Sosyal Demokrat Dergi̇

ISSN 2146-135X
9 772146 135007
İki Aylık Siyasi Dergi • Mayıs - Haziran 2023 • ISSN 2146- 135X • Fiyatı: 60 TL
149/150
AYNEN
DEVAM...
Sosyal Demokrat, bir yayınıdır.
İÇİNDEKİLER
SUNUŞ YENİLDİK AMA EZİLMEDİK...
4 30 A.Babür ATİLA Sosyal Demokrasi Vakfı (SODEV)
İKTİSADİ İŞLETMESİ ADINA
İMTİYAZ SAHİBİ
Rasim Şişman
SORUMLU YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ

14 VE 28 MAYIS
6 CUMHURBAŞKANI VE
Elmas Arus
MİLLETVEKİLİ GENEL 34 14 MAYIS PARLAMENTO VE

CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ GENEL YAYIN YÖNETMENİ
SEÇİM SONUÇLARININ ÜZERİNE SAHADAN BİR Aydın Cıngı
DEĞERLENDİRİLMESİ DEĞERLENDİRME
GENEL KOORDİNATÖR
Filiz Aydın KOÇ Yavuz OKÇUOĞLU Ercan Karakaş
YAYIN KOORDİNATÖRÜ
Ece Öztan
NİYE BÖYLE OLDU?

14 Rasim ŞİŞMAN 38 ''FERASETLİ'' SEÇMEN,
''MARİFETLİ'' İKTİDAR
GÖRSEL YÖNETMEN
Büşra Çelikel Baran
Aydın CINGI
YAYIN KURULU
Aydın Cıngı, Ece Öztan, Ercan Karakaş,
Ertan Aksoy, Rasim Şişman
2023 SEÇİMİ SONRASINDA

18 NE YAPMALI?
YÖNETİM YERİ
SODEV İstiklal Caddesi Bekar Sokak
Ercan KARAKAŞ 42 SEÇİM SONUÇLARINA GÖRE
''ONLAR'' VE ''BİZ''
No:22/2 Beyoğlu/İstanbul
Tel: 0212 292 52 52
Faks: 0212 292 32 33
Haluk ŞAHİN abone@sosyaldemokratdergi.org
www.sosyaldemokratdergi.org
İki Aylık Siyasi Dergi
Mayıs - Haziran 2023
AYRIMCILIK VS. VS. Sayı: 149-150
22 Erol KIZILELMA ISSN 2146-135-X
Yayın Türü: Ulusal Süreli Yayın
46 SOSYAL BİR AVRUPA,

SOL ÜTOPYA MI YOKSA BASKI
GERÇEKÇİ BİR SENARYO MU? Gündem Grafik Mat. Hizmetleri
Sophie PORNSCHLEGEL Maltepe Mah. Litros Yolu Sok.
No: 1NC24 Topkapı / İstanbul
26 SEÇİM Mİ, HİLE YUMAĞI MI?
Canem AVCI
Tel: (0212) 612 10 10
Basım Tarihi: Temmuz 2023
Yazarlarımızın her birine teşekkür eder, görüşlerinin yalnızca kendilerine ait olduğunu belirtiriz.
Sunuş
Devlet gücünü elinde bulundurma ayrıcalığından yararlanan
iktidar elinden geleni yaptı ve bir dönem daha yerini korumayı
başardı. Cumhur İttifakı, hem TBMM’de çoğunluğu elde etti hem de
Cumhurbaşkanı adayını ikinci turda seçtirdi.
Seçim sonucu, iktidarın bu kez değişmesini gerçekten ummuş pek çok

muhalifi derinden sarstı. Öyle ki, dergimizin bu sayısına yazı yazmak
isteyenlerin sayısında ciddi bir düşüş oldu. Pek çok yazar dost, yazacak
“havada” olmadığını öne sürerek bu kez kendisini pas geçmemizi istedi.
Nitekim bu sayımız, hiç olmadığı kadar az sayıda makale içeriyor.
Öte yandan, sunduğumuz yazıların hepsi de seçim ve seçim sonuçları

sorununa odaklanıyor. Dolayısıyla, makaleleri konularına göre
gruplandırarak bölümlere ayırma gereği duymadık.
Dergimizin bu sayısı, veri analisti Filiz Aydın Koç’un seçim sonuçlarını

farklı yönlerden enine boyuna analize tabi tutarak okura akla
gelebilecek hemen her alanda fikir veren ve bol tablo ve grafikle
bezenmiş makalesiyle başlıyor. Rasim Şişman, olumsuz seçim
sonuçlarının nedenlerini, rekabetçi otoriter sistemin yarattığı eşitsiz
ortama Millet İttifakı’nın hatalarının da eklenmesine bağlayan
makalesinin sonunda muhalefet bünyesinde belirecek olası tartışmalara
değiniyor. “Şimdi neler yapılmalı?” sorusuna, güncel görüşleri dışında
ayrıca 2014 yılında yazdığı bir makale aracılığıyla da yanıt getiren
Ercan Karakaş, yazısının son bölümünde yurtdışı seçmenlerle ilgili bazı
konuları ele alıyor. Erol Kızılelma ise, ülkemiz seçmeninin zihin dünyası
ile seçimdeki tercihleri arasındaki ilişkiyi irdeliyor ve bu çerçevede “
aydınlanma” ve “ayrımcılık” türünden kavramların altını çiziyor.
Canem Avcı, milli iradenin, seçim öncesi süreçteki adaletsizlikler ve

seçim esnasında da türlü hileler yoluyla engellenmiş olması gerçeğine
bir hukukçu gözüyle parmak basıyor. Bu seçimlerin, toplumda ırkçılık,
faşizm gibi olumsuzlukların kök salmasına yol açacak bir bağnazlık
ortamının oluşmasından önceki son seçim olduğunu vurgulayan Babür
Atila, bu süreçte nelerin yanlış yapıldığını ve halen yapılmakta olduğunu
sergiliyor. Büyük bir düş kırıklığı ile yazılmış makalesinde Aydın Cıngı,
oy tercihini bilinen yönde kullanan çoğunluğa, “mevcut durumumuzun
ısrarla sürdürülmesinde seçmenin hiç mi kabahati yok?” türünden
sitemlerini yöneltiyor. Bu kırgınlık yansıtan yazıdan sonra, seçim
sonuçları bir yana ülkenin sosyal yapısında saptanan evrilme sürecindeki
iyimserlik veren gidişe işaret eden Haluk Şahin’in makalesini koyduk ki,
dergiyi ülkeye ilişkin kötümser bir izlenimle kapatmayalım.
Konjonktüre dönük yazıların tümü tek bölümde verildi ama yine “Sosyal
demokrasi” bölümümüze bir yazı ayırdık. Bu bağlamda Sophie
Pornschlegel’den Ülkü Sarıca‘nın Türkçeleştirdiği “Sosyal bir Avrupa”yı
gündeme getiren ilginç makalesini ilginize sunuyoruz.
Muhalefet ve onun amiral gemisi olan CHP, kızgınlık ve kırgınlıkları bir

an önce üzerinden atmalı ve yenilenmiş bir enerjiyle -ve hatta kadrolarla-
önümüzdeki yerel seçimlere odaklanmalı. Okurlarımıza da, birer muhalif
olarak- bu alanda üzerlerine düşen payı yerine getirebilmeleri için kısa,
ama hoş bir yaz tatili dileriz.
SOSYAL DEMOKRAT DERGİSİ - ''AYNEN DEVAM''
14 ve 28 Mayıs Cumhurbaşkanı ve Milletvekili

Genel Seçim Sonuçlarının Değerlendirilmesi
Y
azımızda, 14 ve 28 göstermesi ya da göstermemesi,
Mayıs 2023 tarihlerinde ortak aday desteklemeleri, ittifak-
yapılan Cumhurbaşkanı ların kendi aralarındaki milletve-
ve milletvekili genel se- kili paylaşımları, partiler arasında
çimlerine ilişkin bazı temel veriler ve ittifaklar içindeki pazarlıklar
ve karşılaştırmalar yer almaktadır. ve güç paylaşımları, vatandaşın
seçme ve seçilme hakkı üzerinde
Seçim öncesinde, sosyal medya de karanlık noktalar bırakmıştır.
aracılığıyla -özellikle Instagram, Seçim; birleşme, bir araya gelme
Twitter ile- artık siyasal manipü- adı altında çok çeşitli pazarlıklara
lasyon, kamusal etki ve popülerlik konu haline getirilmiştir. Hemen
adına kullanılmaya başlayan ve hiçbir partide ön seçim sisteminin
her iki taraf için de siyasal bir araç uygulanmaması, seçmenin temsili
haline gelen, yöntem ve doğru- demokratik sistemde ne ölçüde
luğu oldukça tartışmalı kamuoyu temsil edildiği konusunu da şüp-
araştırmalarının etkisiyle seçim so- hede bırakmaktadır.
nuçları üzerine oldukça spekülatif
değerlendirmelerin ortaya çıktığı- Son yıllarda sıkça gördüğümüz
nı gördük. üzere, iktidar yanlısı ve muhalif
basının da, halkın haber alma
Bununla birlikte, seçim kanunu- özgürlüğünden uzaklaşarak, si-
Filiz Aydın KOÇ na bağlı olarak farklı ittifakların yasal partilerin ya da siyasal gö-
Doktorant, Veri Analisti ortaya çıkması, bazı partilerin, rüşlerin propagandasını yapan
filizaydinkoc@gmail.com bazı seçim bölgelerinde aday yapılara dönüştüklerini gördük.
6
Haberlerin, aşırı yorumlarla siyasal Seçime yurtdışından katılan seç- adaylarının aldığı toplam oy oranı-
angajmanları yaymak için kullanıl- menlerin katılım ve oy oranlarının na ulaştığı görülmektedir.
ması oldukça yaygınlaştı. da, seçim sonucunu etkileyecek
düzeyde olduğunu görüyoruz.
Seçimle ilgili bu sübjektif olgular
Birinci ve İkinci Tur
yanında, nesnel olgular da, seçim
Cumhurbaşkanı Seçim
sürecini etkileyecek gibi görünü-
Sonuçlarının Karşılaştırması
yordu. Bunlar başta; ekonomik
kriz ve hayat pahalılığı, büyük afet
Pazarcık depremi idi.
27.834.589
27.133.849
Bütün bu süreçlere rağmen, halk,

Grafik 1. Yurt Dışı Seçmen Katılım Oranları
oldukça yüksek bir oranda seçi-
me katıldı. İlk turda gerçekleşen
%87,04 katılım, şu ana kadar yapı- Yurt dışındaki seçmen katılımla-
lan üç seçim içinde -2018 seçimleri rına bakıldığında ise durum yurt 1.Tur 2.Tur
de dahil olarak- en yüksek orana içinin tam tersi gelişti. Türkiye

Grafik 2. 1. ve 2. Turda Adayları Aldığı Oy Sayıları
sahiptir. İlk tura baktığımızda, R.T. seçmeninin %5,6’sı (3.426.218)
Erdoğan %49,52, K. Kılıçdaroğlu -2018 yurt dışı seçmen sayısı Yukarıdaki grafikte her iki turda
%44,48 oy aldı. M. İnce %0,43 ve S. 3.044.837 idi- yurt dışında yaşa- Erdoğan ve Kılıçdaroğlu’nun al-
Oğan’da %5,17 oy aldı. Adaylardan maktadır. Birinci turda kullanılan dıkları oy sayıları yer almaktadır.
hiçbiri %50+1 oy alamadığı için se- 1.047.747 oy sayısı %9,2 artarak Erdoğan’ının ikinci turda ilk tura
çim ikinci tura kaldı. 1.144.060’a yükseldi. Yurt dışı seç- göre 700.740 oy (%2,6) arttırdığı
meninin sosyoekonomik durumu görülürken, Kılıçdaroğlu ilk tura
Milletvekili sonuçlarına baktığı- düşünüldüğünde bu katılım artışı göre 909.546 (%3,7) oy arttırmıştır.
mızda ise AK Parti 2018 genel makul değerlendirilebilir. İlk turda İkinci turda Kılıçdaroğlu’nun daha
seçimlerine göre yaklaşık %10 Erdoğan %57,7, ikinci turda ise fazla oy arttırdığı görülmektedir.
-2.119.875 oy- kadar oy kaybetti. %59,7 oy almıştır -2018’deki oy o- İlk turda adaylar arasındaki oy
En çok oy kaybı yaşayan diğer par- ranı %60,24 idi-. Kılıçdaroğlu ise ilk farkı da 2.538.671’den ikinci turda
ti ise Yeşil Sol Parti/HDP olup %18 turda %39,7, ikinci turda ise %40,3 2.329.865’e düşmüştür. Burada
seviyelerinde -1.077.566 oy- kay- oy almıştır. 2018’de İnce, Akşener, görüldüğü gibi, katılımın ilk turda-
betti. MHP de 2018’deki oy oranı- Karamollaoğlu ve Demirtaş’ın top- ki ya da yurt dışındaki gibi artarak
na göre %2,5 oy kaybetti. lam oy oranı %39,57’dir. Yurt dışın- gerçekleşmesi durumunda sonu-
da Erdoğan’ın Kılıçdaroğlu’na göre cun değişebileceği görülmektedir.
CHP ise 2018’e göre 2.447.993 ikinci turda daha fazla oy arttırdığı
yani yaklaşık 2,5 milyon oy arttı- görülmektedir. Kılıçdaroğlu’nun da
rarak %20,4 oranında oyunu en ikinci turda 2018 Cumhurbaşkanı 651.793
çok arttıran parti olmuştur. Bu oy

artışını, ittifak yaptığı ve seçime 289.109
352.939 334.192
kendi partileri etiketi ile girmeyen

üç partinin oy etkisi olarak görmek
mümkündür.
Grafik 3. Kılıçdaroğlu'nun 2. Turda Oy Kaybettiği
İkinci tur Cumhurbaşkanı seçimi- Büyükşehirler
ne katılım %2,89 puan azalarak
%84,15’e düşmüştür. Geçersiz Kılıçdaroğlu’nun Türkiye genelin-
oylara baktığımızda, ilk turdaki de oyunu arttırdığı görülse de bazı
geçersiz oy sayısı 1.037.104’ten büyükşehirlerde oy kaybı yaşa-
(-2 puan) ikinci turda 684.288’e (- mıştır. Bu oy kaybı yaşadığı illerin
0,7 puan) düşmüştür; fark 352.816 -büyükşehirler açısından bakılırsa-
olmuştur. İki adaylı bir seçimde, Diyarbakır, Mardin, Şanlıurfa ve
yanlışlıkla geçersiz oy kullanma Van illeri olduğu görülmektedir.
hata olasılığı düşük olacağı için, bu Bu illerin tamamı Doğu illeridir.
geçersiz oylar her iki adaya da oy Kılıçdaroğlu yukarıdaki grafikte
vermek istemeyen seçmenin tepki görüldüğü üzere bu 4 ilde toplam
oyları olarak değerlendirilebilir. 102.646 oy kaybetmiştir.
7
Kılıçdaroğlu’nun 81 il içinde oy kaybetti- Kılıçdaroğlu’nun oyunu en çok arttırdığı iller ise Tablo 2'de
ği tüm iller de Tablo 1'de yer almaktadır. yer almaktadır. Bu illerin tamamının büyükşehirler olduğu
Bu illerdeki toplam oy kaybı 162.903’tür. görülmektedir.
Bu illerin de tamamı Doğu illeridir.
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Tablo 1. Kılıçdaroğlu’nun 2. Turda Oy Kaybettiği İller Tablo 2. Kılıçdaroğlu’nun 2. Turda Sayısal Olarak Oy Arttırdığı İller
8
Kılıçdaroğlu’nun 81 il içinde oransal olarak oyunu en çok arttırdığı illere

aşağıdaki tabloda bakıldığında ise genel olarak Batı, Kuzey ve kısmen de
kıyı illerinin olduğu görülmektedir.
Tablo 3. Kılıçdaroğlu’nun 2. Turda Sayısal Olarak Oy Arttırdığı İller
Erdoğan’ının 81 il içinde oyunu en çok arttırdığı iller ise aşağıdaki tabloda

yer almaktadır. Erdoğan’ın oy kaybettiği tek il Batman’dır (-%1,2).
Tablo 4. Erdoğan’ının 2. Turda Oransal Olarak Oy Arttırdığı İller
Bölgelere Göre Karşılaştırmalar

