 / Diagram 8
an
Berdasarkan maklumat di atas, hitung
Based on the information above, calculate
(a) min / mean
l
[2 markah]
Pe
[2 marks]
(b) median / median
[2 markah]
[2 marks]
n
(c) julat / range

[1 markah]
ta
[1 mark]
(d) julat antara kuartil / interquartile range
bi
[3 markah]
[3 marks]
(e) varians / variance
er
[3 markah]
[3 marks]
n
(f) sisihan piawai / standard deviation

[1 markah]
Pe
[1 mark]
Jawapan/ Answer :
(a) ∑x = 8 + 9 + 29 + 12 + 7 + 25 + 16 + 13 + 10 + 16 + 22 + 14 + 16 + 27 + 8 + 17 + 28 + 6
= 283
∑x
Min, –x =
Mean,
n
283
=
18
= 15.72

14 + 16
Median =
(b) Median
2
= 15
(c) Range Largest

Julat = Nilai value - Smallest
terbesar value
– Nilai terkecil
= 29 – 6
= 23
.
hd
(d) Q1 = 9 6 7 8 8 9 10 12 13 14 16 16 16 17 22 25 27 28 29
Q3 = 22
.B
Interquartile
antara kuartil Q1 Median Q3
= 13
S dn
(e) ∑x2 = 82 + 92 + 292 + 122 + 72 + 252 + 162 + 132 + 102 + 162 + 222 + 142 + 162 + 272 + 82 + 172 + 282 + 62
= 5 423
∑x2
gi
Variance
Varians = – (x–)2
N
5 423
an
= – 15.722
18
= 54.16
l
Pe
(f) Standard piawai = 

Sisihan deviation 54.16
= 7.36
n
ta
bi
15. (a) Gambar rajah Venn pada Rajah 9.1 dan Rajah 9.2 menunjukkan set R, set S dan set T dengan keadaan set
er
semesta, ξ = R ∪ S ∪ T. Nyatakan hubungan yang diwakili oleh kawasan berlorek antara set R, set S dan set T.
The Venn diagram in Diagram 9.1 and Diagram 9.2 shows sets R, S and T such that the universal set, ξ = R ∪ S ∪ T. State
n
the relationship representated by the shaded region between set R, set S and set T.
(i) (ii)
Pe
R R
T T
S S
Rajah 9.1 / Diagram 9.1 Rajah 9.2 / Diagram 9.2

[4 markah]
[4 marks]

(b) Gambar rajah Venn dalam Rajah 10 menunjukkan set semesta, ξ, set P dan set Q. Diberi bahawa
set semesta, ξ = P ∪ Q, ξ = {murid Tingkatan 4}, set P = {murid yang suka bermain bola sepak} dan
set Q = {murid yang suka bermain badminton}.
The Venn diagram in Diagram 10 shows the universal set ξ, set P and set Q. It is given that the universal set, ξ = P ∪ Q,
ξ = {form 4 students}, set P = {students who like to play football} and set Q = {students who like to play badminton}.

P Q
.
hd
.B
Diberi bahawa n(ξ) = 200, n(P) = 110, n(Q) = 97 dan n(P ∩ Q) = 23. Cari bilangan pelajar yang
dn
It is given that n(ξ) = 200, n(P ) = 110, n(Q ) = 97 and n(P ∩ Q) = 23. Find the number of students who
(i) tidak suka bermain kedua-dua permainan.
do not like to play both games.
S
(ii) suka bermain satu permainan sahaja.
like to play one game only.
[4 markah]
gi [4 marks]
an
(c) Dalam sebuah pusat tuisyen, yuran bulanan untuk kelas Bahasa Melayu dan Bahasa Inggeris masing-
masing ialah RM70 dan RM80. Terdapat x orang murid yang mengambil kelas Bahasa Melayu dan y orang
l
murid yang mengambil kelas Bahasa Inggeris.
Pe
In a tuition centre, the monthly fees for Bahasa Melayu and English classes are RM70 dan RM80 respectively. There are
x students who take class for Bahasa Melayu dan y students who take class for English.
I: Bilangan murid yang mengambil kelas Bahasa Melayu adalah sekurang-kurangnya 60 orang.
n
The number of students who take class for Bahasa Melayu is at least 60.
II: Bilangan murid yang mengambil kelas Bahasa Inggeris adalah selebih-lebihnya 2 kali bilangan murid
ta
yang mengambil kelas Bahasa Melayu.