Kılıçdaroğlu’nun bölgelere göre birinci ve ikinci tur oylarını karşılaştırdığımızda Güneydoğu Anadolu, Kuzeydoğu
Anadolu ve Orta Doğu Anadolu bölgeleri hariç diğer bölgelerde oyunu arttırmıştır. Kılıçdaroğlu’nun en çok oy
arttırdığı bölge %9 artışla Orta Anadolu bölgesidir. Kılıçdaroğlu toplamda kendi oylarını %4 oranında arttırmıştır.
- -
- -
- -
604.423 954.340
Grafik 4. Kılıçdaroğlu'nun 1. ve 2. Tur Oyları Tablo 5. Erdoğan ve Kılıçdaroğlu’nun Bölgelere Göre Oy Farkları
9
Grafik 5. Erdoğan ve Kılıçdaroğlu’nun Bölgelere Göre Oy Farkları
Yukarıdaki tablo ve grafikte her iki toplamının, sonucu değiştirecek Bölgesi seçmeninin ikinci turda
adayın birinci ve ikinci turda aldığı büyüklüğe sahip olmakla bir- Kılıçdaroğlu’na desteğinin artışı
oyların bölgelere göre artış sayı ve likte, 2018’yılındaki Demirtaş’ın çok net görülmektedir. Bu artış iki
oranı verilmiştir. Kılıçdaroğlu’nun aldığı oy oranlarına erişememe- şekilde açıklanabilir: İlki ilk turda
oy oranlarından çoğu bölgede si önemli bir göstergedir. Bu oy sandığa gitmeyen muhalif seç-
muhalif seçmenin kazanmak için farkı (954.340), ve birinci turda menler, ikincisi ise Sinan Oğan’a
çaba harcadığı ve sandığa gittiği Kılıçdaroğlu lehine sandığa yansı- verilen 2.831.239 oyun bu bölge-
görülmektedir. Ancak üç doğu mış olması halinde sonucu değişti- lerde Kılıçdaroğlu’na geçen payı.
bölgesindeki oy düşmesi önem- rebilecek etkiye sahiptir. Özellikle
lidir. Elbette ki bu düşen oyların İstanbul, Ege ve Doğu Marmara
Grafik 6. Erdoğan ve Kılıçdaroğlu’nun Bölgelere Göre 1. Tur Oyları Grafik 7. Erdoğan ve Kılıçdaroğlu’nun Bölgelere Göre 2. Tur Oyları
Erdoğan ve Kılıçdaroğlu’nun her gerçekleştirmiştir. İkinci turda Erdoğan’a oy veren seçmenlerde

iki turda aldığı oy oranlarının gra- İstanbul’da Kılıçdaroğlu lehine bir değişiklik neredeyse görülme-
fiği yukarıda verilmektedir. Bu iki artış görülmektedir. Ege ve Doğu mektedir. Bunlar, ilk turda olduğu
grafiği bir arada değerlendirdiği- Marmara bölgelerinde minimal gibi aynen sandığa gidip oy ver-
mizde çok büyük oranda birinci oy artışı da görülmektedir. Bu oy miştir. Katılım eksilmesinin büyük
ve ikinci turda seçmenin oy verme artışlarını sağlayan seçmenin, oranda muhalif blok seçmeni ol-
davranışının bire bir örtüştüğü- ilk turda sandığa gitmesi halin- duğu söylenebilir.
nü söyleyebiliriz. Seçmen her iki de sonuca önemli etkisi olacağı
turda da aynı oy verme davranışı düşünülmektedir.
10
Oy O
Grafik 8. 2. Turda Kılçdaroğlu'nun Bölgelere Göre Aldığı Oy Oranı İle 2018 (İnce + Akşener + Demirtaş Karamollaoğlu)
Oy Toplamının Karşılaştırması
Yukarıdaki grafikte 2018 seçimle- Kılıçdaroğlu’nun daha fazla oy muhalif seçmenin seçimlerin
rinde İnce, Akşener, Demirtaş ve aldığı görülmektedir. Daha düşük güvenilirliğine ilişkin kuşkularını
Karamollaoğlu’nun aldığı toplam oy aldığı bölgeler, Kuzey Doğu ve büyük ölçüde ortadan kaldırdığı
ok ile Kılıçdaroğlu’nun ikinci tur- Orta doğu Anadolu bölgeleridir. da görülmektedir. Ayrıca seçmen
da aldığı oylarının karşılaştırması davranışının geçen 5 yıl içinde bü-
yapılmıştır. Her iki oy grafiğinin Tüm bu grafiklerin geçmiş seçim- yük değişiklikler göstermediği de
birbirine oldukça benzer oldu- lerle olan benzerliği ve izdüşü- anlaşılmaktadır.
ğu görülürken çoğu bölgede mü, seçimler üzerinde özellikle
11
14 Mayıs 2023 Milletvekili genel

seçimlerinde çıkarılan milletvekili
sayılarını baktığımızda, Cumhur
İttifakı’nda yer alan AK Parti 268,
MHP 50 ve Yeniden Refah Partisi 5
milletvekili, Millet İttifakı’nda yer
alan CHP 169, İYİ Parti 43 milletve-
kili, Özgürlük ve Emek İttifakında
yer alan Yeşiller ve Sol Gelecek
Partisi 61, TİP ise 4 milletvekili çı-
karmış bulunuyor.
Grafik 9. 2018-2023 Milletvekili Sayısı Karşılaştırması
CHP’nin 39 milletvekilinin istifa- benzer gerçekleşmiştir. Erdoğan bölgeler bazında yoğun bir biçim-
sı (DEVA, Gelecek, Demokrat ve yurt dışında 2018 seçimlerindeki de sandığa gittiğini görmekteyiz.
Refah Parti milletvekilleri) ile mil- oy oranının neredeyse aynısını al- Aynı çaba Erdoğan’a oy veren seç-
letvekili sayısı 130 milletvekiliyle mıştır. İkinci turda yurt içinde, yurt mende görülmemektedir. Bunu
2018’den 16 milletvekili daha az- dışında olduğu gibi katılım artma- anlamak için sadece İstanbul’da
dır. AK Parti’de oy kaybına bağlı mış olsa da Kılıçdaroğlu Erdoğan’a Erdoğan ve Kılıçdaroğlu’nun oy
27 ve HDP de ise 6 milletvekili ek- göre daha fazla oy arttırmıştır. Kürt artış oranlarına bakmak yeterlidir.
silmiştir. MHP oy kaybına rağmen seçmene ilişkin oy kaybı ilk turda Çok çabalansa da, Kılıçdaroğlu’nun
1 milletvekili arttırırken İYİ Parti ortaya çıkmıştır. İkinci turda buna seçim süreci boyunca sürdürdüğü
ise yaklaşık 250 bin oy artışına yönelik önlem alınamaması ya da politik tutumu kendisini kaza-
rağmen ise 2018’deki milletvekili önlem alındıysa da sonuca etki nacak seviyeye getirememiştir.
sayısını aynen korumuştur. TİP ve etmemesi, Kılıçdaroğlu ve ekibi- Bunun nedenlerinin analizi ve tar-
Yeniden Refah partileri meclise nin politik tutumlarıyla ilişkilidir. tışılması, solun ve sosyal demok-
ittifaklar aracığıyla giren yeni par- Hemen tüm büyükşehirlerde oylar rasinin Türkiye'deki geleceği için
tilerdir. TBMM de bu dönem 11 ilk tura göre artmıştır; ancak bir oldukça önemli olacaktır. Bu çaba,
siyasi partiden oluşmuştur. taraftan da özellikle Doğu illerinde ancak sosyal demokrasinin evren-
oyların azalması ve genel katılımın sel değer ve ilkelerinden payını
Sonuç olarak, özellikle muhalif da azalmasıyla ilk turdaki sonuç almış kişi ve kurumlarca gösterile-
partilerin oy oranlarında önemli ra- değişmemiştir. Burada muhalif cek bir çabadır.
dikal değişiklikler beklenirken seç- seçmenin önemli bir bölümünün
men davranışı 2018 yılıyla oldukça Kılıçdaroğlu’nun kazanması için
12
13
Niye Böyle Oldu?
T
ürkiye'de seçim sonuçla- engellenmemesi, demokrasinin
rını doğru şekilde değer- işleyişi için hayati öneme sahiptir.
lendirebilmek için yaşa-
dığımız ülkenin gerçek
niteliğini ve seçim koşullarını anla- Türkiye’de “rekabetçi
mamız gerekmektedir. Dünyanın otoriter rejim” egemenliği
dört bir yanında, otoriter ve de- Rekabetçi otoriter rejimlerde bu
mokratik öğeleri aynı anda içeren koşullar sağlanamaz. Bu tür re-
hibrid rejimler ortaya çıkmıştır. jimlerde demokratik kurumlar ve
süreçler bulunabilir, ancak otoriter
Bir sistemin demokratik olarak
uygulamalar da aynı zamanda yer
nitelendirilebilmesi için belli as-
alır. Seçimler, adil ve özgür olması
gari koşulları sağlaması gerekir.
gereken bir demokrasi unsuru o-
Seçimlerin özgür, adil ve şeffaf
larak görünse de, seçim süreçleri
bir şekilde yapılması, demokra-
üzerinde hile, manipülasyon ve
sinin temel unsurlarından biridir.
otoriter müdahaleler sıklıkla ya-
Örgütlenme özgürlüğü, fikir öz-
şanır. Seçimlerde iktidar partisine
gürlüğü, basın özgürlüğü gibi te-
avantaj sağlayacak düzenlemeler
mel özgürlükler geniş bir şekilde
yapılabilir, muhalefetin siyasi faali-
korunmalıdır. Bireylerin düşünce-
yetleri kısıtlanabilir ve adaylar üze-
Rasim ŞİŞMAN lerini özgürce ifade edebilmesi,
rinde baskı uygulanabilir. Medya
SODEV Başkanı medyanın bağımsızlık içinde çalış-
üzerindeki kontrol ve sansür
rasimsisman@hotmail.com ması ve toplumsal örgütlenmenin
14
mekanizmalarıyla da seçim süreci İşte böyle bir ortamda, rekabetçi seçmene ulaştırdık. Bir düşünce
etkilenir ve toplumun gerçekleri otoriter rejimde bir seçimi daha kuruluşu olarak sorumluluğumu-
öğrenme ve farklı düşüncelere e- geride bıraktık. Tüm eşitsizlik- zu yerine getirdiğimizi düşünüyo-
rişme özgürlüğü kısıtlanır. lere karşın doğru bir stratejiyle rum. Peki ya Millet İttifakı? Ne ya-
kazanmak mümkündü, ancak zık ki üzerine düşen sorumluluğu
Öte yandan, rekabetçi otoriter ne yazık ki Millet İttifakı hem yerine getiremedi.
rejimlerde toplumun örgütlenme Cumhurbaşkanlığını hem de
özgürlüğü ve ifade özgürlüğü de Meclisi kaybetti.
kısıtlanır. Sivil toplum kuruluşları,
Millet İttifakı’nın hataları
sendikalar, dernekler gibi toplum-
sal örgütlenmeler sıkı bir şekilde Tüm açıklığıyla ifade etmek ge-
SODEV’in bu dönemdeki
denetim altında tutulabilir veya rekir ki bu sonuç bir hezimettir.
çabaları
engellenebilir. Bu durum, muhale- Sebeplerini kendi bakış açım-
fetin güçlenmesini ve farklı sesle- Sosyal Demokrasi Vakfı olarak la anlatmaya çalışayım. Millet
rin ortaya çıkmasını zorlaştırır. ilk günden bu yana Sayın Kemal İttifakı'nın seçimi ilk turda ka-
Kılıçdaroğlu'nu destekleyece- zanmak üzerine kurduğu strateji
Kısacası, hem kurumsal muhalefe- ğimizi açıkça ifade ettik. Bu sü- yanlıştı. Yazımın başında da ifade
tin hem de toplumsal muhalefetin reçte “Kadınların Ekonomik ve ettiğim üzere, strateji yanlış oldu-
sindirilmesi için tüm enstrümanlar Toplumsal Yaşamdaki Sorunlarını” ğu için taktik doğrular bir anlam
kullanılabilir. araştırdık. Bulgular ışığında, ifade etmedi.
Türkiye'de kadınların mutsuz ve
İyi bir futbol seyircisi olduğumu umutsuz olduklarını, kendilerini Pozitif kampanya, yankı odasına
söyleyebilirim. Okuyucuların da- özgür ve güvende hissetmedikle- sıkışmış seçmenlere keyif verse de
ha iyi anlaması için futbol müsa- rini, siyasi görüşü ne olursa olsun toplumda karşılık bulmadı. İçi dol-
bakası üzerinden örneklendirme kadınların şiddet ve tacize maruz durulamayacak vaatler inandırıcı-
yapabilirim. Rakibiniz sahaya 11 kaldığını ve bu sorunların ancak lıktan uzaktı. Yedi Cumhurbaşkanı
kişi çıkıyor. Sizin takımınız ise bazı iktidar değişikliğiyle çözülebilece- yardımcısı olacağının ilan edilme-
oyuncular henüz müsabaka baş- ğini her platformda anlattık. si, seçmende yönetebilme kabili-
lamadan ceza aldıkları için sahaya yetine ilişkin şüphe uyandırdı. Altı
7 kişi çıkmak durumunda kalıyor. “Türkiye'de Beyin Göçü ve Tersine parti arasındaki koordinasyonsuz-
Rakip takım minyatür kale ile oyu- Beyin Göçü” üzerine raporlar hazır- luk seçmeni tedirgin etti. Seçim
na başlıyor. Sizin kaleniz ise olması ladık. Siyasi tercihi ne olursa olsun öncesinde Millet İttifakının bileşe-
gerekenin birkaç katı büyüklüğün- katılımcıların önemli bir kısmının ni olan siyasi partilerin yöneticileri
de. Stadyuma yalnızca rakip takım imkanı olsa yurtdışına gitmeyi televizyon ekranlarından birbir-
seyircileri alınıyor. Sizin takımını- düşündüğünü, iktidar değişikliği lerini yalanlayan açıklamalar yap-
zın taraftarlarının ise içeriye gir- halinde ise tersine beyin göçünün maya başladılar. Haliyle bu çoklu
mesi yasak. Tüm bu eşitsizliklerin mümkün olabileceğini topluma yapının, iktidar olması halinde çığ
yanı sıra müsabakanın hakemi de anlatmaya çalıştık. gibi büyüyen sorunların altından
takdir haklarını sürekli rakibiniz- kalkamayacağı, son derece ya-
den yana kullanıyor. Düşünün Yoksullaşma konusunda önemli şamsal meselelerde hızlı ve doğru
ki rakip takımın başkanı aynı za- bir çalışma gerçekleştirdik. Orta karar üretemeyeceği fikri oluştu.
manda federasyon başkanı. Bu ve üst sosyoekonomik gruba
şartlar altında müsabakayı kazan- mensup kişilerin ekonomik koşul- İttifak partilerinin kampanya per-
mak mümkün müdür? Kesinlikle lardan ötürü en temel ihtiyaçlarını formansı çok zayıftı. Partilerin
mümkündür. Doğru bir strateji karşılamada zorlandığını, tedavi bazıları sahaya bile inmedi. CHP
ile -her şeye rağmen- kazanmak ihtiyaçlarını dahi ertelemek duru- listelerinde seçilebilecek sıraların
mümkündür. munda kaldıklarını, ev ya da araba ittifak partilerine açılması, parti
sahibi olmaya ise hayal olarak bak- örgütü içinde küskünlük yarattı.
Strateji, olanaklarla koşulları ör- tıklarını gördük ve tüm bu çarpıcı Terör örgütleriyle işbirliği iddiaları-
tüştürme sanatıdır. Stratejiniz bulguları kamuoyu ile paylaştık. na ikna edici bir yanıt verilememe-
doğruysa taktik yanlışlar sizi ka- Bu süreçteki tüm çalışmalarımız si, seçmenin güvenini zedeledi ve
zanmaktan alıkoyamaz. Ancak medyada büyük yankı uyandırdı, tercihini etkiledi. Deprem bölgesi
stratejiniz yanlışsa yalnızca taktik günlerce tartışıldı. Ayrıca politika başta olmak üzere çeşitli bölgeler
doğrularla kazanamazsınız. yapıcılar için değerli bir kaynak ha- için özel çalışmalar planlanmama-
line geldi. Fikirlerimizi yüzbinlerce sı eksiklikti.
15
geleceğe doğru ilerlemesine katkı

sağlayacaktır. Sosyal adalet, eşitlik,
özgürlük ve demokrasi ilkelerine
dayanan bir politika çizgisiyle
CHP, toplumun geniş kesimlerini
kucaklayan bir siyasi hareket ha-
line gelebilir. Ya CHP bir an evvel
tüzük, program ve kadro eksenin-
de gereken yapısal değişiklikleri
gerçekleştirip Türkiye’de kurumsal
ve toplumsal muhalefetin birleş-
tirici ve sürükleyici gücü rolünü
üstlenmeyi başaracak ya da yerel
Bana göre en önemlisi ise AKP'nin derslerin çıkarılmasını sağlamalı- seçimlerde bir kez daha hezimete
yoksulluğa mahkum ettiği ve sos- dır. Partinin yenilenmesi ve yerel uğrayacağız. Ben birinci seçeneğe
yal yardım bağladığı milyonlarca seçimlere hazırlanması için gerekli inanıyorum.
seçmenin oyunu yeniden almayı zeminin bir an evvel oluşturulması
başarmasıydı. Çarenin ancak ken- hayati önem taşımaktadır. Yazımı Çetin Altan'ı anarak ve on-
di iktidarının sürmesinde olduğu- dan alıntı ile bitirmek istiyorum.
na insanları ikna etti. Buna karşılık CHP'nin programatik bir değişime
Kılıçdaroğlu, yolsuzlukların üzeri- ihtiyacı vardır. Cumhuriyetçi, solcu “Bir ömür sadece amaca ulaşmak
ne gideceğini ve haksız kazançları ve kamucu değerler üzerinden ye- için harcanmaz. O amaca doğru
hazineye geri getireceğini söyledi; ni bir program oluşturulmalı ve bu atılacak bir iki adıma yardımcı ol-
ancak bu vaat yoksulluğa mahkum programı hayata geçirecek kadro- mak için de harcanır. Yaralı bir devi
edilmiş insanların ihtiyaçlarını kısa lar göreve gelmelidir. Salt liderler ayaklarının üstüne koyabilmek
vadede karşılamaktan uzaktı. üzerinden yürüyen tartışmalar için kuşak kuşak o devi sırtımızda
yeterli olmayacaktır. Türkiye'nin taşıdık. Yaralarının iyileşeceğine, o
Son olarak öğrendiğimize göre sosyal demokrat bir alternatife devin ayaklarının üstünde duraca-
de sandık güvenliği sağlanamadı. ihtiyacı vardır ve CHP, toplumun ğına olan inancımı hiç kaybetme-
Dünyanın en eski siyasi partile- önüne sosyal demokrat bir vizyon dim. Bir gün bu ülke ayaklarının
rinden olan ve kurumsallaşmasını koymalıdır. Bu dönüşüm sürecin- üstünde duracak. O zaman da ma-
çoktan tamamlamış CHP, çok sa- de parti içi demokrasi güçlendiril- saldaki gibi “sihirli kedinin çizmele-
yıda siyasi parti ve sivil inisiyatifin meli, üyelerin aktif katılımı teşvik rini” giyerek amacına doğru uçup
desteğine rağmen sandık güven- edilmeli, üyelerin fikirlerini öz- gidecek. Biz torunlarımıza istedi-
liğini sağlayamadı. En azından bu gürce ifade edebileceği bir ortam ğimiz ülkeyi bırakamıyoruz. Ama
konudaki soru ve eleştirilere tat- sağlamalı ve toplumsal katılımı uğraşırsanız, mücadeleden vaz-
min edici yanıtlar veremedi. artırmak için çeşitli tartışma plat- geçmezseniz, dünyadan ayrılırken
formları oluşturulmalıdır. “torunlarımıza istediğimiz ülkeyi
Elbette onlarca sebep daha sayı- bırakıyoruz” deme mutluluğunu
labilir. Sonuç olarak tarihin en ge- Parti içerisinde eşit ve adil tem- siz tadabilirsiniz. Hayallerinizden,
rici, sağcı ve dinci iktidarına karşı sil ilkesi benimsenmeli; kadınlar, ümitlerinizden, mücadelenizden
hep birlikte kaybettik. Sebeplerini gençler ve diğer toplumsal ke- asla vazgeçmeyin. Amacınıza ula-
daha uzun zaman tartışacağız ve simlerin temsili için çaba göste- şamasanız da, bu amacı gelecek
bedelini hep birlikte ödeyeceğiz. rilmelidir. CHP, toplumun ihtiyaç- kuşaklara devretseniz de kozmos-
larını yansıtan, çözüm odaklı ve la son hesaplaşmanızda, "daha iyi
yenilikçi politikalar geliştirmelidir. bir dünya için biz de fena müca-
Uzmanlar ve sivil toplumun katılı- dele etmedik" diyebilirsiniz. Bu da
Seçim sonrası CHP içi az şey değildir. Buruk da olsa göz-
mını sağlayarak politika oluşturma
tartışmalar lerinizde bir tebessüm yaratır. O
sürecini zenginleştirmelidir. Ayrıca
Seçimin hemen ardından CHP üyeleriyle, seçmenleriyle ve ka- tebessümlerin çoğalması da elbet
içinde tartışmalar başladı. Sosyal muoyuyla sürekli ve etkili iletişim bir gün kurtarır bu ülkeyi. Enseyi
demokratları diğerlerinden ayıran kurmalıdır. karartmayın.”
budur. Bu süreçteki tartışmalar
son derece önemlidir. Bu tartış- Sonuç olarak, CHP'nin sosyal de- Enseyi karartmayalım. Bu ülkeye
malar, eleştiri ve özeleştiri meka- mokrat dönüşümü, Türkiye'nin demokrasi getirmek için mücade-
nizmalarının çalışmasını ve gerekli demokratik, adil ve ilerici bir le etmeye devam edelim.
16
17
2023 Seçimi Sonrasında Ne Yapmalı?
Ü
lkemizin ve halkımı- yanlışların ortaya konulması ve
zın geleceği için son bunlardan ders çıkartılması olma-
derece önemli olan lıdır. Hiç kuşkusuz ittifaka öncülük
Cumhurbaşkanlığı seçimi eden ana muhalefet partisi ko-
28 Mayıs’ta tamamlandı. Maalesef numundaki partimiz CHP, seçim
Erdoğan yeniden Cumhurbaşkanı sürecinde yaşanan tüm olumsuz-
oldu. CHP’nin öncülüğünde kuru- lukların yanı sıra partinin oylarının
lan Millet İttifakı’nın ortak adayı neden yıllardır %30’ların üzerine
olan Genel Başkan Sayın Kemal çıkamadığını geniş bir tartışmayla
Kılıçdaroğlu ise tüm gayretlerine ortaya koymalıdır.
rağmen umduğumuz sonuca ula-
şamayarak seçimi kaybetti. Mesele yalnızca seçim kazanama-
yan yönetimin görevlerine son
Milletvekili seçiminde ise AKP verilmesi ile sınırlı değildir. Önemli
oy kaybına rağmen yine birinci olan, partinin ve çalışmalarının
parti oldu. Oyların belli bölümü a’dan z’ye gözden geçirilmesi,
ittifak partilerine gittiği için CHP yanlışların ve eksiklerin saptan-
parlamentoda ikinci parti oldu. ması ve bu çerçevede partinin
Artık TBMM’de beş partinin grubu yenilenmesidir.
olacak.
Yenilenmeden neyi kastettiğimi
Ercan KARAKAŞ Şimdi yapılması gereken şey, itti- ve yenilenme yöntemini, “çatı
SODEV Onursal Başkanı fakın seçime ilişkin politikalarının aday” ile girdiğimiz 2014 yılın-
ercan.karakas@hotmail.com gözden geçirilmesi, eksiklerin ve daki cumhurbaşkanlığı seçimini
18
kaybettikten sonraki günlerde dökme” toplantıları olmaktan Böylesine köklü bir yenilenmenin,
yaptığım yazılı bir açıklamay- çıkarılmalıdır. Bu organlar farklı olağanüstü kurultayda gerçek-
la kamuoyuyla paylaşmıştım. önerilerin, stratejilerin derin- leşmesi mümkün değildir. Onun
13.08.2014’de yaptığım ve bugün lemesine tartışıldığı ve somut yerine yenilenmenin katılımcı
için de aynen geçerliliğini koruyan kararlar üreten organlar haline ve demokratik bir anlayışla ta-
açıklamamı aşağıda okuyucuları- dönüştürülmelidir. bandan tavana doğru yapılması
mızın ilgisine sunuyorum. gerekir. Bu nedenle, cumhurbaş-
CHP’nin her şeyden önce ideo-
kanı seçimi nedeniyle ertelenen
“Cumhurbaşkanı seçiminde CHP lojisini, temel değer ve ilkelerini
olağan kurultay takviminin, göz-
olarak umulan sonuca ulaşama- netleştirmesi; sağ, muhafazakar
den geçirilerek Eylül ayında baş-
dık. Çatı adayı stratejisi beklene- ve liberal anlayışlardan farkını
latılması yenilenme için önemli
ni vermedi. Elbette bu sonucun net olarak ortaya koyması ge-
bir adım olacaktır.”
birçok nedeni bulunmaktadır. rekir. Aynı şekilde örgüt yapısını,
Bu durum karşısında çağdaş sol, organlarının işleyişini ve aday-
Umarım bu kez bu adımlar atılır ve
sosyal demokrat iddialı bir par- ların belirlenmesini de çağdaş
partimiz CHP, bir ivme yakalayarak
tinin yapacağı şey başarısızlığın solun demokratik anlayışına uy-
yükselişe geçer ve otoriter tek a-
nedenlerini soğukkanlı bir şekil- gun şekilde yeniden yapılandır-
dam rejimini sonlandırır.
de tartışmaktır. malıdır. CHP bir üye ve program
partisi haline dönüştürülmelidir.
Çağdaş sol partiler eleştiri ve öz- Yazımın sonuna gelirken, seçim
İdeoloji, söylem ve kadro bütün-
eleştiri mekanizmasını bir zaaf o- sonuçlarının yurtdışı oylarına
lüğü sağlanmalıdır.
larak değil, yapılan yanlışlardan bağlanmasına ilişkin özellikle
ders çıkartmanın ve ileriye doğru Bunların yapılması halinde muhalif kamuoyunda yapılan ve
atılım yapmanın gereği olarak CHP’nin sosyal demokrat siya- dezenformasyon içeren yorumla-
kabul ederler. sal kimliği güçlenecek, hangi ra ilişkin, kurucusu olduğum ve 4
hedefler için mücadele ettiği dönem genel başkanlık görevini
2015 seçimlerine güçlü bir şe-
somutlaşmış olacaktır. Başta ça- yürüttüğüm, Almanya merkezli
kilde gidebilmek için CHP’de de
lışanlar olmak üzere, tüm mağ- Sosyal Demokrat Halk Dernekleri
yapılması gereken bu olmalı-
dur toplumsal kesimlerin desteği Federasyonu (HDF)’nin yaptığı ö-
dır. Bunun için parti organları,
CHP’nin bu yeniden yapılanması nemli ve aydınlatıcı açıklamayı da
başta kurultay ve parti meclisi
ile yakından ilgilidir. kamuoyuyla ve okuyucularımızla
olmak üzere artık biçimsel ve “iç
paylaşmak isterim.
19
Muhalefetin seçim olsaydı dahi, yurtiçindeki farkı kazanım olan, yurtdışında oy kul-
fiyaskosu, yurtdışı oylarıyla kapatmaya yetmiyordu. lanma hakkı için mücadele etmiş,
örtülemez Türk Sosyal Demokratlar (HDF)
2. Bütün yurtdışı sandıklar-
olarak, yurttaşların seçme-seçilme
Bir süredir muhalif kamuoyunda daki toplam fark, gümrük da-
özgürlüğünü dahi tartışmaya açan
seçimin kaybedilmesinin şaşkınlığı hil 367.363’tür. Diğer yandan
bu dezenformasyona, müsaade
ile yurtdışında yaşayan Türk vatan- örneğin sadece tek bir ilde,
etmeyeceğimizi kamuoyuna bildi-
daşlarının oy tercihleriyle ilgili bir Kayseri’de bile iktidar muha-
riyoruz ve muhalif liderlere de bu
karalama kampanyası devam edi- lefetin 318.795 oy önündedir.
konuda hassasiyet göstermeleri
yor. Seçimin kaybedilmesinin asıl Altılı Masa eşbaşkanlarından bi-
çağrısı yapıyoruz.
sorumluları ise bir özeleştiri yap- rinin iddialı olduğu Konya’da ise
mayarak, bilerek ya da bilmeyerek fark 635.316’dır. Sadece iki ilde-
bu dezenformasyonu besliyorlar. ki fark bile toplam yurtdışındaki HDF Genel Yönetim Kurulu
Özellikle CHP Genel Merkezinden farkın 2,5 katından fazladır.
bir açıklama gelmemesi nedeniy- HDF Yönetim Kurulu’nun bu a-
3. Seçim sonuçları üzerine fır- çıklamasının da gösterdiği gibi,
le, Avrupa’da yaşayan Türk Sosyal
tınalar koparılan Almanya’daki yurtdışındaki yurttaşlarımızın bu-
Demokratlar (HDF) olarak bazı
oy farkı ise 260.973’tür. Bu ra- lundukları yerlerden oy kullanma-
rakamları kamuoyu ile paylaşmak
kam da bir önceki örnekte bah- ları ile ilgili zorluklar tam olarak bi-
ihtiyacı duyuyoruz.
settiğimiz Kayseri ilindeki farkın linmiyor. O nedenle bazı kesimler
1. Muhalefetin adayı yaklaşık 60 bin oy altındadır. yurtdışındaki yurttaşlarımızın oy
Kılıçdaroğlu, yurtiçi sandıklarda kullanmalarına bile karşı çıkmak-
rakibinden 1.962.502 oy geride Sadece bu birkaç rakam dahi, talar. 2014 yılından bu yana tüm
kalmıştır. Yurtdışında geçer- seçim mağlubiyetini örtme çaba- seçimlerde CHP temsilcisi olarak
li oy sayısı ise gümrük dahil larının, “gurbetçileri” günah keçisi başta Almanya olmak üzere birçok
1.920.757’dir. Bu demek oluyor yapma niyetinin ne kadar boş Avrupa ülkesinde görev yaptım.
ki, yurtdışındaki bütün geçerli iddialara dayandığını gösteriyor. Gelecek yazımızda bu konuyu tüm
oylar Kılıçdaroğlu’na verilmiş Yıllarca anayasal bir yurttaşlık yönleriyle ele almak istiyorum.
20
21
Ayrımcılık vs. vs.
E
lbette ülkenin en acil so- ilgili bu yazıyı, seçimden önce da-
runu, ağır şekilde tahrip ha Uruguay’dayken yazmıştım.
edilen Cumhuriyet değer- Seçimde beklenen sonucu alama-
leri ile demokrasinin yerli yınca, birkaç gün depresyon geçir-
yerine oturtulmasıydı. Yeniden dikten sonra sorumluluğumuzun
bir demokratik Cumhuriyet inşası idraki içinde, moral bozukluğunu
idi. Ama biz Cumhuriyet değer- bir yana bıraktık. Mücadeleye de-
leri diye dertlenirken, ülkemiz vam edeceğiz elbette. Ama öyle
aynı zamanda tarihinin en büyük ama böyle, bu sürdürülemez soy-
soygununu yaşıyordu. Ülkemizin gun ve zulüm düzeni bir gün sona
yoksulluk ve işsizlik sorunu bu erdirilecek diye umalım. Bunun
nedenle katmerlendi. Ağırlaşan için mücadeleye değer.
sorunları say say bitmez. Bundan
önceki iktidarların da pek savu-
İnsan malzememiz
nulacak tarafı yok ama yaşanılan
böyle bir ihanetle mukayese bile Uruguay’da kaldığım süre için-
edilemez. Artık halkın canına tak de insanlarına hayran kaldım.
etmiştir diye düşünüyorduk. Demokrasi kültürünü içselleştir-
mişler. Her konuda özgürlüklere
Ben 8 ay süre ile bir Güney Amerika sahip bu insanları, mütevazı, bir-
ülkesi olan Uruguay’da kaldım. birine saygılı, kibar ve hoşgörülü,
Erol KIZILELMA Seçimden önce, “bize düşen gö- sakin insanlar diye tarif edebilirim.
SODEV Eski Başkanı revler de vardır”, diyerek yurda Asıl dile getirmek istediğim konu
ekizilelma@gmail.com döndüm. Aslında ayrımcılıkla da bu. İnsan ister istemez, kendi
22
ülkesinin insanlarıyla mukayese