The number of students who take class for English is at most 2 times the number of students who take class for
bi
Bahasa Melayu.
III: Jumlah yuran yang diterima adalah sekurang-kurangnya RM9 000.
The total fee received is at least RM9 000.
er
Nyatakan sistem ketaksamaan linear berdasarkan syarat yang diberikan.

n
State the system of linear inequalities based on the conditions given.

[4 markah]
Pe
[4 marks]
Jawapan / Answer :
(a) (i) (R ∩ S)ʹ ∪ T
(ii) (R ∪ T) ∩ S ʹ

(b) (i) Number of students

Bilangan who do
murid yang not like
tidak sukato play both games
bermain kedua-dua permainan 
= 200 – 87 – 23 – 74 P Q
= 16 87 23 74
16
(ii) Number
Bilangan murid yang
of students suka
who like bermain
to play satuonly
one game permainan sahaja
= 87 + 74
= 161
.
hd
(c) I: x > 60
.B
II: y < 2x
dn
III: 70x + 80y > 9 000
7x + 8y > 900
S
gi
an
16. (a) Jadual 2 menunjukkan senarai aset dan liabiliti Encik Yusof.
Table 2 shows the list of assets and liabilities of Encik Yusof.
l
Pe
Butiran / Item RM
Akaun simpanan / Savings account 5 000

n
Akaun simpanan tetap / Fixed deposits account 10 000

ta
Pelaburan saham / Shares investment 8 000

bi
Pinjaman peribadi / Personal loan 15 000

er
Pelaburan amanah saham / Unit trust investment 6 000

n
Hutang kad kredit / Card credit debt 2 000

Pe
Jadual 2 / Table 2
Bina penyata kira-kira peribadi untuk Encik Yusof dan nyatakan nilai harta bersihnya.
Construct a personal balance sheet for Encik Yusof and state the net worth.
[7 markah]
[7 marks]

(b) Jadual 3 menunjukkan bajet dan penyata aliran tunai Chuan Ker bagi bulan April dan Mei.
Table 3 shows the budget and cash flow statement of Chuan Ker for April and May.
Bajet Aliran tunai April Aliran tunai Mei

Butiran Budget Cash flow for April Cash flow for May
Item
(RM) (RM) (RM)
Pendapatan / Income
Wang saku / Pocket-money 500 500 500
.
hd
Jumlah pendapatan
Total income 500 500 500
.B
Simpanan / Savings
Simpanan untuk membeli motosikal
Savings to buy motorcycle 180 150 170
dn
Perbelanjaan / Expenses
S
Bayaran tuisyen / Tuition fee 150 150 150
Belanja sekolah / School expenses 100 110 100
Bil telefon / Telephone bill 30 gi 30 40
an
Hiburan / Entertainment 40 60 55
Jumlah perbelanjaan
l
Total expenses 320 350 345
Pe
Baki (defisit) pendapatan

0 0 x
Excess (deficit) income
n
Jadual 3 / Table 3
ta
Berdasarkan jadual tersebut:

Based on the table:
bi
(i) Cari nilai x.

Find the value of x.
(ii) Pada pendapat anda, jika Chuan Ker mengamalkan corak perbelanjaannya itu, adakah dia mampu
er
mengumpul wang untuk membeli motosikal?