ediyor. Benim yaşlarımda olanların
çoğu, 40-50 yıl önce böyle değildi
diyecektir. 12 Eylül diktatoryası ve
ondan sonra gelen Özal iktidarı,
soygun düzeninin temelini atıp
bugünkü karanlık düzenin yolunu
açtılar ve bunun için asıl tahribatı
ülkenin insan malzemesi üzerinde
yaptılar. Dünyayı hegemonyası al-
tına alan, kapitalizmin küreselleş-
mesinin ürünü neoliberalizm, bi-
reyciliğin insanı özgürleştireceği,
insana saygın bir kimlik kazandı-
racağı yutturmacasıyla, insanı asıl
ayakta tutan toplumsal mücadele
ve dayanışma ruhunu törpüledi. ortak olup oradan nemalanmak önümüze tuzak üstüne tuzak çı-
Bireyin şahsiyet kazanmasının, peşindeki din kurumunu da ek- karıyor. Bunların en can acıtıcıla-
kendini geliştirmesinin önemi lerseniz, insan kimliği üzerindeki rından biri “ayrımcılık”. Ayrımcılık,
inkar edilemez; ama toplumsal saldırının boyutlarını anlarsınız. tarih boyunca insanın daha adil,
dayanışmadan uzaklaşmadan, daha insanca bir yaşam için uğraş
kendinin toplumun bir ferdi oldu- vermesini, insanları ayrıştırarak ön-
ğunu unutmadan, yalnız başına Aydınlanma leyen bir olgu olmuştur. Ne mi ol-
hiçbir şey olduğunun bilinciyle muştur? Bu sayede, toplumsal mü-
davrandığı sürece. Ne yazık ki Cumhuriyetçi yapılar,
aydınlanma mücadelesini sürdü- cadelenin güç kazanması yerine,
remedi. Bunun nedenleri elbette şahların, kralların, derebeylerinin,
Ama ülkemiz insanına aşılanmak kölecilerin ve en nihayet kapita-
istenen; her koyun kendi bacağın- irdelenebilir, ama yeni düşmanlaş-
tırmalar yaratılmadan ve bir türlü listlerin güç kazanmasına, insanın
dan asılır, benim memurum işini sırtından kazançlarını artırmasına,
bilir, altta kalanın canı çıksın zihni- edinemediğimiz demokrasi kültü-
rünü geliştirerek. Ülkemiz için is- dünyayı kendileri için cennete, ge-
yeti. Toplumsal dokumuzda bütün niş insan yığınları için cehenneme
değer ölçülerinden kopmuş, vahşi tediğimiz demokrasiyi önce kendi
içimizde, kendi aramızda yaşata- çevirebilmelerine yaramıştır.
birer yaratık haline gelmiş, talan-
dan yalandan pay kapmaya çalışan rak. Yani bugün yaşanılan sorun-
Ülkemizde aydınlanma mücade-
ve literatürde lumpen proletarya ların muhasebesinde, aydınlanma
lesinin tamamlanamamış olması,
olarak tanımlanmış, çoğunlukla da konusunda yeteri adımların atıla-
egemenlerin dinbazları, çağdışı
şiddete meyilli olan bir kültürel ya- madığının da bilincinde olarak.
karanlık güçleri, Cumhuriyetle
pı, baskın karaktere dönüşmüştür. hesaplaşma peşindekileri kul-
Çalıyor ama çalışıyor anlayışı, ya- Neyse ki, sürekli kayıkçı kavgasın-
daki sol ve entelektüel çevrelerde, lanmalarını kolaylaştırmıştır.
şadığımız depremlerde birer tabut Ayrıştırmanın tadını alanlar, bu
haline dönüşen yapılara getirilen aydınlanma ihtiyacı konusun-
daki ortaklaşma giderek artıyor. konuyu çeşitlendirmede de sıkın-
imar aflarının alkışlanması, daya- tı yaşamamışlardır. Ayrıştırmanın
nışmanın yerine sadaka kültürü- Aydınlanma ile insana gerçek kim-
liği kazandırılabilir. İşte o zaman, nasıl kendini zayıflattığının farkın-
nün ağırlık kazanması, çete ve reis da olmayan insanlar da sürekli bu
kavramlarının itibar kazandıran bir yaşamak için direnen insanın
toplumsal mücadelesinin önüne, oyuna düşürülmüşlerdir.
olguya dönüşmesi bunun en yakı-
cı örnekleri. Kimlikteki bu olumsuz ne bireysel çıkar hesapları, ne de
İnsanın rengi, kimliği, inancı, yaşa-
kültürel dönüşüm suç oranlarını ahiret masalları geçebilir.
dığı coğrafya, neyi sevip sevmedi-
ve özellikle kadına karşı şiddeti ği, boyunun uzunluğu kısalığı, hep
akıl almayacak ölçülerde artırdı. Ayrımcılık ayrıştırma konusu olmuştur. Bu
Bir de buna, Cumhuriyetle hesap- ayrıştırmalar da insanda bir “ayrım-
Toplumsal mücadeleye sekte vu-
laşma peşindeki cemaat ve tarikat cılık” hastalığına dönüşmüştür.
ran, sadece bireyci çıkar hesap-
gibi karanlık güçler ile insan için
ları ve karanlık güçlerin oyunları
dünyevi zenginlik ve kazanımları Ayrımcılık,vs.vs. deyip geçiştirile-
değil tabiî ki. Mücadele etmemiz
değil de öbür dünyadaki mükafat- cek bir konu değildir. Öneminin
gereken öyle büyük bir bela ki,
landırılmayı öğütleyen ve iktidara bilincinde olarak bu hastalıkla
23
mücadele edilmelidir. Önümüze sıkıntılar, düştükleri zor durumlar, 20 yıllık karanlık soygun düzeni a-
popülist yaklaşımlar, çıkar hesap- daha çok mecbur bırakıldıkları yakta kalmak için toplumda kutup-
ları, bireysel beklentilerimiz, ya- şartlardan kaynaklanmaktadır. Zor laştırmayı; bunun için de ayrıştır-
ratılan algılar, iletişim araçlarının şartları oluşturanlarla verilmesi ge- mayı, ayrımcılığı bir yöntem olarak
doğru kullanılmaması ve bu yolla reken mücadele ise bize düşman kullanmak istiyor. Nitekim seçim
yayılan yalanlar, hepsi engel olarak belletilenlerle ortaklaşmaktan, propaganda sürecinde bunun ör-
çıkabilir. Bize düşen işe, demokrasi insanca, yoldaşça kucaklaşmaktan neklerini bol bol gördük. İnançlar
kültürünün, insanlar arasındaki geçmektedir. ve kimlikler üzerindeki ayrıştırmayı,
ilişkilerde hoşgörü ve zarifliğin hiç de etik olmayan şekilde kullan-
geliştirilmesi, demokrasi karşıtı, Kitaplarda okuduk, filmlerde izle- maya çalışan iktidar, kendi yarattığı
şiddet içeren, kaba ve anlayışsız dik. Köleci toplumlarda, özellikle yığınsal göç olayından da nema-
davranışların geriletilmesi çabası siyahi insanlara yapılan mezalimi lanmak peşinde. Ayrıştırmaktan
olmalıdır. Burada özerk, araştırıcı, kabullenemedik. Onların sırtın- seçim sonuçlarına katkı uman ik-
sorgulayıcı, eleştirebilen, görecek dan zenginleşen insanları da, tidar, yaratılan sahte algılarla eko-
ve duyacak nesiller yetiştirebile- toplumları da lanetledik. İftiraya nomik sorunların yerine güvenlikçi
cek, aydınlanmacı bir eğitim siste- uğrayan, bu nedenle linç edilen, sorunları geçirerek, yoksulluk ve
minin zorunluluğunu vurgulamak yapılan muameleye katlanamayıp işsizliğin toplumda tepki oluştur-
gerekir. başkaldıran ve bu nedenle asılan, masını önlediği gibi muhalif güçleri
kurşunlanan, yakılan insanların ol- işbirlikçi teröristler olarak nitelemiş
12 Eylül rejimi, 80 öncesi gelişen duğu dönemleri aştık sanıyorduk. ve toplumun bir kesimi üzerinde
toplumsal hareketliliğin, aynı Ama modern köleci toplumlarda de böyle bir algı oluşturmakta ol-
zamanda toplumsal bilinci de belki renk ayrımcılığı kadar etkili dukça başarılı olmuştur. Bir yandan
geliştirdiğinin farkında olarak, bir değil ama maalesef bize, köleleş- da aile kurumunu bozacak, çocuk-
yandan ilerici, toplumcu güçlerin tirilmemizi kolaylaştıran yeni yeni larımızı eşcinsel yapacak iddiasıyla
üzerinden silindir gibi geçmiş, bir ayrımcılık modelleri dayatıyorlar, İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılmış,
yandan da, toplumsal hareketliliği yaşatıyorlar. eşcinsellerin hak ve özgürlüklerine
iğdiş edecek şekilde Türk-İslam yönelik yeni yasal düzenlemeler di-
sentezi gibi bir tuzak anlayışı top- le getirilmeye başlanmıştır. İktidar,
lumsal yapıyı şekillendirmede Baskı ve tuzaklar cinsel yönelimleri nedeniyle top-
kullanmıştır. Bu sayede karanlık lumun bir kesimine açık düşmanlık
güçlerin tekrar toprak üstüne çıkıp Farklı görüşte olanlara, hakları ve
sergileyerek, hem doğrudan insan
gelişmesinin ve sonunda da onla- özgürlükleri için mücadele eden-
haklarını zedelemekte, hem de
rın yardımıyla 20 yıllık bir soygun lere saygı duymayı becerebilme-
yarattığı bu ayrımcılıktan, düşman-
ve zulüm düzeni kurulmasının yo- liyiz. Maalesef toplumun ortasına
laştırmaktan siyasi çıkar oluştur-
lu açılmıştır. bir saatli bomba gibi bırakılan
maktadır. Bir de buna, iktidar ortağı
göçmen sorunu, insan olup olma-
yapılarak meclise sokulan kadın
Bu soygun düzeninin kurulması- dığımızla, demokrat olup olmadı-
haklarına karşı düşmanca tutumları
nı kolaylaştıran bizim ayrımcılık ğımızla ilgili bir turnusol kağıdına
bilinen, gerici ve şiddet yanlısı siya-
hastalığımızın giderek her kesim- dönüştü. Bir kısmı yalan, iftira,
si yapıları da eklerseniz, ayrımcılık-
de etkili olması ve çeşitlenmesi kışkırtma olsa da her toplumda
ta karanlık bulutların oluştuğunu
olmuştur. Ayrımcılık hastalığı, suça eğilimli insanlar var olabilir.
rahatça görebilirsiniz.
gerçek düşmanı görmememiz için Bu unsurlar, göç etmek zorunda
gözümüzü perdelemiş, ama insanı bırakılmış o insan yığınlarının top- Yaratılan ayrımcılık tuzakları say
insana, insanı doğaya, insanı hay- tan mahkum edilmelerine neden say bitmez. Ama her ayrımcılığın
van dostlarımıza düşman etmiştir. olamaz. Kaldı ki bu kadar büyük ve bir tuzak olduğunun ayırdına var-
Türk demişiz düşman olmuşuz, kontrolsüz göç olayı her toplumda manın zamanı geldi de geçiyor
Kürt demişiz düşman olmuşuz, mutlaka suçluluk artışına yol açar. bile. Bu tuzağa düşmeden, karan-
Alevi demişiz düşman olmuşuz, Asıl sorgulanması gereken, bu lık güçlerden, ülkeyi soyanlardan,
göçmen demişiz, sığınmacı demi- göç olaylarına sebep olanlar ve bu demokrasi düşmanı şiddet yanlıla-
şiz düşman olmuşuz, farklı cinsel göçleri engelleyemeyenler ile bu rından, halkı uyutup nemalanma
kimliklerini yaşamak isteyenlere göç olaylarından ve köleleştirilmiş peşindeki dinbazlardan ayıklanmış,
ucube gözüyle bakmış düşman göçmenlerden yararlanma peşin- farklılıklara saygılı, diğer sorunlarını
olmuşuz… Bunun böyle dile geti- dekiler olması gerekirken, insan çözme, çağdaşlaşma, refah toplu-
rilmesi bile çirkin. İnsanların kim- insana düşmanlaştırılmamalıdır. mu oluşturma çabasında bir ülke
likleri, inançları onların onurudur. Buradaki ayrımcı davranışları da için mücadeleyi sürdürebilmeliyiz.
Geniş halk yığınlarının yaşadıkları sorgulamalıyız. O zaman daha mutlu olduğumuzu
göreceksiniz.
24
25
Seçim mi, Hile Yumağı mı?
T
üm dünyada demokra- yöntemlerle seçimlere müdahale
sinin asgari koşulu sınav etme eğiliminde olabilirler. Açık
ve seçim güvenliği olarak veya örtülü müdahale zemininin
kabul edilmektedir. uygun olduğu böylesi seçim sü-
reçlerinde; özellikle sandık ve oy
Yurttaşın iradesinin gerçeğe uy- güvenliğinin sağlanmasında göz-
gun şekilde sandıktan çıkmasını ler her zaman muhalefet partileri-
sağlamak ise seçim güvenliğinin ne, sivil inisiyatiflere ve yurttaşlara
ön şartını oluşturmaktadır. Zira dönmektedir.
demokrasi, seçimle gelinen de-
ğil seçimle gidilen sisteme denir. Bu noktada siyasi ve sivil aktörle-
Bunun için ise seçimlerin bağımsız re önemli sorumluluklar düştüğü
ve tarafsız bir makam tarafından yadsınamaz bir gerçek olarak
yönetilmesi ve denetlenmesi karşımıza çıksa da seçim güven-
gerekmektedir. liği değerlendirmelerini, sandık
güvenliğinin ötesindeki alt kırılım-
Seçimlerin sağlıklı şekilde gerçek- lardan ve asıl görevli kurumların
leşmesi hükümetlerden bağımsız sorumluluğundan soyutlanmış bir
olarak devlet aygıtının görevidir. şekilde değerlendirmek mümkün
Canem AVCI Gelişmemiş ya da gelişmekte olan değildir.
Avukat ülkelerde, bilhassa seçimli oto-
av.canemavci@gmail.com riter rejimlerde iktidarlar, çeşitli
26
Sivil alanın zorunlu sandık Bu tespitlerin dayanağında ise TRT Haber'in 1 Nisan–11 Mayıs
pratiği / sandığın ötesinde başlıca; AİHM kararlarına rağmen arasında gerçekleştirdiği canlı ya-
seçim güvenliği siyasi tutukluluğun yaygınlığı, yınlarda, Recep Tayyip Erdoğan’a
siyasi partilerin kapatılmasına 48 saati aşkın süre yer verilirken,
Türkiye son on yılda, referandum
yönelik dava süreçleri, toplanma, Millet İttifakı’nın Cumhurbaşkanı
dahil olmak üzere on kez sandık
örgütlenme, basın ve ifade özgür- Adayı Kemal Kılıçdaroğlu’na ise
başına gitti. Medyada yaygın o-
lüğüne yönelik kısıtlamalar yer yalnızca 32 dakikalık süre ayrıldı.
larak kullanılan “sandık başına
almaktadır. Bu olguya ilişkin tespitleri, muha-
gitme” ifadesini, burada özellikle
lif basında dahi yeterli düzeyde
vurgulamak gerekmektedir.
haberleşemedi. Seçim güvenliği
Partileşen kurumların bakımından, adayların eşit ve de-
Yurttaşların sandık başına giderek
gölgesi mokratik propaganda olanakları-
oy kullandıkları bir sürecin; adil,
na sahip olması noktasında garan-
demokratik ve meşru bir seçime 21 yıldır devam eden AKP ikti- törlük görevi üstlenmesi gereken
dönüşmesi için en az sayım ve dö- darının evrildiği tek adam rejimi; TRT, kamu yayıncısı sıfatını yitirdi-
küm işleminin dürüstlüğü kadar devlet eliyle gerçekleştirdiği hak ğini bir kez daha tescilledi.
belirleyici olan birçok demokratik ihlallerini, 2023 yılı genel seçimleri
seçim ilkesi bulunmaktadır. sürecinde de şiddetini doğrusal Kendi tarihinin Türkiye
olarak artırarak devam ettirmiştir. Cumhuriyeti tarihi ile özdeş ol-
Yakın geçmişten bugüne,
duğunu kabul eden ve bugün
Türkiye’deki seçim süreçlerinin Seçime sayılı günler kala ana hala yüzde 47,75 hissesi Hazine
adil, eşit ve özgür bir ortamda ger- akım medyada, Yüksek Seçim Müsteşarlığı’na ait olan Anadolu
çekleşmediği; Avrupa Güvenlik ve Kurulu’nun görevlerini sözde la- Ajansı’nın Genel Müdürü, seçim
İşbirliği Teşkilatı (AGİT) ve Avrupa yıkıyla yerine getirdiği ispatlamak öncesinde yaptığı açıklamalarla
Konseyi Parlamenter Meclisi gibi üzere TRT'deki resmi propaganda şirket tüzel kişiliğinin arkasına
resmi olarak, uluslararası bağım- süreçleri hakkında haberler yer saklanarak sorumluluğunu, seçim
sız seçim gözlemciliği yapan ku- aldı. Bununla birlikte, eşzamanlı verilerini yalnızca müşterilerine
ruluşların raporları ile de ortaya olarak RTÜK üyeleri İlhan Taşcı ve sağlıklı ve güvenilir bir şekilde ser-
konmaktadır. Tuncay Keser’in şu tespitleri var: vis etme yükümlülüğüne indirge-
meye çalıştı.
27
Ülkenin resmi ajansı, 2019 yılında akışı aşamasında gösterdiği düşük Seçimlerin huzur ve güven orta-
gerçekleştirilen yerel seçimlerde performans ile verilerin tam, doğ- mı içerisinde geçmesi için tedbir
özellikle İstanbul ve Ankara’nın ru ve tarafsız bir şekilde yurttaşa almakla yükümlü olan İç İşleri
seçim sonuçlarında gösterdiği ma- ulaştırılması için önemli bir alter- Bakanlığı ise kendi görevini bir
nipülasyon tecrübesini bu seçim natif imkanını ortadan kaldırdı. kenara bırakarak kolluk kuvvet-
sürecine de taşıdı. Anadolu Ajansı leri marifetiyle paralel bir seçim
bu kez veri akışını durdurma gaf- Cumhurbaşkanı Adayı Kemal takip sistemi oluşturmaya yönelik
letine düşmek yerine, açıkladığı Kılıçdaroğlu’nun seçim öncesin- birden çok girişimde bulunurken,
oy oranları ile sandık güvenliği- de yaptığı “Herkes emin olsun, Erzurum mitingi sırasında İstanbul
ni sağlamak için görev başında tam 1,5 yıldır çalışıyoruz, sandık Büyükşehir Belediye Başkanı
olan yurttaşların motivasyonunu güvenliğini yüzde 100 sağladık.” Ekrem İmamoğlu’na yönelik sal-
kırarak sonuçlara müdahale için şeklindeki açıklamasına rağmen, dırıda yurttaşlar yaralandı. Seçim
uygun bir zemin hazırlama çabası 14 Mayıs sabahı başlayan ıslak im- günü yaşanan saldırı, darp, linç
sarf etti. zalı tutanaklara erişim tartışmaları girişimleri ise ne yazık ki çoğun-
maalesef CHP’nin sandık güvenliği lukla “münferit” olaylar olarak
Buna karşılık Anka Haber Ajansı da ile ilgili zafiyetini de açığa çıkardı. değerlendirildi.
seçimin ilk turunda özellikle veri
28
Umutsuzluğa teslim 28 Mayıs’tan bugüne, özellikle karanlığını seçim güvenliği üze-

olmamak toplumsal muhalefeti geriye gö- rinden ortaya koymaktan çok,
türme tehlikesi taşıyan bir hayal sürdürmek zorunda olduğumuz
Tüm bunlarla birlikte, Millet
kırıklığı yaşıyoruz. Bu durumun, u- mücadelede, karşımızda yalnızca
İttifakı’nın yürüttüğü olumlu kam-
mutsuzluğa dönüşmesi haliyle baş siyasal İslamcı bir iktidar değil o-
panyaya karşı, Cumhur İttifakı yal-
etmeye çalışıyoruz. Uğradığımız nun siyasallaştırdığı kurumlar da
nızca kara propaganda ile iletişim
yenilginin altından kalkıp yeni- olduğunu tekrar hatırlatmaktı.
teknolojisinin bütün araçlarını
den başlamak için de oldukça az
kullanarak seçmenin iradesini fe- Şu andan itibaren -seçim güven-
vaktimiz kaldı. Önümüzdeki yerel
sada uğrattı. Serbest seçim ilkesini liği de dahil olmak üzere- bu de-
seçimlere bir takvimden daha
temelinden sarsan, montaj vide- neyimlerden çıkardığımız dersleri
yakınız.
olarla donanmış bu kara propa- harç olarak kullanmak ve en iyi
gandanın olası etkileri üzerine hiç Geçtiğimiz süreci, somut olaylar bildiğimiz şeyi, yani örgütlenme-
düşülmemesi ve çalışılmaması da üzerinden değerlendirmek is- yi ve dayanışmayı yeniden inşa
sonuçları önemli ölçüde etkiledi. tememin asıl sebebi ise ülkenin etmek, bizim için bir tercih değil
mecburiyettir.
29
Yenildik Ama Ezilmedik...
F
utbol tarihimizin en utanç da olabilir ama vallahi de billahi
verici cümlesidir bu başlık. de bi sonraki maçı alacağız” türü
Milli takımımızın kaybettiği suya tirit cümle kalıpları sadece
maçlarda gazete manşetle- zavallılıktır.
rine dahi taşınan, köşe yazılarında
yorumcular tarafından kaleme Yapısal sorunlarla yüzleşmeyen,
alınan; ezikliği, kavrukluğu ve ba- onları çözmek için paydaşlarıyla is-
şarısızlığı aşağılık kompleksi ile tişareye girişmeyen, katılım kanal-
soslayarak kendi kendine yaraları larını açmaktansa aynı zavallılığı
sarma refleksi göstermenin mot- yüceltenlerin etkinliğini önleme-
tosudur bu tabir. nin bir yolu olmalı…
Sadede gelelim.
Tek kaygısı ezilmemek olan içsel
ruh halinin, yediği darbe sonra- 12 Mart 1971 askeri muhtırasın-
sındaki cılız çığlığıdır. Ve bu çığlığı dan itibaren yemyeşil güzelliklerle
atmaya başladığınız anda ortaya dolu ormana palaları, tırpanları ile
çıkan ses ancak yitirilmişliği, kor- dalarak kardeşçe, dayanışma ve
kuyu, çaresizliği ve güçsüzlüğü özgürlük içerisinde yaşama bece-
vurgulayan kakofonidir. risini geliştirmeye çalışan Türkiye
vatandaşlarına her türlü vahşeti
Bu kısık sesin, boğazda düğüm- uygulayan Türk-İslam sentezi kö-
A.Babür ATİLA lenen tükürük ile karışması sonu- kenli ırkçı, faşist, dinci yönetim an-
Eski SODEV Başkanı cunda çıkan o “ama biz her şeyi layışının “artık başardık, zirveye u-
batila@superonline.com doğru yaptık; bazı yanlışlarımız laştık” çığlığını atmasından önceki
30
son dönemeciydi 14 Mayıs 2023 seçimi sürecinde “kazanacak aday” “seçimsiz” bir olağanüstü kurul-
seçimleri. kavramına hiç katılmadım. Önemli tay toplamaktı. Bu çağrı, genel
olanın “doğru adayın” tespit edi- başkan tarafından yapılabilirdi;
lip, siyasetin kendine has kuralları öte yandan CHP parti tüzüğü,
Hikayenin başı uygulanarak verilecek mücadele -genel başkan seçimini gündeme
Bu kahrolası cehennem çığlığı atıl- neticesinde seçtirilmesi olduğuna almadığınız takdirde- kurultay
masın diye, ülkemizin demokrasi inandım. Çünkü “kazanacak aday” delegelerinin %20’sinin imzası ile
düzleminde bir araya gelmeyi içine kazandığı takdirde, o erk ile yapa- geniş bir değerlendirme kurultayı
sindirmiş veya sindirmeye mecbur caklarından emin olamayacağımız çağrısı yapmaya da imkan sağlıyor.
kalmış kadroları -metodu doğru- bir ortamda kendimizi bulabiliriz Kurultay delegeleri de böyle bir i-
dur, yanlıştır o ayrı- “Güçlendirilmiş diye düşündüm. Halbuki doğru nisiyatifi ele alabilirlerdi.
Parlamenter Sistem” adı altında adayın, sahip olunan ideoloji ile
7 gün olarak planlanması gereken
büyük bir projeyi hayata geçirmek bütünleşen siyasi eylem planını
bu kurultaya:
için bir araya geldiler. paydaşlarıyla beraber hayata ge-
çirme konusunda çok daha kararlı • Parti içerisinden, kurultay
olacağına inanmaktaydım. delegeleri ve milletvekilleri dı-
Bu çalışmanın temeli, esasında şında, tüm il ve ilçe yöneticileri,
Anayasa Hukuku Araştırmaları belediye başkanları, belediye
Derneği Başkanı değerli anaya- Hala da aynı inanç ve düşüncede-
yim. Bununla birlikte, sonuç olarak meclis üyeleri davet edilerek;
sa hukukçusu Prof. Dr. İbrahim
Kaboğlu tarafından 2017-2018 yıl- gerçek şudur. • Bıkmadan usanmadan her
larında atılmaya başlamıştı. Millet konuşan dinlenerek, notlar
Doğru adayımız seçimi kazanama- alınarak;
İttifakı’nın temelini oluşturan par-
dı. Bizler doğru adayımıza seçimi • Tüm katılanlara geniş çaplı
tilerin yanı sıra Kürt sorununun
kazandıramadık. 12 Mart 1971’den bir anket formu doldurtularak;
demokrasi ve barış düzleminde
beri gelişen gerici sürece “dur”
ele alınıp tüm Türkiye ile kucak- seçim sürecinde neler yaşandığı,
diyemedik.
laşılmasını amaçlayan tarafları ile sokakta nelerle karşılaşıldığı, parti
sosyal demokrat sivil toplum ku- söylem ve eylemlerinin nasıl kar-
Yani kaybettik. İki tercihli, bir oy
ruluşları da bu sürece destek verip, şılık bulduğu ya da nerede/neden
fazla alanın kazandığı sistemde
katkıda bulundular. bulmadığı tespit edilmeliydi.
buna “ezildik” demenin de bir sa-
kıncası yoktur. Yazı veya tura, ka-
Bu çalışma, Sayın Kaboğlu’nun Bütün bunlara ek olarak, kurul-
zanan masadakileri alır… Bunun
şahsi girişimiyle başlamadı. 13. tayda bir veya iki gün, bu süreçte
“lamı cimi yok”.
Cumhurbaşkanı olması için yüz- Millet İittifakı dışında bize destek
binlerce insanın iki tur boyunca veren partilere, sendikalara, sivil
“Kaybettik ama ezilmedik” demek,
gece gündüz desteklediği; akşam- toplum kuruluşlarına, meslek ör-
kimse kusura bakmasın “bok de-
ları evde, sofralarında çocuklarıyla gütlerine, demokratik kitle örgüt-
ğil kaka” demek kadar trajikomik
beraber “bu sefer olacak” diye- lerine ayrılarak sadece onların gö-
bir şeydir. Gerçekle yüzleşmekten
rek umutla el ele tutuşarak adını rüşleri ve önerileri toplanmalıydı.
kaçan en büyük yalanı kendine
andığı kişi tarafından önerilerek
söyler.
başlatıldı. Bu uzun haftanın sonunda, genel
merkez yönetimi ve parti içi farklı
Bu son derece isabetli öneri, üç güç odaklarıyla göbek bağı en az
beş tane ırkçı-dinci soytarının sos- Kaybettikten sonra ne
yapılabilirdi olan akil partililerin oluşturaca-
yal medya ve basın kanallarında ğı bir komisyonun hazırlayacağı
provokatif bir şekilde eleştirmesiy- Evet belki çok zor, zor olmaktan Kurultay Sonuç Bildirgesi ile neyin
le, sahibi tarafından dahi öksüz bı- öte kurulu yapıların temelinden ne olduğunu kamuoyunun önüne
rakıldı. Bu çalışma, öncüsü tarafın- sarsılmasına sebep olsa da bu ka- koyabilirdik.
dan “Aaa, benim hiç haberim yok” yıpla yüzleşmek gerekirdi. Gerçek
tavrı takınılmasını hak etmiyordu. sebeplere yüzleşmeden ulaşamaz- Böylece, kendisine destek veren
sın, çözüm üretemezsin ve sonra- milyonların karşısına yenilgisi ile
sında başarı falan elde edemezsin! dürüstçe yüzleşmiş, onu paydaşla-
Aday rıyla değerlendirmiş, ondan ders-
Düşüncesine çok değer verdiğim Düşüncem şu: 28 Mayıs’ın erte- ler çıkarmış ve yeniden bir umut
birçok insanla aykırı düşmüş olma- sinde ilk gün yapılması gereken olabileceğini göstermiş bir siyasi
ma rağmen bu Cumhurbaşkanlığı şey, hemen Haziran ayı içerisinde yapı olarak çıkabilirdik.
31
Deniz Baykal’dan miras kalan ör-

gütü işlevsizleştirme ve çürütme
tercihi, kanser hücresi gibiymiş
meğer. Oysa ben, metastaz yap-
mamak üzere “Kemalterapi” ile
düzeldi sanıyordum. Örgütü karar
alma süreçlerine dahil etmeden
yürütülen siyaset anlayışı, başarı-
sızlıklardan başarı hikayeleri yarat-
ma becerisinden başka bir halta
yaramıyor.
“Ben bu ülkeye demokrasiyi geti-

receğim” ya da “her şey çok güzel
olacak” sloganları, tüm örgütle be-
raber geniş bir istişare yapılmadığı
sürece suya yazılan yazılardır.
Toplumun bu büyük kayıp son- Başımıza gelecekler
rasındaki beklentisine cevap ver- Sahneye oynayan, sahne ışıkları
Eğer yukarıda önerdiğim yüzleşme yandığı sürece parlaktır.
mek, ne genel başkanlık koltuğu-
yönünde bir aksiyon alınabilseydi;
nun, ne 60 kişilik parti meclisinin
eminim ki, başlatılacak olağan ku-
ve ne de meclis grubundaki vekil-
rultay sürecinde gerçekleştirilecek Son söz
lerin tekelinde olabilecek bir şey
ilçe, il kongrelerinin çok daha coş-
değildi. SHP-CHP birleşmesinden bugüne
kulu ve verimli geçme imkanına
kavuşacaktı. kadar partiyi yönetme yetkisini ele
geçirenlerin yapmayı dahi dene-
Ama ne yapıldı?
Ve tabii ki ertesinde, kamuoyunun medikleri tek şey sosyal demokrat,
Kemal Kılıçdaroğlu’nun Sözcü karşısında kendisi ile hesaplaşabil- sol, yurtsever, laik değerlerin ve
TV’deki canlı yayında aktardığına miş bir CHP örgütünün seçeceği aktörlerin öne çıkartılması oldu.
göre; yeni Parti Meclisi ve Genel Başkan, Siyasal İslamcısından emek sömü-
muhtemelen, müstakbel adaylar- rücüsü liberaline kadar herkesi ku-
28 Mayıs’tan hemen sonra MYK, dan çok daha sahici olacaktı. caklama derdine düştüler. Açıkça
Parti Meclisi ve Meclis Grubu top- vurgulamam lazım; ciğeri beş para
lanarak geniş bir değerlendirme Böylece bugün yapısal anlamda etmez siyaset simsarları “açılım,
yapmış ve kurultay kararı almış. parti örgütünü nasıl yöneteceği- kitlelere ulaşma, demokrasinin
Temmuz itibarıyla olağan kurultay ni; siyaset oluşturma süreçlerinde gereği” gibi sahte ve süslü laflarla
süreci başlatılacakmış. nasıl aksiyonlar alacağını; sosyal bizlere yutturuldu.
demokrasi, özgürlükler, emeğin
Kusura bakılmasın ancak buna hakları, barış, laiklik üzerine nasıl
sadece “el insaf” denebilir. 15 eylemler ortaya koyacağını ve Yetmedi mi?
Ocak 2022 tarihinde, yani tam bir hangi ekiple partiye ve topluma Çocuklarımızın geleceği için bir
buçuk yıl önce düzenlenen Parti güven vereceğini planlı, programlı umut adına kan kusup “kızılcık şer-
Meclisi, “önümüzdeki dönemde bir bir şekilde önümüze koymadan beti içtik” dedik hepimiz. Halbuki
erken seçim olabilir” gerekçesiyle salt Genel Başkan olma hevesiy- bizim, öfkesiyle, sevgisiyle, müca-
tüzük gereği başlatılması gereken le ortadaki boşta kalan topla gol delesiyle, bakışlarıyla, dokunuşuy-
olağan kurultay sürecini zaten atıp, tribünlere koşma niyetindeki- la, idareciliğiyle sahici, dürüst lider-
Temmuz 2023’e ötelemek üzere lere muhtaç kalmazdık. lere ve kadrolara ihtiyacımız var.
karar almıştı.
Parti örgütümüzde 1999’da ba- Korkarım ki, bugün “genel başkan-
Yani CHP, seçimi kazansa dahi bu raj altı kalan CHP’nin ne anlama lık” yarışına girişenler, yarın kazan-
kurultay süreci Temmuz ayında il- geldiğini bizzat yaşamış olanların dıklarında sahicilikten uzak retorik
çe delegelerinin tespiti ile beraber sayısı hala fazladır diye düşünü- ustası yapay zeka ürünü robotlar
başlayacaktı. Bu açıklamaya kibar- yorum. Aynı rezaleti yaşatacak gibi çıkacaklar karşımıza.
ca “durumu kurtarma çabası” diye- uygulamalara nasıl dur denebilir,
biliriz, ancak çok daha ağır ifadeleri üzerine ciddi ciddi düşünmeliyiz. Yani “sahte”…
hak ettiğini de söylemem lazım.
32
33
14 MAYIS PARLAMENTO VE CUMHURBAŞKANLIĞI