In your opinion, if Chuan Ker keep his spending pattern, will he be able to save the money to buy a motorcycle?
n
(iii) Berikan dua nilai murni yang sepatutnya diamalkan Chuan Ker supaya matlamat kewangannya akan
tercapai.
Pe
Give two good values that are supposed Chuan Ker practice to achieve his financial goal.
[5 markah]
[5 marks]

Jawapan / Answer :
(a) Aset
Asset Liability
Liabiliti
Butiran
Item
(RM) (RM)
Simpanan
Savings
Akaun account
Savings simpanan 5 000
Akaun simpanan
Fixed deposit accounttetap 10 000
.
Investments
Pelaburan
hd
Shares
Saham 8 000
Amanah
Unit trust saham 6 000
.B
Pinjaman
Loans
dn
Pinjaman
Personal peribadi
loan 15 000
Kad kredit
Credit card 2 000
S
Jumlah
Total 29 000 17 000
Nilai Harta Bersih
Net worth 12 000
gi
an
(b) (i) x = RM500 – RM70 – RM345
l
= RM(15)
Pe
n
No, because
(ii) Tidak, the amount
kerana jumlahhesimpanannya
saves to buy motorcycle
untuk ismembeli
inconsistent and less than
motosikal thekonsisten
tidak amount he should save. daripada
dan kurang
ta
jumlah yang sepatutnya disimpan.

bi
er
(iii) Berdisiplin, sabar,

Discipline, patient, berjimat-cermat.
spend wisely
n
Pe
KERTAS SOALAN TAMAT

END OF QUESTION PAPER

Kertas PRA-SPM
Kertas 1
1. 572 389 9. Sudut pedalaman heksagon sekata

= 572 000 (3 a.b. / 3 s.f.) Interior angle of regular hexagon
(6 – 2) × 180°
=
= 120°
2. 6 270 000
.
∠DBC = ∠BDC = 180° – 120°
hd
= 6.270000 × 1 000 000
= 6.27 × 106 = 60°
Jawapan / Answer : D x° = 60° + 60°
.B
= 120
3. 27538
7 × 82 = 448
dn
10. ∠BOC = 2 × 40° = 80°
Jawapan / Answer : B 180° – 80°
∠OBC = ∠OCB =
2
4. 4 × 85 + 6 × 83 + 7
S
= 50°
= 4 × 85 + 0 × 84 + 6 × 83 + 0 × 82 + 0 × 81 + 7 × 80
= 4060078 ∠ABC = 180° – 40° – 68°
gi
= 72°
an
x° = 72° – 50°
5. 0
2
0
1
2 2 = 22
1 0 1 1 0 02
– 1 1 12
l
1 0 0 1 0 12
Pe
11. Putaran 90° lawan arah jam

Jawapan / Answer : B Rotation of 90° anticlockwise
= (4, 3)
6. 34205 = 3 × 53 + 4 × 52 + 2 × 51 + 0 × 50
n
= 375 + 100 + 10 + 0 Jawapan / Answer : B

= 48510
ta
9 485 Panjang lukisan berskala

34205 = 48510 = 5889 9 53 – 8 Length of scale drawing 1
12. =
∴p=8 9 5 –8 8 1
bi
2
0 –5
Jawapan / Answer : D Panjang lukisan berskala
er
Length of scale drawing

7. (2m – 3n)(m – 5n) = 2 × 8
= 2m2 – 10mn – 3mn + 15n2 = 16 cm
n
= 2m2 – 13mn + 15n2

Pe
13. PR = 
172 – 152
8. a . 0 dan paksi simetri bagi graf f(x) = x + bx berada di sebelah
2
= 8 cm
kiri paksi-y, maka b . 0.
a . 0 and axis of symmetry of graph f (x) = x2 + bx is on the left of RQ
tan ∠RPQ =
y-axis, thus b . 0. PR
15
=
Maka, bukan nilai b ialah –3. 8
Thus, not the value of b is –3. = 1.875
Jawapan / Answer : D Jawapan / Answer : A