SEÇİMİ ÜZERİNE SAHADAN BİR DEĞERLENDİRME
Y
azının başlığını saha- olduğu veya farklı listelerin bu-
dan bir değerlendirme lunduğu bir seçimden bahsetmi-
olarak koydum. Bunun yorum. Herkesin üzerinde uzlaşır
nedeni milletvekili adayı görünür olduğu bir listenin oy-
olarak iki aya yakın bir süre seçim lanmasıyla parti meclisine girdim.
çevremde ilçe ilçe, sokak sokak Esasında ne HDP’de, ne bileşenle-
çalışmış olmam. Bir de, konunun rinde, ne de diğer sosyalist sol par-
daha net anlaşılabilmesi için, için- tilerde insanların düşünceleriyle
de bulunduğum seçim sürecinde yarıştığı seçimli kongreler oldu.
yaşadıklarıma ve gözlemlerime
göre bir değerlendirme yaptım. Grup veya parti şeflerinin oluştur-
Bundan dolayı da pratikte yaşamış dukları kurullar veya komisyonlar
olduğum şeylere ağırlık vermek kongrenin olacağı il, ilçe veya mer-
durumunda kaldım; ama esasında kezde bir takım görüşmeler yapar,
nereye giderseniz gidin, yaşanı- bu görüşmeler sonucu oluştur-
lanlar ve yapılanlar birbirinden dukları bir listeyi üyelere oylatırlar.
pek de farklı değil. Yani ikinci bir liste veya farklı gö-
rüşlerin yarışmasına izin verilmez.
15 Ekim 2022'de HDP ve bileşen- Seçilen organların görev bölümü
lerinin de üye verdiği Yeşil Sol de aynı ekip tarafından önceden
Yavuz OKÇUOĞLU parti kongresinde Parti Meclisi belirlenmiştir. Örneğin MYK, PM
Yeşil Sol Parti PM üyesi (PM) üyeliğine seçildim. Seçildim tarafından seçiliyor gibi görünse
yavuz@okcuoglu.com diyorum; ama çokça insanın aday de, PM önceden belirlenmiş listeyi
34
onaylar. Bizim cenahtaki partilerin nasıl işlediğini göstermek. Diğer %95'i Kürt olan HDP seçmeni
demokratik işlerliği(!) üç aşağı beş siyasi yapılar ve partilerde de du- bu yapıların güçleriyle hiç de
yukarı böyledir. Bizde de böyle rumun çok daha iyi olmadığını orantılı olmayan yerlerde aday-
oldu. düşünüyorum. ları olduğunu düşünüyor, seçim
çalışmalarında düşük motivas-
Ekimde kongre yaparken HDP ye- yon gösteriyorlardı. Yukarda da
rine seçime gireceğimiz kesindi. Seçim süreci belirttiğim gibi HDP seçmeni
Zaten kongre de HDP ve bileşen- adaylarını bilmek, tanımak ve
Seçimlerde adaylar, dönüşümlü o-
lerinin yönetimlerde yer almaları kendisi belirlemek istiyor.
larak, hemen hemen bütün seçim
için yapıldı. Seçime girme düşün-
bölgemizde bulunduk. Örneğin 3. Bir başka gerçek de, HDP-
cesi olmadan önce bizim 20 civa-
ben 13 ilçenin 9’unda durmak- Yeşil Sol Parti ilçe örgütlerinin
rında il ve bu illerdeki az sayıda ilçe
sızın 1,5 ay çalıştım. Buralardaki zayıflığı ve işlevsizliği. Yeşil Sol
örgütlerimiz vardı. Bunların çoğu
örgütsel zaafları, karşılaşılan so- Parti ilçe örgütlerinin çoğu ka-
da kağıt üzerindeydi. Seçim yeter-
runları ve halkın tepkilerini şöyle ğıt üzerinde kurulu olduğu için
liliğine erişmek için gerekli olan
özetleyebilirim. çalışmalar HDP ilçe örgütleri
örgütlülük, HDP ve diğer bileşen-
ler tarafından oluşturuldu. Bunları 1. Halk adaylarımızı tanımıyor üzerinden yürütüldü. HDP ilçe
niye mi anlatıyorum? Ortada se- ve kendine yabancı gördüğü örgütleri tahminlerimin üstün-
çime girme yeterliliğine sahip bir için içselleştiremiyor; çalışmak de zayıf, örgütsüz ve niteliksiz
parti yoktu. Seçime girmek için istemiyordu. Bu durum acilen durumdaydı. Çoğu ilçe 2-3 kişi-
örgütlenmiş bir parti oluşturul- giderilmezse gelecek seçim- nin üzerinde yürüyordu. Ancak
du. Dolayısıyla bundan sonra bu lerde oyumuz daha çok düşe- bu insanların çoğu da deneyim-
partinin kararları kendisinin or- cektir. Halk, oy verdiği adayları siz ve niteliksizdi. Bazı ilçelerde
ganları tarafından değil, kendisini tanımak, bilmek ve bizzat belir- örgüt mekanlarını kahve gibi
örgütleyenler tarafından alınacak- lemek istiyor. Bunun için aday kullanan kişiler adeta tahak-
tı. Seçime girileceği kesindi ama belirlenmesinde eğilim yokla- küm kurmuşlar, davranışlarıyla
YSK'nın seçime girme yeterliliği- ması veya önseçim yapılmalı ve insanları partiden uzaklaştır-
mizi açıklamamasından dolayı bu bu zorunlu kılınmalı. 11 senedir mışlar. Tutuklanma, sürgüne
karar açıklanamıyordu. YSK'nın bir arada olan bileşenler artık gitme ve yeni insanlarla iletişim
kararı açıklamasından sonra Yeşil tek parti gibi davranabilmeli. kuramama gibi nedenlerle ilçe
Sol Parti adıyla seçime girileceği Adaylıklar bileşenlere göre de- yönetimlerinin niteliği düşmüş;
açıklandı ve alelacele aday listeleri ğil, partililerin isteklerine göre bunlar inisiyatif bile kullana-
hazırlandı. belirlenmeli. maz hale gelmişler. Çalıştığım
9 ilçeden sadece birinde işini
Benim de arkadaş, akraba ve si- 2. HDP seçmeni ittifaklar si- ciddiye alan ve kolektif çalışan
yasi çevremin baskısıyla başlayan yasetini doğru ve samimi bul- bir yönetim gördüm. Bunda, il
İstanbul 3. bölge adaylık sürecim muyor ve sıcak bakmıyordu. yönetiminden orada sorumlu
böyle oldu. Başvurumdan son- Bana göre bu konuda hiç de olan arkadaşın payı da büyüktü
ra açıklanan ilk listede adım bile haksız sayılmazlardı. TİP seçim elbet. Bir başka ilçede de çok
yoktu. Adaylaşana kadar ne HDP, çalışmasını ayrı yürüttü ve HDP yetkin olan ve önderlik özellik-
ne de parti meclisi üyesi olduğum oylarını almak içinde gayret sarf leri gelişmiş olan ilçe başkanı-
Yeşil Sol Parti'den adaylığımla ilgili etti. Esasında %7 baraj sorunu nın da başkan gibi değil, patron
benimle herhangi bir görüşme ya- olmazsa HDP ile ittifak bile kur- gibi davrandığını gözlemledim.
pılmadı. Aday olan diğer arkadaş- mazdı. Çünkü kısmen de olsa İlçelerin acilen yeni kadrolarla
ların çoğuyla da böyle bir görüş- ulusalcı özellikler taşıyan TİP'in takviye edilmeleri ve “bedel
me yapıldığını sanmıyorum. Bizleri dokusu HDP ile uyuşmuyor. ödedik, değer ailesiyiz” gibi ge-
kimin nasıl ve hangi kıstaslarla o HDP seçmeni bunu görüyor ve rekçelerle örgütlülüğün önünü
listelere aday olarak yazdırdığı ve TİP'in, çıkarları gereği bu ittifa- tıkayan unsurların ekarte edil-
sıralamanın niye böyle yapıldığı kın içinde olduğunu söylüyor- mesi gerekiyor. İlçe yönetimleri
bile hala net olarak bilinmiyor. du. EMEP de, özgün çalışma ve partililerin düzenli parti içi e-
yapıyoruz gerekçesiyle, Yeşil ğitimden geçirilerek; program,
Tüm bu ayrıntıları anlatma ne- Sol parti-HDP seçim çalışmaları tüzük ve parti politikalarını
denim ise, ülkeye demokrasi içinde yer almadı. Diğer ittifak içselleştirmeleri zorunlu; yoksa
getirme iddiasındaki bir parti ve ve bileşen partileri de bizim mevcut olan bu yapılarla ciddi
bileşenleri içinde demokrasinin bölgemizde yok gibiydiler. bir örgütlülük sürdürülemez.
35
4. HDP 1. turda kendi oluşmadığını düşünüyorum. Sonuç olarak

Cumhurbaşkanı adayı ile çık- Seçim süreçlerine girmeden en
• Tek adam rejimine karşı çı-
saydı seçmeni daha çok motive azından yönetici ve adayların
kıp demokrasi getirme iddiasın-
olurdu ve 2. turda destekleye- bu tür belgeler üzerinden bir
da olan yapılanmalar, öncelikle
ceği aday daha güçlü kılınırdı. eğitime tabi tutulmalarında ya-
kendi içlerinde demokratik bir
Yasal zeminde politika yapan rar bulunduğu kesindir.
yapı oluşturmalı ve kendi içle-
yapıların eli daha güçlü kılınma-
rindeki tek adam veya ekipleri-
lı. PKK yöneticilerinin HDP'nin
CHP'de durum nedir? ni tasfiye etmeliler.
desteklediği cumhurbaşkanı
adayını desteklediklerini açık- Yukarıda Yeşil Sol Parti ve HDP • Sol siyasi yapılanmalar
lamaları hem adayın oylarını için yaptığım değerlendirmelerin -Batı’nın gelişmiş ülkelerinde
düşürdü, hem de iktidarın “HDP önemli bir kısmının CHP için de olduğu gibi- doğrudan demok-
eşittir PKK” manipülasyonunu geçerli olduğunu düşünüyorum. rasi ile işleyen yapılanmalar
etkinleştirdi. Ayrıca şunları da belirtmekte yarar oluşturmalı. Gerek parti içi yö-
var. netimlerini, gerek dışa dönük
5. Cumhurbaşkanlığı oyunun
adaylarını, bütün üyelerinin
nasıl kullanılacağı HDP seçme- Uzun zamandır sosyal demokrat katıldığı seçimlerle belirlemeli.
nine iyi anlatılamadı. 14 Mayıs olduğunu söyleyen CHP, 1930'lu Örneğin HDP tüzüğünde olan
seçimlerinde iptal edilen 1.3 yılların 6 oklu Kemalist söylemiyle 2 dönem için seçilme kuralını
milyon oyun yarıya yakını hem %20-25 bandından sıyrılıp iktidar tavizsiz uygulamalı, kimseye
Yeşil Sol Parti'ye hem CHP'ye olamaz. Belki biraz karikatürize ayrıcalık tanımamalı. CHP de,
mühür basılan pusulalardı. etmiş olacağım; ama, Mustafa 30 yaşında parlamenter olup
Biz 1 oy Yeşil Sol Parti'ye 1 oy Kemal sağ olsaydı, 100 yıl önceki 70 yaşına kadar bu işi sürdür-
Kılıçdaroğlu'na dedik; ama bu söylemlerle bugün ülkenin yöneti- meyi olanaklı kılan yapısından
oyun nasıl kullanılacağını iyi lemeyeceğini söylerdi diye düşün- sıyrılmalı. Kimse bulunmaz
anlatamadık. Keşke milletvekil- müyor değilim. Sosyal demokrat Hint kumaşı değildir. Aşağıdan
liği oy pusulası gibi cumhurbaş- olduğunu söyleyen CHP, iddiasını yukarıya değişim ve yenileşme
kanlığı oy pusulasını da basıp sosyal demokrasinin temel ilkeleri sağlayamayacak bir durum-
dağıtsaydık. olan eşitlik, özgürlük, demokrasi, daysanız, siyasi iddianızı da
6. Bazı kadın arkadaşlarımızın emekten yana bir bölüşüm, insan sürdüremezsiniz. Sol partilerin
ısrarları sonucu açılan kadın se- hakları gibi ilkelerinin içini dol- üye profilinin gittikçe yaşla-
çim büroları ve kadın çadırları durup rotasını buna göre belirle- nıyor olmasının temel nedeni
karşılığını bulmadı. Çoğu yerde meli. Örneğin ana dilde eğitim, de, esas olarak bu yaşlı ve eski
bu bürolar ve çadırlar -kurul- düşünce özgürlüğü, yerinden yö- kuşağın gençliğin önünü tıkıyor
muş olmanın dışında- hiç bir iş- netim, doğrudan demokrasi gibi olmasındandır.
lev görmedi denilebilir. Cinsiyet politikaları parti politikaları haline
getirmeli. • Parti politikalarını halka
eşitlikçi politikalar elbette sür-
anlatıp özümseten kadrolar ye-
dürülmeli; ama pratikte zaman Demokratikleşmenin yolunun tiştirilmeli ve seçimden seçime
ve fazladan efor harcanmasına -son seçimde yaptığı gibi- İYİ parti, değil, bir seçim bitince sonraki
neden olan bu tür çalışmaların SP, Gelecek Partisi ve DP gibi yer için çalışma başlatan yapılar o-
en azından seçim döneminde yer faşizan söylemlere sahip par- luşturulmalı. Bunun sağlanması
karşılığı olmayan yerlerde ya- tilerle ittifak cepheleri kurarak içinde düzenli ve sürekli olan
pılmasında ısrarcı olunmamalı. olamayacağını görmeli ve yüzünü parti içi eğitim programları ha-
Bir de bazı kadın arkadaşların, sola dönmeli. Bunun için de HDP, yata geçirilmeli.
kadına ilişkin söylemlerini er- sol-sosyalist partiler, marjinal ve
keklere karşı kuşkuya dönüştür- hak gaspına uğrayan kesimler, e- • Son olarak politik yapılan-
düklerini saptadım. mek örgütleri ve sendikalar, kadın malar, hamasi nutuklar ve kli-
hareketleri ve ekolojist çevreler şeleşmiş söylemlerin halkta bir
7. Bir seçim manifestomuz ol-
ile ilişkilerini geliştirmelidir. Bu karşılık bulamadığını görmeli;
masına rağmen, program, tüzük
bağlamda kurulabilecek bir ittifak her konuda ancak ancak somut
ve diğer parti politika belgeleri
veya cephe kendini iyi anlatırsa, düşünce ve çözümlerin ger-
gibi bu bildirgenin de adaylar
ilk seçimde iktidar olup ülkede de- çek hayatta karşılık bulacağını
tarafından okunup içselleştiril-
mokrasinin taşlarını örmemesi için bilmeli.
mediğini; dolayısıyla ortaklaşı-
lan bir seçim dili ve söyleminin hiç bir neden yok.
36
37
“Ferasetli” Seçmen, “Marifetli” İktidar
''Akrep gibisin kardeşim, Ve bu dünyada, bu zulüm