14. QS = 
252 – 72 p 2–p
19.–
3q q
= 24 cm
p – 3(2 – p)
=
3q
QR = 24 ÷ 2 = 12 cm
p – 6 + 3p
=
7 3q
tan q = 4p – 6
12 =
3q
q = tan–1  127  Jawapan / Answer : D
= 30.26°
rs
.
= 30° 15ʹ 20. =5
r + 4s
hd
rs = 5(r + 4s)
= 5r + 20s
UT rs – 20s = 5r
15. tan 35° =
.B
18 s(r – 20) = 5r
UT = 12.6 m 5r
s =
r – 20
UT 3
=
dn
RT 5 Jawapan / Answer : D
12.6 3
=
RT 5
2x – 5
5 21. = –11
S
RT = 12.6 × 3
3 2x – 5 = –33
= 21 m
2x = –28
gi
x = –14
RS = 
212 + 182
= 27.66 m
an
–2
1
16. Kontrapositif :
 56 
l
22. = 2
5
Jika k ≠ 7, maka k3 ≠ 343.
 
Pe
Contrapositive: 6
If k ≠ 7, then k3 ≠ 343. 62
=
52
=
n
25
17. Darjah bagi bucu F Jawapan / Answer : C
ta
Degree of vertex F
1
= 1 + 1 + 1 + 1 + 1 r 2s 3 × (16r 8s 4)4 r 2s 3 × 2r 2s
= 5 23. =
bi
3r 3r
2r 4s 4
Jawapan / Answer : C =
3r
er
2
= r 3s 4
18. T 3
P S
n
U
Pe
24. 3 – 4y > 5 + 2y
Q –4y – 2y > 5 – 3
W
–6y > 2
{bucu W} ⊄ {set bucu graf} 1
y <–
3
{vertex W} ⊄ {set of vertices of the graph}

2 30. R
25. 6 – 3y > 12 dan / and y > –4 S
R
S
3
–3y > 6 y > –6
y < –2 T T
R S∩T
R
S
–6 –2
∴ y = –6, –5, –4, –3, –2 T
.
hd
R ∪ (S ∩ T)
26. Julat asal / Original range
.B
= 16 – 5 31. 2x – 3y = 4
= 11 –3y = –2x + 4
2 4
y= x–
Julat baharu / New range 3 3
dn
= 11 × 3
Kecerunan / Gradient
= 33
2
=
3
S
27. Jarak yang dilalui / Distance travelled
= (18 × 14) +
1

× (18 + 25) × (20 – 14) +
1
  
× (30 – 20) × 25 gi
32. y = –2x + c

an
2 2
Using point (1, 4),
= 252 + 129 + 125 4 = –2(1) + c
= 506 m c=6
l
Pe
Jawapan / Answer : A ∴ y = –2x + 6
Apabila y = 0.
28. Graf salingan, / Reciprocal graph, When y = 0,
n
a 0 = –2x + 6
y=
x 2x = 6
ta
Menggunakan titik (0.5, 6), x = 3

Using point (0.5, 6),
Maka, pintasan-x = 3
bi
a
6 = Thus, x-intercept = 3
0.5
a=3
er
3
∴ y=
x
8 – 11 1
33. m = =–
n
Jawapan / Answer : C 2 – (–4) 2

Pe
Using point (2, 8),

29. K
1
M 8 = – (2) + c
2
L c=9
4 6 7 3
1
8
5 y=– x+9
1 2
2
Kʹ = {3, 5}

34. Kad yang dipilih ialah nombor perdana 37. Julat antara kuartil / Interquartile range
The chosen card is a prime number = 40 – 32
= {2, 3, 5, 7, 11, 13} = 8
Kebarangkalian kad yang dipilih ialah nombor perdana Jawapan / Answer : B

Probability of the chosen card is a prime number
6 38. 75%
=
12
1
=
2
Jawapan / Answer : B 23 28 35 45 50
.
hd
Masa (minit) / Time (minute)
35. Katakan x ialah bilangan pembaris.
Let x be the number of rulers. Maka, x ialah 28 minit.
x 1 Thus, x is 28 minutes.
=
.B
5+3+x 3
3x = 8 + x
2x = 8
dn
39. Jawapan / Answer : D
x=4
40. Nilai harta bersih / Net worth

P(sebatang pensel) / P(a pencil)
= RM105 500 – RM40 050
5
S
= = RM65 450
5+3+4
5
= Jawapan / Answer : C
gi
12
an
36. Kebarangkalian memilih sebiji oren
Probability of choosing an orange
9×2 18
l
= =
25 × 2 50
Pe
Maka, jumlah buah-buahan di dalam kotak ialah 50 biji.