korkak bir karanlık içindesin senin sayende.
akrep gibi. Ve açsak, yorgunsak,
Serçe gibisin kardeşim, alkan içindeysek eğer
serçenin telaşı içindesin. ve hâlâ şarabımızı vermek için
Midye gibisin kardeşim, üzüm gibi eziliyorsak
midye gibi kapalı, rahat. kabahat senin,
Ve sönmüş bir yanardağ ağzı gibi -demeğe de dilim varmıyor ama-
korkunçsun, kardeşim. kabahatın çoğu senin,
Bir değil, canım kardeşim!''
beş değil,
yüz milyonlarlasın maalesef. Nazım Hikmet RAN
Koyun gibisin kardeşim,
gocuklu celep kaldırınca sopasını
sürüye katılıverirsin hemen
ve âdeta mağrur,
koşarsın salhaneye.
Aydın CINGI Dünyanın en tuhaf mahlukusun
Araştırmacı yani, hani şu derya içre olup
acingisdv@gmail.com deryayı bilmiyen balıktan da tuhaf.
38
Bu yazıda benden “siyaset bi- karakteristiği zaten bu! Toparlanma fırsatı tepildi
limci” analizi beklenmesin! Sözü
Ayrıca muhalefet, hele de muha- Gerçekten de seçimden neredeyse
dolandırmayacağım. Yalancılık ve
lefetin sol kanadı sözde din erba- bir ay öncesine değin iktidarın de-
sahtekarlık, özetle “kötülük” yine
bının ve iktidar sözcülerinin ah- ğişeceğine hemen hemen “kesin”
kazandı. Öncelikle, bir kesim yurt-
laksızlığıyla yarışamaz. Ne olacak gözüyle bakılıyordu. Sıradan yurt-
taş kendine benzeyeni seçmeye
peki? Cahil olan cahil kalacak, bi- taşın gerçi çıldırtıcı adaletsizlikleri,
devam ediyor. Bu noktada seçen
linçsiz olan bilinçlenmeyecek, mu- sabahın köründe evinden alınan
ile seçilen özdeşleşmesinden, a-
halefet de doğruyu bir türlü bun- gazetecileri, yıllardır suçsuz yere
ralarındaki benzer etik yapıdan
lara anlatıp benimsetemeyecek. O tutsak edilen Kavala ve Demirtaş’ı,
söz edebiliriz. Bu türden olmayan
halde hep ahlaksızlığın, kötülüğün seksenlik generalleri, Gezi tutsak-
bir diğer kesim seçmen ise her
hükmünde mi yaşayacağız? Hep larını falan çok da umursamadığı
türlü yalana, düzenbazlığa inanı-
kaybedip düzenbazlığın nasıl olup biliniyordu. Esasen bütün kamuo-
yor. O kadar akıl yoksunu olanlar
da egemenliğini sürdürdüğü ko- yu yoklamalarında da başta –kon-
var ki, sosyal medyada “ekonomi
nusunda a posteriori derin analiz- jonktüre göre- ekonomi ve türev-
Kılıçdaroğlu döneminde rayından
ler mi yapacağız? leri ile güvenlik gelir; demokrasi,
çıktı” veya “Kılıçdaroğlu gelse gö-
adalet hatta eğitim gibi kalemler
zümüzü oyacaktı” diyenleri bile
Deprem bölgesinden seçmen aşağı sıralarda yer alırdı. Yeter ki “e-
gördüm.
kardeşim; sen bu iktidarın, göçük zan susmasın, bayrak inmesin” idi.
Bu sırada birçok akıllı, bilgili insan altında kalan komşuna günlerce
yardım götüremediğine, hatta Ancak bu kez, -AKP’liler dahil- tüm
da seçim sonuçları konusunda cid-
yardıma koşabilecek askeri dur- seçmenleri en çok etkileyen gıda
di analizler yapıyor. Kimi muhalif
durduğuna, üstündeki beton enflasyonu doruktaydı. Ülkede
analistler kendilerini kırbaçlayıp
blokların altında imdat bekleyen ücretli çalışanların yarıdan fazlası-
duruyor: Hala daha “seçmenin fe-
depremzedenin internetle yardım nı oluşturan asgari ücretlinin alım
raseti”nden söz açanlar var; halka
isteme olanağını kısıtladığına ta- gücü “patates-soğan” ikilisini gön-
anlatılamamış da, seçmen ikna
nık olmadın mı? Sonradan gelip lünce satın almaya yetmiyor, açlık
edilememiş de vesaire. Seçmene
sağ kalana şu kadar peşinat ve kol geziyordu. “Bal tutan parmağı-
toz kondurulmuyor; ona ufaktan
şu kadar taksitle yeni ev yapma nı yalar” kafasının genellikle yadır-
sitem edene “bilinçsiz” muamelesi
vaadine mi kandın da üçte iki ora- gamadığı ve bazıları olağanı yüz
yapılıyor. Benim ise, hala daha ve
nında bu iktidara oy verdin? Yoksa kat aşan garantili yolcu veya has-
her koşulda “seçmenin feraseti”n-
“muhalefet ezanı susturur, bayrağı ta-müşteri sayısına endeksli dev
den söz edenin ağzına kürekle
indirir” propagandasına mı kan- yolsuzluklar, “çalıyorlar ama çalı-
vurasım geliyor.
dın? Ferasetten vazgeçtim; ahla- şıyorlar” düzleminde yuvarlanıp
kını, sağduyunu bir yoklasana. Bak giden toplumu dahi artık rahatsız
Benim canım seçmenim bakalım yerinde mi? etmeye başlamıştı. Ekonomik ko-
şullar, iktidarın değişmesine son
Evet; devlet tüm olanaklarıyla derecede elverişli idi.
Madenci yakını seçmen dostum;
iktidardaki adaya ve Cumhur
vaktiyle 301 canı giden Soma’da,
İttifakı’nın adaylarına çalıştı. Ayrıca 2015 yılında iktidarı zor durumdan
protestocuları sığındıkları dük-
yurdun bazı yörelerinde TRT’den birden patlayıveren terör dalgası
kanlara kadar kovalayarak yum-
başka kanal izleyemeyenler var. kurtarmıştı. Ne hikmetse; her bir
ruklayan ve madenci tekmeleyen
İktidar neredeyse iletişim tekeline yandan bombalar zuhur ediverin-
danışmanını terfi ile ödüllendiren
sahip. Bu iletişim baskınlığından ce seçmen can derdine düşmüş,
muhterem kişiye bir sonraki se-
da halka yalan zerk etme yolun- mevcut güçlü kişinin yanında
çimde kitle halinde oy verdindi.
da yararlanıldı. Belirli bir kesim, toplaşıvermişti. Güvenlik kaygısı
Yine ciddi analizler yapılmıştı; ama
camilerde -içinde verilen vaazlar öncelik kazanmıştı. Bu kez yine
o arada aldığın “ikramiyeler” acını
ve avluda yapılan mitingler yo- ekonomik kaygılar ön plandaydı;
bir nebze olsun unutturuvermişti
luyla- afyonlandı. Bir başka kesim iktidar, seçmen tercihini güvenliğe
galiba. Bu kez 41 madencinin iş
montaj ürünü olduğu besbelli vi- yönlendirmek için bu kez bom-
cinayetine kurban gittiği ocağın
deolara inandı. Koşullar bütünüyle baları değil, ama bomba atanlarla
bulunduğu Bartın’da da öyle ol-
eşitsiz ve kampanya minimal doz- muhalefetin sözde “işbirliğini” kul-
du. Oyların çoğu, orada da “kader
da bir ahlak anlayışına sahip in- landı. Terörün görece sakin oldu-
planı” yorumcularına gitti. Sen
sanı çıldırtacak kadar adaletsizdi. ğu bir dönemde ortaya “bölücü-
de şöyle arada bir vicdanına göz
Ne ki, seçimli otoriter sistemlerin lük” kaygıları yaydı ve “milliyetçilik”
atıversene!
tekeline oynadı.
39
“Deep fake” denilen düzmece vi- çünkü iktidar %5 gibi farkları ko- yakın milletvekili koparan küçük
deolarda Kılıçdaroğlu ile terörist laylıkla kapatabilir. Son anda ter- partiler nispeten sessiz kalırken,
komutanın şarkı söyleyip el çırptık- cihi kimlik veya güvenlik politika- iki belediye başkanı çok koşuştur-
ları görüntüler gösterildi. Sonuçta sına kilitler ki, nitekim öyle oldu. du. Öte yandan, “bir oy Kemal’e,
bizim “ferasetli” seçmen yine gü- Ayrıca vatandaşlık verdikleri Arap, bir oy Meral’e” sloganı tutmadı.
venlik ile ekonomi arasında terci- Afgan vb seçmenleri kullanır; mü- YSP (HDP) seçmeni ise yine akılcı
he zorlandı. Benim Suadiye’deki oy kerrer oy kullandırma hilebazlığı- davrandı.
kullandığım sandıkta Tayyip Bey, na başvurur; deprem bölgesinde
28 Mayıs’ta, oyların ancak %9’unu seçmen kargaşası var, ondan yarar Muhalefet kazansa iyi olacaktı.
alabildi. Şimdi orada oy kullanan sağlar; YSK ve il ve ilçe seçim kurul- Örneğin Bilge Yılmaz, ekonomide
seçmenin %91 kadarı beş yıl da- larındaki hakimler ondan yana vb. ne gibi iyileşmeler sağlanabile-
ha ferasetli tercihlerin sonuçlarını Şöyle bir %10-15 fark atılmalı ve ceğini gerçekçi ve anlaşılabilir bir
sırtlamak durumunda olacak. bu fark sokaktaki seçmen düzeyin- dille anlattı. Bu yöntemle ülke düz-
de hissedilmeli ki, muhalefet rahat lüğe çıkabilecekti. Şimdi ekonomi-
olsun. Olmadı. nin başına getirilen Anglosakson
ekolünden kişiler, rasyonel politi-
Muhalefet cephesi ve son
CHP içindeki kaynamalar ve istifa kalarını Cumhurbaşkanı’nın “nas”
durum
edip etmeme sorunu bir yana, inadıyla nasıl bağdaştırabilecek-
Seçime birkaç ay kala muhalefet Kılıçdaroğlu, muhalefetin cum- ler; hepimiz için merak konusudur.
lehine %5 kadar bir fark olduğunu hurbaşkanı adayı olarak çok çaba Toplum o ölçüde kutuplaştı ki;
ileri süren dostlarıma hep söyle- harcadı. Millet İttifakı cephesin- kimilerimizin “daha da batalım da
miştim. Fark eğer en az %10-15 de gösterilen çabalar birbiriyle ferasetli seçmen görsün gününü”
olmazsa hiç güvenmemek gerek; orantılı olmadı. CHP’den 40’a dediğine sıkça tanık oluyorum.
40
41
Seçim Sonuçlarına Göre “Onlar” ve “Biz”
A
KP ve Erdoğan’ın 20 politikalarının sonucudur.
küsür yıldır “ONLAR Ve çok uzak olmayan bir zamanda
şöyle, ONLAR böy- Türkiye’yi değiştirecektir!
le” deyip aşağı-
ladığı ve dışladığı kentli,
seküler, cumhuriyetçi ke- Yeni bir dönem
sim, iki yenilgiye rağmen bu
kez pes etmedi. Hatta kendi Yeter ki, korunsun ve geliştirilsin.
gücünün farkına vardı ve bi- CHP, bu bilincin muştucusu ve
linç üretti bile diyebiliriz! ilk dalgası olan Gezi uyanışından
yararlanamamıştı.
Bilinçsiz yığınlar kuru kalabalıktır.
Sonuca bilinçli kitle ve sınıflarla O yılarda kaç kez “Ey analog
gidilir. Bu kez AKP’nin “0nlar”ına Ankara, bu dijital çocuklara safla-
karşı güçlü bir “Biz” bilinci oluş- rınızda yer açın!” diye yazmıştım.
turdular. O bilinçle sandıklara he- CHP’de emekli olmayı kadro ve yaş
yecan ve azimle gittiler. Disiplinli meselesi sayan analog bürokrat
ve kararlı kaldılar. Erdoğan’ın ruhlu kadrolarla yola devam edil-
“0NLAR’ı olmaktan hoşnut hatta di. Yüzde 25’te takılıp kalmalarının
Haluk ŞAHİN sevinçliydiler. sırrı da budur.
Konuk Yazar
Bu bilinç, bu “Biz” olma ruhu, Önümüzdeki iki yıl içinde en az bir,
Prof. Dr., İletişimci
sahinhal@gmail.com 20 yıllık popülist kutuplaştırma büyük olasılıkla iki seçim var. Yerel
42
seçimle genel seçimin birleştiril- yana taraf almalarıdır. Bunların yerleridir. Erdoğan’ın yüzde 70 oy
mesi bir olasılıktır. Dün dün ile git- ülkenin Batı’sında ve sahillerde yo- aldığı Çankırı’yı Kılıçdaroğlu’nun
ti. Mayıs bilinçlenmesinden sonra ğunlaştıklarını görüyoruz. Ülkede yüzde 70 oy aldığı illerle karşılaş-
Türkiye yeni bir siyasal iklime gir- üretimin yüzde 66’sının gerçek- tırın. Geriyi ve ileriyi, bugünü ve
miştir. Demir sıcakken dövülür ve leştiği kentlerde Kılıçdaroğlu yarını görebilirsiniz.
soğumaması için körüklere asıl- önde çıkmıştır. Yüksek teknoloji
mak gerekir. oradadır. Amerikalıların deyişiyle Sosyo-ekonomik ve demografik
“the brightest and the best’ yani olarak Türkiye’nin gidiş yönü bel-
en parlak ve üstün zekalılar orada lidir. Kuşkusuz bu siyasal olarak
yaşamakta, hayata katılmaktadır. da böyledir. Türkiye çağın iste-
Üretici ve yaratıcılar nerede
diği yönde değişecektir. Yeter ki
ise... Bu üçte iki aynı zamanda göç a- Mayıs’ta üretilen bilinç pörsüme-
Yeni siyasi dönemin en önemli lan illerdir. Erdoğan’ın kazandığı sin. Yeter ki ''Biz”lik bilinci canlı
özelliği ülkenin üretici ve yaratıcı üçte bir ise ülkenin en durağan, tutulsun.
kesimlerinin açıkça değişimden geri kalmış, verimsiz, göç veren
43
44
45
Sosyal Bir Avrupa, Sol Bir Ütopya mı Yoksa

Gerçekçi Bir Senaryo mu?
U
zun bir duraklama dö- sonuçlarının nasıl göğüsleneceği
neminden sonra ‘Sosyal gibi bir soru da geldi.
Avrupa’ tartışması ye-
niden gündeme geldi. Bu küçük adımlara rağmen henüz,
Kasım 2017’de dönemin Komisyon sosyal bir Avrupa’dan bahsedebil-
Başkanı Jean Claude Junker, sosyal menin çok uzağındayız. Avrupa
hakların temellerinin oluşturuldu- düzlemindeki işbirliğinin itici
ğunu bildirdi. Bunu, daha sosyal bir gücü, öncelikle ekonomik enteg-
Avrupa’yı desteklemesi beklenen rasyondu ve hâlâ da öyledir. İç pa-
AB inisiyatifleri izledi; örneğin İş zarın tamamlanması meselesi bu-
ve Hayatı Dengeleme Yönetmeliği gün de merkezi önemdedir. Vergi
ve İşçi Gönderme Kurallarındaki ve istihdam politikası gibi yeniden
(Entsenderichtlinien)2 değişiklik gibi. dağıtım politika alanları, hâlâ ulus
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel devletlerin kendi iç yetki alanları o-
Macron göreve başladıktan kısa larak anlaşılmaktadır. Oysa Avrupa
bir süre sonra, ‘koruyan bir Avrupa’ Birliği’nin bu meselelerde daha
talep etti ve Korona krizi sırasında önemli rol oynamasına büyük bir
Sophie PORNSCHLEGEL1 yetkililerin gündemine, yeniden ihtiyaç vardır. Avrupa’daki sosyal
Siyaset Bilimci Avrupa Birliği’nin sosyal boyutu, çatlaklar son yıllarda küçülmedi,
spornschlegel@gmail.com örneğin konjonktürel gerilemenin büyüdü.
1 SophiePornschlegel, Brüksel'deki Avrupa Politika Merkezi'nde Avrupa demokrasisi, hukukun üstünlüğü ve sivil toplum konularında çalışıyor
ve Avrupa sivil toplumu ile AB yöneticileri arasında daha iyi bir ağ oluşturmayı hedefleyen, “Avrupa'yı Birleştirme” projesine liderlik ediyor.
2 Entsenderichtlinien: Avrupa Birliği içinde işçilerin serbest dolaşımı ile ilgili bir AB direktifi.İşçilerin çalıştıkları üye devletin kanunlarına göre
korunmalarını gerektiren sözleşme yükümlülükleri.( ç.n)
46
Sosyal çatlaklar derinleşti güvencesiz istihdam modelleri, ba- yetkileri sınırlandırır. Sözleşmenin
zı ülkelerde gelir eşitsizliklerini aşı- 3.maddesi AB hakkında şöyle di-
Tüm AB ülkelerinin yaşam koşul-
rı derecede büyüttü. Almanya’da yor: “….sosyal dışlamalara ve ay-
larını birbirlerine yaklaştırmayı
işçilerin %22,5’u ülkedeki ortala- rımcılığa karşı mücadele eder ve
hedefleyen iç pazara eklemlen-
ma gelirin üçte ikisinden daha az sosyal adaleti, sosyal güvenceyi,
me, kohezyon ve yapısal fonlara
kazanıyor. AB’de işçilerin onda biri, kadın erkek eşitliğini, kuşaklarara-
rağmen, yirmi yedi üye ülke ara-
yoksulluk sınırının altında yaşıyor sı dayanışmayı ve çocuk haklarının
sındaki farklılıklar hâlâ çok fazla.
ve işsizlik sürekli yükseliyor. Yaşam korunmasını teşvik eder.” Ama ay-
Bu uçurum, eski AB ülkeleri ile ço-
standardının ölçüsü olan, iş ola- nı zamanda AB’nin, ulusal ücret ve
ğunluğu AB’nin 2004’teki genişle-
nakları ve işin kalitesi, şans eşitliği emeklilik politikalarına müdahale
mesinden sonra topluluğa katılan,
ve genel kamu hizmetlerine eri- edemeyeceği de karara bağlan-
eski doğu bloğu ülkeleri arasında,
şimdeki kötüleşme gibi diğer bazı mıştır. Bu hukuki sınırlamalara rağ-
özellikle çok belirgindir. Litvanya
faktörlerde de Avrupa çapında bir men bir Avrupa sosyal politikasını
ve Romanya gibi bazı ülkeler AB’ye
kötüleşme saptamak mümkün. geliştirmenin olanakları hâlâ var-
katıldıktan sonra, özellikle ücret
dır. Bu alanda ileri adımlar atmaya
farklılıklarından dolayı, yerli işgü- Bu eşitsizliklere ulusal çapta cevap istekli üye ülkeler, örneğin sosyal
cünü önemli bir oranda kaybetti. vermenin yeterli olacağı düşünü- haklar temellerini, yasal etkisi olan
lebilir. Ancak ekonominin küre- bir Avrupa sosyal protokolüne dö-
Ayrıca birçok üye ülke, ekonomik
selleşmesi nedeniyle ulusal refah nüştürebilir. Böylece sosyal haklar
ve finans krizi ile bunu takip eden
devletleri, kendi vatandaşlarına ve işçi haklarının, iç pazardaki
euro krizinin etkilerinden hâlâ kur-
artık yeterince koruma sağlaya- mallar, işgücü, hizmetler ve kapital
tulamamış durumda. Yunanistan,
mıyor. Bunun yerine, kendi ülke- için var olan dört özgürlükle aynı
Portekiz ve İtalya gibi ülkelerde
lerinin rekabet gücünü mümkün statüye sahip olması garanti altına
alınan sert tasarruf önlemlerinin,
olduğunca korumak için, AB için- alınmış olacaktır. Ayrıca Avrupa
ulusal sosyal hizmetler ve sağlık
de vergileri ve sosyal standartları Komisyonu, AB koordinasyon sü-
sistemine olumsuz etkileri oldu.
düşürme yarışına giriliyor. Birliğin recindeki sosyal kriterlerin, eko-
Genç işsizliği rakamlarında, her
tüm iç pazarı için geçerli ortak nomik ve mali politikalar için daha
ne kadar son zamanlarda bir geri-
standartlarla tanımlanmış, daha güçlü bir şekilde dikkate alınması
leme olsa da tam toparlanmadan
sosyal bir Avrupa ve böylece tüm konusunda ısrarlı olabilir. Bu saye-
hâlâ söz edilemez. Devlet bütçele-
vatandaşlarına güvence sağlayan de sosyal standartları ihmal eden
rini yeniden düzeltmek ve ülkeleri
bir Avrupa Birliği, bu çelişkiler- devletler üzerinde siyasi baskı da
euro bölgesinde tutabilmek için
den kurtulmak için bir avantaj uygulanabilir.
yapılan tasarruflar, özellikle top-
olacaktır.
lumsal refah düzeyini çok sert bir
İkincisi, sosyal ve istihdam politi-
şekilde sarstı ve çalışma koşullarını
kalarını Avrupalı olarak düşünecek
daha güvencesiz hale getirdi.
Çok sayıda engel doğal ortaklar mevcut değildir. Şu
ana kadar bu konuları ulusal çapta
Eşitsizliklerin, aslında siyasi karar- Sosyal Avrupa idealinin gerçek savunan aktörler, bu siyasi ala-
ların da sonucu olduğu bir gerçek. olması için hâlâ pek çok engelin nın ortaklaştırılmasına karşı çıktı.
Büyük bir düşük ücret sektörü- aşılması gerekmektedir. İlk baş- Sendikalar, sosyal birlikler ve aynı
nün oluşması ve aynı zamanda ta AB sözleşmeleri, bu alandaki zamanda bir sosyal ajanda için
kendini adayan siyasi güçler de
AB’ye karşı düşmanca bir tavır için-
de olmasalar da sıklıkla çok eleşti-
rel bir tutum alıyor. Çünkü AB’nin
yetkilerinin daha çok ekonomi
ve rekabet politikaları alanında
olduğunu düşünüyor ve AB’yine
oliberal bir aktör olarak algılıyorlar.
Çok da haksız sayılmazlar: Avrupa
Adalet Divanı, 2007’de Viking ve
Laval hakkındaki kararında, AB’nin
hizmet ve ticari şube açma öz-
gürlüğüne ilişkin ilkelerini grev
hakkına karşı üstün tuttu. Viking
davası, Finlandiya’dan Estonya’ya
47
giden bir feribotta, daha elverişsiz nedenlerle sosyal politikaların var: AB’nin demokratik meşruiyet
iş koşullarını hedefleyen bayrak Avrupa düzeyinde uyumlulaştı- eksikliği. Daha ileri entegrasyon
değiştirilmesi ile ilgiliydi. Laval da- rılmasına karşı çıkıyor. Bir tarafta, adımlarının temel önkoşulu, -özel-
vası ise Letonyalı bir şirketin İsveç düşük sosyal standartlara sahip likle yeniden dağıtım politikaları a-
şantiyesinde Letonyalı işçiler için devletler, uyumlulaştırmanın pa- lanında- siyasi dayanışmanın geniş
Letonya ücretleri ve iş koşulları ile halıya mal olacağından ve böylece bir toplumsal zemine oturtulması
ilgiliydi. AB’nin liberalleşme politi- rekabet güçlerine zarar verece- için, AB’nin demokratik yapısının
kası, sosyal standartlar için müca- ğinden korkuyor. Sendikalar ile derinleştirilmesi olmak zorunda.
dele eden aktörlerin Avrupa’nın işveren dernekleri arasında korpo- Bu, örneğin Avrupa yönelimleri
uyumlulaştırılması hedefine eleş- ratist pazarlık modeline sahip üye daha güçlü partiler ve ortak bir
tirel yaklaşmalarına neden oldu. ülkeler ise devletin toplu iş sözleş- politik eğitim aracılığı ile olabilir.
Ayrıca bu aktörler, ulusal yetkili- mesine müdahale etmesine alışık Ek olarak, ortak değerlerin ko-
lerin, kendi ulusal standartlarını olmadıkları için, Avrupa asgari runmasını sağlamak için, huku-
düşürmek için AB düzeyinde stan- ücret çerçevesinin ulusal yapılarla kun üstünlüğü koşulu hükümleri
dartların uyumlulaştırılmasını kul- uzlaştırılamayacağından çekiniyor. getirilebilir.
lanabileceğinden endişe ediyor.
Ortak bir sosyal politikanın ö- Bütün bu engeller, sosyal bir
Üçüncüsü, birçok AB ülkesi farklı nünde duran son bir engel daha Avrupa için hem yasal hem de
48
fazla Avrupa dayanışması çağrıla- olması, elbette bu konunun yeterli

rının ardından eylemlerin gelmesi sayıdaki politik aktör tarafından
gerektiği: SURE programı ile AB, dile getirilmesine ve güçlü bir
bir Avrupa kısa çalışma ödeneğini toplumsal desteğe bağlıdır. Ancak
devreye soktu. Ayrıca, hem ekono- bunun şansı pek de çok görün-
mik yeniden yapılanmayı güvence müyor; çünkü Avrupa’daki sosyal
altına almak hem de ekonomik kri- demokrat ve sosyalist partiler son
zin toplumsal sonuçlarını ortadan yıllarda güç kaybediyor. Bu parti-
kaldırmak için, 750 milyar euro lerin bazıları artık güçlü bir sosyal
tutarındaki ‘Yeni Nesil AB’ yeni- politika ajandasını temsil etmiyor,
den yapılandırma planıyla önemli diğer bazıları ise AB’yi saf bir libe-
bir adım atıldı. Bu program ayrıca ralleşme projesi olarak algılayıp bu
Avrupa Komisyonu’nun ilk kez eğilimi tersine çevirmek için hiç bir
kendi borçlarını üstlenmesine ve şey yapmayan, ulusal sol bir çizgi
devletler karşısında daha büyük takip ediyor.
bir mali özerklik elde etmesine
fırsat tanıyacak. Bu, Komisyon’un Ayrıca halk da şu anda sosyo-eko-
kendi vergilerini, örneğin bir di- nomik meselelere pek büyük bir
jital vergi veya bir finansal işlem ilgi göstermiyor. Son yıllarda eko-
vergisi, tahsil etmesine izin ver- nomide adil düzenlemeler yerine
mesi açısından önemlidir. Yeni kapsayıcılık, kimlik politikaları ve
gelir kaynakları Avrupa’nın enteg- azınlıkların korunması gündemin
rasyonu için doğru ve önemli bir en üst sıralarında yer alıyor. Adalet,
adımdır ve bu AB’nin sosyal politik giderek artan bie biçimde etnik,
yetkilerinin genişletilmesi amacıy- cinsel veya dini tanınma olarak
la kullanılabilir. anlaşılıyor. Bir ideoloji olarak libe-
ralizmin zaferi, ekonomi anlamın-
Alman Konsey Başkanlığı, AB dü- da adil bir toplum için mücadele
zeyinde sosyal politika ajandası- eden siyasi partilere ve aktörlere
na daha güçlü bir şekilde dikkat de zarar vermiş durumda. Bunun
çekmeye çalışmalıdır. Bunun için; yerine, neoliberal bir ajandaya sa-
krizin üstesinde gelmeye yönelik hip ya da sosyal politikayı yalnızca
Alman-Fransız belgelerinde de yer ulusal bir bağlama yerleştiren sağ-
alan girişimlerin başlatılması, özel- cı milliyetçi partiler, çoğunlukla
likle de Avrupa işsizlik reasüransı- etnik-milliyetçi ilkeler temelinde
nın başlatılması, dijital istihdam güç kazanıyor.
platformunda çalışanlar için yeni
siyasi genel şartların şu ana ka- çerçeve koşullarının oluşturulma- AB’nin toplumsal ve politik eğilim-
dar eksik kalmasının nedenidir. sı ve Avrupa sosyal yapı fonunun leri, Avrupa düzeyine yansıtılamı-
AB, aynı anda ekonomi ve rekabet güçlendirilmesi gerçekleştirilme- yor. Avrupa Konseyi'ndeki yetkili
politikalarına odaklanırken bu lidir. Alman Konsey Başkanlığı, devlet ve hükümet başkanları,
alandaki sınırlı yetkileri nedeniy- ayrıca yeni komisyonun sosyal öncelik olarak hedeflerine sosyal
le fazla ilerleme kaydedemedi. haklar temelini uygulama ve bir politikaları almadıkça sosyal bir
Fakatdaha önce de değinildiği Avrupa asgari ücreti için çerçeve Avrupa olamayacaktır. Bununla
gibi, Avrupa Konseyi’ndeki siyasi oluşturma planını desteklemelidir. birlikte, korona salgınının yıkıcı
yetkililerde Avrupa’da artan eşit- Her şeyden önce krizin itici gücü, ekonomik ve sosyal sonuçlarıyla
sizliklere rağmen, AB’nin sosyal ekonominin yeniden inşasının sür- konunun yeniden önem kazana-
boyutunu güçlendirmek için a- dürülebilir bir şekilde yapılandırıl- cağı umut edilebilir. Ancak, bura-
dımlar atmadı. ması için kullanmalıdır. Yani hem da da her şey, eski kriz yönetimi
sosyal, ekolojik ve dijital bileşenler modellerine mi geri dönüleceği,
düşünülmeli hem de AB’nin bu a- yoksa nihayet yeniden ilericisosyal
Korona süreci yeni bir landaki yetkileri güçlendirilmelidir. politikalarınmı teşvik edileceğine
sosyal itki olabilir mi? bağlıdır.
Bu koşullar korona krizi ile deği- AB düzeyinde sosyal politik a- Almancadan Türkçeye çeviri
şebilir miydi? Kesin olan şey, daha jandanın uzun vadede başarılı Ülkü SARICA
49
Yitirdiklerimiz
SODEV Üyesi
Değerli Dostumuz
Yetkin ARÖZ
2 Aralık 1935
-
15 Mayıs 2023
50
SODEV Kurucu Üyesi

Değerli Dostumuz
Deniz KAVUKÇUOĞLU
30 Ekim 1943
-
30 Mayıs 2023
51
''gelecek sosyal demokrasidir...''
www.sodev.org.tr
52
''bilgi iktidardır''
53

Sosyal Demokrat Dergi̇

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Sosyal Demokrat Dergi̇

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Sosyal Demokrat Dergi̇

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ISSN 2146-135X

SORUMLU YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ

MİLLETVEKİLİ GENEL 34 14 MAYIS PARLAMENTO VE

NİYE BÖYLE OLDU?

2023 SEÇİMİ SONRASINDA

46 SOSYAL BİR AVRUPA,

Seçim sonucu, iktidarın bu kez değişmesini gerçekten ummuş pek çok

Öte yandan, sunduğumuz yazıların hepsi de seçim ve seçim sonuçları

Dergimizin bu sayısı, veri analisti Filiz Aydın Koç’un seçim sonuçlarını

Canem Avcı, milli iradenin, seçim öncesi süreçteki adaletsizlikler ve

Muhalefet ve onun amiral gemisi olan CHP, kızgınlık ve kırgınlıkları bir

14 ve 28 Mayıs Cumhurbaşkanı ve Milletvekili

Bütün bu süreçlere rağmen, halk,

de dahil olarak- en yüksek orana içinin tam tersi gelişti. Türkiye

çok arttıran parti olmuştur. Bu oy

kendi partileri etiketi ile girmeyen

Kılıçdaroğlu’nun 81 il içinde oransal olarak oyunu en çok arttırdığı illere

Tablo 3. Kılıçdaroğlu’nun 2. Turda Sayısal Olarak Oy Arttırdığı İller

Erdoğan’ının 81 il içinde oyunu en çok arttırdığı iller ise aşağıdaki tabloda

Tablo 4. Erdoğan’ının 2. Turda Oransal Olarak Oy Arttırdığı İller

Bölgelere Göre Karşılaştırmalar

Grafik 5. Erdoğan ve Kılıçdaroğlu’nun Bölgelere Göre Oy Farkları

Erdoğan ve Kılıçdaroğlu’nun her gerçekleştirmiştir. İkinci turda Erdoğan’a oy veren seçmenlerde

14 Mayıs 2023 Milletvekili genel

Niye Böyle Oldu?

geleceğe doğru ilerlemesine katkı

2023 Seçimi Sonrasında Ne Yapmalı?

Ayrımcılık vs. vs.

ülkesinin insanlarıyla mukayese

Seçim mi, Hile Yumağı mı?

Umutsuzluğa teslim 28 Mayıs’tan bugüne, özellikle karanlığını seçim güvenliği üze-

Yenildik Ama Ezilmedik...

Deniz Baykal’dan miras kalan ör-

“Ben bu ülkeye demokrasiyi geti-

14 MAYIS PARLAMENTO VE CUMHURBAŞKANLIĞI

4. HDP 1. turda kendi oluşmadığını düşünüyorum. Sonuç olarak

“Ferasetli” Seçmen, “Marifetli” İktidar

''Akrep gibisin kardeşim, Ve bu dünyada, bu zulüm

Seçim Sonuçlarına Göre “Onlar” ve “Biz”

Sosyal Bir Avrupa, Sol Bir Ütopya mı Yoksa

fazla Avrupa dayanışması çağrıla- olması, elbette bu konunun yeterli

SODEV Kurucu Üyesi

''gelecek sosyal demokrasidir...''

You might also like