Thus, the total number of fruits in the box is 50.
n
ta
bi
n er
Pe

Jawapan f4 Module&amp;More

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Jawapan f4 Module&amp;More

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Jawapan f4 Module&amp;More

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Module &

Quadratic Functions and Equations 1 3

2. Fungsi kuadratik: Quadratic equation:

(c) f(x) = 3x2 – x – 5 (d) 3x2 – 7x – 11 = 0

6. Punca bagi persamaan kuadratik merupakan nilai

1 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

01 MODULE MATH TG4 2P.indd 1 28/11/2019 9:16 AM

Ungkapan / Expression 3/7 Sebab / Reason

x2 + 5x – 9 Bukan dalam bentuk ungkapan kuadratik.

(e) 4x3 – 4x2 7 Kuasa tertinggi bagi x ialah 3.

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 2

01 MODULE MATH TG4 2P.indd 2 28/11/2019 9:16 AM

3. Lengkapkan jadual di bawah bagi setiap fungsi kuadratik berikut. 1

(a) f(x) = 2x2 + 3x + 7 2 3 7 Titik minimum

(e) f(x) = –9x2 + 2x – 4 –9 2 –4 Titik maksimum

Persamaan paksi simetri:

Persamaan paksi simetri: Equation of axis of symmetry: Equation of axis of symmetry:

Persamaan paksi simetri: Persamaan paksi simetri: Persamaan paksi simetri:

3 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

01 MODULE MATH TG4 2P.indd 3 28/11/2019 9:16 AM

f(x) = –12x2 f(x) = –5x2

symmetry of the quadratic function.

f(x) f(x) f(x)

Nilai a  0 dan b  0, maka paksi

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 4

01 MODULE MATH TG4 2P.indd 4 28/11/2019 9:16 AM

y-intercept = 3 Pintasan-y = –5 Pintasan-y = 4

(a) f(x) = x2 + 3x – c, P(–2, 6) (b) f(x) = x2 – 2x + c, P(0, 5)

5 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

01 MODULE MATH TG4 2P.indd 5 28/11/2019 9:16 AM

9. Selesaikan setiap yang berikut. 4

RM(45p – 3) per m2.

Form a quadratic function of the cost, K(p) to print an advertisement on

Luas papan iklan

K(p) = (45p – 3)(6p + 2)

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 6

01 MODULE MATH TG4 2P.indd 6 28/11/2019 9:16 AM

Apabila g = 2, Apabila h = –2,

pemboleh ubah yang memuaskan = –3 = 24

Root of a quadratic equation is a value of the

persamaan 2g2 – 7g + 3 = 0. persamaan 8h2 + 4h = 9.

7 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

01 MODULE MATH TG4 2P.indd 7 28/11/2019 9:16 AM

(a) 2x2 – 18x = 0 (b) 5x – 3 = 1

(d) x + 2 = –3x + 14 (e) 1 x(8x + 32) = –2(x + 6) (f) (x + 2)(3x – 1) = 6

(2y − 3)(y + 3) = 0 y = 1 atau y = −2 (2x + 1)(x – 4) = 0

14. Lakarkan graf bagi setiap fungsi kuadratik yang berikut. 3

Sketch a graph for each of the following quadratic functions.

Apabila / When f(x) = 0,

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 8

01 MODULE MATH TG4 2P.indd 8 28/11/2019 9:16 AM

9 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

01 MODULE MATH TG4 2P.indd 9 28/11/2019 9:16 AM

15. Selesaikan setiap yang berikut.

Menggunakan teorem Pythagoras A

(c) Rajah di bawah menunjukkan harga buah anggur

membeli (3n – 8) kg buah anggur di kedai itu. 5

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 10

01 MODULE MATH TG4 2P.indd 10 28/11/2019 9:16 AM

Jawapan f4 Module&More

Jawapan f4 Module&More

Jawapan f4 Module&More